Pratik Rehber. Eğiticilerin Eğitimi Spor Eğitimi Yoluyla Sosyal Katılımın Desteklenmesi için Teknik Yardım Projesi

Transkript

1 Spor Eğitimi Yoluyla Sosyal Katılımın Desteklenmesi için Teknik Yardım Projesi Bu proje Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortak finanse edilmektedir. Eğiticilerin Eğitimi Pratik Rehber 1

2 Bu kitapçık "spor eğitimiyle sosyal katılım" projesine aittir. Görüş ve önerileriniz için Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yürütülen Spor Eğitimiyle Sosyal Katılım projesinin Ekip Lideri ve Kilit Uzmanlarıyla irtibata geçin. Seyrantepe Kapalı Spor Salonu Evim Gençlik Mrk. Ergani Yolu 1. km Yenişehir / DİYARBAKIR Tel/Faks: (+90) Niras IC proje Konsorsiyumu Tüm hakkı saklıdır. Bu yayının hiçbir kısmı, fotokopi ve kayıt da dâhil olmak üzere herhangi bir şekilde veya herhangi bir yolla ya da bilgi depolama ve kurtarma sistemi kullanılarak çoğaltılamaz ya da iletilemez. Bu yayın içerisinde bulunan bilgilerin, basım tarihi itibariyle geçerli bilgiler olmasını sağlamak adına her türlü çaba sarf edilse de herhangi bir ihmalden, kazadan veya diğer herhangi bir sebepten kaynaklanan hata veya kusur sebebiyle ortaya çıkan kayıp, hasar veya bozukluktan yazarlar sorumlu tutulmaz. 2

3 1 Eğitici Eğitimine Giriş (15-18, EE2) Eğitici eğitmenine hoş geldiniz. Bu rehber, programınıza yönelik ana materyalleri içerir. Eğitici Eğitmeni programının yapısı Bu yaş grubuna yönelik pedagojinin temelleri Beş dersi kapsayan ders planları Bu yaş grubu için seçilen oyunlar Eğitim alan kişilere yönelik el kitabı (içeriklerin kopyaları) Not: Projeye ve programa ilişkin genel bilgilerin tamamı, bu pratik rehber ile birlikte verilen Genel Kılavuz içerisinde bulunabilir. 2 Eğiticilerin Eğitiminin Yapısı (15-18) Gün Çalışma/Ders Konu Başlığı İçerik Özeti 1. Gün 2. Gün Karşılama, giriş ve kaynaştırma faaliyeti İçerme Amaçlı Spor nedir? Eğitim yaklaşımı ve metodoloji 4 Spor önderinin rolü Ders planı nasıl yapılır? Kaynaştırıcı faaliyetler ve ısınma Engelli kişilerin programa dahil edilmesi Projeye giriş - Proje değerleri ve amaçları Katılımcıların, iş hayatından / gönüllü çalışmalarından edindikleri deneyimlerin anlatılması Nasıl uygulanır? Sporun toplum sorunlarını gidermek için nasıl kullanıldığını göstermek amacıyla dünya çapından bazı örnekler verin. Mola Proje yaklaşımının temel değerleri Yöntemler grup ihtiyaçlarına göre nasıl değişir? Teori ve pratiği etkin bir şekilde bir araya getirme Etkin eğitmenlerinin nitelikleri (rol modelleri, danışmanlar) Eğitimi alan kişilerin kendilerini değerlendirmesi Zamanlama ve ortak ders içeriği Tesis ve ekipman ihtiyaçları Sosyal gelişmeye giriş Genç insanların 'asistan' olarak programa dahil edilmesi Çeşitli kaynaştırıcı faaliyetlerin ve ısınma hareketlerinin uygulanma şekillerini gözden geçirin ve bunun altında yatan mantığı açıklayın Mola Engelli kişilerin dahil edilmeme şekilleri Engelli kişilerin ihtiyaçları Engelliler ile çalışma Etkin oyunlar ve egzersizler 3

4 3. Gün 4. Gün 8 Aktarılabilen beceriler Programa giriş İş yeri sahipleri ve işverenlerin hangi becerilere ve güçlü yönlere ihtiyaçları olduğunun belirlenmesi Kişisel gelişimde kullanılabilecek yöntem ve seçeneklerin belirlenmesi Özeleştiri ve bunu takip eden geri bildirim senası hakkında bilgi verilmesi 9 Spor Dersleri Oyun zamanı ve derslerin verilmesi Problem çözme 11 Ağ kurma İş görüşmesine hazırlık Anlaşmazlıklarla başa çıkma Bir iş kurma Mola Problemleri analiz etme ve anlama Alternatif yaklaşımlar deneme En iyi çözümü bulma Problemin nasıl çözüleceğini gösteren problem çözme oyunlarını ve elde edilmesi beklenen öğrenme çıktılarını gözden geçirin Ağların ne olduğunun ve nasıl ağ kurulacağının anlaşılması Bir ağ içerisindeki farklı rollerin anlaşılması Eğitime katılan kişilerin, daha sonra kurulacak ağ ile bilgi ve deneyim eksikliklerinin belirlenmesi Ağların tamamlanması Mola Sıkça sorulan sorular ve 'doğru' cevaplar İş görüşmesi öncesi araştırma İş görüşmesine hazırlanma, iş görüşmesini gerçekleştirme ve değerlendirme Uygulama: Efes basket takımı ile anlaşma yapacak olsanız bilgi almak isteyeceğiniz konuları planlayın Farklı anlaşmazlık çeşitleri Sorunların çözümüne ilişkin teknikler İşin sürdürebilirliği Fikir üretme teknikleri İş analiz teknikleri Uygulama: Katılımcılar, spor sektöründe kendi işlerini kurma konusunda fikir geliştirsinler. Mola 5. Gün Cinsiyete dayalı içerme İzleme ve değerlendirme Kız çocuklarının ve kadınların dahil edilmeme şekilleri Kız çocuklarıyla çalışma teknikleri Karma grupları yönetme İzleme ve değerlendirmenin değeri ve bu bilgilerin kullanım şekli Başarıların ölçülmesi için kullanılacak izleme araçları (s 63) Eğiticilerin dersi değerlendirmesi Örgün ve yaygın teknikler 4

5 3 Hızlı başlangıç: Bu program çerçevesinde yaş grubunun eğitilmesi 3.1 Pedagoji, "saygı, güçlendirme ve dahil etme" kilit değerleri üzerine kuruludur. Bu kilit değerler, eğitim veren ve alan kişilerin yapması gerekenlerdir. Gözlemle, analiz et, adapte et; Adil kurallar belirle ve onları uygula Bireye önem ver (eller omuza!); Akran saygısı göster; Merakı artır; İşbirliği becerilerini / tavrını güçlendir; Olumlu geri bildirimde bulun; Öv ve destekle; 3.2 Ders modeli Koçluk ve ders verme seviyesinde bakıldığında, pedagoji, ders planlarında kullanılan standart bir ders modeli olarak yorumlanır. Spor dersleri ve sosyal derslere ilişkin modeller aşağıda açıklanmıştır. Spor ders planları üç adımı takip eder: Adım A: Hazırlık Bunu neden yapıyoruz? Bu dersin amacı (gizli öğrenme hedefleri) Saygı duymanın sizin oyununuzu nasıl iyileştireceğini keşfetmek Ne bekliyoruz? Zihniyet ve tutum Konu takımınızla alakalı, sizinle veya kazanmakla ilgili değil İzleyin! Odak noktaları Diğerlerinin kabiliyetlerini nasıl kullanabileceğinizi görün Yapılacaklar ve yapılmayacaklar Kurallar Başka insanlarla top oynayın, herkesin oyuna dâhil olmasını sağlayın, zaman ayırıp deneyin. Hemen sayı yapmaya ve en iyi oyuncu olduğunuzu kanıtlamaya çalışmayın. Kontrol edin! Uygulanabilirlik Dört kişilik takımlar oluşturun, her takıma bir top verin, ayakkabılarınızı çıkarın. 5

6 Adım B: Mola Bir dakikalığına bekleyin! Genel bir geri bildirimde bulunmak, düşünmek ve talimatları vermek için bir fırsat yaratın. Mükemmeldi... Teşekkürler... Haydi, kısa bir ara verip düşünelim! Çalışma nasıldı? Düşünme Gizli öğrenme hedefleri doğrultusunda oyuncuların nasıl oynadığını düşünmek için biraz zaman ayırın: Oyuncular konuyu anladılar mı, davranışlarını nasıl değiştirdiler, kendilerini nasıl hissettiler, konunun özünü görebiliyorlar mı?... yapsak nasıl olur? Bir sonraki adımda yapılacaklar için öneride bulunun ve gruptakilerden fikirlerini alın Hazır mısınız? Sizin önerinize ve katılımcılardan gelen fikirlere dayalı bir talimat verin. bir oyun çıkardınız. bir sonraki adımda ne yapabiliriz? Ben... yapmayı düşünüyorum, peki ya siz olsanız ne yapardınız? O zaman planımız ne? Bu noktadan sonrasını nasıl organize edeceksiniz? O zaman şöyle yapalım: Siz... yapın, ben... yapayım....'a dikkat edin....'ı deneyin. Eğlenin! Adım C: Toparlama ve özet Teşekkür ederim! Öz güveni artırın. Olumlu bir geri bildirimde bulunun, bazı unsurları / kişileri öne çıkarın (herkesi dâhil etmeyi unutmayın, grupta bulunan her iki cinsiyeti ve engellileri atlamayın!) Eğlendiniz mi? Enerjiyi bulun. Katılımcıların en çok hangi noktada eğlendiklerini ve bunun nedenini öğrenin; kendi "eğlenceleri" ve takımın eğlencesini nasıl karşıladıklarını görün (zihniyet ve rol alma). Ne buldunuz? Sırada ne var? Konunun özünü anladılar mı? Bir sonraki adım konusunda anlaşmaya varın (esnek davranın!). Katılımcıların öğrenilecek konuyu/konuları anlayıp anlamadıklarını / nasıl anladıklarını kontrol edin, özetleyin ve gösterin. Katılımcıların akıllarından geçenleri sorun; bir sonraki adım üzerinde anlaşmaya varın; sonraki dersleri tanıtın ve katılımcıların ihtiyaçlarına/isteklerine göre bu dersleri nasıl adapte ettiğinizi açıklayın. Sosyal eğitimler yedi adım (tam "öğrenme döngüsü") üzerine kuruludur; bu döngü bir veya daha fazla kaynaştırma faaliyeti ile başlatılabilir. 6

7 Rahatlayın :) Zihni olumlu yönde etkileyecek ve eş gücünü artıracak kaynaştırma faaliyetleri Kısa ve oyun benzeri bir faaliyet seçin ve adapte edin (bakınız El Kitabı Eki); seçtiğiniz faaliyeti grup ile birlikte deneyin ve faaliyeti adapte edip iyileştirmekten çekinmeyin! Bunu diğer koç ve eğiticilerle paylaşmayı unutmayın! Adımlar Amaç Öneri Tekrar hoş geldiniz... Ne bulmak istiyorsunuz? Kontrol edin! Odak Deneyin ve uygulayın. Düşünme ve hatırlama Sırada ne var? Aktif hale getirin ve katılımı sağlayın Katılımcıların öğrenme sorularına odaklanın. Katılımcılardan kendi cevaplarını / çözümlerini bulmalarını isteyin. Yeni bilgi / becerileri özetleyip anlatın. Eğitimi alan kişilere görev verin ve test edin. Grup değerlendirmesi ve özet Bir sonraki adımda yapılacaklar üzerine anlaşın. Katılımcıların neleri hatırladıklarını kontrol edin (ön bilgi) ve beklentilerini gözden geçirin; bu dersteki yenilikleri anlatın. Bu dersin konularına ilişkin gerçek hayata dair soruları neler; başka kim bu sorunun (veya buna benzer bir sorunun) cevabını merak ediyor; nasıl takım oluşturulur? Bu sorun ile kendi kendilerine başa çıkıp çıkamayacaklarını görmek için kısa bir uygulama görevi verin. Katılımcıların bulgularını kontrol edin, eklemelerde bulunun, gösterin, yapısallaştırın ve özetleyin. Yeni bilgi veya beceriyi uygulayabilecekleri daha karmaşık bir görev belirleyin. Bulundukları noktayı değerlendirmelerini isteyin: Bilgi/becerilerini nasıl uygulayacaklarını biliyorlar mı; bunu nasıl yaptılar (eşlerinin yardımıyla mı?); kilit noktaları anladılar mı? Katılımcıların ihtiyaçlarını tartışın ve sonraki derste/derslerde odaklanılacak noktalar üzerinde anlaşmaya varın; ev ödevi / toplum hizmeti görevleri belirleyin. 3.3 Koçluğunuzu ve eğitiminizi destekleyecek ikonlar Ders planlarında bu adımlar bazı ikonlar yardımıyla görsel olarak desteklenecektir. Tüm atölye çalışması ders planlarında aşağıda belirtilen ikonlar kullanılacaktır. Kaynaştırma faaliyeti Rahat hissetmek, açılmak (Tekrar) Hoşgeldiniz Ön bilgi ve oryantasyon Ne öğreniyorsunuz? Kontrol edin! Hedeflerin belirlenmesi (amaç ve kişisel öğrenme soruları) Cevap/model/kilit nokta bulma görevleri Odaklanın Özetleme, açıklama ve gösterme 7

8 Deneyin ve uygulayın. Gerçek ortamda verile görevler (Becerilerin / bilginin test edilmesi) Düşünme ve hatırlama Sırada ne var? "Edinimleri" öğrenip öğrenmediklerini kontrol edin (amaçla ilgili) Bir sonraki adımda yapılacaklar konusunda anlaşmaya varın (dinleyin ve adapte edin) Not: Yukarıda verilen modeller, Smith ve Ragan öğretim tasarımına dayanmaktadır. 3.4 Programın katma değeri Bu program, kişisel gelişimleri konusunda kritik bir aşamada bulunan gençlere yöneliktir yaş arasında gençler, dönüm noktasına geldikleri bir gelişim çağına girerler. Kendini tanıma, ne düşündüğünü açıkça söyleme, saygı duyma, olumlu veya olumsuz akran baskısı ve "hayatın gidişatı" gibi konular kişisel olarak "mercek altına" yatırılır. Okul programlarında ve sınıf faaliyetlerinde bu konulara değinilmekle birlikte bazı gençler (ve öğretmenler) için bu konulara yeteri kadar zaman ayırmak ve odaklanmak zordur. Bu program fazladan zaman yaratmaya yardımcı olmanın yanı sıra gençleri güçlendirmeye, kendilerine olan saygı ve güvenlerini artırmaya yarayan faaliyetlerden oluşmaktadır. Bu konular söz konusu olduğunda çocuklara ulaşmanın kilit noktası spordur. Spor sayesinde çocukların enerji ve yeteneklerini farklı şekilde kullanmaları sağlanır. Bu program çerçevesinde spor dalları (oyunlar) çocuklara ulaşmanın bir aracı olarak kullanılacak, çocukların kendi potansiyellerini farklı şekilde keşfetmelerine, saygı duymalarına ve artırmalarına imkân tanıyacaktır. Bundan hem çocuklar hem de okul yararlanacaktır. Program çerçevesinde 3 ila 4 saatlik 5 ders verilmektedir. Bu dersler normal okul zamanından arta kalan saatlerde (sabah veya akşamüstü) toplumla iletişimi koparmadan (okullar, gençlik ve spor kulüpleri ile işbirliği içerisinde) verilecek şekilde planlanmaktadır. Bu beş dersin ardından gençler şu alanlarda "daha güçlü" olacaklardır: İletişim İşbirliği ve takım çalışması Problem çözme Kendini ifade etme Arkadaş desteği ve saygı Gençleri bu alanlarda güçlendirmek, gençlerin sosyal gelişimleri ve öğrenme kapasiteleriyle doğrudan ilişkilidir. Türkiye'de kullanılan ulusal müfredat hayat becerilerinin ve üst seviye düşünme becerilerinin okul programı aracılığıyla entegre edilmesine odaklıdır. Bu program da bahse konu bağlamla aynı doğrultuda olup gençlerin ve eğitmenlerin ilerlemesine yardımcı olacaktır. Eğitim İhtiyaçları Analizi Eğiticilerin sporun daha geniş faydalarını vurgulaması önemlidir (örn. sosyal etkileşim, bedensel ve ruhsal sağlık, güven oluşturma, iletişim becerilerini geliştirme). Eğiticilerin eğitim seanslarının bununla tutarlı olduğunu sürekli olarak kontrol etmeleri gereklidir. 8

9 4 Eğitim Çalıştaylarının Yapısı (15-18) yaş grubu için atölye programı (Ç2), spor ve eğitim çalışmalarında kullanılan çeşitli faaliyetlerle desteklenerek oldukça pratik bir uygulama olacaktır. Program 5 günlüktür. Programın ilk 4 gününde 3 x 1 saatlik dersler verilecek olup, son günde her biri bir saatlik dört ders yapılacak, buna konunun son defa toparlanması ve belgelendirme töreni de dahil edilecektir. Birinci günde katılımcıların güçlü yönleri ve becerilerinin belirlenmesine yardımcı olunur, seçenekler gözden geçirilir. İkinci ve üçüncü günde katılımcıların nasıl araştırma yapmaları ve okul dışındaki hayatlarına nasıl hazırlanacakları tartışılır; dördüncü ve beşinci günde ise istihdam edilmek ve kendi işini kurmak için gereken özel becerilerin geliştirilmesine odaklanılır. Beşinci gün yapılan son derste katılımcılara eğitim sonrasında üstlenecekleri hedef ve görevleri planlama imkanı tanınır. Sınıf ve spor dersleri arasındaki ilişki değişkendir. Örneğin problem çözme konulu derslerde sınıf içerisinde tartışılan konular ile spor derslerinde odaklanılan taktikler arasında bir bağlantı bulunur. Diğer günlerde bu bağlantı bu kadar doğrudan değildir; bu durumda koçların katılımcıların takım çalışması ve iletişim becerilerini geliştirmeleri, onlar arasında güven ortamı oluşturmaları, katılımcıların oyunlar esnasında kat ettikleri ilerlemeleri ve başarıları onlara göstermeleri gerekir. Saat Grup A Grup B Grup alternatif spor ve sınıf çalışmalarına katılır. 40 gençten oluşan bir grup 20'şer kişiden oluşan daha küçük iki gruba ayrılır ve aşağıda gösterilen çalışmalara katılır. Daha ayrıntılı program aşağıda gösterilmiştir. Bu Grup A'nın programıdır. 1 Sınıf Spor 2 Spor Sınıf 3 Sınıf Spor 4 Spor Sınıf Gün Dakika Çalışma Önemli Noktalar Kaynaştırma faaliyeti Katılımcıların birbirlerini tanımaları amaçlanır 1 - Becerilerimiz 60 Aktarılabilen beceriler Mola Programa giriş Bireysel becerilerin ve güçlü yönlerin belirlenmesi İş yeri sahipleri ve işverenlerin hangi becerilere ve güçlü yönlere ihtiyaçları olduğunun belirlenmesi Kişisel gelişimde kullanılabilecek yöntem ve seçeneklerin belirlenmesi Uygulama çalışması: Öz değerlendirme 60 Takım çalışması ve spor aracılığıyla iletişim Basketbol veya voleybol gibi takım sporları 30 dakika beceri çalışması ve ardından 'oyun zamanı' 9

10 Özet Kilit gözlemler ve günün önemli noktaları 30 Öğle yemeği Kaynaştırma faaliyeti İletişimi teşvik edecek oyunlar 2 - Problem çözme 60 Problem çözme Mola 60 Spor yoluyla problem çözme Problemleri analiz etme ve anlama Alternatif yaklaşımları deneme En iyi çözümü bulma Problem çözme becerileri ve takım çalışması gerektiren uygulama çalışmaları Takım sporlarının yapılması esnasında taktiklere odaklanılması, karşı takımın güçlü yönlerinin belirlenmesi ve etkisiz hale getirilmesi; takımın kendi güçlü yönlerine uygun şekilde oyun kurması vb. Özet Kilit gözlemler ve günün önemli noktaları 30 Öğle yemeği Kaynaştırma faaliyeti Problem çözme becerilerini özendirmek için faaliyet 3 - Ağ kurma ve hedef belirleme 60 Ağlarımız ve bu ağları kullanma şekli Mola 60 Spor yoluyla problem çözme Katılımcıların kendilerine ait ağı tanımlaması ve bu ağın nasıl geliştirileceğinin belirlenmesi Katılımcıların ağları içerisindeki kilit kişilerin belirlenmesi Problem çözmek için fırsat sağlayan grup sporları ve takım oyunları Özet Kilit gözlemler ve günün önemli noktaları 30 Öğle yemeği 4 - Çalışmaya başlamak 60 Kaynaştırma faaliyeti İş görüşmeleri ve iş görüşmelerine hazırlık Takım çalışmasını özendirme faaliyeti İş görüşmesi nedir? Bir iş görüşmesine hazırlanmak için ne yapmamız gerekir? Uygulama çalışması: İş görüşmesine gitmeden önce gerekli bilgilerin araştırılması

11 Mola 60 Spor yoluyla iletişim (1) Etkili iletişimi pekiştiren grup sporları ve takım oyunları Özet Kilit gözlemler ve günün önemli noktaları 30 Öğle yemeği Kaynaştırma faaliyeti İletişim becerilerini teşvik için faaliyet 5 - Girişimcilik becerileri 60 Bir iş yeri açma Mola İşin geçerliliği Fikir üretme teknikleri İş analiz teknikleri Uygulama çalışması: Spor sektöründe, diğerlerinden farklı özellikte bir iş kurulması 60 Rekabet zamanı Seçilen spor dalında aktif rekabet - örn. küçük turnuvalar Özet Etkili iletişimi pekiştiren grup sporları ve takım oyunları 30 Öğle yemeği 6 - Kapanış oturumu Hedeflerin belirlenmesi Sertifikaların verilmesi SMART hedeflerin ne olduğunun anlaşılması Katılımcılarn kendi SMART hedeflerini belirlemeleri Yerel spor kulüplerinden 30 dakikalık tanıtım seansı Antrenör ekibince sertifikaların sunulması 11

12 T 2 SOSYAL yaş için ders planları 1 Beceriler ve güçlü yönler Becerileriniz ve güçlü yönleriniz nelerdir Okul hayatınız bittiğinde, bu becerileri ve güçlü yönlerinizi kullanırsanız önünüzde ne tür seçenekler olacaktır? Hoş geldiniz Programa giriş Spor için ihtiyaç duyduğunuz beceriler yaşam için gereken becerilere benzer. Bunlar takım çalışması, iletişim, disiplin, anlayış ve kurallara uymak, oyuncularınıza/rakibinize/antrenörünüze saygı vb. olarak sıralanabilir. Çalışmanın zevkli geçmesini istiyoruz. Okulda değiliz test yok, sınav yok. Ama kurallar var. Herkesin katılmasını istiyoruz önemli olan yetenek değil, katılım. Amaç herkesin kim olduğu ve nasıl daha sağlıklı ve daha üretken bir hayat sürdürebileceği hakkında daha bilinçli olması. Tek yapmaya çalıştığımız bir yapı sunmak. Ve biraz da koçluk. Takım oluşturma Eğitimi alan kişilerin birbirlerine güvenmelerini ve kendilerini rahat hissetmelerini sağlayın. İnsan Bingosu isimli Kaynaştırıcı Faaliyet 1'i kullanın. Ne öğrenmek istiyorsunuz? 15 Okulu bitirmenize bir veya iki yıl var. Bazılarınız gelecekte ne yapacağını düşünürken bazılarınız düşünmeyecek. Bazılarımız 40 veya 50 yaşına gelmeden, hayattan gerçekten ne istediklerini anlayamayabilir. Ama tabii ki yıl boyunca oturup bekleyemezsiniz. Peki okul bittiğinde ne yapacaksınız? Aşağıdaki seçeneklerden birini düşünün (Üzerinde kağıtlar bulunan tahtayı kullanarak bu modeli çizin) 12

13 Tahta modeli Okul hayatımız bittiğinde karşınıza çıkacak olan seçenekler Çalışmaya başlamak Okul Hayatı Ailevi sorumluluklar Yüksek eğitim / öğrenim Bir iş kurmak Grubu aktif hale getirin "Bir işte çalışmaya başlayacağınızı düşünüyorsanız elinizi kaldırın" gibi cümleler kurun. Son olarak "Ne yapacağınızı bilmiyorsanız elinizi kaldırın" cümlesiyle bitirin. Grupta ne tür tepkiler verileceğine bakın. Katılımcıların, seçimlerini açıklamalarını isteyin. Katılımcıların bazılarının cevaplarını değiştirip değiştirmediklerini kontrol edin (değiştirdiler ise nedenini sorgulayın.) Kontrol edin! Şimdi bir işverenin istediği beceri ve nitelikleri, ayrıca kendi işini yapan kişilerin sahip oldukları beceri ve nitelikleri düşünmenizi istiyorum. Bunlar genel beceri ve nitelikler olup, işe özel beceri ve nitelikler bu kapsama girmeyecektir. Örneğin bir futbolcunun futbolda başarılı olması istenir ve bu işe özel bir beceridir. Grubu aktif hale getirin Meydan okuma: Kasap olmak için futbolda iyi olmama gerek yok. Kontrol edin: Birçok iş için gerekli olan beceri ve nitelikler hangileridir? Grubu, yaklaşık 4'er kişilik küçük gruplara ayırın. Grupların yarısı 'işveren' rolü üstlenirken diğer yarısı 'iş yeri sahibi' rolünü üstlensin. Gruplara 5 dakika verdikten sonra geri bildirimleri alın. Odaklanın 5 Burada ortaya konanlar aktarılabilen becerilerdir. Aktarabilen beceriler büyük önem taşır çünkü bu tür beceriler farklı işler ve işverenler için kullanılabilir. İşverenler aktarılabilen becerilere 13

14 büyük önem verirler çünkü bu becerilere sahip olmanız, işveren için farklı işleri gerçekleştirebileceğiniz, diğer bir deyişle esnek olduğunuz anlamına gelir. Deneyin ve uygulayın. 20 Şimdi hızlıca bir özeleştiri yapmanızı istiyorum. Bu uygulamayı mümkünse iyi tanıdığınız biriyle gerçekleştirin. İnsanlar kendi becerilerini hafife alma eğilimindedirler (Bazen de kendilerini olduklarından daha iyi görebilirler). Bu alıştırmayı size "... konusunda gerçekten başarılısın", "Sınıfta / sahada... yaptığın günü hatırlıyor musun?" gibi şeyler söyleyebilecek biriyle birlikte yapın. Grubu aktif hale getirin Masaya geçin (çalışma kitabına bakınız). Her bir satır/beceri için ilk üç sütundan birine tik işareti koymanızı istiyorum. Bu sizin bu alanda ne kadar başarılı olduğunuzu gösterecektir. Son sütunda ise, yalnızca belirtilen faaliyeti gerçekleştirmeyi seviyorsanız tik işareti koyun. Katılımcılara birlikte çalışmak için 15 dakika, verilen cevapları tartışmak için 5 dakika verin. Toparlama esnasında sorulabilecek sorular: Nasıl buldunuz? Sahip olduğunuzu düşündüğünüz beceriler konusunda partnerinizle hemfikir misiniz? Farklı bir şeyler aklınıza geldi mi? Belirlediğiniz başka beceriler oldu mu? Düşünme ve hatırlama 5 Soru: Bugün ne öğrendiniz? Kontrol edin! Hepimiz, toplum içerisinde kendi beceri ve beğenilerimize (paralı iş, gönüllü çalışma, ev işleri vb.) uygun bir rol bulmak için çalışmalıyız. Sahip olduğunuz aktarılabilen becerileri düşünün. Kendi görüşünüzün diğerlerinin görüşleriyle örtüşüp örtüşmediğini görmek için alıştırmaya bir arkadaşınızı veya aile üyesini de katın. Sırada ne var? 5 Spor yapmak. Belirlediğiniz aktarılabilen becerilerden bazılarını gözünüzün önüne getirerek bunları sporda nasıl kullanabileceğinizi düşünün. Sözlü iletişimi, takım çalışmasını, güvenilirliği vb. düşünün (Katılımcıların aklına gelen konuları ve bu konuları gündeme getiren kişileri belirtin. Örn. "İletişim becerileri konusunda Mustafa'nın ne söylediğini bir düşünelim") 14

15 T 2 SOSYAL Problem çözme 2 80 Problem çözme aşamalarını anlama Problem çözme becerilerini tanıma Takım oluşturma Eğitimi alan kişilerin birbirlerine güvenmelerini ve kendilerini rahat hissetmelerini sağlayın. "Takım oluşturma" isimli kaynaştırma faaliyeti 2'yi kullanın. Yine hoş geldiniz 5 İlk gün konuşulanları özetleyin. Etkili şekilde oyuna dâhil etmek için insanların güçlü ve zayıf yönleri hakkında bilgi sahibi olmanın ne kadar önemli olduğunu söyleyin. Ayrıca spor yaparken ortaya çıkan doğal rollerden söz edin: bazıları liderlik yaptı, bazıları skora katkıda bulundu, bazıları savundu, bazıları koştu vb. Bu da sizin becerilerinizi ve güçlü yönlerinizi gösterir! Ne öğrenmek istiyorsunuz? Katılımcılara konu hakkında ne düşündüklerini sorun. Konu hakkındaki sorularını öğrenin. Bir adet kişisel soru yazdırın. Girişi yapın. Katılımcıların öğrenmeye ilişkin sorulara cevap alıp alamadıklarını kontrol edin. Yeni sorular var mı? Önerilen giriş: Hepimiz zaman zaman sorunlarla karşılaşırız ve hayatımız boyunca karşılaşmaya devam ederiz. Belki de yaşlandıkça hangi sorunların çözülmeye değer olduğunu daha iyi anlar hale geliriz. Ama hepimiz sorunlarla yüzleşmeye devam ederiz ve problem çözme mantığını geliştirmemiz büyük önem taşır. Bu dersin konusu da bu olacak. Problem çözme mantığı, sorunla aktif bir şekilde yüzleşmek, problemin ne olduğunu çözme ve bu sorunu çözebileceğimiz farklı yöntemler bulmak anlamına gelir. Daha sonra da sorunun çözümüne gelinir. Bazı sorunlar, bizim hiçbir şey yapmamıza gerek kalmaksızın kendiliğinden çözülür. Erkek / kız arkadaşınızla tartışıp bütün geceyi nasıl barışacağınızı düşünerek geçirmek ve aynı gecenin sabahında karşılıklı özür dileyerek bu durum hiç yaşanmamış gibi 15

16 davranmak buna örnek olarak verilebilir. Ama bütün sorunlar bu şekilde yüzleşmeye gerek kalmaksızın çözülmez ve bazı sorunlar yüzleşilmediğinde daha da büyüyebilirler. Öyleyse çözelim şu sorunları! Kontrol edin! Hangi sorunlarla yüzleşiyorsunuz? Grubu katılıma teşvik edin. Grubun ne yapmak istediğinizi anlaması için 3 veya 4 tane sorun seçin, daha sonra katılımcıları eşleştirerek kendilerine ait bir iki sorun belirlemelerini isteyin. Sorunlar büyük veya küçük olabilir. Gruplardan kendileri için önemli olan (büyük veya küçük) bir sorunu ortaya koymalarını isteyin. Geri bildirim İki veya üç kişiden sorunlarını paylaşmalarını isteyin. Burada sizin yapmanız gereken a) katılımcıları teşvik etmek ve katkılarını desteklemek ve b) sorunu açıklığa kavuşturmaktır. Örneğin sorun "iş bulmak" ise sorunu "ne zamana kadar?" ve "ne tür bir iş?" sorularıyla açıklığa kavuşturabilirsiniz. Bu tür sorular, sorunun nasıl çözülmesi gerektiği konusunda sunulacak öneriler açısından önem taşımaktadır. Odaklanın 15 Problemleri etkin bir şekilde çözebilmemiz için çok sayıda adımı uygulamamız gerekir. Bahse konu problemler günlük problemler ise bu adımları zaten farkında olmadan atıyorsunuzdur ama yine de atılan adımların bilincinde olmak önemlidir. Tahta üzerinde Problem Çözme Adımlarına giriş yapın. 1) Problem nedir "Beni eziyorlar", "İşe ihtiyacım var" gibi basit bir cümle. 2) Biraz daha ayrıntı Ne, ne zaman, nerede, neden, kim? 3) Siz ne olmasını istiyorsunuz? Bu da sorunun detayına inmenize yardımcı olacaktır. Örneğin birilerinin sizi ezdiğini düşünüyorsanız sizi ezen kişinin hala arkadaşınız olmasını istiyor musunuz, istemiyor musunuz? Problemi çözme şekilleri, bu tür sorulara vereceğiniz cevaplarda açık olmanıza bağlıdır. 4) Seçeneklerim neler? Problemleri çözmek için çok sayıda farklı yöntem bulunmakla birlikte bu yöntemler bazen zaman alır bazen ise diğerlerinden daha risklidir. Örneğin: Çok sayıda arkadaşınız olmamasından şikâyetçiyseniz önünüzde bulunan seçenekler bir 16

17 kulübe katılmak, gönüllü işlerde çalışmak, Facebook vb. olabilir. Önünüzde her zaman seçenek vardır... 5) Seçin... ve siz seçersiniz. Her zaman için kolay olandan ziyade en işe yarar seçeneği seçin. Seçiminizi hangi dış faktörler etkiliyor? Örneğin ne kadar zamanınız var, sorunu çözmeye nereden başlayacaksınız vb. 6) Yapın. Deneyin. Karar verdiğiniz eylemleri gerçekleştirin. 7) İşe yaradı mı? Uyguladığınız yöntem durumu değiştirdi mi (azıcık, çok, hiç)? Bu yöntem sorunu çözmeye yardımcı olmadıysa aynı eylemi tekrarlamak, bu eylemi iyileştirmek veya tamamen yeni bir yöntem denemek konusunda karar verin. Kontrol edin! Çok fazla ayrıntıya girmeyin sadece katılımcıların izlenmesi gereken adımlar olduğunu anladıklarından emin olun. Adımları atlarsanız, sorunu etkin bir şekilde çözme ihtimaliniz azalır. Problemler ne kadar karmaşık olursa bu adımlar o kadar önem kazanır. Deneyin ve uygulayın. 15 Katılımcıları 4 kişilik gruplara ayırın. Katılımcılardan birinin yazdığı bir sorun için, yukarıda belirtilen adımları tamamlamalarını isteyin. Bu sorun, tüm grubun ortak bir sorunu olabilir. Eğitmenler, bu uygulama boyunca grupların yanında bulunarak grupların: Sorunun belirlenmesi esnasında dikkatli davranmalarını Gerçekleşmesini istedikleri eylem konusunda açık ve net bir yargıya varmalarını Ve olabildiğince çok seçenek sunmalarını sağlamalıdır. Düşünme ve hatırlama Buradan çıkacak kilit sorunlar yukarıda belirtilen üç nokta ve şunlardır: Başkalarını da sürece dahil ederseniz problemi çözmek daha basittir. Diğer insanlar nesnelliğin yanında yeni fikirler sunarak size yardımcı olurlar. Bu beş noktanın hatırlanması ve uygulanması gerekmektedir. Gerekliyse bir örnek ekleyebilirsiniz. Örnek sorunlar şu şekilde sıralanabilir: Daha sağlıklı olmak, iş bulmak, ezilmek, cilt sorunları, kız/erkek arkadaş, sınavları geçmek, boş zamanın olmaması. Aşağıda verilen tablo, "İş Bulmak" sorunu için bir örnek niteliği taşımaktadır. 17

18 Adımlar 1) Problem nedir Bir iş bulmak gerekiyor. 2) Biraz daha ayrıntı 3) Siz ne olmasını istiyorsunuz? Nasıl bir iş, nerede, kaç saat çalışılacak, maaş, güvenlik vb. Küçük kardeşime bakmakta sorun yaşamayacağım ama aynı zamanda kardeşim kendine bakacak yaşa gelene kadar kariyerimi geliştirmek için bana deneyim kazandıracak, evime yakın bir iş istiyorum. 4) Seçeneklerim neler? Okulda kariyer alanında danışmanlık hizmeti veren kişilerle konuşmak. Sizin yapmak istediğiniz işi yapan aile bireyleriyle / arkadaşlarla konuşmak İnternet üzerinden bu iş için hangi niteliklerin gerekli olduğunu araştırmak İŞKUR veya MEKSA ile görüşmek Bir işverenin yanında gönüllü olarak çalışmak Tatillerde bu sektörde çalışmak Diğer 5) Seçin Tatillerde bu sektörde çalışmak 6) Yapın Tatillerde size bu imkanı tanıyabilecek işverenler olup olmadığını araştırmak için gidip işverenlerle görüşün, telefon edin veya yazışın. 7) İşe yaradı mı? Bir iş buldunuz mu? İşe yaramadıysa bir sonraki adımınız ne olacak? Özetleyin ve kontrol edin. Özetlemek için bu modeli kullanın (ve çizin!). Problem nedir? İşe yaradı mı (ve neden?) Biraz daha detay... Deneyin. Ne olmasını istiyorum? En iyi seçeneği seçin. Seçeneklerim neler? 18

19 Sırada ne var? 5 Eve giderken ve gece, yüzleşmekte olduğunuz herhangi bir sorunu düşünün. Neler olmasını istediğinizi, önünüzde hangi seçenekler bulunduğunu gözünüzün önüne getirin ve bir şeyler YAPIN. Ve unutmayın, durumu her zaman daha iyi bir hale getirebilirsiniz. 19

20 T 2 SOSYAL 3 Ağlar ve ağ oluşturma Ağlar nelerdir ve nasıl kullanılır? Sizin de içerisinde bulunduğunuz ağ Bu kursun amaçları doğrultusunda erişebileceğiniz ağ 80 Takım oluşturma Eğitimi alan kişilerin birbirlerine güvenmelerini ve kendilerini rahat hissetmelerini sağlayın. "Hangisini tercih edersiniz...?" isimli kaynaştırıcı faaliyet 3'ü kullanın. Yine hoş geldiniz 5 Daha önce tartışılanları gözden geçirin. Okulu bitirdiğimizde önümüze çıkacak farklı seçenekleri inceledik. En iyi seçeneği seçebilmek için olumlu düşünmemiz ve istediğimizi elde etmek konusunda bize yardımcı olacak problem-çözme becerilerini geliştirmemiz gerekir. Şimdi, gerçekleşmesini en çok istediğimiz seçeneğe bizi götürecek olan bir aracı inceleyeceğiz. Ne öğrenmek istiyorsunuz? 15 Katılımcılar arasında daha önce "ağ" ve "ağ kurmak" deyimlerini duymuş olan var mı? Katılımcılara konu hakkında ne düşündüklerini sorun. Konu hakkındaki sorularını öğrenin. Bir adet kişisel soru yazdırın. Girişi yapın. Katılımcıların öğrenmeye ilişkin sorulara cevap alıp alamadıklarını kontrol edin. Yeni sorular var mı? Kontrol edin: Diğer bağlamlarda da uygulanıyor mu yoksa mesleki olarak mı düşünülüyor? Önerilen giriş: "Ağ" ve "ağ kurmak" konularını tanımlayın (Çalışma Kitabını referans alın). Aslına bakılırsa sosyal amaçlı ağ kurmak "arkadaş edinmek" anlamına gelir ve bu şekilde tanımlanır. Şu an ise belirli bir amaca ulaşmak için 'ağ kurarken' yaptığınız eylemi tartışacağız. Ağın ne olduğunu, nasıl çalıştığını, bu tür bir ağa neden ihtiyacınız olduğunu ve ağınızda kimlerin bulunabileceğini öğrenmenizi istiyoruz. Şu örneği kullanabilirsiniz: 20

21 Amaç Kız arkadaşımı / erkek arkadaşımı güzel bir mekana götürmek için... Üzerinde çok çabaladığım matematik ödevlerimi tamamlamak için... Sigarayı bırakmak için: Kiminle görüşmem gerekiyor: Erkek / kız arkadaşı olan arkadaşlarım veya erkek / kız arkadaşımın arkadaşları, ağabeyim / ablam Öğretmenim, matematik dersinde başarılı olan başka bir öğrenci, ağabeyim / ablam, annem / babam, aile dostu Doktor, hemşire, tıp alanında çalışan biri, sigarayı bırakmış olan bir arkadaşım veya aile üyesi Ağ oluşturmaya odaklanma Grubun sunduğu örneklerden çıkan kilit noktaları kontrol edin ve vurgulayın: Güven: Ağınızda bulunan kişiler güvenebileceğiniz kişiler olmalıdır. Örneğin hassas bir konu konuşulduğunda veya sır olarak saklanması gereken bir husus söz konusu olduğunda, bu kişilere ve bu kişilerin size sunacağı fikirlerin değerli olduğuna güvenebilmelisiniz. Olumlu deneyim: Sizin elde etmek istediklerinizi daha önce deneyimlemiş olan insanları bu ağa katmak istiyorsunuz. Bunu başarılı bir deneyime dönüştürmek isteseniz de, aynı konuda başarısız olmuş insanlar da size çok yararlı tavsiyelerde bulunabilir. Ağlar, elde etmek istediklerinize göre değişir: Ağınıza, elde etmek istediğiniz konularda deneyim sahibi olan insanları katmak istediğiniz için, ağ içerisinde bulunan kişiler değişir. Bazı kişiler birden fazla ağınızda yer alabilir. Her zaman değil tabii ki! Erkek arkadaşınızın eski kız arkadaşına randevu için nereye gideceğinizi sormazsınız değil mi? Ağınızda yer alan insanların farklı görevleri vardır: Bazı insanlar size tavsiye ve bilgi verirken bazıları size "rehberlik" eder ve size seçmeniz gereken yolu gösterir, bazıları sizi desteklerken bazıları size kaynaklar sunabilir. Ağınızda her türlü insanın bulunması gerekir. Ağınızda bulunanların sizin yakından tanıdığınız kişiler olması şart değildir: Bir aile dostu, bir arkadaşın ailesi, bir esnaf vb. herkes ağınızda bulunabilir. Ve unutmayın, herkes kendisinden tavsiye alınmasından hoşlanır! Bu kişilerin kendilerine değer verildiğini hissetmesini sağlar. Bu nedenle çok iyi tanımadığınız kişilere soru sormaktan çekinmeyin. Ama bunu yaparken "Başarılı bir işletme sahibiyle konuşmak istiyorum, tanıdığın biri var mı?" demeyin. Deneyin ve uygulayın. 20 Grubu aktif hale getirin Sorun: Okul hayatı bittikten sonra ne olduğunu biliyorsunuz veya özellikle önem taşıyan iki seçenek belirlediniz: İş bulmak ve iş kurmak. Şimdi ise toplumunuzda bulunan kişilerden hangilerinin seçeneklerinizi anlamanız ve doğru seçeneği seçmeniz konusunda size yardım edebileceğini belirlemek istiyorsunuz. 21

22 Görev: Her şeyi veya herkesi tanımıyorsunuz ve henüz her şeyi yapmadınız. Bu nedenle ağınızda bazı eksiklikler olabilir. Bu eksiklikleri doldurmak için çevremizdeki insanlardan bir şeyler öğrenmeniz gerekir. Eksikliklerin neler olduğu konusunda açık ve net olun. Öncelikle katılımcıları işletme açmak isteyen ve iş arayan kişiler olarak iki gruba ayırın (bunun en kolay yolu el ile göstermektir). Daha sonra bu grupları 3-4 kişilik daha küçük gruplara ayırın. Geri bildirim o Ağlarının amacı nedir? o Bilgilerinizdeki eksiklikler nelerdir? o Ağda kimler var? Düşünme ve hatırlama 15 Başka kişilerin görüşlerini almak ve rehberliğine başvurmak, sorunları tek başınıza çözmekten çok daha hızlı bir yöntemdir. Güvendiğiniz ve fikirlerine değer verdiğiniz insanları seçin. Küçük bir rol yapma oyunu ekleyin: Başka bir katılımcıdan tavsiye isteyecek bir gönüllü çağırın. Amacınızı ve eksikliğinizi tanımlayın. Tavsiye isteyin. Geri bildirimde bulunun: Yararlı bir öneri miydi? Başkaları için de yararlı olacak mı? Fikirleri paylaşın! Sırada ne var? 5 Eve giderken mesleki ağınızda kimlerin olduğunu düşünün, insanlarla konuşarak ağınızı hazırlamaya başlayın. 22

23 T 2 SOSYAL 4 İstihdama giden yol Profil nedir? Faydalar ile özellikler arasındaki fark İş görüşmesi öncesi araştırmanın önemi 80 Takım oluşturma Eğitimi alan kişilerin birbirlerine güvenmelerini ve kendilerini rahat hissetmelerini sağlayın. "Cereyan Geçti" isimli kaynaştırıcı faaliyet 4'ü kullanın. Yine hoş geldiniz 5 Okul hayatınızdan sonra gidebileceğiniz yönleri belirlediniz. Okul hayatınız bittiğinde yapmak istedikleriniz konusunda başarılı olmanız için gerekli olanları anlamanıza yardımcı olacak ağları nasıl geliştirebileceğinizi inceledik. Bu seçeneklerden biri istihdam piyasasına girmek. Bu dersin konusu da bu olacak. Ne öğrenmek istiyorsunuz? Katılımcılara konu hakkında ne düşündüklerini sorun. Konu hakkındaki sorularını öğrenin. Bir adet kişisel soru yazdırın. Girişi yapın. Katılımcıların öğrenmeye ilişkin sorulara cevap alıp alamadıklarını kontrol edin. Yeni sorular var mı? Önerilen giriş: İş görüşmesindeki kilit noktaları görüşmek ve keşfetmek istiyoruz. İş görüşmeleri neden yapılır? İşverenler sizin hakkınızda ne öğrenmek ister? Peki siz, iş veya işveren hakkında ne öğrenmek istersiniz? Kontrol edin: Herkes bir iş görüşmesi yapmış mı? Amaç neydi? Tatilde çalışmak veya bir kulübe katılmak mı? Bu deneyimden ne öğrendiniz? Bu iş görüşmesinden aldığımız ve grupta paylaşabileceğimiz ders nedir? 23

24 Kontrol edin! Giriş Ne tür bir iş istediğinizi anladıktan ve bu işi yapacak niteliklere sahip olduğunuza inandıktan sonra iş başvuruları yapmaya başlayabilirsiniz. Gerekli becerilere sahip olduğumuzu düşünmüyorsak eğitim ve gönüllü çalışmalarla bu becerileri elde etmeye çalışırız. İş bulmak için genellikle bir iş ilanına, başvuru formu veya kendimizi anlatan bir mektup yoluyla başvururuz. İşverenler çok sayıda başvuru alır ve aralarından en iyisini seçerler. Sorun: Bir iş görüşmesinde işverenin sizin hakkınızda bilmek istediği yalnızca üç şey vardır. Bunlar nelerdir? Bu üç noktanın ne olabileceğini eşli olarak tartışın. Cevapları kontrol edin. En önemli 3 soru: 1. Bu işi yapabilir misiniz? 2. Şirket kültürüne uyum sağlayabilecek misiniz? / İş arkadaşlarınızla çalışabilecek misiniz? 3. Bu şirket için çalışmak istiyor musunuz? Grubun öne sürdüğü başka sorular oldu mu? Bu soruların arkasında yatanları bulun ve bu soruların önemine ilişkin geri bildirimde bulunun. Özetlemek ve kontrol etmek için tahtayı kulanın. İş görüşmesi esnasında işveren ne öğrenmek ister? 1. Bu işi yapabilir misiniz? 2. Şirket kültürüne uyum sağlayabilecek misiniz? / İş arkadaşlarınızla çalışabilecek misiniz? 3. Bu şirket için çalışmak istiyor musunuz? Araştırma yapmamız gereken konular: 1. İş 2. Şirket 3. İş görüşmesi 24

25 Odaklanın İş görüşmeleri, işverenlerin sorunlarını çözmek üzere tasarlanmıştır. Siz de bu sorunların çözümüne yardımcı olmak için orada bulunursunuz. Bunu aklınızdan çıkarmayın. İş görüşmesini yapan kişiler sizin ideal aday olmanızı isterler. Haydi, kontrol edelim! İş görüşmesine gittiğimizde kendimizi olabildiğince rahat hissetmek isteriz. İş, şirket ve iş görüşmesinde olacaklar hakkında olabildiğince çok şey bilmek isteriz. Bu da tamamen hazırlıkla ilgilidir. Hazırlık yapmazsanız, büyük sorun yaşarısınız! Deneyin ve uygulayın. 25 Deneyin. Çalışma kitabınızda verilen örnekte, ünlü bir spor kulübü yeni yetenek arayışı içerisinde. Siz de bu yeni yetenek olmaya adaysınız. İş görüşmesine gitmeden önce hangi bilgilere ihtiyacınız olduğunu belirlemeye çalışın. Dört kişilik gruplar halinde çalışın, grubun gücünü kullanın. Soru listesi hazırlayın. Grup içerisinde kontrolleri yapın. Listeyi gözden geçirin ve sunuma hazır hale getirin. Neden bu bilgileri almak istediğinizi ve bu bilgilerin sizin işinize nasıl yarayacağını açıklayın. Diğer grupları dinleyin ve beğendiğiniz fikirleri not alın. Örnek soru (Katılımcıların yardıma ihtiyaçları olup olmadığına veya öne sürülenlerin grubun fikirleri olup olmadığına bakın) Kulüp ne kadar başarılı? Oyun türü ne? Kulüpteki oyunculara nasıl davranılıyor? Yabancı oyunculara nasıl destek veriliyor? Genç oyuncular ne kadar destekleniyor? İşteki pozisyonum ne olacak? Bu pozisyon güçlü yönlerimi en iyi şekilde kullanmama imkân tanıyacak mı? İlk tercih ben miyim? İş görüşmesi bir deneme mülakatı mı? Tıbbi muayene var mı? Herhangi bir belge getirmem gerekiyor mu? Nerede? Saat kaçta? İşleri kolaylaştırma ve destek: Herkesin halinden memnun olmasını ve yapmaya çalıştıkları şeyi anlamalarını sağlayın. Geri bildirim: Kişilerin yazdıklarını dile getirmelerini isteyin (her gruptan bir öneri yeterli olacaktır). Beş veya altı öneriye ulaştığınızda birkaç tane daha öneri isteyin. Arta kalan vaktinize bağlı olarak "Bu bilgiyi nasıl öğrenebilirsiniz?" gibi sorular sorun. Örneğin şirketin internet sitesinden veya "Kiminle konuşabilirim?" 25

26 Düşünme ve hatırlama 5 Araştırın! İşin ne olduğu ve sizin bu iş için neden uygun olduğunuz konusunda açık ve net olmanız gerekmektedir. Araştırma yapmak kendinize güveninizi artırır ve sizinle iş görüşmesini yapan kişileri etkiler. Her şey karşılıklı! Siz işi istiyorsunuz, onlar da sizi! Sırada ne var? İş başvurularına başlayacaksanız, çevrenizde iş ilanı veren şirketleri araştırmaya başlayın. İş aramaya henüz başlamadıysanız bu faaliyetleri spor kulüplerine veya gençlik merkezlerine katılmak, üniversite seçmek gibi konulara nasıl uygulayacağınızı düşünün. 5 26

27 T 2 SOSYAL 5 İş kurmak Bir işyerinin ne olduğu ve nasıl çalıştığı konusunda temel anlayışa sahip olmak. Bir işyerini başarıya taşıyan noktaları anlamak. 80 Yine hoş geldiniz Haftanın başında okul bittikten sonra önümüzde iki ana seçeneğimiz olduğunu belirlemiştik. Bunlardan biri işe girmekti ve bu konuya dün değindik. Diğeri ise kendi işinizi kurmak. Ne öğrenmek istiyorsunuz? Katılımcılara kendi işlerini kurmak konusunda ne düşündüklerini sorun. Konu hakkındaki sorularını öğrenin. Bir adet kişisel soru yazdırın. Girişi yapın. Katılımcıların öğrenmeye ilişkin sorulara cevap alıp alamadıklarını kontrol edin. Yeni sorular var mı? Önerilen giriş: Yeni bir iş kurmanın mümkün olduğunu bilmenizi istiyoruz. İş kurmanın ne demek olduğunu ve size başarıyı getirecek noktaları anlamanızı istiyoruz. Yakın zamanda kendi işini kurmuş herhangi birini tanıyor musunuz? Başarılı oldu mu? Bu örnekten nasıl bir sonuca varabilirsiniz? Bu derste ne öğrenmek istiyorsunuz? Kontrol edin! 20 Spor sektöründe para var mı? Türkiye'de ve ilgili bölgede spor sektöründe ne kadar kazanıldığını öğrenin. Karşınıza büyük meblağlar çıkabilir. Günümüzde Birleşik Krallık spor sektörü yıllık 20.3 milyar sterlin gelir sağlamakta olup, bu değer ABD için yıllık 422 milyar dolardır. Bu sektör Türkiye'de de büyümekte olup kişilere büyük fırsatlar sunmaktadır. İş fırsatları nerede? 3-4 kişilik gruplara ayrılıp spor sektöründe faaliyet gösteren farklı işlere olabildiğince çok örnek bulmaya çalışın (Çalışma Kitabına bakabilirsiniz.) 27

28 Listede şunlar olabilir: Spor kıyafetleri ve ekipmanı üretimi Spor tesislerinin tasarımı ve inşası Seyircilere seyahat hizmetleri vermek, etkinlik yönetimi Spor turizmi (bisikletçilik, dalış, yürüyüş) Spor eğitimi (öğretmenler, koçlar, özel eğitmenler) Sponsorluk ve pazarlama Spor gazeteciliği Odaklanın Şimdi iş kurmanın ne demek olduğuna bakalım. Spor esnasında giyilen kıyafetler bir iş değildir. Bu kıyafetler üründür. Bu kıyafetler bir işyerinde üretilip satılabilir. İşyerleri, ancak üretilen malları üretim maliyetinden daha yüksek fiyata satabilirlerse bu işi devam ettirebilirler. Bu maliyetler ham maddeleri, üretimi yapan kişilerin ücretlerini, üretimin yapıldığı fabrikanın kirasını vb. kapsar. Buna alternatif olarak iş yerleri bir zincirin parçaları da olabilir (ürünün tasarımı yapan; fabrikadan satış mağazalarına taşımacılığı üstlenen veya satışını yapan iş yerleri gibi). Bir iş yerini başarılı kılan, onu diğerlerinden ayıran özellikleridir. Sizin işiniz ile rakipleriniz arasındaki fark, sizi diğerlerinden ayıran özelliktir. Rakipleriniz size veya müşterilerinize (piyasadaki) benzer bir ürünü satan veya hizmet veren diğer iş yerleridir. Örneğin bir cadde üzerinde insanlara hizmet veriyorsanız sizi diğerlerinden ayıracak olan özellik aynı cadde üzerinde benzer hizmeti sunan iş yerlerinden sizi ayıran özelliktir. Bu özelliğin de fark yaratması gerekmektedir. Benim ürünlerim boyu 1.80'den daha uzun olan kişilerce üretilmektedir. Bunun ne önemi var? Bir de şuna bakalım: "Benim ürünlerim piyasada bulunan en hafif materyal kullanılarak üretilmektedir." İşte bu insanları sizden alışveriş yapmaya itecek bir farklılıktır. Unutmayın ki en ucuz ürünü sunmak sizi diğerlerinden ayıran bir özellik değildir. Deneyin ve uygulayın. 15 Sorun: Spor sektöründe iş yapmak için yeni fikirler üretin. Dört kişilik gruplar oluşturun. Katılımcılara, 3. kısımda belirtilen şekilde genel başlıklar verebilir veya ilk uygulama esnasında ortaya attıkları iş alanları üzerinden gidebilirsiniz. Katılımcıların açık ve net olmasını sağlayın. Söz konusu ürünün yeni bir ürün veya hizmet olması gerekmemektedir (yeni bir ürün veya hizmet olabilir ama bu bir şart değildir.) Ortaya atılan fikir, belirli bir grubun ihtiyaçlarını daha iyi karşılamak üzere mevcut bir ürün veya hizmet üzerinde değişiklik yapmak olabilir. 28

29 Düşünme ve hatırlama Kendi işinizi kurmadan önce aklınızda bulundurmanız gereken üç önemli nokta vardır! 1) Bir işyeri bir veya daha fazla kişi ile birlikte kurulabilir. 2) İşyerinin devamlılığının sağlanması için, malların üretim maliyetinden daha yüksek bir fiyata satılması gerekmektedir. 3) Başarılı işyerlerinin kendilerini diğerlerinden ayıran özellikleri vardır. Bu listeye ekleyebileceğiniz başka ifadeler var mı? Sırada ne var? 5 Caddede yürürken veya alışveriş merkezlerinde gezerken iş yerlerine bakıp bu iş yerlerinin kimlere hitap ettiğini ve kendilerini rakiplerinden nasıl ayırmaya çalıştıklarını gözlemleyin. 29

30 T 2 SOSYAL 6 Kapanış dersi: Amaçların belirlenmesi SMART hedeflerin anlaşılması Katılımcılar kendi SMART hedeflerini belirlemişlerdir Kendilerine katılım sertifikası verilmiştir 60 Yine hoş geldiniz Bütün hafta boyunca herkes çok çalıştı. Bu eğitimin yalnızca bilgilerinizi artırmakla kalmamasını aynı zamanda sizi harekete geçirmesini de istiyoruz. Bu yarım saat boyunca başarmak istediğiniz 3 hedefi belirlemenizi istiyorum. Bu hedefler şu konu başlıklarıyla ilgili olabilir: İş bulmak İş kurmak Eğitim imkânlarını bulmak veya deneyim kazanmanın çeşitli yöntemlerini keşfetmek Ağ oluşturmak Amaçların belirlenmesi Giriş Okul bittikten sonra bilinçli seçimler yapmak için bize yardımcı olacak her şey. Belirlediğimiz amaçların SMART olmasına özellikle önem vermeliyiz. Specific (Spesifik) Ne kadar detay olursa o kadar iyidir, ancak bu sayede erişmek istediğiniz noktanın ne olduğunu anlayabilirsiniz. Measureable (Ölçülebilir) Hedefinize ne zaman ulaşmış olacağınızı belirleyin. Achieveable (Başarılabilir) Mevcut zaman ve bütçe ile gerçekleştirilebilecek hedefler belirleyin. Relevant (İşle ilgili) İş bulmanıza gerçekten yardımcı olacak hedefler belirleyin. Timed (Zamanlı) Ne kadar ilerleme kaydettiğinizi görmek için çeşitli tarihleri yazın. Karşılaştırın Aşağıda iki örnek verilmektedir: Amacım "ağ oluşturmak" SMART amacım "2014 Eylül ayına kadar işyerini idare etmek konusunda pratik deneyimi olan en az 4 kişiden oluşan bir iş kurma ağı oluşturmak". 30

31 Tartışın: Hangisi daha iyi? SMART amaç daha iyi. Bu amaç ölçülebilir, konu ile ilgili ve özeldir. Kendi SMART amaçlarınızı oluşturun (Çalışma Kitabını kullanın!) Bunu yapmak için eşli olarak çalışın. Kalan vaktinize göre katılımcılardan amaçlarından birini grupla paylaşmalarını isteyin ve gruptakilerin geri bildirim vermelerini isteyin. Gerçekten SMART mı? Grup bu amaçları daha SMART hale getirmek için ne gibi öneriler sunabilir? Sertifikaların verilmesi Kursa katılan her katılımcıya bir sertifika verilmelidir. Antrenörler çalışmalara önderlik etmeli ve "haftalık gelişmeleri" bildirmelidir. Bu gayri resmi olmalıdır. 31

32 T 2 SPOR 1 Pratik ve oyun zamanı Odak Noktası: Takım çalışması becerileri 60 Burada önemli olan, katılımcıların iyi takım çalışması becerilerini göstermeleridir. Kazanılan puan veya kullanılan teknik önemli olmasa da konu hakkında bir uzmanlığınız varsa bu konulara ilişkin rehberlik de yapabilirsiniz. Eğiticinin rolü: İyi takım çalışmasını saptamak ve cesaretlendirmektir. Bu şu şekilde olabilir: Atış yapmak veya topu sürmeye devam etmek yerine daha iyi konumda bulunan oyuncuya pas vermek, Takım arkadaşı herhangi bir sorunla karşılaştığında pas almak için pozisyon almaya çalışmak, Biri top hâkimiyetini kaybettiğinde geriye koşmak, Diğerlerini teşvik etmek. Toparlama: Takım çalışması becerileriyle alakalı sınıf ve spor seanslarını biraraya getirmek. Dersinizi planlayın Bir saatlik bir oyunun ilk yarım saatlik kısmında takım çalışması becerilerinin kullanılmasını gerektiren küçük oyunlar veya alıştırmalar yapılabilir. Örneğin: Sayı yapmadan önce herkesin topa bir kere değmesini gerektiren standart bir oyun oynayın. Molanın ardından normal bir oyun oynayın. Fakat oynadığınız oyun, küçük takımlardan oluşan bir oyun olsun. Örneğin her iki takımın da 5 kişiden oluştuğu bir futbol oyunu oynanabilir. İlk sayı atan kazanır ve oynamaya devam eder. Adım A: Hazırlık Bunu neden yapıyoruz? Takım çalışması becerilerini geliştirmek için. Bilgilendirme: Takım çalışması yaptırmak istiyorsunuz. Şunlara dikkat edin: Kişiler her şeyi kendi başlarına yapmaya çalışır; herkes defansta olmak yerine hücumda oynamak ister; insanlar birbirlerini eleştirirler. Uygulama: Bu çalışma esnasında takım çalışmasını gözlemlemek için saha kenarında durabilirsiniz fakat iyi takım çalışmasını anlayabilmek için sahaya çıkmak yerinde bir çözümdür. Yapılacaklar ve Yapılmayacaklar : Oyunu durdurmayın, oyunculardan birine bir şey söylemek isterseniz kulağına söyleyin. Örnek bir oyun oynanıyorsa söylemek istediklerinizi mola esnasında veya oyun sonunda söyleyin. Kontrol edin! Herkes hazır mı? Herkesin takımı var mı? 32

33 Adım B: Mola (Yaklaşık 30 dakikalık uygulamanın ardından 2 dakika ara verin). Çalışma nasıldı? Mümkünse, takım çalışması becerilerine birkaç örnek (bir iyi, bir kötü örnek) verin. Peki ya... Bireylerden sırayla nerede oynamaları gerektiğini karar vermelerini isteyin. Pozisyonları değiştirin fakat gençlerin bu konuda karar vermesini sağlayın. Hazır mısınız? Haydi başlayalım..! Adım C: Toparlama Olumlu sonuç: Çalışmada, takım çalışması konusunda karşılaştığınız olumlu noktaları vurgulayın. Bunları sonuçlara bağlayın (oyunculardan birinin diğerini kurtarmak için uğraşmış olduğuna, oyuncuların birbirlerini teşvik ettiğine, mükemmel pas atışlarına ve kendisinden daha iyi pozisyonda bulunan birine pas atmaya ilişkin örnek verin) Ne buldunuz? Mükemmel bir takım oluşturmak farklı becerileri bir araya getirmeyi gerektirir. Takım içerisinde herkesin hedefi aynı olmalıdır, kişilerin kendi hedefleri var ise (örneğin kendileri için sayı yapmak) takımın başarılı olması mümkün değildir. Sırada ne var? Üyesi olduğunuz diğer takımları göz önünde bulundurarak saha içerisinde ve dışarısında nasıl daha iyi bir takım oyuncusu olabileceğinizi düşünün. Teşekkürler, yarın görüşmek üzere! 33

34 T 2 SPOR 2 Pratik ve oyun zamanı Odak Noktası: Problem çözme becerileri 60 Burada önemli olan, katılımcıların iyi problem çözme becerilerini göstermeleridir. Kazanılan puan veya kullanılan teknik önemli olmasa da konu hakkında bir uzmanlığınız varsa bu konulara ilişkin rehberlik de yapabilirsiniz. Taktiklere daha fazla odaklanın. Eğiticinin rolü: İyi problem çözme uygulamasını saptamak ve cesaretlendirmektir. Bu şu şekilde olabilir: Karşı tarafın zayıflığını kendi yararına kullanmak / karşı tarafın güçlü yönlerini en aza indirmek. Takımın güçlü yanlarını kullanmak ve zayıf yanlarını en aza indirmek. Örneğin takımlardan birinin oyuncuları diğer takım oyuncularından daha uzun ise paslar yüksekten atılır. Takım oyuncuları kısa boylu ise top yerde tutulmaya çalışılır. Toparlama: Sınıfı ve spor dersini problem çözme becerileriyle bir araya toplamak. Dersinizi planlayın Küçük gruplarla oynanan 60 dakikalık oyunlar. Yapılacak spora bağlı olarak grup boyutu ve kullanılacak alanın boyutu değişebilir. Katılımcıları 4 veya 5 kişilik 4 gruba ayırmaya çalışın. iki dakikalık oyunların ardından bir mola vererek takımların taktiklerini tartışmalarına imkan tanıyın. Oyun oynanacak yalnızca bir saha var ise takımlar yalnızca sahada oyun oynanmadığı zaman taktiklerini görüşebilirler. Taktiklerin nasıl değiştiğini görmek istiyorsanız takım oyuncularını değiştirin. Adım A: Hazırlık Bunu neden yapıyoruz? Problem çözme becerilerini ve analitik düşünmeyi iyileştirmek için. Bilgilendirme: Problem çözme becerilerini görmek istiyorsunuz. Sorun şu ki siz puan almak istiyorsunuz ama önünüzde bazı engeller var. Gücünüzü en iyi şekilde kullanmak, zayıflıklarınızı en aza indirmek için nasıl bir oyun oynayacaksınız? Sayı! Şunlara dikkat edin: Çok karmaşık planlar; planlara uymayan oyuncular; takımın kendi güçlü yönlerine değil karşı takımın güçlü yönlerine dayanan planlar. Uygulama: Takım konuşmalarını ve taktikleri dinleyin. Bir sorunu çözmek için üretilen net ve basit planların peşindesiniz. Yapılacaklar ve yapılmayacaklar: Oyunu hiçbir şekilde durdurmayın. İhtiyacınız varsa oyunlar arasında konuşacak zamanınız olacaktır, oyun sırasında takım konuşmaları yaparsanız oyun süresinden kaybedersiniz. 34