Köyler Yaşamalıdır Bolucan Nahiyesi Köylerini Yaşatma Projesi

Transkript

1 Köyler Yaşamalıdır Bolucan Nahiyesi Köylerini Yaşatma Projesi - A - Temel Hedef: Köyler Yaşamalıdır Anadolu, dünya kültür mirasına katkıda bulunacak, özgün özelliklerini koruyan binlerce köyüyle tarihi doğru yazmak isteyenler için bir hazinedir. Kültürel varlığımızın kaynağı bu köyler, çağdaş ekonomik sistemlerin çıkış noktalarını da barındırmaktadırlar. Üstünde yaşadığımız bu topraklar, somut ve somut olmayan mirasıyla dünya kültür birikimine önemli katkılarda bulunabilecek bir konumdadır. Bu zenginlik kendisini bölgesel giyim ve dans gelenekleri, yemek kültürü, yerel mimari ve el sanatlarında olduğu gibi eşsiz festival ve kutlamalarda da gösterir. Türk köyünün canlandırılması bu gelenek ve mirasın korunması açısından önemlidir. Köylerin bir çoğu o bölgeye özel yerel ve özgün mirasa ev sahipliği yapmaktadır. Özellikle genç nüfusun büyük çoğunluğunun köyleri terk etmesiyle, bu değerler yok olma tehlikesi ile karşı karşıya kalmıştır. Çünkü yeni nesiller onları öğrenmemekte, bir sonraki nesle aktarmamaktadırlar. Bir müzede hayatta tutulamayacak bu mirasın sürdürülebilmesinin tek yolu, köylerin hayatta kalmasıdır. İnsanın, suyla buluştuğu, köklü medeniyetlerin temellerini attığı, emek ekip kültür biçtiği bu köyler yaşamalıdır. - B - Amaçlar 1. Gelir Getirecek Yeni Aktivitelerin Yaratılması Türkiye son yıllarda, gelişmekte olan pek çok diğer ülke gibi, köy alanlarındaki iş imkanlarının sınırlı olmasından dolayı köyden kente ciddi bir göç yaşamaktadır. Bu durum köylerin boşalmasına sebep olduğu gibi, kentleri de ciddi miktarlardaki göçleri kabul etme baskısı altında bırakmaktadır. Dolayısıyla köylere yeniden yerleşilmesi, köylerin olduğu kadar kentlerin de yararınadır. Fakat yeniden yerleşme sadece konut meselesinin çözülmesi ile sağlanamaz, planın bir de ekonomik boyutu olmalıdır. Köylüler için gelir getiren bir aktivite olmazsa bu çok önemli eylem, gerçekçiliğini yitirmektedir. Yaşam kaynağı olan genç nüfusun her anlamda projeye katılması olmazsa olmaz bir zorunluluktur. Yeni iş olanakları genç nüfusu da göz önünde bulundurarak planlanmalıdır. 1

2 Bolucan Nahiyesi ndeki köylerde de diğer Orta Anadolu köylerinde olduğu gibi köylüler topraklarını tarımsal üretim ve hayvancılık amaçlı kullanmak istemektedirler. Bu nedenle toprağın doğal tarım açısında sahip olduğu potansiyelin farkında olmayan köylüler, bu yöntemleri takip etmeye cesaretlendirilmelidirler. Bu yöredeki geçmişte tamamen terk edilmek üzere olan pek çok köyde, toprak yıllardır hatta on yıllardır kullanılmamış durumdadır. Bu toprak önceki üretimler tarafından tüketilmiş olan besinlerinin tamamlanması amacı ile ekilmemesini öngören doğal tarım yöntemleri için uygun durumdadır. Mera alanları da tükenmemiş bu köyler, hayvancılık için ciddi bir potansiyel içermektedir. Hatta bu meralar o derece değerlidirler ki Doğu Anadolu dan gelen girişimcilere kiraya verilebilmektedir. 2. Vasıflı İşgücünün Köye Gelmesi İş bulabilmek için köyden kente göç eden köylülerden dolayı bir çok Anadolu köyünün nüfusu çok ciddi oranlarda azalmıştır. Bu köylülerden bazıları İstanbul, Ankara gibi büyük kentlerde bir araya gelerek kentlere kesin olarak yerleşmişlerdir. Memleketleri ile bağlarını tamamen koparmamak amacı ile köylerine yazlık evler veya daimi konutlar yapma kararı almışlardır. Ancak terkedilmiş köylerde vasıflı işgücü sıkıntısı ile karşı karşıya kalan bu kişiler konutlarının büyük çoğunluğu köyün var olan dokusu ile uyumlu olmayacak şekilde inşa etmişlerdir. Örneğin yeni binalar kötü inşaat yöntemleriyle veya geleneksel olarak kullanılandan farklı malzemelerle inşa edilmiştir. Geri dönenler, modern ihtiyaçlara cevap verebilecek evler inşa etmek isterken, gecekondular inşa etmektedirler. Geleneksel dokuya uyumlu evlerin de bu ihtiyaçlara cevap verebileceğini göstermek gerekmektedir.. Kültürel sürekliliği kesintiye uğrayan bu köylerin mimari dokularının iyileştirilmesi ve geleneksel yerleşimlerinin özgün özelliklerinin korunması, büyük oranda yeni yerleşimlerin de bu dokuyla uyumuna bağlıdır. İlk aşamada dışarıdan sağlanacak uzman desteğinde geliştirilecek eski dokuyla uyumlu bina tipolojilerinin belirlenmesi, örnek binaların yapılmasının ardından yerel belediye veya muhtarlığın yardımıyla yeni binaların inşaatında takip edilecek kuralların yayınlanması ile sürdürülecektir. 2

3 - C - Mevcut Durum Bolucan Nahiyesi Zara İlçesi ne bağlı olup Divriği yolu üzerinden ulaşılan sulak alanlara kurulu küçük vadilerde bulunan köylerden oluşan bir nahiyedir. Çoğunlukla tarım ve hayvancılıkla geçinme eğiliminde olan yöre sakinleri, terör olayları sebebiyle bir süre yurtlarını terk etmişlerdir. Ancak son beş yılda bir çok eski köy sakini geri dönmüş ve burada yaşamaya karar vermiştir. Bu gelişmenin hem iyi hem de kötü yönleri bulunmaktadır. İyidir çünkü nüfus yoğunluğu arttığı için yeni iş olanakları da artmış ve köyler yeniden yaşanır olma yolunda mesafe katetmeye başlamışlardır. Ama geri gelen insanlar, buradaki koşullar (yol durumu, iklim etmenleri, hijyen sorunları) nedeniyle uzman bilgisi olmadan geliştirdikleri yöntemlerle köylerde yeni gecekondu mahalleri oluşturmaktadırlar. Bu durum köy koşullarında uygun bir çözüm gibi gözükse de özgün özelliklerini koruyan bu köylerin değer kaybına uğramalarına sebep olmaktadır. Bolucan Nahiyesi ve civarından yetişmiş İstanbul gibi büyük kentlerde yaşayan köylerin eski sakinleri de bu durumun olumlu yönlerini görmekte ve köylerini sağlıklı koşullara kavuşturarak kimliklerini kaybetmeden yaşanır kılmak için çalışma duyarlılığını göstermektedirler. Bir diğer olumlu yön de bu kişilerin büyük kentlerde çok örgütlü olmaları ve bu duyarlılığı bilgiyle besleyebilecek, bilgiyi de bilince dönüştürebilecek bir paylaşım düzlemini yaratma çabalarıdır. 3

4 - C - Aktiviteler-Araçlar 1. Bölge Yetkililerinin Proje Konusunda Bilgilendirilmesi: ÇEKÜL Vakfı yetkilileri ve köyün İstanbul daki temsilcilerinden oluşan bir grup Zara Kaymakamlığı nı ziyaret etmişler ve yapılacak çalışmalarla ilgili bilgi vermişlerdir. Sivas Valisi ne konu ile ilgili sözlü bilgi verilmiş ve isteği üzerine proje dosyası ulaştırılmıştır. 2. Köy / Kent Ortaklığı Derneklerinin Kurulması: Bu konuda mevcut derneklerle ilişki kurulmuş ( ZARADER, Bolucan Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği ) yeni bir derneğe ihtiyaç duyulmamaktadır. 3. Köy Yolu Yapımı için Girişimde Bulunulması: Köy derneklerinin düzenleyeceği çeşitli aktivitelerle ( yemek, davet vs. ) toplanacak parayla bir fon oluşturularak yol yapımı için valiliğe yardımda bulunulması planlanmış ve hazırlanan raporda Sivas Valisi ne bilgi verilmiştir. 3. Ekolojik Rapor / Öneriler: Bölgeye ÇEKÜL Vakfı uzmanlarında Faruk Boyacı gitmiş ve takip eden süreçte Zara daki ölçüm istasyonu verilerinden yararlanarak bir öneri geliştirilmiştir. 3. Doğal Tarım Örnek Projesi: ÇEKÜL Vakfı yetkililerinin de katıldığı geziler ve yapılan tetkikler sonucu karar verilen fidanlardan 1250 adet fidan Zara Fidanlığı ndan satın alınarak yapılacak dikim şenliğiyle 2007 Nisan ında bilgilendirilerek ve kayıtları alınarak yöredeki çiftçilere dağıtılacaktır. Bir yıl sonra ne kadarının tuttuğu ve ne sebeplerle tutmadıkları bir rapor haline getirilecek ve sonraki dikimler için yöre çiftçileri bilgilendirilecektir. 4

5 3. Doğal Hayvancılık Örnek Projesi: Yörenin özellikleri sebebiyle hayvancılık uygun bir iş alanı olarak gözükmektedir. Bu sebeple 2007 yazında İstanbul daki köyün temsilcileri tarafından 100 baş hayvan alınarak hangi türlerin beslenebileceği ve köylülerin bu konuda ne kadar ciddi oldukları sınanarak raporlanacaktır. 4. Doğal Çiftçilik Bilgi Kitapçığı: Bahar aylarında yapılacak ağaç dikim şenliği sırasında dağıtılacak bir kitapçık hazırlanmaktadır. 5. Köy Tarım ve Hayvancılığı Küçük Şirket Projesi: Tüm küçük çiftçilerin, organik tarımsal ürünlerin pazarlamasını yapmak ve yeni dağıtım kanalları bulmak amacı ile bir arada bir bütün olarak çalıştığı Köy Tarım Şirketlerinin kurulması. Bu firma, tarımsal ürünün komşu pazarlara toplu nakliyesini sağlayabilmek amacı ile komşu köyler ile birlikte çalışacak. 8. Mimari Bilgi Posteri veya Kitapçığı: Nahiyedeki köylerde hangi tür yapıların yapılmasının köyün özgün özelliklerini koruyarak yaşatılmasını sağlayacağını anlatan, malzeme detayları ve ulaşım bilgileri de içeren bir kitapçık hazırlanarak 2007 yılı içinde kaymakamlık ve muhtarlıklara dağıtılacaktır. 9. Mimari Ön Projeler: ÇEKÜL Vakfı uzmanları tarafından hazırlanan ön projeler 2006 yılı içinde uygulama aşamasına geçmiş ve tasarlanan on beş evden on üçünün çatıları kapanmıştır. Hedef 2007 Haziran ında evlerin oturulur duruma gelmesidir. 10. Ağaçlandırma Çalışmaları: Nahiyenin yüzyılın ortalarında ardıç ormanları ile kaplı olduğu bilinmektedir. ÇEKÜL Vakfı nın ağaçlandırma çalışmalarının 2007 yılında ardıç üzerinde yoğunlaşmasından yararlanılarak köylerin çevresindeki alanların 2007 yılı içinde projelendirilmesi ve bu alanlara 2008 yılı içinde ardıç ağacı dikimi yapılması hedeflenmektedir. Bu amaçla il orman müdürlüğü ile görüşülmüştür. -D- Taraflar 1. Sivas Valiliği / Zara Kaymakamlığı 2. Köylüler 3. ZaraDER / Bolucan Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği 4. ÇEKÜL Vakfı 5. ÇEKÜL Vakfı Temsilcileri EK1: Mantıksal Çerçeve EK2: Eylem Planı 5