KÜNYE. DEĞİŞKEN YIL BİRİM KARABURUN: VERİ/AÇIKLAMA Yüzölçümü 2006 km kişi

Transkript

1

2 484

3 KÜNYE DEĞİŞKEN YIL BİRİM KARABURUN: VERİ/AÇIKLAMA Yüzölçümü 2006 km Nüfusu Nüfus yoğunluğu 2006 (Projeksiyon) 2006 (Projeksiyon) kişi kişi/ km 2 Kentleşme oranı 2006 yüzde 20 Rakımı 2006 m 50 İl merkezine uzaklığı 2006 km 100 İzmir'e göre konumu İzmir in batısında Komşu il ve ilçeler Güneyinde Urla ve Çeşme Metropol ilçe mi? - - Hayır Temel geçim kaynakları Tarım ve hayvancılık Kişi başına düşen gelir 1996 dolar Gayri Safi Yurtiçi Hasıla 1996 YTL Gayri safi tarımsal üretim gelir YTL İhracatı 2006 dolar Önemli ihraç ürünleri Enginar, zeytin, sümbül, nergis Ticaret sanayi merkezleri Mortan Toplam firma sayısı 2006 adet 525 Tahsil edilen vergi toplamı 2006 YTL ,67 Banka, şube sayısı 2006 adet 1 banka, 1 şube Yer altı zenginlikleri Toplam konut sayısı 2006 adet Toplam otel yatak kapasitesi 2006 adet 982 Okur-yazar nüfus oranı 2006 yüzde 99 Öğretmen başına düşen öğrenci sayısı Doktor başına düşen kişi sayısı İlçe ile özdeşleşmiş unsurlar 2006 kişi kişi Mermer, bazalt, kayrak taşı, seramik kili Enginar, zeytin, sümbül, nergis 485

4 486

5 1. GİRİŞ Karaburun un, Merkez ve Mordoğan olmak üzere iki belediyesi bulunmaktadır. İlçe Merkez Belediyesi mücavir alan sınırları içerisinde 6, Mordoğan Belde Belediyesi mücavir alan sınırları içinde 3, mücavir alan sınırları dışında 4 olmak üzere toplam 13 köyden oluşmaktadır. Ayrıca bu köylere bağlı devamlı ikamet edilen 7 Mahalle ile Küçükbahçe Köyüne bağlı Denizgiren, Parlak Köyüne bağlı Badembükü, Sarpıncık Köyüne bağlı Hamzabükü olmak üzere 3 mezra mevcuttur nüfus sayımına göre kişilik nüfusa sahip olan ilçenin 2006 projeksiyonuna göre 1 nüfusu olmuştur. İlçe bu rakamla İzmir in en çok nüfusa sahip 27. ilçesidir ve toplam il nüfusunun yüzde 0,4 üne sahiptir. İstihdam olanaklarının yetersizliğinden dolayı genç nüfus şehir merkezine göç etmektedir. Nüfus artış oranı bu nedenle düşüktür. Karaburun denince akla ilk gelenler, enginar, zeytin, sümbül, nergisdir yılı GSYİH sı YTL olup İzmir genelinde son sıradadır ve Dolar kişi başı GSYİH rakamı ile de 12. sırada yer almıştır. Karaburun ekonomisinde, tarım ve hayvancılık belirleyicidir. İlçede en çok kıl keçisi yetiştirilmektedir. Organik tarım yapılmaktadır. Sanayi gelişmemiştir. Karaburun doğası ve sakin yaşantısıyla alternatif bir dinlenme yeridir. 2. İlçenin Tarihi, Coğrafi ve Demografik Yapısı 2.1. Tarihi Karaburun yerleşimi çok eskiye dayanır. Çakmaktepe Mevkii nde bulunan taştan yapılmış balta ve kesici aletler nedeniyle yerleşim tarihinin Taş Devri ne kadar uzandığı sanılmaktadır. Hititler tarafından kurulmuş olan kentin ilk halkını eski Yunanlılar oluşturur. İlçe tarihi, M. Ö lerde İyon egemenliği ile aydınlanmaya başlar. İyon egemenliğini sırasıyla Lidya, Makedonya, Roma, Türk Ceneviz, Aydınoğulları, Timur ve Osmanlı egemenliği izler. Doğu Roma İmparatorluğu zamanında Karaburun Türk beylerinden Çakır Bey tarafından alınmış, 1320 yılında Aydınoğulları nın hâkimiyetine girmiştir yılında da Çelebi Sultan Mehmet tarafından kesin olarak Osmanlı İmparatorluğu na katılmıştır. 1 Nüfus projeksiyonu TÜİK tarafından yapılmıştır. 2 TÜİK tarafından ilçelere ilişkin olarak en son açıklanan GSYİH rakamı 1996 yılına aittir. 487

6 Karaburun, 1902 yılında Belediye haline gelmiş olup, 1910 yılında ilçe sıfatı kazanmıştır. Birinci Dünya Savaşı sırasında 15 Mayıs 1919 da Yunanlılar tarafından işgal edilir. 17 Eylül 1922 de düşman işgalinden kurtulur. Ahırlı olan adı Karaburun olarak değiştirilir Coğrafi Yapısı İlçe yarımada üzerine kurulmuş olup, rakımı 50 m. dir. Güneyden kuzeye doğru uzanan 30 km uzunluğunda; en az 10 km., en çok 15 km. genişliğinde bir bölgedir. Doğu, batı ve kuzeyi denizle çevrilidir. İlçe 415 km 2. büyüklüğünde olup, derece boylam noktaları arasında yer almaktadır. İlçe engebeli bir yapıya sahiptir. Mordoğan, Yeniliman, Badembükü ve Denizgiren mıntıkalarının bir kısmı ovalıktır. En yüksek tepesi m. ile Akdağ Tepesi dir. İlçenin kıyı uzunluğu 96 km. dir. İzmir Körfezi boyunca kuzey ve batı kıyıları çok güzel manzaralı bir şerit halinde uzanmakta olup, çok sık koyları vardır. Bu koylar sırasıyla; Sıcağıbükü, Kumburnu, Çatalkaya Körfezi, Mordoğan İskelesi, Ardıç, Kaynarpınar, Boyabağı, Akbük, Eşendere, Olcabük, Bodrum, Karaburun İskelesi, Yeniliman, Denizgiren, Karareis, Kocadere ve Gerence dir. İlçede önemli ada olarak Büyük Ada, Uzun Ada, Göyne, Bayta (Goni) Adaları vardır. Bu adalarda herhangi bir iskan yoktur. İlçe Akdeniz iklimi özellikleri gösterir. Yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlıdır. Son beş yılın ortalama yağış miktarı mm. ve ısısı azami +35, asgari -2 derecedir. İlçe orman bakımından fakir olup, bitki örtüsü ve maki formasyonları ile kaplıdır. İlçedeki alan dağılımı ile ilgili verilere ulaşılamamıştır yılı verilerine göre da. tarım alanı olduğu bilinmektedir. Kişi başına m 2. tarım alanı düşmektedir Demografik Yapısı İlçe Merkez Belediyesi mücavir alan sınırları içerisinde 6 köy (Ambarseki, Bozköy, Hasseki, Saip, Tepeboz, Yayla Köyü) ve Mordoğan Belde Belediyesi mücavir alan sınırları içinde 3 köy (Eğlenhoca, İnecik, Kösedere Köyü) ile mücavir alan sınırları dışında 4 köy (Küçükbahçe, Salman, Parlak, Sarpıncık Köyü) olmak üzere toplam 13 köyden oluşmaktadır. Ayrıca bu köylere bağlı devamlı ikamet edilen 7 mahalle ile Küçükbahçe Köyü ne bağlı Denizgiren, Parlak Köyü ne bağlı Badembükü, Sarpıncık Köyüne bağlı Hamzabükü olmak üzere 3 mezra mevcuttur. İlçe, Merkez ve İskele Mahallesi, Mordoğan Beldesi nde Merkez, Ardıç, Kütlüçek, Çatalkaya ve Mordoğan Mahalleleri bulunmaktadır. İlçe Merkez Mahallesi sahilden 1 km. içeride tepe yamacında kurulmuş, İskele Mahallesi ise deniz kıyısındadır. 488

7 İskele ve Bodrum Mevkileri turistik, yazlık yerleşim alanlarıdır. Köyler genellikle denizden uzak sayılabilecek dağ yamaçlarına kurulmuştur. İlçeye bağlı 13 köy, 1 belde, Merkez Belediye sınırları içerisinde 2 mahalle, Mordoğan Beldesi sınırları içerisinde 5 mahalle mevcuttur. İlçenin nüfus artış oranı göç nedeniyle azdır. İlçe toplam nüfusu 2000 yılı itibariyle kişidir. Nüfus, TUİK 2006 yılı projeksiyonuna göre olmuştur. İlçe bu rakamla İzmir in en çok nüfusa sahip 27. ilçesidir ve toplam il nüfusunun yüzde 0,4 üne sahiptir. Kilometrekareye düşen kişi sayısı 2006 yılı projeksiyonuna göre 38 dir. İlçede oy kullanma ehliyetine sahip kişi sayısı tür. Tablo 1: Nüfus Durumu Erkek Kadın Toplam Toplam* Karaburun Merkez Köy Toplam Kaynak: TUİK, 2007 * TÜİK, projeksiyon 3. Ekonomi Karaburun İlçesi, TUİK tarafından en son olarak 1996 yılında yayımlanan ilçeler bazında GSYİH rakamlarına göre YTL ile İzmir genelinde sonuncu ve Dolar kişi başı GSYİH rakamı ile de 12. sırada yer almıştır yılları arasında teşvik belgeli yabancı sermayeli yatırım gerçekleşmemiştir. İlçede; İzmir Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği ne kayıtlı 407, İzmir Ticaret Odası na kayıtlı 106, Ege Bölgesi Sanayi Odası na kayıtlı 12 ve toplamda 525 firma bulunmaktadır. Tablo 2: Faaliyet Gösteren Firmalar (2006) Kayıtlı Olduğu Oda Firma Sayısı İzmir Ticaret Odası 106 Ege Bölgesi Sanayi Odası 12 İzmir Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği 407 Toplam firma sayısı 525 Kaynak: İZTO, EBSO, İESOB,

8 Yabancı sermayeli 4 şirket bulunmaktadır. SSK ya bağlı çalışan sayısı 643, emekli sayısı 574 tür. Emekli Sandığı na bağlı 292 emekli ve 91 dul-yetim bulunmaktadır. Bağ-Kur dan maaş bağlı 550 kişi bulunmaktadır. İlçede sadece 1 banka (Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankası A.Ş.), 1 şubesi ile hizmet vermektedir. İzmir Caddesi üzerinde bulunmaktadır. Tablo 3: En çok vergi veren ilk 20 firma (2006) Sıra Tutar Ünvan No (YTL) 1. Tabaoğlu Su Ürün. San. Tic. Ltd. Şti ,10 2. Tepeboz Turz. San. Tic. Ltd. Şti ,11 3. Hoget Petrol Tic. Ltd. Şti ,24 4. Eğlenhoca Köy. Kalk. Koop ,61 5. Gür. Kah. Unl. Mam. Ltd. Şti ,00 6. Alpaslan Özmen Yapı Ltd. Şti ,90 7. Güldiken İnş. Maden. Ltd. Şti ,00 8. Güven Balık Ürt. Ltd. Şti ,41 9. Göksan Day. Tük. Ltd. Şti , Tuğ-Taş İnş. Malz. Ltd. Şti. 900, S. S. Özkaraburun Taşkoop 512, Mavburun Turz. Otel Ltd. Şti. 465, Özkaraburun İnş. Nak. Ltd. Şti. 463, Cennet Turs. Tes. Ltd. Şti. 154, Kaynak: İzmir Vergi Dairesi Başkanlığı, İlçe Kaymakamlığı,

9 Tablo 4: En çok vergi veren ilk 20 mükellef (2006) Sıra Tutar İsim No (YTL) 1. Basri SAKA ,90 2. Tuncay SAATÇİ ,20 3. Özcan YEŞİLOVA ,02 4. Gökçen MERİÇ ,12 5. Nuriye BARAN 6.915,70 6. Sabahattin ÜSTÜNDAĞ 6.768,90 7. Kudret EFİL 6.613,95 8. Seçkin DABAK 5.169,48 9. M. Ayşe BALABAN 4.971, Ahmet ÖZKURT 4.755, Mehmet Ali AKYOL 4.693, Birsen KİREÇÇİ 4.634, Mükremin KOÇ 4.600, Abdullah KARAOĞLU 4.169, Ayşe Nur SÜER 3.533, Ayhan GÜRDÜR 2.912, Ergin AYVAZ 2.650, Alaiddin YILDIZ 2.275, Kezban GÜVENÇALAN 2.227, Süzen TOK 2.186,44 Kaynak: İzmir Vergi Dairesi Başkanlığı, İlçe Kaymakamlığı, Tarım İlçede, tarım alanları oldukça sınırlıdır. Eskiden bu sınırlı alanlarda özellikle tütün ekimi ve bağcılık yaygın olarak yapılmasına rağmen günümüzde, sınırlı bir bölgede yapılan bağcılık hariç diğer tarım ürünleri üretilmemektedir. Üretilen ürünlerin tamamına yakını ise organik tarım ürünüdür. Toprağının ve ikliminin özelliğinden dolayı tarım ürünleri (zeytinyağı, enginar, nergis ve mandalin) çok kaliteli, bazıları da (hurma zeytin) Karaburun a özgü ürünlerdir. Son zamanda Tarım İlçe Müdürlüğü nün de Agro-Ekoturizm programı çerçevesinde tarım ürünleri ve bu ürünlerden elde edilen işlenmiş gıda türlerinin sayısı artmaktadır. Örneğin, çeşitli yemekleri yapılan enginardan ve sağlık için çok yararlı olduğu belirtilen aynı zamanda çay olarak da içilen karabaş otundan reçeller yapılmaktadır. Bunların pazarlaması için girişimler devam etmektedir. 491

10 İlçede yetişen ve kendine özgü güzel kokusuyla çok sevilen nergis ve sümbül ise doğrudan İstanbul ve Ankara ya gönderilmekte ve Karaburun a önemli bir ekonomik katkı sağlamaktadır. Ancak son yıllarda ortaya çıkan bir hastalık nedeniyle bazı yörelerimizde (örneğin, Mordoğan ve civarı) bu üretim tamamen yok olmuştur. Tablo 5: Tarımsal Alan Dağılımı Yüzölçümü (da) Pay Değişim Toplam tarım alanı ,5 Tarla alanı ,3-18,6 Sebze alanı ,6-8,4 Meyve alanı ,4 9,4 Süs bitkileri alanı ,7-26,2 Bağ alanı ,4-16,1 Narenciye alanı ,6 16,7 Zeytin alanı ,5 19,7 Nadas alanı ,5 7,1 Tarıma elverişli boş arazi ,4-18,7 Sulanan tarım alanı ,1-9,6 Kaynak: Tarım İl Müdürlüğü, 2007 Toplam tarım alanı da. dır. İlçedeki tarım alanları 2002 yılına göre yüzde 9,5 oranında artmıştır. Tarım arazisinin yüzde 75,5 i zeytin alanı olarak kullanılmaktadır da. zeytin alanını, da. ile tarla, da. ile sebze, da. ile süs bitkileri izlemektedir. Tarıma elverişli boş arazi da. dır. Tarım alanlarının dekarında sulama yapılırken, dekarlık alan sulanmamaktadır. İlçede organik tarım yapılmaktadır. Damlama yöntemi ile sulamaya geçilmiştir. 492

11 Grafik 1: Tarım Arazileri Dağılımı Kaynak: Tablo Bitkisel üretim İlçedeki tarla ürün ekiliş alanı 2002 yılına göre 2006 yılında yüzde 18,6 düşüş göstermiştir. İlçede buğday, arpa (diğer), yulaf, bakla (hayvan yemi ve yemeklik kuru), burçak (kuru ot ve yemeklik kuru), mısır (hasıl ve silaj), tritikale, fiğ (dane), patates (I. ürün), yonca (yeşil ot) ve fasulye (kuru) üretimi yaygındır. İlçede 2002 yılında üretilmeyen bakla (hayvan yemi) ve burçak (kuru ot) 2006 yılında üretilmeye başlamıştır. Buna karşın; mısır (hasıl ve silaj), tritikale, nohut, fiğ (dane), patates (I. ürün), yonca (yeşil ot) fasulye (kuru) üretimden kalkmıştır. Toplam da tarla alandan 444,5 ton ürün elde edilmiştir yılında üretim miktarı açısından 280 tonla buğday, 127,5 tonla arpa, 25 tonla yulaf ilk 3 sırada yer almıştır. 493

12 Tablo 6: Tarla Ürünleri Üretimi Ekiliş Alanı Üretim Verim Ürün (da) (ton) (kg/da) Artış Artış Artış Buğday , ,2 Arpa (diğer) , ,5 6, Yulaf , ,5 Bakla (hayvan yemi) Burçak (kuru ot) Bakla (yemeklik kuru) ,7 3,6 2-45, Mısır (hasıl) Mısır (silaj) Tritikale Nohut , Fiğ (dane) Patates (I. ürün) Yonca (yeşil ot) Fasulye (kuru) , Toplam , , Kaynak: Tarım İl Müdürlüğü, 2007 İlçe tarımında sebze bir diğer uğraş alanıdır. En geniş ekiliş alanına da. ile enginar, 100 da ile domates ve 80 da ile biber sahiptir yılında 100 tonun üzerinde üretim rakamı yakalayan 4 ürün kalemi bulunmaktadır. Bunlar; ton ile enginar, 270 ton ile domates, 160 ton ile biber ve 150 ton ile patlıcandır yılında üretilmesine rağmen ıspanak, soğan (kuru), sarımsak (kuru), bakla (taze), karnabahar 2006 yılında üretilmemiştir. Buna karşın barbunya ekilmeye başlamıştır. Toplam 360 da. ekim alanından 943 ton sebze elde edilmiştir. 494

13 Tablo 7: Sebze Üretimi Ekiliş Alanı Üretim Verim Ürün (da) (ton) (kg/da) Artış Artış Artış Enginar Domates (sofralık) , , Biber (sivri, çarliston) Patlıcan , , Kabak (sakız) Kavun , , Hıyar (sofralık) Biber (dolmalık) , ,1 Kabak (bal) Karpuz , Börülce (taze) Barbunya (taze) Fasulye (taze) Bezelye (taze) Sarımsak (taze) Soğan (taze) Bamya Ispanak Soğan (kuru) Sarımsak (kuru) Bakla (taze) Karnabahar Toplam , , Kaynak: Tarım İl Müdürlüğü, 2007 Meyve tarımı da ilçe ekonomisinde önemli bir yere sahiptir. Meyve veren yaşta ağaçlardan ton meyve elde edilmektedir yılına kıyasla, meyve veren ağaç sayısı yüzde 2,6 azalırken meyve üretim miktarı yüzde 20 oranında artmıştır. Üretilen meyve çeşitliliğinde fark yoktur. İlçede meyve alanlarında ağırlıklı olarak zeytin ve mandalina üretimi yapılmaktadır. Yağlık zeytin ton üretim miktarıyla aslan payını almıştır. Zeytin ve mandalinayı 222 ton ürün ile limon, 108 ton ile portakal, 36 ton ile şeftali, 20 ton ile armut, 19 ton ile nar, 12 ton ile ayva ve erik, 11 ton ile badem ve incir ağaçları izlemektedir. Bunların yanı sıra 10 ton kiraz, 5 ton kayısı, 4 ton elma üretilmiştir. 495

14 Tablo 8: Meyve Üretimi Ürün Meyve Veren Yaşta Ağaç Sayısı Artış Üretim (ton) Artış Verim (kg/ağaç) Artış Zeytin (yağlık) , , Mandalina (satsuma) , , Limon , ,0 50 Portakal (washington) , Şeftali (diğer) , Armut ,0 20 5, ,3 3,1 Nar , Ayva ,5 11,0 12 9, ,6 5,4 Erik , , ,7 Badem ,9 15, ,5 6 4,1-31,7 İncir ,8 10,6 11 3, Kiraz ,3 8, , ,5 4,2 Kayısı ,3 15,8 5-68, Elma (diğer) ,9 3,4 4 17, ,2 11 Toplam , , Kaynak: Tarım İl Müdürlüğü, 2007 Ayrıca, 2002 yılında 700,3 da. lık alanda sofralık, kurutmalık üzüm ve çilek üretilmiştir yılına gelindiğinde çilek üretimden kalkmıştır. Toplam 581 da. lık alanda 31 ton üzüm üretilmiştir. Tablo 8.2: Meyve Üretimi (2) Meyve Veren Yaşta Ağaç Alanı (da) Ürün Artış Üretim (ton) Artış Verim (kg/da) Artış Üzüm (Sofralık) ,4 Üzüm (Kurutmalık) , , Çilek 0, Toplam 700, , Kaynak: Tarım İl Müdürlüğü, 2007 İlçede örtü altı tarımı yapılmamaktadır. 3,5 da. boş plastik sera mevcuttur. 496

15 11 köyde, 403 hane açık alan süs bitkileri yetiştiriciliği ile uğraşmaktadır. Toplam da. alanda kesme çiçek yetiştiriciliği yapılmaktadır. İlçede bulunan tarımsal alet ve ekipman şu şekildedir: Tablo 9: Tarımsal Alet ve Ekipman Varlığı (2006) Alet-Ekipman Adet Alet-Ekipman Adet Kulaklı traktör pulluğu 85 Diskli tırmık 5 Traktör Hayvanla Traktörle çekilen ara 70 çapa makinaları 5 Tarım arabası (römork) 70 Karasaban 4 Dişli tırmık 45 Merdane 4 Elektropomp 45 Toprak tesviye makinaları 4 Hayvan pulluğu Sap toplamalı saman yapma 38 makinası 4 Sırt pülverizatörü 35 Santrifüj pompa 4 Su tankeri 35 Orak makinası 3 Yağmurlama tesisi 25 Tozlayıcı 3 Motopomp (termik) 18 Seyyar süt sağım makinası 3 Derin kuyu pompa 15 Kendi yürür biçer döver 2 Damla sulama tesisi 15 Toprak burgusu 2 Toprak frezesi 12 Kimyevi gübre dağıtma makinası 2 Motorlu pülverizatör 12 Biçer bağlar makinası 2 Motorlu tırpan 10 Balya makinası 2 Atomizör 10 Meyve hasat makinası 2 Kuyruk milinden hareketli pülverizatör 8 Kepçe 2 Sap döver harman makinası 7 Dip kazan 1 Ark pulluğu 5 Krema makinası 1 Kültüvatör 5 Süt sağım tesisi 1 Kaynak: İl Tarım Müdürlüğü, Hayvancılık İlçe köylerinde hayvancılık da yapılmaktadır. Özellikle küçükbaş hayvancılık yaygındır. Hayvan varlığının ırklara göre dağılımı aşağıdaki çizelgede gösterilmiştir. 497

16 Tablo 10: Hayvan Varlığı Tür Artış Sığır At ,5 Katır ,6 Eşek Koyun Keçi ,8 Tavuk Hindi Kaz Ördek Kaynak: İl Tarım Müdürlüğü, 2007 İlçede en çok keçi yetiştirilmektedir başla keçi varlığı diğer hayvanlardan belirgin bir biçimde fazladır. İlçede yetiştirilen keçilerin başı kıl keçisi, 85 başı maltız keçisidir. Keçinin ardından adet tavuk varlığı da önemli ölçüdedir. Ayrıca adet koyun bulunmaktadır. Düşük sayılarda olsa da sığır, eşek, at, ördek, katır, hindi ve kaz yetiştiriciliği yapılmaktadır. Bu küçükbaş hayvanlardan sağmal olanlarının sayısı; keçi, koyun, 160 sığırdır. Karaburun faunası itibariyle de çok zengindir. Gerek karada ve gerekse denizlerde çok değişik ve ender hayvan cinslerine rastlamak olasıdır. Yaban domuzu, tilki, sansar, su samuru, porsuk, tavşan, sincap, yırtıcı kuşlar (kartal, şahin, doğan... gibi), çok sayıda çeşitli böcek ve kelebekler, tatlı su kaplumbağaları ve yengeçleri, bukalemun, kertenkele ile değişik av kanatlıları gibi çok geniş bir doğal yaşam yelpazesi vardır. Fakat Karaburun Yarımadası için tüm bu kara ve deniz canlıları son derece önemli bir zenginlik teşkil etmekteyse de içlerinde en önemlileri şüphesiz ki tüm dünyada sayıları 500 ve yurdumuzda ise 100 civarında kalmış olan "Akdeniz Foku (Monachus monachus)" ile gene nesli tükenmeye yüz tutmuş bulunan "Ada Martısı" dır. Yarımada kıyılarında çok sayıda fok mağarası mevcut olup, bunların bazıları foklar tarafından doğum amacıyla da kullanılmaktadır. Tümü, çok önemli ve yoğun bir çalışma ile koruma altına alınarak, nesillerinin devamı konusunda iyileştirici önlemler alınan bu hayvanların varlığı, Yarımada'nın bu açıdan önemini artırmaktadır. 498

17 Tarımsal üretim gelirleri 2002 yılı itibariyle bu hayvanlardan elde edilen hayvansal üretim miktarları şöyledir: 893 ton inek sütü, 280 ton koyun sütü, ton keçi sütü olmak üzere ton süt, 2,8 ton yapağı, 5,6 ton keçi kılıdır yılı itibariyle bu hayvanlardan elde edilen hayvansal üretim miktarları ise şöyledir: 915 ton inek sütü, 384 ton koyun sütü, ton keçi sütü olmak üzere ton süt, 2,2 ton yapağı, 6,4 ton keçi kılı ve adet tavuk yumurtasıdır. 12 arı besleyen köyde 438 yeni usul kovandan 4,6 ton bal elde edilmiştir. Tablo 11: Gayri Safi Tarımsal Gelir Üretim (Ton) Üretim Kolları Yıllık Artış Oranı Gayri Safi Gelir (YTL) Yıllık Artış Oranı Tarla Ürünleri , ,6 Meyve , ,7 Sebze , ,7 Et (Kırmızı) 42,1 103,4 145, Süt , ,9 Bal ve balmumu 4,3 4, ,9 Diğer (yapağı ve keçi kılı) 8,4 8,6 2, ,2 Ara Toplam , ,6 10, ,1 Yumurta (adet) Toplam ,9 Kaynak: Tarım İl Müdürlüğü Verileri ve İlçe Kaymakamlığı, 2007 İlçenin 2006 yılında elde ettiği gayri safi tarımsal gelir YTL seviyesindedir Sanayi ve Ticaret İlçede küçük ve büyük sanayi kuruluşu bulunmamaktadır. Hurma paketleme işlemleri Eğlenhoca Köyü Kontini Zeytinyağı Fabrikası nca yapılmaktadır. Ege İhracatçı Birlikleri rakamlarına göre İlçe den 2006 yılı itibariyle 1 firma tarafından Dolar değerinde ihracat gerçekleştirilmiştir. 499

18 Tablo 12: Ticaret Merkezleri (2006) Alışveriş merkezi İsim Toplam alan (m 2 ) İşletme sayısı Mortan Şok Salı pazarı * Pazaryeri Gece pazarı 600 * Köylü pazarı 900 * Kaynak: İlçe Kaymakamlığı, 2007 * Bilinmiyor Turizm Karaburun; adıyla anılan Yarımadanın kuzeyinde, üç tarafı denizlerle çevrili, yeryüzünde esen tüm rüzgârların geçtiği, Homeros un Rüzgârlı Mimas olarak tanımladığı lacivert denizi, iyot ve fosfor zenginliği %23 lük oranıyla ortalamanın üzerinde adeta oksijen çadırı, el değmemiş doğasıyla kültürel zenginliğe sahip, tatmin edici bir tatil için tercih edilecek turizm cennetidir. Özellikle doğal yürüyüş parkurları ve motor kros turizmi için çok elverişli bir yapıya sahiptir. Mavi bayrak projesi çerçevesinde 2006 yılı itibariyle 2 plaj mavi bayrak ödüllüdür. Karaburun un şirin Mordoğan beldesi, küçük sevimli köyleri ve birbirinden güzel Mordoğan Koyu, Manal Koyu, Mordoğan İskelesi, Ardıç Koyu, Kaynarpınar İskelesi, Gerence, Karareis, Tuzla, Eğri Liman, Badem Bükü, Hamza Bükü, Kum Bükü büyük küçük birçok koyları ve tabii sahilleri gezilecek ve görülecek yerlerdir. İskele Mahallesinde ve merkeze 2 km. uzaklıktaki Saip Altı Mevkii ndeki balıkçı barınaklarından kalkan teknelerle Kuyucak, Dolungaz, Bozköy Altı, Yeni Liman, Bodrum, Olcabük ve Esendere koylarına gitmek mümkündür. Görülebilecek yerler sadece koylarla sınırlı olmayıp, eski taş evlerin ve yel değirmenlerinin bulunduğu köyler de görülmeye değerdir. Karaburun un hemen açığındaki Büyük Ada da Roma Dönemi nden kalma mezarlar görülebilir. Parlak Köyü yakınındaki, terk edilmiş durumda bulunan Rum mimari yapısıyla inşa edilmiş Sazak Köyü bulunmaktadır. Karaburun a 9 km. uzaklıkta bulunan Tepeboz Köyü Yeni Liman Mahallesinde açık deniz balıkçılığı yapılmaktadır. Bozköy, Akçakilise, Hasseki kumbükü, Sarpıncık Hamzabükü, Parlak Badembükü, Küçükbahçe Denizgiren, Eğriliman, Karareis ve Gerence Koyları doğal güzellikleri, kumsalları ve yerleşim alanları ile keşfedilmeye hazır ender yerlerdendir. 500

19 Karaburun doğası ve sakin yaşantısıyla alternatif bir dinlenme yeridir. İhtiyaca cevap verecek sosyal tesisler mevcuttur. Karaburun' da ve gerekse Mordoğan' da pansiyonlar ile ev pansiyonları ve moteller hizmette olan işletmelerdir. Tablo 13: Turistik Tesisler (2006) Türü Turizm işletme belgeli Tesis sayısı Oda sayısı Yatak sayısı Dört yıldız Üç yıldız Pansiyon 10 * 283 Motel 2 * 70 Toplam Kaynak: İlçe Kaymakamlığı, 2007 * Bilinmiyor 3.4. Kamu Maliyesi Tablo 14: Vergi (2006) Mükellef sayısı Tahakkuk edilen vergi tutarı (YTL) Tahsil edilen vergi tutarı (YTL) Gelir , ,79 Kurumlar , ,07 Katma değer , ,60 Diğer , ,21 Maliye Bakanlığı Toplam , ,67 Kaynak: İl Vergi Dairesi Başkanlığı, Karaburun Mal Müdürlüğü, Sosyal Yapı 4.1. Eğitim İlçede okuma yazma oranı yüzde 99 dur. İlçe merkezinde 1 lise ve ilköğretim okulu, Mordoğan Beldesi nde ise 1 ilköğretim okulu, 1 çok programlı lise mevcuttur. Eğitime ve öğretime devam eden bu 4 okulda toplam 42 derslik, 2 kütüphane, 1 konferans salonu, 2 atölye, 3 laboratuar bulunmaktadır. İlçede; 53 ü ilköğretim okullarında, 28 i liselerde olmak üzere toplam 81 öğretmen görev yapmaktadır. 501

20 İlçemize bağlı 13 köydeki 161 öğrenci taşımalı eğitimden yararlanmaktadır. (116 öğrenci Karaburun İlköğretim Okulu na 45 öğrenci ise Mordoğan S.N.Ü. İlköğretim Okulu na) eğitim ve öğretim yılında ilköğretim okullarında 707 öğrenci, liselerde 234 öğrenci olmak üzere toplam 941 öğrenci eğitim ve öğretim görmektedir. Tablo 15: Eğitim Durumu (2006) Türü Adet Öğretmen başına Erkek Kız Öğretmen düşen öğrenci öğrenci sayısı öğrenci sayısı Okul öncesi İlköğretim Ortaöğretim Meslek lisesi Diğer liseler Toplam Kaynak: İlçe Kaymakamlığı, 2007 Karaburun Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü, kendisine ait binada faaliyetlerini sürdürmektedir Eğitim öğretim yılı sonu itibariyle toplam 1033 kursiyer açılan kurslardan faydalanmıştır. Kursiyerlerden 330 kişi ilçe merkezde, 703 kişi köylerde yaşamaktadır. Bilgisayar, makine nakışları, halk oyunları, OKS ye hazırlık, aerobik, atletizm, basketbol, İngilizce ilgi gören kurslardan bazılarıdır. Ayrıca, yöreye özgü el sanatları olan tel kırma, hasır örme ve sepetçilik gibi kurslar da düzenlenmektedir. Tablo 16: Eğitim Durumu (2006) Türü Adet Erkek Kız Eğitmen öğrenci öğrenci sayısı Halk eğitim merkezi Toplam Kaynak: İlçe Kaymakamlığı, Sağlık İlçede Sağlık Grup Başkanlığı bünyesinde 10 yataklı Sağlık Ocağı Merkezi, 112 Acil Yardım İstasyonu, Mordoğan Sağlık Ocağı, Küçükbahçe, Eğlenhoca ve Kösedere Sağlık Evleri mevcuttur. Karaburun Merkez Sağlık Ocağı, Sağlık Grup Başkanlığı ile aynı binada hizmet vermektedir. 502

21 Tablo 17: Sağlık Hizmetleri (2006) KAMU Adet Yatak kapasitesi Doktor sayısı Hemşire sayısı Diğer sağlık görevlisi M İ M İ M İ M İ M İ Sağlık Grup Başkanlığı Sağlık Ocağı Acil Yardım İstasyonu Toplam Kaynak: İlçe Kaymakamlığı, 2007 M: Mevcut, İ: İhtiyaç İlçede yeterli sosyal imkanlar ve konut olmadığından dolayı personel istihdamında önemli sıkıntılar yaşanmaktadır. Yaz aylarında turizm desteklemek amacıyla geçici görevlendirmeler yapılmakla birlikte, bunlar kesin olarak çözüm olmamaktadır. İlçede uzun vadeli personel istihdamına yardımcı olabilmesi açısından 9 daireli yeni lojman inşası planlanmakta olup, arazisi tespit edilmiş ve aplikasyonu çıkartılmıştır. Ayrıca binanın plan ve projesi hazırlanmış ve Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü nce onaylanmıştır. Mordoğan Sağlık Ocağı 24 saat çalışan sağlık ocağına dönüştürülmelidir. Bu nedenle Sağlık Ocağına 3 pratisyen hekim, 5 paramedik atanması uygundur. İlçenin merkeze uzaklığı düşünüldüğünde, özellikle takip edilen gebelerin ve hastaların tetkik nedeniyle sevk edilmemesi için kurumda Hemocounter cihazına ihtiyaç vardır. Mordoğan Sağlık Ocağı nda kadrolu şoför bulunmamaktadır. Ambulansı da atıl durumdadır. Kurumda röntgen teknisyeni olmaması nedeniyle röntgen cihazı atıl durumdadır. Bu nedenle acilen röntgen teknisyenine ihtiyaç vardır. Doktor başına hasta düşmektedir. 503

22 Tablo 18: Diğer Sağlık Hizmetleri (2006) Tür Adet İhtiyaç KAMU Laboratuvar 1 0 Aile Hekimi 2 0 Eczane 1 0 ÖZEL Özel muayenehane 1 0 Eczane 3 0 Kaynak: İlçe Kaymakamlığı, Kültür ve Spor ve Sosyal Yaşam Halka açık park, otel, pansiyon, yazlık eğlence yerleri, spor kulübü mevcut olup Halk Kütüphanesi bulunmamaktadır. İlçede fuar, sergi ve panayır gibi etkinlikler yapılmamaktadır. Mordoğan Belediyesi nce Haziran günleri Balık Avı Şenlikleri, 16 Eylül günü Mordoğan Kurtuluş Şenlikleri ve Karaburun Belediyesi nce 1 Temmuz günü Denizcilik ve Kabotaj Bayramı, 3-5 Ağustos günleri arası Karaburun Şenliği, 5 Mayıs günü Çullu Hıdrellez Şenliği, 17 Eylül günü Kurtuluş Şenliği düzenlenmektedir. Tablo 19: Kültürel Tesisler (2006) Tür Mevcut İhtiyaç Kapasite Kütüphane 0 1 (kitap) Sinema salonu 0 1 (koltuk) Tiyatro salonu 0 1 (koltuk) Düzenlenen şenlik ve festival (gün) Kaynak: İlçe Kaymakamlığı, Turizm İl Müdürlüğü, 2007 İlçedeki kamu kurum ve kuruluşları ile vatandaşlarımızın birbirleriyle kaynaşması, sporun sevdirilmesi, boş zamanların değerlendirilmesi amacıyla, voleybol, masa tenisi ve atletizm müsabakalarının yer aldığı Gençlik Kupası Turnuvası düzenlenmiştir. Karaburun Gençlerbirliği Spor Kulübü, ilçenin tek spor kuruluşudur. Futbol, yelken, ve tenis şubeleri mevcuttur. Yelken alanında 36 lisanslı sporcu bulunmaktadır. Tablo 20: Sportif Tesisler (2006) Tür Mevcut İhtiyaç Kapasite Çim (koltuk) Futbol sahası Toplam (koltuk) Kaynak: İl Gençlik ve Spor Müdürlüğü, İlçe Kaymakamlığı,

23 Karaburun ilçe merkezinde 1500 kişi kapasiteli futbol sahası ve Mordoğan Beldesi nde 300 kişi kapasiteli çim yüzeyli futbol sahası mevcuttur. İlçede toplumsal örgütlenme çok fazla değildir. Ancak son yıllarda toplumsal örgütlenmenin hareketlendiği söylenebilir. Özellikle Dernek ve Kooperatif bazında bazı yeni girişimlerin duyumları alınmaktadır. Kuruluşlarını tamamlamış örgütler şu şekildedir: Atatürkçü Düşünce Derneği Karaburun Şubesi, Türk Anneler Derneği Karaburun Şubesi ve Kızılay Derneği Karaburun Şubesi, ilçede aktif olan derneklerdir. Karaburun Esnaf ve Sanatkârlar Odası, ilçedeki tek meslek kuruluşudur. Karaburun' un duyarlı insanları, yörelerinin yönetimine katkılarını koymak, idari mekanizmalarda söz sahibi olabilmek adına Yerel Gündem 21, Karaburun Yarımadası Kent Konseyi' ni oluşturmuşlardır. Karaburun Tarım Kredi Kooperatifi, Karaburun Merkez ve 7 Köy T. Kalkınma Kooperatifi, Öz Karaburunlular Taşımacılık Kooperatifi, Karaburun Su Ürünleri Kooperatifi ve Yeniliman Su Ürünleri Kooperatifi bulunmaktadır. İlçe Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı nca, yoksullara, hastalara ve ihtiyacı olan vatandaşlarımıza gerekli nakdi, sağlık, yakacak ve gıda yardımı yapılmaktadır yıl sonu itibariyle kişiye toplam ,15 YTL. yardım yapılmıştır. Bunların dışında, 273 öğrenci toplam ,00 YTL. burs, giyim ve diğer yardımlardan faydalanmaktadır. İlçede 36 kadın, 46 erkek olmak üzere 82 engelli vatandaşımız ikamet etmekte, muhtaç durumdaki engellilere Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı tarafından yapılan yardımlarda öncelik tanınmaktadır. İlçe ve köylerinde iş ve sosyal yaşantı son derece sade olup, nüfus memur ve yerli halktan oluşmaktadır. Halkın çoğunluğu kendi toprağını işlemekte, bunun yanında kıyı balıkçılığı ve küçük esnaflık yapmaktadır, ayrı bir iş sahası mevcut değildir. İlçede sanayinin gelişmemesinden dolayı iş bulma ümidiyle özellikle genç nüfus İzmir e göçmektedir. Sosyal yaşantı olarak içe kapalı bir yaşam içindedir. Kış mevsimi son derece durgun geçmekte; buna karşın yaz aylarında yazlıklara gelen sakinler ve turistlerle birlikte canlılık kazanmaktadır. Bu canlılık daha çok ilçe merkezi ile Mordoğan Beldesi ve Ardıç Mahallesi nde gözlenmektedir. 505