Döviz Kuru ve İMKB100 Endeksi İlişkisi: Yeni Bir Test 1

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Döviz Kuru ve İMKB100 Endeksi İlişkisi: Yeni Bir Test 1"

Transkript

1 B. BERKE Döviz Kuru ve İMKB100 Endeksi İlişkisi: Yeni Bir Test 1 Burcu BERKE * Özet Döviz kurları ve hisse senedi fiyatları arasındaki ilişkiye yönelik geleneksel ve portföy dengesi yaklaşımları olmak üzere iki yaklaşım bulunmaktadır. Geleneksel yaklaşıma göre döviz kurunun değişmesi firmaların kârlılığını etkileyerek hisse senedi fiyatlarında bir değişmeye neden olmakta ve bu iki değişken arasında pozitif bir ilişki bulunmaktadır. Portföy dengesi yaklaşımında ise hisse senedi fiyatlarının artması döviz kurunda azaltıcı bir etkiye ve negatif bir ilişkiye neden olmaktadır. Bu yaklaşımların geçerliliğinin sorgulandığı bu çalışmada 01/04/ /07/2012 dönemi için Türkiye de TL/USD döviz kuru ile İMKB100 fiyat endeksi arasındaki ilişki FMOLS, CCR ve DOLS yöntemleri kullanılarak araştırılmaktadır. Üç testin sonuçları iki değişken arasında negatif bir ilişkinin var olduğunu ve bu nedenle portföy dengesi yaklaşımının desteklendiğini göstermektedir. Anahtar Kelimeler: Döviz Kurları, Hisse Senedi Fiyatları, FMOLS, CCR ve DOLS Yöntemleri Exchange Rate and IMKB100 Index Relationship: A New Test Abstract There are two approaches for the relationship between exchange rates and stock prices including "traditional" and "portfolio balance" approaches. According to traditional approach, changes in exchange rates affect the profitability of firms and finally, results in a change in stock prices. In this approach, there is a positive relationship between these two variables. On portfolio balance approach, the increase in stock prices has a reducing effect on exchange rate and leads to a negative relationship. In this study questioning of the validity of these approaches for the period 01/04/ /07/2012, the relationship between TL/USD exchange 1 Bu çalışma, 1-3/11/2012 tarihleri arasında, Türkiye Ekonomi Kurumunun düzenlediği 3. Uluslararası Ekonomi Konferansında sunulan bildirinin gözden geçirilmiş halidir. * Yrd.Doç.Dr., Niğde Üniversitesi, İİBF, İktisat Bölümü, burcuberke@nigde.edu.tr Maliye Dergisi Sayı 163 Temmuz-Aralık

2 Döviz Kuru ve İMKB100 Endeksi İlişkisi: Yeni Bir Test rate and IMKB100 price index is being investigated by using FMOLS, CCR and DOLS methods in Turkey. The results of the three tests show that there is a negative relationship between two variables and therefore, portfolio balance approach is supported. Key Words: Exchange Rates, Stock Prices, FMOLS, CCR and DOLS Methods JEL Classification Codes: F31, C22 Giriş Dünyada 1970 li yıllarda uluslararası ticarette hızlı gelişmeler yaşanması 1973 yılında birçok sanayileşmiş ülkenin serbestçe dalgalanan döviz kuru rejimlerini benimsemesi ve 1997 yılında Asya para krizinin olması hem döviz kuru oynaklığını artırmış hem de portföy çeşitlendirme amaçlı yatırımların bir risk taşımasına neden olarak döviz kurları ve hisse senedi piyasaları arasındaki dinamik ilişkiyi etkilemiştir (Abdallo ve Murinde, 1997:26; Mishra, 2004:210; Phylaktis ve Ravazzolo, 2005:1032). Bu dönemden sonra yeni sermaye piyasalarının ortaya çıkışı, sermaye giriş engellerinin zamanla ortadan kaldırılması ve daha esnek döviz kuru düzenlemelerinin benimsenmesi gibi gelişmeler de yaşanmıştır. Bu tür gelişmelerle birlikte döviz piyasaları ve hisse senedi piyasaları arasındaki karşılıklı ilişkiler ülke ekonomisinin gelişmesinde önemli roller oynadığı için 1990 lı yıllardan sonra hem teorik hem de ampirik nedenlerle çok sayıda iktisatçının dikkatini çekmiştir (Nieh ve Lee, 2001:477-78). Her iki piyasa, finansal piyasanın duyarlı bir parçası olduğundan herhangi bir politika değişiminin etkisi bu iki piyasada hızlı biçimde yansımasını bulmaktadır. Tüm bunlar döviz ve hisse senedi piyasaları arasındaki ilişkilerin çalışılmasını daha karmaşık ve ilgi çekici hale getirdiği için her iki piyasa arasındaki dinamik ilişkiler araştırılmaya başlanmıştır (Mishra, 2004:210; Stavarek, 2005:141; Phylaktis ve Ravazzolo, 2005:1031). Bununla birlikte döviz kurları ve hisse senedi fiyatları arasındaki ilişkinin varlığı ve yönüne ilişkin teorik ve ampirik bir fikir birliği yoktur. Mevcut finans literatürü, döviz kuru hareketleri ve makroekonomik değişkenler arasındaki ilişkilere sonuçsuz kalmıştır (Nieh ve Lee, 2001:477-78). İktisat teorisi, döviz kurları ve hisse senedi fiyatları arasındaki ilişkiyi geleneksel ve portföy dengesi modelleri olmak üzere iki farklı yaklaşım ile açıklamaktadır. Geleneksel yaklaşımda döviz kurunun değişmesi, uluslararası rekabetçi yapı ve dış ticaret dengesini etkileyerek ülkenin gelir düzeyi ve firmaların hisse senedi fiyatlarında etkili olmaktadır. Bu yaklaşımda, döviz kurunun artması (ulusal paranın değer kaybı) ulusal firmaların rekabetçi yapısını güçlendirmekte ve dolayısıyla ihraç mallarını uluslararası ticarette daha ucuz kılmaktadır. Sonuç olarak firmaların gelirleri ve hisselerinin fiyatlarının artmasıyla birlikte döviz kurları ve hisse senedi fiyatları arasında pozitif bir ilişki çıkmaktadır (Dornbusch ve Fischer, 1980). Portföy dengesi yaklaşımında ise iktisadi ajanlar portföylerini farklı varlıklarla çeşitlendirmekte ve döviz kuru, ulusal ve yabancı finansal varlıkların arzı ve talebini dengelemektedir. Ulusal hisse senedi fiyatlarının artması, ulusal paraya olan talebi artırarak değerlenmesine neden olmakta ve yabancı hisse senetleri satılarak ulusal hisse senetlerine olan talebi artırmakta, bu ise döviz kurunda aşağıya doğru bir baskı yaratmaktadır. Bu yaklaşımda, döviz kurları ve hisse senedi fiyatları arasında negatif bir ilişki bulunmaktadır (Branson, 1983). 244 Maliye Dergisi Sayı 163 Temmuz-Aralık 2012

3 B. BERKE Gelişmekte olan ülkeler döviz kuru politikalarına duyarlı olarak büyüyen ticareti yapılabilir sektörler ve firmalarla genişleyen kurumsal sektörlere sahip oldukları için döviz kurları ve hisse senedi fiyatları bu piyasaların gelişimini etkilemede önemli bir role sahiptir (Smyth ve Nandha, 2003:699). Çalışmanın temel amacı, gelişmekte olan bir ülke olarak Türkiye de döviz kuru (TL/USD) ve hisse senedi fiyatlarını temsil etmek üzere kullanılan İMKB100 fiyat endeksi arasındaki ilişkiyi incelemektir. İki nedenle Türkiye de döviz ve hisse senedi piyasaları arasındaki ilişkilerin araştırılması ilginç bir alan sağlamaktadır: (i) Bunlardan ilki, İstanbul Menkul Kıymetler Borsasının (İMKB) en hızlı büyüyen ve gelişen hisse senedi piyasalarından biri olmasıdır. (ii) İkinci olarak Türkiye de 1994 ve 2001 yıllarında finansal krizler yaşanması ve bu dönemlerde Merkez Bankasının TL nin değer kaybı beklentilerini engellemek için döviz piyasasına müdahale etmesinin hisse senedi piyasasındaki dalgalanmaları arttırmasıdır. Dolayısıyla hisse senedi piyasasının performansının döviz piyasasının durumuna bağlı hale geldiği görülmektedir (Kasman, 2003:72). Çalışmada, Türkiye de 01/04/ /07/2012 döneminde TL/USD döviz kuru ile İMKB100 fiyat endeksi arasındaki uzun dönemli ilişki, günlük veri seti kullanılarak tek denklem (single equation) eşbütünleşme teknikleri olan DOLS (Dinamik En Küçük Kareler Yöntemi, Dynamic Ordinary Least Squares, Stock ve Watson, 1993), FMOLS (Tamamen Değiştirilmiş En Küçük Kareler Yöntemi, Fully Modified Ordinary Least Squares, Hansen, 1992) ve CCR (Kanonik Eşbütünleşme Regresyonu, Canonical Cointegrating Regression, Park, 1992) yöntemleri ile araştırılmaktadır. Türkiye de 2001 krizi sonrası dalgalı döviz kurlarına geçilmesiyle birlikte döviz piyasasındaki hareketler hisse senedi piyasasına da yansıyarak değişmeler yarattığı için bu dönemden sonraki yıllar ilginç bir araştırma alanı oluşturmaktadır. Çalışmanın takip eden bölümünde konu ile ilgili teorik ve ampirik literatür tartışılacak, ikinci bölümünde çalışmada kullanılan model sunulacak, üçüncü bölümünde yöntem ve analiz sonuçlarına yer verilecek ve son olarak çalışmanın genel bir değerlendirmesini içeren sonuç bölümü ile çalışma tamamlanacaktır. 1. Teorik ve Ampirik Literatürün Gözden Geçirilmesi 1.1. Teorik Literatür Literatürde döviz kurları ve hisse senedi fiyatları arasındaki ilişkiye yönelik iki temel teorik yaklaşım bulunmaktadır. Bunlar geleneksel (mikro, akım) ve portföy (makro, stok) dengesi yaklaşımlarıdır. (i) Dornbusch ve Fisher (1980) in geliştirdiği döviz kurlarının geleneksel modelleri döviz kurunun değişmesinin ekonomide gelir veya çıktı düzeyini etkilediğini ve böylece, hisse senedi fiyatlarında etkili olduğunu savunurken, (ii) Branson (1983) un geliştirdiği döviz kurlarının portföy dengesi modelleri ise hisse senedi piyasasındaki değişmelerin sermaye hesabı yoluyla döviz kurlarında etkili olduğunu savunmaktadır (Ajayi, Friedman ve Mehdian, 1998:242). Geleneksel model, iki iyi belirlenmiş ilişkiye bağlıdır. Bunlardan ilki reel döviz kuru ve iktisadi aktivite arasındaki ilişki ((Cornell (1983) ve Wolff (1988)) olup, reel döviz kurunun düşmesi yabancı mallar karşısında ulusal malların rekabetçi yapısını arttırmakta ve ulusal toplam talep ve çıktı düzeyini de yükseltmektedir. İkincisi ise bir firmanın hisse senedi fiyatı, gelecek içsel ve dışsal toplam talepten etkilenen Maliye Dergisi Sayı 163 Temmuz-Aralık

4 Döviz Kuru ve İMKB100 Endeksi İlişkisi: Yeni Bir Test beklenen gelecek nakit akımlarını yansıttığı için hisse senedi piyasaları ve iktisadi aktivite arasındaki ilişkidir ((Schwert (1990), Roll (1992), Canova ve De Nicolo (1995)). Hisse senedi fiyatları sanayi üretim, reel iktisadi büyüme, istihdam oranı veya kurum kârları ile ölçülen cari ve beklenen iktisadi aktiviteyi içermektedir. Bu yapıda, reel döviz kurunun artması iktisadi aktivitedeki etkisi üzerinden hisse senedi fiyatlarını arttırabilmektedir (Phylaktis ve Ravazzolo, 2005:1034). Dolayısıyla aktarma kanalı, firmanın yabancı para cinsinden varlıklar ve yükümlülüklerinin değerindeki değişmeler ve rekabetçi yapıdaki değişmeler üzerinden firmanın değerlerini etkileyen döviz kuru dalgalanmalarıdır. Bu da son olarak firmaların kârlarını ve böylece, hisse senetlerinin değerini etkilemektedir (Ramasamy ve Yeung, 2005:163; Tabak, 2006:4). Geleneksel yaklaşım, döviz kurunun büyük ölçüde bir ülkenin cari hesabı veya dış ticaret dengesinin performansı ile belirlendiğini varsaymaktadır. Bu modelde, döviz kuru değişmelerinin ulusal ve çok uluslu firmaların portföylerinin değerlerini etkileyerek hisse senedi fiyatlarında değişmeler yarattığı görülmektedir. Jorion (1990) a göre döviz kuru arttığında (ulusal para değer kaybettiğinde) firmanın kârları ve bu nedenle hisse senedi fiyatları da artmaktadır. Bu teoride, döviz kurunun değerlenmesi ihracat piyasalarının rekabetçi yapısını bozmakta ve ulusal hisse senedi piyasasını negatif biçimde etkilemektedir. Diğer yandan ithalat kaynaklı bir ülkede döviz kurunun değerlenmesi girdi maliyetlerini düşürmekte ve firmanın kârlarını arttırarak hisse senedi piyasasında pozitif bir etki yaratmaktadır (Abdalla ve Murinde, 1997:26-27; Granger, Hwang ve Yang, 1998:1-2; Wu, 2000:260). Daha açık olarak geleneksel model döviz kurlarındaki değişmelerin uluslararası rekabetçi yapı ve ticaret dengesi ile reel gelir ve çıktı gibi reel iktisadi değişkenler yoluyla hisse senedi fiyatlarını etkilediğini ifade etmektedir (Dornbusch ve Fisher, 1980). Hisse senedi fiyatları genellikle firmaların gelecek nakit akımlarının cari değeri olarak tanımlanmaktadır. Bu modeller döviz kurlarından hisse senedi fiyatlarına doğru bir nedensellik ile birlikte iki değişken arasında pozitif bir ilişki öngörmektedir. Bu pozitif ilişki doğrudan döviz kuru kotalama varsayımından kaynaklanmaktadır (Stavarek, 2005:141). Bu modellerde ulusal paranın değer kaybı, ihracat mallarını daha ucuz kılmakta ve yabancı talep ve satışlarda bir artışa neden olmaktadır. Sonuç olarak ihracat yapan bir firmanın değeri, ulusal paranın değer kaybından kâr sağlamaktır. Diğer yandan ihracat yapan bir firmanın ürünlerine olan yabancı talepteki azalma nedeniyle ulusal para değerlendiğinde firmanın kârı düşmekte ve bu nedenle hisse senedi fiyatları da düşmektedir. Buna karşılık ithalat yapan firmalar için firmanın döviz kuru değişmelerine duyarlılığı zıt yöndedir. Ulusal paranın bir değerlenmesi (değer kaybı) ithalat yapan firmaların firma değerinde bir artışa (azalmaya) neden olmaktadır. Ayrıca, döviz kuru hareketleri firmanın yabancı para cinsinden gelecekteki borç ödeyebilirliklerini etkilemektedir. Bir ihracatçı için ulusal paranın değerlenmesi kârlarını azaltırken ulusal paranın değer kaybı kârlarını arttırmaktadır. Kısaca, hisse senedi fiyatları döviz kuru hareketlerinden etkilenebilmektedir (Pan, Fok ve Liu, 2007:504). Birçok firma, işlemlerini fonlamak için yabancı para cinsinden borçlandığından temel olarak etki, firmanın ihracat yapan bir endüstri mi yoksa ithal edilen girdilerin ağır bir kullanıcısı mı olduğuna bağlıdır (Mishra, 2004:211). Sermaye piyasası bütünleştikçe, döviz kurları ve hisse senedi fiyatlarındaki değişmelerin, cari hesap dengesizliğine göre sermaye hareketlerini (sermaye 246 Maliye Dergisi Sayı 163 Temmuz-Aralık 2012

5 B. BERKE hesabını) daha fazla yansıttığı görülmektedir. Portföy dengesi yaklaşımının çıkış noktası olan bu mantık şöyle işlemektedir: Hisse senedi fiyatlarının düşmesi, para talebini azaltarak para piyasasında denge için faiz oranlarını düşürmekte ve bu ise ulusal yatırımcıların servetini azaltmaktadır. Diğer şeyler sabit iken faiz oranlarının düşmesi de ulusal paranın değer kaybına neden olan bir sermaye çıkışı yaratmaktadır. Bu durum, döviz kurlarında yukarıya doğru bir baskıyla sonuçlanmaktadır. Dolayısıyla portföy dengesi yaklaşımında döviz kurları ve hisse senedi fiyatları arasında negatif bir ilişki vardır (Granger, Hwang ve Yang, 1998:2; Tabak, 2006:6). Portföy dengesi modellerinde iktisadi ajanlar servetlerini ulusal para, ulusal bonolar ve hisse senedi ile yabancı tahvilleri içeren alternatif varlıklar arasında dağıtarak portföylerini çeşitlendirmektedir. Bu modelde döviz kurunun rolü, varlık talepleri ile arzlarını dengelemektir. Böylece, varlık arz ve talebinin değişmesi denge döviz kurunu değiştirmektedir (Phylaktis ve Ravazzolo, 2005:1035). Burada, hisse senedi fiyatlarındaki değişmeler portföy intibakları (yabancı sermayenin giriş veya çıkışları) yoluyla döviz kurlarındaki hareketleri etkileyebildiğinden nedenselliğin yönü hisse senedi fiyatlarından döviz kurlarına doğrudur. Hisse senedi fiyatlarında yukarıya doğru kalıcı bir hareket mevcut iken yabancı sermaye girişleri artmaktadır. Ancak hisse senedi fiyatlarının azalması ulusal yatırımcının servetini de düşürmektedir. Bu ise paranın değer kaybı ile sonuçlanan sermaye çıkışlarına neden olarak para talebinde ve faiz oranlarındaki düşme ile yaratılmaktadır. Böylece, belirtildiği gibi portföy dengesi yaklaşımında hisse senedi fiyatları ile döviz kurları arasında negatif bir ilişki oluşmaktadır (Tabak, 2006:4). Nedenselliğin yönü ise hisse senedi fiyatlarından döviz kurlarına doğrudur. Ulusal hisse senedi fiyatlarının artması, yatırımcıların eşanlı olarak yabancı varlıkları satarak karşılığında ulusal varlık satın almalarını teşvik ettiği için ulusal para talebinin artması, ulusal paranın değerlenmesiyle sonuçlanmaktadır. Diğer yandan bu modellerde bir de faiz oranı üzerinden işleyen dolaylı kanal vardır. Portföy dengesi modelinde hisse senedi fiyatları döviz kurlarının bir nedeni olup, artan (düşen) hisse senedi fiyatlarının ulusal (yabancı) parayı yabancı (ulusal) para ile ikame eden yabancı yatırımcılardan çıkan sermaye akımlarını etkilediği öngörülmektedir. Böylece, hisse senedi fiyatlarında bir artış (düşüş) yabancı paranın talebinde (arzında) bir artış nedeniyle ulusal faiz oranlarını yükseltmekte ve döviz kurunun değerlenmesiyle (değer kaybına) sonuçlanmaktadır (Mishra, 2004:211; Stavarek, 2005:142; Lean, Narayan ve Smyth, 2011:255-56). Bir diğer ifadeyle canlanan bir hisse senedi piyasası, yabancı yatırımcılardan sermaye akımlarını çekebilmekte ve bu nedenle bir ülkenin parasının talebinde bir artışa neden olmaktadır. Sonuç olarak artan (düşen) hisse senedi fiyatları, döviz kurlarında bir değerlenme (değer kaybı) yaratmaktadır. Üstelik bir ülkenin hisse senedi tahminlerinde yabancı yatırım, yabancı yatırımcıların kazanabildiği uluslararası portföy çeşitlendirme kârları nedeniyle zaman boyunca artabilir. Getirilere ek olarak sermaye akımları bir ülkenin daha az riskli yatırım ikliminden kaynaklanabilir. Bir ülkenin yatırım iklimindeki bir iyileşme (örneğin; istikrarlı bir politik sistem, adil bir yasal sistem, finansal dışa açıklık ve liberalizasyon vs.) sermaye girişlerine ve paranın değerlenmesine neden olmaktadır. Üstelik hisse senedi fiyatlarındaki hareketler yatırımcıların serveti ve para talebi, hisse senedi piyasasının performansına bağlı olabildiği için döviz kurlarını etkileyebilir. Örneğin, bir kriz Maliye Dergisi Sayı 163 Temmuz-Aralık

6 Döviz Kuru ve İMKB100 Endeksi İlişkisi: Yeni Bir Test zamanı boyunca varlık taleplerinin ani bir yanlış yönlenmesi (dislocation) yatırımcıların korunma davranışı veya iktisadi ve politik istikrarlılıktaki güven kaybı nedeniyle ortaya çıkabilir. Bu yanlış yönlenme genelde ulusal varlıklardan diğer paralar cinsinden varlıklara portföy tercihinin kayması ile sonuçlanır. Bu ise para talebini azaltarak ulusal faiz oranında bir azalmaya neden olacak ve daha sonra bir sermaye çıkışı yaratacaktır. Bunun sonucu olarak ulusal para değer kaybedecektir (Pan, Fok ve Liu, 2007:504). Kısaca, portföy dengesi modelinde döviz kurları ve hisse senedi fiyatları arasındaki nedensel ilişki sermaye akımları yaratan faktörlerden etkilenebilmektedir. Bu yaklaşımda hem dışsal faktörlerin (örneğin, uluslararası faiz oranları ve uluslararası çeşitlendirme kârları) hem de içsel faktörlerin (örneğin, finansal sektör serbestleşmesi) bir ülkede sermaye akımlarını etkileyebildiği öngörülmektedir (Pan, Fok ve Liu, 2007:513) Ampirik Literatür Döviz kurları ve hisse senedi fiyatları arasında etkileşimi inceleyen büyüyen bir ampirik literatür olmasına karşın bu iki değişken arasındaki ilişkiye yönelik teorik ve ampirik bir fikir birliği yoktur. Ayrıca, iki finansal değişken arasındaki nedenselliğin yönü de çözülememiştir. Ampirik literatürün çoğu gelişmekte olan ülkelerden çok gelişmiş ülkelerde döviz kurları ve hisse senedi fiyatları arasındaki dinamik ilişkiyi incelemiştir, sonuçları ise karmaşıktır. Bazı çalışmalar döviz kurları ve hisse senedi fiyatları arasında uzun dönemli hiçbir ilişki olmadığı sonucuna ulaşmasına karşın bir kısmı pozitif, bir kısmı ise negatif bir ilişkinin varlığına dikkat çekmektedir. Döviz kurları ve hisse senedi fiyatları arasındaki ilişkileri tahmin eden ilk çalışmalar bu iki değişken arasındaki ilişkiyi ya basit regresyon ya da korelasyon yoluyla analiz etmiştir. Döviz kuru değişmelerinin hisse senedi piyasalarına etkisini incelemek için Franck ve Young (1972), döviz kurları ve hisse senedi fiyatları arasındaki ilişkiyi araştıran ilk çalışmadır. Çalışmada, altı farklı döviz kuru kullanılmış ve bu iki finansal değişken arasında hiçbir ilişki bulunamamıştır. Tablo 1 de bu konuda yapılan hem ulusal hem de uluslararası ampirik çalışmalar tanıtılmaktadır. Tablo 1: Ampirik Literatür Yazar(lar) Dönem Ülkeler Yöntem Sonuç(lar) Aggarwal (1981) ABD Korelasyon Pozitif Solnik (1987) Sanayileşmiş Ülke Korelasyon Negatif Soenen ve Hennigar (1988) ABD Korelasyon Negatif Aggarwal ve Sanayileşmiş Korelasyon Negatif ve Pozitif Soenen (1989) Ülke Ma ve Kao Sanayileşmiş Korelasyon Negatif ve Pozitif (1990) Ülke Jorion (1990) ABD Korelasyon Pozitif Bahmani ABD Nedensellik Çift Oskooee ve Sohrabian (1992) Ratner (1993) Mart, Aralık, 1989 ABD Eşbütünleşme Eşbütünleşik Değil 248 Maliye Dergisi Sayı 163 Temmuz-Aralık 2012

7 Ajayi ve Mougave (1996) Abdalla ve Murinde (1997) Sanayileşmiş Ülke 1985:01- Hindistan 1994:07 Kore Pakistan Philipinler Yu (1997) Hong Kong Tokyo Singapur Ajayi, Friedman ve Mehdian (1998) Granger vd. (1998) Nisan, Ağustos, Aralık, Eylül, Ocak, Kasım, 1997 İbrahim (2000) Ocak, Haziran, 1996 Phylaktis ve Ravazzolo (2000) Nieh ve Lee (2001) Smyth ve Nandha (2003) Muhammad ve Rosheed (2003) Mishra (2004) Nisan, Mart, 2002 Ramasamy ve 1 Ocak, Yeung (2005) Aralık, Gelişmiş 8 Gelişmekte Olan Ülke Korelasyon Granger nedensellik Eşbütünleşme, VAR Nedensellik Negatif B. BERKE EX SP Hindistan ve Philipinler (eşbütünleşme var) Kore ve Pakistan (eşbütünleşme yok) Tokyo, çift Singapur, yok Hong Kong, EX Nedensellik SP EX 8 Asya Ekonomisi Eşbütünleşme Eşbütünleşik Malezya Eşbütünleşme Eşbütünleşik değil Bir Grup Pasifik Ülkesi Korelasyon Pozitif 1 Ekim, G-7 Eşbütünleşme Eşbütünleşik değil Şubat, Ocak, Bangladeş, Eşbütünleşme Eşbütünleşik değil Hindistan, Kasım, 2001 Pakistan, Sri Lanka Güney Doğu Asya Ülkesi Nedensellik Hindistan Nedensellik ve VAR 9 Asya Ekonomisi Nedensellik Tek ve Çift SP Pakistan ve Hindistan da yok; Bangladeş ve SriLanka da çift yönlü var Nedensellik yok Tabak (2006) 1 Ağustos, Mayıs, 2002 Brezilya Nedensellik SP EX EX SP Pan, Fok ve Liu (2007) Ocak, Ekim, Doğu Asya Ekonomisi Nedensellik SP EX EX SP Pekkaya ve Türkiye Nedensellik SP EX Bayramoğlu (2008) Kıran (2009) 01:1990- Türkiye Sınır Testi Eşbütünleşik 07:2008 Kaynak: Yazar tarafından derlenmiş olup, EX, döviz piyasasını, SP ise hisse senedi piyasasını simgelemektedir. Maliye Dergisi Sayı 163 Temmuz-Aralık

8 Döviz Kuru ve İMKB100 Endeksi İlişkisi: Yeni Bir Test 2. Model Griffin, Nardari ve Stulz (2004), bir ülkeye doğru hisse senedi akımlarının ülkenin hisse senedi piyasasındaki bir önceki günün getirisinden kaynaklandığını bulmuşlardır. Dolayısıyla düşük frekanslı bir veri setinden ziyade daha yüksek frekanslı bir veri seti kullanarak döviz kurları ve hisse senedi fiyatları arasındaki ilişkileri ölçmenin daha iyi olduğunu belirtmişlerdir. Bu nedenle çalışmada aylık veri setinin kullanımı kısa vadeli sermaye hareketlerinin etkilerini yakalamada elverişsiz olduğu için günlük veri seti kullanılmaktadır (Tabak, 2006:7). Ayrıca, literatürde bazı çalışmalar döviz kurlarını hisse senedi getirilerinin bir fonksiyonu şeklinde modellerken bazıları ise hisse senedi getirilerini döviz kurlarının bir fonksiyonu olarak almaktadır. Bu çalışmada, ilk çalışmalardan farklı olarak hisse senedi fiyatları döviz kurlarının bir fonksiyonu olarak modellenmektedir. Türkiye de 01/04/ /07/2012 döneminde TL/USD döviz kuru ile İMKB100 endeksi arasındaki uzun dönemli ilişki günlük veri seti kullanılarak aşağıdaki model ile tek denklem (single equation) eşbütünleşme teknikleri olan DOLS (Stock ve Watson, 1993), FMOLS (Hansen, 1992) ve CCR (Park, 1992) yöntemleriyle tahmin edilmektedir. Çalışmada, Abdalla ve Murinde (1997), Nieh ve Lee (2001), Smyth ve Nandha (2003) ile Phylaktis ve Ravazzolo (2005) nun ampirik analizleri referans alınarak belirtildiği gibi hisse senedi fiyatları döviz kurunun bir fonksiyonu olarak modellenmektedir: (1) Çalışmada, hisse senedi fiyatlarını temsil etmek üzere kullanılan İMKB100 fiyat endeksi sitesinden kapanış değerleri olarak ve günlük TL/USD döviz kurları ise adresinden alınmıştır. Her iki seri de logaritmik değerlerine dönüştürülmüş olup, burada ε hata terimini simgelemektedir. Teorik modeller dikkate alınarak oluşturulan hipotezler ise şöyledir: β>0 ise geleneksel yaklaşım geçerli iken β<0 ise portföy dengesi yaklaşımı desteklenmektedir. 3. Yöntem ve Analiz Sonuçları İlk ampirik çalışmalar döviz ve hisse senedi piyasalarındaki getiriler arasındaki bağlantıya odaklanmış ve serilerin düzeylerini kullanmamıştır. Bu tür bir sınırlama finansal serilerin yetersiz durağanlığına ilişkin varsayımlar nedeniyledir. Durağanlık, regresyon analizinde oluşabilecek sahtelikten kaçınmak için gereklidir. Ancak değişkenleri durağanlaştırmak için fark alınması değişkenlerin düzeyleri arasındaki olası bir doğrusal kombinasyonla ilgili bazı bilgilerin kaybolmasına neden olabilmektedir. Bu nedenlerle eşbütünleşme tekniğinin kullanımı, durağan olmama probleminin üstesinden gelerek döviz kurları ve hisse senedi fiyatlarının hem düzeyleri hem de farklarının araştırılmasına izin verdiği için (Stavarek, 2005:144; Phylaktis ve Ravazzolo, 2005:1033) çalışmada eşbütünleşme yöntemlerinden yararlanılmaktadır. Bağımlı ve açıklayıcı değişkenler arasında eşbütünleşme ilişkisi mevcut olup, bunlar birinci dereceden durağan iken böyle bir modelin en küçük kareler (EKK) yöntemi ile tahmin edilmesi EKK nın sapmasız, tutarlı ve etkinlik şeklindeki özelliklerinden sapmalar yaratmaktadır. Bununla birlikte EKK tahmincilerinin özellikleri bozulduğunda uygulanacak tekniğin etkinliği de bozulmakta ve hipotez testleri geçersiz hale gelmektedir. Dolayısıyla iki değişken eşbütünleşik iken açıklayıcı değişkenler ve hata terimleri arasında ilişki ortaya çıkmakta ve içsellik 250 Maliye Dergisi Sayı 163 Temmuz-Aralık 2012

9 B. BERKE (endogenity) problemi yaratmaktadır. Bu durumda değişkenler asimptotik özelliklerini kaybetmektedir. Bu sorunların üstesinden gelinebilmesi için FMOLS, CCR ve DOLS olmak üzere üç yöntem önerilmiştir. Bu yöntemlerin tamamı da içsellik sorununun ortadan kaldırılması için değişkenlerle ilgili çeşitli dönüşümler (transformasyonlar) yapmaktadır. Çalışmada belirtildiği gibi uzun dönemli eşbütünleşme katsayılarını test etmek için FMOLS, CCR ve DOLS gibi tek denklemli eşbütünleşme yöntemleri kullanılmaktadır. Bu uzun dönemli eşbütünleşme yöntemlerine geçmeden önce bazı ön testlerin yapılması gerekmektedir. Bunlar birim kök testleri ile Engle-Granger eşbütünleşme (1987) testinden oluşmaktadır. Eşbütünleşme testi öncesi ilk olarak değişkenlerin birinci dereceden bütünleşik I(1) olup olmadığının kontrol edilmesi gerekmektedir. Döviz kuru ve İMKB100 endeksi serilerinde birim kök var şeklindeki boş hipotezin test edilmesi için genişletilmiş Dickey Fuller (ADF, 1981) testi ile Phillips-Perron (PP, 1988) testi uygulanmaktadır. Ayrıca, boş hipotezi serilerde birim kök yok (durağan) şeklinde olan Kwiatkowski, Phillips, Schmidt ve Shin (KPSS, 1992) testi de yapılmaktadır. Sonuçlar tüm değişkenlerin durağan olmadığını (non-stationary) yani birinci farklarında durağan [I(1)] olduklarını göstermektedir. Daha sonra Engle-Granger (1987) eşbütünleşme testi yapılmakta ve iki değişkenin eşbütünleşik olduğu görülmektedir. Bu tür ön testlerden sonra FMOLS, CCR ve DOLS olmak üzere üç etkin tek denklemli eşbütünleşik regresyon metodları kullanılarak tahmin yapılmaktadır. FMOLS tahmin prosedürü tek bir eşbütünleşik vektörün varlığını varsaymaktadır ((Phillips ve Hansen (1990), Hansen (1992)). FMOLS tahmincisi, eşbütünleşik denklem ve stokastik şoklar arasındaki uzun dönem korelasyonun neden olduğu tahmin problemlerinden kaçınmak için yarı parametrik bir düzeltme yöntemi kullanmaktadır. Sonuç olarak tahminci, asimptotik χ 2 dağılımı kullanarak standart Wald testlerine izin veren tamamen etkin ve asimptotik olarak yansızdır. CCR tahmin prosedürü prensip olarak tamamen FMOLS ile ilgilidir. Ancak ondan farklı olarak eşbütünleşme denklemi ve stokastik şoklar arasındaki uzun dönem korelasyonu elimine etmek için verinin durağan dönüşümlerini kullanmaktadır (Park, 1992). DOLS tahmin prosedürü ise bağımsız değişkenin gecikme (lags) ve öncüllerini (leads) eşbütünleşme denklemine eklemektedir (Stock ve Watson, 1993). Daha önce de belirtildiği gibi analizde kullanılan serilerin durağan olup olmadıklarını belirlemek için ADF, PP ve KPSS gibi geleneksel birim kök testleri kullanılmaktadır. Bu testler boş hipotezleri yönünden farklılıklar göstermektedir. Dolayısıyla çalışmada ADF, PP ve KPSS geleneksel birim kök testleri yapılmış ve sonuçları Tablo 2, Tablo 3 ve Tablo 4 de sunulmuştur. Maliye Dergisi Sayı 163 Temmuz-Aralık

10 Döviz Kuru ve İMKB100 Endeksi İlişkisi: Yeni Bir Test Tablo 2: ADF Birim Kök Test Sonuçları DÜZEY BİRİNCİ FARK Değişkenler Sabitli Olasılık Trendli Olasılık Sabitli Olasılık Trendli Olasılık lndöviz [1] ( ) InİMKB [4] ( ) [1] ( ) [4] ( ) [0] (-2.863)** [4] ( )** [0] (-3.416)** [4] ( )** Not: (i) Test istatistiklerinin sağındaki parantezlerde yer alan optimum gecikme uzunlukları Akaike Bilgi Kriteri (AIC) kullanılarak belirlenmiştir. (ii) Test istatistiklerinin altındaki parantezlerde yer alan değerler (**) %5 anlamlılık düzeyindeki Mac Kinnon (1991) kritik değerleridir. (iii) Olasılık değerleri H 0 : Birim kök var hipotezinin gerçekleşme ihtimalini göstermektedir. Tablo 3: PP Birim Kök Test Sonuçları DÜZEY BİRİNCİ FARK Değişkenler Sabitli Olasılık Trendli Olasılık Sabitli Olasılık Trendli Olasılık Indöviz [1] InIMKB [4] ( ) ( ) [4] ( ) [7] ( )** [0] ( )** [5] ( )** [0] ( )** [4] ( )** Not: (i) Phillips-Perron (PP) testinde Barlett Kernel ve Newey-West in gösterdikleri gibi optimum gecikme uzunlukları alınmıştır. (ii) Test istatistiklerinin altındaki parantezlerde yer alan değerler (**) %5 anlamlılık düzeyindeki MacKinnon (1991) kritik değerleridir. (iii) Olasılık değerleri H 0 : Birim kök var hipotezinin gerçekleşme ihtimalini göstermektedir. Tablo 4: KPSS Birim Kök Test Sonuçları DÜZEY BİRİNCİ FARK Değişkenler Sabitli Trendli Sabitli Trendli Indöviz [4] (0.463) InİMKB [4] (0.463) [4] (0.146) [4] (0.146) [4] (0.463) [4] (0.463) [4] (0.146) [4] (0.146) Not: (i) KPSS testinde gecikme uzunluğu Barlett Kernel ve Newey-West in gösterdikleri gibi 4 olarak alınmıştır. (ii) Test istatistiklerinin altındaki parantez içindeki değerler (**) %5 anlamlılık düzeyindeki KPSS (1992) kritik değerleridir. ADF ve PP birim kök testlerinin sonuçları logaritmik İMKB100 endeksi ile logaritmik TL/USD kurunun düzeyde durağan olmadıklarını ve birinci farklarında durağan olduklarını [I(1)] gösterirken KPSS testi de aynı sonucu vererek bu iki testi doğrulamaktadır. Geleneksel eşbütünleşme testleri, düzeyde durağan olmayan [I(1)] iki serinin doğrusal bileşiminden elde edilen denge hatalarının ortalamasına geri dönen (mean reverting) olmasını gerektirmektedir. Eşbütünleşme kavramı, durağan olmayan değişkenler arasında tanımlanabilen uzun dönemli bir ilişki olarak görülmektedir. Geleneksel eşbütünleşme testlerinde genellikle değişkenlerin seviyelerinde durağan 252 Maliye Dergisi Sayı 163 Temmuz-Aralık 2012

11 B. BERKE olmadığı [I(1)] belirtilir ve eşbütünleşik olan doğrusal bileşim ise durağandır [I(0)]. Engle ve Granger (1987) tarafından geliştirilen eşbütünleşme testinde iki aşama bulunmaktadır: (i) Modelin en küçük kareler yöntemiyle (EKK) tahmin edilmesi ve elde edilen hata serisine birim kök testi uygulanmasıdır. (ii) Eşbütünleşme çıkar ise hata düzeltme testinin yapılmasıdır. Hata terimi düzeyde durağan [I(0)] çıkar ise iki seri arasında eşbütünleşme var iken fark durağan [I(1)] çıkar ise eşbütünleşmenin olmadığı sonucu çıkmaktadır (Cheung ve Lai, 1993:105; Tabak, 2006:12). Bir diğer ifadeyle genişletilmiş Engle-Granger test istatistiği, kritik değerden büyük ise eşbütünleşme yok şeklindeki boş hipotez reddedilmektedir (Smyth ve Nandha, 2003:701). Birim kök testleri baz alınarak serilerin aynı dereceden bütünleşmesi [I(1)] koşulunun sağlanması ile birlikte Engle-Granger iki aşamalı eşbütünleşme yöntemine geçilmiş ve sonuçları Tablo 5 de sunulmuştur. (1) no.lu denklem ilk olarak EKK ile tahmin edilmiş ve buradan denge hata serisi elde edilmiştir. Bu denge hata serisine ADF testi yapılmış ve Tablo 5 de görüldüğü gibi hata serisinin düzeyde durağan olduğu [I(0)] tespit edilmiştir. Bu durum iki değişken arasında eşbütünleşmenin var olduğunu göstermektedir. Tablo 5: Engle-Granger Eşbütünleşme Testi Sonuçları Engle-Granger ADF Testi Hata Serisi Olasılık Düzey [4] (-3.398)** Not: (i) Hata terimi için ADF istatistiğinin sağındaki parantezde yer alan optimum gecikme uzunlukları Akaike Bilgi Kriteri (AIC) kullanılarak belirlenmiştir. (ii) Test istatistiğinin altında yer alan kritik değer Enders (2004) den alınmıştır. (iii) Olasılık değeri H 0 : Eşbütünleşme yok hipotezinin gerçekleşme ihtimalini göstermektedir. (iv) Test istatistiklerinin altındaki parantez içindeki değerler (**) %5 anlamlılık düzeyini göstermektedir. Değişkenlerin [I(1)] olduğu doğrulandıktan sonra döviz kurları ve hisse senedi fiyatları arasında uzun dönem bir denge ilişkisinin var olup olmadığı Engle-Granger eşbütünleşme yöntemi (1987) ile belirlenmiş ve tahmin edilen artıklar için ADF birim kök testleri uygulanarak döviz kuru ve hisse senedi fiyatları arasında uzun dönemli bir denge ilişkisinin var olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Tablo 6: Diagnostik Test Sonuçları (i) Jarque-Bera normallik testi: (prob: 0.120) (ii) Breusch-Godfrey LM testi: (prob: 0.148) (iii) White testi: (prob:0.189) Not: (i) Hata terimlerinin normal dağılım gösterip göstermediğini test etmek için Jarque-Bera normallik testi yapılmış ve hata terimleri normal dağılım gösterir şeklindeki boş hipotez kabul edilmiştir. (ii) Modelde otokorelasyon olup olmadığını test etmek için Breusch-Godfrey LM testi kullanılmış ve otokorelasyon yok şeklindeki boş hipotez kabul edilmiştir. (iii) Modelin uzun dönem hata terimine uygulanan White testine göre değişen varyans yok şeklindeki boş hipotez kabul edilmiştir. Maliye Dergisi Sayı 163 Temmuz-Aralık

12 Döviz Kuru ve İMKB100 Endeksi İlişkisi: Yeni Bir Test İki değişken arasında Engle-Granger eşbütünleşme yöntemiyle (1) no.lu modelde eşbütünleşme olduğu sonucuna ulaşılmasıyla uzun dönemli katsayıyı test etmek için FMOLS, CCR ve DOLS olmak üzere üç tek denklemli eşbütünleşme yöntemleri kullanılarak analize devam edilmiştir. Analiz sonuçları ise Tablo 7 de sunulmuştur. Tablo 7: FMOLS, CCR ve DOLS Test Sonuçları FMOLS CCR DOLS Sabit terim (0.000) Indöviz (0.08)* (0.000) (0.07)* (0.000) (0.95) Not: (i) Parantez içindeki değerler olasılık değerlerini göstermektedir. (*) işareti %10 düzeyinde anlamlılığı temsil etmektedir. (ii) FMOLS: Tamamen değiştirilmiş OLS; CCR: Kanonik eşbütünleşme regresyonu ve DOLS: Dinamik OLS yi göstermektedir. (iii) FMOLS ve CCR, uzun dönemli varyans matrisinin hesaplamasında Newey-West otomatik gecikme uzunluğu (bandwith) seçimini kullanır. (iv) DOLS tahmininde gecikme ve öncüller Schwartz Bilgi Kriterine (SIC) göre 1 seçilmiştir. Belirtildiği gibi FMOLS, CCR ve DOLS olmak üzere üç tahmin tekniği kullanılmıştır. Bu tahminciler serisel korelasyon ve içsellikten kaynaklanan ikinci dereceden asimptotik yanlılık problemiyle ilgilenirler ve bunlar asimptotik olarak eşdeğer ve etkindir. Uzun dönemli eşbütünleşme katsayılarının olasılık değerleri katsayıların altında yer alan parantez içinde raporlanmaktadır. Tahmin stratejimiz şöyleydi: Belirtilen üç yöntemle uzun dönemli ilişki tahmin edilmektedir. Bunun öncesinde birim kök testleriyle değişkenlerin birinci farklarında durağan olduklarının ve Engle-Granger testi ile eşbütünleşme ilişkisinin varlığı tespit edilmektedir. Ayrıca, diagnostik testlerle hata terimlerinde normallik, otokorelasyonun yokluğu ve değişen varyansın (heteroskedasticity) yokluğu doğrulanmaktadır. Tüm bu koşullar sağlandıktan sonra bir eşbütünleşme ilişkisinin varlığı sonucuna ulaşılmaktadır. Uzun dönemli katsayıyı veren üç eşbütünleşme yönteminin de benzer sonuçlar göstermesi onların tahminlerine olan güveni arttırmaktadır. Engle-Granger eşbütünleşme testi de bu uzun dönemli ilişkinin varlığını doğrulamaktadır. Sonuç olarak FMOLS, CCR ve DOLS testleri ile Türkiye de döviz kuru ve İMKB100 endeksi arasında uzun dönemli ilişki tahmin edilerek bu iki değişken arasında uzun dönemli negatif yönlü bir ilişkinin var olduğu sonucuna ulaşılmaktadır. Sonuç Çalışmada FMOLS, CCR ve DOLS analiz sonuçlarına göre bağımsız değişken olan logaritmik döviz kurunun işareti her üç testte negatif çıktığı için portföy dengesi yaklaşımının geçerli olduğu görülmektedir. Bir diğer ifadeyle negatif yönde bir bulgu olması ulusal paranın değer kaybının (döviz kurunun artmasının) hisse senedi fiyatlarını düşüreceğini göstermektedir. Bu durumda Türkiye de döviz kuru yükseldikçe iktisadi ajanların ulusal hisse senedi piyasasından çıkıp dövize olan taleplerini arttırdıkları sonucuna ulaşılmaktadır. Bununla birlikte iktisadi ajanlar dövizin yanı sıra devlet iç borçlanma senetlerine de yönelebilmekte ve faiz oranı farklarından kazanç elde etme güdüsüyle de hareket edebilmektedir. Bu yönden 254 Maliye Dergisi Sayı 163 Temmuz-Aralık 2012

13 B. BERKE analiz döviz ve hisse senedi piyasalarının yanı sıra başka piyasaların da dahil edilmesiyle genişletilebilmektedir. Döviz kurlarının hisse senedi fiyatlarındaki değişmeleri açıklamaya yardımcı olmaması yani geleneksel modelin geçerli olmaması durumu için bir açıklama firmaların etkin biçimde döviz kuruna karşı korunabildiği ve böylece, firma değerinin döviz kurlarındaki şoklara karşı değişmemesi gösterilebilmektedir (Tabak, 2006:19). Portföy dengesi modeli çerçevesinde, hisse senedi fiyatlarından döviz kurlarına doğru bir ilişkinin varlığı, hisse senedi piyasasından büyük sermaye kaçışının ulusal paranın değer kaybına katkı sağladığına işaret etmektedir. Ayrıca, döviz kurları ve hisse senedi fiyatları arasındaki nedensellik o dönemdeki devresel dalgalanmanın durumuna ve farklı piyasaları çevreleyen belirsizliklere bağlı olarak da değişebilmektedir (Ramasamy ve Yeung, 2005:169). Kaynakça Abdalla, I.S. ve Murinde, V. (1997), Exchange Rate and Stock Price Interactions in Emerging Financial Markets: Evidence on India, Korea, Pakistan and the Philippines, Applied Financial Economics, 7, Aggarwal, R. (1981), Exchange Rates and Stock Prices: A Study of US Capital Markets Under Floating Exchange Rates, Akron Business and Economics Review, 12, Aggarwal, R. ve Soenen, L. (1989), Financial Prices as Determinants of Changes in Currency Values, 25th Annual Meetings of Eastern Finance Association Philadelphia. Ajayi, R.A. ve Mougoue, M. (1996), On the Dynamic Relation between Stock Prices and Exchange Rates, Journal of Finacial Research, 19, Ajayi, R.A., Friedman, J. ve Mehdian, A.M. (1998), On the Relationship between Stock Returns and Exchange Rates: Test of Granger Causality, Global Finance Journal, 9(2), Bahmani-Oskooee, M. ve Sohrabian, A. (1992), Stock Prices and Effective Exchange Rate of the Dolar, Applied Economics, 24, Branson, W.H. (1983), Macroeconomic Determinants of Real Exchange Rate Risk, In R.J. Herring (ed.) Managing Foreign Exchange Risk, Cambridge University Press. Canova, F. ve DeNicolo, G. (1995), Stock Markets and Real Activity: A Structural Approach, European Economic Review, 39, Cheung, Y.W. ve Lai, K. S. (1993), Fractional Cointegration Analysis of Purchasing Power Parity, Journal of Business and Economic Statistics, 11(1), Cornell, B. (1983), The Money Supply Announcement Puzzle: Review and Interpretation, American Economic Review, 73, Dickey, D.A. ve Fuller, W.A. (1981), Likelihood Ratio Statistics for Autoregressive Time Series with a Unit Root, Econometrica, 49, Dornbusch, R. ve Fisher, S. (1980), Exchange Rates and the Current Account, American Economic Review, 70(5), Engle, R.F. ve Granger, C.W.J. (1987), Co-integration and Error Correction: Representation, Estimation, and Testing, Econometrica, 55, Maliye Dergisi Sayı 163 Temmuz-Aralık

14 Döviz Kuru ve İMKB100 Endeksi İlişkisi: Yeni Bir Test Franck, P. ve Young, A. (1972), Stock Price Reaction of Multinational Firms to Exchange Realignments, Financial Management, 1, Granger, C.W.J., Huang, B. ve Yang, C.W. (1998), A Bivariate Causality between Stock Prices and Exchange Rates: Evidence from Recent Asian Flu, University of California, San Diego, (Erişim Tarihi: 10/10/2012) Griffin, J., Nardari, F. ve Stulz, R.M. (2004), "Are Daily Cross-Border Equity Flows Pushed or Pulled?", The Review of Economics and Statistics, 86(3), Hansen, B.E. (1992), Tests for Parameter Instability in Regressions with I(1) Processes, Journal of Business and Economic Statistics, 10(2), İbrahim, M. (2000), Cointegration and Granger Causality Tests of Stock Prices and Exchange Rates Interactions in Malaysia, ASEAN Economic Bulletin, 17(1), Jorion, P. (1990), The Pricing of Exchange Rate Risk in the Stock Market, Journal of Financial and Quantitative Analysis, 26, Kasman, S. (2003), The Relationship between Exchange Rates and Stock Prices: A Causality Analysis, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), Kıran, B. (2009), Türkiye de Döviz Kuru ve Hisse Senedi Fiyatlarının Sınır Testi Analizi, 25(275), İktisat, İşletme ve Finans, Kwiatkowski, D., Phillips, P., Schmidt, P. ve Shin, Y. (1992), Testing the Null Hypothesis Stationary Aganist the Alternative of a Unit Root: How Sure are We that Economic Time Series have a Unit Root?, Journal of Econometrics, 54, Lean, H.H., Narayan, P. ve Smyth, R. (2011), "Exchange Rate and Stock Price Interaction In Major Asian Markets: Evidence for Individual Countries and Panels Allowing for Structural Breaks," The Singapore Economic Review, 56(2), Ma, C.K. ve Kao, G.W. (1990), On Exchange Rate Changes and Stock Price Reactions, Journal of Business Finance&Accounting, 17, Mishra, A.K. (2004), Stock Market and Foreign Exchange Market in India: Are They Related?, South Asia Economic Journal, 5(2), Muhammad, N. ve Rasheed, A. (2003), Stock Prices and Exchange Rates: Are They Related? Evidence from South Asian Countries, Paper Presented at the 18th Annual General Meeting and Conference of the Pakistan Society of Development Economists, January. Nieh, C. ve Lee, C. (2001), Dynamic Relationship between Stock Prices and Exchange Rates for G-7 Countries, The Quarterly Review of Economics and Finance, 41, Park, J. (1992), Canonical Cointegrating Regressions, Econometrica, 60, Pan, M.S., Fok, R.C. ve Liu, Y.A. (2007), Dynamic Linkages between Exchange Rates and Stock Prices: Evidence from East Asian Markets, International Review of Economics and Finance, 16(4), Pekkaya, M. ve Bayramoğlu, M.F. (2008), Hisse Senedi Fiyatları ve Döviz Kuru Arasındaki Nedensellik İlişkisi: YTL/USD, İMKB100 ve S&P500 Üzerine Bir Uygulama, MUFAD Journal, 38, Maliye Dergisi Sayı 163 Temmuz-Aralık 2012

15 B. BERKE Phillips, P. ve Perron, P. (1988), Testing for a Unit Root in Time Series Regression, Biometrika, 75, Phillips, P. ve Hansen, B. (1990), Statistical Inference in Instrumental Variables Regression with I(1) Processes, Review of Economic Studies, 57, Phylaktis, K. ve Ravazzolo, F. (2005), Stock Prices and Exchange Rate Dynamics, Journal of International Money and Finance, 24, Ramasamy, B. ve Yeung M.C. (2005), The Causality between Stock Returns and Exchange Rates: Revisited, Australian Economic Papers, June, Ratner, M. (1993), A Cointegration Test of the Impact of Foreign Exchange Rates on US Stock Market Prices, Global Finance Journal, 4(2), Roll, R. (1992), Industrial Structure and the Comparative Behaviour of International Stock Market Indices, Journal of Finance, 47, Schwert, G.W. (1990), Stock Returns and Real Activity: A Century of Evidence, Journal of Finance, 45, Smyth R. ve Nandha, M. (2003), Bivariate Causality between Exchange Rates and Stock Prices in South Asia, Applied Economic Letters, 10, Soenen, L.A. ve Hennigar, E.S. (1988), An Analysis of Exchange Rates and Stock Prices: The US Experience between 1980 and 1986, Akron Business and EconomicReview, 19(4), Solnik, B. (1987), Using Financial Prices to Test Exchange Rate Models: A Note, The Journal of Finance, 42, Stavarek, D. (2005), Linkages between Stock Prices and Exchange Rates in the EU and the United States, Czech Journal of Economics and Finance, 55(3-4), Stock, J. ve Watson, M. (1993), A Simple Estimator of Cointegrating Vectors in Higher Order Integrated Systems, Econometrica, 61(4), Tabak, B.M. (2006), The Dynamic Relationship between Stock Prices and Exchange Rates: Evidence for Brazil, Banco Central Do Brazil Working Paper Series, 124, (Erişim Tarihi: 01/10/2012) Yu, Q. (1997), Stock Prices and Exchange Rates: Experience in Leading East Asian Financial Centres: Tokyo, Hong Kong and Singapore, Singapore Economic Review, 41, Wolff, C.C.P. (1988), Exchange Rates, Innovations and Forecasting, Journal of International Money and Finance, 7, Wu, Y. (2000), Stock Prices and Exchange Rates in a VEC Model-The Case of Singapore in the 1990s, Journal of Economics and Finance, 24(3), Maliye Dergisi Sayı 163 Temmuz-Aralık

Hisse Senedi Fiyatları İle Döviz Kuru Arasındaki Dinamik İlişkinin Belirlenmesi; Avrasya Örneği

Hisse Senedi Fiyatları İle Döviz Kuru Arasındaki Dinamik İlişkinin Belirlenmesi; Avrasya Örneği SESSION 3A: Küresel Kriz ve Finans 183 Hisse Senedi Fiyatları İle Döviz Kuru Arasındaki Dinamik İlişkinin Belirlenmesi; Avrasya Örneği Bekir Elmas, Atatürk Üniversitesi Ömer Esen, Atatürk Üniversitesi

Detaylı

FARKLI DÖVİZ KURU REJİMLERİ ALTINDA HİSSE SENETLERİ FİYATLARI İLE DÖVİZ KURLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN EKONOMETRİK ANALİZİ

FARKLI DÖVİZ KURU REJİMLERİ ALTINDA HİSSE SENETLERİ FİYATLARI İLE DÖVİZ KURLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN EKONOMETRİK ANALİZİ FARKLI DÖVİZ KURU REJİMLERİ ALTINDA HİSSE SENETLERİ FİYATLARI İLE DÖVİZ KURLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN EKONOMETRİK ANALİZİ Yrd.Doç.Dr.Mehmet ÖZMEN Çukurova Üniversitesi İ.İ.B.F. Ekonometri Bölümü mozmen@cu.edu.tr

Detaylı

DÖVİZ KURU İLE HİSSE SENEDİ FİYATLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN AMPİRİK ANALİZİ: GELİŞEN ÜLKELER ÖRNEĞİ

DÖVİZ KURU İLE HİSSE SENEDİ FİYATLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN AMPİRİK ANALİZİ: GELİŞEN ÜLKELER ÖRNEĞİ DÖVİZ KURU İLE HİSSE SENEDİ FİYATLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN AMPİRİK ANALİZİ: GELİŞEN ÜLKELER ÖRNEĞİ Doç. Dr. Utku ALTUNÖZ utkual@hotmail.com ÖZET Çalışmada döviz kuru ile hisse senedi arasındaki ilişki

Detaylı

HAM PETROL FİYATLARININ BİST 100 VE BİST ULAŞTIRMA ENDEKSLERİ İLE İLİŞKİSİ

HAM PETROL FİYATLARININ BİST 100 VE BİST ULAŞTIRMA ENDEKSLERİ İLE İLİŞKİSİ Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Nisan 2016, Sayı:12 HAM PETROL FİYATLARININ BİST 100 VE BİST ULAŞTIRMA ENDEKSLERİ İLE İLİŞKİSİ Selçuk KENDİRLİ 1 Muhammet ÇANKAYA 2 Özet:

Detaylı

DÖVİZ KURU İLE BORSA İSTANBUL 100 VE SEKTÖR ENDEKSLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN AMPİRİK ANALİZİ

DÖVİZ KURU İLE BORSA İSTANBUL 100 VE SEKTÖR ENDEKSLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN AMPİRİK ANALİZİ DÖVİZ KURU İLE BORSA İSTANBUL 100 VE SEKTÖR ENDEKSLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN AMPİRİK ANALİZİ EMPIRICAL ANALYSIS OF THE REALATIONSHIP BETWEEN EX- CHANGE RATE AND ISTANBUL STOCK EXCHANGE 100 AND SECTOR INDEXES

Detaylı

YATIRIM ARAÇLARININ GETİRİLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN ÇOK BOYUTLU ÖLÇEKLEME YÖNTEMİ İLE ANALİZİ

YATIRIM ARAÇLARININ GETİRİLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN ÇOK BOYUTLU ÖLÇEKLEME YÖNTEMİ İLE ANALİZİ Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Güz 2012, Cilt:8, Yıl:8, Sayı:2, 8:45-55 YATIRIM ARAÇLARININ GETİRİLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN ÇOK BOYUTLU ÖLÇEKLEME YÖNTEMİ İLE ANALİZİ Mustafa İBİCİOĞLU * MULTIDIMENSIONAL

Detaylı

LINEAR AND NONLINEAR COINTEGRATION RELATIONSHIP BETWEEN STOCK PRICES AND EXCHANGE RATES IN TURKEY

LINEAR AND NONLINEAR COINTEGRATION RELATIONSHIP BETWEEN STOCK PRICES AND EXCHANGE RATES IN TURKEY TÜRKİYE DE HİSSE SENEDİ FİYATLARI VE DÖVİZ KURU ARASINDA DOĞRUSAL VE DOĞRUSAL OLMAYAN EŞ BÜTÜNLEŞME İLİŞKİSİ Doç.Dr. Bülent DOĞRU Gümüşhane Üniversitesi İİBF İktisat Bölümü buldogru@gumushane.edu.tr Arş.Gör.Mürşit

Detaylı

DÖVİZ KURLARI VE HİSSE SENEDİ PİYASASI ARASINDAKİ ETKİLEŞİM: TÜRKİYE ÖRNEĞİ (ARALIK 2001-ARALIK 2009) *

DÖVİZ KURLARI VE HİSSE SENEDİ PİYASASI ARASINDAKİ ETKİLEŞİM: TÜRKİYE ÖRNEĞİ (ARALIK 2001-ARALIK 2009) * Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi Electronic Journal of Social Sciences www.esosder.org Kış/Winter Cilt/Volume:10 Yıl/Year:2011 Sayı/Issue:35 (237-251) DÖVİZ KURLARI VE HİSSE SENEDİ PİYASASI ARASINDAKİ

Detaylı

Faiz Döviz Kuru İlişkisi Üzerine Ampirik Bir Çalışma

Faiz Döviz Kuru İlişkisi Üzerine Ampirik Bir Çalışma Faiz Döviz Kuru İlişkisi Üzerine Ampirik Bir Çalışma Bünyamin DEMİRGİL 1, Coşkun KARACA 2 Özet Faiz oranları önemli bir makroekonomik fiyat olarak ekonomi üzerinde önemli etkiler meydana getirmektedir.

Detaylı

Hisse Senedi Fiyatları ile Makroekonomik Değişkenlerin Etkileşimi

Hisse Senedi Fiyatları ile Makroekonomik Değişkenlerin Etkileşimi Hisse Senedi Fiyatları ile Makroekonomik Değişkenlerin Etkileşimi Ali ÖZER 1 Abdulkadir KAYA 2 ve Nevin ÖZER 3 Özet Bu çalışmanın amacı, Ocak 1996- Aralık 2009 dönemi aylık verileri kullanılarak, İMKB

Detaylı

Türkiye de Reel Döviz Kuru, Tarımsal İhracat ve Tarımsal İthalat Arasındaki Nedensellik İlişkisi

Türkiye de Reel Döviz Kuru, Tarımsal İhracat ve Tarımsal İthalat Arasındaki Nedensellik İlişkisi TÜRK TARIM ve DOĞA BİLİMLERİ DERGİSİ www.dergipark.gov.tr/turkjans Türkiye de Reel Döviz Kuru, Tarımsal İhracat ve Tarımsal İthalat Arasındaki Nedensellik İlişkisi Ergün ŞİMŞEK Amasya Üniversitesi Amasya

Detaylı

Hisse Senedi Fiyatları Đle Döviz Kuru Arasındaki Dinamik Đlişkinin Belirlenmesi; Farklı Ülke Piyasaları Đçin Bir Araştırma

Hisse Senedi Fiyatları Đle Döviz Kuru Arasındaki Dinamik Đlişkinin Belirlenmesi; Farklı Ülke Piyasaları Đçin Bir Araştırma Muhasebe ve Finansman Dergisi Ekim/2011 Hisse Senedi Fiyatları Đle Döviz Kuru Arasındaki Dinamik Đlişkinin Belirlenmesi; Farklı Ülke Piyasaları Đçin Bir Araştırma ÖZET Bekir ELMAS Ömer ESEN Hisse senedi

Detaylı

Türkiye de Tarımsal Üretim ile Tarımsal Kredi Kullanımı Arasındaki Nedensellik İlişkisi

Türkiye de Tarımsal Üretim ile Tarımsal Kredi Kullanımı Arasındaki Nedensellik İlişkisi Araştırma Makalesi / Research Article Iğdır Üni. Fen Bilimleri Enst. Der. / Iğdır Univ. J. Inst. Sci. & Tech. 4(1): 67-72, 2014 Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi Iğdır University Journal

Detaylı

İstanbul Menkul Kıymetler Borsası nda İşlem Hacmi İle Getiri İlişkisi

İstanbul Menkul Kıymetler Borsası nda İşlem Hacmi İle Getiri İlişkisi Muhasebe ve Finansman Dergisi Temmuz/2013 İstanbul Menkul Kıymetler Borsası nda İşlem Hacmi İle Getiri İlişkisi ÖZET Halime TEMEL NALIN Sevinç GÜLER Bu çalışmanın amacı, İMKB 100 Endeksinde işlem hacmi

Detaylı

PETROL FİYATLARI İLE BIST 100 ENDEKSİ KAPANIŞ FİYATLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ

PETROL FİYATLARI İLE BIST 100 ENDEKSİ KAPANIŞ FİYATLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ PETROL FİYATLARI İLE BIST 100 ENDEKSİ KAPANIŞ FİYATLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ Arzu ÖZMERDİVANLI Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu, Muhasebe ve Vergi Bölümü Özet: Hisse

Detaylı

YTL/USD, İMKB 100 ve S&P 500 Üzerine Bir Uygulama

YTL/USD, İMKB 100 ve S&P 500 Üzerine Bir Uygulama 19 20 Öğr. Gör. Mehmet Pekkaya M. Fatih Bayramoğlu Hisse Senedi Fiyatları ve Döviz Kuru Arasındaki Nedensellik İlişkisi: YTL/USD, İMKB 100 ve S&P 500 Üzerine Bir Uygulama Öğr. Gör. Mehmet PEKKAYA Zonguldak

Detaylı

DÖVİZ KURU, SERMAYE MALLARI, ARA MALI VE TÜKETİM MALI İTHALATI ARASINDAKİ UZUN DÖNEMLİ NEDENSELLİK ANALİZİ: 2000-2013 DÖNEMİ

DÖVİZ KURU, SERMAYE MALLARI, ARA MALI VE TÜKETİM MALI İTHALATI ARASINDAKİ UZUN DÖNEMLİ NEDENSELLİK ANALİZİ: 2000-2013 DÖNEMİ İktisat Politikası Araştırmaları Dergisi Journal of Economic Policy Researches Cilt/Volume:2, Sayı/Issue:1, Yıl/Year: 2015, 32-38 DÖVİZ KURU, SERMAYE MALLARI, ARA MALI VE TÜKETİM MALI İTHALATI ARASINDAKİ

Detaylı

Oya Özengin Türkiye de hisse senedi piyasası ve döviz piyasası arasındaki oynaklığın yayılma etkisi, 2008

Oya Özengin Türkiye de hisse senedi piyasası ve döviz piyasası arasındaki oynaklığın yayılma etkisi, 2008 ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı : Saadet Kasman 2. Doğum Tarihi : 20.12. 1969 3. Unvanı : Prof.Dr. 4. Öğrenim Durumu : Derece Alan Üniversite Yıl Doktora Ekonomi Vanderbilt University, ABD 2002 Y.Lisans Ekonomi

Detaylı

İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI NDA HESAPLANAN ENDEKSLER ARASI İLİŞKİLER

İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI NDA HESAPLANAN ENDEKSLER ARASI İLİŞKİLER İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI NDA HESAPLANAN ENDEKSLER ARASI İLİŞKİLER INTRA-INDEX CORRELATIONS CALCULATED IN ISTANBUL STOCK EXCHANGE Bekir ELMAS * Öz Hisse senedi endeksleri, borsada işlem gören hisse

Detaylı

Yurtdışı Yerleşiklerin Hisse Senedi Piyasası Üzerindeki Etkisi: İmkb de Endeks Bazında Uygulamalar

Yurtdışı Yerleşiklerin Hisse Senedi Piyasası Üzerindeki Etkisi: İmkb de Endeks Bazında Uygulamalar Yurtdışı Yerleşiklerin Hisse Senedi Piyasası Üzerindeki Etkisi: İmkb de Endeks Bazında Uygulamalar Mustafa İBİCİOĞLU* Özet Bu çalışmanın amacı, yurtdışı yerleşiklerin İMKB bünyesinde yaptıkları hisse senedi

Detaylı

FİNANSAL SERBESTLEŞME VE FİNANSAL KRİZLER 4

FİNANSAL SERBESTLEŞME VE FİNANSAL KRİZLER 4 FİNANSAL SERBESTLEŞME VE FİNANSAL KRİZLER 4 Prof. Dr. Yıldırım Beyazıt ÖNAL 6. HAFTA 4. GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERE ULUSLAR ARASI FON HAREKETLERİ Gelişmekte olan ülkeler, son 25 yılda ekonomik olarak oldukça

Detaylı

AZERBAYCAN DA FĠYATLAR GENEL DÜZEYĠ VE DÖVĠZ KURU ĠLĠġKĠSĠ

AZERBAYCAN DA FĠYATLAR GENEL DÜZEYĠ VE DÖVĠZ KURU ĠLĠġKĠSĠ H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 29, Sayı 1, 2011, s. 1-19 AZERBAYCAN DA FĠYATLAR GENEL DÜZEYĠ VE DÖVĠZ KURU ĠLĠġKĠSĠ Seymur AGHAYEV Öz Çalışmada 1995: 01 2010: 04 dönemine ait aylık

Detaylı

İMKB 100 ENDEKSİ İLE BAZI MAKROEKONOMİK DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ İLİŞKİYİ İNCELEMEYE YÖNELİK BİR UYGULAMA

İMKB 100 ENDEKSİ İLE BAZI MAKROEKONOMİK DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ İLİŞKİYİ İNCELEMEYE YÖNELİK BİR UYGULAMA AKADEMİK BAKIŞ, SAYI 16, NİSAN, 2009 Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi ISSN:1694-528X, İktisat ve Girişimcilik Üniversitesi, Türk Dünyası Kırgız- Türk Sosyal Bilimler Enstitüsü, Celalabat-

Detaylı

PETROL FİYAT RİSKİ VE HİSSE SENEDİ FİYATLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN BELİRLENMESİ: TÜRKİYE DE ENERJİ SEKTÖRÜ ÜZERİNDE BİR UYGULAMA

PETROL FİYAT RİSKİ VE HİSSE SENEDİ FİYATLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN BELİRLENMESİ: TÜRKİYE DE ENERJİ SEKTÖRÜ ÜZERİNDE BİR UYGULAMA Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 24, Sayı: 4, 2010 297 PETROL FİYAT RİSKİ VE HİSSE SENEDİ FİYATLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN BELİRLENMESİ: TÜRKİYE DE ENERJİ SEKTÖRÜ ÜZERİNDE BİR

Detaylı

THE EFFECT OF MACROECONOMIC FACTORS ON STOCK PRICES IN FINANCIAL CRISES PERIODS

THE EFFECT OF MACROECONOMIC FACTORS ON STOCK PRICES IN FINANCIAL CRISES PERIODS Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Y.2009, C.14, S.1 s.127-136. Suleyman Demirel University The Journal of Faculty of Economics and Administrative Sciences Y.2009,

Detaylı

Eğitim / Danışmanlık Hizmetinin Tanımı

Eğitim / Danışmanlık Hizmetinin Tanımı Eğitim / Danışmanlık Hizmetinin Tanımı 1. Proje Kapsamında Eğitim Talep Edilmiş ise, Eğitimin İçeriği Hakkında bilgi veriniz. Ekonometri alanı iktisat teorisi, işletme, matematik ve istatistiğin birleşmesiyle

Detaylı

Euro Dolar Paritesi ve Reel Döviz Kuru nun İMKB 100 Endeksi ne Etkisi

Euro Dolar Paritesi ve Reel Döviz Kuru nun İMKB 100 Endeksi ne Etkisi Euro Dolar Paritesi ve Reel Döviz Kuru nun İMKB 100 Endeksi ne Etkisi İncilay SAVAŞ Öğr. Gör., Aksaray Üniversitesi Aksaray Meslek Yüksekokulu isavas@aksaray.edu.tr İsmail CAN Yrd.Doç. Dr., Çankırı Karatekin

Detaylı

TÜRKİYE EKONOMİSİNDE FİNANS SEKTÖRÜ VE REEL SEKTÖR ETKİLEŞİMİ

TÜRKİYE EKONOMİSİNDE FİNANS SEKTÖRÜ VE REEL SEKTÖR ETKİLEŞİMİ TÜRKİYE EKONOMİSİNDE FİNANS SEKTÖRÜ VE REEL SEKTÖR ETKİLEŞİMİ Abdulkadir KAYA Ünal GÜLHAN Bener GÜNGÖR Öz Bu çalışmada, finansal piyasalardaki gelişmelerin ekonomik büyümeye katkıda bulunduğunu iddia eden

Detaylı

Türkiye de Hisse Senedi Getirileri ile Döviz Kuru Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: ARDL Yaklaşımı

Türkiye de Hisse Senedi Getirileri ile Döviz Kuru Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: ARDL Yaklaşımı Istanbul University Journal of the School of Business İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi Vol/Cilt: 45, No/Sayı:1, May/Mayıs 2016, 34-42 ISSN: 1303-1732 http://dergipark.ulakbim.gov.tr/iuisletme

Detaylı

PARA VE MALİYE POLİTİKALARININ İMKB ENDEKSİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNİN İNCELENMESİ: İMKB, MAKROEKONOMİK POLİTİKALAR AÇISINDAN BİLGİ ETKİN MİDİR?

PARA VE MALİYE POLİTİKALARININ İMKB ENDEKSİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNİN İNCELENMESİ: İMKB, MAKROEKONOMİK POLİTİKALAR AÇISINDAN BİLGİ ETKİN MİDİR? PARA VE MALİYE POLİTİKALARININ İMKB ENDEKSİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNİN İNCELENMESİ: İMKB, MAKROEKONOMİK POLİTİKALAR AÇISINDAN BİLGİ ETKİN MİDİR? Levent ÇITAK* ÖZET Bu makalenin amacı, makroekonomik politikalarla

Detaylı

TÜRK BANKACILIK SEKTÖRÜNDE KARLILIK VE MAKRO EKONOMİK DEĞİŞKENLERLE İLİŞKİSİ

TÜRK BANKACILIK SEKTÖRÜNDE KARLILIK VE MAKRO EKONOMİK DEĞİŞKENLERLE İLİŞKİSİ TÜRK BANKACILIK SEKTÖRÜNDE KARLILIK VE MAKRO EKONOMİK DEĞİŞKENLERLE İLİŞKİSİ Canan DAĞIDIR Marmara Üniversitesi Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü Göztepe Kampüsü İbrahim Üzümcü Binası Kadıköy/İstanbul

Detaylı

TÜRKİYE DOĞALGAZ PİYASALARINDA FİYAT BELİRLEME SÜRECİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER

TÜRKİYE DOĞALGAZ PİYASALARINDA FİYAT BELİRLEME SÜRECİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER SAKARYA İKTİSAT DERGİSİ CİLT 6, SAYI 2, 207, SS. 4-5 THE SAKARYA JOURNAL OF ECONOMICS, VOLUME 6, NUMBER 2, 207, PP. 4-5 TÜRKİYE DOĞALGAZ PİYASALARINDA FİYAT BELİRLEME SÜRECİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER Pınar

Detaylı

TÜRKİYE DE FELDSTEİN HORİOKA HİPOTEZİNİN GEÇERLİLİĞİNİN SINANMASI: ADL EŞİK DEĞERLİ KOENTEGRASYON TESTİ ÖZET

TÜRKİYE DE FELDSTEİN HORİOKA HİPOTEZİNİN GEÇERLİLİĞİNİN SINANMASI: ADL EŞİK DEĞERLİ KOENTEGRASYON TESTİ ÖZET TÜRKİYE DE FELDSTEİN HORİOKA HİPOTEZİNİN GEÇERLİLİĞİNİN SINANMASI: ADL EŞİK DEĞERLİ KOENTEGRASYON TESTİ ÖZET Burak GÜRİŞ 1 Makale, 1968-2012 döneminde Türkiye de Feldstein Horioka hipotezinin geçerliliğini,

Detaylı

DÖVİZ KURU VE ENFLASYONUN HİSSE SENEDİ GETİRİLERİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

DÖVİZ KURU VE ENFLASYONUN HİSSE SENEDİ GETİRİLERİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ EKEV AKADEMİ DERGİSİ Yıl: 16 Sayı: 51 (Bahar 2012) 393 DÖVİZ KURU VE ENFLASYONUN HİSSE SENEDİ GETİRİLERİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ Ziya Çağlar YURTTANÇIKMAZ (*) Özet Bu çalışmanın amacı, Türkiye için 1994:1-2010:12

Detaylı

Ekonomik Güven Endeksi İle Hisse Senedi Fiyatları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Türkiye Örneği

Ekonomik Güven Endeksi İle Hisse Senedi Fiyatları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Türkiye Örneği Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 19/2 (2017) 603-614 Ekonomik Güven Endeksi İle Hisse Senedi Fiyatları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Türkiye Örneği Kemal EYÜBOĞLU * Sinem

Detaylı

DÖVİZ KURU VE ENFLASYONUN BİST BANKA ENDEKSİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

DÖVİZ KURU VE ENFLASYONUN BİST BANKA ENDEKSİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi 2016 Cilt: 5 Sayı: 3 MANAS Journal of Social Studies 2016 Vol.: 5 No: 3 DÖVİZ KURU VE ENFLASYONUN BİST BANKA ENDEKSİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ Doç. Dr. Selçuk KENDİRLİ Hitit Üniversitesi,

Detaylı

PETROL FİYAT RİSKİ VE HİSSE SENEDİ FİYATLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN BELİRLENMESİ: TÜRKİYE DE ENERJİ SEKTÖRÜ ÜZERİNDE BİR UYGULAMA

PETROL FİYAT RİSKİ VE HİSSE SENEDİ FİYATLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN BELİRLENMESİ: TÜRKİYE DE ENERJİ SEKTÖRÜ ÜZERİNDE BİR UYGULAMA Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 24, Sayı: 4, 2010 297 PETROL FİYAT RİSKİ VE HİSSE SENEDİ FİYATLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN BELİRLENMESİ: TÜRKİYE DE ENERJİ SEKTÖRÜ ÜZERİNDE BİR

Detaylı

HİSSE SENEDİ PİYASASI VE REEL EKONOMİK FAALİYETLER ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ARAŞTIRILMASI

HİSSE SENEDİ PİYASASI VE REEL EKONOMİK FAALİYETLER ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ARAŞTIRILMASI Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Y.2011, C.16, S.1 s.333-348. Suleyman Demirel University The Journal of Faculty of Economics and Administrative Sciences Y.2011,

Detaylı

2001 ve 2008 Yılında Oluşan Krizlerin Faktör Analizi ile Açıklanması

2001 ve 2008 Yılında Oluşan Krizlerin Faktör Analizi ile Açıklanması 2001 ve 2008 Yılında Oluşan Krizlerin Faktör Analizi ile Açıklanması Mahmut YARDIMCIOĞLU Özet Genel anlamda krizler ekonominin olağan bir parçası haline gelmiştir. Sıklıkla görülen bu krizlerin istatistiksel

Detaylı

Türkiye deki Enflasyon ve Nominal Faiz Oranı İlişkisinin Analizi: Bayer-Hanck Eşbütünleşme Testi

Türkiye deki Enflasyon ve Nominal Faiz Oranı İlişkisinin Analizi: Bayer-Hanck Eşbütünleşme Testi Türkiye deki Enflasyon ve Nominal Faiz Oranı İlişkisinin Analizi: Bayer-Hanck Eşbütünleşme Testi Fındık Özlem ALPER 1 Özet oranları ile ki ilişki ve bu ilişkinin yönü iktisat ve finans literatüründeki

Detaylı

SERMAYE VE DOĞAL KAYNAK PİYASALARI 2

SERMAYE VE DOĞAL KAYNAK PİYASALARI 2 SERMAYE VE DOĞAL KAYNAK PİYASALARI 2 1. SERMAYE, YATIRIM VE TASARRUF 2 1.1. SERMAYE VE YATIRIM 2 1.2. TASARRUF VE PORTFÖY TERCİHİ 2 1.3. SERMAYE PİYASASI 3 2. SERMAYE TALEBİ 3 2.1. YATIRIMIN NET BUGÜNKÜ

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ ÖZGEÇMİŞ Adı Soyadı: MUHİTTİN KAPLAN Doğum Tarihi: 16 ARALIK 1969 Öğrenim Durumu: Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans İKTİSAT (İNG) MARMARA ÜNİVERSİTESİ 1992 Y. Lisans

Detaylı

İktisat Bölümü, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hacettepe Üniversitesi, Ankara, Türkiye, 2011.

İktisat Bölümü, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hacettepe Üniversitesi, Ankara, Türkiye, 2011. 1/5 Ayşen Araç Özgeçmiş (güncelleme, Aralık 2016) Eğitim Doç. Dr. Ayşen Araç Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İktisat Bölümü Beytepe 06800 Ankara/Türkiye Tel:+90(312)2978651/164;

Detaylı

Parasal Belirsizliğin İMKB de Faaliyet Gösteren Şirketler Üzerine Etkisi

Parasal Belirsizliğin İMKB de Faaliyet Gösteren Şirketler Üzerine Etkisi Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi International Journal of Alanya Faculty of Business Yıl:2013, C:5, S:1, s. 147-153 Year:2013, Vol:5, No:1, s. 147-153 Parasal Belirsizliğin İMKB de Faaliyet

Detaylı

Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 2013, Cilt: 6, Sayı: 2, s.64-74 64

Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 2013, Cilt: 6, Sayı: 2, s.64-74 64 Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 2013, Cilt: 6, Sayı: 2, s.64-74 64 PETROL VE DOĞALGAZ FİYATLARI İLE İMALAT VE KİMYA-PETROL- PLASTİK SEKTÖRLERİNİN ENDEKSLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ ÖZ M. Başaran ÖZTÜRK* Gülüzar

Detaylı

Şehnaz BAKIR YĐĞĐTBAŞ

Şehnaz BAKIR YĐĞĐTBAŞ TÜRKĐYE DE ÖZEL SEKTÖR ĐŞLETME KREDĐLERĐNĐN BELĐRLEYĐCĐLERĐ ÖZ Şehnaz BAKIR YĐĞĐTBAŞ Makalede özel sektör işletme kredilerinin belirleyicileri olarak ekonomik faaliyet ve faiz oranları seçilmektedir. Banka

Detaylı

A. Regresyon Katsayılarında Yapısal Kırılma Testleri

A. Regresyon Katsayılarında Yapısal Kırılma Testleri A. Regresyon Katsayılarında Yapısal Kırılma Testleri Durum I: Kırılma Tarihinin Bilinmesi Durumu Kırılmanın bilinen bir tarihte örneğin tarihinde olduğunu önceden bilinmesi durumunda uygulanır. Örneğin,

Detaylı

Seçilmiş Makroekonomik Değişkenlerle Hisse Senedi Fiyatları Arasındaki İlişki: Türkiye Üzerine Ampirik Bir İnceleme Öz

Seçilmiş Makroekonomik Değişkenlerle Hisse Senedi Fiyatları Arasındaki İlişki: Türkiye Üzerine Ampirik Bir İnceleme Öz Finans Politik & Ekonomik Yorumlar 2016 Cilt: 53 Sayı: 616 M. COŞKUN - K. KİRACI - U. MUHAMMED 61 Metin COŞKUN 1 Kasım KİRACI 2 Usman MUHAMMED 3 Seçilmiş Makroekonomik Değişkenlerle Hisse Senedi Fiyatları

Detaylı

Enerji Fiyatlarının Sanayi Sektörü Hisse Senedi Fiyatları Üzerindeki Etkisi: Borsa İstanbul Sanayi Sektörü Şirketleri

Enerji Fiyatlarının Sanayi Sektörü Hisse Senedi Fiyatları Üzerindeki Etkisi: Borsa İstanbul Sanayi Sektörü Şirketleri Muhasebe ve Finansman Dergisi Nisan/2014 Enerji Fiyatlarının Sanayi Sektörü Hisse Senedi Fiyatları Üzerindeki Etkisi: Borsa İstanbul Sanayi Sektörü Şirketleri Murat YILDIRIM Yılmaz BAYAR Abdülkadir KAYA

Detaylı

REEL DÖVİZ KURU İLE DIŞ TİCARET HADDİ VE

REEL DÖVİZ KURU İLE DIŞ TİCARET HADDİ VE REEL DÖVİZ KURU İLE DIŞ TİCARET HADDİ VE BİLEŞE LERİ ARASI DAKİ UZU DÖ EM İLİŞKİ Yrd.Doç.Dr. Hüseyin GÜRBÜZ * Yrd.Doç.Dr. Kamil ÇEKEROL ** ÖZET Bu makalede, döviz kuru değişiklikleri ile ticaret hadleri

Detaylı

İhracata Dayalı Büyüme Hipotezi: Türkiye Uygulaması

İhracata Dayalı Büyüme Hipotezi: Türkiye Uygulaması The PDF version of an unedited manuscript has been peer reviewed and accepted for publication. Based upon the publication rules of the journal, the manuscript has been formatted, but not finalized yet.

Detaylı

IMKB'de Oynaklık Tahmini Üzerine Bir Çalışma

IMKB'de Oynaklık Tahmini Üzerine Bir Çalışma IMKB'de Oynaklık Tahmini Üzerine Bir Çalışma Yrd. Doç. Dr. Hakan Aygören Pamukkale Üniversitesi, İ.İ.B.F. Özet Finansal piyasalarda oynaklık yatırımcılar için yatırım kararlan verirken önemli rol oynamaktadır.

Detaylı

ENFLASYON HEDEFLEMELİ REJİM ALTINDA TÜRKİYE EKONOMİSİNDE FAİZ ORANI VE DÖVİZ KURU İLİŞKİSİ

ENFLASYON HEDEFLEMELİ REJİM ALTINDA TÜRKİYE EKONOMİSİNDE FAİZ ORANI VE DÖVİZ KURU İLİŞKİSİ ENFLASYON HEDEFLEMELİ REJİM ALTINDA TÜRKİYE EKONOMİSİNDE FAİZ ORANI VE DÖVİZ KURU İLİŞKİSİ Prof. Dr. Özcan Karahan 1 Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi (okarahan@bandirma.edu.tr) Yrd. Doç. Dr. Olcay Çolak

Detaylı

Piyasa Etkinliğinin Analizi: E7 Ülkeleri Örneği. Çisem BEKTUR 1 Mücahit AYDIN 2 Gürkan MALCIOĞLU 3

Piyasa Etkinliğinin Analizi: E7 Ülkeleri Örneği. Çisem BEKTUR 1 Mücahit AYDIN 2 Gürkan MALCIOĞLU 3 Ç.BEKTUR, M.AYDIN ve G.MALCIOĞLU Piyasa Etkinliğinin Analizi: E7 Ülkeleri Örneği Çisem BEKTUR 1 Mücahit AYDIN 2 Gürkan MALCIOĞLU 3 Özet Bu çalışmada E7 ülkelerinin Endeks getirilerinin doğrusal bir yapıya

Detaylı

SESSION 2C: Finansal Krizler 381

SESSION 2C: Finansal Krizler 381 SESSION 2C: Finansal Krizler 381 2000-2014 Yılları Arasında Türkiye ve Rusya da Finansal Risklerin Temel Ekonomik Veriler Üzerine Etkilerinin Analizi The Analysis of the Effects of Financial Risks in Turkey

Detaylı

YAPISAL KIRILMALARI GÖZ ÖNÜNE ALARAK TÜRK İMALAT SANAYİ EKONOMİK DEĞİŞKENLERİ ARASINDA UZUN DÖNEM İLİŞKİLERİN ARAŞTIRILMASI *

YAPISAL KIRILMALARI GÖZ ÖNÜNE ALARAK TÜRK İMALAT SANAYİ EKONOMİK DEĞİŞKENLERİ ARASINDA UZUN DÖNEM İLİŞKİLERİN ARAŞTIRILMASI * YAPISAL KIRILMALARI GÖZ ÖNÜNE ALARAK TÜRK İMALAT SANAYİ EKONOMİK DEĞİŞKENLERİ ARASINDA UZUN DÖNEM İLİŞKİLERİN ARAŞTIRILMASI * A. Neyran ORHUNBİLGE Prof. Dr., İstanbul Üniversitesi, İşletme Fakültesi, Sayısal

Detaylı

TÜRK İMALAT SANAYİİ NDE UZUN DÖNEM ÜCRET-FİYAT-İSTİHDAM İLİŞKİLERİNİN EKONOMETRİK OLARAK İNCELENMESİ. Kıvılcım METİN* Şenay ÜÇDOĞRUK** ÖZET

TÜRK İMALAT SANAYİİ NDE UZUN DÖNEM ÜCRET-FİYAT-İSTİHDAM İLİŞKİLERİNİN EKONOMETRİK OLARAK İNCELENMESİ. Kıvılcım METİN* Şenay ÜÇDOĞRUK** ÖZET TÜRK İMALAT SANAYİİ NDE UZUN DÖNEM ÜCRET-FİYAT-İSTİHDAM İLİŞKİLERİNİN EKONOMETRİK OLARAK İNCELENMESİ Kıvılcım METİN* Şenay ÜÇDOĞRUK** ÖZET Bu çalışmada 1962-1992 yılları arasında Türk İmalat Sanayiinde

Detaylı

TÜRKİYE DE CARİ İŞLEMLER AÇIĞININ SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİNİN ZAMAN SERİLERİ ANALİZİ İLE DEĞERLENDİRİLMESİ: DÖNEMİ

TÜRKİYE DE CARİ İŞLEMLER AÇIĞININ SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİNİN ZAMAN SERİLERİ ANALİZİ İLE DEĞERLENDİRİLMESİ: DÖNEMİ ANADOLU ÜNİVERS İTES İ S OS YAL BİLİMLER DERGİS İ ANADOLU UNIVERSITY JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES Cilt/Vol. : 11 - S ayı/no: 3 : 135 148 (2011) TÜRKİYE DE CARİ İŞLEMLER AÇIĞININ SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİNİN ZAMAN

Detaylı

Global Business Research Congress (GBRC), May 24-25, 2017, Istanbul, Turkey.

Global Business Research Congress (GBRC), May 24-25, 2017, Istanbul, Turkey. Global Business Research Congress (GBRC), May 24-25, 2017, Istanbul, Turkey. EXAMINING RELATIONSHIP BETWEEN COMPOSITE LEADING INDICATORS AND BORSA ISTANBUL SECTOR INDICES DOI: 10.17261/Pressacademia.2017.666

Detaylı

Türkiye de Ticaret, Ulaşım, Finans Ve Konut Sektörlerindeki Büyümenin Tarım Sektöründeki Büyümeye Etkisi: Ekonometrik Bir Analiz

Türkiye de Ticaret, Ulaşım, Finans Ve Konut Sektörlerindeki Büyümenin Tarım Sektöründeki Büyümeye Etkisi: Ekonometrik Bir Analiz Türkiye de Ticaret, Ulaşım, Finans Ve Konut Sektörlerindeki Büyümenin Tarım Sektöründeki Büyümeye Etkisi: Ekonometrik Bir Analiz Dr. Yüksel OKŞAK 1 1 Uludağ Üniversitesi İnegöl MYO, yukseloksak@uludag.edu.tr,

Detaylı

TÜRKİYE DE İHRACAT VE İTHALAT ARASINDAKİ İLİŞKİNİN DÖNEMİ İÇİN TEST EDİLMESİ

TÜRKİYE DE İHRACAT VE İTHALAT ARASINDAKİ İLİŞKİNİN DÖNEMİ İÇİN TEST EDİLMESİ Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Y.2016, C.21, S.3, s.961-969. Suleyman Demirel University The Journal of Faculty of Economics and Administrative Sciences Y.2016,

Detaylı

REKLAM VE TANITIM İLE YURTDIŞI SATIŞLAR ARASINDAKİ İLİŞKİ: BİST TE İŞLEM GÖREN GIDA FİRMALARI ÜZERİNDE UYGULAMA

REKLAM VE TANITIM İLE YURTDIŞI SATIŞLAR ARASINDAKİ İLİŞKİ: BİST TE İŞLEM GÖREN GIDA FİRMALARI ÜZERİNDE UYGULAMA Article Info/Makale Bilgisi Received/Geliş: 25.08.2016 Accepted/Kabul: 03.11.2016 DOİ: 10.5505/pausbed.2017.08870 REKLAM VE TANITIM İLE YURTDIŞI SATIŞLAR ARASINDAKİ İLİŞKİ: BİST TE İŞLEM GÖREN GIDA FİRMALARI

Detaylı

PETROL FİYATLARI-HİSSE SENEDİ FİYATLARI İLİŞKİSİ: BİST SEKTÖREL ANALİZ

PETROL FİYATLARI-HİSSE SENEDİ FİYATLARI İLİŞKİSİ: BİST SEKTÖREL ANALİZ PETROL FİYATLARI-HİSSE SENEDİ FİYATLARI İLİŞKİSİ: BİST SEKTÖREL ANALİZ Zehra ABDİOĞLU Doç. Dr., Karadeniz Teknik Üniversitesi, İİBF Ekonometri Bölümü maraszehra61@hotmail.com Nurdan DEĞİRMENCİ Öğr. Gör.,

Detaylı

Journal of Economics, Finance and Accounting (JEFA), ISSN: 2148 6697. Year: 2015 Volume: 2 Issue: 1

Journal of Economics, Finance and Accounting (JEFA), ISSN: 2148 6697. Year: 2015 Volume: 2 Issue: 1 Journal of Economics, Finance and Accounting (JEFA), ISSN: 2148 6697 A STUDY OF THE RELATIONSHIP BETWEEN BANKING SECTOR S PROFITABILITY AND INTEREST RATES ON DEPOSITS USING JOHANSEN COINTEGRATION AND GRANGER

Detaylı

KONUT ELEKTRiK TALEP DENKLEMiNiN TAHMiNi: Türkiye Örneği, 1950-1991 (*)

KONUT ELEKTRiK TALEP DENKLEMiNiN TAHMiNi: Türkiye Örneği, 1950-1991 (*) EKONOMİK YAKLAŞlM 71 KONUT ELEKTRiK TALEP DENKLEMiNiN TAHMiNi: Türkiye Örneği, 1950-1991 (*) Rahmi YAMAK* * Bayram GÜNGÖR * * * GiRiŞ Bir çok ülkede olduğu gibi, Türkiye'de de konut elektrik tüketiminin

Detaylı

VADELİ VE SPOT KURLAR ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİ: İZMİR VADELİ İŞLEM VE OPSİYON BORSASI ÜZERİNE BİR UYGULAMA

VADELİ VE SPOT KURLAR ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİ: İZMİR VADELİ İŞLEM VE OPSİYON BORSASI ÜZERİNE BİR UYGULAMA VADELİ VE SPOT KURLAR ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİ: İZMİR VADELİ İŞLEM VE OPSİYON BORSASI ÜZERİNE BİR UYGULAMA Yrd. Doç.Dr. Erhan DEMİRELİ, Emre GÜLMEZ, Doç.Dr. Göktuğ Cenk AKKAYA ÖZET:Günümüzde ticari

Detaylı

Ege University Working Papers in Economics 2006 http://www.iibf.ege.edu.tr/economics/tartisma

Ege University Working Papers in Economics 2006 http://www.iibf.ege.edu.tr/economics/tartisma Ege University Working Papers in Economics 2006 http://www.iibf.ege.edu.tr/economics/tartisma YAPISAL KIRILMA ALTINDA PARA TALEBİNİN İSTİKRARI: TÜRKİYE ÖRNEĞİ A. Nazif Çatık Working Paper No: 06 / December

Detaylı

DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI İLE İSTİHDAM ARASINDAKİ İLİŞKİ: 1989-2011 DÖNEMİ İÇİN TÜRKİYE ÖRNEĞİ

DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI İLE İSTİHDAM ARASINDAKİ İLİŞKİ: 1989-2011 DÖNEMİ İÇİN TÜRKİYE ÖRNEĞİ DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI İLE İSTİHDAM ARASINDAKİ İLİŞKİ: 1989-2011 DÖNEMİ İÇİN TÜRKİYE ÖRNEĞİ Gülbahar Üçler Ahi Evran Üniversitesi, İİBF, İktisat Bölümü Yrd. Doç. Dr. gulbahar_boyaci@hotmail.com

Detaylı

Hisse Senedi Fiyatları ile İşlem Hacmi Arasındaki İlişki: İMKB Üzerine Bir Çalışma 1

Hisse Senedi Fiyatları ile İşlem Hacmi Arasındaki İlişki: İMKB Üzerine Bir Çalışma 1 1 Hisse Senedi Fiyatları ile İşlem Hacmi Arasındaki İlişki: İMKB Üzerine Bir Çalışma 1 Dr. Serra Eren Sarıoğlu İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Finans Anabilim Dalı serraeren@istanbul.edu.tr ÖZET

Detaylı

11.12.2013 CARİ İŞLEMLER DENGESİ

11.12.2013 CARİ İŞLEMLER DENGESİ 11.12.2013 CARİ İŞLEMLER DENGESİ Ekim ayı cari işlemler açığı piyasa beklentisi 2,9 Milyar dolar eksiyken, veri beklentilere paralel 2,89 milyar dolar açık olarak geldi. Ocak-Ekim arasındaki 2013 cari

Detaylı

International Journal of Human Sciences ISSN: Volume 15 Issue 3 Year: 2018

International Journal of Human Sciences ISSN: Volume 15 Issue 3 Year: 2018 International Journal of Human Sciences ISSN:2458-9489 Volume 15 Issue 3 Year: 2018 The factors that influence gold prices of Turkey Türkiye de altın fiyatlarını belirleyen faktörler 1 Şükrü Cicioğlu 2

Detaylı

Banka Kredileri ve Büyüme İlişkisi

Banka Kredileri ve Büyüme İlişkisi Banka Kredileri ve Büyüme İlişkisi Cahit YILMAZ Kültür Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İstanbul c.yilmaz@iku.edu.tr Key words:kredi,büyüme. Özet Banka kredileri ile ekonomik büyüme arasında

Detaylı

SORU SETİ 11 MİKTAR TEORİSİ TOPLAM ARZ VE TALEP ENFLASYON KLASİK VE KEYNEZYEN YAKLAŞIMLAR PARA

SORU SETİ 11 MİKTAR TEORİSİ TOPLAM ARZ VE TALEP ENFLASYON KLASİK VE KEYNEZYEN YAKLAŞIMLAR PARA SORU SETİ 11 MİKTAR TEORİSİ TOPLAM ARZ VE TALEP ENFLASYON KLASİK VE KEYNEZYEN YAKLAŞIMLAR PARA Problem 1 (KMS-2001) Kısa dönem toplam arz eğrisinin pozitif eğimli olmasının nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

Detaylı

PETROL PRICE DEVELOPMENTS IN THE ANALYSIS OF THE EFFECTS OF TURKEY'S CURRENT ACCOUNT DEFICIT

PETROL PRICE DEVELOPMENTS IN THE ANALYSIS OF THE EFFECTS OF TURKEY'S CURRENT ACCOUNT DEFICIT Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Y.2009, C.14, S.3 s.289-299. Suleyman Demirel University The Journal of Faculty of Economics and Administrative Sciences Y.2009,

Detaylı

SİYASET, EKONOMİ ve YÖNETİM ARAŞTIRMALARI DERGİSİ

SİYASET, EKONOMİ ve YÖNETİM ARAŞTIRMALARI DERGİSİ SİYASET, EKONOMİ ve YÖNETİM ARAŞTIRMALARI DERGİSİ RESEARCH JOURNAL OF POLITICS, ECONOMICS AND MANAGEMENT December 2018, Vol:6, Issue:5 Aralık 2018, Cilt:6, Sayı:5 P-ISSN: 2147-6071 E-ISSN: 2147-7035 Journal

Detaylı

REEL DÖVİZ KURU İLE İHRACAT ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ ( )

REEL DÖVİZ KURU İLE İHRACAT ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ ( ) REEL DÖVİZ KURU İLE İHRACAT ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ (1997-2015) Yasemin YURTOĞLU Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Bölümü Doktora Öğrencisi yaseminyurtoglu@hotmail.com

Detaylı

ENERJĠ VE EKONOMĠK BÜYÜME ĠLĠġKĠSĠ: TÜRKĠYE ÖRNEĞĠ

ENERJĠ VE EKONOMĠK BÜYÜME ĠLĠġKĠSĠ: TÜRKĠYE ÖRNEĞĠ ENERJĠ VE EKONOMĠK BÜYÜME ĠLĠġKĠSĠ: TÜRKĠYE ÖRNEĞĠ Gökhan KARHAN 1*, Murat SĠLĠNĠR 2, Mücahit ÇAYIN 1 ve Nihat AYDENĠZ 3 1 Batman Üniversitesi, İİBF, İktisat Bölümü, Merkez Yerleşkesi, 72100 Batman 2 Batman

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ. Derece Alan Üniversite Yıl

ÖZGEÇMİŞ. Derece Alan Üniversite Yıl ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı : Kürşat YALÇİNER 2. Doğum Tarihi : 23 Temmuz 1966 3. Unvanı : Profesör 4. Öğrenim Durumu : Doktora 5. Çalıştığı Kurum : Gazi Üniversitesi Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Atatürk

Detaylı

TÜKETİCİ KREDİLERİ VE CARİ AÇIK ARASINDAKİ İLİŞKİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ. Alınış Tarihi: 16 Ocak 2015 Kabul Tarihi: 15 Mart 2015

TÜKETİCİ KREDİLERİ VE CARİ AÇIK ARASINDAKİ İLİŞKİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ. Alınış Tarihi: 16 Ocak 2015 Kabul Tarihi: 15 Mart 2015 Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 29, Sayı: 2, 2015 407 TÜKETİCİ KREDİLERİ VE CARİ AÇIK ARASINDAKİ İLİŞKİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ Cüneyt KILIÇ Alınış Tarihi: 16 Ocak 2015 Kabul Tarihi:

Detaylı

FAİZ HADDİ VE PARA ARZININ DÖVİZ KURU ÜZERİNE ETKİSİ: KAZAKİSTAN ÖRNEĞİ

FAİZ HADDİ VE PARA ARZININ DÖVİZ KURU ÜZERİNE ETKİSİ: KAZAKİSTAN ÖRNEĞİ MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi 2017 Cilt: 6 Sayı: 4 MANAS Journal of Social Studies 2017 Vol.: 6 No: 4 FAİZ HADDİ VE PARA ARZININ DÖVİZ KURU ÜZERİNE ETKİSİ: KAZAKİSTAN ÖRNEĞİ Prof. Dr. Fuat SEKMEN Kırgızistan-Türkiye

Detaylı

Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 2013, Cilt: 6, Sayı: 1, s

Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 2013, Cilt: 6, Sayı: 1, s Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 2013, Cilt: 6, Sayı: 1, s. 163-172. 163 SAĞLIK GÖSTERGELERİ İLE EKONOMİK BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ Ahmet AY* 1 ÖZ Oktay KIZILKAYA** 2 Emrah KOÇAK*** 3 İçsel

Detaylı

alphanumeric journal The Journal of Operations Research, Statistics, Econometrics and Management Information Systems

alphanumeric journal The Journal of Operations Research, Statistics, Econometrics and Management Information Systems Available online at www.alphanumericjournal.com alphanumeric journal The Journal of Operations Research, Statistics, Econometrics and Management Information Systems Received: May 8, 2017 Accepted: June

Detaylı

İMKB İLE AVRUPA BİRLİĞİ ÜYESİ AKDENİZ ÜLKELERİNİN HİSSE SENEDİ PİYASALARININ ENTEGRASYONUNUN AMPİRİK ANALİZİ*

İMKB İLE AVRUPA BİRLİĞİ ÜYESİ AKDENİZ ÜLKELERİNİN HİSSE SENEDİ PİYASALARININ ENTEGRASYONUNUN AMPİRİK ANALİZİ* ANADOLU ÜNİVERS İTES İ S OS YAL BİLİMLER DERGİS İ ANADOLU UNIVERSITY JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES Cilt/Vol. : 11 - S ayı/no: 3 : 85 102 (2011) İMKB İLE AVRUPA BİRLİĞİ ÜYESİ AKDENİZ ÜLKELERİNİN HİSSE SENEDİ

Detaylı

Current Account Deficits Sustainability: The Case Of Turkey

Current Account Deficits Sustainability: The Case Of Turkey MPRA Munich Personal RePEc Archive Current Account Deficits Sustainability: 2001-2011 The Case Of Turkey A Sahbaz Gaziantep University, Department of Economics 15. October 2011 Online at http://mpra.ub.uni-muenchen.de/36294/

Detaylı

Petrol Fiyatının Hisse Senedi Piyasası Üzerindeki Etkisi

Petrol Fiyatının Hisse Senedi Piyasası Üzerindeki Etkisi Petrol Fiyatının Hisse Senedi Piyasası Üzerindeki Etkisi Erhan İŞCAN * Özet Petrol fiyatlarının iktisadi aktiviteyi etkileyen en önemli bileşenlerinden biri olmasının yanında genel piyasa anlayışı hisse

Detaylı

Türkiye nin İhracat Talebi Fonksiyonunun Farklı Ülke Gruplarına Göre Eşbütünleşme Analizi

Türkiye nin İhracat Talebi Fonksiyonunun Farklı Ülke Gruplarına Göre Eşbütünleşme Analizi Yayın Geliş Tarihi: 05.05.2017 Dokuz Eylül Üniversitesi Yayın Kabul Tarihi: 06.08.2017 İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Online Yayın Tarihi: 04.12.2017 Cilt:32, Sayı:2, Yıl:2017, ss. 369-395

Detaylı

Morgan Stanley Gelişmekte Olan Borsa Endeksi ile BIST Endeksi Arasındaki Eşbütünleşme İlişkisinin Analiz Edilmesi

Morgan Stanley Gelişmekte Olan Borsa Endeksi ile BIST Endeksi Arasındaki Eşbütünleşme İlişkisinin Analiz Edilmesi Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 28, Sayı: 1, 2014 1 Morgan Stanley Gelişmekte Olan Borsa Endeksi ile BIST Endeksi Arasındaki Eşbütünleşme İlişkisinin Analiz Edilmesi Ayşe

Detaylı

Anahtar Kelimeler: Ekonomik Büyüme, Enflasyon, Kointegrasyon,Granger Nedensellik Analizi

Anahtar Kelimeler: Ekonomik Büyüme, Enflasyon, Kointegrasyon,Granger Nedensellik Analizi TÜRKĐYE DE ENFLASYON ĐLE GSYĐH ARASINDAKĐ ĐLĐŞKĐNĐN KOĐNTEGRASYON YÖNTEMĐYLE ĐNCELENMESĐ * ÖZET Bu çalışmada, Türkiye de enflasyon ile GSYĐH arasındaki ilişki kointegrasyon yöntemi kullanılarak 987:2004:3

Detaylı

ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DÖNEM PROJESİ TAŞINMAZ DEĞERLEMEDE HEDONİK REGRESYON ÇÖZÜMLEMESİ. Duygu ÖZÇALIK

ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DÖNEM PROJESİ TAŞINMAZ DEĞERLEMEDE HEDONİK REGRESYON ÇÖZÜMLEMESİ. Duygu ÖZÇALIK ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DÖNEM PROJESİ TAŞINMAZ DEĞERLEMEDE HEDONİK REGRESYON ÇÖZÜMLEMESİ Duygu ÖZÇALIK GAYRİMENKUL GELİŞTİRME VE YÖNETİMİ ANABİLİM DALI ANKARA 2018 Her hakkı saklıdır

Detaylı

TÜRKİYE EKONOMİSİNDE FİNANS SEKTÖRÜ VE REEL SEKTÖR ETKİLEŞİMİ INTERACTION OF FINANCE SECTOR AND REAL SECTOR IN TURKISH ECONOMY

TÜRKİYE EKONOMİSİNDE FİNANS SEKTÖRÜ VE REEL SEKTÖR ETKİLEŞİMİ INTERACTION OF FINANCE SECTOR AND REAL SECTOR IN TURKISH ECONOMY TÜRKİYE EKONOMİSİNDE FİNANS SEKTÖRÜ VE REEL SEKTÖR ETKİLEŞİMİ INTERACTION OF FINANCE SECTOR AND REAL SECTOR IN TURKISH ECONOMY Yrd. Doç.Dr. Abdulkadir KAYA Erzurum Teknik Üniversitesi, İİBF, İşletme Bölümü

Detaylı

Türkiye nin Fasıllara Göre İthalat Talep Fonksiyonunun Ekonometrik Tahmini

Türkiye nin Fasıllara Göre İthalat Talep Fonksiyonunun Ekonometrik Tahmini Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi Cilt:16.Sayı:2.Aralık 2012 ss.95-110 Türkiye nin Fasıllara Göre İthalat Talep Fonksiyonunun Ekonometrik Tahmini Econometric Estimation of Sectoral Import Demand Function

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ. Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans Siyasal Bilgiler Fakültesi / Ankara Üniversitesi 1992

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ. Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans Siyasal Bilgiler Fakültesi / Ankara Üniversitesi 1992 Adı Soyadı: Hasan VERGİL Ünvanı: Prof. Dr. Öğrenim Durumu: ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans Siyasal Bilgiler Fakültesi / Ankara Üniversitesi 1992 İktisat Bölümü Y.

Detaylı

ELEKTRİK TÜKETİMİ VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN AMPİRİK ANALİZİ: G-8 ÜLKELERİ

ELEKTRİK TÜKETİMİ VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN AMPİRİK ANALİZİ: G-8 ÜLKELERİ ELEKTRİK TÜKETİMİ VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN AMPİRİK ANALİZİ: G-8 ÜLKELERİ Özet Dilek KUTLUAY ŞAHİN Çankırı Karatekin Üniversitesi İ.İ.B.F İktisat Bölümü Ekonomik büyümeyi sağlayan önemli faktörlerden

Detaylı

EURO/TL VOLATİLİTESİNİN TÜRKİYE - AVRUPA BİRLİĞİ TİCARET PERFORMANSI ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ: AMPİRİK BULGULAR *

EURO/TL VOLATİLİTESİNİN TÜRKİYE - AVRUPA BİRLİĞİ TİCARET PERFORMANSI ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ: AMPİRİK BULGULAR * Doğuş Üniversitesi Dergisi, 14 (1) 2013, 112-124 EURO/TL VOLATİLİTESİNİN TÜRKİYE - AVRUPA BİRLİĞİ TİCARET PERFORMANSI ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ: AMPİRİK BULGULAR * THE EFFECTS OF EURO/TL VOLATILITY ON THE PERFORMANCE

Detaylı

AN APPLICATION TO EXAMINE THE RELATIONSHIP BETWEEN REIT INDEX AND SOME FIRM SPECIFIC VARIABLES.

AN APPLICATION TO EXAMINE THE RELATIONSHIP BETWEEN REIT INDEX AND SOME FIRM SPECIFIC VARIABLES. FİRMAYA ÖZGÜ DEĞİŞKENLERLE GAYRİMENKUL YATIRIM ORTAKLIKLARI (GYO) GETİRİSİ ARASINDAKİ İLİŞKİYİ İNCELEMEYE YÖNELİK BİR UYGULAMA 1 Cumhur ŞAHİN Arş. Grv., Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi, İİBF, İşletme

Detaylı

TAHVĐL PĐYASASI OYNAKLIĞININ BELĐRLENMESĐNDE MAKROEKONOMĐK DEĞĐŞKENLERĐN OYNAKLIĞININ ANALĐZĐ

TAHVĐL PĐYASASI OYNAKLIĞININ BELĐRLENMESĐNDE MAKROEKONOMĐK DEĞĐŞKENLERĐN OYNAKLIĞININ ANALĐZĐ Yıl: 26 Sayı: 96 Temmuz 2012 15 Makaleler TAHVĐL PĐYASASI OYNAKLIĞININ BELĐRLENMESĐNDE MAKROEKONOMĐK DEĞĐŞKENLERĐN OYNAKLIĞININ ANALĐZĐ H. Hakan YAVUZ 1* ÖZET Finansal piyasaların işleyişine yönelik dinamiklerin

Detaylı

Kurumsal Şeffaflık, Firma Değeri Ve Firma Performansları İlişkisi Bist İncelemesi

Kurumsal Şeffaflık, Firma Değeri Ve Firma Performansları İlişkisi Bist İncelemesi T.C İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Finans Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi Özeti Kurumsal Şeffaflık, Firma Değeri Ve Firma Performansları İlişkisi Bist İncelemesi Prof.

Detaylı

TÜRKİYE, KURU İNCİR İHRACATININ EKONOMETRİK ANALİZİ. AN ECONOMETRIC ANALYSIS OF DRIED FIGS EXPORT in TURKEY

TÜRKİYE, KURU İNCİR İHRACATININ EKONOMETRİK ANALİZİ. AN ECONOMETRIC ANALYSIS OF DRIED FIGS EXPORT in TURKEY Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Y.2017, C.22, S.2, s.439-448. Suleyman Demirel University The Journal of Faculty of Economics and Administrative Sciences Y.2017,

Detaylı

3. TAHMİN En Küçük Kareler (EKK) Yöntemi 1

3. TAHMİN En Küçük Kareler (EKK) Yöntemi 1 3. TAHMİN 3.1. En Küçük Kareler (EKK) Yöntemi 1 En Küçük Kareler (EKK) yöntemi, regresyon çözümlemesinde en yaygın olarak kullanılan, daha sonra ele alınacak bazı varsayımlar altında çok aranan istatistiki

Detaylı

ENERJİ FİYATLARI VE HİSSE SENEDİ GETİRİLERİ: TÜRKİYE EKONOMİSİ İÇİN BİR UYGULAMA. Doç. Dr. Songül KAKİLLİ ACARAVCI. Arş. Gör.

ENERJİ FİYATLARI VE HİSSE SENEDİ GETİRİLERİ: TÜRKİYE EKONOMİSİ İÇİN BİR UYGULAMA. Doç. Dr. Songül KAKİLLİ ACARAVCI. Arş. Gör. 94 ENERJİ FİYATLARI VE HİSSE SENEDİ GETİRİLERİ: TÜRKİYE EKONOMİSİ İÇİN BİR UYGULAMA Doç. Dr. Songül KAKİLLİ ACARAVCI Mustafa Kemal Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi sacaravci@hotmail.com

Detaylı