2013/2.DÖNEM SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLİK SINAVLARI FİNANSAL TABLOLAR VE ANALİZİ 30 Haziran 2013-Pazar 13:30-15:00 SORULAR

Transkript

1 2013/2.DÖNEM SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLİK SINAVLARI FİNANSAL TABLOLAR VE ANALİZİ 30 Haziran 2013-Pazar 13:30-15:00 SORULAR SORU 1: ABC Sanayi ve Tic. A.Ş. nin 2011 ve 2012 dönemlerine ait Gelir Tabloları aşağıdaki gibidir: Hesaplar Artış (veya Azalış) Fark (+, -) TL Yüzde (%) BRÜT SATIŞLAR Satış İndirimleri (-) NET SATIŞLAR Satışların Maliyeti (-) BRÜT SATIŞ KARI/ZARARI Faaliyet Giderleri (-) FAALİYET KARI Diğ. Faal. Olağ. Gel. ve Kar Diğ. Faal. Olağ. Gid. ve Zarar (-) Finansman Gideri (-) OLAĞAN KAR Olağandışı Gelir ve Karlar Olağandışı Gider ve Zararlar (-) DÖNEM KARI Dönem Karı Vergi ve Diğer Yas. Yük Karşılıkları (-) DÖNEM NET KARI/ZARARI İSTENİLENLER: ABC San. Ve Tic. A.Ş. nin 2011 ve 2012 dönemlerine ilişkin Gelir Tabloları hesaplarına ait artış ve azalışları, TL ve yüzde (%) olarak hesaplayınız, mukayeseli (karşılaştırmalı) tablolar tekniği yardımı ile analiz ediniz ve ulaştığınız sonuçları yorumlayınız? SORU 2: ABC San. Ve Tic. A.Ş. nin tarihli Bilançosundan alınan bazı hesaplara ilişkin tutarlar aşağıdaki gibidir: TL -Dönen varlıklar Kısa vadeli yabancı kaynaklar Alacaklar Stoklar Özkaynaklar

2 İSTENİLENLER: ABC San.ve Tic. A.Ş. nin 2012 yılına ilişkin olarak, aşağıdaki oran ve süreleri hesaplayınız, sektör ortalamalarını da dikkate alarak analiz ediniz ve ulaştığınız sonuçları yorumlayınız? (Hesaplamalarınızda, yukarıda verilen alacakları, stokları, ve özkaynakları ortalama olarak dikkate alınız.) Sektör Ortalaması -Stok Devir Hızı Oranı 4 -Ortalama Stokta Kalma Süresi 90 gün -Alacak Devir Hızı Oranı 5 -Ortalama Tahsilat Süresi 72 gün -Ortalama Etkinlik Süresi 162 gün -Özsermaye (Özkaynaklar) Devir Hızı Oranı 4 SORU 3: Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğinde öngörülen Gelir Tablosu Düzenlenme İlkelerinden beş(5) tanesini yazınız? SORU 4: Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğinde öngörülen, Fon Akım Tablosu, Nakit Akım Tablosu ve Net İşletme (Çalışma) Sermayesindeki Değişim Tablosu kavramlarını tanımlayınız, her bir tablo itibariyle, fon kavramının neleri kapsadığını yazınız?

3 CEVAPLAR CEVAP 1: ABC San. Ve Tic. A.Ş. nin 2011 ve 2012 dönemlerine ilişkin Gelir Tabloları hesaplarına ait artış ve azalışları, TL ve yüzde (%) olarak aşağıdaki gibidir: Hesaplar Artış (veya Azalış) Fark (+, -) TL Yüzde (%) BRÜT SATIŞLAR (+) (+) 85,71 Satış İndirimleri (-) (-) (-) 14,28 NET SATIŞLAR (+) (+) 90,97 Satışların Maliyeti (-) (+) (+) 96,25 BRÜT SATIŞ KARI/ZARARI (+) (+)83,01 Faaliyet Giderleri (-) (+) (+) 72,72 FAALİYET KARI (+) (+) 90,32 Diğ. Faal. Olağ. Gel. ve Kar (+) (+) 100,00 Diğ. Faal. Olağ. Gid. ve Zarar (-) (+) (+) 100,00 Finansman Gideri (-) (+) (+) 127,27 OLAĞAN KAR (+) (+) 5,26 Olağandışı Gelir ve Karlar (+) (+) 40,00 Olağandışı Gider ve Zararlar (-) (-) (-) 73,33 DÖNEM KARI (+) (+)21,17 Dönem Karı Vergi ve Diğer Yas. Yük (+) (+) 34,28 Karşılıkları (-) DÖNEM NET KARI/ZARARI (+) (+) 12,00 ANALİZ: Brüt Satış Karı Bölümü: Brüt Satışlar, 2012 yılında 2011 yılına göre, TL ve %85,71 oranında artmıştır. Satış indirimleri 2012 yılında 2011 yılına göre, TL lık ve %14,28 lik azalmıştır. Net satışlar 2012 yılında 2011 yılına göre, TL ve %90,97 oranında artmıştır. Net satışlardaki mutlak ve yüzde artışın, brüt satışların üzerinde gerçekleşme nedeni, satış indirim ve iadelerinde bir önceki yıla göre, brüt satış arttığı halde, ortaya çıkan hem mutlak hem de yüzde anlamındaki iyileşmedir. Satışların maliyeti, 2012 yılında 2011 yılına göre, TL ve %96,25 artmıştır. Satışların maliyetindeki artış tutar olarak brüt satış ve net satış tutarlarının altında iken yüzde olarak üzerinde yeralmıştır. Brüt satış karı, 2012 yılında 2011 yılına göre, TL ve %83,01 oranında artmıştır. Brüt satış karındaki artış hızı, brüt satışların artış hızına yaklaşmış ancak, net satışların artış hızının altında kalmıştır. Brüt satış karına, satış indirimlerindeki azalma(iyileşme) olumlu etki yapmıştır. Ancak, satışların maliyetinin artış hızının, net satışların artış hızının üzerinde olması, brüt satış karını olumsuz etkilemiştir. Çünkü, satışların maliyetinin artış hızı, satış tutarının artış hızından daha yüksekse, şirketin brüt satış karı yüzdesi azalıyor demektir. Fakat, şirketin brüt satış yüzdesinin azalması, her zaman brüt satış karının da tutar olarak azalması sonucunu doğurmaz. Faaliyet Karı Bölümü: Faaliyet giderleri, 2012 yılında 2011 yılına göre, TL ve %72,72 oranında artmıştır. Araştırma ve geliştirme giderler, pazarlama, satış ve dağıtım giderleri ile genel yönetim giderlerinden oluşan faaliyet giderlerindeki artış oranı, brüt satış karının artış oranının altında kalmıştır.

4 Faaliyet giderlerinin artış oranının, brüt satış karının artış hızının altında olması, şirket açısından olumlu bir gelişmedir. Faaliyet karı 2102 yılında, 2011 yılına göre, TL lık ve %90,32 lik artış göstermiştir. Faaliyet giderlerindeki artış, brüt satış karındaki artışla karşılanabilmiş ve bundan faaliyet karı da lehte etkilenmiştir. Faaliyet karındaki mutlak artış, brüt satış karının mutlak artışının altında kalırken, faaliyet karının artış oranı brüt satış karının artış oranının üzerine çıkmıştır. Bunun nedeni, faaliyet giderlerinin artışının brüt satış karındaki artışın oldukça altında kalmasıdır. Olağan Kar Bölümü: Diğer faaliyetlerden olağan kar ve gelirler 2012 yılında 2011 yılına göre TL ve %100 oranında, diğer faaliyetlerden olağan gider ve zararlar ise TL ve %100oranında artmıştır. Her iki kalemdeki artış oranı aynı olmakla beraber, olağan gelir ve karlardaki mutlak artış daha fazladır. Gerek mutlak olarak gerekse de yüzde olarak finansman giderlerindeki artış, bölümiçi diğer iki kalemden daha fazladır. Bölümiçi gider ve zararlardaki artış, bölümiçi gelir ve karlardaki artıştan daha fazla olduğundan,şirket karlılığı açısından olumsuz duruma neden olmuştur. Olağan kar, 2012 yılında 2011 yılına göre, 5.000TL lık ve %5,26 lık artış göstermiştir. Bölümiçi durum olumsuz olmasına rağmen, faaliyet karındaki mutlak artışın, bölümiçi gider ve zararların olumsuz etkisini giderip gidermediğine bakmak gerekir. Finansman gideri tutarındaki artış ile faaliyet karı tutarındaki artış aynı olduğu için, faaliyet karının olağan kara etkisini törpülenmiştir. Olağan karda bir önceki yıla göre, mutlak ve yüzdesel artışın küçük kalmasının nedeni, bölüm içinden lehte etkilenmemesi ile faaliyet karının mutlak ve yüzdesel artışının, bölümiçi gider ve zararların artışının altında kalmasıdır. Dönem Karı Bölümü: Olağandışı gelir ve karlar 2012 yılında 2011 yılına göre 2.000TL ve %40 artarken, olağandışı gider ve zararlar TL ve %73,33 oranında azalmıştır. Dönem karı bir önceki yıla göre TL ve %21,17 oranında artmıştır. Bölümiçi gelir ve karlar artarken, gider ve zararlar mutlak ve yüzdesel olarak azalması olumludur. Bu durum, dönem karının mutlak ve yüzdesel artışının nedenidir. Dönem Net Karı: Dönem net karı 2012 yılında 2011 yılına göre 6.000TL lık ve %12 lik artış göstermiştir. Dönem karı vergi ve diğer yasal yükümlülük karşılıkları TL lık ve %34,28 lik artış gösterirken dönem karı TL lık ve %21,17 lik artış göstermiştir. Vergi karşılığındaki artış mutlak rakam olarak dönem karının altında kalırken yüzde olarak dönem karı artışının üzerinde olmuştur. Dönem net karındaki artışı, mutlak farklar sağlarken, yüzdelerin durumu net kardaki artışı frenlemiştir. YORUM: Şirketin, yeterli bir iş hacmine ulaşmadan başarılı olması beklenemez. Şirketin satış hacminde bir önceki yıla göre, %85,71 lik artış oldukça yüksektir ve şirketin başarısı bakımından önemlidir ancak, başarı konusunda tek başına yeterli ölçü değildir. Satış indirimlerinin düşük olması ve zaman içinde net satışlara oranının düşme eğilimine girmesi ise olumlu bir gelişmedir. Brüt satışlar artarken, satış indirim ve iadelerinin önceki yıla göre düşmüş olması, satılan malın müşterilerin isteklerine cevap vermesinin, malın müşterileri tatmin etmesinin, teslimde gecikmelerin ve kalite düşüklüğünün azalmasının, iadelerin veya sonradan yapılan fiyat indirimlerinin azalmasının sonucu olabilir. Bu açıdan şirketin başarılı bir satış politikası izlediği söylenebilir. Satışların maliyetinin mutlak rakam farkının net satışların altında devam edeceği düşünülürse, yakın gelecekte brüt satış karının artmaya devam edeceği söylenebilir. Fakat satışların maliyetinin artış oranının net satışların artış oranının üzerinde olduğu sürece uzun vadede maliyetler net satışlara yakınlaşarak brüt satış karının artışını engelleyebilir. Şirketin satılan malın birim maliyetini yükseltmiş olması, şirketin karlılığı

5 ve başarısı açısından olumsuzdur. Şirket üretim maliyetini oluşturan unsurları daha yüksek maliyetlerle elde etmektedir. Ana faaliyet konusundaki brüt karın gelecekte de beklenecek olmasına karşın maliyetler nedeniyle azalacak olması iyi değildir. Şirket, birim maliyetleri düşürmek için üretim teknolojisi bakımından yeni teknikler uygulama yoluna gitmelidir. Brüt satış karının net satışlara oranının 2012 yılında 2011 yılına göre artmış olması, yükselme eğilimi içine girmesi, olumlu olarak yorumlanmalıdır. Şirketin brüt satış karı faaliyet giderlerini karşılayacak ve işletme sahip veya ortaklarına normal ölçülerde bir getiri sağlayabilecek düzeydedir. Faaliyet giderleri doğrudan satış hacmi ile ilgili olduğundan, satış hacmi arttıkça şirketin faaliyet giderlerinin de artması olağandır. Ancak, satışların arttığı dönemde faaliyet giderlerinden olan genel yönetim giderlerinin aynı oranda artması beklenmeyeceğinden, genel yönetim giderlerinin satış hasılatına oranının düşmesi olağandır. Ayrıca, şirketin pazarlama, satış ve dağıtım konusunda başarılı olması, satış indirim ve iadelerinde azalmayı da teyit etmektedir. Faaliyet giderlerinin mutlak ve yüzde artışı, brüt satış karının altında olduğu sürece, şirketin ana faaliyet konusundaki net karı olan faaliyet karının artmaya devam edeceği söylenebilir, bu da, şirketin ana faaliyet konusunda başarılı olduğu anlamına gelmektedir. Olağan kardaki artışın, büyük oranda faaliyet karındaki artışa bağlı olması ve bölüm içinden çok az lehte etkilenmesi durumunun devam etmesi halinde, gelecekte, olağan kar artışının daha da küçülme ve hatta olağan zarara dönüşme olasılığından sözedilebilir. Gelir ve karların dönem karının artışına lehte etkisinin ve olağan karın azda olsa olumlu etkisinin devam etmesi, ileriki dönemlerde, dönem karının daha da büyüyeceği fakat yan faaliyetten doğan olağandışı gelir ve karların etkisinin fazlaca olacağı söylenebilir. Dönem karı, vergi öncesi kar (ticari kar) olup, buna kanunen kabul edilmeyen giderlerin ve vergiye tabi gelirlerin ilavesi, bundan vergiden muaf gelirlerin düşülmesi sonucu bulunacak mali kardan vergi karşılığı ayrılmaktadır. Vergi mevzuatı gereğince ayrılacak bu karşılığın üzerinde tartışma yapılamaz. Dönem karındaki mutlak fark ve yüzdesel artış devam ettiği sürece şirketin gelecekte dönem net karındaki artış yavaş ta olsa devam edecektir. Bu, şirketin ileride özkaynaklarındaki otofinansman yapısını güçlendireceği ve ortaklarına kar dağıtabileceği anlamına gelir. Ancak, dönem net karının ana faaliyetten alacağı payın da bu konuda göz önünde bulundurulması gerekmektedir. CEVAP 2: 1-Stok Devir Hızı Oranı = Satışların Maliyeti / Ortalama Stoklar Stok Devir Hızı Oranı = / =5,23 Ortalama Stokta Kalma Süresi = 365 / Stok Devir Hızı Oranı Ortalama Stokta Kalma Süresi = 365 / 5,23 =70 gün. (veya 360 / 5,23 =69 gün) Şirketin stok devir hızı 5,23 stokta kalma süresi ise 70 (veya 69) gündür. Şirketin stok devir hızı sektör ortalamasının üzerinde olup sektöre göre daha kısa sürede stoklarını satışa çevirmektedir. Stok devir hızının yüksek olması, genellikle şirketin daha fazla kar elde etmesine olanak verdiği gibi, daha az kaynağın stoklara yatırılmış olduğunu ifade eder. Stokların depolama, muhafaza ve sigorta giderleri daha azdır ve malların demode olma böylece satış kabiliyetinin azalması riski de daha azdır. Stok devir hızı yüksek olan şirketin, daha fazla rekabet gücü vardır. Şirket düşük bir fiyatla mal satarak satış hacmini genişlettiği ve kar marjı düşük bile olsa yüksek düzeyde faaliyet karı sağladığı söylenebilir.

6 2-Alacak Devir Hızı Oranı = Net Satışlar / Ortalama Alacaklar Alacak Devir Hızı Oranı = / = 4,62 Ortalama Tahsilat Süresi = 365 / 4,62 = 79 gün (veya 360 / 4,62 = 78 gün) Alacak devir hızı veya alacakların paraya dönüşüm çabukluğu bir şirketin alacaklarının tahsil kabiliyetini likiditesini gösteren iyi bir ölçüdür. Şirketin alacak devir hızı 4,62 ve ortalama tahsilat süresi 79 (veya 78) gün olarak gerçekleşmiştir. Şirket, sektöre göre, alacak devir hızı düşüktür ve alacaklarını daha uzun sürede nakte çevirebilmektedir. Şirketin alacaklarını tahsil kabiliyeti zayıftır, tahsilat politikasını gözden geçirmesi gerekmektedir. Şirket satışlarını arttırma pahasına alacak devir hızını yavaşlatmış olabilir. Satış şartlarının müşteriler açısından daha elverişli hale getirerek satışlarda artış sağlayacak şekilde alacak devir hızının yavaşlatılması, karlılık açısından şirketin lehine olduğu söylenebilir. Alacak devir hızının düşmesi, şirketin bazı alacaklarını vadesinde tahsil edememesi ve bunların şüpheli alacak hale gelme olasılığının arttırmaktadır. Bu da, kısa süreli borçlarını ödeyememe riskini arttırmaktadır. Alacak devir hızının düşük olması, şirketin finansman gereksinimini arttırdığı gibi, daha yüksek bir cari ve likidite oranı ile çalışma gereğini de doğurmaktadır. 3-Ortalama Etkinlik Süresi = (365 / Stok Devir Hızı Oranı) + (365 / Alacak Devir Hızı Oranı) Ortalama Etkinlik Süresi = = 149 gün. (veya = 147 gün) Şirketin ortalama etkinlik süresi 149 (veya 147) gün olup, sektör ortalaması olan 162 günden daha kısa bir süredir. Şirket açısından bu süre ne kadar kısa ise etkinlik açısından o kadar olumludur. Şirketin hammadde alımından paraya dönüşmesine kadar geçen süre, sektöre göre daha kısadır, şirket bu konuda sektördeki diğer firmalara göre daha iyi ve daha etkin durumdadır. Alacak devir hızı ile stok devir hızının birlikte artması arzu edilir ancak, ticari hayatta çoğu zaman bu iki oran ters yönde hareket emektedir. Olayımızda da bu durum gerçekleşmiştir. Şirket, satışlarını arttırmak için kredili satışlarda vadeyi uzatmış, peşinat oranını düşürmüş, kampanya başlatmış sonucunda stok devir hızı artarken, alacak devir hızı da düşmüştür. 4-Özsermaye (Özkaynaklar) Devir Hızı Oranı = Net Satışlar / Ortalama Özkaynaklar Özsermaye Devir Hızı Oranı = / = 5,64 Şirketin özsermaye devir hızı 5,64 olup sektör ortalaması olan 4 ün üzerindedir. Bu oranın yüksek olması şirketin, sektördeki diğer firmalara göre işletme özsermayesini çok ekonomik ve verimli kullandığını gösterebilir. Ancak, şirketin bu oranının sektörün çok üzerinde olması, şirketin satış hacmi artmış olması nedeniyle daha fazla işletme sermayesine gereksinim duyduğu, işletme sermayesinin yetersiz olduğu, stok devir hızının yüksek olduğu ve stok ve alacaklarının nispeten az kaynağa ihtiyaç duyduğu da söylenebilir. Eğer devir hızındaki artış, işletme sermayesindeki yetersizlikten doğmuş ise, bu şirket açısından olumsuz bir gelişmedir. Şirketin işletme sermayesinin yetersiz olduğu dolayısıyla daha fazla yabancı kaynak kullandığı ve finansman giderlerinin artış hızının net satışların artış hızından daha yüksek olduğu söylenebilir.

7 CEVAP 3: Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğinde öngörülen Gelir Tablosu Düzenlenme İlkeleri aşağıdaki gibidir: 1-Gerçekleşmemiş satışlar, gelir ve karlar, gerçekleşmiş gibi veya gerçekleşenler gerçek tutarından fazla veya az gösterilmemelidir. Belli bir dönem veya dönemlerin gerçeğe uygun faaliyet sonuçlarını göstermek için, dönem veya dönemlerin başında ve sonunda doğru hesap kesimi işlemleri yapılmalıdır. 2-Belli bir dönem satışları ve gelirleri bunları elde etmek için yapılan satışların maliyeti ve giderleri ile karşılaştırılmalıdır. Belli bir dönem veya dönemlerin başında ve sonunda maliyet ve giderleri gerçeğe uygun olarak gösterebilmek için stoklarda, alacak ve borçlarda doğru hesap kesimi işlemleri yapılmalıdır. 3-Maddi ve maddi olmayan duran varlıklar ile özel tükenmeye tabi varlıklar için uygun amortisman ve tükenme payı ayrılmalıdır. 4-Maliyetler, maddi duran varlıklar, stoklar, onarım ve bakım ve diğer gider grupları arasında uygun bir şekilde dağıtılmalıdır. Bunlardan direkt olanları doğrudan doğruya, birden fazla faaliyeti ilgilendirenleri zaman ve kullanma faktörü dikkate alınarak tahakkuk ettirilip, dağıtılmalıdır. 5-Arızi ve olağanüstü niteliğe sahip kar ve zararlar meydana geldikleri dönemde tahakkuk ettirilmeli, fakat normal faaliyet sonuçlarından ayrı olarak gösterilmelidir. 6-Bütün kar ve zararlardan, önceki dönemlerin mali tablolarında düzeltme yapılmasını gerektirecek büyüklük ve nitelikler dışında kalanlar, dönemin gelir tablosunda gösterilmelidir. 7-Karşılılar, işletmenin karını keyfi bir şekilde azaltmak veya bir döneme ait karı diğer döneme aktarmak amacıyla kullanılmamalıdır. 8-Dönem sonuçlarının tespiti ile ilgili olarak, uygulanagelen değerleme esasları ve maliyet yöntemlerinde bir değişiklik yapıldığı taktirde, bu değişikliğin etkileri açıkça belirtilmelidir. 9-Bilanço tarihinde varolan ve sonucu belirsiz bir veya birkaç olayın gelecekte ortaya çıkıp çıkmamasına bağlı durumları ifade eden, şarta bağlı olaylardan kaynaklanan, makul bir şekilde gerçeğe yakın olarak tahmin edilebilen gider ve zararlar, tahakkuk ettirilerek gelir tablosuna yansıtılır. Şarta bağlı gelir ve karlar için ise gerçekleşme ihtimali yüksek de olsa herhangi bir tahakkuk işlemi yapılmaz, dipnotlarda açıklama yapılır. Yukarıdaki 9 adet ilkeden herhangi beş tanesinin yazılmış olması yeterlidir. CEVAP 4: 1-Fon Akım Tablosu: İşletmenin, belirli bir hesap döneminde sağladığı fon kaynaklarını ve bunların kullanım yerlerini gösteren tablodur. Bu tabloda, fon kavramı tüm finansal araçları kapsar. 2-Nakit Akım Tablosu: İşletmenin belirli bir hesap dönemi içinde ortaya çıkan nakit akışlarını, kaynakları ve kullanım yerleri bakımından gösteren tablodur. Bu tabloda fon kavramı, kasa mevcudu ve bankadaki mevduatları kapsar. 3-Net İşletme (Çalışma) Sermayesindeki Değişim Tablosu : İşletmenin belirli bir hesap döneminde, net işletme sermayesinin kaynaklarını ve kullanım yerlerini gösteren tablodur. Bu tabloda, fon kavramı döner varlıklar ile kısa vadeli yabancı kaynaklar farkını belirten net işletme (çalışma) sermayesini kapsar.