Türkiye de Döviz Kuru Oynaklığının SWARCH Yöntemi İle Analizi

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Türkiye de Döviz Kuru Oynaklığının SWARCH Yöntemi İle Analizi"

Transkript

1 Finans Poliik & Ekonomik Yorumlar 2007 Cil: 44 Sayı: Türkiye de Döviz Kuru Oynaklığının SWARCH Yönemi İle Analizi Öze Bülen GÜLOĞLU 1 Ayşe AKMAN 2 Bu çalışmada, Mar 2001-Mar 2007 arihleri arası dönemde Türkiye de nominal döviz kurundaki (TL/$) oynaklık ARCH, GARCH ve SWARCH modelleri kullanılarak ahmin edilmişir. İncelenen dönem döviz kurunun dalgalanmaya bırakıldığı döneme karşılık gelmekedir.ilk olarak ARCH ve GARCH modelleri kullanılarak döviz kuru oynaklığı ahmin edilmiş ve bu modellerin eksiklikleri oraya konmuşur. Daha sonra bu eksiklikleri gidermek için gelişirilmiş olan SWARCH modeli ile döviz kuru oynaklığı yeniden ahmin edilmişir. Tahmin sonuçları Türkiye ve dünyada yaşanan çeşili ekonomik ve siyasal olayların döviz kuru oynaklığını ekilediğini ve bu oynaklık dönemlerinin kalıcı olduğunu gösermekedir. Anahar kelimeler: Döviz Kuru Oynaklığı, ARCH, GARCH, Markow dönüşümlü ARCH (SWARCH). Analysis of Exchange Rae Volailiy wih SWARCH Mehod in Turkey Absrac 1 Yrd.Doç.Dr., Pamukkale Üniversiesi İ.İ.B.F İkisa Bölümü Kınıklı/DENİZLİ bguloglu@ au.edu.r, bulenguloglu@ homail.com.tel: Fax: Pamukkale Üniversiesi Sosyal Bilimler Ensiüsü akmanay@homail.com This sudy examines he volailiy of exchange rae (YTL/$) using ARCH,GARCH and SWARCH echniques and covers he eriod March 2001-March The daa is measured weekly. This eriod corresond o he floaing exchange rae regime. Using ARCH and GARCH mehods he volailiy of Exchange rae is esimaed and he shorcomings of hese mehods are exlained. Nex, o overcome he roblems wih he use of ARCH and GARCH echniques, he volailiy of exchange rae is reesimaed by SWARCH mehod. The resuls show ha he oliics and economics evens in Turkey or in he worlwide could influence he volailiy and he volailiy eriods are shor lived. Keywords: Exchange rae volailiy, ARCH,GARCH, Markow Swiching ARCH

2 44 Türkiye'de Döviz Kuru Oynaklığının Swarch Yönemi ile Analizi 1.GİRİŞ Döviz kuru oynaklığının uluslararası finansal akımlar, dış icare, yaırım ve üreim üzerinde olumsuz ekileri olduğundan oynaklığın ölçülmesi ve ahmin edilmesi önem arz eder. Döviz kuru oynaklığı iki emel nedenden dolayı özel bir öneme sahiir (Sengua, 2002). Bu nedenlerden birincisi, ulusal hükümelerin kendi ara oliikaları üsünde bu oynaklığın ekilerini giderek aran biçimde hissemeleridir. Bu ekiler özellikle ihracaa dayalı büyüme sraejileri uygulayan ekonomiler için hayai önem arz emekedir. İkinci neden ise küreselleşmenin ekisiyle yaırımcıların günümüzde giderek aran bir şekilde uluslararası orföylere kaılmaları ve böyle yaırımcılar için varlık iyasası yaklaşımının (asse marke aroach) hâkim model haline gelmiş olmasıdır. Döviz kuru müdahalesi bankalar arası döviz iyasasından, merkez bankasının yaığı yabancı ara alım-saım işlemleriyle, döviz kuru seviyesi ve/veya onun oynaklığını ekilemeyi kaseder. Döviz kuru müdahaleleri, döviz kuru iyasasındaki düzensiz harekelerden meydana gelen oynaklığı konrol alına almak, döviz kuru rezervlerini olamak ve gelecekeki ara oliikası uumunu gösermek için yaılmakadır. Bu amaçlar dışında, döviz kuru oynaklığını sınırlandırmak en önemli amaçır. Yüksek döviz kuru riskleri, yabancı yaırım akımları üzerindeki beklenen geiriyi azalığı için, döviz kuru oynaklığı uluslararası yaırımcıların cesareini kırabilmekedir. Benzer şekilde, yüksek döviz kuru oynaklığı, uluslararası icareen elde edilen kâr geirici fakörler hakkında belirsizlik yaraarak yaırım risklerini arırmakadır. Malların maliyelerine risk riminin dahil edilmesi bu malların karşılaşırmalı üsünlüğünü zayıflaabilecek şekilde daha yüksek fiyalara yol açmakadır. Ayrıca döviz kuru oynaklığının çoğu kez ekonomik krizlerle ilişkisi olduğu ve dalgalanma korkusuna yol açan ara oliikasının inandırıcılığının yeersizliğinin bir sinyali olduğu konusunda Calvo ve Reinhar ın (2002) çalışmaları bulunmakadır. Son yıllarda merkez bankası müdahalesinin döviz kuru oynaklığı üsünde ekileri ile ilgili çalışmalara olan ilgi armışır. Müdahale eğer sadece döviz kuru oynaklığını konrol alına almaya yardım ediyorsa ekin olduğu düşünülmeke, aksi akdirde ekin olmadığı söylenmekedir. Bu müdahalelerin ekinliğini gösermek amacıyla gelişmiş ve gelişmeke olan ülkeler için yaılan birkaç çalışma mevcuur. Akıncı ve diğerleri (2005) Türkiye de döviz kuru müdahalesinin ekinliğini dönemleri için incelemişir. Durum uzay (saesace) modeli kullanarak ve Kalman filresi ekniğiyle ahmin edilen modelde, finansal iyasalar isikrara kavuşuğunda saın almaya yönelik müdahalelerin daha ekin olduğu sonucuna varmışlardır. Benzer bir çalışma Pakisan için GARCH-X ekniği kullanılarak yaılmış ve döviz kuru oynaklığına yönelik müdahalelerin ekin olduğu sonucuna ulaşılmışır.(shah ve diğerleri,2007). Gelişmiş ülkelerde döviz kuru müdahalesi ile ilgili çalışmalarda değişik sonuçlar elde edilmişir. Bu çalışmaların birçoğunda ARCH veya GARCH eknikleri kullanılmışır. Connolly ve Taylor (1994), Dominguez (1998), Cheung ve Chinn (1999) merkez bankası müdahalesinin koşullu döviz kuru oynaklığında arışa neden olduğunu bulurken, Eijffinger ve Gruijers (1991), Dominguez (1993) döviz kuru müdahalesinin döviz kuru oynaklığını azalma eğiliminde olduğunu gösermişir. Bunların aksine Baillie ve Humage (1992) merkez bankası müdahalelerinin döviz kuru oynaklığı üzerinde anlamlı bir ekisinin bulunmadığı sonucuna ulaşmışlardır. Bu çalışmanın amacı Türkiye de Mar 2001 ve Mar 2007 yılları arasında nominal döviz kuru değerlerini kullanarak SWARCH modeli ile oynaklığın ahmin edilmesidir. Çalışmanın başlangıç dönemi Türkiye de dalgalı döviz kuruna geçildiği döneme raslamakadır. Ekonomerik ahminler önce ARCH ve GARCH modelleri kullanılarak yaılmışır. Hem bu modellerin eksikliklerini gösermek hem de konu ile ilgili en yeni eknik olduğundan SWARCH ercih edilmişir. Çalışma beş bölümden oluşmakadır. Birinci bölüm giriş bölümüdür. İkinci bölümde oynaklığın modellemesi üzerinde durulmuşur. Üçüncü bölümde bu çalışmada döviz kuru oynaklığının ölçülmesinde kullanılan Markov Dönüşümlü Ooregressif Koşullu Değişen Varyans (SWARCH) ekniği anıılmışır.dördüncü bölümde çalışmada kullanılan verilere ve amirik bulgulara yer verilmişir. Beşinci bölüm çalışmanın genel sonuçlarına ayrılmışır.

3 Finans Poliik & Ekonomik Yorumlar 2007 Cil: 44 Sayı:512 2.OYNAKLIĞIN MODELLENMESİ Uluslararası finansal iyasalarda son yılda yaşanan çalkanılar ile risken korunma ve sekülaif gelir elde eme amacına yönelik faaliyeler finansal iyasalardaki harekelerin ahmin edilmesine olan ilgiyi arırmışır. Finansal iyasalardaki oynaklığın (volailie) nedenlerinin belirlenmesi ve bu harekelerin önceden öngörülmesi bu iyasalarda finansal başarının vazgeçilmez koşullarından birisi haline gelmişir. Belirsizliğin analiz edilmesi için öncelikle onun ölçülmesi gerekir. Belirsizlik, ilgilenilen değişkenlerin oynaklıkları cinsinden ölçülür. Döviz kurları, faiz oranları, enflasyon ve borsa endeksleri gibi değişkenlerin oynaklıkları onların beklenen değerlerinden ne kadar saıklarının bir ölçüsüdür. Ekonomide yaşanan hızlı değişmeler oynaklığın armasına neden olmakadır. Bu değişmelerin beraberinde geireceği beklenmedik olaylara karşı korunmak için oynaklığın iyi ahmin edilmesi çok önemlidir. Finansal iyasalardaki aşağı ve yukarı yönlü harekeler ile bu harekelerin büyüklüğü konusunda yaılan çalışmalar, birçok ekniğin gelişirilmesini de beraberinde geirmişir. Mandelbro (1963), finansal iyasalarda işlem gören finansal varlıkların fiyalarındaki büyük mikarlı değişimleri büyük mikarlı, küçük mikarlı değişimleri de yine küçük mikarlı değişimlerin aki eiğini, diğer bir ifade ile oynaklık kümelenmelerinin (volailiy clusering) oluşuğunu ifade emişir. Bu durum, finansal değişkenlerin en önemli karakerisik özelliği olan saik olmayı dinamik olma (zaman içinde değişme) özelliğini ön lana çıkarmakadır. Bilindiği gibi oynaklığın bir ölçüsü olan varyansın belirli bir zaman aralığında değişmediği (sabi olduğu) varsayılmaka idi. Ancak son yıllarda yüksek frekanslı veriler kullanılarak yaılan çalışmalar döviz kuru, faiz oranı, enflasyon gibi serilerde varyansın sabi olmadığını oraya koymuşur. Bu nedenle sabi varyans varsayımı üzerine kurulan geleneksel zaman serisi modelleri yeerli olmamaya başlamış ve değişen varyans yaısına izin veren modelleme eknikleri gelişirilmişir. Yeni gelişirilen modelleme ekniklerinden sonra, bu alanda çalışma yaan araşırmacılar belirsizliğin zamandaki değişimini ikinci veya daha yüksek dereceden momenler ile modellemeye başlamışlardır. Sonuç olarak finansal iyasaların bu dinamik özelliğinin daha iyi anlaşılması ve zaman içinde değişen oynaklığın ahmin edilebilmesi amacıyla Engle (1982) arafından Ooregresif Koşullu Değişen Varyans (ARCH) modeli gelişirilmiş, bu model Bollerslev (1986) arafından ileriye göürülerek Genelleşirilmiş ARCH (GARCH) modeli elde edilmişir.engle ın (1982) İngilere deki enflasyon oranı üzerine yaığı çalışmada ARCH ekisini bulması, zaman serisi ekonomerisinde bir çığır açmışır.garch modeli esasında ooregressif ARCH modelinin ooregressif harekeli oralama modeline dönüşürülmesinden ibareir. GARCH modelinde geçmiş dönem haalarının karelerine verilen ağırlıkların belirli bir oranda geomerik olarak azaldığı varsayılmakadır. Bu oran sabi olmayı eldeki veriden ahmin edilmekedir. Engle(2003) ında beliriği gibi GARCH öngörü varyansı üç değişik varyans öngörüsünün ağırlıklı oralaması olarak düşünülebilir. Birincisi sabi varyans olu uzun dönem oralamaya karşılık gelmekedir. İkincisi bir dönem önceki öngörüdür. Üçüncüsü ise bir dönem önceki öngörü yaıldığında elde olmayan yeni bilgidir ki bunu bir dönemlik bilgiye dayalı varyans öngörüsü olarak ele alabiliriz. Bu üç varyans öngörüsüne verilen ağırlıklar, varyansın yeni bilgiyle birlike ne kadar hızlı değişiğini ve ne kadar hızlı uzun dönem oralamasına geri döndüğünü belirlemekedir. Finansal varlıkların geirilerinin hemen hemen öngörülememesi, geirilerin fazla sayıda uç değere sahi olması ve geirilerdeki büyük değişmelerin büyük değişmeleri, küçük değişmelerinde küçük değişmeleri aki emesi lieraürde öngörülmezlik (unredicabiliy), kalın kuyruk (fa ails) ve oynaklık kümelenmesi (volailiy clusering) olarak anımlanmakadır.arch ve GARCH modelleri finansal serilerin oynaklık kümelenmesi ve kalın kuyruk özellikleri için iyi dizayn edilmişir. Oynaklığın ölçülmesinde koşullu varyansı kullanan bir başka yönem, kısaca EWMA olarak adlandırılan üsel ağırlıklı harekeli oralamalar (Exonenially Weighed Moving Average) yönemidir. J.P.Morgan(1996) arafından GARCH(1,1) modelinden esinlenerek gelişirilen üsel harekeli oralama yöneminde cari dönem koşullu varyansı bir dönem önceki koşullu varyansa ve geirilerin karesine ağırlık verilerek hesalanmakadır. Son yıllarda ARCH modelleri ile yaılan çalışmalarda değişkenlerin öngörü erformanslarının 45

4 46 Türkiye'de Döviz Kuru Oynaklığının Swarch Yönemi ile Analizi düşük olduğu ve aynı zamanda çok da inandırıcı olmayan yüksek dirençlilik (ersisency) gözlenmişir. Bu sorunlar ARCH sürecindeki yaısal değişikliklere bağlanmışır. Yüksek ahmin edilen dirençlilik arameresinin, varyans sürecindeki örneklem boyunca oluşan yaısal değişiklikleri yansıabileceği düşünülmüşür. Bunlar araşırmacıları aramerelerinin bazen değişebildiği bir ARCH süreci sesifikasyonu araşırmaya yönlendirmişir. Hamilon (1989) arafından gelişirilen Dönüşümlü Ooregresif Değişen Varyans (Swiching ARCH: SWARCH) modeli bu sorunları oradan kaldırmışır. 3. SWARCH MODELİ Yukarıda bahsedildiği gibi döviz kuru oynaklığını konu alan birçok çalışma ARCH ya da GARCH modelleri kullanılarak yaılmışır. Hamilon (1994) arafından da belirildiği gibi çoğu zaman bu ür modeller, olduğundan daha yüksek oynaklık öngörmeke ve öngörü erformansları oldukça düşük olmakadır. Birçok araşırmacı bunun nedenini ARCH sürecindeki yaısal değişmeye bağlamakadır. Örneklem in büünü için yüksek ahmin edilen dirençlilik (ersisency) arameresi, al örneklemler üzerinde çalışıldığında büyük değişiklikler göserebilmekedir.diebold (1986) ve Lamoureux ve Lasaes (1990) dirençlilik arameresinin yüksek değer almasını varyans sürecindeki yaısal değişimlerle ilişkilendirmişlerdir. Hamilon (1994) New York borsasındaki hisse senelerinin geirilerinin oynaklığı üzerine yaığı çalışmasında, ARCH sürecinde yaısal kırılmayı dikkae alan Markov Dönüşümlü ARCH modellerinin, GARCH modellerine göre daha düşük dirençlilik öngördüğünü bulmuşur. Bu yüzden bu çalışma da Türkiye de döviz kuru oynaklığını ölçmek için SWARCH ekniği kullanılmış ve bulunan sonuçlar ARCH ve GARCH ekniklerinden elde edilen sonuçlarla karşılaşırılmışır. İzleyen kısımda kısaca SWARCH ekniği anlaılmışır. x, veri vekörümüz olsun ve s de 1,2,,N değerlerini alabilen, gözlenemeyen bir rassal değişkeni gösersin. s nin bir Markov zinciri aracılığıyla şu şekilde beimlenebildiğini varsayalım: ( s = j s 1 = i s 2 = n x 1 x 2 ) Prob,,,,, i, j = 1,2,...,N Burada s değişkeni durum (sae) veya rejim (regime) olarak isimlendirilmeke olu zamanındaki sürecin hangi rejime abii olduğunu gösermekedir. Geçiş olasılıklarını NxN boyuunda bir Markov geçiş marisinde (ransiion marix) olarsak: N N 2 P = 1N 2N NN (1) marisini elde ederiz.bu marisin her bir süununun olamı bire eşiir. Burada P marisinin j. saır, i. süun elemanı i durumundan j durumuna geçme olasılığını gösermekedir. Yani: 11 : Birinci durumda iken birinci durumda kalma olasılığını 12 : Birinci durumdan ikinci duruma geçme olasılığını 21 : İkinci durumdan birinci duruma geçme olasılığını 22 : İkinci durumda iken ikinci durumda kalma olasılığını gösermekedir. Hamilon(1989) x sürecinin koşullu oralaması için aşağıdaki rejim dönüşüm modelini önermişir: x = f x + f x + + f x + u q q (2) Burada nin birinci durumdaki (s =1) değeri, ikinci durumdaki (s =2) değeri arafından ifade edilmekedir. Yukarıdaki (2) no lu model x nin oralamasında arasıra çıkan ani değişmelerin erimi arafından dikkae alındığını gösermekedir.

5 Finans Poliik & Ekonomik Yorumlar 2007 Cil: 44 Sayı:512 Hamilon (1989) bu fikri gelişirerek x sürecinin kalınıları için koşullu değişen varyansı şu şekilde modellemişir: x = a+ f x + f x + + f x + e e = g s e = h n e ~ (3) (4) (5) Burada n, sıfır oralamalı, birim varyanslı, bağımsız ve özdeş dağılmış bir süreç iken, e nin varyansının q. dereceden şu şekilde bir bir ARCH(q) süreci izlediği varsayılmışır. 2 ~ 2 ~ 2 ~ 2 = a 0 + a 1e 1 + a 2e a qe q h (6) Markov dönüşümlü ARCH süreci için olabilirlik fonksiyonunun logariması (3-6) no lu denklemlerden yararlanılarak şu şekilde elde edilir: T L = ln f( x x 1, x 2,, x 3) = 1 (7) Bu olabilirlik fonksiyonu a, a, a,.. a q, f, f, f,,,, g, g, g aramerelerine göre g = N 1 1, ve j=1 ij 0 ij 1 i = 1,2,.,N kısıları alında nümerik oimizasyon yönemlerinden birisi kullanılarak maksimize edilmekedir nn 1 2 n 4.VERİLER VE AMPİRİK BULGULAR 4.1 Veriler Bu çalışmada 02/03/2001 ile 02/03/2007 arihleri arası hafalık nominal döviz kuru(tl/$) serisi kullanılmışır. Bilindiği üzere bu dönem Türkiye de dalgalı döviz kuru rejiminin hüküm sürdüğü dönemdir. Döviz kuru olarak A.B.D Doları değerleri kullanılmışır. Serinin doğal logariması alınmışır. Döviz kuru değerleri T.C Merkez Bankası Elekronik Veri Dağıım Sisemi (EVDS) den alınmışır. Döviz kuru serisi şekil 1 de göserilmişir Şekil 1:TL/$ döviz kurunun hafalık logarimik değerleri Durağanlık Analizi Zaman serileriyle yaılan çalışmalarda değişkenlerin durağanlığının konrol edilmesi gerekmekedir. Durağan olmayan serilerle yaılan çalışmalar eğer seriler arasında eşbüünleşme yoksa sahe regresyon sorununa yol açmakadır. Haırlanacağı üzere ek değişkenli analiz için Box-Jenkins (1976) sürecinin ilk aşamasını, serilerin durağanlığının konrolü ve gerekiyorsa serilerin durağan hale geirilmesi oluşurmakadır. Bu çalışmada döviz kuru serisinin birim köke sahi olu olmadığının

6 48 Türkiye'de Döviz Kuru Oynaklığının Swarch Yönemi ile Analizi Tablo 1 :ADF, PP ve KPSS Tes Sonuçları esii için uygulamada en çok kullanılan Genişleilmiş Dickey-Fuller (ADF), Phillis-Perron (PP) ve Kwiakowski-Phills-Schmid-Shin (KPSS) birim kök esleri kullanılmışır. ADF ve PP eslerinde sıfır hioezi serinin birim kök içerdiği yani durağan olmadığı şeklindeyken, KPSS esinde sıfır hioezi serinin durağan olduğudur. Birim kök esi sonuçları aşağıdaki abloda (Tablo 1) göserilmişir. ADF ve PP es sonuçları sabi erimli ve/ veya rendli model için serinin birim kök içerdiği hioezini %1 anlamlılık düzeyinde reddemeke, KPSS esinde ise durağanlık hioezi kabul edilmekedir.tes sonuçlarına ve serinin grafiğine bakılarak döviz kuru serisinin incelenen dönemde durağan olduğunu söyleyebiliriz. Genişleilmiş Dickey-Fuller(ADF) esi Sabi ve LDK Sabi erimli Sabi ve Trendli Trend yok Tes (4) (4)*** (1)*** İsaisiği Philis Peron(PP) Tesi Sabi ve LDK Sabi erimli Sabi ve Trendli Trend yok Tes (5) (4)*** (6)*** İsaisiği Kwiakowski-Phills-Schmid-Shin(KPSS) Tesi LDK Sabi erimli Sabi ve Trendli Tes (2) (2) İsaisiği *** İsaisikler % 1 düzeyinde anlamlıdır. Paranez içindeki sayılar gecikmeleri ifade emekedir. Gecikme uzunlukları Akaike Bilgi krieri kullanılarak seçilmişir. 4.3 SWARCH modelinin ahmin sonuçları Maksimum olabilirlik yönemi kullanılarak, haaların suden- dağılımı göserdiği varsayımı alında BFGS algoriması yardımıyla SWARCH modeli ahmin edilmişir. Bu çalışmada durum sayısı (N=2) olarak ele alınmışır. Birinci duruma (s =1) düşük oynaklık durumu, ikinci duruma (s =2) ise yüksek oynaklık durumu denilmişir. Birinci dereceden AR sürecinin en uygun süreç olduğu Box- Jenkins (1976) yönemi kullanılarak esi edilmişir. Kalınılarda ARCH ekisinin olu olmadığı ARCH-LM esiyle yaılmış ve % 1 anlamlılık düzeyinde ARCH ekilerinin olmadığı hioezi red edilmişir. Ayrıca kalınıların normal dağılı dağılmadığı Jarque-Bera esiyle es edilmiş, %1 anlamlılık düzeyinde kalınıların normal dağılmadığı saanmışır. Bu yüzden SWARCH(2,2) 1 modeli dağılımı varsayımı alında ahmin edilmişir 2. Tah- 1 Birinci aramere durum sayısını(n) ikinci aramere ARCH(q) derecesini gösermekedir. 2 Yazarlar Gauss kodlarını verdiği için Hamilon a eşekkürü borç bilirler. min sonuçları şu şekildedir 3 : y = y 1 (0.0162) (0.0115) ARCH-LM(4)=59.86*** Jarque-Bera:182.33*** e = g s e ~ = h n e ~ + e η, 6.3 serbeslik derecesi ile Suden- dağılımına sahiir 2 2 ~ 2 h e ~ e = ( ) (0.1897) (0.0863) g = 1, 1, L = (2.5) 3 Paranez içindeki değerler ahmin edilen Sandard haalardır.

7 Finans Poliik & Ekonomik Yorumlar 2007 Cil: 44 Sayı:512 Yukarıdaki sonuçlara göre olarak ahmin edilmişir. Bu sonuç, yüksek oynaklık durumundaki ( s = 2 ) varyansın, düşük oynaklık durumundakinden yaklaşık sekiz ka daha fazla olduğunu gösermekedir. Geçiş marisi P şöyle ahmin edilmişir: ( ) (1.6998) Pˆ = (2.0811) ( ) Bu olasılıklara göre; 11 : Düşük oynaklık durumunda iken düşük oynaklık durumunda kalma olasılığı 0.96 dır. 21 :Yüksek oynaklık durumunda iken düşük oynaklık durumuna geçme olasılığı 0.04 dür. 12 :Düşük oynaklık durumunda iken yüksek oynaklık durumuna geçme olasılığı 0.05 dir 22 :Yüksek oynaklık durumunda iken yüksek oynaklık durumunda kalma olasılığı 0.95 dir. Bu sonuçlar bize -1 döneminde oynaklık yüksekken bu dönemde de oynaklığın yüksek olma olasılığıyla, -1 döneminde oynaklık düşükken bu dönemde de oynaklığın düşük olma olasılıklarının kuvveli olduğunu gösermekedir. Geçiş olasılıklarını kullanarak her bir durum için ergodik olasılıklar aşağıdaki şekilde hesalanmışır: Prob Prob ( s = 1) = = 11 ( s = 2) = 1 Prob( s = 1) Burada ilk değer (0.53) örneklem eriyodu içinde herhangi bir zamanda herhangi bir gözlemin düşük oynaklık durumunda ( s = 1) olma olasılığını, ikinci değer (0.47) ise örneklem eriyodu içinde herhangi bir zamanda herhangi bir gözlemin yüksek oynaklık durumunda ( s = 2 ) olma olasılığını gösermekedir. 22 = Öe yandan SWARCH modelindeki dirençlilik kasayısının değeri =0.368 olarak elde edilmişir. Bu durum bize döviz kurunda bu hafa meydana gelebilecek bir değişikliğinin gelecek yıl boyunca 2.65x10-23 kadarlık bir eki yaacağını gösermekedir ki son derece düşük bir uardır. 4.4 Düzelilmiş olasılıklar Şekil 2 de döviz kuru ile birlike düzelilmiş olasılıklar (smoohed robabiliies) göserilmişir. T dönemindeki düzelilmiş olasılık Pr[s=j Ω) ile ifade edilmekedir. Burada Ω örneklem döneminin büünü için eldeki bilgi kümesini gösermekedir. Şekil 2 de düşük oynaklık dönemine (s=1) ai düzelilmiş olasılık grafiğine bakıldığında, yaklaşık ilk 75 gözlemin yani 02/03/2001 ile 26/07/2002 arasındaki dönemde hafalık nominal döviz kurunun düşük oynaklık durumunda ( s = 1) olma olasılığı düşükür. Bir başka deyişle bu dönemde ekonomi yüksek oynaklık durumundadır.21 Şuba 2001 yılında Türkiye de yaşanan ekonomik kriz sonrası dalgalı döviz kuruna geçilmişir. Bu olay döviz kurunda oynaklıklara neden olmuşur. Ayrıca 11 Eylül 2001 de Dünya Ticare Merkezi ne yaılan erör saldırıları da oynaklığın yüksek olmasında ekili olmuşur. Sonraki gözlemlerin düzelilmiş olasılık değerlerinden anlaşıldığı gibi kısa bir dönem düşük oynaklık durumu gözlenmekedir gözlemleri arası yani 06/06/ /03/2004 arihleri arasındaki nominal döviz kuru değerlerinin düşük oynaklık durumunda olma olasılıkları yüksekir. Bu uzun düşük oynaklık eriyodunu yine kısa bir yüksek oynaklık eriyodu izlemekedir arası gözlemler (08/10/ /02/2006) yine uzun bir düşük oynaklık durumunun olduğunu çok yüksek olasılık değerleri ile ima emekedir. Bu dönemden sonra 300. gözleme (10/02/ /11/2006) kadar olan değerler yüksek oynaklık durumuna dahil olmakadırlar. Bu dönemdeki oynaklığın nedeni bu arihlerde ABD Merkez Bankası nın (FED) faizleri arırması ve arışları sürdüreceğinin sinyalini vermesi Türkiye nin de içinde yer aldığı gelişmeke olan ülkeleri rahasız emişir. Ayrıca Nisan ayındaki yüksek enflasyon oranı, aran cari açık korkusu, IMF nin ön koşullarından biri olan Sosyal Güvenlik Yasası nın Cumhurbaşkanı Ahme Necde Sezer arafından veo edilmesinin yabancıları korkuması da yüksek oynaklığın sebelerindendir gözlemden sonra örneklem dönemi sonuna kadar 49

8 50 Türkiye'de Döviz Kuru Oynaklığının Swarch Yönemi ile Analizi (17/11/ /03/2007) yine bir düşük oynaklık durumu gözlenmekedir. Görüldüğü üzere SWARCH modelinin oynaklığın yüksek olduğu dönemden geldiğini öngördüğü gözlemler gerçeken de Türkiye de döviz kurunun oynaklığının yüksek olduğu dönemlere karşılık gelmekedir. Bu bakımdan modelin öngörü gücünün yüksek olduğunu söyleyebiliriz. Şekil 2: Döviz kuru ve Düzelilmiş olasılıklar Şekil 2. Birinci grafik: 03/02/2001 ile 03/02/2007 arihleri arası hafalık nominal döviz Kuru (TL/$) logarimik değerleri. İkinci grafik: Suden- SWARCH(2, 2) sesifikasyonundan hesalanan, iyasa durum 1 de iken her bir hafa için düzelilmiş (smoohed) olasılıklar. Üçüncü grafik: Durum 2 için düzelilmiş olasılıklar. 4.5 SWARCH, ARCH ve GARCH modelinin karşılaşırılması Çalışmamızın başında ARCH ve GARCH modellerinin olduğundan daha yüksek oynaklık öngörmeke olduklarını belirmiş ve bu sorunun SWARCH yönemiyle aşılabileceğini söylemişik. Bu üç modelden elde edilen dirençlilik kasayılarını karşılaşırmak için dağılımı kullanarak ARCH ve GARCH modelleri ahmin edilmişir. Enders da (2004) arif edilen yönem kullanılarak en uygun modeller olarak ARCH(2) ve GARCH(1,1) seçilmişir. Tahmin sonuçlarından elde edilen dirençlilik aramerelerinin (ξ) değerleri şu şekildedir: ARCH(2) ξ=1.15 GARCH(1,1) ξ=1.0 SWARCH(2,2) ξ=0.368 Görüldüğü üzere hem ARCH hem de GARCH modelleri aşırı derecede yüksek bir dirençlilik öngörmekedirler. Bu modellere göre bir oynaklık şoku kalıcı olu sürekli ekisini sürdürmekedir. Bu anlamsız sonuç ARCH sürecindeki yaısal değişmelerin ekisinin dikkae alınmamasından kaynaklanmakadır. Bu ekiyi dikkae alan SWARCH ahmininde dirençlilik arameresinin değeri yalnızca dir.

9 Finans Poliik & Ekonomik Yorumlar 2007 Cil: 44 Sayı:512 5.SONUÇ Bu çalışmada Türkiye de döviz kuru oynaklığı Markov dönüşümlü ARCH (SWARCH) yönemi kullanılarak analiz edilmişir.elde edilen sonuçlar geleneksel ARCH veya GARCH yönemleri kullanılarak yaılan ahminlerin yüksek ve inandırıcı olmayan bir oynaklık öngördüğünü gösermekedir. Bu yönemlere alernaif olarak rejim değişmelerini dikkae alan SWARCH ahminlerinin daha uarlı oldukları gözlenmişir. SWARCH ahminlerinden elde edilen düzelilmiş olasılıklar yüksek ve düşük oynaklık dönemlerini gerçeğe yakın biçimde ahmin emekedirler. Model bulguları ayrıca oynaklığın düşük olduğu durumun, yine oynaklığın düşük olduğu bir durum arafından aki edilmesi ve oynaklığın yüksek olduğu bir durumun yine oynaklığın yüksek olduğu bir durum arafından izlenmesi olasılıklarının yüksek olduğunu gösermekedir. Bir başka deyişle bir önceki dönemde oynaklık düşükken bu dönemde de oynaklığın düşük olma olasılığı ile önceki dönemde oynaklık yüksekken bu dönemde de oynaklığın yüksek olma ihimali yüksekir. Bu sonuç bize her iki rejimin (oynaklık dönemlerinin) kalıcı olduğunu gösermekedir. Kaynakça Akıncı, Ö., Çulha, O. Y., Özlale, Ü. ve ŞAHİNBEY, G. (2005), Causes and Effeciveness of Foreign Exchange Inervenions for he Turkish Economy, CBRT Working Paer No. 05/05, Cenral Bank of Reublic of Turkey, Ankara Baillie, R. T. ve Humage, O. (1992), Pos-Louvre Inervenion: Did Targe Zones Sabilize he Dolar, Federal Reserve Bank of Cleveland Working Paer No Bollerslev, T.(1986), Generalized Auoregressive Condiional Heeroscedasiciy, Journal of Economerics, 31, Box, G. ve Jenkins G.,(1976) Time Series Analysis, Forecasing and Conrol. San Francisco:Holden Day Calvo, G. A. and Reinhar, C. (2002) Fear of Floaing, Quarerly Journal of Economics, 117, Cheung, Y. W. Ve Chınn, M. (1999), Macroeconomic Imlicaions of he Beliefs and Behavior of Foreign Exchange Traders, Unublished Manuscri, Universiy of California, Sana Cruz. Connolly, R. ve Taylor, W. (1994), Volume and Inervenion Effecs of Yen/Dollar exchange Rae Volailiy, , Advances in Financial Planning and Forecasing, 5, JAI Press, Greenwich, Connecicu. Dominguez, K. M. (1993), Does Foreign Exchange Inervenion Maer? The Porfolio Effec, American Economic Review, 83, Dominguez, K. M. (1998), Cenral Bank Inervenion and Exchange Rae Volailiy, Journal of Inernaional Money and Finance,17, Eijffinger, S. C. W. ve Gruijers, N. P. D. (1991), On he Shor Term Objecives of Daily Inervenion by he Deusche Bundesbank and he Federal Reserve Sysem in he US Dollar/ Deusche Mark Exchange Marke, Kredi and Kaial, 24, Enders, W., (2004), Alied Economeric Time Series, New York:John Wiley and Sons. Inc Engle, R. F., (1982), Auoregressive Condiional Heeroscedasiciy wih Esimaes of he Variance of Unied Kingdom Inflaion, Economerica, 50, Engle, R. F., (2003), Risk and Volailiy: Economeric Models and Financial Pracice, Nobel Lecure. Hamilon, J. D.,(1989), A New Aroach o he Economic Analysis of Nonsaionary Time Series and he Business Cycle, Economerica, 57, Hamilon, J. D., (1994), Time Series Analysis, Princeon Universiy Press. J.P. Morgan(1996), Risk Merics-Technical Documen, Morgan Guarany Trus Comany, New York. Lamoureux, C. G., ve Lasraes, W. D., (1990), Persisence in Variance, Srucural Change and he GARCH Model, Journal of Business and Economic Saisics, 8, Mandelbro, B. (1963) The Variaion of Cerain Seculaive Prices, Journal of Business, Vol. 36, Sengua, J. K., (2002), Modelling Exchange Rae Volailiy, Dearmen of Economics, UCSB Dearmenal Working Paers, Shah, Kashif.,Hyder, Z., Pervaiz, K,(2007) Cenral Bank Inervenion and Exchange Rae Volailiy in Pakisan: An Analysis using GARCH-X Model, Alied Economics Journal (yayınlanacak). 51 Diebold, F. X., (1986), Modeling he Persisence of Condiional Variances: A Commen, Economeric Reviews, 5,

KONYA İLİ SICAKLIK VERİLERİNİN ÇİFTDOĞRUSAL ZAMAN SERİSİ MODELİ İLE MODELLENMESİ

KONYA İLİ SICAKLIK VERİLERİNİN ÇİFTDOĞRUSAL ZAMAN SERİSİ MODELİ İLE MODELLENMESİ KONYA İLİ SICAKLIK VERİLERİNİN ÇİFTDOĞRUSAL ZAMAN SERİSİ MODELİ İLE MODELLENMESİ İsmail KINACI 1, Aşır GENÇ 1, Galip OTURANÇ, Aydın KURNAZ, Şefik BİLİR 3 1 Selçuk Üniversiesi, Fen-Edebiya Fakülesi İsaisik

Detaylı

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Sayı: 2010-8 / 24 Mayıs 2010 EKONOMİ NOTLARI

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Sayı: 2010-8 / 24 Mayıs 2010 EKONOMİ NOTLARI Türkiye Cumhuriye Merkez Bankası Sayı: 2010-8 / 24 Mayıs 2010 EKONOMİ NOTLARI TCMB Faiz Kararlarının Piyasa Faizleri Ve Hisse Senedi Piyasaları Üzerine Ekisi Mura Duran Refe Gürkaynak Pınar Özlü Deren

Detaylı

VARYANS KIRILMASI GÖZLEMLENEN SERİLERDE GARCH MODELLERİ: DÖVİZ KURU OYNAKLIĞI ÖRNEĞİ. PDF created with pdffactory Pro trial version www.pdffactory.

VARYANS KIRILMASI GÖZLEMLENEN SERİLERDE GARCH MODELLERİ: DÖVİZ KURU OYNAKLIĞI ÖRNEĞİ. PDF created with pdffactory Pro trial version www.pdffactory. 3 Erciyes Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi Dergisi, Sayı: 3, Ocak-Haziran 9, ss.39-337 VARYANS KIRILMASI GÖZLEMLENEN SERİLERDE GARCH MODELLERİ: DÖVİZ KURU OYNAKLIĞI ÖRNEĞİ Sevda GÜRSAKAL

Detaylı

Dolar Kurundaki Günlük Hareketler Üzerine Bazı Gözlemler

Dolar Kurundaki Günlük Hareketler Üzerine Bazı Gözlemler Dolar Kurundaki Günlük Harekeler Üzerine Bazı Gözlemler Türkiye Bankalar Birliği Ekonomi Çalışma Grubu Toplanısı 28 Nisan 2008, İsanbul Doç. Dr. Cevde Akçay Koç Finansal Hizmeler Baş ekonomis cevde.akcay@yapikredi.com.r

Detaylı

İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASINDA DEĞİŞKENLİĞİN (VOLATİLİTENİN) ARCH-GARCH YÖNTEMLERİ İLE MODELLENMESİ

İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASINDA DEĞİŞKENLİĞİN (VOLATİLİTENİN) ARCH-GARCH YÖNTEMLERİ İLE MODELLENMESİ İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASINDA DEĞİŞKENLİĞİN (VOLATİLİTENİN) ARCH- YÖNTEMLERİ İLE MODELLENMESİ ÖZET Yard.Doç. Dr. Tülin ATAKAN İsanbul Üniversiesi, İşleme Fakülesi, Finans Anabilim Dalı Bu çalışmada,

Detaylı

Box-Jenkıns Modelleri ile Aylık Döviz Kuru Tahmini Üzerine Bir Uygulama

Box-Jenkıns Modelleri ile Aylık Döviz Kuru Tahmini Üzerine Bir Uygulama Kocaeli Üniversiesi Sosyal Bilimler Ensiüsü Dergisi (6) 2003 / 2 : 49-62 Box-Jenkıns Modelleri ile Aylık Döviz Kuru Tahmini Üzerine Bir Uygulama Hüdaverdi Bircan * Yalçın Karagöz ** Öze: Bu çalışmada geleceği

Detaylı

BİRİM KÖK TESTLERİNDE YAPISAL KIRILMA ZAMANININ İÇSEL OLARAK BELİRLENMESİ PROBLEMİ: ALTERNATİF YAKLAŞIMLARIN PERFORMANSLARI

BİRİM KÖK TESTLERİNDE YAPISAL KIRILMA ZAMANININ İÇSEL OLARAK BELİRLENMESİ PROBLEMİ: ALTERNATİF YAKLAŞIMLARIN PERFORMANSLARI BİRİM KÖK TESTLERİNDE YAPISAL KIRILMA ZAMANININ İÇSEL OLARAK BELİRLENMESİ PROBLEMİ: ALTERNATİF YAKLAŞIMLARIN PERFORMANSLARI Arş. Gör. Furkan EMİRMAHMUTOĞLU Yrd. Doç. Dr. Nezir KÖSE Arş. Gör. Yeliz YALÇIN

Detaylı

GARCH MODELLERĠ VE VARYANS KIRILMASI: ĠMKB ÖRNEĞĠ

GARCH MODELLERĠ VE VARYANS KIRILMASI: ĠMKB ÖRNEĞĠ GARCH MODELLERĠ VE VARYANS KIRILMASI: ĠMKB ÖRNEĞĠ Dr. Sevda Gürsakal sdalgic@uludag.edu.r Uludağ Üniversiesi, İİBF Ekonomeri Bölümü ÖZET Bu çalışmada hisse senedi oynaklığındaki kırılmalar Inclan ve Tiao

Detaylı

İMKB 100 endeksindeki kaldıraç etkisinin ARCH modelleriyle iki alt dönemde incelenmesi

İMKB 100 endeksindeki kaldıraç etkisinin ARCH modelleriyle iki alt dönemde incelenmesi İsanbul Üniversiesi İşleme Fakülesi Dergisi Isanbul Universiy Journal of he School of Business Adminisraion Cil/Vol:41, Sayı/No:, 1, 14-6 ISSN: 133-173 www.ifdergisi.org 1 İMKB 1 endeksindeki kaldıraç

Detaylı

TÜRKİYE DE FAİZ, DÖVİZ VE BORSA: FİYAT VE OYNAKLIK YAYILMA ETKİLERİ

TÜRKİYE DE FAİZ, DÖVİZ VE BORSA: FİYAT VE OYNAKLIK YAYILMA ETKİLERİ TÜRKİYE DE FAİZ, DÖVİZ VE BORSA: FİYAT VE OYNAKLIK YAYILMA ETKİLERİ Doç. Dr. Macide Çiçek Dumlupınar Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi Öze Bu çalışmada Türkiye de devle iç borçlanma seneleri,

Detaylı

eyd Ekonomik Yaklaşım Derneği / Association

eyd Ekonomik Yaklaşım Derneği / Association eyd Ekonomik Yaklaşım Derneği / Associaion Ekonomik Yaklaşım 016, 7(99): 1-15 www.ekonomikyaklasim.org doi: 10.5455/ey.35908 BIST-100 Endeksinin Volail Davranışlarının Simerik Ve Asimerik Sokasik Volailie

Detaylı

TCMB FAĐZ KARARLARININ HĐSSE SENEDĐ PĐYASALARI ÜZERĐNE ETKĐSĐ

TCMB FAĐZ KARARLARININ HĐSSE SENEDĐ PĐYASALARI ÜZERĐNE ETKĐSĐ Cenral Bank Review Vol. 10 (July 2010), pp.23-32 ISSN 1303-0701 prin / 1305-8800 online 2010 Cenral Bank of he Republic of Turkey hp://www.cmb.gov.r/research/review/ TCMB FAĐZ KARARLARININ HĐSSE SENEDĐ

Detaylı

Murat MAZIBAŞ mmazibas@bddk.org.tr Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) ÖZET

Murat MAZIBAŞ mmazibas@bddk.org.tr Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) ÖZET İMKB Piyasalarındaki Volailienin Modellenmesi ve Öngörülmesi: Asimerik GARCH Modelleri ile bir Uygulama Mura MAZIBAŞ mmazibas@bddk.org.r Bankacılık Düzenleme ve Deneleme Kurumu (BDDK) ÖZET Çalışmada, 5

Detaylı

Anahtat Kelimeler: Volatilite, Basel II, Geriye Dönük Test, Riske Maruz Değer

Anahtat Kelimeler: Volatilite, Basel II, Geriye Dönük Test, Riske Maruz Değer Volume Number 3 011 pp. 1-17 ISSN: 1309-448 www.berjournal.com RMD Hesaplamalarında Volailie Tahminleme Modellerinin Karşılaşırılması ve Basel II Yaklaşımına Göre Geriye Dönük Tes Edilmesi: İMKB 100 Endeksi

Detaylı

İMKB NİN LATİN AMERİKA BORSALARIYLA İLİŞKİSİ ÜZERİNE ÇOK DEĞİŞKENLİ GARCH MODELLEMESİ

İMKB NİN LATİN AMERİKA BORSALARIYLA İLİŞKİSİ ÜZERİNE ÇOK DEĞİŞKENLİ GARCH MODELLEMESİ Sosyal Bilimler Dergisi 2010, (4), 25-32 İMKB NİN LATİN AMERİKA BORSALARIYLA İLİŞKİSİ ÜZERİNE ÇOK DEĞİŞKENLİ GARCH MODELLEMESİ Özlem YORULMAZ - Oya EKİCİ İsanbul Üniversiesi İkisa Fakülesi Ekonomeri Bölümü

Detaylı

T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ÇOK DEĞİŞKENLİ EŞİKSEL OTOREGRESİF MODELLER ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA Ümran Münire KAHRAMAN DOKTORA TEZİ İsaisik Anabilim Dalı 2012 KONYA Her Hakkı Saklıdır TEZ

Detaylı

Reel Kesim Güven Endeksi ile İMKB 100 Endeksi arasındaki dinamik nedensellik ilişkisi

Reel Kesim Güven Endeksi ile İMKB 100 Endeksi arasındaki dinamik nedensellik ilişkisi İsanbul Üniversiesi İşleme Fakülesi Dergisi Isanbul Universiy Journal of he School of Business Adminisraion Cil/Vol:38, Sayı/No:1, 009, 4-37 ISSN: 1303-173 - www.ifdergisi.org 009 Reel Kesim Güven Endeksi

Detaylı

Ayhan Topçu Accepted: January 2012. ISSN : 1308-7304 ayhan_topcu@hotmail.com 2010 www.newwsa.com Ankara-Turkey

Ayhan Topçu Accepted: January 2012. ISSN : 1308-7304 ayhan_topcu@hotmail.com 2010 www.newwsa.com Ankara-Turkey ISSN:136-3111 e-journal of New World Sciences Academy 212, Volume: 7, Number: 1, Aricle Number: 3A47 NWSA-PHYSICAL SCIENCES Received: December 211 Ayhan Toçu Acceed: January 212 Fahrein Arslan Series :

Detaylı

Yaz Saati Uygulaması Anomalisinin İMKB 100 Endeks Getirisine Etkisinin Test Edilmesi

Yaz Saati Uygulaması Anomalisinin İMKB 100 Endeks Getirisine Etkisinin Test Edilmesi EGE AKADEMİK BAKIŞ / EGE ACADEMIC REVIEW Cil: 10 Sayı: 4 Ekim 2010 ss. 1139-1153 Yaz Saai Uygulaması Anomalisinin İMKB 100 Endeks Geirisine Ekisinin Tes Edilmesi Tesing he Effec of he Dayligh Saving Time

Detaylı

Long memory and structural breaks on volatility: evidence from Borsa Istanbul

Long memory and structural breaks on volatility: evidence from Borsa Istanbul MPRA Munich Personal RePEc Archive Long memory and srucural breaks on volailiy: evidence from Borsa Isanbul Emrah Ismail Cevik and Gülekin Topaloğlu Namık Kemal Universiy, Bülen Ecevi Universiy 014 Online

Detaylı

YABANCI HİSSE SENEDİ YATIRIMCILARI TÜRKİYE DE DÖVİZ KURU VOLATİLİTESİNİ ŞİDDETLENDİRİYOR MU?

YABANCI HİSSE SENEDİ YATIRIMCILARI TÜRKİYE DE DÖVİZ KURU VOLATİLİTESİNİ ŞİDDETLENDİRİYOR MU? YABANCI HİSSE SENEDİ YATIRIMCILARI TÜRKİYE DE DÖVİZ KURU VOLATİLİTESİNİ ŞİDDETLENDİRİYOR MU? Yrd. Doç. Dr. Macide Çiçek Dumlupınar Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi Yrd. Doç. Dr. Feride Özürk

Detaylı

İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI NDA EŞHAREKETLİLİK VE ASİMETRİK AYARLAMA

İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI NDA EŞHAREKETLİLİK VE ASİMETRİK AYARLAMA Yıl: 24 Sayı:88 Temmuz 2010 97 İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI NDA EŞHAREKETLİLİK VE ASİMETRİK AYARLAMA Ebru Yüksel* - Güldal Güleryüz** 32 Öze Bu makale, İsanbul Menkul Kıymeler Borsası na (İMKB) ai

Detaylı

24.05.2010. Birim Kök Testleri. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök Testleri, Eşbütünleşme, Hata Düzeltme Modelleri

24.05.2010. Birim Kök Testleri. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök Testleri, Eşbütünleşme, Hata Düzeltme Modelleri Yıldız Teknik Üniversiesi İkisa Bölümü Ekonomeri II Ders Noları Ders Kiabı: J.M. Wooldridge, Inroducory Economerics A Modern Approach, 2nd. ed., 2002, Thomson Learning. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök

Detaylı

r r u 1/ 2 u h ε q 2 t t

r r u 1/ 2 u h ε q 2 t t İşleme Fakülesi Dergisi, Cil 8, Sayı 2, 2007, 20-27 VOLATİLİTE MODELLERİNİN ÖNGÖRÜ PERFORMANSLARI: ARCH, GARCH VE SWARCH KARŞILAŞTIRMASI Cüney AKAR* ÖZET Bu çalışmada alernaif volailie modellerinin öngörü

Detaylı

Bölüm 3 HAREKETLİ ORTALAMALAR VE DÜZLEŞTİRME YÖNTEMLERİ

Bölüm 3 HAREKETLİ ORTALAMALAR VE DÜZLEŞTİRME YÖNTEMLERİ Bölüm HAREKETLİ ORTALAMALAR VE DÜZLEŞTİRME ÖNTEMLERİ Bu bölümde üç basi öngörü yönemi incelenecekir. 1) Naive, 2)Oralama )Düzleşirme Geçmiş Dönemler Şu An Gelecek Dönemler * - -2-1 +1 +2 + Öngörü yönemi

Detaylı

Dokuz Eylül Üniversitesi Yayın Geliş Tarihi: 13.11.2013

Dokuz Eylül Üniversitesi Yayın Geliş Tarihi: 13.11.2013 Dokuz Eylül Üniversiesi Yayın Geliş Tarihi: 13.11.2013 Sosyal Bilimler Ensiüsü Dergisi Yayına Kabul Tarihi: 05.07.2014 Cil: 16, Sayı: 2, Yıl: 2014, Sayfa: 281-302 Online Yayın Tarihi: 30.09.2014 ISSN:

Detaylı

BORSA ISTANBUL KURUMSAL YÖNETİM ENDEKSİ'NDE (XKURY) VOLATİLİTENİN ETKİSİ: ARCH, GARCH ve SWARCH MODELLERİ İLE BİR İNCELEME

BORSA ISTANBUL KURUMSAL YÖNETİM ENDEKSİ'NDE (XKURY) VOLATİLİTENİN ETKİSİ: ARCH, GARCH ve SWARCH MODELLERİ İLE BİR İNCELEME Süleyman Demirel Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi Dergisi Y.017, C., S.3, s.697-711. Suleyman Demirel Universiy The Journal of Faculy of Economics and Adminisraive Sciences Y.017, Vol., No.3,

Detaylı

TÜRKİYE DE EKONOMİK BÜYÜME VE DÖVİZ KURU CARİ AÇIK ÜZERİNDE ETKİLİ MİDİR? BİR NEDENSELLİK ANALİZİ

TÜRKİYE DE EKONOMİK BÜYÜME VE DÖVİZ KURU CARİ AÇIK ÜZERİNDE ETKİLİ MİDİR? BİR NEDENSELLİK ANALİZİ ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Cil 3, Sayı 6, 2007, ss. 8 88. TÜRKİYE DE EKONOMİK BÜYÜME VE DÖVİZ KURU CARİ AÇIK ÜZERİNDE ETKİLİ MİDİR? BİR NEDENSELLİK ANALİZİ Arş.Gör. Erman ERBAYKAL Balıkesir Üniversiesi

Detaylı

BANKA KREDİ PORTFÖYLERİNİN YÖNETİMİNDE ÖDEMEME RİSKİ ANALİZİ: KALMAN FİLTRESİNE DAYANAN ALTERNATİF BİR YÖNTEM ÖNERİSİ

BANKA KREDİ PORTFÖYLERİNİN YÖNETİMİNDE ÖDEMEME RİSKİ ANALİZİ: KALMAN FİLTRESİNE DAYANAN ALTERNATİF BİR YÖNTEM ÖNERİSİ BANKA KREDİ PORTFÖLERİNİN ÖNETİMİNDE ÖDEMEME RİSKİ ANALİZİ: KALMAN FİLTRESİNE DAANAN ALTERNATİF BİR ÖNTEM ÖNERİSİ K. Bau TUNA * ÖZ Ödememe riski banka kredilerini ve bankaların kredi porföylerini ekiler.

Detaylı

Döviz Kurları Arasındaki Oynaklık Etkileşiminin Analizi: CCC-t-MSV Modeli ile Tahmin 1 Verda DAVASLIGİL ATMACA 2

Döviz Kurları Arasındaki Oynaklık Etkileşiminin Analizi: CCC-t-MSV Modeli ile Tahmin 1 Verda DAVASLIGİL ATMACA 2 Finans Poliik & Ekonomik Yorumlar (639) Mayıs 2018 : 9-32 Döviz Kurları Arasındaki Oynaklık Ekileşiminin Analizi: CCC--MSV Modeli ile Tahmin 1 Verda DAVASLIGİL ATMACA 2 Gönderim arihi: 10.10.2017 Kabul

Detaylı

Türkiye de Kırmızı Et Üretiminin Box-Jenkins Yöntemiyle Modellenmesi ve Üretim Projeksiyonu

Türkiye de Kırmızı Et Üretiminin Box-Jenkins Yöntemiyle Modellenmesi ve Üretim Projeksiyonu Hayvansal Üreim 53(): 3-39, 01 Araşırma Türkiye de Kırmızı E Üreiminin Box-Jenkins Yönemiyle Modellenmesi ve Üreim Projeksiyonu Şenol Çelik Ankara Üniversiesi Fen Bilimleri Ensiüsü Zooekni Anabilim Dalı

Detaylı

YAPAY SİNİR AĞLARI VE ARIMA MODELLERİNİN MELEZ YAKLAŞIMI İLE ZAMAN SERİLERİNDE ÖNGÖRÜ

YAPAY SİNİR AĞLARI VE ARIMA MODELLERİNİN MELEZ YAKLAŞIMI İLE ZAMAN SERİLERİNDE ÖNGÖRÜ YAPAY SİNİR AĞLARI VE ARIMA MODELLERİNİN MELEZ YAKLAŞIMI İLE ZAMAN SERİLERİNDE ÖNGÖRÜ Erol EĞRİOĞLU Haceepe Üniversiesi, Fen Fakülesi, İsaisik Bölümü, 06532, Beyepe, Ankara, TÜRKİYE, erole@haceepe.edu.r

Detaylı

TÜRKİYE DE DÖVİZ KURU VOLATİLİTESİNİN SWARCH YÖNTEMİ İLE ANALİZİ

TÜRKİYE DE DÖVİZ KURU VOLATİLİTESİNİN SWARCH YÖNTEMİ İLE ANALİZİ TÜRKİYE DE DÖVİZ KURU VOLATİLİTESİNİN SWARCH YÖNTEMİ İLE ANALİZİ Pamukkale Üniveriei Soyal Bilimler Eniüü Yükek Lian Tezi İkia Anabilim Dalı Ayşe AKMAN Danışman: Yrd. Doç. Dr. Bülen GÜLOĞLU Temmuz-007

Detaylı

Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök Testleri, Eşbütünleşme, Hata Düzeltme Modelleri

Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök Testleri, Eşbütünleşme, Hata Düzeltme Modelleri Yıldız Teknik Üniversiesi İkisa Bölümü Ekonomeri II Ders Noları Ders Kiabı: J.M. Wooldridge, InroducoryEconomericsA Modern Approach, 2nd. ed., 2002, Thomson Learning. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök

Detaylı

Borsa Getiri Oranı ve Faiz Oranı Arasındaki İlişkinin Doğrusal Olmayan Yöntemlerle Analizi: Türkiye Örneği

Borsa Getiri Oranı ve Faiz Oranı Arasındaki İlişkinin Doğrusal Olmayan Yöntemlerle Analizi: Türkiye Örneği Volume 4 Number 3 03 pp. -40 ISSN: 309-448 www.berjournal.com Borsa Geiri Oranı ve Faiz Oranı Arasındaki İlişkinin Doğrusal Olmayan Yönemlerle Analizi: Türkiye Örneği Yusuf Ekrem Akbaşa Öze: Bu çalışmada,

Detaylı

İstanbul Menkul Kıymetler Borsası nda haftanın günü etkisi ve Ocak ayı anomalilerinin ARCH-GARCH modelleri ile test edilmesi

İstanbul Menkul Kıymetler Borsası nda haftanın günü etkisi ve Ocak ayı anomalilerinin ARCH-GARCH modelleri ile test edilmesi İsanbul Üniversiesi İşleme Fakülesi Dergisi Isanbul Universiy Journal of he School of Business Adminisraion Cil/Vol:37, Sayı/No:2, 2008, 98-110 ISSN: 1303-1732 - www.ifdergisi.org 2008 İsanbul Menkul Kıymeler

Detaylı

KOŞULLU DEĞİŞEN VARYANS MODELLERİ İLE TÜRKİYE ALTIN PİYASASI ENDEKSİ VOLATİLİTELERİNİN TAHMİN EDİLMESİ

KOŞULLU DEĞİŞEN VARYANS MODELLERİ İLE TÜRKİYE ALTIN PİYASASI ENDEKSİ VOLATİLİTELERİNİN TAHMİN EDİLMESİ Cil/Volume: 15 Sayı/Issue: Haziran/June 017 ss./pp. 163-181 İ. E. Kayral Doi: hp://dx.doi.org/10.11611/yead.6404 KOŞULLU DEĞİŞEN VARYANS MODELLERİ İLE TÜRKİYE ALTIN PİYASASI ENDEKSİ VOLATİLİTELERİNİN TAHMİN

Detaylı

Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Cilt:22 Sayı:2, Yıl:2007, ss:49-66

Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Cilt:22 Sayı:2, Yıl:2007, ss:49-66 Dokuz Eylül Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi Dergisi Cil:22 Sayı:2, Yıl:2007, ss:49-66 SPOT VE VADELİ İŞLEM FİYATLARININ VARYANSLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK TESTİ Emrah İsmail ÇEVİK * Mehme

Detaylı

Reel Döviz Kuru Endeksinin Otoregresif Koşullu Değişen Varyanslılığının Analizi: İki Eşikli Tarch Yöntemi İle Modellenmesi

Reel Döviz Kuru Endeksinin Otoregresif Koşullu Değişen Varyanslılığının Analizi: İki Eşikli Tarch Yöntemi İle Modellenmesi Reel Döviz Kuru Endeksinin Ooregresif Koşullu Değişen Varyanslılığının Analizi: İki Eşikli Tarch Yönemi İle Modellenmesi Reel Döviz Kuru Endeksinin Ooregresif Koşullu Değişen Varyanslılığının Analizi:

Detaylı

Getiri Volatilitisi İle İşlem Hacmi Arasındaki İlişki: İMKB de Ampirik Bir Çalışma

Getiri Volatilitisi İle İşlem Hacmi Arasındaki İlişki: İMKB de Ampirik Bir Çalışma 200 18 19 Yrd. Doç. Dr.Melek Acar Boyacıoğlu 20 Dr. Burcu Güvenek Geiri Volailiisi İle İşlem Hacmi Arasındaki İlişki: İMKB de Amirik Bir Çalışma Dr. Volkan Alekin Yrd. Doç. Dr. Melek ACAR BOYACIOĞLU Dr.

Detaylı

Birim Kök Testleri 3/24/2016. Bir stokastik sürecin birim kök içerip içermediğini nasıl anlarız? Hatırlarsak aşağıdaki AR(1) sürecinde

Birim Kök Testleri 3/24/2016. Bir stokastik sürecin birim kök içerip içermediğini nasıl anlarız? Hatırlarsak aşağıdaki AR(1) sürecinde Yıldız Teknik Üniversiesi İkisa Bölümü Ekonomeri II Ders Noları Ders Kiabı: J.M. Wooldridge, Inroducory Economerics A Modern Approach, 2nd. ed., 2002, Thomson Learning. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök

Detaylı

DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller

DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıılmış Gecikme ve Ooregresiv Modeller 1 Zaman serisi modellerinde, bağımlı değişken Y nin zamanındaki değerleri, bağımsız X değişkenlerinin zamanındaki cari

Detaylı

ALTIN FİYATLARINI ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN TESPİTİ ÜZERİNE: MGARCH MODELİ İLE BİR İNCELEME

ALTIN FİYATLARINI ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN TESPİTİ ÜZERİNE: MGARCH MODELİ İLE BİR İNCELEME ALTIN FİYATLARINI ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN TESPİTİ ÜZERİNE: MGARCH MODELİ İLE BİR İNCELEME ÖZET Prof.Dr.Cengiz TORAMAN Balıkesir Üniversiesi, İİBF,İşleme Bölümü Cengizoraman4@yahoo.com Öğr.Gör.Çağaay BAŞARIR

Detaylı

Birim Kök Testleri. Random Walk. Bir stokastiksürecin birim kök içerip içermediğini nasıl anlarız? Hatırlarsak aşağıdaki AR(1) sürecinde

Birim Kök Testleri. Random Walk. Bir stokastiksürecin birim kök içerip içermediğini nasıl anlarız? Hatırlarsak aşağıdaki AR(1) sürecinde Yıldız Teknik Üniversiesi İkisa Bölümü Ekonomeri II Ders Noları Ders Kiabı: J.M. Wooldridge, Inroducory Economerics A Modern Approach, 2nd. ed., 02, Thomson Learning. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök

Detaylı

A Study on the Estimation of Supply Response of Cotton in Cukurova Region

A Study on the Estimation of Supply Response of Cotton in Cukurova Region MPRA Munich Personal RePEc Archive A Sudy on he Esimaion of Suly Resonse of Coon in Cukurova Region Erkan Akas Faculy of Economics & Admin.Sciences a BIGA 2006 Online a h://mra.ub.uni-muenchen.de/8648/

Detaylı

SORU SETİ 02 (REVİZE EDİLDİ) FİNAL KONULARI

SORU SETİ 02 (REVİZE EDİLDİ) FİNAL KONULARI Ekonomeri 8 Ocak, 0 Gazi Üniversiesi İkisa Bölümü SORU SETİ 0 (REVİZE EDİLDİ) FİNAL KONULARI PROBLEM Aşağıda verilen avuk ei alebi fonksiyonunu düşününüz (960-98): lny = β + β ln X + β ln X + β ln X +

Detaylı

FAİZ ORANINDAKİ BİR ARTIŞ CARİ İŞLEMLER AÇIĞINI ARTIRIR MI?

FAİZ ORANINDAKİ BİR ARTIŞ CARİ İŞLEMLER AÇIĞINI ARTIRIR MI? FAİZ ORANINDAKİ BİR ARTIŞ CARİ İŞLEMLER AÇIĞINI ARTIRIR MI? Ehem ESEN, Zekeriya YILDIRIM, S. Faih KOSTAKOĞLU FAİZ ORANINDAKİ BİR ARTIŞ CARİ İŞLEMLER AÇIĞINI ARTIRIR MI? Ehem ESEN Yrd.Doç.Dr. Anadolu Üniversiesi,

Detaylı

YÜKSEK ENFLASYON ENFLASYON BELİRSİZLİĞİNİ ARTIRIYOR MU?

YÜKSEK ENFLASYON ENFLASYON BELİRSİZLİĞİNİ ARTIRIYOR MU? YÜKSEK ENFLASYON ENFLASYON BELİRSİZLİĞİNİ ARTIRIYOR MU? Doç. Dr. Harun TERZİ Karadeniz Teknik Üniversiesi İİBF İkisa Bölümü Öğreim Üyesi 618 Trabzon Tel : (462) 3773311 Fax : (462) 3257281 e-mail : herzi@ku.edu.r

Detaylı

İŞSİZLİK VE İNTİHAR İLİŞKİSİ: 1975 2005 VAR ANALİZİ Ferhat TOPBAŞ *

İŞSİZLİK VE İNTİHAR İLİŞKİSİ: 1975 2005 VAR ANALİZİ Ferhat TOPBAŞ * İşsizlik ve İnihar İlişkisi: 1975 2005 Var Analizi 161 İŞSİZLİK VE İNTİHAR İLİŞKİSİ: 1975 2005 VAR ANALİZİ Ferha TOPBAŞ * ÖZET İşsizlik, birey üzerinde olumsuz birçok soruna neden olan karmaşık bir olgudur.

Detaylı

ENFLASYON BELİRSİZLİĞİ İLE PAY SENEDİ GETİRİSİ VE VOLATİLİTESİ ARASINDAKİ İLİŞKİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

ENFLASYON BELİRSİZLİĞİ İLE PAY SENEDİ GETİRİSİ VE VOLATİLİTESİ ARASINDAKİ İLİŞKİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ ENFLASYON BELİRSİZLİĞİ İLE PAY SENEDİ GETİRİSİ VE VOLATİLİTESİ ARASINDAKİ İLİŞKİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ Doç. Dr. Emrah İsmail Çevik Namık Kemal Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi eicevik@nku.edu.r

Detaylı

NET YABANCI İŞLEM HACMİ İLE HİSSE SENEDİ GETİRİLERİ ARASINDA UZUN DÖNEMLİ İLİŞKİ VAR MIDIR? Cüneyt AKAR (*)

NET YABANCI İŞLEM HACMİ İLE HİSSE SENEDİ GETİRİLERİ ARASINDA UZUN DÖNEMLİ İLİŞKİ VAR MIDIR? Cüneyt AKAR (*) NET YABANCI İŞLEM HACMİ İLE HİSSE SENEDİ GETİRİLERİ ARASINDA UZUN DÖNEMLİ İLİŞKİ VAR MIDIR? Cüney AKAR (*) Öze: Bu çalışmada ne yabancı işlem hacmiyle hisse senedi geirileri arasında uzun dönemli bir ilişkinin

Detaylı

ÇOKLU DOĞRUSAL BAĞLANTI

ÇOKLU DOĞRUSAL BAĞLANTI ÇOKLU DOĞRUSAL BAĞLANTI ÇOKLU DOĞRUSALLIĞIN ANLAMI Çoklu doğrusal bağlanı; Bağımsız değişkenler arasında doğrusal (yada doğrusala yakın) ilişki olmasıdır... r xx i j paramereler belirlenemez hale gelir.

Detaylı

THE CAUSALITY RELATION BETWEEN CONSUMER CONFIDENCE AND STOCK PRICES: CASE OF TURKEY. Abstract

THE CAUSALITY RELATION BETWEEN CONSUMER CONFIDENCE AND STOCK PRICES: CASE OF TURKEY. Abstract Ekonomik ve Sosyal Araşırmalar Dergisi, Bahar 20, Cil:7, Yıl:7, Sayı:, 7:53-65 TÜKETİCİ GÜVENİ VE HİSSE SENEDİ FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ * Yusuf Volkan TOPUZ ** THE CAUSALITY

Detaylı

ULUSAL HİSSE SENETLERİ PİYASASI NDA ETKİNLİK

ULUSAL HİSSE SENETLERİ PİYASASI NDA ETKİNLİK ULUSAL HİSSE SENETLERİ PİYASASI NDA ETKİNLİK Nuray ERGÜL ÖZET Son yıllarda, Türk Sermaye Piyasalarında hukuk, muhasebe ve deneim alanlarında, uluslararası kuralların uygulanması için büyük değişiklikler

Detaylı

-ENFLASYON ROBUST ESTIMATION OF THE VECTOR AUTOREGRESSIVE MODEL: AN INVESTIGATION OF THE RELATIONSHIP BETWEEN ECONOMIC GROWTH AND INFLATION

-ENFLASYON ROBUST ESTIMATION OF THE VECTOR AUTOREGRESSIVE MODEL: AN INVESTIGATION OF THE RELATIONSHIP BETWEEN ECONOMIC GROWTH AND INFLATION Marmara Üniversiesi YIL 2010, SAYI II, S. 539-553 -ENFLASYON Öze Özlem YORULMAZ * ** - Anahar Kelimeler: ROBUST ESTIMATION OF THE VECTOR AUTOREGRESSIVE MODEL: AN INVESTIGATION OF THE RELATIONSHIP BETWEEN

Detaylı

598 INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES 2016

598 INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES 2016 598 INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES 2016 Döviz Kuru, Alın Fiyaları ve Borsa Geirileri Yönünün Yüksek Dereceden Markov Zincirleri leri ile Tahmini Esimaion of Direcion of Exchange Rae, Gold

Detaylı

Dağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller. Mehmet Vedat PAZARLIOĞLU

Dağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller. Mehmet Vedat PAZARLIOĞLU Dağıılmış Gecikme ve Ooregresiv Modeller Mehme Veda PAZARLIOĞLU Saik Model Nedir? Saik Model, Y ve X arasında aynı dönemde yani döneminde oraya çıkan ilişkiden gelmekedir. Y = b 0 + b 1 X + u, (=1,2,,n.)

Detaylı

Tüketici Güveni ve Hisse Senedi Fiyatları Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği (2004: :01)

Tüketici Güveni ve Hisse Senedi Fiyatları Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği (2004: :01) June 7-9, 2009, Eskişehir, Turkey. Tükeici Güveni ve Hisse Senedi Fiyaları Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği (2004:0-2009:0) Yusuf Volkan Topuz * İkisadi İdari Bilimler Fakülesi, İşleme Bölümü,

Detaylı

EKONOMİK BİR UYGULAMA İLE KENDİNDEN UYARIMLI EŞİKSEL DEĞİŞEN VARYANSLI OTOREGRESİF MODEL

EKONOMİK BİR UYGULAMA İLE KENDİNDEN UYARIMLI EŞİKSEL DEĞİŞEN VARYANSLI OTOREGRESİF MODEL EKONOMİK BİR UYGULAMA İLE KENDİNDEN UYARIMLI EŞİKSEL DEĞİŞEN VARYANSLI OTOREGRESİF MODEL Ümran M. TEKŞEN KAHRAMAN *, Aşır GENÇ ** ÖZET Bu çalışmada, eşiksel ooregresif (TAR) modeller sınıfından kendinden

Detaylı

Mevsimsel Kointegrasyon Analizi: Güney Afrika Örneği. Seasonal Cointegration Analysis: Example of South Africa

Mevsimsel Kointegrasyon Analizi: Güney Afrika Örneği. Seasonal Cointegration Analysis: Example of South Africa Gazi Üniversiesi Sosyal Bilimler Dergisi Vol/Cil 3, No/Sayı 6, 216 Mevsimsel Koinegrasyon Analizi Güney Afrika Örneği Jeanine NDIHOKUBWAYO Yılmaz AKDİ Öze Bu çalışmada 1991-2134 dönemi Güney Afrika ekonomik

Detaylı

Türkiye nin Kabuklu Fındık Üretiminde Üretim-Fiyat İlişkisinin Koyck Yaklaşımı İle Analizi

Türkiye nin Kabuklu Fındık Üretiminde Üretim-Fiyat İlişkisinin Koyck Yaklaşımı İle Analizi TÜRK TARIM ve DOĞA BİLİMLERİ DERGİSİ TURKISH JOURNAL of AGRICULTURAL and NATURAL SCIENCES www.urkjans.com Türkiye nin Kabuklu Fındık Üreiminde Üreim-Fiya İlişkisinin Koyck Yaklaşımı İle Analizi Şenol ÇELİK*

Detaylı

HİSSE SENEDİ FİYATLARI VE DÖVİZ KURU İLİŞKİSİ

HİSSE SENEDİ FİYATLARI VE DÖVİZ KURU İLİŞKİSİ The Journal of Academic Social Science Sudies Inernaional Journal of Social Science Doi number:hp://dx.doi.org/10.9761/jasss2963 Number: 37, p. 399-408, Auumn I 2015 Yayın Süreci Yayın Geliş Tarihi Yayınlanma

Detaylı

PETROL FİYATLARININ BORSA İSTANBUL SANAYİ FİYAT ENDEKSİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

PETROL FİYATLARININ BORSA İSTANBUL SANAYİ FİYAT ENDEKSİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ PETROL FİYATLARININ BORSA İSTANBUL SANAYİ FİYAT ENDEKSİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ Yrd.Doç.Dr. Cüney KILIÇ Çanakkale Onsekiz Mar Üniversiesi Biga İ.İ.B.F., İkisa Bölümü Yrd.Doç.Dr. Yılmaz BAYAR Karabük Üniversiesi

Detaylı

Vadeli İşlem Piyasasında Optimal Hedge Rasyosunun Statik ve Dinamik Teknikler Yardımıyla Hesaplanması

Vadeli İşlem Piyasasında Optimal Hedge Rasyosunun Statik ve Dinamik Teknikler Yardımıyla Hesaplanması Uluslararası Alanya İşleme Fakülesi Dergisi Inernaional Journal of Alanya Faculy of Business Yıl:014, C:6, S:3, s. 1-13 Year:014, Vol:6, No:3, s. 1-13 Vadeli İşlem Piyasasında Opimal Hedge Rasyosunun Saik

Detaylı

TÜRKİYE CUMHURİYETİ ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ EKONOMETRİ ANABİLİM DALI

TÜRKİYE CUMHURİYETİ ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ EKONOMETRİ ANABİLİM DALI TÜRKİYE CUMHURİYETİ ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ EKONOMETRİ ANABİLİM DALI KOŞULLU VARYANS MODELLERİ: FİNANSAL ZAMAN SERİLERİ ÜZERİNE UYGULAMA Arzu KÖKCEN YÜKSEK LİSANS TEZİ ADANA-00

Detaylı

Enflasyonun Borsa Performansı Üzerindeki Etkisi

Enflasyonun Borsa Performansı Üzerindeki Etkisi Kocaeli Üniversiesi Sosyal Bilimler Ensiüsü Dergisi (7) 2004 / 1 : 23-35 Enflasyonun Borsa Performansı Üzerindeki Ekisi Osman Karamusafa * Ayku Karakaya ** Öze: Bu çalışmanın amacı, enflasyon oranının

Detaylı

REEL KURLAR VE BALASSA- SAMUELSON HİPOTEZİ. Arş. Gör. Almıla BURGAÇ ÇİL

REEL KURLAR VE BALASSA- SAMUELSON HİPOTEZİ. Arş. Gör. Almıla BURGAÇ ÇİL REEL KURLAR VE BALASSA- SAMUELSON HİPOTEZİ Arş. Gör. Almıla BURGAÇ ÇİL Çalışmanın Amacı Finansal serbesinin başladığı 1990 sonrası dönemini kapsayan süreçe Türk Lirası nın değerlenmesinin Balassa- Samuelson

Detaylı

AYÇİÇEK VE SOYA YAĞI İTHALAT TALEBİNİN ANALİZİ

AYÇİÇEK VE SOYA YAĞI İTHALAT TALEBİNİN ANALİZİ AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ DERGİSİ,, 15(),71-79 AYÇİÇEK VE SOYA YAĞI İTHALAT TALEBİNİN ANALİZİ Selim Adem HATIRLI Vecdi DEMİRCAN Ali Rıza AKTAŞ Süleyman Demirel Üniversiesi Ziraa Fakülesi Tarım

Detaylı

Hisse Senedi Fiyatlarıyla Yabancı İşlem Hacmi Arasında Nedensellik:

Hisse Senedi Fiyatlarıyla Yabancı İşlem Hacmi Arasında Nedensellik: Hisse Senedi Fiyalarıyla abancı İşlem Hacmi Arasında Nedensellik: Toda-amamoo aklaşımı Dr. Cüney AKAR Balıkesir Üniversiesi, Bandırma İİBF. Öze Bu çalışmada İsanbul Menkul Kıymeler Borsasında (İMKB) IMKB100

Detaylı

DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller

DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıılmış Gecikme ve Ooregresiv Modeller 1 Saik Model Y = b 0 + b 1 X + u, (=1,2,,n.) Saik Model, Y ve X arasında aynı dönemde yani döneminde oraya çıkan ilişkiden

Detaylı

Teknolojik bir değişiklik veya üretim arttırıcı bir yatırımın sonucunda ihracatta, üretim miktarında vs. önemli artışlar olabilir.

Teknolojik bir değişiklik veya üretim arttırıcı bir yatırımın sonucunda ihracatta, üretim miktarında vs. önemli artışlar olabilir. YAPISAL DEĞİŞİKLİK Zaman serileri bazı nedenler veya bazı fakörler arafından ekilenerek zaman içinde değişikliklere uğrayabilirler. Bu değişim ikisadi kriz, ikisa poliikalarında yapılan değişiklik, eknolojik

Detaylı

Reel ve Nominal Şokların Reel ve Nominal Döviz Kurları Üzerindeki Etkileri: Türkiye Örneği

Reel ve Nominal Şokların Reel ve Nominal Döviz Kurları Üzerindeki Etkileri: Türkiye Örneği Reel ve Nominal Şokların Reel ve Nominal Döviz Kurları Üzerindeki Ekileri: Türkiye Örneği Öze Ahme Mura ALPER Bu çalışma Türkiye deki reel döviz kuru dalgalanmalarının kaynaklarını açıklamayı amaçlamakadır.

Detaylı

Sabit Sermaye Yatırımları ve Ekonomik Büyüme: Ampirik Bir Analiz

Sabit Sermaye Yatırımları ve Ekonomik Büyüme: Ampirik Bir Analiz Sabi Sermaye Yaırımları ve Ekonomik Büyüme: Ampirik Bir Analiz Mura ÇETİN Doç. Dr., Bozok Üniversiesi, İİBF İkisa Bölümü mura.cein@bozok.edu.r Sabi Sermaye Yaırımları ve Ekonomik Büyüme: Ampirik Bir Analiz

Detaylı

FİNANSAL PİYASA VOLATİLİTESİ VE EKONOMİ

FİNANSAL PİYASA VOLATİLİTESİ VE EKONOMİ FİNANSAL PİYASA VOLATİLİTESİ VE EKONOMİ Yrd. Doç. Dr. Hülya Kanalıcı Akay Uludağ Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi Mehme Nargeleçekenler Uludağ Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi

Detaylı

Araşırma Makaleleri REEL DÖVİZ KURU BELİRSİZLİĞİ İ TİCARET PERFORMA SI A ETKİSİ: TÜRKİYE UYGULAMASI Erşan SEVER ÖZET Bu çalışmada reel döviz kuru belirsizliğinin Türkiye nin icare performansına ekisi araşırılmışır.

Detaylı

Kırılgan Beşlide Satın Alma Gücü Paritesi (SAGP) Hipotezinin Test Edilmesi The Test of Purchasing Power Parity Hypothesis for Fragile Five

Kırılgan Beşlide Satın Alma Gücü Paritesi (SAGP) Hipotezinin Test Edilmesi The Test of Purchasing Power Parity Hypothesis for Fragile Five Journal of Yasar Universiy, 205 0(37) 638-6477 Kırılgan Beşlide Saın Alma Gücü Pariesi (SAGP) ipoezinin Tes Edilmesi The Tes of Purchasing Power Pariy ypohesis for Fragile Five İsmail ÇEVİŞ, Pamukkale

Detaylı

Şeyma Çalışkan Çavdar Yildiz Technical University ISSN : 1308-7444 scavdar@yildiz.edu.tr 2010 www.newwsa.com Istanbul-Turkey

Şeyma Çalışkan Çavdar Yildiz Technical University ISSN : 1308-7444 scavdar@yildiz.edu.tr 2010 www.newwsa.com Istanbul-Turkey ISSN:1306-3111 e-journal of New World Sciences Academy 2011, Volume: 6, Number: 4, Aricle Number: 3C0085 SOCIAL SCIENCES Received: May 2011 Acceped: Ocober 2011 Şeyma Çalışkan Çavdar Series : 3C Yildiz

Detaylı

HİSSE SENEDİ PİYASALARINDA SÜRÜ DAVRANIŞI: BİST TE BİR ARAŞTIRMA HERDING IN STOCK MARKETS: A RESEARCH IN BIST Bahadır ERGÜN Hatice DOĞUKANLI

HİSSE SENEDİ PİYASALARINDA SÜRÜ DAVRANIŞI: BİST TE BİR ARAŞTIRMA HERDING IN STOCK MARKETS: A RESEARCH IN BIST Bahadır ERGÜN Hatice DOĞUKANLI Uluslararası Sosyal Araşırmalar Dergisi The Journal of Inernaional Social Research Cil: 8 Sayı: 40 Volume: 8 Issue: 40 Ekim 2015 Ocober 2015 www.sosyalarasirmalar.com Issn: 1307-9581 HİSSE SENEDİ PİYASALARINDA

Detaylı

Uluslararası Portföy Yönetiminde Rejim Geçişken Karar Destek Modelleri: Gelişmekte Olan Menkul Kıymet Piyasaları Üzerine Bir Uygulama

Uluslararası Portföy Yönetiminde Rejim Geçişken Karar Destek Modelleri: Gelişmekte Olan Menkul Kıymet Piyasaları Üzerine Bir Uygulama İşleme ve İkisa Çalışmaları Dergisi Cil 2, Sayı 2, 2014, ss.27-43 ISSN:2147-804X hp://www.islemeikisa.com Uluslararası Porföy Yöneiminde Rejim Geçişken Karar Desek Modelleri: Gelişmeke Olan Menkul Kıyme

Detaylı

Çoklu Doğrusal Regresyon Modelinde Değişken Seçiminin Zootekniye Uygulanışı

Çoklu Doğrusal Regresyon Modelinde Değişken Seçiminin Zootekniye Uygulanışı Ç.Ü.Z.F. Dergisi, 2015, 30 (1) : 1 8 J.Agric. Fac. Ç.Ü., 2015, 30 (1) : 1-8 Çoklu Doğrusal Regresyon inde Değişken Seçiminin Zooekniye Uygulanışı G. Tamer KAYAALP (1) Melis ÇELİK GÜNEY (1) Zeynel CEBECİ

Detaylı

Türkiye nin İthalat ve İhracat Bağımlılığı: Seçilmiş Ülke Örnekleri Üzerine Ampirik Bir Uygulama

Türkiye nin İthalat ve İhracat Bağımlılığı: Seçilmiş Ülke Örnekleri Üzerine Ampirik Bir Uygulama EGE AKADEMİK BAKIŞ / EGE ACADEMIC REVIEW Cil: 3 Sayı: 2 Nisan 203 ss. 9-208 Türkiye nin İhala ve İhraca Bağımlılığı: Seçilmiş Ülke Örnekleri Üzerine Ampirik Bir Uygulama Dependency of Impor and Expor of

Detaylı

Türkiye Ekonomisinde Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme

Türkiye Ekonomisinde Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme Türkiye Ekonomisinde Enerji Tükeimi ve Ekonomik Büyüme Mehme MUCUK * Doğan UYSAL ** Öze Genel olarak enerji, ekonomik ve endüsriyel kalkınma için önemli bir girdi kabul edilmekedir. Ancak enerjinin bazı

Detaylı

Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Đlişkinin Ampirik Bir Analizi: Türkiye Örneği

Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Đlişkinin Ampirik Bir Analizi: Türkiye Örneği Volume 2. Number 1. 2011 pp. 121-142 ISSN: 1309-2448 www.berjournal.com Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Đlişkinin Ampirik Bir Analizi: Türkiye Örneği Burcu Ozcan a Ayse Ari b Öze: Finansal

Detaylı

VOB-BİST Endeks Sözleşmeleri İşlem Hacminin BİST Endekslerine Etkisi

VOB-BİST Endeks Sözleşmeleri İşlem Hacminin BİST Endekslerine Etkisi February 1-, 015-5 h Inernaional Scienific Conference of Iranian Academicians Abroad in Turkey VOB-BİST Endeks Sözleşmeleri İşlem Hacminin BİST Endekslerine Ekisi Mirrasoul SEYEDGHOMI PhD (Candidae) in

Detaylı

8.Ders(EK) Zaman Serileri Analizi

8.Ders(EK) Zaman Serileri Analizi 8.Ders(EK) Zaman Serileri Analizi SPSS Projec: Airline Passengers daa se is used for various analyses in his online raining workshop, which includes: Times series analysis [building ARIMA models] Proje:

Detaylı

DÖVİZ KURU POLİTİKALARI VE TÜRKİYE DE DÖVİZ KURU OYNAKLIĞININ ETKİLEŞİMLERİ

DÖVİZ KURU POLİTİKALARI VE TÜRKİYE DE DÖVİZ KURU OYNAKLIĞININ ETKİLEŞİMLERİ ARAŞTIRMA RAPORU (Kamuya Açık) DÖVİZ KURU POLİTİKALARI VE TÜRKİYE DE DÖVİZ KURU OYNAKLIĞININ ETKİLEŞİMLERİ DR. MUSTAFA ÖZÇAM BAŞUZMAN ARAŞTIRMA DAİRESİ 27.02.2004 İÇİNDEKİLER 1. GİRİŞ... 1 2. DÖVİZ KURU

Detaylı

YAPAY SİNİR AĞLARI İLE NİĞDE BÖLGESİNİN ELEKTRİK YÜK TAHMİNİ

YAPAY SİNİR AĞLARI İLE NİĞDE BÖLGESİNİN ELEKTRİK YÜK TAHMİNİ YAPAY SİNİR AĞLARI İLE NİĞDE BÖLGESİNİN ELEKRİK YÜK AHMİNİ anku YALÇINÖZ Saadedin HERDEM Ulaş EMİNOĞLU Niğde Üniversiesi, Mühendislik-Mimarlık Fakülesi Elekrik-Elekronik Mühendisliği Bölümü, Niğde 5 /

Detaylı

Araştırma Makalesi. Selçuk Üniversitesi Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi 26 (2): (2012) ISSN:

Araştırma Makalesi.  Selçuk Üniversitesi Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi 26 (2): (2012) ISSN: Araşırma Makalesi www.ziraa.selcuk.edu.r/ojs Selçuk Üniversiesi Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi 26 (2): (2012) 63-69 ISSN:1309-0550 Türkiye nin Tarım Ürünleri İhraca Fonksiyonu ve Döviz Kuru Belirsizliğinin

Detaylı

Geriye Dönük Testlerin Karşılaştırmalı Analizi: Döviz Kuru Üzerine Bir Uygulama

Geriye Dönük Testlerin Karşılaştırmalı Analizi: Döviz Kuru Üzerine Bir Uygulama Bankacılar Dergisi, Sayı 6, 7 Geriye Dönük Teslerin Karşılaşırmalı Analizi: Döviz Kuru Üzerine Bir Uygulama Ailla Çifer * - Dr. Alper Özün ** - Sai Yılmazer *** Bu çalışmada, riske maruz değer modellerinin

Detaylı

Turizm Talebi ve Döviz Kuru Şokları: Türk Turizm Sektörü İçin Ekonometrik Bir Analiz

Turizm Talebi ve Döviz Kuru Şokları: Türk Turizm Sektörü İçin Ekonometrik Bir Analiz Turizm Talebi ve Döviz Kuru Şokları: Türk Turizm Sekörü İçin Ekonomerik Bir Analiz Kuruluş BOZKURT Yrd. Doç. Dr., Adnan Menderes Üniversiesi Söke İşleme Fakülesi, Bankacılık ve Finans Bölümü kuriboz_48@homail.com

Detaylı

BRIC Ülkeleri ve Türkiye Arasındaki Sermaye Piyasaları Entegrasyonunun Parametrik ve Parametrik Olmayan Eşbütünleşme Testleri ile Analizi

BRIC Ülkeleri ve Türkiye Arasındaki Sermaye Piyasaları Entegrasyonunun Parametrik ve Parametrik Olmayan Eşbütünleşme Testleri ile Analizi BRIC Ülkeleri ve Türkiye Arasındaki Sermaye Piyasaları Enegrasyonunun Paramerik ve Paramerik Olmayan Eşbüünleşme Tesleri ile Analizi BRIC Ülkeleri ve Türkiye Arasındaki Sermaye Piyasaları Enegrasyonunun

Detaylı

YAPISAL KIRILMALI BİRİM KÖK TESTLERİNİN KÜÇÜK ÖRNEKLEM ÖZELLİKLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

YAPISAL KIRILMALI BİRİM KÖK TESTLERİNİN KÜÇÜK ÖRNEKLEM ÖZELLİKLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI YAPISAL KIRILMALI BİRİM KÖK TESTLERİNİN KÜÇÜK ÖRNEKLEM ÖZELLİKLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI TC. Pamukkale Üniversiesi Sosyal Bilimler Ensiüsü Yüksek Lisans Tezi Ekonomeri Anabilim Dalı Abdullah Emre ÇAĞLAR

Detaylı

FORECASTING TOURISM DEMAND BY ARTIFICIAL NEURAL NETWORKS AND TIME SERIES METHODS: A COMPARATIVE ANALYSIS IN INBOUND TOURISM DEMAND TO ANTALYA

FORECASTING TOURISM DEMAND BY ARTIFICIAL NEURAL NETWORKS AND TIME SERIES METHODS: A COMPARATIVE ANALYSIS IN INBOUND TOURISM DEMAND TO ANTALYA Süleyman Demirel Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi Dergisi Y.2009, C.14, S.1 s.99-114. Suleyman Demirel Universiy The Journal of Faculy of Economics and Adminisraive Sciences Y.2009, Vol.14,

Detaylı

TÜRKİYE'DE ŞEKER FİYATLARINDAKİ DEĞİŞİMİN OLASI ETKİLERİNİN TAHMİNİ: BİR SİMÜLASYON DENEMESİ

TÜRKİYE'DE ŞEKER FİYATLARINDAKİ DEĞİŞİMİN OLASI ETKİLERİNİN TAHMİNİ: BİR SİMÜLASYON DENEMESİ TÜRKİYE'DE ŞEKER FİYATLARINDAKİ DEĞİŞİMİN OLASI ETKİLERİNİN TAHMİNİ: BİR SİMÜLASYON DENEMESİ Yrd.DoçDr. Halil FİDAN Doç.Dr. Erdemir GÜNDOĞMUŞ rof.dr. Ahme ÖZÇELİK 1.GİRİŞ Şekerpancarı önemli arım ürünlerimizden

Detaylı

Prof. Dr. Bedriye Saraçoğlu - Doç. Dr. Şenay Açıkgöz - Dr. Öğr. Üyesi Gaye Karpat Çatalbaş

Prof. Dr. Bedriye Saraçoğlu - Doç. Dr. Şenay Açıkgöz - Dr. Öğr. Üyesi Gaye Karpat Çatalbaş Anadolu Üniversiesi Sosyal Bilimler Dergisi Anadolu Universiy Journal of Social Sciences Döviz Kuru Oynaklığının Türkiye nin Almanya ile Mal Ticarei Üzerine Ekileri* The Effecs of Exchange Rae Volailiy

Detaylı

Satın Alma Gücü Paritesinin Azerbaycan, Kazakistan ve Kırgızistan İçin Geçerliliği: Birim Kök ve Eşbütünleşme Analizi

Satın Alma Gücü Paritesinin Azerbaycan, Kazakistan ve Kırgızistan İçin Geçerliliği: Birim Kök ve Eşbütünleşme Analizi 259-284 Saın Alma Gücü Pariesinin Azerbaycan, Kazakisan ve Kırgızisan İçin Geçerliliği: Birim Kök ve Eşbüünleşme Analizi Turhan Korkmaz Emrah İsmail Çevik ** Nüke Kırcı Çevik *** Öz Bu çalışmada Azerbaycan,

Detaylı

MEVSİMSEL EŞBÜTÜNLEŞME TESTİ: TÜRKİYE NİN MAKROEKONOMİK VERİLERİYLE BİR UYGULAMA

MEVSİMSEL EŞBÜTÜNLEŞME TESTİ: TÜRKİYE NİN MAKROEKONOMİK VERİLERİYLE BİR UYGULAMA Aaürk Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cil: 5, Sayı:, 3 MEVSİMSEL EŞBÜTÜNLEŞME TESTİ: TÜRKİE NİN MAKROEKONOMİK VERİLERİLE BİR UGULAMA Özlem AVAZ KIZILGÖL (*) Öze: Bu çalışmada, GSİH, ihraca,

Detaylı

TÜRKİYE PETROL FİYATLARI OYNAKLIĞININ MODELLENMESİ

TÜRKİYE PETROL FİYATLARI OYNAKLIĞININ MODELLENMESİ Ekonomeri ve İsaisik Sayı: 7 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İKTİSAT FAKÜLTESİ EKONOMETRİ VE İSTATİSTİK DERGİSİ TÜRKİYE PETROL FİYATLARI OYNAKLIĞININ MODELLENMESİ Esin FİRUZAN Absrac Nowadays, volailiy of crude

Detaylı

Döviz Kuru Belirsizliğinin İhracata Etkisi: Türkiye İçin Bir Uygulama

Döviz Kuru Belirsizliğinin İhracata Etkisi: Türkiye İçin Bir Uygulama YÖNETİM VE EKONOMİ Yıl:2009 Cil:16 Sayı:2 Celal Bayar Üniversiesi İ.İ.B.F. MANİSA Döviz Kuru Belirsizliğinin İhracaa Ekisi: Türkiye İçin Bir Uygulama Prof. Dr. Recep TARI Kocaeli Üniversiesi, İ.İ.B.F.,

Detaylı