MERHABA. 36 ki Koço lu Gürle tiriyor syan Ate ini Ender Selçuk. Eylül/Ekim/Kasım 93'te

Transkript

1

2

3 Eylül/Ekim/Kasım 93'te 1 Merhaba Yeni nsan/ Baki Altın 6 Al Gözlerim Sende Kalsın/ Hayati Azim 14 Veba/ Tolga Karadeniz 17 Korku/ brahim Karaca 23 Munzur: Bir Dü ün E v i / Harun U y a r 24 Toroslarda Bekleyece iz Sizi/ Gülay Esen 26 ki Damla Gözya ıydık Sakallarımızda Hasan Bayar 30 Hiç Durmadan/ Grup Yorum 34.Devrim çin Sinema, Y ı l m a z Güney ve Y o l Sadık Çelik 36 ki Koço lu Gürle tiriyor syan Ate ini Ender Selçuk 38 Bir Foto raf: Siirt/ Engin Kaban 40 Nota: Reber/ Grup Yorum 42 Haber-Yorum ÖN KAPAK : SULEIMAN M A N S O U R ARKA KAPAK : C HAT ARAL MERHABA Durmadan dinlenmeden yürüyoruz. Kar ıla tı ımız her engeli bir deneyim olarak görüyoruz. Altetti imiz her ihanet hedefe bir adım daha arınarak yakla manın belgesi olarak geçiyor tarihimize. Yarattı ımız örnek de erler, yılmadan, usanmadan geçmi imizi ve gelece imizi sahiplenmeyi ö retiyor bize. Düzenin koku mu lu u, yaratmak istedi i bencille mi, bireycile mi ve yalnızca tüketmeye programlanmı insan tipinin kar ısında yine aynı toplumun içinde ama de erleriyle bamba ka, yepyeni bir insan örne i yaratıyor mücadelemiz. Sabırlı, payla an, emek harcayan 'yeni insan'acı ve zulüm düzenini sona erdirecek devrimin motoru, habercisidir. gal altındaki topraklarda, emperyalizmin ve siyonizmin a ır teknolojik silahlan kar ısında, ta la sapanla direnirken en önemli dayana ı me rulu u, mazlumlu uydu Filistin halkının. Kendi ülkesinde sürgün, kendi ülkesinde tutsaklı ı ya adı onyıllarca. Sabırla, inatla yeti tirdi çocuk generallerini. Zulmün kar ısında dimdik durdu. Kazanılan mevziler Filistin halkınındır. imdi onun mücadelesini emperyalizme pazarlayan Arafat önderli inin de il. Ya anan ihanet ise burjuva önderli e aittir. Filistin halkına de il. Filistin halkı, emperyalist barı a teslim olmayacak. Hızlı büyüyor Filistinli çocuk generaller. Hızlı büyüyecek. Ve bu ihanetin yüzüne tükürecek. Kapa ımızı Filistin. halkının mücadelesine ve gelece ine adıyoruz. Suleiman Mansour, Filistin'in ulusal renklerini -siyahı, kırmızıyı, ye ili ve beyazı- yasaklandı ı için kullanamamı tablosunda. Biz, mücadelesine verdi imiz deste in bir sembolü olsun diye, logomuzun renkleriyle tamamlıyoruz tabloyu. 76 yıl sonra bir kıvılcım dü üyor Moskova sokaklarına. 76 yıl sonra kızıl bayrak, 76 yıl sonra Lenin, Stafin; 76 yıl sonra sosyalizm, yeniden zulme sömürüye ba kaldırının tarihini ba latıyor Rusya'da. Tükenen revizyonizm. Yeni bir dünya, e it, özgür bir dünya kurma tutkusu tükenmiyor. Kaldı ı yerden bir iz bulup kendine, yeniden, yeniden yaratıyor kendini küllerin arasından. Onu sahiplenen yeni insanın elinde ekilleniyor. Taptaze, dipdiri bir ruh oluyor. Umut oluyor gelece i için ülkenin. Dergimizin yayın hazırlıktan bitti i baskıya girmek üzere oldu u sıralarda,3 Kasım 1993 çar amba günü, Diyarbakır büromuz polis tarafından basıldı. Arama belgesi olmamasına kar ın 5 saat boyunca büromuz didik didik arandı, talan edildi. Ar ivlerimize ve kasetlerimize el koyuldu. 5 saat sonra "aranan bir ahıs" için geldiklerini söyleyip gittiler. Gerçekte aranan bir ahıs yoktu. Aradıkları "tanıklar" vardı. ktidarın Lice'de estirdi i terör ve katliam sonrası stanbul'dan giden gözlem heyeti kentten henüz ayrılmı tı. Aralarında OKM ve Tavır temsilcilerinin de bulundu u heyeti a ırlayan kurumlardan biri de Diyarbakır büromuzdu. Polis baskınının nedeni gayet açıktı. ktidar, katliamlarını bir demagoji perdesi ardına gizlemek istiyordu. Oysa kamuoyunun duyarlılı ı ve te hir çabası, bu perdeyi çoktan yırtmı tı. Devlet cinayetine tanık bırakmak istemiyordu. Aradı ı "tanıklar"dı. Herkes 'tanık' olmalıdır. "Ya adı ı dönemin tanı ı" olmak bu katliamların,hak gasplarının tanı ı olmaktır. Ve yakasına yapı maktır suçlu olanın. Dostlukla! TAVIR 1

4 2 TAVIR evrimcinin görevi devrim yapmaktır"..." ki üç daha fazla Vietnam!" (Che) Canlılar ya ayabilmek için beslenmeye gereksinim duyarlar. Bu bir zorunluluktur. Yeni insanın besinlerinden birisi olan kararlılık da, hep diri, güçlü ve canlı kalabilmesi için daha ba ka besinler ister. Kararlılı ın besinleri inanmak, güvenmek ve sava maktır. Halk arasında söylenen "Dü mez kalkmaz bir Allah" sözü, insano lunun ba ına her ey gelebilir gerçekli inin yanında, istedi inde insano lunun yapamayaca ı ey yoktur gerçekli ini de anlatır. stemek, irade, inanç i idir. nanmak, gerçekle mesi u runa senin hayatını, tüm maddi ve manevi varlı ını ortaya koydu un devrim davasına olabildi ince sarılmaktır, onu savunmaktır. Sıradan insanların o lu kızı olur: devrimcilerin ebeli ini yaptı ı devrim, devrimcilerle halkın gerçek evladıdır. Gelecek, istikbal ondadır, güvenece imiz, çalı ıp çabalayaca ımız, uzanıp tutaca ımız, ate- ini sürekli harlayaca ımız umuttur devrim. Devrimci mücadelede kararlılık tuttu undan fazlasını koparmaktır. Devrime olan inanç, emekle, canla, kanla ve binbir çe it yaratıcı mücadele biçimleriyle yo ruldu u için, hamuru, gökten inip gelecek ve insanları kurtaracak olan "mehdi" ye olan inançtan çok farklıdır. Onda bilinemezcilik, anla ılmazlık, belirsizlik yoktur. Materyalist yorumla, diyalektik yöntemle bilimsel olarak tarihimiz didik didik edilmi tir. Her ey göz önüne serilmi tir. Gerekli olanlar ayıklanıp öne çıkarılmı tır. "Strateji" diye bir yapı kurulmu tur, yol çizilmi tir! Bu, namlunun so uklu u ve sıcaklı ı kadar gerçektir. Artık bunun emekle, mücadele ile, mücadeledeki tüm acıları, mutlulukları, özlemleri, umutları, kayıpları, geçici yenilgi ve mevzi zaferleri geçe geçe devrime uzanılaca ına olan inançtır. Bu inanç canlıdır, hareketlidir, elle tutulabilirdir, bedellidir. Sıkıca sarılındı ında kararlılık artar, kararlılık nitelikçe peki tikçe inanç çeliklesin Devrimci mücadele, devrimcilerin birbirlerine, kendilerine, halkına, di er emekçi halklara ve devrimin istikbaline güvenle ilerleyebilir. Kararlılı ın içindeki ev sahibidir güven. Bu ev sahibinin morali yüksek oldu unda kararlılık parıldar bir kılıç gibi. Bu ev sahibinin sorunları en aza indi inde kararlılı ın yüzünde yenilmezlik okunur. Haklı bir meydan oku- yu ifadesi hiç silinmez olur yüzünden. Evet, güven kendine güvendir öncelikle, kendi içindeki sava ı kazanmı olmanın getirdi i devrimci dinginlik, kendinden eminliktir. Sen kendi içindeki kapitalizme ve onun bütün uzantılarına kar ı sava ı kazandı ında, ve bu sava ın baltalarını gömmeyip sürekli biledi inde,"dı "a kar ı sorunların varlı ı, senin için normal bir i olur. Kendi sava ını kazanan devrimci kendine güvenen devrimci haline gelir. Kendisine güvenen, ba ka devrimcilerin güven ya da güvensizlikleri nedeniyle de kendine güvenir. Devrime ve halka zaten güven söz konusu oldu undan, devrimin ordusuna, partisine güvenir. Kaldı ki devrimcinin devrimcili ini sürdürebilmesi için, kendisinin ba kalarına ne kadar güvenip güvenmedi i bir yerde pek de önemli olmaz: devrimci örgütlülü ün tek tek devrimcilere güvenmesi esastır. Bunun yolu dahi, devrimcinin kendisine güveni sonucu, örgütlülü e de bu güveni yüksek biçimde ta- ımı olmasıyla gerçekle ebilir. Kendi omuzuna güvenen ba kasının omuzuna yaslanmasını bilir. Sırtını sırtına vererek silah ku anabilir, bir an bile tereddüt etmeden. Kararlılı ın içeri inde inanç ve güven bulunmakla birlikte, kararlılı ın kendisi de güveni geli tirmenin en dinamik, devrimci iteneklerinden birisidir. Zaten, inanç, güven ve kararlılık birbirinden soyutlanarak tek ba ına ele alınamazlar, o zaman hemen renk, biçim ve giderek do rultu de i tirmeye meylederler. Devrimcili in, yenile menin tüm ö eleri birbiri ile koparılamaz ili ki içindedir. Örne in, devrimin, devrimci örgütlenmenin adaletine, hukukuna, geleneklerine gerekti i gibi inanmayan, inancı zayıflayan bir devrimcinin, bu de erleri kararlılıkla savunaca ını

5 beklemek yanlı tır, kendini aldatmaktır. nançla kararlılık, güvenle kararlılık, ahlak-adalet iie kararlılık, sözünde durma gerçekçi olma, saflı ını koruma ile kararlılık arasında, tüm bunların birbiri arasında, birbirini etkileyen, koparılamaz zincirler vardır. Tüm zincirlerin dü manı oian devrimciler, yolda lık zinciri ile birbirine ba lıdırlar. Devrimci mücadele ile yenilenirken, devrim yolunda sayısız zorluklarla, engellerle kar ıla ıyorsun. Bunlar dü manın açıktan çok yönlü saldırıları ba ta olmak üzere, içimizdeki dü manın seni geriye çeken, bir aya ının, elinin hep kapitalizmde kalmasını isteyen talepleridir. Yukarıda çerçevelemeye çalı tı ımız kararlılık, seni her bir engelde, zorlukta yıkımda aya a kaldıracak olan yegane güçtür, bunu unutmamalısın. Öncelikle hiç bir zaman tökezlememeye çalı acaksın, kararlılı ın ve bunu besleyen unsurlar tökezlemene izin vermeyecek. Diyelim ki tökezledin. Bu sefer ikincisine izin vermemek üzere hemen do rulup ko maya devam etmelisin; ilkinin dersiyle üstelik. "Eyvah, ben tökezledim, tökezliyorum, artık benden adam olmaz" türünden dü ünceler, beyninde yuvalanabilmi kapitalist burjuva dü manın kalbinin kula ına fısıldadı ı gericilik propagandasıdır. Buna asla izin vermeyeceksin. Sen de biliyorsun ki, iç dü manla sınıf dü manının vurucu güçleri i birli ine giri erek, önce seni tökezletti, kararlılı ını sınadı, imdi de dü ene vurmaya çalı- ıyorlar. Önce paslı balyozu kullandılar, sonra da kendi ellerinle bo azına sarılmanı istiyorlar. Gün olur üzerine 12'ler a ırlı ınca Çöker de kur uni karanlık Koparılırsan güne inden Eyvahlama hemen dört bir yanı Solası de il öyle birdenbire A kın yüce nefesi Kılıçlanmı mısır püskülleri gibi Su so ur toprak so ur so ur hava ve hatta Donabilir vatanın teri alınlarda Ve güne ten koparılan Ate deryaları so ur da So utulmaz hiç bir zaman Güne inden koparılan Bir hücre ki Cihan de er bir sevda ile sava an! Kavgada dü memeye çalı- acaksın, dü memek esas olacak. Mücadele eden bir devrimci bir kaç kez dü ebilir veya ilk dü ü ü son dü ü olabilir! Devrimin motive etti i, devrimci bilincin "Kalk yürü" dedi i sese kulak vermelisin. Dü enle kalınmaz, ölenle ölünmez bilirsin, her dü ünde güvey her cenazede ölü olmanın küçük-burjuvaya özgü oldu unu da ya ar görürsün! Mücadele de tökezlemek, dü mek, istenmeyen bir trajedidir, geçici yenilgiler de öyle, de il mi? Engebe diyoruz, i te engebe gerçekli inden birisi de bu "Ki isel" yazgıdır. Devrimci teorin ve tecrüben, devrim yürüyü ünü tamamlama kararlılı- ın sana bunu a mayı söylemiyor muydu? O zaman, dü- üp kalkmak, kalkıp soluklanmak, soluklanıp tekrar ko mak eylemlili ini içindeki devrimin sesine kulak vererek sürdürmelisin. Dü ülen yerde çakılıp kalmak ve tövbe billah buradan artık ileri gidemem ben demek, statükoya sarılmaktır: mücadele içinde bir yerde donup kalmaktır, biliyorsun. Ve seni geçip giden mücadele ile birlikte yolda larına "Size güle güle" demektir, de il mi? Dü tü ün yerde ne var? Biraz, devrimcilik biraz düzen, devrimin hızı seni geçip gitmi. Biraz ondan biraz bundan, uzla macılıktır, düzenle içindeki devrimi barı tırmaktır, buna izin verilir mi hiç? Üstelik çakılıp kaldı ın yerde de yalnız de- ilsin. Hayat öyle sahipsiz de- il ki hiçbir a amasında. Ba ka toplumsal aktörleri de var. Onlar sana hiç devrimden yana yer açarlar mı sanıyorsun? Elinden tutup seni de daha geriye, kendi "dünyalarfna götürmek isteyecekler, geri çekeceklerdir. Sen bir kere nasıl olsa geri durmaya, donmaya izin vermi sin, bu görülmü, anla ılmı, ikinci-üçüncü adımlar neden atılmasın diye sana asılacaklardır. Sen de kararlılı ından taviz verdi in için pek fazla direnemeyeceksin. Bu içinden çıkıp geldi in kapitalizm bataklı ına dönü tür. Bir de dü ülen yerden kalkıp hızla tekrar ileriye atılmak yolu vardır, kararlılı ın yanında inanç, güven, ahlak, adalet duygu ve dü üncelerini de besleyen bir devrimci ise bu yolu tutacaktır. Tekrar tekrar ileriye do ru ko mak potansiyeline sahip olmadı ın zaman, ihanet ve dönü potansiyeline yer açıyorsun demektir: ne yapalım, toplumsal yasalar arada derede kalmaya, vaziyeti idare etmelere eninde sonunda pek izin vermiyor! Bu nedenlerle diyoruz ki, kararlılık devrime uzanmada en büyük silahlardan birisidir. Kararlılı ının zayıflamasına izin vermek, bu silahın ate gücünün zayıflamasına izin vermektir. Nerede görülmü tür, giderek ate gücü azalan silahlarla, "bireysel trajedilerden kurtulmak? Gün olur üzerine 12'ler a ırlı ınca Çöker de kur uni karanlık Koparılırsan Bir hücrenin sava ından Eyvahlama hemen dört bir yanı TAVIR 3

6 Tek bir fener de kalsa a kın gücü Tutu turmaya yeter unutma Bir ucundan karanlı ı... Devrim yürüyü ü büyük "felaketlerle de kar ıla abilir, kar ıla ıyor. Mahir ve yolda larının tutsaklık ko ullarında en fazla acı çekmelerine yol açan, Münir-Yusuf hizbinin parti devrimci çizgisini tasfiye etmeleri ve partinin en büyük güç kaybına u ramasına neden olan revizyonist, fırsatçı, ahlaksız, adaletsiz müdahaleleri gibi... O günleri anlayabilmek, gözlerde, yüreklerde ve beyinlerde canlandırabilmek için, bugünkü "felaket"e bakmak yeterlidir Devrimci önderli e kar ı yapılan fırsatçı, ahlaksız, adaletsiz darbenin yol açtı ıolumsuzluklar çok yazıldı, çizildi. Dahası ya ayarak gördük, devrim yürüyü ümüzü geriye çekti, çok yönlü "zamansız" alçaklıklarla yüzyüze geldik. Tüm bu olumsuzlukların gerisinde dü manın amansız saldırıları vardır, ondan ba ımsız de ildir. Yani iç dü man her zaman sınıf dü manının üvey evladı olmu tur, onun amarlarıyla do umu gerçekle mi tir. te böylesi günlerde felaket tellallı ı yapmak, biliyorsun ki, olmayacak i lerdir. Ya am a kımızı kamçılayan irade ve kararlılı ı zayıflatmak, kararlılıktan taviz vermek, güvenden üphe duymak, sava mak ve mücadele etmekten geri durmak, hem bireysel hem örgütsel düzeyde içimizdeki dü mana yol vermektir. Kendini kenara çekip, buyurun geçin demektir. Burada uzla mak, barı mak da a ılır ve giderek i birli i ortaya çıkar. (Bu potansiyel bir tehlikedir.) Devrimci-yeni yanımız kararlılıkla, böylesi durumlarda öne atılmalı, yenilenmenin ve geli menin kar ısındaki dü man güçleri ezmelidir. Devrimci vicdanla, adaletle, ahlakla, e itimle, kültürle, güvenle, geleneklerle, sözle eylemle beslenen devrimci kararlılık: tüm tökezlemelere, dü melere, yalpalamalara ra men biz Che'nin sözlerine layık devrimciler olmaya götürecek tek güçtür. Çepeçevre ku atılır da Zifiri karanlık derya üzre Bir kaptan ki vah i dalgalarla... Tek bir fener yol gösterir Rotayı a ıran gemilere Unutma! Yeni insan, bugün, her eye ra men devrim yürüyü ünde kararlı olan insandır. Kararlılı ını, devrimci adaletin gerçekle mesine, devrimci ahlakın yerle mesine, devrimci kültürün yaygınla masına, devrimci geleneklere yenilerinin eklenmesine, devrimin onurunun yücelmesine ko an insandır. 4 T A V I R

7 tanımsız bir katliamın iiridir bu anlatamam sı maz dizelere imgeler lal olur susar çaresiz sözcükler ırmak olsa ça lasa göllere sı maz ta ar denizlere bir sabah ırnak'ta afak sökerken afak sökerken ba ladı deh et su uyur ku uyur insan uyurken indi tepelerden a a ı vah et ay sustu yıldızlar sustu gök sustu ey mazlum halkım yadsınan millet sen rüyaların derin sularındayken tank ile top ile zulüm konu tu Kürdistan'ımın ırnak ehrinde kıyametsiz kopardılar kıyamet bir yanda insan ölüleri yatar upuzun bir yanda katledilmi i mi hayvan le leri ba lamı koku maya etleri bir kediler dola ıyor bombo sokaklarda sahipsiz köpekler dola ıyor bir de... bir de i galcilerin ya macı askerleri ma azalar dükkanlar yıkılmı yakılmı sayısız evler alevler kızıl kartallar gibi gö e do ru kanat çırparken ırnak bu ulu gözlerinden u run u run kan dökerken ilansız bir sava tablosudur gör insanlık gör iyi bak kalkmı göç ediyor ırnak göçüyor tankların topların ate inden göçüyor zalimlerin serinden göçüyor ölülerini geride bırakarak ne zaman bitecek bu acılar ne zaman ne zaman dinecek gö sümde sızı hepinizin yerine ben öleydim oy yeter ki istenmeyen bir konuk gibi ölüm erkenden çalmasın kapınızı IRNAK'TA KANLI AFAK Mehmet ERCAN T A V I R 5

8 A mcamı hapishaneye ziyarete gitti imiz gün. Telefon kulübesinden biraz daha büyükçe bir yer. Annem cam bölmelerin ötesindeki amcamla konu uyor. Benim orada oldu umu unuttular. Sen amcamın ardında duvara yaslanmı sın. Oradan gökyüzünü göremedi ini bilsem de gökyüzünü seyretti ini dü- ünüyorum. Omuzlarına dökülen kestane saçların özenle taranmı. Dı arıda rüzgar yok. Olsa da geçemez bu camlardan. Esse diyorum yinede. Esiyor. Saçların uçu uyor imdi. O esintiler senin gözlerinde. I ıltılarını gönderiyorsun gülümseyi- inde. Ben de sana gülümsüyorum. Annem "Bir ihtiyacın var mı?" diye soruyor amcama. Elini uzatıyorsun camların içinden. Dokunuyorsun gözlerime. Amcam benim orada oldu umu anımsadı. Bir sana, bir de bana bakıyor. "Gel" diyor sana. "Bu Barbara: Bu yaramaz da benim ye enim, Barbara sviçreli." " sviçre çok uzak mı Barbara?" "Uzak." Anneme bakıyorsun sonra. Gözlerindeki rüzgarlar hüzüne bırakıyor yerini. "Çetin'in cenazesine gittiniz mi?" diye soruyorsun. Suçluluk duygusu yüklenmi sesiyle "gidemedim" diyor annem. "Kalabalık olmalıydı, iyi bir tören yapılmalıydı onlara. Neden ikisini yanyana gömmediler?" Babam fabrikada çalı ıyor. O gittikten sonra uyanırım ben. Annemle kahvaltı yaparız. kindi vakti de annem çıkar evden. Bir i yerinin temizli ini yapıyor. Bazen beni de götürür oraya. Babam eve geldi inde kuca ına alıp öper beni. Yüzü yorgun, elleri yorgun. Korkarım dü ürecek diye. Mutfa a gider sonra. Annem bula ıkları yıkamadan gitmi se kendi kendine söylenir. Evde yemek yoksa daha da kızar. Ama anneme yemek yapmadın mı diye sormuyor çoktandır. Babam sordu un- GÖZLER M daysa annem kara yüzünü daha da karartıp, "Para mı bırakıyorsun eve? Bıraktı ın parayla ekmek alınmaz. Temizli e de gitmesem..." diye tersler babamı. Seni hapishanede gördü- ümden aylar sonraydı. Annemle babam kavga ediyorlardı yine. Babam "bu evin pisli i deli edecek beni" derken annem burnundan solumaya ba lamı tı bile. "Elin evinde elektrik süpürgesi, otomatik çama ır makinası..." "Makinasız temizlenmez mi bu ev? Yeti miyor i te..." "Temizlenmez. Yeti mezmi, elin erkekleri nasıl yeti tiriyor ha? Erkek ol da yeti tir." Anneme benim yanımda vurmaz babam. Kapı çalınmasaydı vururdu belki de. Erkek misin sözcü ü çok sinirlendirir onu. Ko up kapıyı açıyorum. Hapishane camlarının ötesinden gülümsedi ince bakıyorsun gözlerime.. O görü memizden sonra görmemi tim seni. Fakat annem her ziyaret gününden sonra senden söz ediyordu. Babam bile tanıyor artık seni. "Barbara geldi." diye ba ırıyorum. Evdeki sert hava yumu uyor birden. Geldi ine öylesine seviniyorum ki. Annemin sevinci ise daha bir ba ka. Seni görmenin yanında, sorunlarını, babamla olan kavgalarını anla- SENDE KALSIN Hayati AZ M tabilece i, kendine yanda çıkacak birinin gelmesinin sevinci bu. Annem anlattıkça babam önüne bakıyor. Annemi dinliyorsun sessizce. Anlattıkları bitti inde "sen haksızsın" diyorsun. Annem a kın. "O dokuz saat çalı ıyor, sen dört saat çalı ıyorsun. Bir de e ine bula ık yıka dersen e itlik olmaz ki." "Nasıl kadınsın sen? Sandım ki benden yana tavır alırsın." "Biz haklıdan yanayız her zaman, e ten dosttan yana de- il." Sabah babam i e gitmi ti. Kar ı kom umuz Barbara'yı görmü olmalı. "Misafirin mi var? diye sesleniyor anneme. "Kaynımın karısı gelmi " "Almanya'dan mı?" "Ne getirmi, neler getirmi?" Annem, Barbara'nın getirdi- i eyleri saymadan önce elini birkaç defa sallayıp uzun bir "o" çekti. "Bana etek ceket çocu a da üst ba..." Oysa Barbara bana bir çikolata getirmi ti. Annemin saydıklarını duydukça gülüyordu. Ben yalan söyledi imde annem a zıma vururdu. "Barbara, annemin a zına vuralım mı? Bak yalan söylüyor" " imdilik uyaralım." Bu kızı seviyor insan. Mahsunlu unu, gülü ünü... Yaban- 6 T A V I R

9 cılı ını bile. Hem bir yabancı; hem bir abla, bir karde ten daha yakın. Sen haksızsın demesi bile incitmiyor insanı. Gülüm, yabancı gölüm, yaban gülüm. Eve gelirken ayaklarım geri geri giderdi sanki. Nazım da olmasa hiç gelesim olmayacak. Yaban Gülü evdeyken ko asım geliyor i dönü lerinde. Özlüyorum onu. Az sonra kapıyı açacak diyorum. En güzel gülümsemeleriyle merhaba diyecek. Zile basıyorum. Barbara evde yok. Bilsem ki Yaban Gülü evde yok neden basayım zile? Anahtarı çıkarmak zor de il ya çantadan. Az sonra bir neden bulur tepi iriz yine adamla. Yaban Gülü'ne sorsan ben haksızım. Elin karıları bir giydi ini bir daha giymez. Nerde kaldı bu kız? Gecikmezdi hiç bu kadar. "Aramadı mı?" diyorum. "Aramadı diyor." E imin gözlerinde de bir kaygı var. Ba ına bir ey gelmesin sakın. Burada olsaydı imdi. Böyle dört saat temizli e gitmekle olmaz. "Sizin sorunlarınız daha çok ekonomik. Paranız yetmedi i için kavga ediyorsunuz" derdi. Sonra da hem kararlı, hem sevecen mimiklerini takıp; "proleter olacaksın" diye eklerdi. Benim dilim de dönmez u sözcü e, Ne demek o diye sorardım." çi demek, i çi. Hadi birlikte söyleyelim. Pro-leter..." Saat ilerledikçe kaygılarım artıyor. Ya ba ına bir ey geldiyse sözcüklerini kovmaya çalı manın bir yararı yok. Nazım da yanındaydı üstelik. Ya ba larına bir i... Bu gün Kadınlar Günü demi ti sabahleyin. 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü. Arkada lar enlik düzenlemi birlikte gidelim. Nasıl da sevecendi bu sözü söylerken. Biraz heyecan da vardı sesinde. Gelmeni çok istiyordu. Ba- ın a rıyordu, biraz yorgundun. "Gelemem hastayım" dedin. Gidebilirdin aslında. Kadınlar Günü de neymi dedin için için. Kırılmı mıdır sana? Evet biraz kırgındı. "Biz de Nazım'la gideriz" dedi. Yaban Gülü gittikten sonra daha da a rıdı ba ın. Ya ba ına bir i geldiyse!? Ya ba larına. Telefon çalıyor. E inle birlikte ko uyorsunuz telefona. Onun sesi. "Ne oldu?" diyorsun. Hiç diyor önce. Gülü ünü duyuyorsun kaybolduk derken. "Sokak sokak dola tık bulamadık evi." "Biliyor musun anne?" diyor Nazım. "Tiyatro oynadılar orda Barbara da konu ma yaptı. Hem de Türkçe. Herkes nasıl alkı ladı görecektin." "Biz kadınlar; sınıfsal ve ulusal baskıların yanında özel baskılar ve cinsel baskılar altındayız. Bu baskı emperyalist düzenin hakim oldu u heryerde vardır. Kapitalist toplum kadınlara ekonomik ba ımsızlık hazırlamı tır ama ne insan, ne kadın, ne de e olarak kendi ki ili- ini ya ayabilme olana ı yoktur. Kadın meta toplumunda meta olarak ya amaya mahkumdur. Yarı feodal toplumda..." Barbara çayını bitirip mutfa- a geçti. O ne zaman evde bir i yapmaya kalksa, annem hemen kar ı çıkardı. Barbara da her zaman oldu u gibi "Ben oturup sen çalı ırsan, ikimizin zamanı da bo a geçecek, i leri birlikte yapalım" dedi. ler bitince bana Dersim'i anlatırsın. Barbara'nın kendine özgü aksanıyla R'leri biraz yutup, harfini uzatarak Dersim demesi annemin ho una gider, aynı sözcü ü bir kaç kez tekrarlatırdı. Annemin Alman gelinimiz olarak tanıttı ı Barbara kom uların dikkatini çekiyor, Barbara mutfa a girdikçe, kar ı kom umuz uzaktan uza a da olsa onunla konu ma olana ı yakalıyordu. "Ho geldin, ho geldin!" Barbara da annemin yalanları açı a çıkar endi esiyle kom ularla fazla konu muyordu. Ho geldin diyen kadını ba- ıyla onaylayıp, "Ja" dedi. "Kom ucum Türkçe bilmiyor mu bu gelin?" "Çok az biliyor, çok az." "Kaç çocu un var, kaç?" Kadın pe i sıra soru sordukça Barbara sessizce annemden aldı ı yanıtları kar ı kom uya iletiyordu. "Dersim'i, Munzur'u anlatacaktın bana." "Sen sviçrelisin Türkçen kıt, ben Kürdüm Türkçem kıt. imdi ben nasıl anlatayım Munzur'u sana!" "Kader arkada ıyız seninle. Sen anlat, tane tane anlatırsan anlarım." "Karlar ya ar memleketime evler boyu. Birbirine kenetlenmi da ları, tepeleri dü ün. Gözünü alır, bakamazsın. Sanırsın ki tüm dünya beyaza bürünmü. Sıcaklar bastırdıkça eriyip da ların doruklarına çekilir. A ustos sıca ında doruklara uzanır da gözlerin, serinlikler çöker içine." Sen tanıyorsun karları Barbara. Alp Da ları'ndan tanıyorsun. Fakat o stanbul'da, yelde- irmenine dü en kar taneleri farklıydı di erlerinden. Evde yalnızdın o gün. Çetin vardı bir de. Sen yalnız oldu unu dü ünmü tün. Çeviri yapıyordun o gün belki de. Bo a zaman harcamazsın sen. Bo a harcamamı tın ki. Camın önüne oturmu tun geceden. Sokak lambasının ı ı ında dans eden karları izlemi tin. Alp Da ları'na özlem de ildi bu biliyordun. Kanatlanıp Munzur'a konardı belki o kar tanelerinden biri. Sonra Çetin'i anımsadın. Kartopu oynayalım dedi içindeki çocuk. Çetin a kındı. Dikkat çekeriz diyordu. Güldü, içindeki çocuk bahçeye ko tu. Çetin de. "Anlatsana, Munzur'u anlatıyordun." "Nasıl anlatırım sana Munzur'un doruklarında gezinen bulutları. Sanırsın ki Munzur'un ba ına ak kelebekler konmu. Nasıl anlatırım Munzur'un eteklerine de in çöken dumanı. Sanırsın ki Munzur Da ı yastadır, için için tutu mu, Nasıl anlatırım sana kayaları, yarları... Ye ili nasıl anlatırım sana. Do uda gördü ün ye ilin bütün tonlarını dü ün. Me e a açları- TAVIR 7

10 nı, palamutları. Çiçekleri; nergis, menek e, yaban gülü." "Neden sustun?" "Yaban Gülü diyesim geldi sana. Vazgeçtim. Dayanıksızdır o gül. Tez açar tez de kocar. Rüzgar sallayı verse bir dalını, döküverir pembe taçlarını." Daha konu acaktı. Barbara'ya baktı hüzünlenmi gözleriyle. Yaban Gülü bu kız gerçekten. Bizler i bulaca ız diye yabanellere giderken sı ınmacı o l m a k için sıraya girerken, Y a - ban Gülü buraya gelip devrimcilik yapacak. Olacak i de il. Yabanın parası bizim gibi mi? Oralarda çalı ıp kat kat ev dikti millet. Kaloriferli daireler aldı. Bizim buradan giden alır da, bu kız alamaz mı? Gider bu kız. Gider bu Yaban Gülü. Durmaz buralarda. Hele bir sıkılcım görmesin. Ba layan mı var, alır ba ını gider. Arkasına bile bakmaz hem de. Onbe gün i kencehane de, sekiz ay hapishanede kaldı bu kız. Gitmiyor i te. "Sana da i kence yaptılar mı Yaban Gülü?" Bu soru Barbara'nın yüzün- de duygu karma ası yüklemi ti. Acı yüklüydü ço uncası, biraz hüzün, biraz utanç..tüm bunları bastırma çabası buruk bir gülümseme. "Neden yapmasınlar ki?" "Ne bilim i te Avrupalısın diye." "He ya öyle dediler. Ho gel-din dediler, çay verdiler bir de!" Çetin yoktu evde. Yataktan kalkmaya fırsat bulamadın. P o - lisleri kar ında gördün. Yabancı uyruklu birini göreceklerini ummuyorlardı belki. Yataktan de il de uyku tulumundan kalkmaya zaman bulamadın. Uyku tulumunu halının üstüne serip yatıyordun. Gerilla olacaktın sen. Aklınca da da yatmaya alı tırıyordun kendini. Çetin nasıl da gırgıra almı tı seni. "Giderken halıyı da götür" demi ti. "Orada uyku tulumunu nereye sereceksin sonra." ncinmi tin. Çetin de üsteliyordu: "Kayaların üstünde nasıl yatarsın" diyordu. Nice sonra ayırdına varmı tın aka yaptı ının. O an evde olsaydı Çetin. Onun da yapacak bir eyi olmaz mıydı senin gibi? Bir- eyler yapmak istiyorsun yapamıyorsun. Tokatlar patlıyor bedeninde. Burada olsaydı Çetin. Hiçbir ey yapamasanız gülerdiniz. "Uyku tulumunu al ubede gerekli olacak" derdi, "Halıyı almayı da unutma." Tekme tokat götürüyorlar seni. lk iki gün gözaltındaki öteki insanlardan birisin. Susaca ım diyorsun kendi kendine ve susuyorsun. fade vermek tutanakları imzalamak yok. kinci gün ö leden sonra sana kar ı tutumları de i- iyor. Konsoloslu- un devreye girdi ini hissediyorsun. Seninle görü mek isteyen bir avukat var. Güven duymuyorsun. Kimin ne oldu unu ayırt etmek güç o an. Polisin avukatı olabilir, "belki de polisdir" diyorsun. Onunla da görü müyorsun. O zamandan sonra daha iyi davranıyorlar sana. Kimin i kence görmek gibi bir iste i olabilir ki? Yine de ayrıcalıklı olmak incitiyor seni. kencedeki devrimcilerin acıyı haykıran ba ırtıları daha çok kanatıyor içini. Yüzündeki hüznü atıp Güllü'ye bakıyorsun. "Sen bo ver imdi i kenceyi. Munzur'u anlatıyordun. Kader arkada ım benim." "Anlatamıyorum ki. Kayaların arasından fı kıran suyu, yani gözeleri nasıl anlatırım sana? Elini sokacaksın o suya. So u unu duyumsayacaksm. A ustosun ortasında elini dondurur. E ilip içeceksin. Bir kuzu keseceksin gözelerin ba ında. Burada iki lokma yese insan tıkanıp kalır. Munzur'un suyundan içtimi doymak bilmiyor insan. Bir kuzuyu bitiririz ikimiz. Sen gülüyorsun ama öyle i te. Yaza gidelim mi seninle Yaban Gülü?" "Gidelim. Kuzu da keser miyiz?" "Keseriz ya." "Peki köylüler nasıl kar ılar beni. Yabancıyım diye yadırgarlar mı?" "O nasıl söz Gülüm, Yaban Gülüm? Ben ki bu cahil ba ımla yadırgamamı ım seni. Köylüler neden yadırgasın. Sıcaktır memleketimin insanı. Benden daha çok severler seni. Konuk oldun diye sevinir, ba tacı eder, lokmasını, suyunu bölü ür. Bölü ür de ne? Önce seni doyurur, sonra kendi oturur sofraya." "Ama ben Türkçeyi konu amıyorum. Oraya gidersem Kürtçe de ö renmem gerek." " ngilizce, talyanca, Fransızca, Almanca biliyorsun. Türkçeyi de biliyorsun sayılır. Daha ne? Bir Kürtçeyi mi ö renemeyeceksin? Hem Dersim'de Türkçe bilen çok. Ö renmesen de olur." Ö renip de ne yapacak? 8 T A V I R

11 Gider bu kız. Yaban Gülü ne de olsa. Gider mi gerçekten? Ya o hakimlerin, savcıların kar ısında duru u. Gazeteciler a layıp sızlanaca ını beklerken o çıktı savunma yaptı: Ondokuz mayıs günü Kamuoyunda Hasanpa a Operasyonu olarak bilinen kanlı operasyon sonrasında gözaltına alındım. çi sınıfı bilimi olan Marksizm-Leninizn-Mao Zedung dü üncesi bilimine inanıyoruz. Emperyalist zincirin en zayıf halkasından koparılması gerçe ine uygun olarak, mücadelenin boyutlandı ı ülkelerin hareketlerine destek vermeyi enternasyonal bîr görev olarak görüyorum. "Barbara Abla benimle oynar mısın?" "Peki oynayalım. Ne oynamak istiyorsun?" "Sen hangi oyunu seviyorsun onu oynayalım." "Harita oyunu oynayalım. stersen önce haritamızı asalım. Haritada Dersimi bul. Sonra oraya gidelim. Oradan da senin köyüne." "Tokat, Sivas, Gümü hane, Tunceli... i te buldum." Topkapı'dan otobüse biniyoruz hava sıcak ve sıkıntılı. Terlemi im. Elim Barbara'nın elinde oldu undan daha çok terliyor. Ama bırakmak istemiyorum. Otobüsteyiz. Barbara'ya bakıyorum, O da terlemi. "Dersim'e vardı ımızda bana uçurtma yapar mısın Barbara?" "Yaparım" diyor. "Kuyru unu ben yapaca ım. Tüm renklerden takaca ım, sarı, kırmızı, mavi... Munzur'a çıkarız. Barbara orası rüzgarlı olur. Çok uzun bir ip almalıyız yanımıza. sviçre'de senin de uçurtman var mı?" "Hayır yoktu. Bu ikimizin uçurtması olsun." Uçurtman yoktu senin. Belki vardı da, anımsamıyorsun. Anımsadı ın ey düzenin sana ö reneceksin diye dayattı ı ders kitaplarına geli en tepkilerindi. Günden güne artan tepkiler. Sen var olan her eyini payla mak istiyorsun. Dilini bilmedi in birisiyle kar ıla tı ında onunla konu- amamanın acısını duyuyorsun. Dil payla manın ba langıcı. Ö renmek istiyorsun tüm dilleri. "Saklambaç oynayalım mı Barbara?" "Oynayalım. Bak bakalım haritaya neredeyiz imdi?" "Bolu Da larında." "Önce bir ey içelim sonra oynarız. Yorulduk de il mi?" Her tarafımız çam a acı, iri Kozalaklar dalları a a ıya çekiyor. A açların arasında tahta bir masa var. Bu bizim evdeki masa. Ayaklarımızın altında çimenler büyümü. Çimenlerin içinde kurumu iki çatallı ince ince yapraklar. Odun topluyoruz önce, kurumu yaprakları da katıyoruz içine. Barbara ate- i yakıyor. Yumurta ha lıyor. Çayı demliyor. Çocuk ımarıyor. Anne " ımartma" diyor. "Biliyor musun Barbara, ö retmen beni dövdü. u kula ımı çekti. Bu yana ıma da tokat attı." "Gel öpeyim geçsin" diyorsun Nazım'a. öpüyorsun çocu- un kula ıyla yana ını. Çoktan geçmi ti o tokatın acısı. ncitmi li i kalmı tı sadece. O da uçup gidiyor sen öperken. Kin duyuyorsun ö retmene. Kinin ö retmenden çok daya ı hala bir e itim aracı olarak görmelerine. ki gün sonra veli toplantısına gidiyorsun. E arplı, fistanlı, pardesülü kadınların arasında sırıtıyorsun biraz. Ö retmen Nazım'ın velisi kim dedi inde benim diyorsun. Ö retmen de a ırıyor çat pat Türkçe konu- an birini kar ısında görünce. Akrabam diyorsun. "Dersleri iyi ama Nazım çok yaramazlık yapıyor." diyor. "Nazım evde özgür bir çocuk, yaramazlık yapabilir. Fakat siz ona bir anne, bir abla gibi yakla ırsanız..." Dayak üzerine uzunca bir süre konu uyorsunuz ö retmenle. Oradan ayrılırken onu etkiledi ini biliyorsun. Bundan böyle dövmeyecek Nazım'ı. Öteki çocukları bile... "Barbara sen neden devrim- ci oldun?" Gülümsüyorsun. Ne de güzel bir soru bu. Nazım gibi akıllı bir çocuk sorabilir böylesi soruları. Nasıl yanıtlayaca ını dü ünürken kapitalizmle olan çeli kilerin geçiyor dü üncelerinden birer birer. Sistemin çarkları arasına karı ıvermek teknolojinin üretti i mallara sahip olmaya çabalarken para kazanan bir robota dönü mek. Sonu yok ki teknolojinin üretti i malların, her yıl yeni yeni modeller... Sen de hep daha iyisine sahip olmak için çalı acaksın. Rahat oldu unun ayrımına bile varmadan. Ya landıkça, üretime katkın azaldıkça veya senin i ini senden daha iyi yapan biri çıktı- ında kenara kenara itileceksin. Madamla e i öyle de illerdi ama. Bir Cafe açmı lardı. Belki onlar da böyle korumaya çalı ıyorlardı kendilerini. Sen orada serviste çalı ıyordun. Aranızdaki çeli kileri en aza indirgemi tiniz. Patron i çi çeli kilerini ya- amıyordunuz. Birlikte omuzlamı tınız i i. Cafeyi ba ka bir yere ta ımak zorunda kalmı tınız. Yeni bir çevreydi orası. Üst katta siyasi polisin bürosu vardı. Cafeye polisler gelip gidiyordu. Konu malarından bir eyler kapabilir miyim diye dü ünüyordun. Ne de çabuk ö rendiler senin devrimci biri oldu unu. Madam'a seni i ten atmalarını söylemi lerdi. Madam kabul etmemi ti bunu. Gerekirse kafeteryayı kapatıp ba ka bir yerde yeniden açardı. Ama yine de atmazdı seni i ten. "Neden devrimci oldun?" Nasıl yanıtlamalı imdi bu soruyu? Nasıl anlatılır yedi ya ındaki çocu a neden devrimci olundu u? "En güzel dünyayı devrimciler kuracak da onun için devrimci oldum. O en güzel dünyada insanlar birbirlerini söndürmeyecekler. Hiç kimse açlıktan ölmeyecek. O zaman televizyonda gözleri sinekli, karnı i, kolları bacakları eriyip bir deri bir kemik kalmı yürüyemeyen çocuklar görmeyeceksin." TAVIR 9

12 10 T A V I R "Peki neden Türkiye'ye gel din Barbara?" RAF hareketindeki çalı malara götürüyor bu soru seni. Kapitalizmin güçlü olu u, kendi insanlarının ya am düzeyini yüksek tutabilmesi, toplumsal muhalefeti cılızla tırıyor. Dernekte oturup konu maktan öteye bir ey yapamıyorsun. Hiçbir ey de yapmadın de il. Nikaragua devrimine gidecek gönüllüleri örgütledin. Ülkene sı ınan devrimcilere kucak açtın. Az ey miydi bunlar? Yine de bir bo luk vardı içinde. Sosyalizm için daha fazla bir ey yapamamanın bo lu u. Çetinle tanı tı, mülteciydi o zamanlar. "Daha çok" diyordun sürekli. "Emperyalizmin en zayjf oldu u halka Türkiye" dedin sonra. Nazım'a bakıyorsun. Sorusunun yanıtını bekliyor gözlerinin içine baka baka. "Devrimcilerin vatanı yoktur. sviçre'deki çocuklarda benim karde im, sen de benim karde- imsin. Oradaki insanlar daha az sömürülüyor. Ben de buraya geldim." " imdi de Kızılcahamam'dayız. Bul bakalım haritada." "Bolu... Gerede... Kızalcahamam. te buldum." "Bak orada çatal çatal bir i aret var. Neyi simgeliyor bu? aretlere bakalım." "Termal" "Orada kocaman bir havuz var. Yer altından çıkan sıcak sular havuzun içine doluyor. Yıkanmak ister misin orada?" "Ama ben yıkanmayı sevmem, gözlerim yanıyor." "Gözlerini sıkıca kapatırsan yanmaz." Mavi le en büyüyor ve büyük bir havuz oluyor. Barbara kulaç atmayı ö retiyor bana. Havuzun dı ına sular sıçrıyor. Annem olsa kızardı, diye dü ünüyorum. Barbara kızmıyor. Annem de geldi i te. Gülüyor beni yıkanırken görünce. "Ne o kız, Nazım'ın annesi mi oldun?" "Neden olmayayım. Evlen- seydim kaç tane olurdu imdiye kadar." "Her tarafı su içinde bırakmı sınız, ımarttın u çocu u." " ımarmıyor ki. Hem banyo yapıyor, hem oynuyor. Oynamak onun da hakkı." " imdi neredeyiz Barbara?" "Yozgat'ta. Bul bakalım yine yerimizi." Kıraç tepelerdeyiz. Ufuklara uzanan kırmızımsı topraklarda kovalamaca oynuyoruz. Barbara yakalayamıyor beni. Yakalamak istemiyor belki de. Yakla tı ı zaman yava lıyor. Ben de sıyrılıp akıyorum elleri arasından. Sonra ben onu kovalıyorum. Ufuklara uzanan bombo tepeler tükeniyor birden. Yakalıyorum Barbara'yı. "Mandallardan a aç yapalım mı Barbara?" "Yapalım." Haritada olmayan bir yerdeyiz imdi. Orada görebildi im her yer me e a açlarıyla kaplı. Hafif bir rüzgar esiyor. Uçurtmamızı salmı ız. Kırmızı bir uçurtma. Kuyru u rengarenk. Görüyor musun kafa sallıyor bize. Bulutlara karı tı imdi. Ben saklambaç oynayalım diyorum sonra. Me e a açlarının arasında ko up saklanıyorum. Evimizdeki formika elbise dolabı da orada. Kim getirmi onu diye dü ünüyorum, içine saklanırken. Barbara'nın sesini duyuyorum "Neredesin?" diyor. Oyundan sonra Barbara mandalları toplamamı söylüyor. Ben hiç toplamam ki oyuncaklarımı. Annem söylene söylene kendisi toplar. "Toplamam" diyorum ona. Barbara'nın bana kırılaca ını dü ünmemi tim hiç. Tekrar toplamamı söylüyor. Toplamayınca da "Sana ceza vermek gerekli" diyerek dı arı çıkmamı yasaklıyor. "Küstüm Barbara sana." "Ben de sana küstüm." Annem eve gelip bizi küs görünce a ırdı. Bir Barbara'ya bir bana baktı. "Barbara beni dı arı çıkarmadı. Küstüm Ona." "O zaman Barbara evimiz- den gitsin." dedi annem. Barbara gitmek için kapıya yürüdü ünde ko up kapıyı tutuyorum. "Ben sana da küsüyorum, sen neden evden gitmiyorsun anne? Barbara da gitmez." Annemin Barbara'yı evden kovabilece ini dü ünmemi tim hiç. En az benim kadar sever Barbara'yı- Annem onun yanına oturup konu maya ba lamadan, ben Barbara'nın kuca ına atılıyorum. " eni neden hapise kapattılar Barbara?" "Devrimci oldu um için?" "Devrimcileri neden hapise kapatıyorlar Barbara?" " yi insanları herkes sevmez de ondan." "Hapishanede ya amak zor mu?" "Güzel bir yer de il elbette. Fakat dı arıda ne yapıyorsan orada da aynı eyler. Kitap okuyorsun, tiyatro çalı ıyorsun. Yemek yiyorsun, gülüyorsun... Spor yapıyorsun. Basketbol biliyor musun sen? Basketbol oynuyorduk orada. Benim boyum uzun ya. Topu aldı ım gibi... Dı arıyı merak ediyor insan daha çok..." Benim sviçreli oldu uma alı amadı bir ço u. Ben buranın insanı gibi davrandıkça onlar hep bir ba ka ülkenin insanıyla konu ur gibi konu tular benimle. Ko u tayız. Tutsa ız ama özgür gelece i konu uyoruz sohbetlerimizde. Mehmet Almanya'da kalmı bir süre. Çat pat Almanca biliyor. çten bir insan. Mültecilik sorununu tartı ıyoruz. Dilini geli tirmek için senden yardımcı olmanı istiyor. Sadece kendisi için de il üstelik. Ö retmenlik yapacaksın tutsaklara. "Hayır" diyorsun ona. a kın bakakalıyor, açıklama bekliyor. "Dil ö renip Avrupa'nın yolunu tutuyorsunuz, mücadeleden kaçıyorsunuz" diyorsun. Ho! Kaçacak insan dil ö renmese de kaçar ya. Sohbetin bitiminde sana bakarak "Tschüs." diyor. Almanya'da kalmı lı ından de il bu. Bilinç

13 altında seni kendinden biri olarak algılamayı ının etkisi. Ho çakal diyorsun ona. En güzel gülü ler dökülüyor tüm ko u tan. Hep böyle en güzel gülü lerle dolu de il hapishane ko- u ları. Bir çatı ma haberi gelir ko- u lara. Belki tanıyorsundur onu. Birlikte yürümü sündür sokaklarda. Aynı evi, aynı odayı payla mı sındır. Yeme ini suyunu bölü mü sündür. Uçup gidersin anılara tutunup. te o zaman demir kapılar, gözetleme kuleleri daha bir ba ka acıtır içini. Yüzünü bir kez olsun görmemi olsan da de i mez. Anılara tutunup yürüyemezsin belki. Yine de bilirsin onunla aynı kavgayı omuzladı ını. Hasan'ı da tanımıyordun hiç. Bir sokak çatı masında yaralı ele geçti ini ö rendin. Hastaneye yattı sonra. Baca ından yaralıydı. Baca ının kesildi ini ö rendi inde bir baca ının aksadı ı duygusuna kapıldın. Öyle anlar vardır ki, bazen hiç ölüm olur, yürürsün korkusuzca. Yine de bedenin bir parçasını koparıp koymasınlar seni yata a. nsandan saymazsın kendini en çok yarım insan dersin kendine. Hiçbir i e yaramayaca ını dü- ünürsün. Kolu felçli kalmı tutuklu arkada ından biliyorsun bu duyguları. "Ya amak direnmektir, direnmek gelecektir, gelecek ellerimizdedir." diyorsun arkada ına. Direnme gücünün günden güne filizlendi ini görüyorsun. Hasan'ın bir an önce ko u a gelmesini bekliyorsun. Yanımızda, yanı ba ımızda olsun diyorsun. nsanin bir baca- ı olmadan da ya ayabilece ini anlatacaksın ona. "Hiçbir ey zor de ildir bu dünyada, e er dorukları fethetme cesaretin varsa." Hasan'ın gelece ini ö rendi in gün erkeklerin ko u una haber bırakıyorsun. "Gelince bana haber verin" diyorsun. Bir de pasta yapıyorsun. Kutlayacaksın onun geli ini. Saatler geçiyor, sana haber yermeyi unutmu olduklarını dü ünüyor- sun. Kırgınsın arkada larına. Ak am dokuzdan sonra erkekler ko u una gidebilmek olası de il; yasak. Yaptı ın pastayı gönderiyorsun. Protez bacak yaptırmayı dü ünüyorsun Hasan'a. Ölçülerini bile aldın. sviçreye döndü ünde ilk i in bu olacak. Evde annem yok. Gözlerimi aralamakta zorlanıyorum. Açmamla kapanması bir oluyor. Barbara'nın kaygılı bakı larını görüyorum arada bir. Uçsuz bucaksız ormanların içinden geçiyoruz. Gecenin ortasındayız ama her taraf aydınlık. Yakıcı bir sıcak var. Derelerden me e a açlarının yapraklarından uçan buhar zerreciklerinin uçu masını gözlemek olası. Bunca sıca a kar ın ben ü üyorum. Yarı açık gözlerimle Barbara'ya bakıyorum. Barbara üzgün. Bir o kadar da tela lı. Elinde bezler var. Islatıp alnıma, koltukaltlarıma koyuyor bezleri. Terimi silmesini anlıyorum ama ben ü ürken bezleri neden ıslatıyor bilemiyorum. "Ü üyorum Barbara!..." "Geçecek" diyor Barbara. Annemi arıyor telefonla. "Hastaneye gidiyoruz" diyor. Me e a açları yok artık, dereler de... Kapalı bir yerdeyiz. laç kokularını duyuyorum. Hem ireler, doktorlar ili iyor gözlerime. Barbara benim için "O lum" diyor. Kendisinin Alman oldu unu, Türk e inin orada çalı tı ını, Türkiye'ye yerle tiklerini söylüyor doktora. Neden yalan söylüyor bu Barbara. Tekrar eve dönüyoruz. Burası bizim evimiz. Me e a açları yok. Ben hastalandım diye mi döndük eve Barbara? Hani Munzur'a gidecektik? yile ti imde Barbara gitmi. Biliyorum; hastayım diye götürmedi beni. Me e a açlı ormanlara gitti ini biliyorum Barbara. "Gelecek yine" diyor annem, "Sen uyuyordun, söz verdi sana." Özlüyorum seni Barbara. Sana sarılıp kollarının arasında uyudu um geceleri, sıcaklı ını özlüyorum. En çok da sevgi damlayan ı ıl ı ıl gözlerini... Barbara'nın gidi inden bir ay sonraydı. Yine geldi. Kutuların içinde plastik bir bacak getirmi ti. Baca ı olmayan bir arkada ına verecekmi onu. Kaza- ını da anneme verdi. Almak istemedi annem. "Benden bir anı olsun" dedi. Oysa ne de çok anı bırakmı tı bize. Barbara ile gitti imiz kadınlar derne ine annemle birlikte gidiyorduk imdi. "Gözlerini özlüyorum Barbara" diyorum O'na. Gülümsüyor. Parma ını sokuyor gözüne, sonra da gözüme yapı tırıyor parmaklarını. "Al gözlerim sende kalsın" diyor. "Gelece im" diye yine söz veriyor giderken. Evdeyiz. Annemin çantasındaki paralar yok, "sen mi aldın" diye bana bakıyor. Barbara'ya bana vurmayaca ı için söz vermemi olmasaydı imdi üstüme yürür tokatlardı beni. Paraları da ben almadım oysa. Daha önce de eksilmi ti annemin paraları. O zaman ben almı tım. Barbara bizdeydi o gün. Bir daha yapma, çok çirkin demi ti. Benim için aldı ı meyve suyunu da vermemi ti üstelik. Paralarını çalmayaca ımı annemin bilmesi gerek. "Sen mi aldın?" diyor ba ımın üstüne dikilip. "Almadım" "Do ru söyle!" "Barbara'nın üstüne yemin ederim almadım." Barbara'nın gidi inin üstünden aylar geçti. Söz vermi ti "Gelece im" diye. Belki derne e gelir diye dü ünüyorum. Annemle derne e gidiyorum her defasında. Dernekteyiz, sehpanın üstündeki dergide Barbara'nın foto rafı var. Ölmü Barbara. Herkes bana bakıyor. Kaçıyorum oradan. Gözlerini bırakmı tı giderken. Gözlerine bakıyorum aynadan. A larken hiç görmemi tim seni. A lıyorsun. Sana söz veriyorum Barbara. Gözlerini getirece im Munzura. TAVIR 11

14 GECE VE GECE Asım GÖNEN 1 bir gece vereyim sana ayın gözlerimi kapladı ı sessizli in gecesini vereyim bir gece vereyim sana bakı ına yıldız kaçmı a kın gecesini vereyim yüzü gülücüklerle donanmı sevincini vereyim saflı ın al bu geceyi de patos gümbürtülerinde uyut oluklarından ya am akan de irmenlerle boz sessizli ini bir gece diyorum ayıpsız gülen senin ellerinin gecesi koyup ba ımı dizlerine gökyüzünü dinledi im rüzgarları kavun kokan gö üslerinin gecesini vereyim 2 burada acının yasaksız kudurdu u bu ölüm çemberinde bir gece verdiler sana kara namlulardan ya lı urganlardan bir gece her a zını harama açmı kan senetleri koymu cebine ölümün gecesini verdiler 12 T A V I R

15 bir gece verdiler sana kudurmu i tahlardan bir gece tiksintinin ve paranın ve ekme e satılık namusun gecesini verdiler ayrılı ı ve açlı ı yaratan gecenin gecesini verdiler diyorum al bu geceyi de kör bir dilenci gibi otur gözlerime al bu geceyi de insan kam için kararmı sapla gö sümün çukuruna bir yanı dinler karanlı ı pa a buyru u bir yanı ekmeden biçtiler ve açlı ı korudu polis sirenleri gö süne gömdü anneleri al bu geceyi de hasretine a ular içir al bu geceyi de gözya ıyla vur yalnızlı ımı TAVIR 13

16 Tolga KARADEN Z e mutlu gelecek ku aklara... Böyle büyük acılar ya- amayacaklar ve bizim ya- adıklarımızı bir masal gibi dinleyecekler." (1) 14. yüzyıl talyan airlerinden Francesco Petrarcha, hemen tüm Avrupa'yı her eyi ile "düzleyen", yakla ık olarak 60 milyon ki inin ölümüne yol açan veba-kara Ölüm salgınından sonra böyle yazıyor. Yazında rönesans habercisi bu airin umut dolu bu sesleni ine ne yazık ki yüzyıllar boyunca olumlu bir yanıt gelmiyor. Veba, fa izmi ya amı ve tüm bu sonsuz acılara kar ın tekelci emperyalizmin nüvelerinin canlandı ı Avrupa'da, umutsuz Camus'un da yazdı ı gibi yine ortaya çıkmak için fırsat kolluyor: "...Veba mikrobunun hiçbir zaman yok olmadı ını, e yada ve çama ırda yıllarca kalabildi ini, odalarda, bodrumlarda, sandıklarda, mendillerde, ve ka ıtlar arasında sabırla bekledi ini ve vebanın birgün gelip insanları felakete u ratmak ve onlara ders vermek için, farelerini uyandırıp onları mutlu bir kentte ölmeye yollayaca ını biliyordu." (2) Bugünden, altı yüzyıl öncesine baktı ımızda, aradaki büyük zaman farklılıklarına ra men, Kara Ölümün insanlı a ya attı ı yıkımı, moral çöküntüyü ve büyük korkuyu anlamak sanılaca ı kadar zor olmuyor. Söz konusu olan, bir hastalı ın ula tı ı boyutla birlikte toplumsal bir olgu haline gelmesidir. O güne ait tüm olgu ve kavramların, sınıfsal ve siyasi düzleminden soyutlanmaksızın, günümüze aktarımı olanaklı olabilmektedir. Öyle ki, milyonlarca kayıpla ilk oku atlatan ortaça insanı artık vebayı "bir seferberlik bir felaket olmayıp, yinelenen bir musibet olarak kabul etmeye" (3) ba lamı tır. Ancak insanlı ın uyanı ını müjdeleyen devrimlerle beraber bu korku ya amdan uzakla maya ba lar. Ça ı anlatan birçok çalı mada yazılanlar, çok rahatlıkla günümüzle ilgili birçok anlatıma eklenebilir: "... aralıksız süren iddet, bollu un dı görüntüsü altında pusuya yatmı kıtlık hayaleti... sefaiet ve ümitsizlikle birlikte çok sayıda yoksul insan, yeryüzünü tehdit eden veba benzeri bir kara bulut gibi harap olmanın yok olmanın verdi i gözda ı..." (4) Geli en ticaretle birlikte feodalitenin gücünün azalması ve ulusla ma sürecine girilmesi, sınıfsal dengelerde ancak erk sahibi olanlar açısından bir sarsıntı ya atırken, "hastalık" özellikle sonraları "ezilenleri" hedef almı tır. Tüm Avrupa'da sınıf ayrımı yapmadan iddetini uygulayan veba, sonraları aristokrasinin ahlaksız korunma yöntemleri ve ulusla ma ile birlikte ortaya çıkmakta olan "yeni sınıfların" güce dayalı korunma yöntemleri sayesinde yalnızca yoksul halk üzerinde kıyımına devam etmi tir. Oysa Kara Ölümün böylesine yayılmasında ticaret burjuvazisinin rolü olmu tur, a ırı kar hırsı ile ticarete devam eden tüccarlar, hastalık için yayılma yollarını da devreye sokarken, hızla azalan nüfus, toprakların önemli bir kısmını, kullanım dı ı bırakarak, feodallerin sonunu da getirmi tir. Flinn dönemin burjuvazisine bu konuda ilginç bir ekilde yakla ıyor: "Bir salgın tehditl kar ısında, vebayla ilgili önlemlere ili kin kararları ço u kez ellerinde tutan i adamları, servetlerini mi yoksa ya amlarını mı tehlikeye atmaları gerekti i gibi ızdıraplı bir kararla kar ı kar ıyaydılar. Açgözlülük açgözlülüktür, ya amı mülke ye leme konusunda akıllar ba a gelinceye de in pekçok salgın geçmi olması olasıdır." (5) Ba langıçta "ölümün herkese oldu u" ve "e itlikçili i" dü- üncesini, kilise propagandası dı ında ele almak gerekir. Kara Ölümün nedeni, kiliseye göre ahlaksızlı a kar ı Tanrının gazabı, aristokratlara göre ise yeni ba layan köylü ayaklanmalarıydı (6) nsana ait tüm de erlerin yok edildi i bu ça da, yoksullukla varlıklılı ın kar ıtlı ı, en temel ve kar ı konulmaz birer yasaydı, bir Tanrı yasası. Buna ra men ölümün yaygınlı- ı, paradoks olarak insanları, onu kendileri dı ında yorumlamaya itmi ve beyinlerde, dü- ünce dünyasında olu an sı lık insanlı ın geli imini duraklatmı tır. Yaygın demoralizasyonla birlikte artan bireysellik ve her bireysel hareketin özünü olu turan kontrolsüz potansiyel iddet ola anla mı tır. Yorumlaması, anla ılması ve günümüze aktarımı çok kolay birkaç alıntı ilginç olacaktır. "Veba hakkında korkunç öyküler anlatıldı:... tüm kötülüklerin nedeni olduklarına inanıldıkları için yakılan Yahudiler, onları yerlerde sürükleyen prensler ve din adamları... evrensel bir yıkımın ortasında düzenlenen isterik 14 T A V I R

17 e lenceler, gem vurulamayan uçarılıklar... hastalarından kaçan din adamları ve hekimler, Tanrıya ula ma yolunda acı çekmeyi öneren dövünücülerin (Flageliants) çılgın arkıları, adaletin sonu ve adaleti uygulayan hiçbir kurumun kalmaması..." (7) lk çöken kurum ise aile oluyor. Hastalı ın var oldu u dü üncesi bile ailelerin hemen da ılmasına yol açıyor. nsanlar hiçbir ba lılık duymaksızın arkalarına dahi bakmadan kaçma yolunu seçiyorlar. Böylesine büyük bir çöküntüye kar ı bir direni olup olmadı ını bilemiyoruz, çünkü ortaça da, tarih yazımında ezilenlerin rolü olmuyor. Yine de Ribard "Karı ıklıklar, ayaklanmalar iddetlendi, azdı" diye yazıyor."... ve kanlı köylü çiftçi ayaklanmaları toplumu sarsıyordu. "Büyük sayıda ölüm yılıydı o yıl..." (8) Ekonomik ili kilerinde önünü açmak için her türlü yolu deneyen burjuvazi, sınıfının ve yapılanmasının do ası gere i, kendi ahlaki normlarını da koyar. Bir burjuvanın veba ile ilgili olarak dü tü ü notlar ilginçtir: "Adı geçen sari hastalık yalnızca fakirler arasında görüldü... Tanrı, merhameti nedeniyle, bu kadarıyla yetinecektir... Zenginler hastalıktan kurtulacaklardır." (9) Bu aslında, daha sonraki yıllarda ortaya konacak olan ve emperyalizmi, fa izmi önceleyen teorilerin ilkel eklidir. Malthus'un nüfus teorilerini olu turmasında 14. yüzyıl vebasının önemli etkileri olmu, daha sonraki yüzyıllarda emperyalist payla ım sava ları nerdeyse aynı mantıkla incelenmi ve olumlanmaya çalı ılmı tır. Nerdeyse on yıl içinde altmı milyon insanın ölümü -bu 14. yüzyıl Avrupa nüfusunun dörtte birinden fazladır- ikiyüzyıllık nüfus duraklamasına neden olur. Nüfus artı ının sermaye kaynaklarını tüketip uluslararası gerginliklere yol açaca ını söyleyen teorisyenler (!), vebanın, sava ların vs. olumlu katkıları nedeniyle (!) böyle sorunların çıkmayaca ını savunurlar. Biriki satır önce yazılan ahlak anlayı ı daha geli mi haliyle kar ımıza çıkar. "E er ahlak ilkeleri, iyili i getirmek için kötülük yapma hakkını bize tanımıyorsa, kötülü ün gelece ini bile bile iyilik yapma hakkımız var mıdır?" Nüfus teorisini olu turma sürecinde Malthus, uygarlık olarak adlandırdı ı " ey"in ilerlemesi için gerekli gördü ü bu nüfus azalmalarına yol açan olayların, azalmasından ciddi bir ekilde korku duymaktadır. O halde, veba veya herhangi bir nedenden olabilece i gibi sava lar da, emperyalist ya ma sava larında milyonlarca emekçinin ölmesi, yok olması da önemli de ildir! Burjuvazinin do du u yıllarda ortaya çıkan ve yaptı ı büyük yıkım nedeniyle Kara Ölüm adını alan vebadan, benzeri en ölümcül hastalıklardan yada felaketlerden, daha korkuncunun ortaya çıkmasıyla veba sahneden çekilmi tir. Kentle menin, ve bu yeni olu umun yeni sınıflarının, ulusların, ortaya çıkı ı, beraberinde daha yıkıcı unsurların da ortaya çıkmasına yol açmı tır. Sınır tanımayan bir ahlaksızlık görüntüsü altında feodalite, dönemini tamamlamı ancak yerine gelen, hemen beraberinde kar ıtını da getirmi ve bu henüz ortaya çıkan bir çok olgunun, daha ba langıçta çürümeye ba laması sonucunu do urmu tur. Yirminci yüzyıla geldi imizde: ya adı ımız tekelci emperyalizmin yaptı ı yıkımı, herhangi bir tarihsel yıkım ve kıyımla kar ıla tırmak mümkün mü? Ya anan tam bir insansızla tırmadır. nsana ait ne varsa katledilmektedir. Camus'un yazdı ını izleyerek, veba hala ya amaktadır. ekil de i tirmi, daha korkunçla mı olarak ya amaktadır. " kencehanelerde, hücrelerde, karakollarda, onlara sahip olan güçlerin elinde bu mikrobun yıllarca ya ayabilece ini, oligarkların toplantı salonlarında, sermayenin vücudunda, bankalarda vs. sabırla bekleyebilece ini ve insanları felakete u ratmak..." Ama B Z? Ama biz, önümüzde böylesine ı ıklı bir yol ve yanımızda böylesine inançlı ve co kulu yolda larımız varken Camus kadar umutsuz ve kırık olabilir miyiz? KAYNAKLAR: 1) Victor Robinson, The Story of Medicine, The New Home Library New York 1943, ) Albert Camus, Veba, Çev. Nihal Önol, Altın Kitaplar Yy Sy.296 3) M.VV.Flinn, Avrupa ve Akdeniz Ülkelerinde Veba, Çev. Necmiye Alpay, Tarih ve Toplum Dergisi, leti im Yy. 39. sayı Mart ) Jhon L. Dusseau, The Plague, On The Evil And On The God, On The Just And On The Unjust, Perspectives in Biology and Medicine, I-Autumm ) M.VV.Flinn, age 6) Phillip/Ziegler, Veba, Çev-Ali Önder, Tarih Mec muası, Hayat Yy. Nisan 1972 Sayı 3 7) Victor Robinson, age 8) Andre Ribard, nsanlı ın Tarihi, Say Yy. 2. baskı 1983 Sy.285 9) Etienne Ferrieres/Gilles Caster'den aktaran F. Braudel, Maddi Uygarlık, Ekonomi ve Kapitalizm XV-XVII Yüzyıllar, Gündelik Hayatın Yapıları Çev. M.A.Kılıçbay Gece Yy. 1. baskı 1993 Sy ) J.D.Bernal'den (The Modern Ouarterly) aktaran R.L.Meek (Günümüzde Malthus) Çev. Oya Yaylalı Marks/Engels Nüfus Sorunu ve Malthus, Sol Yy. 1.baskı 1976 sy.46 TAVIR 15

18 16 T A V I R

19 F abrikada i çisin... Ba ında bir bant efi, etrafında i arkada ların, önünde hareketli erit, eridin üstünde az sonra mal olacak yarı mamuller, ay sonunda ödenecek ev kiran, bakkal paran, çoktan beridir ya amının bir parçası haline gelen taksitlerin, evde bekleyen karın, biri kundakta biri ortaokulda iki çocu un, seninle ili kisi yalnızca aldı ı aidatta cisimle en bir sendikan, yüzünü gazete ve televizyondan tanıdı ın bir patronun, patron adına seni yöneten müdürlerin, ay sonlarında aldı ın ve alır almaz elinden uçup giden maa ın, Benim i çim diyen devlet adamların, i ini kaybetme korkuların var... Hayat bu eleyip sineye çekiyorsun... kendine yakı tırdı ın bir ba ka ya am yok... Zaman zaman, bir avuç darıya çalı- an katırlara benzedi ini dü- ünsen de "buna da ükür" demeyi ihmal etmiyorsun... Geçen hafta i ten atılan yirmi i çi arasında olmadı ın için mutlusun.. siz kalan arkada larına acıyorsun... Hem kızıyorsun, hem acıyorsun... "Zorunuz neydi?" diyorsun... Sömürüden, düzen de i ikli inden, insanca ya amdan bahsetmek, siyasetle u ra mak size mi kalmı tı... siz kaldınız... yi kötü bir maa ınız vardı... imdi daha mı insanca ya- ayacaksınız?.. Zamanı gelince sendika toplu sözle me yapıyor. "Derdiniz neydi?" diyorsun... Kızıyorsun... Kızgınlı ın, arkada larını sevdi in için... Sonra, atılanların içinde a zı var dili yok i çilerin de oldu unu hatırlı- yorsun.. ten ba ka bir ey dü ünmesen de, bir gün i siz kalabilece ini varsayıp korkuyorsun... Bazı i çilerin, sendikanın ihbarı üzerine atıldı ını ö reniyorsun... Korkun artıyor... Sendikandan da korkmaya ba lıyorsun... Çalı tı ın fabrikanın karının trilyonlarla ifade edildi ini, geçen yıl üçe katladı- ını okuyorsun gazetede... Anlam veremiyorsun.. Korkuların yönlendiriyor artık seni... Dü ünmeni engelliyor... Önce sendikaya, sonra üretim hattındaki amirlerine istedikleri "iyi i çi"yi oynamaya ba lıyorsun.. çinden küfretsen de oynamaya devam ediyorsun... Korkuyorsun çünkü... Sessizce verilen i i yaparken, her an her eyi yapabilece inin i aretini veriyorsun, maa ını alıyorsun. "Ben sizinim" diyorsun davranı larınla... Örgütlenmekten bahseden i çileri saygıyla kar ılıyorsun, dinliyorsun, "size hak veriyorum" diyorsun... Tekrar aynı konu açıldı ında ise, çalı mak zorunda oldu unu, onları sevdi ini, ama senden uzak durmalarını söylüyorsun... Ev kiran, taksitlerin ve ailen hep gözünün önünde... Korkuyorsun... Üç kuru a çalı man, üç kuru için sekiz saat ter dökmen, ba ka bir ortamda kar ıla san üç kuru de er vermeyece in insan- lara imdi burada üç kuru için katlanman yetmiyor... Çalı ıp üretmen, de er yaratman yetmiyor onlara... Hem üretmelisin, hem korkmalısın... Korku bu yüzden tehdit oluyor sana... Kurtulmak istiyorsun... En yakınından ba lıyorsun... Yönetimin "bozuk niyetli" saydı ı i çileri sendikaya ispiyonlu- KORKU brahim K A R A C A yorsun... Çünkü sendika da o adamları bozuk niyetli sayıyor... Sendikanın da kendince gazabından uzak kalmak... Ev kiranı verememekten korkuyorsun... Haciz gelip e e dosta rezil olmaktan korkuyorsun... Ödüllendirilme ve korku duygularını birlikte ya ıyorsun... Aldı ın ödül ise belki bu kez i ten atılmamak olacak... Atılmadı ın için tekrar mutlu olacaksın... Ama korkuların senin için hep "ne iyi adam" demeyecekler... Kuzu gibi olman yetmeyecek... Kurt için kuzu, kuzu için kurt olmanı isteyecekler... Sen i ini kaybetmedikçe, çok ki inin i inden olmasına sebep olacaksın belki... Belki için sızlayacak, belki bir ey hissetmeyeceksin... "Ne yapalım, ya am bu" mu diyeceksin?.. Evet, öyle diyeceksin... nsan olmaktan çıkacaksın... Onurun çürüyüp kurtlandıkça, kurtla acaksın... Korkuların bitmeyecek... ten atılma korkuna TAVIR 17

20 18 T A V I R ba ka korkular da eklenecek... Belki de bunların hiçbiri olmayacak, a a ılık bir böcek gibi ya amak istemeyecek, korkularını ate e vereceksin... Olabilir mi?.. Kafan karmakarı ık... Bir i çinin iç cebinde duran gazeteyi istiyorsun... Okumak için... i çi gülümseyerek uzatıyor gazeteyi... Ba lıklara bakıyorsun... ran'da gözüne sürme çekti i için sokak ortasında dövülen bir kadın haberi var... a ırıyorsun... a kınlı ın geçmeden bu kez iç sayfalarda yine aynı ülkede iki saatli ine, iki günlü üne, bir haftalı ına veya bir kaç aylı ına yapılan sözle meli evlilikleri okuyorsun... Bu i lere bakan bir din adamına yatıraca ın paranın miktarı, herhangi bir kadınla geçirece in birlikteli in süresini belirleyecek... Çocukluktan beri bilincine yerle en soyut dinsel namus kavramı bir an sarsıntıya u ruyor. Haberin kayna ında bir art niyet arayıp sarsıntıyı imdilik dindiriyorsun... Namuslu olma kavramı bilincinde ve kültüründe cinsel ça rı ımlarla birlikte var oldu undan, duydukların seni fazlasıyla me gul ediyor... Bu yüzden, koca daya ından bıkan kadının, iki çocu u, dayaktan morarmı gözleri ve kırılan üç kaburgasıyla Fırat'ın sularına dalarak ölümü tercih etmesi seni o kadar sarsmadı... ntihar etti i için suçladın belki kadını... Allahın verdi i canı aldı ı için kızıyorsun... Kocadır, hem döver, hem sever diyorsun... Aylardır toplusözle menin imzalanmasını bekliyorsun. Umudunu, alaca ın zama ba lamı sın... Tasarıla- Açlık grevleri, infazlar, Kürt yoksulunun ulusal direni i, trafik anar isi, çevre kirlili i ve bir sürü ey sana do rudan dokunmadı ı sürece, senin için bir ba ka ülkede olup biten olaylar sanki Yakılan köyler, göçe zorlanan köylüler, gözaltına alınıp kaybedilen insanlar yok senin için. rını maa ındaki tahmini artı- a ba lamı sın... Umutlu olmak istiyorsun... Her toplu sözle menin ardından toplu i çi kıyımlarının geldi ini de biliyorsun. Sözle me ne kadar geç imzalanırsa i veren için o kadar iyi olaca ını di- er i çilerden duyuyorsun... Nedenini sordu unda ise "faizsiz kredi" yanıtını alıyorsun. Tartı ma konusu olan oranlar kafanı kurcalıyor... Me gulsün... Rakamların anlamını ya amında sınamaya ba lıyorsun. Yüzde u kadar artı olursa neler yapabilece ini hesaplıyorsun... Kafanda diyaloglar geli tiriyorsun... Ak am i dönü ü evinin yolunda sıra sıra dizili meyve satıcılarının yanından geçerken rakam- ların soyut dünyasından sıyrılıyorsun... Üç ak amda bir evime bir kaç kilo meyve götürebilmem için u kadar artı olmalı diyorsun.. Patron "hayır" diyor. "O kadar artı fazla... Neyine gerek evine üç ak amda bir meyve.. On günde bir götür... Her ak- am de il, iki ak amda bir i e süt götür... Yıllık izninde tatil yapmak da neymi, evinde çocuklarınla oyna..." Anla mazlı ın anlamı aslında bu... Sabah i e giderken bindi in servis aracına, ara duraklardan tanımadı ın gençten insanlar da biniyor, ellerinde birer tomar bildiriyle... ki-üç dakikalık konu madan sonra bildirileri da ıtıyorlar ve iyi çalı malar dileyerek bir sonraki durakta iniyorlar... Eline tutu turulan ka ıda öyle bir bakıyorsun... Bazen fa ist diktatörlük, emperyalizm, devrim ehitleri, bazen oligar ik diktatörlük, devrim, sosyalizm, sarı sendika kavramları çarpıyor gözüne... Bolca duymu olsan da, hiçbirinin anlamını bilmiyorsun. Az sonra aracın ön sıralarında oturan bir i çi, araç amirinin emriyle kalkıp bildirileri teker teker geri toplamaya ba lıyor. Sonuna kadar okumak istesen de vermek zorunda kalıyorsun... Korkuyorsun çünkü... Hem fabrika yönetiminden, hem de sendika yönetiminden korkuyorsun... Korkunun yarattı ı ve yönetti i bir insansın... Dünyasal korkuların neredeyse tanrısal korkularının önünde... Bunu farkediyorsun. Seni dünyasal korkulara bo an toplum düzeni ve gelece i onun süreklili ine dayalı olanları Allah korkusu bilmeyen cehennemlikler arasına koyu-