Türk Dilinin Doğru, Güzel ve Kurallarına Uygun Kullanılması. Belgin AKSU Türk Dil Kurumu Uzmanı

Transkript

1 Türk Dilinin Doğru, Güzel ve Kurallarına Uygun Kullanılması Belgin AKSU Türk Dil Kurumu Uzmanı

2 Düzeltme işareti adem (yokluk), âdem (insan); adet (sayı), âdet (gelenek, alışkanlık); alem (bayrak), âlem (dünya, evren); alim (her şeyi bilici), âlim (bilgin); aşık (ayak bileğindeki kemik), âşık (vurgun, tutkun); hakim (hikmet sahibi), hâkim (yargıç); hali (pazar yerini), hâli (durumu, vaziyeti); hala (babanın kız kardeşi), hâlâ (henüz); şura (şu yer), şûra (danışma kurulu).

3 dergâh, tezgâh, yadigâr; dükkân, hikâye, kâğıt, kâr, mahkûm, mekân, sükûn, sükût; Halûk, Nalân, Selânik, Elâzığ, Hakkâri

4 (Türk) askeri ve askerî (okul), (İslam) dini ve dinî (bilgiler), (fizik) ilmi ve ilmî (tartışmalar), (Atatürk'ün) resmi ve resmî (kuruluşlar) Askeri satın alma bürosu Askerî satın alma bürosu

5 Birleşik sözler azletmek, azledilmek, emretmek, hükmetmek, hükmolunmak, kaybolmak, kaydedilmek, keşfetmek, keşfedilmek, küfretmek, nakletmek, neşretmek, neşrolunmak, sabretmek, seyretmek, şükreylemek, zikretmek; affetmek, affolunmak, hissetmek, reddeylemek, reddolunmak, zannetmek.

6 Organ Bildiren Sözlerle Kurulan Bitki, Hayvan, Hastalık, Eşya, Tarz, Yiyecek Adları aslanağzı (bitki), aslanpençesi (bitki), civanperçemi (bitki), danaburnu (böcek), itdirseği (arpacık), kedigözü (lamba), balıksırtı (desen), dilberdudağı (tatlı),.

7 düşünebilmek, yapabilmek, uyuyakalmak, gidedurmak, çıkagelmek, düşeyazmak, öleyazmak, uçuvermek

8 ağaçkakan, cankurtaran, çöpçatan, gökdelen, oyunbozan, saçkıran, akımtoplar, basınçölçer, bilgisayar, çoksatar, değerbilmez, etyemez, kuşkonmaz, külyutmaz, tanrıtanımaz, varyemez, vurdumduymaz. albastı, ciğerdeldi, çıtkırıldım, gecekondu, hünkârbeğendi, imambayıldı, külbastı, mirasyedi, serdengeçti, şıpsevdi, zıpçıktı, eltieltiyeküstü (desen).

9 dedikodu, kaptıkaçtı, oldubitti, uçtuuçtu (oyun); biçerdöver, konargöçer, okuryazar, uyurgezer, yanardöner, yüzergezer; çakaralmaz

10 akağaç, akçaağaç, akkavak, alacamenekşe, alaçam, karaçalı, karadut, kızılağaç, sarıçiçek; akkefal, alabalık, sarıbalık; akdoğan, alacakarga, beyazsinek, bozayı, karasinek; aksu, karahumma, kızılyara, mavihastalık, maviküf.

11 akşamüstü, akşamüzeri, ayaküstü, ayaküzeri, bayramüstü, gerçeküstü, ikindiüstü, olağanüstü, öğleüstü, öğleüzeri, suçüstü, yüzüstü ayakaltı, bilinçaltı, gözaltı, şuuraltı

12 Parayla ilgili belgelerde, faturalarda, senetlerde İkiyüzellialtımilyarbeşyüzyirmibeşmilyonyediyüzellibin lira

13 biraz birazı birkaç birkaçı birtakım birçok birçoğu hiçbir hiçbiri herhangi

14 Sayıların yazılışı saat 17.30'da, saat de lira, 25 kilogram, 150 kilometre,

15 XX. yüzyıl, III. Selim, XIV. Louis, V. Karl, VIII. Edward, 1.XI.1928, I. Cilt, XII. Cilt.

16 15,2 (15 tam, onda 2), 5,26 (5 tam, yüzde 26)

17 ikişer, dokuzar, yüzer; üçer üçer, onar onar

18 Kesme İşareti Fatih Sultan Mehmet'e, Atatürk'üm, Türkiye'm, İnönü'den, Yurdakul'dan, Kâzım Karabekir'i, Yunus Emre'yi, Ziya Gökalp'tan; Türk'e, Alman'ı; Zeynep tir Jüpiter'den, Venüs'ü; Türkiye'de, Van Gölü'ne, Ağrı Dağı'nın; Ziya Gökalp Bulvarı'nda, Çankaya Köşkü'ne, Sait Halimpaşa Yalısı'ndan; Kiralık Konak'ta, Sinekli Bakkal'ı; Millî Eğitim Temel Kanunu na

19 Türkiye Büyük Millet Meclisine, Türk Dil Kurumundan, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığına, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dekanlığına.

20 Mustafa Kemal Paşa ya, Nasrettin Hoca da, Enver Paşa nın, Zeynep Hanım a, Ayhan Bey den, Ahmet Mithat Efendi nin.

21 29 Ekim e..., 30 Ağustos Çarşamba dan sonra

22 Türklük, Türkleşmek, Türkçü, Türkçülük, Türkçe, Müslümanlık, Hristiyanlık, Avrupalı, Avrupalılaşmak, Aydınlı, Konyalı, Bursalı; Ahmetler, Mehmetler, Yakup Kadriler, Ereğlililer. Türklüğün, Türkleşmekte, Türkçenin, Müslümanlıkta, Hristiyanlıktan, Aydınlıdan.

23 TBMM'nin, TDK'nin, BM'de, ABD'de, TV'ye.

24

25 Kısaltmalar TBMM (Türkiye Büyük Millet Meclisi), TDK (Türk Dil Kurumu); KB (Kutadgu Bilig), TD (Türk Dili), B (batı), GB (güneybatı),

26 ASELSAN (Askerî Elektronik Sanayii), BOTAŞ (Boru Hatları ile Petrol Taşıma Anonim Şirketi), İLESAM (İlim ve Edebiyat Eseri Sahipleri Meslek Birliği), TÖMER (Türkçe Öğretim Merkezi).

27 ABD (Amerika Birleşik Devletleri) T.C. (Türkiye Cumhuriyeti).

28 C (karbon), Ca (kalsiyum), Fe (demir); m (metre), km (kilometre), g (gram), l (litre), hl (hektolitre), m² (metre kare), cm² (santimetre kare)

29 İng. (İngilizce), Kocatepe Mah. (Kocatepe Mahallesi), Prof. (Profesör), Dr. (Doktor), Av. (Avukat), Gen. (General); is. (isim), hzl. (hazırlayan), çev. (çeviren), kim. (kimya).

30 kg'dan, cm'yi, mm'den; BDT'ye, THY'de, TRT'den. ASELSAN'da, BOTAŞ'ın, NATO'dan, UNESCO'ya. vb.leri, Alm.dan, İng.yi

31 Kısaltmalarda geçen ünsüz harflerin hepsinin e ünlüsü ile birlikte okunması gerekmektedir. Ancak halkımızın arasında bazı kısaltmaların okunuşu bu kuralın dışında gelişmiş ve yaygınlaşmıştır. Bunun üzerine Güncel Türkçe Sözlük ve Yazım Kılavuzu Çalışma Grubunun 2 Nisan 2007 tarihli toplantısında kısaltmaların okunuşları üzerinde bir değerlendirme yapılmış ve SSK (se se ka) KDV (ka de ve) PKK (pe ka ka) FKB (fe ka be) KPDS (ka pe de se) biçiminde okunmasına karar verilmiştir.

32

33 FONKSİYONEL ORMAN AMENAJMAN PLANI METNİNDE BELİRLENEN HATALAR VE DOĞRU BİÇİMLERİ Noktalama işaretleri YANLIŞ Orman İşletme Müdürlüğü ne DOĞRU Orman İşletme Müdürlüğüne Orman Kanununun 26 ncı ve Ek 5 inci maddeleri Orman Kanunu nun 26 ncı ve Ek 5 inci maddeleri OGM Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin OGM Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname nin

34 FONKSİYONEL ORMAN AMENAJMAN PLANI METNİNDE BELİRLENEN HATALAR VE DOĞRU BİÇİMLERİ Noktalama işaretleri YANLIŞ Orman İdaresi ve Planlama Dairesi Başkanlığı na sunulan Hacıllı Mahallesinin Köyaltı Derenin bu dereye birleştiği yere... DOĞRU Orman İdaresi ve Planlama Dairesi Başkanlığına sunulan Hacıllı Mahallesi nin Köyaltı Deresi nin bu dereye birleştiği yere...

35 FONKSİYONEL ORMAN AMENAJMAN PLANI METNİNDE BELİRLENEN HATALAR VE DOĞRU BİÇİMLERİ Noktalama işaretleri O.G.M. YANLIŞ OGM DOĞRU Ancak, Ancak Ekvatora göre Ekvator a göre

36 FONKSİYONEL ORMAN AMENAJMAN PLANI METNİNDE BELİRLENEN HATALAR VE DOĞRU BİÇİMLERİ Noktalama işaretleri YANLIŞ Batıkaradeniz Bölgesinde DOĞRU Batı Karadeniz Bölgesi nde... ortalama olarak,... ortalama olarak...halkın ekonomik olarak kalkındırılıp, refaha kavuşturulabilmesi......halkın ekonomik olarak kalkındırılıp refaha kavuşturulabilmesi...

37 FONKSİYONEL ORMAN AMENAJMAN PLANI METNİNDE BELİRLENEN HATALAR VE DOĞRU BİÇİMLERİ Noktalama işaretleri YANLIŞ Resmi Gazetede DOĞRU Resmî Gazete de Eğitim faaliyetlerine öncelik verilerek, çeşitli sanat konularında kurslar düzenlemelidir. Eğitim faaliyetlerine öncelik verilerek çeşitli sanat konularında kurslar düzenlemelidir.

38 FONKSİYONEL ORMAN AMENAJMAN PLANI METNİNDE BELİRLENEN HATALAR VE DOĞRU BİÇİMLERİ Noktalama işaretleri YANLIŞ sıvı yakıt, kömür, vb. DOĞRU sıvı yakıt, kömür vb. Alan envanteri yapılırken, Alan envanteri yapılırken Alınan bilgilere göre, üretim devam ediyor ise, kayıtlara intikal etmiş Alınan bilgilere göre üretim devam ediyor ise kayıtlara intikal etmiş

39 FONKSİYONEL ORMAN AMENAJMAN PLANI METNİNDE BELİRLENEN HATALAR VE DOĞRU BİÇİMLERİ Noktalama işaretleri YANLIŞ bilgi birikimli eleman olmadığından, bu yönde... DOĞRU bilgi birikimli eleman olmadığından bu yönde... bütün özelliklerinin toplamı olup, yetişme ortamı... bütün özelliklerinin toplamı olup yetişme ortamı... gözlemler de dikkate alınarak, eski plan... gözlemler de dikkate alınarak eski plan...

40 FONKSİYONEL ORMAN AMENAJMAN PLANI METNİNDE BELİRLENEN HATALAR VE DOĞRU BİÇİMLERİ Noktalama işaretleri YANLIŞ duyarlılıkta hesaplanmıştır. DOĞRU 0,0001 duyarlılıkta hesaplanmıştır. 7,9 cm.ye kadar 7,9 cm ye kadar 3 m. lik 3 m lik 7 sinin 7 sinin

41 FONKSİYONEL ORMAN AMENAJMAN PLANI METNİNDE BELİRLENEN HATALAR VE DOĞRU BİÇİMLERİ Yazım Yanlışlıkları hal YANLIŞ hâl DOĞRU halen hâlen Milli Park Millî Park traşlamak tıraşlamak

42 FONKSİYONEL ORMAN AMENAJMAN PLANI METNİNDE BELİRLENEN HATALAR VE DOĞRU BİÇİMLERİ Yazım Yanlışlıkları YANLIŞ Coğrafi Mevkii coğrafi mevki DOĞRU Batıkaradeniz Batı Karadeniz Batıkaradeniz bölgesi Batı Karadeniz Bölgesi bilânço bilanço

43 FONKSİYONEL ORMAN AMENAJMAN PLANI METNİNDE BELİRLENEN HATALAR VE DOĞRU BİÇİMLERİ Yazım Yanlışlıkları bir çok YANLIŞ birçok DOĞRU doğalgaz doğal gaz...kullanılan metodlar ve yapılan tesbitler...kullanılan metotlar ve yapılan tespitler

44 FONKSİYONEL ORMAN AMENAJMAN PLANI METNİNDE BELİRLENEN HATALAR VE DOĞRU BİÇİMLERİ Yazım Yanlışlıkları YANLIŞ kurutma metotuyla yapılan işlemler... DOĞRU kurutma metoduyla yapılan işlemler... 1/ ölçekli askeri paftalardan 1/ ölçekli askerî paftalardan 17 askerî Ankara ya gönderdiler. 17 askeri Ankara ya gönderdiler.

45 FONKSİYONEL ORMAN AMENAJMAN PLANI METNİNDE BELİRLENEN HATALAR VE DOĞRU BİÇİMLERİ Yazım Yanlışlıkları v.b. YANLIŞ vb. DOĞRU % 10 % tarih ve Şb. Amenajman /1622 sayılı tarihli ve Şb. Amenajman /1622 sayılı

46 FONKSİYONEL ORMAN AMENAJMAN PLANI METNİNDE BELİRLENEN HATALAR VE DOĞRU BİÇİMLERİ Yazım Yanlışlıkları YANLIŞ yüzölçümlerinin hesaplanması DOĞRU yüz ölçümlerinin hesaplanması itibariyle itibarıyla hakim rüzgarların yönleri hâkim rüzgârların yönleri birer adet Orman Planlama başmühendisi birer Orman Planlama başmühendisi

47 FONKSİYONEL ORMAN AMENAJMAN PLANI METNİNDE BELİRLENEN HATALAR VE DOĞRU BİÇİMLERİ Yazım Yanlışlıkları göknar YANLIŞ köknar DOĞRU Titrek Kavak titrek kavak Yabani Gül yabani gül işbirliği iş birliği

48 FONKSİYONEL ORMAN AMENAJMAN PLANI METNİNDE BELİRLENEN HATALAR VE DOĞRU BİÇİMLERİ Yazım Yanlışlıkları eğreltiotu YANLIŞ eğrelti otu DOĞRU geniş yapraklı çayırotu geniş yapraklı çayır otu Kermes Meşesi? kermes meşesi? hâsılat hasılat

49 FONKSİYONEL ORMAN AMENAJMAN PLANI METNİNDE BELİRLENEN HATALAR VE DOĞRU BİÇİMLERİ Yazım Yanlışlıkları YANLIŞ Pırnal Meşesi? DOĞRU pırnal meşesi? meyva meyve nazım plan nâzım plan

50 FONKSİYONEL ORMAN AMENAJMAN PLANI METNİNDE BELİRLENEN HATALAR VE DOĞRU BİÇİMLERİ Yazım Yanlışlıkları YANLIŞ hasılat etasına birebir mahsup edilir DOĞRU hasılat etasına bire bir mahsup edilir birebir: etkisi kesin olan bire bir: 1. Aynı, tıpkı. 2. Ölçü, miktar vb. özellikleri eşit olarak

51 FONKSİYONEL ORMAN AMENAJMAN PLANI METNİNDE BELİRLENEN HATALAR VE DOĞRU BİÇİMLERİ Yazım Yanlışlıkları aynıyaşlı? YANLIŞ aynı yaşlı? DOĞRU 1/ ölçekli askeri paftalardan 1/ ölçekli askerî paftalardan 17 askerî Ankara ya gönderdiler. 17 askeri Ankara ya gönderdiler.

52 Gençleştirme Alanlarında: Kurumsal Kimlik 16/12/2010 Amenajman planındaki aynıyaşlı ormanlarda gençleştirmeye verilmiş meşcerelerin biri veya birkaçında toplu alanda biyotik ya da abiyotik menşeli olağanüstü bir durum oluştuğunda, Silvikültür planındaki gerekli değişiklikler yapılarak bu meşcerelerdeki gençleştirme çalışmalarına öncelik verilir. Çıkarılacak olağanüstü hasılat etası, son hâsılat etası olarak kaydedilir. Olay münferit ağaçlar veya küçük kümeler halinde meydana gelirse çıkan olağanüstü hâsılat etası son 52 hâsılat etasına birebir mahsup edilir.

53 Değişikyaşlı Ormanlarda: Kurumsal Kimlik 16/12/2010 Eta kalan alan üzerinden tekrar hesaplanır. Olağanüstü olay değişikyaşlı bölmeye müdahale edildikten sonra meydana gelmişse alınacak olağanüstü etalar mahsup edilmez, Uygulama sonucu çıkarılan eta plana ve bölme kartlarına işlenir. 53

54 10.2 Raporlarının Tanzim, Onay ve Kayıt İşleri : İÇERİK AÇIKLAMASI VE RESİMLER Kurumsal Kimlik 16/12/

55 10.2 Raporlarının Tanzim, Onay ve Kayıt İşleri : İÇERİK AÇIKLAMASI VE RESİMLER Kurumsal Kimlik 16/12/ ,2 713,2 713,

56 FONKSİYONEL ORMAN AMENAJMAN PLANI METNİNDE BELİRLENEN HATALAR VE DOĞRU BİÇİMLERİ Yazım Yanlışlıkları YANLIŞ aliminyum, alimünyum alüminyum DOĞRU ardarda art arda amartisör amortisör eşdeğer eş değer

57 FONKSİYONEL ORMAN AMENAJMAN PLANI METNİNDE BELİRLENEN HATALAR VE DOĞRU BİÇİMLERİ Yazım Yanlışlıkları arozöz YANLIŞ arazöz DOĞRU atelye atölye dekarasyon dekorasyon dahil etmek dâhil etmek

58 FONKSİYONEL ORMAN AMENAJMAN PLANI METNİNDE BELİRLENEN HATALAR VE DOĞRU BİÇİMLERİ Yazım Yanlışlıkları döküman YANLIŞ doküman DOĞRU dökümanter dokümanter erezyon erozyon 169m3/14.1ha=12 m3/ha 169m3/14,1ha=12 m3/ha

59 FONKSİYONEL ORMAN AMENAJMAN PLANI METNİNDE BELİRLENEN HATALAR VE DOĞRU BİÇİMLERİ Yazım Yanlışlıkları logar YANLIŞ rögar DOĞRU mağma magma makine makine...yılı içerisinde fiili olarak...yılı içerisinde fiilî olarak

60 FONKSİYONEL ORMAN AMENAJMAN PLANI METNİNDE BELİRLENEN HATALAR VE DOĞRU BİÇİMLERİ Yazım Yanlışlıkları naturel YANLIŞ natürel DOĞRU nisbet nispet rakkam rakam yılsonunda yıl sonunda (yıl içinde)

61 FONKSİYONEL ORMAN AMENAJMAN PLANI METNİNDE BELİRLENEN HATALAR VE DOĞRU BİÇİMLERİ Yazım Yanlışlıkları romörkör YANLIŞ römorkör DOĞRU sağnak sağanak vekaletname vekâletname yekün yekûn

62 FONKSİYONEL ORMAN AMENAJMAN PLANI METNİNDE BELİRLENEN HATALAR VE DOĞRU BİÇİMLERİ Kısaltmalardaki Yanlışlıklar m. (metre) YANLIŞ m DOĞRU cm. (santimetre) cm km. (kilometre) km 8,0 cm.nin altında 8 cm nin altında

63 FONKSİYONEL ORMAN AMENAJMAN PLANI METNİNDE BELİRLENEN HATALAR VE DOĞRU BİÇİMLERİ Kısaltmalardaki Yanlışlıklar Ha. YANLIŞ ha DOĞRU mm. mm 30 m3 e kadar 30 m3e kadar Ek: 15ABCDEFG Ek: 15ABCÇDEF

64 FONKSİYONEL ORMAN AMENAJMAN PLANI METNİNDE BELİRLENEN HATALAR VE DOĞRU BİÇİMLERİ Kısaltmalardaki Yanlışlıklar OIP YANLIŞ OİP DOĞRU hoşgeldiniz Hoş geldiniz

65 SÖYLEYİŞ BOZUKLUKLARI Sözlerin genel dildeki yaygın söyleniş biçimleri dışındaki kullanımları birer söyleyiş bozukluğudur.

66 Söyleyiş yanlışları: (Dil biliminde : işareti, önündeki ünlünün uzun okunduğunu gösterir.) 1. Kısa ünlülerin uzun söylenmesi: ta:rikat ma:kam va:him la:ik alfa:be mi:ting li:se a:tıfta bulunmak tari:kat makam vahim laik alfabe miting lise atıfta bulunmak

67 gaza:bı yasada:ki ka:til zanlısı ha:kem acemi: resmi: geçit Ona ra:kip çıktı. gazabı yasadaki katil zanlısı hakem acemi resmigeçit Ona rakip çıktı.

68 Zenci, Ermeni, mermi, ivedi, benzeri gibi sözlerde son ses i nin uzatılmasına da rastlanmaktadır. Arapçadan alınmış olan nispet i si askerî, millî, resmî örneklerinde uzun okunur. Ancak zenci ve Ermeni kelimelerindeki i sesi kısalmıştır. Mermi, ivedi, benzeri kelimelerindeki "i" nispet i si değildir. Kelimenin asli sesidir.

69 ...süt ürünlerinde kimyasal maddeler yüzünden.... TV 9, Aktüel Haber, doğrusu: kimya:sal...bakanlığına itiraz edeceklerini söyledi.. CNN TÜRK, Haber, doğrusu: i:tiraz...gelir Aşçı Halit in karşısına dolmuşçusu olur Aşçı Halit.. CNN TÜRK, Ekonomi, doğrusu: Hālit

70 DAHİ...krediye dāhi ihtiyacı olan memur... Doğrusu: dahi...bunu yapan meslektaşlarımız dāhi olsa... Doğrusu: dahi

71 Hālim Sarıoğlu Doğrusu: Halim Fākir Doğrusu: fakir...bize nāsip olacak... Doğrusu: nasip...aynı mekānizmadan... Doğrusu: mekanizmadan

72 Dövmenin zarārı var mı, yok mu? Doğrusu: zararı Zarar sözünün bütün ünlüleri kısadır; ek alsa da almasa da son hece ünlüsü kısa söylenir. Asgari otuz bin, aza:mi: üç milyon lira idi.. Doğrusu: a:zami: Söylenişinde en çok yanlış yapılan sözlerden biri de azami dir. Birinci ve üçüncü ünlüsü uzun, ikinci ünlüsü ise kısadır.

73 Kapalı * spor salonu ful dolu. Doğrusu: hıncahınç dolu, dopdolu Neden böyle bir gereksinime ihtiyaç duydunuz?. Doğrusu: böyle bir şeye... ÖSS sınavının iptali... Doğrusu: ÖSS nin Dışarıdan ithal ediliyor. İthal etmek dışarıdan almak demektir.

74 Cesetler çok denizde kaldıkları için şişmiş. Doğrusu: Cesetler denizde çok kaldıkları için şişmiş. İzinsiz inşaata girilmez. Doğrusu: İnşaata izinsiz girilmez.

75 Türkçede tamlayan, tamlanandan önce gelir. Sıfat tamlamayı niteliyorsa yeri tamlamanın önüdür. telefon kulübesi düdüklü tencere banka müdürü müzik öğretmeni

76 Ulaştırma Bakanı Kültür ve Turizm Bakanı Devlet Bakanı Tekirdağ Valisi

77 Saygılarımla