Hititoloji İhtisas Kitaplığı Bülteni

Transkript

1 Hititoloji İhtisas Kitaplığı Bülteni S A Y I 1 A R A L I K Tanrısal efendiler yakarışımı kabul edin ve dinleyin! Ve benden duymayı istemediğiniz kelimeler ne olursa olsun yine de duamı onlarla yapacağım; onlar sadece benim insanlara özgü dilimden çıkıyor. Onları dinlemekten sakının ey efendilerim. (Hitit Kralı II. Muwatalli nin Duasından) Yakın Tarihimiz Her ne kadar günümüz teknolojisi sayesinde kitaplara olan ilgi gün geçtikçe azalıyor gibi görünse de özellikle Sosyal Bilimlerde ve daha da önemlisi Eskiçağ Bilimlerinde kitaba olan ihtiyaç hiçbir zaman azalmamaktadır. Hititoloji ya da Arkeoloji alanı kapsamında kalan bir konuyu araştırırken, Fenni Bilimlerde olduğu gibi sadece en yakın zamanda yayınlanan kitap/ makalelere ya da son derece güncel internet sitelerine bakmak muhakkak ki yetersiz kalacaktır. Yüzyıllık ve hatta bazı durumlarda daha eskiye giden yayınlara bakma zorunluluğu bulunmaktadır. Eskiçağ Bilimleri araştırmacılarının da ihtisas kitaplıklarına bu denli ihtiyaç duyması günümüzde hala matbu olarak basılan en yeni yayınlara olduğu kadar en eski yayınlara da ihtiyaç duyuyor olmalarından ileri gelmektedir. İşte, tam da bu nedenle; kütüphaneler, Bilgeliğin Hazineleri sözü ile de anılırlar yılında, o zamanın rektörü Prof. Dr. Kemal Alemdaroğlu eski yayınlara bu denli gerek olmadığı düşüncesiyle, Seminer Kütüphanelerinin kapatılarak kitapların bodrum katında toplanmasına karar verildiğine dair bir yazı göndermiştir. Bunun üzerine kitaplar, Prof. Dr. Ali Dinçol - Prof. Dr. Belkıs Dinçol 6 Eylül 2002 tarihinde Prof. Dr. Ali Dinçol tarafından görevli olarak gelen kütüphanecilere tutanaklar karşılığı teslim edilmiştir. Böylelikle 1940 lardan beri hizmet vermekte olan Hititoloji İhtisas Kitaplığı da ne yazık ki kapatılan kitaplıklar arasında yer almıştır. Bu nedenle bir süre bu hizmetten mahrum kalındıktan sonra Seminer Kitaplıklarının yeniden hizmete girebileceği haberini alan -o dönemlerde henüz görevde bulunan- değerli hocamız Prof. Dr. Ali Dinçol tarafından resmi olarak açılması için başvuru yapılmış ve bu başvurunun kabulü sonucunda kitaplığımıza ait 1401 adet kitap 2 Mart 2009 tarihinde taşınarak yeniden tasniflerine başlanılmıştır. Kitaplığımızda son dönemlerde, özellikle bağış yolu ile eklenen Hitit Arkeolojisi hakkında Türkçe yayınlar da bulunmaktadır. Önceleri ekseriyetle Eskiçağ Dilleri ile ilişkili eserleri barındıran kitaplığımız, Hititoloji nin temel kaynaklarını ve bunlara günbegün eklenen yerli-yabancı güncel yayınları da göz önüne aldığımızda artık tam donanımlı bir Hititoloji Seminer Kitaplığı olma yolunda ilerlemektedir.

2 SAYFA 2 Kitaplığımızda Öne Çıkanlar Alparslan, M. (Ed.), Hititolojiye Giriş, İstanbul, Doğan-Alparslan, M., Hitit Kralı II. Muwatalli: Kişiliği ve İcraatı Filolojik Belgeler Işığında, İstanbul, Hitit krallarından II. Muwatalli döneminin açıklanması, kendisine ait belgelerin azlığı nedeniyle oldukça zordur. Muwatalli nin icraatının önemli bir kısmı hakkında, III. Hattušili ve IV. Tuthaliya gibi sonraki Hitit krallarına ait belgelerden faydalanılması gerekmektedir. Ancak, bu belgelerden elde ettiğimiz bilgilerin de tartışmalı olması, Muwatalli devri olaylarını incelerken dikkatli olunmasını gerektirmektedir. Çalışma içerisinde II. Muwatalli her yönüyle ele alınmış; kişiliğinin dönemin siyasetini nasıl şekillendirdiği, dini kimliğinin Hitit tarihindeki önemi ve tartışmalı olan aile bireyleri çok yönlü olarak incelenmiştir. Ayrıca, Muwatalli nin politik kimliğini ortaya koyan iç ve dış siyasetine İstanbul Üniversitesi Hititoloji Kürsüsünde görev yapmış olan Prof. Dr. Ali Dinçol ve Prof. Dr. Belkıs Dinçol un yanı sıra, halen görev yapmakta olan Yrd. Doç. Dr. Meltem Doğan-Alparslan, Yrd. Doç. Dr. Hasan Peker ve kitabın aynı zamanda editörlüğünü de üstlenmiş olan Yrd. Doç. Dr. Metin Alparslan ın yazılarını içeren eser Hitit uygarlığına dair geniş kapsamlı bir özet niteliği taşımaktadır. Hititolojiye Giriş kitabının öncelikli amacı Hititoloji Anabilim Dalı öğrencilerine rehberlik yapmak yani lisans eğitimleri boyunca öğrenecekleri ayrıntılı bilgiler ile içini dolduracakları geniş bir çerçeve sunmaktır. Bununla beraber hem Eskiçağ Bilimleri alanında eğitim gören öğrenciler için hem de Hitit Uygarlığı hakkında genel ve kaynağından bilgi almak isteyen meraklıları için bir elkitabı niteliği taşımaktadır. bağlı faaliyetleri ayrıntılı olarak ele alınmış ve problemli olan pek çok konu açıklanmaya çalışılmıştır. Böylece çivi yazılı ve hiyeroglifli belgelerden yola çıkarak, Muwatalli hakkında elde edilen bilgileri bir araya getirmek suretiyle kendisi hakkında yeni sonuçlara varmak, döneminde açıklanması sorunlu olan konuları ortaya koymak mümkün olabilmiştir. Bu sayede, II. Muwatalli döneminde gerçekleşen başkentin Tarhuntašša ya taşınması ve Kadeš Savaşı gibi önemli olayların neden ve sonuçlarının anlaşılması, dönemin tarihi rekonstrüksiyonunun yapılması, böylece Muwatalli nin faaliyetlerinin kronolojisi problemlerine farklı bir bakış açısıyla çözüm teklifleri getirilmesi mümkün olabilmiştir. van den Hout, Th., The Elements of Hittite, Cambridge, Rieken, E., Einführung in die hethitische Sprache und Schrift, Münster, Son yıllara kadar Hititçeye ait güncel dilbilimsel verileri bir araya toplayan ve aynı zamanda da bir ders kitabı niteliği taşıyan eserlerden mahrumduk. Ancak 2011 yılında yayımlanan Prof. Dr. Elisabeth Rieken e ait Almanca eser Einführung in die hethitische Sprache und Schrift ve Prof. Dr. Theo van den Hout a ait İngilizce eser The Elements of Hittite ile bu boşluk Türkiye deki Hititoloji kürsüleri için de bir nebze doldurulmuş oldu. Gramer kurallarını kendilerine özgü tasnifler ile konulara ayıran her iki eserde de anlatılan bölümün ardından alıştırma kısımları bulunmaktadır. Rieken transliterasyonunu ve boşluklar bırakarak çevirisini verdiği orijinal metinlerdeki bazı kelimelerin altlarını çizerek çeviri kısımlarında bıraktığı boşluklara karşılığının yazılmasını, van den Hout ise transliterasyonunu ve sözcüklerini verdiği yine orijinal Hititçe metnin çevirisinin yapılarak içerisinden çıkardığı soruların cevaplandırılmasını isteyerek dersi işletmektedir. Hititçe eğitimi alan öğrencilerin yabancı dil formasyonlarına bağlı olarak seçebilecekleri bu iki gramer kitabı, derslerde edindikleri bilgileri tekrar etmek ve pekiştirmek için kullanabilecekleri değerli kaynaklardır.

3 SAYI 1 SAYFA 3 Kitaplığımızda Öne Çıkanlar Torino Üniversitesinde görev yapmakta olan Hititolog Stefano de Martino, Anabilim Dalı Başkanımız Yrd. Doç. Dr. Meltem Doğan-Alparslan ın ricası üzerine Hititoloji öğrencilerine ve ilgili diğer öğrencilere 2013 yılının mayıs ayında Hititoloji Anabilim Dalı Seminerleri kapsamında bir haftalık Hurrice derslerini sunmuştur. Bu dersler sayesinde bizzat tanıştığımız ve hepimizin hayranlığını kazanan Prof. Dr. de Martino ya ait bu eser özellikle Hitit sarayının sosyal yaşamı ile ilgili bilgi almak isteyenlerin başucu kitabı olma niteliği taşımaktadır. Prof. Dr. Erendiz Özbayoğlu tarafından anlaşılır bir dille İtalyancadan Türkçeye çevrilen eser; yüzyıllık Hitit bilimi çalışmaları, Hitit uygarlığına ilişkin kaynaklar, Hatti krallığının siyasi tarihi, devlet idaresi, dini ve başkenti Hattuşa ile ilgili bilgiler içermektedir. UNESCO Kültür Mirası Listesi nde de yer alan nadir şehirlerden biri olan Hitit başkenti Hattuşa, Çorum un Sungurlu ilçesi yakınlarındaki Boğazköy de mevzilenmiştir. Eserin adından da anlaşılacağı üzere Boğazköy/Hattuşa ya giden bir turist in belirlenen rotayı izleyerek bir günde görebileceği tarihi hazine arkeolojik veriler kullanılarak zengin bir betim ile anlatılmıştır yılları arasında Hattuşa Kazılarını yürütmekte olan Prof. Dr. Jürgen Seeher tarafından yazılan gezi rehberi, bilhassa başkenti görme imkânı olmamış ya da gezi için bilgili bir rehber kitabı arade Martino, St., Hititler, Ankara, Anadolu da özellikle MÖ. 2. binyılda yaygın olarak tercih edilen çiviyazısının yanı sıra bir de Hiyeroglif yazısı kullanılmaktaydı. Anadolu da ve Suriye de özellikle mühürlerde ve duvar yazılarında karşımıza çıkan bu piktografik+logografik yazının dili yine Hint-Avrupa Dil Ailesine mensup olduğunu bildiğimiz dillerden biri olan Luwice olarak tanımlanmaktadır. Bronz Çağı ve Hitit İmparatorluğunun bitişi ile Anadolu ve Suriye bölgelerinde çiviyazısı yok olurken; yerini yaygın kullanım gören Luwi Hiyeroglifçesi ne bırakmıştır. İşte, elimizdeki eser de Demir Çağı ndan günümüze ulaşmış Luwi Hiyeroglifleri ile yazılmış Demir Çağı nın Anadolu ve Suriye topraklarında bulunmuş Karatepe 1, Çineköy, Tilsevet, Karkamış A1b, Karkamış A5b, Maraş 1, Topada, Hama , Babylon 2, Tell Ahmar 6, Aleppo 2, Karaburun gibi yazıtların transliterasyon ve çevirilerini içeren bir kaynaktır. Ana Bilim Dalı mızda Güz Yarıyılından itibaren Yrd. Doç. Dr. Hasan Peker in Eski Yakındoğu Dillerine Giriş dersi kapsamında Luwi Hiyeroglif yazısı ve Luwice hakkında lisans düzeyinde de eğitim verilmeye başlanmıştır. Bu eser verilen ders ile birlikte Yüksek Lisans düzeyi ve üzerindeki öğrenciler için olduğu kadar Lisans öğrencileri için de anlam kazanmıştır. Payne, A., Iron Age Hieroglyphic Luwian Inscriptions, Atlanta- Georgia, yan Hititoloji, Arkeoloji ve Tarih öğrencileri için tam donanımlı bir tur rehberi dir. Eser, tüm şehri bir kazı başkanının rehberliğinde gezmenin yanı sıra, elimize alıp incelediğimizde verdiği ölçüler ve fotoğraflar ile yaptığı canlı betimlemeler sonucunda MÖ. II. binyıl boyunca Hititler gibi büyük bir devlete ve ardından da imparatorluğa başkentlik yapmış bu toprakları tüm azameti ile zihnimizde canlandırabilmemizi sağlayacak niteliktedir. Seeher, J., Hattuşa Rehberi Hitit Başkentinde Bir Gün, İstanbul, 2011.

4 SAYFA 4 Evelyn ve Horst Klengel den Anlamlı Bağış Prof. Dr. Evelyn Klengel ve Prof. Dr. Horst Klengel tarafından 18 dosya halinde 672 adet ayrıbasım ve bunlara ek olarak 25 adet kitap Hititoloji Anabilim Dalı İhtisas Kitaplığı na bağışlanmıştır. Bağışlanan eserler 6-8Aralık 2013 tarihlerinde kitaplığımızın Zimmet Sorumlusu ve kitaplığımızın tüm ihtiyaçlarıyla yakından ilgilenen hocamız Yrd. Doç. Dr. Metin Alparslan tarafından kendi imkânlarıyla bizzat teslim alınarak kitaplığımıza kazandırılmıştır. Evlerindeki özel kütüphanelerini gelecek yıl Hititoloji İhtisas Kitaplığına bağışlayacakları sözünü veren Klengel çiftine yapmış oldukları bağışlarından dolayı teşekkür ediyoruz. Evelyn ve Horst Klengel in Evlerindeki Kitaplığın Önünde Kitaplığımızda Gerçekleşen Faaliyetler Hititoloji Anabilim Dalı Seminerleri 112 no lu Hititoloji İhtisas Kitaplığı nda ilgilenen tüm bilim insanları ve öğrencilere açık olarak düzenlenmektedir. Türkiye deki ya da yurtdışındaki üniversitelerde görev yapmakta olan değerli akademisyenler her öğretim yılında güncel bilimsel gelişmeler takip edilerek hazırlanan yayın ya da gelişen çalışmalar sonucunda bizleri aydınlatması için davet edilmektedir. Davetimize İstanbul dışından icabet eden akademisyenlerin yer ve ulaşım masrafları Anabilim Dalımız tarafından finanse edilmektedir. Son iki yıldır yapılan konuşmaların bir listesi aşağıda verilmiştir: 18 Aralık 2013 Dr. N. İlgi Gerçek, (Koç University, İstanbul (RCAC) Senior Research Fellow), Kaškalar ve Hatti Ülkesinin Kuzey Sınır Bölgesi. Dr. N. İlgi Gerçek ve Yrd. Doç. Dr. Meltem Alparslan 6-10 Mayıs 2013 Stefano de Martino, (Università degli Studi di Torino), Hurrice Dersler 14 Kasım 2012 Prof. Dr. Alan Graeves, (Liverpool University), Hittite Research at Liverpool University: Old and New 6-10 Mayıs 2013 Stefano de Martino ve Meltem Alparslan ile birlikte Hurrice Sınıfı 7 Kasım 2012 Doç. Dr. Alice Mouton, (CNRS Strasbourg - Institut Catholique de Paris), Hititler Dönemi Anadolu sunda Büyü ve Tıp Tarihi 16 Nisan 2012 Prof. Dr. Daniel Schwemer, (Julius- Maximilians Universität-Würzburg/Germany), Quality Assurance Managers at Work: The Hittite Festival Traditiond 09 Nisan 2012 Dr. Carlo Corti, (Università degli Studi di Firenze), The Kingdom of Zalpuwa: Myth, History, Kingship

5 SAYI 1 SAYFA 5 Eylül-Aralık 2013 Tarihleri Arasında Kitaplığımıza Yeni Gelen Yayınlar: Edzard, D. O.-G. Farber- E. Sollberger, Die Orts- und Gewässernamen der präsargonischen und sargonischen Zeit, Répertoire Géographique des Textes Cunéifromes I, Wiesbaden, Edzard, D.,O. -G., Farber, Die Orts-und Gewässernamen der Zeit der 3. Dynastie von Ur, Répertoire Géographique des Textes Cunéiformes II, Wiesbaden, Groneberg, B., Die Orts- und Gewässernamen der altbabylonischen Zeit, Répertoire Géographique des Textes Cunéiformes III, Wiesbaden, Nashef, K., Die Orts- und Gewässernamen der mittelbabylonischen und mittelassrischen Zeit, Répertoire Géographique des Textes Cunéiformes V, Wiesbaden, del Monte, Guiseppe F.- J. Tischler, Die Orts- und Gewässernamen der Hethitischen Texte, Répertoire Géograpique des Textes Cunéiformes VI, Wiesbaden, del Monte, G. F., Die Orts- und Gewässernamen der Hethitischen Texte Supplement, Répetoire Géographique des Textes Cunéiformes VI/2, Wies baden, Diakonoff, I.,M.,- S. M. Kaskai, Geographical Names According to Urartian Texts, Répertoire Géographique des Textes Cunéiformes IX, Wiesba den, Marín, J. A. B., Die Orts- und Gewässernamen der Texte aus Syrien im 2. Jt. v. Chr., Répertoire Géographique des Textes Cunéiformes XII/2, Wiesbaden, Gropp, G., Archäologische Forschungen in Khorasan, Iran, Wiesbaden, Kessler, K., Untersuchungen zur Historischen Topographie Nordmesopotamiens, Wiesbaden, Vallat, F., Les noms géographique des sources suso-élamites, Réportoire Géographique des Textes Cunéiformes XI, Wiesbaden, Bin-Nun, S. R., The Tawananna in the Hittite Kingdom, Texte der Hethiter 5, Heidelberg, Ünal, A., Ein Orakeltext über intrigen am Hethitischen Hof (KUB XXII 70=Bo 2011), Texte der Hethiter 6, Heilderberg, Van den Hout, T., Der Ulmitešub-Vertrag Eine Prosopographische Untersuchung, Studien zu den Boğazköy-Texte 38, Wiesbaden, Popko, M., Arinna Eine Heilige Stadt der Hethiter, Studien zu den Bogazköy-Texten 50 Wiesbaden, Haas, V., Die Serien itkahi und itkalzi des AZU-Preisters, Rituale für Tašmišarri und Taduhepa sowie weitere Texte mit Bezug auf Tašmišarri, Corpus der Hurritischen Sprachdenkmäler I. Abteilung dei Texte aus Boğazköy I Roma, Salvini, M.- I. Wegner, Die Rituale des AZU-Priesers Teil I: die Texte, Corpus der Hurritischen Sprachdenkäler I.Abteilung die Texte aus Boğaz köy II, Roma, Salvini, M.,- I. Wegner, Die Rituale des AZU-Priesters Teil II: das Glossar, Corpus der Hurritischen Sprachdenkmäler I. Abteilung die Texte aus Boğazköy II, Roma, Haas, V.-I.Wegner, Die Rituale der Beschwörinnen SAL ŠU.GI Teil I:die Texte, Corpus der Hurritischen Sprachdenkmäler I.Abteilung die Texte aus Boğazköy 5, Roma, Haas, V.- I. Wegner, Die Rituale der Beschwörinnen SAL ŠU.GI Teil II : die Glossar, Corpus der Hurritischen Sprachdenkmäler I. Abteilung die Texte aus Boğazköy I.Abteilung die Texte aus Boğazköy 5, Roma, Wegner, I.- M. Salvini, Die Hethitisch-Hurritischen Ritualtafeln des (h)išuwa-festes, Corpus der Hurritischen Sprachdenkmäler I. Abteilung die Texte aus Boğaköy 4 Roma, Wegner, I., Hurritische Opferlisten aus Hethitischen Festbeschreibungen Teil I: Texte für IŠTAR-ŠA(W)UŠKA Corpus der Hurritischen Sprach denkmäler I.Abteilung die Texte aus Boğazköy 3-1, Roma, Wilhelm, G., Ein Ritual des AZU-Priesters, Corpus der Hurritischen Sprachdenkmäler I.Abteilung die Texte aus Boğazköy Ergänzungheft I, Roma, Salvini, M.- I. Wegner, Die Mythologischen Texte, Corpus der Hurritischen Sprachdenkmäler I. Abteilung die Texte aus Boğaköy 6, Roma, Freu, J., Histoire du Mitanni, Collection Kubaba, Paris, Freu, J., Šuppılulıuma et La Veuve du Pharaon Histoire d un mariage manqué, Collection Kubaba Sérié Antiquité, Paris, Freu, J., Histoire Politique du Royaume D'Ugarit, Collection Kubaba Sérié Antiquité, Paris, Freu, J.- M. Mazoyer, Le Déclin et La Chute Du Nouvel Empire Hittite Les Hittites et Leur Histoire, Collection Kubaba Série Antiquite Université de Parıs 1 Panthéon Sorbonne, Paris, Freu, J.- M. Mazoyer, Les DéButs Du Nouvel Empire Hittite Les Hittites et Leur Histoire, Collection Kubaba Série Antiquité Université de Paris 1 Panthéon Sorbonne, Paris, Freu, J.- M.Mazoyer (Isabella Klock-Fontanille Katkılarıyla), Des Origines A La Fin De L' Ancient Royaume Hittite Les Hittites et Leur Histoire, Collection Kubaba Série Antiquité Université de Paris Panthéon Sorbonne, Paris, Freu, J.- M.Mazoyer, L' Apogée Du Nouvel Empıre Hittite Les Hittites et leur Histoire, Collection Kubaba Série Antiquité Université de Paris 1 Pantheon Sorbonne, Paris, Freu, J.- M. Mazoyer, Les Royaumes Néo-Hittites A L age du Fer, Collection Kubaba Série Antiquite Université de Paris 1 Panthéon Sorbonne, Paris, de Martino, S.- M. Giorgieri, Literatur zum Hurritischen Lexikon (LHL) Band 1, Eothen (LHL 1-A), Firenze, de Martino, S., La Danza Nella Cultura Ittita, Eothen 2, Firenze, de Martino, S., L' Anatolia Occidentale Nel Medio Regno Ittita, Eothen 5, Firenze, Glocker, J., Das Ritual für den Wettergott von Kuliwisna, Eothen 6, Firenze, 1997.

6 Büyüyen Kitaplığımızda Yer Sorunu larda bu iki odaya sığamayacak kadar genişlemiş ve Anabilim Dalımıza ait Öğretim Üyelerinin odalarına -yine muhakkak ki kitaplığımıza kayıtlı olacak ve tasnifli bir şekilde- dağıtılmıştır. Edebiyat Fakültesi Dekanlığına yazmış olduğumuz 4 Ekim 2012 tarihli yazıda hızla artan kitap sayımız sebebiyle yakın zamanda raflarımızın yetersiz kalacağını bildirmiş ve raf talep 2 Mart 2009 tarihinde Edebiyat Fakültesi ne ait depolardan kitaplığımıza tekrar teslim edilen 1401 adet kitaba ek olarak günümüze kadar ara verilmeksizin devam eden ve edecek olan zenginleştirme hareketleri ile bugün kitaplığımız 2278 adet kitap ve 37 adet dosya ayrıbasım sayısına ulaşmıştır. Fakültemizde 112 ve 117 no lu odalara yayılmış halde bulunan Hititoloji İhtisas Kitaplığı, son zamanetmiş bulunmaktayız. Alınan bilgiler doğrultusunda gelecek yıl yeni rafların yapımına başlanacaktır. Böylece kitaplığımız biraz olsun ferahlayacaksa da değerli hocalarımız Evelyn ve Horst Klengel in kitaplıklarını bağışlamaları sonrasında bu ek rafların da yetmeyeceğini şimdiden söylemek yanlış olmayacaktır. Son 1 yılda 2079 kitaptan 2278 e Kasım 2012 tarihinde yapılan sayımda 2079 adet kitap ve 6 dosya ayrıbasım bulunuyorken, kitaplığımızın kapasitesinin 23 Aralık 2013 tarihindeki sayımda 2278 kitaba ve 37 adet dosya ayrıbasıma ulaştığı tespit edilmiştir. Bu artışın öncelikli nedeni, Yrd. Doç. Dr. Metin Alparslan başkanlığında yapılan Tübitak Projesi - (HHA) Hittite Historical Atlas ın Kurum Hissesinin bugüne kadar tamamıyla kitaplığımızın ihtiyaçlarına yönelik kullanılmış olması ve buna ek olarak Anabilim Dalımızın Öğretim Üyeleri ile meslektaş ve dostlarımız tarafından yapılan değerli bağışlardır. Hititoloji İhtisas Kitaplığı (117 no lu oda) Bülten Sorumlusu: Yrd. Doç. Dr. Metin Alparslan Editörler: Asistan Öğrenci Betigül Özbek (4. sınıf) Asistan Öğrenci Arzu Çakıl (3.sınıf)