Döviz Kuru Hedeflemesi ve Döviz Kuruna Merkez Bankas n n Müdahalesi

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Döviz Kuru Hedeflemesi ve Döviz Kuruna Merkez Bankas n n Müdahalesi"

Transkript

1 7 Döviz Kuru Hedeflemesi ve Döviz Kuruna Merkez Bankas n n Müdahalesi 4 Döviz kuru çapas ya da daha genifl bir ifadeyle çapalama politikas son y llar n en popüler para politikas stratejilerinden birisi olmufltur. Özellikle, nakit ikamesinin yayg n oldu u, uzun süreden beri enflasyon bask s alt nda kalan ülkelerde yo un olarak kullan lan bu para politikas stratejisi baz ülkelerde baflar l olurken, baz ülkelerde bankac l k sistemi ya da finansal sistem krizleriyle sonuçlanmaktad r. Örne in; 2000 y l bafl nda, ülkemizde uygulanmaya bafllanan istikrar program çerçevesinde, $+0,77_ bilefliminden oluflan kur sepeti, çapa olarak kullan ld. Faizlerdeki düflüfl ve enflasyon oran ndaki yavafllama, ifllerin yolunda gitti ini düflündürürken, Kas m 2000 ve fiubat 200 de yaflanan geliflmeler sonucu Türkiye ekonomisi, bankac l k sistemi kökenli çok ciddi bir kriz sürecini yaflamaya bafllad ve kur çapas stratejisini terk etmek zorunda kald. Kur çapas stratejisinin ülkemizde baflar l olamama nedenleri neler olabilir? Amaçlar m z Bu üniteyi çal flt ktan sonra; Döviz kurunu, ara hedef olarak kullanan para politikas stratejisinin özelliklerini,avantaj ve dezavantajlar n, Merkez bankas n n döviz piyasas na müdahalesini ve sterilize edilmifl müdahale ve sterilize edilmemifl müdahale yöntemlerinin özelliklerini, Merkez bankas n n döviz piyasas na müdahale etmesinin, döviz kuru üzerinde yarataca etkileri aç klayabilmek için gerekli bilgi ve becerilere sahip olacaks n z.

2 42 Para Teorisi ve Politikas Anahtar Kavramlar Sabit Kur Döviz Kuru Çapas Para Kurulu Dolarizasyon Portföy Dengesi Etkisi çindekiler G R fi DÖV Z KURU HEDEFLEMES Döviz Kuru Hedefleme Stratejisinin Yürütülmesi DÖV Z P YASASINA MÜDAHALE VE DÖV Z KURU Merkez Bankas n n Döviz Piyasas na Müdahalesi Döviz Piyasas Müdahalesi ve Parasal Taban DÖV Z P YASASINA MÜDAHALEN N ETK LER Parasal Yaklafl m Portföy Yaklafl m

3 Ünite 7 - Oöviz Kuru Hedeflemesi ve Döviz Kuruna Merkez Bankas n n Müdahalesi 43 G R fi Bir önceki ünitemizde para politikas n n k sa dönemdeki hedeflerinin nas l belirlenece ini ve bu hedeflere dönük olarak para politikas n n nas l yürütülebilece ini ele ald k. Merkez bankalar na fiyat istikrar hedefi verildi i zaman, bu nihai hedefin sadece k sa dönemli olarak de il, uzun dönemli olarak de erlendirilmesi gerekmektedir. Bir di er deyiflle, fiyat istikrar hedefi k sa dönemli de il, uzun dönemli bir hedef olarak de erlendirilmelidir. Uzun dönemli fiyat istikrar hedefine dönük olarak, merkez bankalar n n hedef olarak kullanabilecekleri de iflkenler aras nda, parasal büyüklüklerin yan s ra, döviz kuru ve enflasyon oran da bulunmaktad r. Bu ünitemizde, döviz kurunun, ara hedef olarak kullan m sorununu ele alacak, bu yöntemin avantaj ve dezavantajlar na de inece iz. Öte yandan, döviz kurunu hedeflenen düzeyde tutabilmek ya da hedeflenen düzeye çekebilmek için merkez bankas n n, döviz piyasas na yapaca müdahalelerin etkilerini ve bu etkileri nötrlefltirmek için alaca önlemleri tart flaca z. DÖV Z KURU HEDEFLEMES AMAÇ Döviz kurunu ara hedef olarak kullanan para politikas stratejisinin özelliklerini, avantaj ve dezavantajlar n aç klayabilmek. Para politikas n n amac olarak fiyat istikrar taahhüdünde bulunuldu u ve bu taahhüt, ba ms z bir merkez bankas yla desteklendi i zaman, bu amaca ulaflmak için kullan labilecek birkaç yol söz konusudur. Bu yollardan hangisinin tercih edilece i, ülkenin tarihi geçmifline, içinde bulundu u ekonomik koflullara ve geleneklere ba l olacakt r. Öte yandan bu konudaki her baflar l yaklafl m iki temel özelli i paylaflmaktad r: Uzun dönemli bir bak fl aç s kullan lmas ve para politikas n n de erlendirilmesi için standart düzeyde bir fleffafl a olanak tan mas. Bu yaklafl mlar n ço unda, para politikas na yol gösteren ve kamuoyuna aç klanan de iflkene hedef ad verilmektedir. Para politikas için bir dizi hedeften söz etmek mümkündür. Bu olas hedeflerin bir k sm baz ülkeler taraf ndan baflar yla kullan lm flken, baz ülkeler, bu hedeflerin kullan m nda baflar s z olmufllard r. Bu amaçla yo un olarak kullan lm fl olan üç tür hedefleme stratejisinden söz edilebilir: Döviz kuru, parasal büyüklükler ve enflasyon. 970 lerde ve 980 lerde kullan lan parasal büyüklüklerin hedeflenmesi fleklindeki strateji, merkez bankalar n n uzun y llar kulland bir seçenek olmufl; bu yaklafl m baz ülkeler taraf ndan baflar yla uygulanm fl ve halen de uygulanmaktad r. Hedeflenen parasal büyüklükle fiyat istikrar amac aras ndaki iliflki veriyken (yani, parasal büyüklüklerdeki de iflme fiyatlardaki de iflmeyi belirliyor iken), bu yaklafl m, merkez bankalar aç s ndan önemli baz avantajlar getirmektedir. Parasal büyüklüklere iliflkin olarak, kamuoyuna aç klanan bir hedef, kolayca anlafl labilme özelli ine sahiptir. Para politikas n n içinde bulundu u durum ve enflasyonun gelecekteki seyrini gösterdi i için, parasal büyüklükler önemli derecede enformasyon tafl maktad rlar. Parasal büyüklükleri hedeflemenin bir di er avantaj da para politikas n n, merkez bankas taraf ndan kolay, çabuk ve direkt olarak kontrol edilebilen bir miktar üzerine oluflturulmas d r. Ancak, hemen belirtmek gerekir ki parasal büyüklükleri hedeflemenin, yukar - da aç klanan avantajlar tamam yla parasal hedefle enflasyon amac aras ndaki iliflkinin belirlenebilir olmas na ba l d r. Paran n dolafl m h z ndaki dalgalanmalar pa-

4 44 Para Teorisi ve Politikas rayla fiyatlar aras ndaki iliflkiyi zay flat rsa parasal büyüklüklerin hedeflenmesi yaklafl m yla fiyat istikrar amac na ulaflmak mümkün de ildir. H zl finansal yeniliklerin yafland 90 l y llarda, parasal büyüklüklerin hedeflenmesine dönük para politikas stratejisinin gözden düflme nedeni budur. Uzun dönemli fiyat istikrar hedefine ulaflmada kullan lmas önerilen di er iki de iflkense döviz kuru ve enflasyondur. Enflasyonun hedeflenmesine dönük para politikas stratejisini bir sonraki ünitemizde ele alaca m z için, bu ünitede sadece döviz kuru hedefleme stratejisini inceleyece iz. Döviz Kuru Hedefleme Stratejisinin Yürütülmesi Son y llarda uygulanan para politikas stratejilerinde, nihai hedef olan fiyat istikrar na ulaflabilmek için, ara hedef olarak kullan lan de iflkenlerden (bu de iflkenler genellikle nominal çapa olarak adland r lmaktad r) bir tanesi döviz kurudur. Bu nedenle döviz kuru çapas dendi inde, asl nda anlat lmak istenen, nihai hedefe (fiyat istikrar ) ulaflabilmek için ara hedef olarak döviz kurunun kullan lmas d r. Asl nda, para politikas n n yürütülmesinde döviz kurunun hedeflenmesi eski tarihlere uzanmaktad r. Örne in; Uluslar aras ktisat dersinizden hat rlayaca n z gibi, alt n standard sisteminin temel özelli i olan döviz kurunun belirli bir mala ba lanarak sabitlenmesi döviz kuru hedeflemesinin klasik örne i olarak kabul edilebilir. Günümüzdeki anlam yla döviz kuru hedeflemesi ya da ayn anlama gelmek üzere döviz kuru çapas sisteminde, ülke paras n n de eri düflük enflasyona sahip bir ülkenin paras (örne in; ABD dolar gibi) ya da düflük enflasyona sahip ülkelerin paralar ndan oluflan bir sepet (örne in; ABD dolar euro gibi) karfl s nda sabitlenmektedir. Döviz kuru hedeflemesi sisteminde döviz kurunu sabitlemek yerine, alternatif olarak yönlendirilmifl sabit kur (crawling peg) sistemi de kullan lmaktad r. Bu kur sisteminde yerli paran n yabanc para karfl s nda istikrarl bir biçimde de er kaybetmesi sa lanmakta ve bu nedenle yerli ülkedeki enflasyon,çapa at lan ülkedeki (yukar daki örne imize göre ABD) enflasyondan yüksek olabilmektedir. Döviz kuru çapas n n baz avantajlar ndan söz etmek mümkündür. Döviz kurunun ara hedef olarak kullan lmas, enflasyon oran n uluslararas ticarete konu olan mallara ba layarak kontrol alt nda tutmaya do rudan katk da bulunmaktad r. Bunun nedenini anlayabilmek oldukça basittir: Uluslararas ticarete konu olan mallar n fiyatlar dünya piyasalar taraf ndan belirlenmekte ve döviz kuru hedefine ba l olarak, bu mallar n yurtiçi fiyatlar sabit kalmaktad r. Örne in; $ = TL olarak sabitlenirse uluslararas piyasalarda bu day fiyat 5$ oldu u sürece yurtiçindeki fiyat da 5 TL olacakt r. E er döviz kuru hedefi kredibilse (yani, hedefin gerçeklefltirilece ine güveniliyorsa) bu strateji, ülke içindeki enflasyon beklentilerinin, çapa at lan ülkedeki düflük enflasyona ba lanmas konusunda baflar l olabilmektedir. Döviz kuru hedeflemesinin bir di er avantaj, para politikas n n yürütülmesini otomati e ba lamas d r. Örne in; yerli paran n de er kaybetme e ilimi göstermesi durumunda para politikas n n s k laflt r lmas gerekmekte, yerli paran n de er kazanma e ilimi göstermesi durumundaysa gevfletilmesi gerekmektedir. Basitlik ve aç kl k döviz kuru çapas n n bir di er avantaj d r. Bu sayede, merkez bankas taraf ndan belirlenen hedef, toplumun tüm üyeleri taraf ndan yak ndan takip edilen ve herkes taraf ndan kolayca anlafl labilen bir de iflken olmaktad r. Döviz kurunun ara hedef olarak kullan lmas yla nihai hedef olan enflasyonu düflürmek konusunda baflar l örnekler oldu u gibi, baflar s z örnekler de söz konusudur. Örne in; Meksika bu sayede 988 de %00 enflasyon oran n 994 de

5 Ünite 7 - Oöviz Kuru Hedeflemesi ve Döviz Kuruna Merkez Bankas n n Müdahalesi 45 %0 a indirebilmifltir. Öte yandan, örne in0 Türkiye 2000 y l bafl ndan itibaren bafllad döviz kuru çapas kullan m n 2000 Kas m ve 200 fiubat finansal krizleri sonras nda terk etmek zorunda kalm flt r. Bu da bize, döviz kurunun ara hedef olarak kullan lmas n n baz dezavantajlar getirdi ini göstermektedir. Özellikle uluslararas sermaye hareketleri önünde engel bulunmayan ülkelerde döviz kurunun çapa olarak kullan lmas durumunda, ülke içinde ba ms z bir para politikas izlenmesi olas l büyük ölçüde ortadan kalkmaktad r. Bu durumda yerli ülkede, çapa at lan ülkeden ba ms z olarak yaflanan floklar karfl s nda para politikas n n tepki vermesi söz konusu olmamaktad r. Örne in; 200 fiubat ay nda Türkiye de yaflanan siyasi kriz sonras nda TC Merkez Bankas para politikas önlemlerini de ifltirememifl ve sonuç finansal bir kriz olmufltur. Öte yandan, döviz kuru hedefi çapa at lan ülkedeki floklar n da yerli ülkeye direkt olarak aktar lmas na neden olmaktad r. Bir di er deyiflle ülke, d fl floklara karfl aç k hale gelmektedir. Döviz kurunun ara hedef olarak kullan lmas, uluslararas piyasalarda yerli paraya spekülatif ataklar da cazip hale getirmektedir. Örne in; Türkiye de 200 fiubat nda bafllayan politik istikrars zl k sonucu TL nin h zla de er kaybedece i beklentisi yayg nlafl nca, ülke içinde TL de tutulan yabanc ve yerli fonlar h zla dolara dönüfltürülmeye bafllanm flt r. Merkez Bankas döviz kuru hedefine uyabilmek için, gelen talepleri karfl lamak amac yla yabanc para satarak TL toplamaya bafllay nca, yurtiçi faizler h zla yükselmeye bafllam fl ve gecelik faizlerin %7000 lere ulaflt görülmüfltür. Do al olarak, böyle bir ortamda yerli paray daha fazla savunmak mümkün olmad için, Merkez Bankas teslim olmufl ve TL yabanc paralar karfl - s nda yaklafl k %40 oran nda devalüe edilmifl ve ülke bir finansal krize sürüklenmifltir. Asl nda Türkiye de yaflanan bu olaylar Aral k 994 Meksika, Temmuz 997 Tayland, Ocak 999 Brezilya ve Ocak 2002 Arjantin krizlerinden farkl de ildir. Di- er geliflmekte olan ülkelerde de benzer sorunlar nedeniyle bu ülkelerin paralar - na karfl da spekülatif ataklar bafllam flt r. Bu bulafl c kriz, Meksika krizinden sonra bafllad için, sorun tekila etkisi olarak adland r lm flt r. Nitekim bu etki sonucu bafllayan spekülatif ataklar sonras nda Endonezya, Malezya, Güney Kore ve Filipinler de paralar n devalüe etmek zorunda kalm fllard r. Ayn dönemde Hong Kong, Singapur ve Tayvan sa l kl iflleyen bir finansal sisteme sahip olduklar için spekülatif ataklar atlatabilmifllerdir. Görüldü ü gibi, döviz kuru hedeflemesi, geliflmekte olan ülkeleri spekülatif ataklara aç k hale getirdi i için oldukça tehlikeli bir stratejidir. Geliflmekte olan ülkelerde döviz kurunu çapa olarak kullanman n bir di er dezavantaj da para politikas kararlar oluflturanlar n hesap vermekten kurtulmalar na olanak sa lamas d r. Bu sistem içerisinde döviz kuru sabitlendi i için, genifllemeci para politikas izlenmesi durumunda, öncü gösterge olarak kullan labilecek bir de iflkenin, bu özelli ini yitirmesi söz konusu olmaktad r. Geliflmekte olan ülkelerde derinleflmifl bir tahvil piyasas olmad için, tahvil piyasas n n üstlendi i erken uyar görevi, döviz piyasalar taraf ndan yerine getirilmektedir. Dalgal kur rejiminin uyguland ülkelerde, genifllemeci bir para politikas durumunda yerli para hemen de er kaybederek ekonomik gidifl hakk nda bilgi verir. Oysa, çapa olarak kullan lmas durumunda döviz kuru sabitlenece i için sinyal verme fonksiyonunu yerine getiremez. Para otoritesi döviz kurunu hedeflenen düzeyde tutmak zorunda oldu u için, ilgililerin herhangi bir flekilde sorumluluklar söz konusu olmayacakt r. Geliflmekte olan ülkelerde döviz kuru çapas n n daha s k bir flekilde yürütülmesini sa layacak iki tür stratejiden söz etmek mümkündür. Son y llarda gün-

6 46 Para Teorisi ve Politikas deme gelen bu geliflmeler para kurulu oluflturulmas ve dolarizasyon olarak isimlendirilmektedir. Para Kurulu: Yerli paran n karfl l n n tamam yla yabanc para oldu u, yerli paran n yabanc para karfl s ndaki de erinin sabitlendi i ve para otoritesinin bu kurdan gelecek tüm al fl ve sat fl tekliflerini karfl lamaya haz r oldu u bir uygulamad r. SIRA S ZDE Dolarizasyon: Ülkedeki yerli para biriminin yerine resmi olarak güçlü bir para biriminin (ABD dolar ve euro gibi) kullan lmas d r. Para Kurulu Geliflmekte olan ülkelerde para politikas n n karfl karfl ya kald fleffafl k ve hedefe ba l l k sorunlar n n çözümünde kullan lan bir yol para kurulu oluflturulmas - d r. Son y llarda para kurulu uygulamas na geçen ülkeler aras nda Hong Kong (983), Arjantin (99), Estonya (992), Litvanya (994), Bulgaristan (997) ve Bosna (998) yer almaktad r. Para kurulu uygulamas nda yerli paran n karfl l tamam yla yabanc parad r. Bu uygulamada, yerli paran n yabanc para karfl s ndaki de eri sabitlenmekte ve para otoritesi bu kurdan gelecek tüm al fl ve sat fl tekliflerini karfl lamaya haz rd r. Dolay s yla nakit sadece yabanc para karfl l nda dolafl ma ç kar labilmektedir. Para kurulu sözleflmesinde, para politikas n n yürütülmesi tamam yla merkez bankas ndan al nmakta ve otomatik pilota ba lanmaktad r. Döviz kurunun çapa olarak kullan ld para politikas stratejisinde, s n rl ölçülerde de olsa, merkez bankalar n n duruma göre para politikas n de ifltirme güçleri devam eder. Çünkü; söz konusu sistemde merkez bankas n n elinde para basma yetkisi devam eder. Oysa, bu yetki, para kurulu uygulamas nda, merkez bankas ndan al narak para kuruluna verilmektedir. Bu uygulamada, yerli paran n yabanc para karfl s ndaki de eri sabitlenmektedir. Para otoritesi bu kurdan gelecek tüm al fl ve sat fl tekliflerini karfl lamaya haz rd r. Para kurulu uygulamas n n döviz kuru hedefleme stratejisine karfl önemli avantajlar vard r. Öncelikle ülkedeki para arz, sadece merkez bankas na döviz sat ld zaman artabilir. Bu nedenle yerli para miktar na eflit miktarda yabanc para rezervleri de artmaktad r. Merkez Bankas, para basma ve dolay s yla enflasyon yaratma gücünden yoksundur. kinci olarak; para kurulu uygulamas, merkez bankas n n sabit döviz kuruna s k s k ya ba l kalaca anlam na gelmekte ve enflasyonun, daha k sa sürede afla ya çekilmesine olanak tan maktad r. Bu da yerli paraya spekülatif atak olas l n, tamamen ortadan kald rmasa bile, önemli derecede azaltmaktad r. Özetle, para kurulu uygulamas, döviz kurunun ara hedef olarak kullan ld stratejide, mevcut olan fleffafl k ve hedefe ba l l k sorununu ortadan kald rmaktad r. Para kurulu sistemi, döviz çapas sisteminde, mevcut olan fleffafl k ve hedefe ba l l k sorunlar n çözmesine karfl n, baz dezavantajlar da tafl maktad r. Bunlar aras nda, ba ms z bir para politikas izlenmesi olas l n n ortadan kalkmas, ekonominin karfl ülkedeki floklara karfl tamamen aç k hale gelmesi ve merkez bankas n n likitidenin son kayna olma fonksiyonunu yitirmesi say labilir. Sözü edilen bu son dezavantaj nedeniyle özellikle ülkede yaflanabilecek bankac l k krizlerinde kullan labilecek, baflka araçlar n oluflturulmas gerekmektedir. Bir ülke senyoraj gelirine afl r derecede ba ml ysa ve finansal piyasalar narin bir yap ya sahipse bu ülkede para kurulunun uygulanmas uygun mudur? Dolarizasyon Döviz kuru çapas stratejisinin neden oldu u fleffafl k ve hedefe ba l l k sorunlar - n n çözümünde kullan lan bir di er yol, dolarizasyon ad verilen uygulamad r. Dolarizasyon, ülkedeki yerli para biriminin yerine, resmi olarak güçlü bir para biriminin (ABD dolar ve euro gibi) kullan lmas d r. Asl nda dolarizasyon uygulamas,

7 Ünite 7 - Oöviz Kuru Hedeflemesi ve Döviz Kuruna Merkez Bankas n n Müdahalesi 47 para kurulunun sa lad ndan daha fazla ve daha güçlü flekilde hedefe ba l l k getiren sabit kur sisteminden baflka bir fley de ildir. Para kurulu uygulamas nda, yerli paran n sabit tutulan de erinin de ifltirilebilmesi olana tan narak, para kurulu afl labilir. Ancak, dolarizasyon uygulamas nda bu de er de iflikli i mümkün de ildir. Zira, yerli para yerine, resmi olarak ABD dolar kullan lan bir ülkeyi düflünürsek, dolar ABD de de dolarl k bir de erdir, söz konusu ülkede de dolarl k bir de eri ifade etmektedir. Son dönemde (Mart 2000) küçük bir Latin Amerika ülkesi olan Ekvator da yerli para biriminin yerine ABD dolar n n kullan m resmen kabul edilmifltir. Dolarizasyon uygulamas n n en önemli avantaj, art k yerli para diye bir kavram kalmad için spekülatif atak olas l n n tamamen ortadan kalkmas d r. Ancak döviz çapas uygulamas n n getirdi i dezavantajlar n di erleri (ba ms z bir para politikas izlenememesi, ülkenin d fl floklara aç k hale gelmesi ve merkez bankas n n likitidenin son kayna olma fonksiyonunu yitirmesi) dolarizasyon uygulamas nda da söz konusudur. Dolarizasyon uygulamas n n di er stratejilerde olmayan bir dezavantaj ndan daha söz etmek gerekir. Ülkede dolarizasyon uygulamas yla yerli para birimi kavram ortadan kalkt için, devletin para yaratma yoluyla elde etti i senyoraj geliri de ortadan kalkmaktad r. Geliflmekte olan ülkeler aç s ndan bu durum, önemli bir gelir kayb anlam na gelmekte ve bunu ikame edecek yeni gelir kaynaklar n n bulunabilmesi de oldukça güç görünmektedir. DÖV Z P YASASINA MÜDAHALE VE DÖV Z KURU AMAÇ 2 Merkez bankas n n döviz piyasas na müdahalesini ve sterilize edilmifl müdahale ve sterilize edilmifl ve sterilize edilmemifl müdahale yöntemlerinin özelliklerini aç klayabilmek. Döviz kurunun ara hedef olarak kullan ld döviz çapas stratejisinde, kimi ülkelerin merkez bankas n tamamen pasiflefltirerek, para kurulu uygulamas na geçtiklerinden söz etmifltik. Yukar daki aç klamalar m zdan hat rlarsan z, para kurulunun tek görevi, belirli bir ülke paras na göre sabitlenmifl döviz kuru üzerinden, yabanc para karfl l para basmakt r. Do al olarak, burada vurgulanmas gereken nokta, döviz kurunun nas l sabit tutulaca d r. Bir di er deyiflle, döviz kuruna nas l müdahale edilece i ve bu müdahale sonuçlar n n neler olaca hususlar n n incelenmesi gerekmektedir. Afla daki bölümde merkez bankas n n döviz kuruna müdahale edici politikalar n ve bunlar n sonuçlar n tart flaca z. Merkez Bankas n n Döviz Piyasas na Müdahalesi Öncelikle, bir merkez bankas n n döviz kurunu neden ve nas l etkileyebilece ini ö renmemiz, bu tür müdahalelerin sonuçlar n de erlendirebilmek için gereklidir. Merkez bankalar n n bu tür müdahaleleri gerçeklefltirebilmesi için döviz piyasas - na aktif olarak kat lmas gerekmektedir. Uluslararas ktisat derslerinizden hat rlayaca n z gibi, denge döviz kurunun belirlenmesinde, döviz arz ve döviz talebi kavramlar ndan yararlanabiliriz. Döviz arz ve talebinin eflitlendi i noktadaysa denge döviz kuru belirlenmektedir. Bu ünite boyunca, örnek olarak Türkiye deki döviz arz ve talebinden söz edecek, yabanc para birimi olarak da ABD dolar n kullanaca z. Afla da yer alan fiekil 7. deki dolar arz ve talep e rilerinin kesiflme noktas olan 0 noktas n n ifade etti i TL ve $ aras ndaki denge döviz kurunu ele alal m. Bu noktada, örne in, denge döviz ku-

8 48 Para Teorisi ve Politikas fiekil 7. Merkez Bankas n n Döviz Piyasas na Müdahalesi runun $ =.5 TL oldu unu kabul edelim. Bu kur düzeyinden al n p sat lan $ miktar ysa Q0 kadar olmaktad r. TC Merkez Bankas n n ekonominin iç ve d fl denge hedeflerini göz önüne alarak, döviz kurunun $ = TL olmas n uygun gördü ünü düflünelim. Merkez Bankas n n tercih etti i bu kur düzeyi mevcut denge kurundan daha düflüktür; bir di er deyiflle, yerli paran n yabanc para karfl s nda de er kazanmas tercih edilmektedir. Merkez Bankas n n tercih etti i bu kur düzeyini E d ile gösterirsek, grafi e göre, TL karfl l nda talep edilen $ miktar Q, arz miktar n Q aflmaktad r. TC Merkez Bankas n n hedefledi i E döviz kuru düzeyin- s de, döviz piyasas nda bireyler, firmalar ve finansal kurulufllar taraf ndan dolara karfl afl r bir talep ortaya ç kmaktad r. Bu durumda, Merkez Bankas n n arzulad - d s döviz kuru düzeyine (E ) eriflebilmesi için, piyasada dolara olan Q -Q kadarl k talep fazlas n ortadan kald rmas gerekir. Bu nedenle, Merkez Bankas n n döviz piyasas nda ifllemlere bafllayarak TL karfl l $ satmas gerekmektedir. Merkez Bankas bu ifllemi $ cinsinden varl klar n (nakit ve menkul k ymet gibi) TL cinsinden varl klarla de ifltirerek gerçeklefltirir. Bu ifllem k saca TL al p, $ satmak fleklinde özetlenebilir. Merkez Bankas n n bu ifllemi gerçeklefltirecek güce ve uluslararas rezervlere sahip oldu unu kabul edersek, Merkez Bankas piyasaya girerek Q -Q kadarl k $ satar ve karfl l nda TL al r. TC Merkez Bankas taraf n- d s dan gerçeklefltirilen bu döviz piyasas ifllemi döviz piyasas na müdahaledir. Bir di- er deyiflle, döviz piyasas müdahalesi, merkez bankas n n ulusal paran n de erinde bir de ifliklik yaratmak amac yla yabanc para al p satmas d r. E (TL/$) S $ 0 0 S $ E 0 0 a E $ Miktar Q s Q 0 Q d TC Merkez Bankas n n döviz piyasas na yapt bu müdahalenin etkisiyle $ arz e risi sa a do ru kayar. Merkez Bankas portföyünde bulunan dolar rezervleriyle döviz piyasas nda TL sat n alarak TL/$ kurunu istedi i düzeye çekebilmifltir. Zira, $ müdahale sonras yeni denge D $ e risiyle S 0 e risinin kesiflti i 0a noktas na kayacak ve daha önce $ =.5 TL olan denge döviz kuru, $ = TL olacakt r. 0 Yukar daki analizde unutulmamas gereken bir noktay vurgulayal m: Grafikte ele al nan analiz döviz piyasas ifllemleri aç s ndan belirli bir dönem için geçerlidir (örne in, fiubat ay n n ilk haftas gibi). E er sonraki dönemde, örne in bir sonraki hafta, piyasa koflullar nda bir de ifliklik olmazsa döviz kuru, tekrar geri gelerek 0 noktas nda belirlenen piyasa denge kuruna (E 0 ) ulaflacakt r. TC Merkez Banks n n kuru E düzeyinde tutabilmesi için, sonraki hafta, piyasaya yeniden müdahale etmesi gerekir. E er piyasa koflullar grafikteki seyrini her hafta sürdürmeye devam ederse Merkez Bankas müdahalesinin de arkadan gelmesi söz konusudur. Merkez Bankas n n bu müdahaleyi sürdürebilmesiyse ancak, yeterli $ rezerv sahip olmas halinde mümkündür.

9 Ünite 7 - Oöviz Kuru Hedeflemesi ve Döviz Kuruna Merkez Bankas n n Müdahalesi 49 Döviz Piyasas Müdahalesi ve Parasal Taban Kitab m z n 3 üncü ünitesinde ele ald m z gibi, merkez bankas n n temel yükümlülükleri dolafl ma ç kartt nakit miktar yla finansal kurumlar n merkez bankas nda bulunan mevduatlar ndan (banka rezervleri) oluflmaktayd. Dolafl ma ç kar lan nakit miktar yla rezervler toplam n da parasal taban olarak adland rm flt k. Mevduat kurumlar n n merkez bankas nda bulunan mevduatlar da zorunlu ve serbest rezervlerden meydana geldi ine göre, kullan ma göre parasal taban, B = C + RR + ER fleklinde ifade etmifltik. Bu eflitlikte B parasal taban, C dolafl mdaki nakit miktar - n, RR zorunlu rezerv miktar n ve ER serbest rezerv miktar n ifade etmekteydi. Merkez bankas bilançosunun pasifinden yararlanarak, yukar daki flekilde hesaplad m z parasal taban, bilanço özdeflli inin bir gere i olarak, bilançonun aktifinden yararlanarak da hesaplayabiliriz. Buna göre, merkez bankas n n yerli para cinsinden net varl klar (NDA) ile yabanc para cinsinden net varl klar n n (NFA) toplam da parasal taban verecektir. Bu flekilde hesaplanan parasal taban, kayna na göre parasal taban olarak adland r lmaktad r. Kayna na ve kullan ma göre hesaplanan parasal taban de erleri birbirine eflit olmak zorundad r. Yani, NDA + NFA = C + RR + ER = B yaz labilir. Merkez bankas n n net yurtiçi varl klar, kulland rd kredilerden kaynaklanan net alacaklar n, net d fl varl klar ise net döviz rezervlerini ifade etmektedir. Yukar da tart flt m z, döviz piyasas na merkez bankas müdahalesini hat rlarsan z, bu tür müdahalelerin do rudan merkez bankas n n net d fl varl klar n (yani, net döviz rezervlerini) ve dolay s yla parasal taban etkileyece ini görebilirsiniz. Daha önce fiekil 7. de ele ald m z örne e dönerek bu mekanizmay ortaya koymaya çal flal m. Hat rlarsan z, bu örne imizde TC Merkez Bankas TL/$ kurunu, piyasada oluflan denge fiyat ndan daha düflük bir düzeye çekmek, bir di er deyiflle TL ye de er kazand rmak istiyordu. Bunu gerçeklefltirebilmek için de elindeki dolar cinsinden varl klar n bir k sm n satarak piyasadan TL toplamas gerekmekteydi. Bu ifllemin gerçekleflmesi sonucu, Merkez Bankas n n elindeki net döviz rezervleri azalacak, yani, NFA düflecektir. Parasal taban net yurtiçi varl klarla (NDA) net yurtd fl varl klar n (NFA) toplam na eflit oldu undan, net yurtiçi varl klar sabit kald sürece, Türkiye de parasal taban azal r. Parasal taban kullan m cephesinden B = C + RR + ER fleklinde hesapland için, C ve RR de bir de ifliklik olmad sürece, Merkez Bankas n n net döviz rezervlerindeki düflüfl bankalar n serbest rezervlerinin de azalmas n gerektirir. Görüldü ü gibi, merkez bankas n n döviz piyasas na müdahale ederek döviz satmas, aç k piyasa ifllemleri çerçevesinde yap lan sat fl ifllemiyle ayn sonucu do urmaktad r. Her iki ifllem de bankac l k sisteminin rezervlerini azaltmakta ve parasal tabanda bir daralmayla sonuçlanmaktad r. Merkez bankalar ço u zaman, döviz piyasas na yapt klar müdahalenin bankac l k sisteminin rezervlerini ve parasal taban etkilemesine izin vermezler. Bir merkez bankas n n döviz piyasas na müdahale sonras nda, parasal taban n de iflmesine engel olmas sterilizasyon olarak adland r l r. Örne imize göre, TC Merkez Bankas n n döviz rezervlerini azaltan döviz sat fl ifllemiyle eflanl olarak, aç k piyasa ifllemleri çerçevesinde, döviz sat fl na eflit miktarda yurtiçi varl k sat n almas sterilizasyon ifllemi olacakt r. Sonuçta, B = NDA + NFA eflitli i gere i, NFA azal rken NDA ayn miktarda artaca için B de iflmeden kal r. Net yurtiçi varl klar: Merkez bankas n n kulland rd kredilerden kaynaklanan net alacaklar n ifade etmektedir. Net d fl varl klar: Merkez Bankas n n net döviz rezervlerini ifade etmektedir.

10 50 Para Teorisi ve Politikas Merkez bankas döviz piyasas na müdahale etmesi sonucunda parasal taban n de iflmesine izin verirse bu müdahale, sterilize edilmemifl müdahale olarak adland r l r. Örne imize göre, TC Merkez Bankas, döviz sat fl ifllemiyle eflanl olarak, aç k piyasada al m ifllemine giriflmezse, bankac l k sisteminin rezervleri ve parasal taban azalaca ndan, sterilize edilmemifl bir müdahale gerçeklefltirilmifl olacakt r. SIRA S ZDE 2 E er merkez bankas piyasaya TL sat p dolar al r ve ancak, döviz piyasas na yapt bu müdahale sonucunda sterilizasyon ifllemi gerçeklefltirirse, bu durum sonucunda; döviz kuru, net döviz rezervleri ve parasal tabanda ne gibi de ifliklikler ortaya ç kar? DÖV Z P YASASINA MÜDAHALEN N ETK LER AMAÇ 3 Merkez bankas n n döviz piyasas na müdahale etmesinin döviz kuru üzerinde yarataca etkileri aç klayabilmek. Bir merkez bankas n n döviz piyasas na müdahalesinin nihai etkilerini de erlendirebilmek için, döviz kurunun nas l belirlendi ine iliflkin mekanizman n incelenmesi gerekir. Bu konuda, bizi ilgilendiren, iki yaklafl mdan söz etmek mümkündür. Bunlardan birincisi parasal yaklafl m, ikincisiyse portföy yaklafl m d r. Parasal Yaklafl m Döviz kurunun belirlenmesinde parasal yaklafl m n kökleri, para talebine iliflkin klasik teoriye uzanmaktad r. Uluslararas ktisat derslerinizden hat rlayaca n z gibi, sat n alma gücü paritesi geçerli oldu u sürece, yurtiçindeki fiyatlar döviz kuruyla yabanc ülkedeki fiyatlar n çarp m na eflit olacakt r. Yurtiçi fiyatlar, daha önce oldu u gibi P, döviz kurunu E ve yabanc fiyatlar PF ile gösterirsek, sat n alma gücü paritesine göre, P E x P F yazabiliriz. Örneklerimizde Türkiye yi yerli olarak kabul etti imiz için, sat n alma gücü paritesi geçerli oldu u sürece, Türkiye deki fiyatlar TL/$ kuruyla ABD deki fiyatlar n çarp m na eflit olacakt r. Para arz n n belirlenme mekanizmas n inceledi imiz Ünite 3 den hat rlayaca - n z gibi, ülkedeki para arz (M), para çarpan (m) ve parasal taban n (B) çarp m - na eflittir: M s = m x B. Parasal tabansa merkez bankas n n net iç varl klar (NDA) ile net d fl varl klar (NFA) toplam na eflit oldu una göre, para arz n, M s = m x (NDA + NFA) fleklinde yazmak mümkündür. Klasik para teorisine göre para talebi, M d = k x P x Y olarak özetlenebilir. Bu eflitlikte k sabit bir oran, P fiyatlar genel düzeyi ve Y reel geliri tan mlamakta, P x Y çarp m ysa nominal geliri ifade etmektedir. Para piyasas nda denge durumunda M d = M s olaca için, denge durumunda,

11 Ünite 7 - Oöviz Kuru Hedeflemesi ve Döviz Kuruna Merkez Bankas n n Müdahalesi 5 k x P x Y = m x (NDA + NFA) olur. Sat n alma gücü paritesine göre P E x P F oldu u için, P yerine bu eflitli i yazarsak, elde edilir. Bu eflitli i E için çözersek, k x E x P F x Y = m x (NDA + NFA) m x NDA + NFA E = k x P F x Y elde ederiz. Parasal yaklafl m çerçevesinde elde edilen bu eflitli e göre afla da s - ralanan de iflikliklerin gerçekleflmesi halinde denge döviz kuru düflecektir (yani, yerli para de er kazanacakt r): Para çarpan n n (m) de eri düflerse, Merkez bankas n n net iç varl klar (NDA) azal rsa, Merkez bankas n n net d fl varl klar (NFA) azal rsa, Para talebi artarsa (k de eri yükselirse) Yabanc ülkedeki fiyatlar (PF) artarsa, Ülkenin üretim hacmi, yani reel gelir (Y) artarsa. Do al olarak, s ralanan bu de iflikliklerin ters yönde olmas durumunda döviz kuru(e) yükselecek, yani yerli para de er kaybedecektir. Parasal yaklafl ma göre, döviz piyasas na yap lan müdahalenin kur üzerindeki etkisi, merkez bankas n n yap lan müdahaleyi sterilize edip etmemesine ba l d r. TC Merkez Bankas n n $ cinsi varl klar satmas örne inde oldu u gibi, sterilize edilmemifl müdahale durumunda, yurtiçi kredi hacminde dengeleyici bir art fl söz konusu olmayaca için, uluslararas rezervler sat fl miktar kadar azal r. Sonuçta azalan döviz rezervlerine (NFA) ba l olarak piyasada döviz kuru da düflecek, yani yerli para de er kazanacakt r. Daha önce ele ald m z fiekil 7. de bu durumu incelemifltik. E er merkez bankas döviz piyasas na yapt müdahaleyi sterilize ederse parasal yaklafl ma göre, bu müdahalenin kur üzerine bir etkisi olmayacakt r. Döviz kuruna (E)iliflkin yukar da verdi imiz eflitli i göz önüne al rsak, sterilize edilmifl müdahale durumunda net iç varl klar, net d fl varl klardaki de iflmeye eflit miktarda artaca için eflitli in pay de iflmeyecektir. Bu da döviz kurunun de iflmeyece i anlam na gelir. Daha önce ele ald m z fiekil 7., bu nedenle sürecin sadece bir k sm n ele alan bir grafik haline gelmektedir. Parasal yaklafl ma göre, sterilize edilmifl bir müdahale durumunda, döviz kurunun neden de iflmeyece ini ortaya koyabilmek için, fiekil 7. i tamamlamam z gerekir. fiekil 7.2 bu amaçla çizilmifl ve flekil 7. i de kapsayan bir gösterimdir. Bir merkez bankas n n yabanc para sat fl karfl s nda döviz arz n n artmas nedeniyle S 0 $ döviz arz e risinin sa a kayarak konumuna geldi ini, dengenin 0a noktas na kayd n daha önceki aç klamalar m zdan biliyoruz. Sonuçta, merkez bankas döviz sat fl ifllemini, yani döviz piyasas na müdahalesini sterilize etmezse döviz kuru düflmekte, yani yerli para de er kazanmaktad r. Parasal yaklafl ma göre, döviz rezervlerindeki azalma sterilize edilmedi i zaman, ülkedeki para arz ve fiyatlar düflecektir. Sat n alma gücü paritesine göre, yurtiçi fiyatlardaki düflme döviz kurunun da düflmesini gerektirir. Sterilizasyonun söz konusu olmamas durumunda süreç burada sona ermektedir. Örne imize göre, TC Merkez Bankas piyasaya satt dolar

12 52 Para Teorisi ve Politikas miktar na eflit miktarda aç k piyasa al m yaparak yurtiçi varl klar n artt r rsa, yani sterilizasyona yönelirse Oa noktas nihai denge noktas de ildir. Bunun nedeni, Merkez Bankas n n yurtiçi kredilerindeki art fl n para arz n tekrar bafllang çtaki düzeye yükseltmesidir. Döviz kuru E düzeyindeken, ekonomik birimler aç k piyasa ifllemleri arac l yla artan TL yi ellerinde tutmak istemeyecekler ve döviz piyasas - na girerek ellerindeki TL yi $ ile de ifltirmek isteyeceklerdir. Bu da dolar talep e risinin sa a kayarak D konumuna gelmesine yol açar. Denge noktas e kayar- $ ken döviz kuru bafllang çtaki E 0 düzeyine geri döner. Örne imize göre, Türkiye deki para arz nda bir de ifliklik olmad için fiyatlar da de iflmeyecektir. Sonuç olarak, sat n alma gücü paritesine göre döviz kuru de iflmeden E 0 düzeyinde kalacakt r. Döviz piyasas nda yabanc para satmak fleklindeki merkez bankas müdahalesi sterilize edilirse denge döviz kuru de iflmemektedir. fiekil 7.2 Döviz piyasas na Müdahalenin Sterilize Edilmesi E (TL/$) S $ 0 0 S $ E 0 0 a E D $ D $ 0 Q 0 Q 0a Q $ Miktar Portföy Yaklafl m Döviz kurunun belirlenmesine parasal yaklafl m, para arz ve talebinin eflitlenmesinde döviz kurunun rolü üzerinde yo unlaflmaktad r. Döviz kurunun belirlenmesine portföy yaklafl m ysa döviz kuruna daha geniflletilmifl bir fonksiyon yüklemektedir. Bu yaklafl ma göre, döviz kuru, bir ülke vatandafllar n n portföylerini, finansal varl klar aras nda, arzulad klar flekilde tahsis etmelerine olanak tan r. Sözü edilen finansal varl klar aras nda yerli para, yerli para cinsinden finansal varl klar ve yabanc para cinsinden finansal varl klar yer almaktad r. Döviz kurunun belirlenmesinde portföy yaklafl m n aç klayabilmek için, bir ülkedeki finansal servetin yerli para (M), yerli para üzerinden tahviller (S) ve yabanc üzerinden tahvillerden (SF) meydana geldi ini kabul edelim. Yabanc para cinsinden tahvillerin yerli para cinsinden de erini bulabilmek için döviz kurunu (E) kullan rsak, finansal servetin yerli para olarak de erini, W M + S + (E x S F ) olarak yazabiliriz. Portföy yaklafl m na göre, ekonomik birimler mevcut finansal servetlerini bu üç varl k aras nda arzulad klar biçimde tahsis edinceye kadar döviz kuru de iflme e ilimi tafl r. Döviz kurunun belirlenmesinde, parasal yaklafl mda oldu u gibi, döviz kuru para arz n para talebine eflitleyecek düzeyde belirlenir. Ancak bunun d fl nda, döviz kuru yerli tahvil arz n talebine, yabanc tahvil arz n talebine eflitleyecek düzeyde de olmal d r.

13 Ünite 7 - Oöviz Kuru Hedeflemesi ve Döviz Kuruna Merkez Bankas n n Müdahalesi Daha önceki örne imize dönerek sorunu incelemeye çal flal m. Örne imize göre, TC Merkez Bankas TL/$ kurunu düflürmek, yani TL ye de er kazand rmak için piyasaya dolar ve dolar üzerinden menkul k ymet sat fl yapmakta, bunlar n karfl - l nda dolafl mdan TL çekmekteydi. Hat rlarsan z, Merkez Bankas bu operasyonu sterilize etmezse amac na ulaflmakta ve TL/$ kurunu afla ya çekebilmekteydi. E er bu müdahale sterilize edilirse para arz de iflmeyece i için döviz kuru da bafllang çtaki piyasa denge de erinde kalmaktayd. Portföy yaklafl m na göre, döviz piyasas na yap lan müdahale sterilize edilse bile süreç, bu noktada tamamlanmamaktad r. TC Merkez Bankas, uluslararas rezervlerini azaltarak, dolar sat fl n, bankalararas piyasadan TL üzerine Hazine bonosu sat n alarak (yurtiçi varl klar n artt rarak) dengeledi inde, parasal taban ve para arz de iflmeden kalacakt r. Ancak, Merkez Bankas n n piyasadan, TL üzerine ç kar lm fl Hazine bonosu çekmesi, piyasada mevcut Hazine bonosu miktar nda bir daralma yarat r. Öte yandan, döviz piyasas na müdahale esnas nda dolar üzerinden ç kar lm fl menkul k ymet sat - fl da gerçeklefltirilmiflse, piyasadaki dolar cinsi tahvil hacminde de bir geniflleme ortaya ç kar. Bu iki geliflme bir arada düflünüldü ünde, sterilize edilmifl bir müdahale asl nda TL cinsi tahvil ve bonolar n yerini $ cinsi tahvil ve bonolar n almas na yol açmaktad r. Bir di er deyiflle, $ cinsi tahvil ve bonolar n talebinde bir düflüfl, TL cinsi tahvil ve bonolar n talebinde ise bir art fl gerçekleflecektir. Portföylerde yer alan yerli ve yabanc tahvil tutma iste indeki bu de ifliklik, TL cinsi varl klar n elde edilebilmesi için $ cinsi varl klar n sat fl n gerektirir. Bir di er deyiflle, Merkez Bankas n n döviz piyasas na müdahalesini sterilize etmesi durumunda, özel birimlerin portföylerindeki dolar ve dolar cinsi finansal varl klar satma, yerine TL ve TL cinsi finansal varl klar tutma iste i yarat r. Bu da dolar arz n n artmas anlam na $ gelir. Daha önce fiekil 7. de gördü ümüz gibi, dolar arz e risi S konumundan $ 0 sa a do ru kayarak S konumuna gelir ve denge döviz kuru düfler; yani, yerli para de er kazan r. Yukar daki aç klamalara göre, parasal yaklafl m n aksine, portföy yaklafl m sterilize edilmifl döviz piyasas müdahalesinin de döviz kuru üzerinde etkili olaca n savunmaktad r. K saca, merkez bankas n n portföyünde bulunan yerli ve yabanc para cinsinden menkul k ymetlerin miktarlar n de ifltirmesi, bu menkul k ymetlerin denge fiyatlar n n ve döviz kurunun de iflmesine neden olmaktad r. ktisatç lar bu süreci portföy dengesi etkisi olarak adland rmaktad r. 53 Portföy Dengesi Etkisi: Merkez bankas n n portföyünde bulunan yerli ve yabanc para cinsinden menkul k ymetlerin miktarlar n de ifltirmesi, bu menkul k ymetlerin denge fiyatlar n n ve döviz kurunun de iflmesine neden olmas sürecidir.

14 54 Para Teorisi ve Politikas Özet Döviz kurunu ara hedef olarak kullanan para politikas stratejisinin özelliklerini, avantaj ve deza- AMAÇ vantajlar n aç klayabilmek. Para politikas na yol gösteren ve kamuoyuna aç klanan de iflkene hedef ad verilmektedir. Son y llarda uygulanan para politikas stratejilerinde, nihai hedef olan fiyat istikrar na ulaflabilmek için ara hedef olarak kullan lan de iflkenlerden (bu de iflkenler genellikle nominal çapa olarak adland r lmaktad r) bir tanesi döviz kurudur. Bu nedenle döviz kuru çapas dendi inde asl nda anlat lmak istenen, nihai hedefe (fiyat istikrar ) ulaflabilmek için ara hedef olarak döviz kurunun kullan lmas d r. Döviz kurunun ara hedef olarak kullan lmas, enflasyon oran n uluslararas ticarete konu olan mallara ba layarak kontrol alt nda tutmaya do rudan katk da bulunmaktad r. Döviz kuru hedeflemesinin bir di er avantaj, para politikas n n yürütülmesini otomati e ba lamas d r. Basitlik ve aç kl k döviz kuru çapas n n bir di er avantaj d r. Özellikle uluslararas sermaye hareketleri önünde engel bulunmayan ülkelerde, döviz kurunun çapa olarak kullan lmas durumunda, ülke içinde ba ms z bir para politikas izlenmesi olas l büyük ölçüde ortadan kalkmaktad r. Öte yandan, döviz kuru hedefi, çapa at lan ülkedeki floklar n da yerli ülkeye direkt olarak aktar lmas na neden olmaktad r. Bir di er deyiflle ülke, d fl floklara karfl aç k hale gelmektedir. Döviz kurunun ara hedef olarak kullan lmas, uluslararas piyasalarda yerli paraya spekülatif ataklar da cazip hale getirmektedir. Geliflmekte olan ülkelerde döviz kuru çapas n n daha s - k bir flekilde yürütülmesini sa layacak iki tür stratejiden söz etmek mümkünüdür. Son y llarda gündeme gelen bu geliflmeler, para kurulu oluflturulmas ve dolarizasyon olarak isimlendirilmektedir. Merkez bankas n n döviz piyasas na müdahalesini AMAÇ 2 ve sterilize edilmifl müdahale ve sterilize edilmemifl müdahale yöntemlerinin özelliklerini aç klayabilmek. Merkez bankas belirlenen döviz hedefini gerçeklefltirebilmek amac yla döviz piyasas na müdahale eder. Bu müdahale döviz piyasas na aktif olarak kat larak yabanc para ve yabanc para üzerine aktiflerin al n p sat lmas fleklindedir. Merkez bankas döviz piyasas na müdahale etmesi sonucunda parasal taban n de iflmesine izin verirse bu müdahale sterilize edilmemifl müdahale olarak adland r l r. Örne imize göre, TC Merkez Bankas döviz sat fl ifllemiyle eflanl olarak, aç k piyasada al m ifllemine giriflmezse bankac l k sisteminin rezervleri ve parasal taban azalaca ndan, sterilize edilmemifl bir müdahale gerçeklefltirilmifl olacakt r. Merkez bankas n n döviz piyasas na müdahale etmesinin döviz kuru üzerinde yarataca etkileri AMAÇ 3 aç klayabilmek. Parasal yaklafl ma göre, döviz piyasas na yap lan müdahalenin kur üzerindeki etkisi, merkez bankas - n n yap lan müdahaleyi sterilize edip etmemesine ba l d r. Merkez bankas n n yabanc para cinsi varl klar satmas, sterilize edilmemifl müdahale durumunda, yurtiçi kredi hacminde dengeleyici bir art fl söz konusu olmayaca için, uluslararas rezervleri sat fl miktar kadar azalt r. Sonuçta azalan döviz rezervlerine (NFA) ba l olarak piyasada döviz kuru da düflecek, yani yerli para de er kazanacakt r. merkez bankas döviz piyasas na yapt müdahaleyi sterilize ederse parasal yaklafl ma göre, bu müdahalenin kur üzerine bir etkisi olmayacakt r. Portföy yaklafl m sterilize edilmifl döviz piyasas müdahalesinin de döviz kuru üzerinde etkili olaca n savunmaktad r. K saca, merkez bankas n n portföyünde bulunan yerli ve yabanc para cinsinden menkul k ymetlerin miktarlar n de ifltirmesi, bu menkul k ymetlerin denge fiyatlar n n ve döviz kurunun de- iflmesine neden olmaktad r. ktisatç lar bu süreci portföy dengesi etkisi olarak adland rmaktad r.

15 Ünite 7 - Oöviz Kuru Hedeflemesi ve Döviz Kuruna Merkez Bankas n n Müdahalesi 55 Kendimizi S nayal m. Parasal büyüklükleri hedeflemenin avantajlar, afla - daki koflullardan hangisine ba l d r? a. Parasal hedefle enflasyon aras ndaki iliflkinin belirlenebilir olmas b Paran n dolafl m h z ndaki dalgalanmalar c. Finansal yenilikler d. Ülkenin içinde bulundu u ekonomik koflullar e. Merkez bankas n n ba ms zl l y llarda, parasal büyüklüklerin hedeflenmesine yönelik para politikas stratejisinin gözden düflmesinin nedeni nedir? a. Paran n dolafl m h z ndaki dalgalanmalar n parayla fiyat istikrar aras ndaki iliflkiyi zay flatmas b. Finansal yenilikler c. Parasal büyüklüklerin kamuoyunca kolay anlafl lamamas d. Parasal büyüklüklerin merkez bankas taraf ndan kolay ve direkt kontrolünün söz konusu olmamas e. Merkez bankas n n ba ms zl 3. Afla dakilerden hangisi, döviz kurunun ara hedef olarak kullan lmas n n avantajlar aras nda yer almaz? a. Enflasyon oran n, uluslar aras ticarete konu olan mallara ba layarak, kontrol alt nda tutmaya do rudan katk da bulunmas b. Uluslar aras piyasalarda, yerli paraya spekülatif ataklar cazip hale getirmesi c. Para politikas n n yürütülmesini otomati e ba lamas d. Basit ve aç k olmas e. Hedefin, toplumun tüm üyeleri taraf ndan kolayca anlafl larak, yak ndan takip edilmesi 4. Afla dakilerden hangisi, dolarizasyon uygulamas n n di er stratejilerde bulunmayan dezavantaj d r? a. Ba ms z bir para politikas izlenememesi b. Ülkenin d fl floklara aç k hale gelmesi c. Likiditenin son kayna olma fonksiyonunu yitirmesi d. Senyoraj gelirinin ortadan kalkmas e. fieffafl k ve hedefe ba l l k sorunlar n çözememesi 5. Afla dakilerden hangisi, döviz piyasas müdahalesi tan m d r? a. Merkez bankas n n, yabanc para de erinde bir de- ifliklik yaratmak amac yla ulusal paray al p satmas b. Merkez bankas n n, ulusal paran n de erinde bir de- ifliklik yaratmak amac yla yabanc para al p satmas c. Merkez bankas n n, ulusal paraya do rudan müdahale etmesi d. Merkez bankas n n, ulusal para arz n yabanc para cinsinden artt rmas e. Merkez bankas n n, yabanc para talebini ulusal para talebine göre belirlemesi 6. Merkez bankas n n kulland rd kredilerden kaynaklanan net alacaklar n... ifade etmektedir. a. Net d fl varl klar b. Kayna na göre parasal taban c. Net döviz rezervleri d. Net yurtiçi varl klar e. Kullan ma göre parasal taban 7. Hangi tip ülkelerde, döviz kurunun çapa olarak kullan lmas, ülkede ba ms z bir para politikas n n uygulanma olas l n ortadan kald r r? a. Ulusal sermaye hareketlerinin önünde engel bulunan ülkelerde b. Uluslararas sermaye hareketlerinin önünde engel bulunan ülkelerde c. Uluslararas sermaye hareketlerinin önünde engel bulunmayan ülkelerde d. Uluslar aras ve ulusal sermaye hareketlerinin önünde engel bulunan ülkelerde e. Geliflme yolundaki ülkelerde 8. Parasal yaklafl ma göre merkez bankas, döviz piyasas na yapt müdahaleyi sterilize ederse,... a. Kur yükselir. b. Kur düfler. c. Kur etkilenmez. d. Kurdaki yükselme e ilimi artar. e. Kurdaki düflüfl e ilimi azal r. 9. Türkiye de 200 fiubat nda Merkez Bankas n n yabanc para satarak TL toplamaya bafllamas,... a. Yurtiçi faizleri h zla düflürmüfltür. b. Gecelik faizleri h zla yükseltmifltir. c. Yurtiçi faizleri etkilememifltir. d. Yerli paran n de erini düflürmüfltür. e. Yurtiçi faizlerin yurtd fl faizlerin alt nda kalmas na yol açm flt r. 0. Döviz kuru hedeflemesinde yerli para de er kazan yorsa,... a. Para arz geniflletilmelidir. b. Para arz daralt lmal d r. c. Nötr kal nmal d r. d. Vergi oranlar artt r lmal d r. e. Faiz oranlar yükseltilmelidir.

16 56 Para Teorisi ve Politikas Yaflam n çinden Kullan lan kavramlar: Ara hedef, spekülatif atak, dalgal kur Türkiye, 999 y l sonunda IMF ile imzalad stand-by anlaflmas çerçevesinde uygulamaya koydu u kur çapas stratejisini 200 fiubat nda yaflanan kriz sonras nda terk etmek zorunda kalm flt r. Uluslararas sermaye hareketleri önünde engel bulunmayan ülkelerde döviz kurunun çapa olarak kullan lmas durumunda, ülke içinde ba ms z bir para politikas izlenmesi olas l büyük ölçüde ortadan kalkmaktad r. Nitekim, 200 fiubat ay nda Türkiye de yaflanan siyasi kriz sonras nda TC Merkez Bankas IMF ile yap lan anlaflma flartlar na uyabilmek amac yla para politikas önlemlerini de ifltirememifl ve sonuç finansal bir kriz olmufltur. Öte yandan, Türkiye de 200 fiubat nda bafllayan politik istikrars zl k sonucu TL nin h zla de er kaybedece i beklentisi yayg nlafl nca, ülke içinde TL de tutulan yabanc ve yerli fonlar h zla dolara dönüfltürülmeye bafllanm flt r. Merkez Bankas döviz kuru hedefine uyabilmek için, gelen talepleri karfl lamak amac yla yabanc para satarak TL toplamaya bafllay nca, yurtiçi faizler h zla yükselmeye bafllam fl ve gecelik faizlerin %7000 lere ulaflt görülmüfltür. Do al olarak, böyle bir ortamda yerli paray daha fazla savunmak mümkün olmad için, Merkez Bankas teslim olmufl, TL yabanc paralar karfl s nda yaklafl k %40 oran nda devalüe edilmifl ve ülke bir finansal krize sürüklenmifltir. Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar. a Ayr nt l bilgi için Döviz Kuru Hedeflemesi konusuna bak n z. 2. a Ayr nt l bilgi için Döviz Kuru Hedeflemesi konusuna bak n z. 3. b Ayr nt l bilgi için Döviz Kuru Hedefleme Stratejisinin Yürütülmesi konusuna bak n z. 4. d Ayr nt l bilgi için Döviz Kuru Hedefleme Stratejisinin Yürütülmesi konusuna bak n z. 5. b Ayr nt l bilgi için Döviz Piyasas na Müdahale ve Döviz Kuru konusuna bak n z. 6. d Ayr nt l bilgi için Döviz Piyasas na Müdahalesi ve Parasal Taban konusuna bak n z. 7. c Ayr nt l bilgi için Döviz Kuru Hedefleme Stratejisinin Yürütülmesi konusuna bak n z 8. c Ayr nt l bilgi için Döviz Piyasas na Müdahalenin Etkileri konusuna bak n z 9. b Ayr nt l bilgi için Döviz Kuru Hedefleme Stratejisinin Yürütülmesi konusuna bak n z 0. a Ayr nt l bilgi için Döviz Kuru Hedefleme Stratejisinin Yürütülmesi konusuna bak n z. S ra Sizde Yan t Anahtar S ra Sizde Para kurulu uygulamas nda, yerli paran n karfl l tamam yla yabanc parad r ve sadece yabanc para karfl l nda dolafl ma nakit ç kar labilmektedir. Bu uygulamada, merkez bankas n n para basma yetkisi elinden al narak para kuruluna devredilir. E er bir ülke, afl r derecede senyoraj gelirine ba ml ysa para kurulu geldikten sonra, devletin para yaratma yoluyla elde etti i senyoraj geliri ortadan kalkar. Bu durumda, böylesi bir ülkenin, harcamalar n alternatif gelir kaynaklar yla karfl lamas oldukça güç olacakt r. Para kuruluyla birlikte, merkez bankas n n para basma yetkisi elinden al nd için, ülkede yaflanabilecek küçük bir bankac l k krizi karfl s nda merkez bankas, likiditenin son kayna olma fonksiyonunu yitirmesi nedeniyle krize müdahale edemeyecek ve kriz tüm ülkeye yay labilecektir. Bu yüzden, senyoraj gelirine afl r ba ml ve mali sistemi zay f olan ülkelerde para kurulunun oluflturulmas sak ncal d r. S ra Sizde 2 Merkez bankas n n piyasaya TL sat p dolar alma fleklinde döviz kuruna müdahalesinin sonucunda kur yükselir ve TL de er kaybeder. Bu ifllemin gerçekleflmesi sonucu, merkez bankas n n elindeki net döviz rezervleri artar, yani NFA yükselir. Parasal taban, net yurtiçi varl klarla (NDA) net yurtd fl varl klar n (NFA) toplam na eflit oldu undan, net yurtiçi varl klar sabit kald sürece, Türkiye de parasal taban artar. Ancak merkez bankas döviz piyasas na müdahale sonras nda parasal taban n de iflmesine engel olan sterilizasyon ifllemi yapmas sonucunda, döviz rezervlerini artt ran döviz al fl ifllemiyle efl anl olarak, aç k piyasa ifllemleri çerçevesinde, döviz al fl na eflit miktarda yurt içi varl k sat fl yla NFA artarken, NDA ayn miktarda azalaca için, parasal taban de iflmeden kalacakt r. Baflvurulabilecek Kaynaklar Keyder, Nur. (2002). Para Teori Politika Uygulama. Ankara: s Paras z, lker. (994). Para Banka ve Finansal Piyasalar. Bursa: s ; Yararlan lan Kaynaklar Hubbard, R.G. (2003). The Financial System and the Economy. New York: Addison Wesley. Mishkin, F.S. (2004). Money, Banking and Financial Markets. New York:, Addison Wesley.

2) Global piyasada Alman otomobillerine olan talep artarsa, di er bütün faktörler sabit tutuldu unda euro dolara kar.

2) Global piyasada Alman otomobillerine olan talep artarsa, di er bütün faktörler sabit tutuldu unda euro dolara kar. EKON 436 2. Vize A Ad-Soyad renci No 1) Akbank' n u anki toplam mevduat n 100 milyar TL, toplam rezervinin 30 milyar TL ve toplam kredilerinin 70 milyar TL oldu unu kabul edelim. Zorunlu kar k oran ise

Detaylı

Para Arzı. Dr. Süleyman BOLAT

Para Arzı. Dr. Süleyman BOLAT Para Arzı 1 Para Arzı Bir ekonomide dolaşımda mevcut olan para miktarına para arzı (money supply) denir. Kağıt para sisteminin günümüzde tüm ülkelerde geçerli olan itibari para uygulamasında, paranın hangi

Detaylı

TOBB-ETU, Iktisat Bölümü Macroeconomics II (IKT 234) HW II (Ozan Eksi)

TOBB-ETU, Iktisat Bölümü Macroeconomics II (IKT 234) HW II (Ozan Eksi) TOBB-ETU, Iktisat Bölümü Macroeconomics II (IKT 234) HW II (Ozan Eksi) Mankiw 12-3: Iş yöneticileri/iş adamlar ve politika yap c lar ço¼gu zaman Amerikan Endüstrisinin rekabet edilebilirli¼gi (Amerikan

Detaylı

İKİNCİ BÖLÜM EKONOMİYE GÜVEN VE BEKLENTİLER ANKETİ

İKİNCİ BÖLÜM EKONOMİYE GÜVEN VE BEKLENTİLER ANKETİ İKİNCİ BÖLÜM EKONOMİYE GÜVEN VE BEKLENTİLER ANKETİ 120 kinci Bölüm - Ekonomiye Güven ve Beklentiler Anketi 1. ARAfiTIRMANIN AMACI ve YÖNTEM Ekonomiye Güven ve Beklentiler Anketi, tüketici enflasyonu, iflsizlik

Detaylı

Türev Ürünlerin Vergilendirilmesiyle lgili Olarak Yay nlanan Tebli ler Hakk nda. BFS - 2012/03 stanbul, 30.01.2012

Türev Ürünlerin Vergilendirilmesiyle lgili Olarak Yay nlanan Tebli ler Hakk nda. BFS - 2012/03 stanbul, 30.01.2012 Türev Ürünlerin Vergilendirilmesiyle lgili Olarak Yay nlanan Tebli ler Hakk nda BFS - 2012/03 stanbul, 30.01.2012 Türev ürünlerin vergilendirilmelerine iliflkin aç klamalar n yap ld Maliye Bakanl Genel

Detaylı

ÜN TE II L M T. Limit Sa dan ve Soldan Limit Özel Fonksiyonlarda Limit Limit Teoremleri Belirsizlik Durumlar Örnekler

ÜN TE II L M T. Limit Sa dan ve Soldan Limit Özel Fonksiyonlarda Limit Limit Teoremleri Belirsizlik Durumlar Örnekler ÜN TE II L M T Limit Sa dan ve Soldan Limit Özel Fonksiyonlarda Limit Limit Teoremleri Belirsizlik Durumlar Örnekler MATEMAT K 5 BU BÖLÜM NELER AMAÇLIYOR? Bu bölümü çal flt n zda (bitirdi inizde), *Bir

Detaylı

K sa Dönemde. Para-Üretim liflkisi ve Paran n Ekonomiye Geçifl Mekanizmas. Amaçlar m z

K sa Dönemde. Para-Üretim liflkisi ve Paran n Ekonomiye Geçifl Mekanizmas. Amaçlar m z K sa Dönemde 10 Para-Üretim liflkisi ve Paran n Ekonomiye Geçifl Mekanizmas 207 Uçurtmay havada tutabilmek, basit bir ifl gibi görünmesine karfl n, oldukça ciddi bir sorundur. Bu konuda deneyim sahibi

Detaylı

Para Politikas Araçlar

Para Politikas Araçlar Para Politikas Araçlar 5 91 Yukar daki foto rafta TC Merkez Bankas bünyesinde yer alan bankalararas para piyasas ifllemlerinin yürütüldü ü bilgi ifllem merkezini görülmektedir. 2003 y l içerisinde, bu

Detaylı

CO RAFYA GRAF KLER. Y llar Bu grafikteki bilgilere dayanarak afla daki sonuçlardan hangisine ulafl lamaz?

CO RAFYA GRAF KLER. Y llar Bu grafikteki bilgilere dayanarak afla daki sonuçlardan hangisine ulafl lamaz? CO RAFYA GRAF KLER ÖRNEK 1 : Afla daki grafikte, y llara göre, Türkiye'nin yafl üzerindeki toplam nufusu ile bu nüfus içindeki okuryazar kad n ve erkek say lar gösterilmifltir. Bin kifli 5. 5.. 35. 3.

Detaylı

BASIN DUYURUSU 2001 YILI PARA VE KUR POLİTİKASI

BASIN DUYURUSU 2001 YILI PARA VE KUR POLİTİKASI Sayı: 42 BASIN DUYURUSU 2001 YILI PARA VE KUR POLİTİKASI Gazi Erçel Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası 22 Aralık 2000 Ankara 2001 yılında uygulanacak para ve kur politikasının çerçevesi, uygulama prensipleri

Detaylı

ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK RAPOR

ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK RAPOR ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK RAPOR Bu rapor Ankara Emeklilik A.Ş Gelir Amaçlı Uluslararası Borçlanma Araçları Emeklilik Yatırım

Detaylı

VII PARA, BANKA VE MALÝ PÝYASALAR

VII PARA, BANKA VE MALÝ PÝYASALAR VII PARA, BANKA VE MALÝ PÝYASALAR 103 104 PARA, BANKA VE MALÝ PÝYASALAR A. GENEL DURUM 2002 yýlý baþýndan itibaren dalgalý kur rejimi altýnda nominal çýpa olarak para tabanýnýn ve örtük enflasyon hedeflemesinin

Detaylı

300 yılı aşkın uzmanlığımızla bugün olduğu gibi yarın da yanınızdayız. PLAN 113 YATIRIM FONLARI TANITIM KILAVUZU

300 yılı aşkın uzmanlığımızla bugün olduğu gibi yarın da yanınızdayız. PLAN 113 YATIRIM FONLARI TANITIM KILAVUZU 300 yılı aşkın uzmanlığımızla bugün olduğu gibi yarın da yanınızdayız. PLAN 113 YATIRIM LARI TANITIM KILAVUZU AVIVASA EMEKL L K VE HAYAT A.fi. GEL R AMAÇLI KAMU BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKL L K YATIRIM U Genifl

Detaylı

1- Ekonominin Genel durumu

1- Ekonominin Genel durumu GARANTİ EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. GELİR AMAÇLI ESNEK EMEKLİLİK YATIRIM FONU 2014 YILI 12 AYLIK FAALİYET RAPORU 1- Ekonominin Genel durumu 2014 yılı TCMB nin Ocak ayında faizleri belirgin şekilde arttırmasıyla

Detaylı

Türkiye Odalar ve Borsalar Birli i. 3. Ödemeler Dengesi

Türkiye Odalar ve Borsalar Birli i. 3. Ödemeler Dengesi Türkiye Odalar ve Borsalar Birli i 3. Ödemeler Dengesi 2003 y l nda 8.037 milyon dolar olan cari ifllemler aç, 2004 y l nda % 91,7 artarak 15.410 milyon dolara yükselmifltir. Cari ifllemler aç ndaki bu

Detaylı

Milli Gelir Büyümesinin Perde Arkası

Milli Gelir Büyümesinin Perde Arkası 2007 NİSAN EKONOMİ Milli Gelir Büyümesinin Perde Arkası Türkiye ekonomisi dünyadaki konjonktürel büyüme eğilimine paralel gelişme evresini 20 çeyrektir aralıksız devam ettiriyor. Ekonominin 2006 da yüzde

Detaylı

SERMAYE PİYASASI KURULU İKİNCİ BAŞKANI SAYIN DOÇ. DR. TURAN EROL UN. GYODER ZİRVESİ nde YAPTIĞI KONUŞMA METNİ 26 NİSAN 2007 İSTANBUL

SERMAYE PİYASASI KURULU İKİNCİ BAŞKANI SAYIN DOÇ. DR. TURAN EROL UN. GYODER ZİRVESİ nde YAPTIĞI KONUŞMA METNİ 26 NİSAN 2007 İSTANBUL SERMAYE PİYASASI KURULU İKİNCİ BAŞKANI SAYIN DOÇ. DR. TURAN EROL UN GYODER ZİRVESİ nde YAPTIĞI KONUŞMA METNİ 26 NİSAN 2007 İSTANBUL Sözlerime gayrimenkul ve finans sektörlerinin temsilcilerini bir araya

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. Emre HORASAN

Yrd. Doç. Dr. Emre HORASAN Yrd. Doç. Dr. Emre HORASAN Finansal Sistem; fonun arz ve talebini dengeleyen ve fonları zaman, miktar, vade ve kişiler bazında kullanılabilir hale getiren bir sistemdir. Finansal Sistemin görevleri: Malların,

Detaylı

G ünümüzde bir çok firma sat fllar n artt rmak amac yla çeflitli adlar (Sat fl

G ünümüzde bir çok firma sat fllar n artt rmak amac yla çeflitli adlar (Sat fl 220 ÇEfi TL ADLARLA ÖDENEN C RO PR MLER N N VERG SEL BOYUTLARI Fatih GÜNDÜZ* I-G R fi G ünümüzde bir çok firma sat fllar n artt rmak amac yla çeflitli adlar (Sat fl Primi,Has lat Primi, Y l Sonu skontosu)

Detaylı

A N A L Z. Seçim Öncesinde Verilerle Türkiye Ekonomisi 2:

A N A L Z. Seçim Öncesinde Verilerle Türkiye Ekonomisi 2: A N A L Z Seçim Öncesinde Verilerle Türkiye Ekonomisi 2: Sektör Mücahit ÖZDEM R May s 2015 Giri Geçen haftaki çal mam zda son aç klanan reel ekonomiye ili kin göstergeleri incelemi tik. Bu hafta ülkemiz

Detaylı

Para Arz n n Belirlenmesi

Para Arz n n Belirlenmesi 3 Para Arz n n Belirlenmesi 45 1999 y l sonundan 2001 y l sonuna dek ülkemiz çok ciddi bir bankac l k krizi süreci yaflam flt r. 1999 y l bafl nda, sistemde faaliyet gösteren 20 adet banka, varl klar yla

Detaylı

Türkiye Odalar ve Borsalar Birli i

Türkiye Odalar ve Borsalar Birli i Türkiye Odalar ve Borsalar Birli i Toptan eflya fiyatlar endeksi art fl h z bir önceki y la göre 0,1 puanl k düflüflle % 13,8 e gerilemekle birlikte, y lbafl nda öngörülen % 12 lik hedefin 1,8 puan üstünde

Detaylı

VERG NCELEMELER NDE MAL YET TESP T ED LEMEYEN GAYR MENKUL SATIfiLARININ, MAL YET N N TESP T NDE ZLEN LEN YÖNTEM

VERG NCELEMELER NDE MAL YET TESP T ED LEMEYEN GAYR MENKUL SATIfiLARININ, MAL YET N N TESP T NDE ZLEN LEN YÖNTEM VERG NCELEMELER NDE YET TESP T ED LEMEYEN GAYR MENKUL SATIfiLARININ, YET N N TESP T NDE ZLEN LEN YÖNTEM Fatih GÜNDÜZ* I-G R fi Son y llarda ekonomide meydana gelen olumlu geliflmelerle gayrimenkul piyasas

Detaylı

Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.8 Finansal Raporlama çin Maliyet Yaklafl m

Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.8 Finansal Raporlama çin Maliyet Yaklafl m Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.8 Finansal Raporlama çin Maliyet Yaklafl m 1.0 Girifl 1.1 Bu K lavuz Notu nun (KN) amac finansal raporlama için De erleme Raporu nu kullananlar ve haz rlayanlar Uluslararas

Detaylı

S STEM VE SÜREÇ DENET M NDE KARfiILAfiILAN SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNER LER

S STEM VE SÜREÇ DENET M NDE KARfiILAfiILAN SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNER LER S STEM VE SÜREÇ DENET M NDE KARfiILAfiILAN SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNER LER Erol LENGERL / Akis Ba ms z Denetim ve SMMM A.fi. 473 474 2. Salon - Paralel Oturum VIII - Sistem ve Süreç Denetiminde Karfl lafl lan

Detaylı

TÜRK YE CUMHUR YET MERKEZ BANKASI

TÜRK YE CUMHUR YET MERKEZ BANKASI TÜRK YE CUMHUR YET MERKEZ BANKASI Krizi Yönetmede Merkez Bankas n n Rolü ve Etkinli i Erdem Ba ç Ba kan Yard mc s stanbul Üniversitesi 22 May s 2009 1 Sunum Plan I. Fiyat stikrar ve Finansal stikrar II.

Detaylı

Y eni 5520 say l Kurumlar Vergisi Kanunumuz ile yeni bir kavram Kontrol

Y eni 5520 say l Kurumlar Vergisi Kanunumuz ile yeni bir kavram Kontrol mali ÇÖZÜM 115 5520 SAYILI YEN KURUMLAR VERG S KANUNU LE GET R LEN KONTROL ED LEN YABANCI KURUM KAZANCI NE DEMEKT R? Mesut KOYUNCU Maliye Bakanl Eski Hesap Uzman A-Genel Bilgi: Y eni 5520 say l Kurumlar

Detaylı

31.12.2011-31.03.2012 tarihleri arasında fon getirisi -%1,41 olarak gerçekleşirken, yönetici benchmarkının getirisi -%0,60 olarak gerçekleşmiştir.

31.12.2011-31.03.2012 tarihleri arasında fon getirisi -%1,41 olarak gerçekleşirken, yönetici benchmarkının getirisi -%0,60 olarak gerçekleşmiştir. GARANTİ EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. GELİR AMAÇLI KAMU DIŞ BORÇLANMA ARAÇLARI (EUROBOND) EMEKLİLİK YATIRIM FONU 2012 YILI 3 AYLIK FAALİYET RAPORU 1.- Ekonominin Genel durumu Dünya ekonomisi genel olarak 2011

Detaylı

Saymak San ld Kadar Kolay De ildir

Saymak San ld Kadar Kolay De ildir Saymak San ld Kadar Kolay De ildir B ir matematikçinin bir zamanlar dedi i gibi, saymas n bilenler ve bilmeyenler olmak üzere üç tür insan vard r Bakal m siz hangi türdensiniz? Örne in bir odada bulunan

Detaylı

ÜN TE V SOSYAL TUR ZM

ÜN TE V SOSYAL TUR ZM ÜN TE V SOSYAL TUR ZM Bu ünitede turizmin çeflitlerinden biri olan sosyal turizmi daha ayr nt l bir flekilde ö renip, ülkemizdeki sosyal turizmin geliflimi hakk nda bilgiler edinece iz. Ç NDEK LER A. S

Detaylı

KÜRESEL GELİŞMELER IŞIĞI ALTINDA TÜRKİYE VE KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ EKONOMİSİ VE SERMAYE PİYASALARI PANELİ

KÜRESEL GELİŞMELER IŞIĞI ALTINDA TÜRKİYE VE KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ EKONOMİSİ VE SERMAYE PİYASALARI PANELİ KÜRESEL GELİŞMELER IŞIĞI ALTINDA TÜRKİYE VE KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ EKONOMİSİ VE SERMAYE PİYASALARI PANELİ 12 NİSAN 2013-KKTC DR. VAHDETTIN ERTAŞ SERMAYE PIYASASI KURULU BAŞKANI KONUŞMA METNİ Sayın

Detaylı

YABANCI PARALAR LE YABANCI PARA C NS NDEN ALACAK VE BORÇLARIN DÖNEM SONLARI T BAR YLE DE ERLEMES

YABANCI PARALAR LE YABANCI PARA C NS NDEN ALACAK VE BORÇLARIN DÖNEM SONLARI T BAR YLE DE ERLEMES YABANCI PARALAR LE YABANCI PARA C NS NDEN ALACAK VE BORÇLARIN DÖNEM SONLARI T BAR YLE DE ERLEMES brahim ERCAN* 1- G R fi Bilindi i üzere, yabanc paralar n de erlemesi, 213 Say l Vergi Usul Kanunu nun (VUK)

Detaylı

PARASAL GÖSTERGELER KRED LER N DA ILIMI* (B N TL.)

PARASAL GÖSTERGELER KRED LER N DA ILIMI* (B N TL.) 1886 PARASAL GÖSTERGELER KRED LER N DA ILIMI* (B N TL.) 28 De iflim %) 28 De iflim %) Toplam 311.774.444 356.845.499 %14 4.641.681 5.168.27 %11 297.867.78 335.17.279 %13 4.44.733 4.774.62 %8 Alacaklar

Detaylı

Bankalar n Kaydi Para Yaratma Süreci

Bankalar n Kaydi Para Yaratma Süreci 2 Bankalar n Kaydi Para Yaratma Süreci 23 Para Teorisi ve Politikas dersini alan ö rencilerin ilk ö rendikleri deyim, para a açta büyümez deyimidir. Benzer nitelikteki bir di er deyimse para helikopterden

Detaylı

Genel ekonomik görünüm ve sermaye piyasalar

Genel ekonomik görünüm ve sermaye piyasalar Genel ekonomik görünüm ve sermaye piyasalar fl Yat r m 2005 y l nda, MKB Hisse Senetleri Piyasas nda, Tahvil Bono Piyasas nda ve faaliyete yeni geçen Vadeli fllem ve Opsiyon Borsas nda rakip kurulufllar

Detaylı

BBH - Groupama Emeklilik Gruplara Yönelik Büyüme Amaçlı Hisse Senedi Emeklilik Yatırım Fonu

BBH - Groupama Emeklilik Gruplara Yönelik Büyüme Amaçlı Hisse Senedi Emeklilik Yatırım Fonu BBH - Groupama Emeklilik Gruplara Yönelik Büyüme Amaçlı Hisse Senedi Emeklilik Yatırım Fonu BIST-100, Haziran da %11,28 lik düşerek 76.295 den kapandı. Aynı dönemde Bankacılık endeksi %15,41, Sanayi endeksi

Detaylı

Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde Hizmet çi E itim Uygulamalar

Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde Hizmet çi E itim Uygulamalar Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde Hizmet çi E itim Uygulamalar Hmfl. Sevgili GÜREL Emekli, Ac badem Sa l k Grubu Ac badem Hastanesi, Merkezi Sterilizasyon Ünitesi, STANBUL e-posta: sgurkan@asg.com.tr H

Detaylı

256 = 2 8 = = = 2. Bu kez de iflik bir yan t bulduk. Bir yerde bir yanl fl yapt k, ama nerde? kinci hesab m z yanl fl.

256 = 2 8 = = = 2. Bu kez de iflik bir yan t bulduk. Bir yerde bir yanl fl yapt k, ama nerde? kinci hesab m z yanl fl. Bölünebilme B ir tamsay n n üçe ya da dokuza tam olarak bölünüp bölünmedi ini anlamak için çok bilinen bir yöntem vard r: Say - y oluflturan rakamlar toplan r. E er bu toplam üçe (dokuza) bölünüyorsa,

Detaylı

Ekonomi Bülteni. 16 Mart 2015, Sayı: 11. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı

Ekonomi Bülteni. 16 Mart 2015, Sayı: 11. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomi Bülteni, Sayı: 11 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Çağlar Kuzlukluoğlu 1 DenizBank Ekonomi

Detaylı

TMS 19 ÇALIfiANLARA SA LANAN FAYDALAR. Yrd. Doç. Dr. Volkan DEM R Galatasaray Üniversitesi Muhasebe-Finansman Anabilim Dal Ö retim Üyesi

TMS 19 ÇALIfiANLARA SA LANAN FAYDALAR. Yrd. Doç. Dr. Volkan DEM R Galatasaray Üniversitesi Muhasebe-Finansman Anabilim Dal Ö retim Üyesi 1 2. B Ö L Ü M TMS 19 ÇALIfiANLARA SA LANAN FAYDALAR Yrd. Doç. Dr. Volkan DEM R Galatasaray Üniversitesi Muhasebe-Finansman Anabilim Dal Ö retim Üyesi 199 12. Bölüm, TMS-19 Çal flanlara Sa lanan Faydalar

Detaylı

BEH - Groupama Emeklilik Büyüme Amaçlı Hisse Senedi Emeklilik Yatırım Fonu

BEH - Groupama Emeklilik Büyüme Amaçlı Hisse Senedi Emeklilik Yatırım Fonu BEH - Groupama Emeklilik Büyüme Amaçlı Hisse Senedi Emeklilik Yatırım Fonu BİST-100 endeksi, Ekim ayı içerisinde %4,2 artarak ayı 77.620 seviyesinden kapattı. Aynı dönem içerisinde Bankacılık endeksi %4,1

Detaylı

Araflt rma modelinin oluflturulmas. Veri toplama

Araflt rma modelinin oluflturulmas. Veri toplama 21 G R fi Araflt rman n amac na ba l olarak araflt rmac ayr ayr nicel veya nitel yöntemi kullanabilece i gibi her iki yöntemi bir arada kullanarak da araflt rmas n planlar. Her iki yöntemin planlama aflamas

Detaylı

Akaryakıt Fiyatları Basın Açıklaması

Akaryakıt Fiyatları Basın Açıklaması 23 Aralık 2008 Akaryakıt Fiyatları Basın Açıklaması Son günlerde akaryakıt fiyatları ile ilgili olarak kamuoyunda bir bilgi kirliliği gözlemlenmekte olup, bu durum Sektörü ve Şirketimizi itham altında

Detaylı

FİNAL ÖNCESİ ÇÖZÜMLÜ DENEME PARA VE BANKA SORULAR

FİNAL ÖNCESİ ÇÖZÜMLÜ DENEME PARA VE BANKA SORULAR SORULAR 1- Değişimi yapılan finansal aracın hemen teslim edildiği ve ödemenin hemen yapıldığı piyasalar hangisidir? A) Birincil Piyasa B) İkincil Piyasa C) Organize Piyasa D) Tezgahüstü Piyasa E) Spot

Detaylı

F inans sektörleri içinde sigortac l k sektörü tüm dünyada h zl bir büyüme

F inans sektörleri içinde sigortac l k sektörü tüm dünyada h zl bir büyüme S GORTA KOM SYON G DER BELGES mali ÇÖZÜM 171 Memifl KÜRK* I-G R fi: F inans sektörleri içinde sigortac l k sektörü tüm dünyada h zl bir büyüme göstermifltir. Geliflmifl ekonomilerde lokomotif rol üstlenen

Detaylı

4 Mart 2016 CUMA Resmî Gazete Sayı : 29643 TEBLİĞ Maliye Bakanlığı (Gelir İdaresi Başkanlığı) ndan: KURUMLAR VERGĠSĠ GENEL TEBLĠĞĠ (SERĠ NO: 1) NDE

4 Mart 2016 CUMA Resmî Gazete Sayı : 29643 TEBLİĞ Maliye Bakanlığı (Gelir İdaresi Başkanlığı) ndan: KURUMLAR VERGĠSĠ GENEL TEBLĠĞĠ (SERĠ NO: 1) NDE 4 Mart 2016 CUMA Resmî Gazete Sayı : 29643 TEBLİĞ Maliye Bakanlığı (Gelir İdaresi Başkanlığı) ndan: KURUMLAR VERGĠSĠ GENEL TEBLĠĞĠ (SERĠ NO: 1) NDE DEĞĠġĠKLĠK YAPILMASINA DAĠR TEBLĠĞ (SERĠ NO: 9) MADDE

Detaylı

Nakit Sermaye Artırımı Uygulaması (Kurumlar Vergisi Genel Tebliği (Seri No:1) nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Seri No:9))

Nakit Sermaye Artırımı Uygulaması (Kurumlar Vergisi Genel Tebliği (Seri No:1) nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Seri No:9)) Sirküler 2016 / 019 Referansımız: 0259 / 2016/ YMM/ EK Telefon: +90 (212) 29157 10 Fax: +90 (212) 24146 04 E-Mail: info@kutlanpartners.com İstanbul, 08.03.2016 Nakit Sermaye Artırımı Uygulaması (Kurumlar

Detaylı

VOB- MKB 30-100 ENDEKS FARKI VADEL filem SÖZLEfiMES

VOB- MKB 30-100 ENDEKS FARKI VADEL filem SÖZLEfiMES VOB- MKB 30-100 ENDEKS FARKI VOB- MKB 30-100 ENDEKS FARKI VADEL filem SÖZLEfiMES VOB- MKB 30-100 ENDEKS FARKI VADEL filem SÖZLEfiMES Copyright Vadeli fllem ve Opsiyon Borsas A.fi. Aral k 2010 çindekiler

Detaylı

TÜRKİYE SERMAYE PİYASALARINDA MERKEZİ KARŞI TARAF UYGULAMASI 13 MAYIS 2013 İSTANBUL DR. VAHDETTİN ERTAŞ SERMAYE PİYASASI KURULU BAŞKANI KONUŞMA METNİ

TÜRKİYE SERMAYE PİYASALARINDA MERKEZİ KARŞI TARAF UYGULAMASI 13 MAYIS 2013 İSTANBUL DR. VAHDETTİN ERTAŞ SERMAYE PİYASASI KURULU BAŞKANI KONUŞMA METNİ TÜRKİYE SERMAYE PİYASALARINDA MERKEZİ KARŞI TARAF UYGULAMASI 13 MAYIS 2013 İSTANBUL DR. VAHDETTİN ERTAŞ SERMAYE PİYASASI KURULU BAŞKANI KONUŞMA METNİ Sayın BDDK Başkanım, İktisadi Araştırmalar Vakfı, Borsamız

Detaylı

2007 Finansal Sonuçlar. Konsolide Olmayan Veriler (BDDK)

2007 Finansal Sonuçlar. Konsolide Olmayan Veriler (BDDK) 2007 Finansal Sonuçlar Konsolide Olmayan Veriler (BDDK) Halkbank Genel Bak fl > 1938 y l nda kuruldu. > Türkiye'nin ilk KOB bankas > Toplam aktiflerde %7,2 (a) pazar pay ile Türkiye'nin 7. (a) büyük bankas

Detaylı

2008 1. Çeyrek Finansal Sonuçlar. Konsolide Olmayan Veriler

2008 1. Çeyrek Finansal Sonuçlar. Konsolide Olmayan Veriler 2008 1. Çeyrek Finansal Sonuçlar Konsolide Olmayan Veriler Rakamlarla Halkbank 70 y l Kooperatif ve KOB kredilerinde 70 y ll k tecrübe ve genifl müflteri taban Halkbank n rekabette kuvvetli yönleridir.

Detaylı

HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ 2015 ŞUBAT AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU

HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ 2015 ŞUBAT AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ 2015 ŞUBAT AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU Mart 2015 HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜNÜN 2015 ŞUBAT İHRACAT PERFORMANSI ÜZERİNE KISA DEĞERLENDİRME İlk İki Ayda 2,7 Milyar Dolarlık

Detaylı

Konu 4 Tüketici Davranışları Teorisi

Konu 4 Tüketici Davranışları Teorisi Konu 4 Tüketici Davranışları Teorisi Hadi Yektaş Zirve Üniversitesi İşletme Yüksek Lisans Programı Güz 2012 1 / 93 Hadi Yektaş Tüketici Davranışları Teorisi İçerik 1 2 Kayıtsızlık Eğrisi Analizi Tüketici

Detaylı

Animasyon Tabanl Uygulamalar n Yeri ve Önemi

Animasyon Tabanl Uygulamalar n Yeri ve Önemi Otomasyon Sistemleri E itiminde Animasyon Tabanl Uygulamalar n Yeri ve Önemi Murat Ayaz Kocaeli Üniversitesi Teknik E itim Fakültesi, Elektrik E itimi Koray Erhan Kocaeli Üniversitesi, Teknoloji Fakültesi,

Detaylı

CO RAFYA. DÜNYA NIN fiekl N N VE HAREKETLER N N SONUÇLARI ÖRNEK 1 :

CO RAFYA. DÜNYA NIN fiekl N N VE HAREKETLER N N SONUÇLARI ÖRNEK 1 : CO RAFYA DÜNYA NIN fiekl N N VE HAREKETLER N N SONUÇLARI ÖRNEK 1 : K rk nc paralel üzerindeki bir noktan n hangi yar mkürede yer ald afla dakilerin hangisine bak larak saptanamaz? A) Gece-gündüz süresinin

Detaylı

EKONOMİ POLİTİKALARI GENEL BAŞKAN YARDIMCILIĞI Şubat 2014, No: 85

EKONOMİ POLİTİKALARI GENEL BAŞKAN YARDIMCILIĞI Şubat 2014, No: 85 EKONOMİ POLİTİKALARI GENEL BAŞKAN YARDIMCILIĞI Şubat 2014, No: 85 i Bu sayıda; 2013 Cari Açık Verileri; 2013 Aralık Sanayi Üretimi; 2014 Ocak İşsizlik Ödemesi; S&P Görünüm Değişikliği kararı değerlendirilmiştir.

Detaylı

BELGES Z MAL BULUNDURULMASI VEYA H ZMET SATIN ALINMASI NEDEN YLE KDV SORUMLULU U

BELGES Z MAL BULUNDURULMASI VEYA H ZMET SATIN ALINMASI NEDEN YLE KDV SORUMLULU U BELGES Z MAL BULUNDURULMASI VEYA H ZMET SATIN ALINMASI NEDEN YLE KDV SORUMLULU U Cengiz SAZAK* 1.G R fi Bilindi i üzere Katma De er Vergisi harcamalar üzerinden al n r ve nihai yüklenicisi, (di er bir

Detaylı

BURSA DAKİ ENBÜYÜK 250 FİRMAYA FİNANSAL ANALİZ AÇISINDAN BAKIŞ (2005) Prof.Dr.İbrahim Lazol

BURSA DAKİ ENBÜYÜK 250 FİRMAYA FİNANSAL ANALİZ AÇISINDAN BAKIŞ (2005) Prof.Dr.İbrahim Lazol BURSA DAKİ ENBÜYÜK 250 FİRMAYA FİNANSAL ANALİZ AÇISINDAN BAKIŞ (2005) Prof.Dr.İbrahim Lazol 1. Giriş Bu yazıda, Bursa daki (ciro açısından) en büyük 250 firmanın finansal profilini ortaya koymak amacındayız.

Detaylı

Birkaç Oyun Daha Birinci Oyun.

Birkaç Oyun Daha Birinci Oyun. Birkaç Oyun Daha B irinci Oyun. ki oyuncu flu oyunu oynuyorlar: Her ikisi de, birbirinden habersiz, toplam 9 olan üç do al say seçiyor. En büyük say lar, ortanca say lar ve en küçük say lar karfl laflt

Detaylı

VAKIF MENKUL KIYMET YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş. (ESKİ UNVANI İLE VAKIF B TİPİ MENKUL KIYMETLER YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş. )

VAKIF MENKUL KIYMET YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş. (ESKİ UNVANI İLE VAKIF B TİPİ MENKUL KIYMETLER YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş. ) (ESKİ UNVANI İLE VAKIF B TİPİ MENKUL KIYMETLER YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş. ) 1 OCAK - 31 ARALIK 2014 DÖNEMİNE AİT PERFORMANS SUNUŞ RAPORU VE YATIRIM PERFORMANSI KONUSUNDA KAMUYA AÇIKLANAN BİLGİLERE İLİŞKİN

Detaylı

ANALOG LABORATUARI İÇİN BAZI GEREKLİ BİLGİLER

ANALOG LABORATUARI İÇİN BAZI GEREKLİ BİLGİLER ANALOG LABORATUARI İÇİN BAZI GEREKLİ BİLGİLER Şekil-1: BREADBOARD Yukarıda, deneylerde kullandığımız breadboard un şekli görünmektedir. Bu board üzerinde harflerle isimlendirilen satırlar ve numaralarla

Detaylı

4/A (SSK) S GORTALILARININ YAfiLILIK AYLI INA HAK KAZANMA KOfiULLARI

4/A (SSK) S GORTALILARININ YAfiLILIK AYLI INA HAK KAZANMA KOfiULLARI 4/A (SSK) S GORTALILARININ YAfiLILIK AYLI INA HAK KAZANMA KOfiULLARI Resul KURT* I. G R fi Ülkemizde 4447 say l Kanunla, emeklilikte köklü reformlar yap lm fl, ancak 4447 say l yasan n emeklilikte kademeli

Detaylı

ERGOĐSVĐÇRE EMEKLĐLĐK VE HAYAT A.Ş. GELĐR AMAÇLI KAMU BORÇLANMA ARAÇLARI (EURO) EMEKLĐLĐK YATIRIM FONU 1 OCAK 30 EYLÜL 2009 HESAP DÖNEMĐNE AĐT

ERGOĐSVĐÇRE EMEKLĐLĐK VE HAYAT A.Ş. GELĐR AMAÇLI KAMU BORÇLANMA ARAÇLARI (EURO) EMEKLĐLĐK YATIRIM FONU 1 OCAK 30 EYLÜL 2009 HESAP DÖNEMĐNE AĐT . GELĐR AMAÇLI KAMU BORÇLANMA ARAÇLARI (EURO) EMEKLĐLĐK YATIRIM FONU 1 OCAK 30 EYLÜL 2009 HESAP DÖNEMĐNE AĐT PERFORMANS SUNUŞ RAPORU VE YATIRIM PERFORMANSI KONUSUNDA KAMUYA AÇIKLANAN BĐLGĐLERE ĐLĐŞKĐN

Detaylı

ORHAN YILMAZ (*) B- 3095 SAYILI YASADA YAPILAN DE fi KL KLER:

ORHAN YILMAZ (*) B- 3095 SAYILI YASADA YAPILAN DE fi KL KLER: YASAL TEMERRÜT FA Z ORHAN YILMAZ (*) A- G R fi: Bilindi i üzere, gerek yasal kapital faizi ve gerekse yasal temerrüt faizi yönünden uygulanmas gereken hükümler, 19.12.1984 gün ve 18610 say l Resmi Gazete

Detaylı

MESLEK MENSUPLARI AÇISINDAN TÜRK YE DENET M STANDARTLARININ DE ERLEND R LMES

MESLEK MENSUPLARI AÇISINDAN TÜRK YE DENET M STANDARTLARININ DE ERLEND R LMES MESLEK MENSUPLARI AÇISINDAN TÜRK YE DENET M STANDARTLARININ DE ERLEND R LMES Ahmet AKIN / TÜRMOB Yönetim Kurulu Üyesi 387 388 Genel Oturum III - Meslek Mensuplar Aç s ndan Türkiye Denetim Standartlar n

Detaylı

BİLGİ NOTU 12.04.2016/2016-05

BİLGİ NOTU 12.04.2016/2016-05 BİLGİ NOTU 12.04.2016/2016-05 NAKİT SERMAYE ARTIŞLARINDA İNDİRİM UYGULAMASI Kurumlar Vergisi Kanunu nun Diğer İndirimler başlıklı 10. Maddesine eklenen (ı) bendi hükmü ile; finans, bankacılık ve sigortacılık

Detaylı

MİKRO İKTİSAT ÇALIŞMA SORULARI-10 TAM REKABET PİYASASI

MİKRO İKTİSAT ÇALIŞMA SORULARI-10 TAM REKABET PİYASASI MİKRO İKTİSAT ÇALIŞMA SORULARI-10 TAM REKABET PİYASASI 1. Firma karını maksimize eden üretim düzeyini seçmiştir. Bu üretim düzeyinde ürünün fiyatı 20YTL ve ortalama toplam maliyet 25YTL dir. Firma: A)

Detaylı

Araştırma Notu 15/177

Araştırma Notu 15/177 Araştırma Notu 15/177 02 Mart 2015 YOKSUL İLE ZENGİN ARASINDAKİ ENFLASYON FARKI REKOR SEVİYEDE Seyfettin Gürsel *, Ayşenur Acar ** Yönetici özeti Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yapılan enflasyon

Detaylı

Groupama Emeklilik Fonları

Groupama Emeklilik Fonları Groupama Emeklilik Fonları BKB - Groupama Emeklilik Gruplara Yönelik Gelir Amaçlı Kamu Dış Borçlanma Araçları Emeklilik Yatırım Fonu Aralık ayında global piyasalara, Amerika da Mali uçurum tartışmaları

Detaylı

GAZLAR ÖRNEK 16: ÖRNEK 17: X (g) Y (g) Z (g)

GAZLAR ÖRNEK 16: ÖRNEK 17: X (g) Y (g) Z (g) ÖRNEK 16: ÖRNEK 17: X (g) Y (g) Z (g) Sürtünmesiz piston H (g) He Yukar daki üç özdefl elastik balon ayn koflullarda bulunmaktad r. Balonlar n hacimleri eflit oldu una göre;. Gazlar n özkütleleri. Gazlar

Detaylı

FİBA EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. LİKİT ESNEK EMEKLİLİK YATIRIM FONU 6 AYLIK RAPOR

FİBA EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. LİKİT ESNEK EMEKLİLİK YATIRIM FONU 6 AYLIK RAPOR FİBA EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. LİKİT ESNEK EMEKLİLİK YATIRIM FONU 6 AYLIK RAPOR Bu rapor Fiba Emeklilik ve Hayat A.Ş. Likit Esnek Emeklilik Yatırım Fonu nun 01.01.2015 30.06.2015 dönemine ilişkin gelişmelerin,

Detaylı

T ürk Gelir Vergisi Sisteminde, menkul sermaye iratlar n n ve özellikle de

T ürk Gelir Vergisi Sisteminde, menkul sermaye iratlar n n ve özellikle de KURUMLARDAN ELDE ED LEN KAR PAYLARININ VERG LEND R LMES VE BEYANI Necati PERÇ N Gelirler Baflkontrolörü I.- G R fi T ürk Gelir Vergisi Sisteminde, menkul sermaye iratlar n n ve özellikle de flirketlerce

Detaylı

2008 YILI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ ÖN DEĞERLENDİRME NOTU

2008 YILI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ ÖN DEĞERLENDİRME NOTU 2008 YILI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ ÖN DEĞERLENDİRME NOTU I- 2008 Mali Yılı Bütçe Sonuçları: Mali Disiplin Sağlandı mı? Maliye Bakanlığı tarafından açıklanan 2008 mali yılı geçici bütçe uygulama sonuçlarına

Detaylı

Basit Elektrik Devresi FEN VE TEKNOLOJ

Basit Elektrik Devresi FEN VE TEKNOLOJ Basit Elektrik Devresi FEN VE TEKNOLOJ Temel Kaynak 5 Yaflam m zdaki Elektrik BAS T ELEKTR K DEVRES Devrede Ampullerin n Nas l De ifltirebiliriz? Basit bir elektrik devresinde pil ampul anahtar ba lant

Detaylı

BBH - Groupama Emeklilik Gruplara Yönelik Büyüme Amaçlı Hisse Senedi Emeklilik Yatırım Fonu

BBH - Groupama Emeklilik Gruplara Yönelik Büyüme Amaçlı Hisse Senedi Emeklilik Yatırım Fonu BBH - Groupama Emeklilik Gruplara Yönelik Büyüme Amaçlı Hisse Senedi Emeklilik Yatırım Fonu BIST 100 endeksi, Nisan ayı içerisinde %0,2 lik artış göstererek 86.046 seviyesinden kapandı. Aynı dönem içerisinde

Detaylı

Yat r m Ortakl klar nda Vergi Rejimi. BFS - 2008/13 stanbul, 10.06.2008

Yat r m Ortakl klar nda Vergi Rejimi. BFS - 2008/13 stanbul, 10.06.2008 Yat r m Ortakl klar nda Vergi Rejimi BFS - 2008/13 stanbul, 10.06.2008 Menkul K ymet Yat r m Ortakl klar, Sermaye Piyasas Mevzuat gere ince sadece portföy iflletmecili i faaliyetlerinde bulunmakta ve buradan

Detaylı

MKB'de fllem Gören Anonim fiirketlerin Kendi Paylar n Sat n Almalar Hakk nda Sermaye Piyasas Kurulu Düzenlemesi Hakk nda

MKB'de fllem Gören Anonim fiirketlerin Kendi Paylar n Sat n Almalar Hakk nda Sermaye Piyasas Kurulu Düzenlemesi Hakk nda MKB'de fllem Gören Anonim fiirketlerin Kendi Paylar n Sat n Almalar Hakk nda Sermaye Piyasas Kurulu Düzenlemesi Hakk nda BFS - 2011/08 stanbul, 25.08.2011 Sermaye Piyasas Kurulunun afla da yer alan 10.08.2011

Detaylı

Eylül 2009 Finansal Sonuçları. Konsolide Olmayan Veriler

Eylül 2009 Finansal Sonuçları. Konsolide Olmayan Veriler Finansal Sonuçları Konsolide Olmayan Veriler Ülke Çapında Yaygınlık Halkbank 2008 y lsonundan itibaren açt 28 yeni flube ile flube a n geniflletmeye devam etmektedir. Yurtiçi flube say s 650 ye ulaflm

Detaylı

11. SINIF KONU ANLATIMLI. 2. ÜNİTE: KUVVET ve HAREKET 4. KONU AĞIRLIK MERKEZİ - KÜTLE MERKEZİ ETKİNLİK ÇÖZÜMLERİ

11. SINIF KONU ANLATIMLI. 2. ÜNİTE: KUVVET ve HAREKET 4. KONU AĞIRLIK MERKEZİ - KÜTLE MERKEZİ ETKİNLİK ÇÖZÜMLERİ 11. SINIF KNU ANLATIMLI 2. ÜNİTE: KUVVET ve HAREKET 4. KNU AĞIRLIK MERKEZİ - KÜTLE MERKEZİ ETKİNLİK ÇÖZÜMLERİ 2 2. Ünite 4. Konu 3. A rl k Merkezi - Kütle Merkezi A nn Çözümleri su 1. BM fiekil I fiekil

Detaylı

Ekonomi Bülteni. 23 Mayıs 2016, Sayı: 21. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı

Ekonomi Bülteni. 23 Mayıs 2016, Sayı: 21. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomi Bülteni, Sayı: 21 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Orhan Kaya İnci Şengül 1 DenizBank

Detaylı

Ders 3: SORUN ANAL Z. Sorun analizi nedir? Sorun analizinin yöntemi. Sorun analizinin ana ad mlar. Sorun A ac

Ders 3: SORUN ANAL Z. Sorun analizi nedir? Sorun analizinin yöntemi. Sorun analizinin ana ad mlar. Sorun A ac Ders 3: SORUN ANAL Z Sorun analizi nedir? Sorun analizi, toplumda varolan bir sorunu temel sorun olarak ele al r ve bu sorun çevresinde yer alan tüm olumsuzluklar ortaya ç karmaya çal fl r. Temel sorunun

Detaylı

Do al Say lar Do al Say larla Toplama fllemi Do al Say larla Ç karma fllemi Do al Say larla Çarpma fllemi Do al Say larla Bölme fllemi Kesirler

Do al Say lar Do al Say larla Toplama fllemi Do al Say larla Ç karma fllemi Do al Say larla Çarpma fllemi Do al Say larla Bölme fllemi Kesirler Do al Say lar Do al Say larla Toplama fllemi Do al Say larla Ç karma fllemi Do al Say larla Çarpma fllemi Do al Say larla Bölme fllemi Kesirler Kesirlerle Toplama, Ç karma ve Çarpma fllemi Oran ve Orant

Detaylı

Ard fl k Say lar n Toplam

Ard fl k Say lar n Toplam Ard fl k Say lar n Toplam B u yaz da say sözcü ünü, 1, 2, 3, 4, 5 gibi, pozitif tamsay lar için kullanaca z. Konumuz ard fl k say lar n toplam. 7 ve 8 gibi, ya da 7, 8 ve 9 gibi ardarda gelen say lara

Detaylı

4. Sistem dengede oldu una. hareketli piston. P o. esnek CEVAP E. balon ESEN YAYINLARI P X. 6atm 5L. .g 200 = 8 (20 + V D. Buna göre; 25 = 20 + V D

4. Sistem dengede oldu una. hareketli piston. P o. esnek CEVAP E. balon ESEN YAYINLARI P X. 6atm 5L. .g 200 = 8 (20 + V D. Buna göre; 25 = 20 + V D AZ BASINCI ES - 1 1. Balona etki eden toplam bas nç; aç k ava bas nc - na, yüksekli ine ve un a rl na ba l - d r. Bu büyüklükler kald rma kuvvetini etkiledi inden, gerilme kuvvetini de etkiler. areketli

Detaylı

İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BİLGİSAYAR SİSTEMLERİ LABORATUARI YÜZEY DOLDURMA TEKNİKLERİ

İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BİLGİSAYAR SİSTEMLERİ LABORATUARI YÜZEY DOLDURMA TEKNİKLERİ İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BİLGİSAYAR SİSTEMLERİ LABORATUARI YÜZEY DOLDURMA TEKNİKLERİ Deneyde dolu alan tarama dönüşümünün nasıl yapıldığı anlatılacaktır. Dolu alan tarama

Detaylı

CİGNA FİNANS EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. KATKI EMEKLİLİK YATIRIM FONU'NA AİT PERFORMANS SUNUM RAPORU

CİGNA FİNANS EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. KATKI EMEKLİLİK YATIRIM FONU'NA AİT PERFORMANS SUNUM RAPORU A. TANITICI BİLGİLER CİGNA FİNANS EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. KATKI EMEKLİLİK YATIRIM FONU'NA AİT PERFORMANS SUNUM RAPORU PORTFÖYE BAKIŞ Halka Arz Tarihi : 02/05/2013 YATIRIM VE YÖNETİME İLİŞKİN BİLGİLER 31/12/2015

Detaylı

Para ve Enflasyon11. Amaçlar m z

Para ve Enflasyon11. Amaçlar m z Para ve Enflasyon 233 Yukar da örne ini gördü ünüz 2 TL nin dolafl ma ç k fl tarihi 966 y l d r. Altta yer alan 2 milyon TL lik banknotsa ilk kez 2 y l nda dolafl ma ç kar lm flt r. ki banknotun s f rlar

Detaylı

YEN DÖNEM DE DENET M MESLE NE HAZIRMIYIZ?

YEN DÖNEM DE DENET M MESLE NE HAZIRMIYIZ? YEN DÖNEM DE DENET M MESLE NE HAZIRMIYIZ? Yahya ARIKAN* Günümüzde; finansal anlamda ülkeleraras s n r n ortadan kalkmas, teknolojinin geliflimi ve bilgi toplumunun s n rs z imkânlar ile zaman ve mekân

Detaylı

Proje Yönetiminde Toplumsal Cinsiyet. Türkiye- EuropeAid/126747/D/SV/TR_Alina Maric, Hifab 1

Proje Yönetiminde Toplumsal Cinsiyet. Türkiye- EuropeAid/126747/D/SV/TR_Alina Maric, Hifab 1 Proje Yönetiminde Toplumsal Cinsiyet Türkiye- EuropeAid/126747/D/SV/TR_Alina Maric, Hifab 1 18 Aral k 1979 da Birle mi Milletler Genel cinsiyet ayr mc l n yasaklayan ve kad n haklar n güvence alt na alan

Detaylı

DÜNYA EKONOM S 2008 YILI ODA FAAL YET RAPORU DÜNYA EKONOM S

DÜNYA EKONOM S 2008 YILI ODA FAAL YET RAPORU DÜNYA EKONOM S 2008 YILI ODA FAAL YET RAPORU 30 Dünya Ekonomisi Finansal piyasalarda bir y ldan daha uzun süren bir karmaflan n ard ndan 2008 y l n n Eylül ay nda patlak veren bankac l k krizi esasen belirtileri bir

Detaylı

TÜRK YE EKONOM S 2008 YILI ODA FAAL YET RAPORU TÜRK YE EKONOM S

TÜRK YE EKONOM S 2008 YILI ODA FAAL YET RAPORU TÜRK YE EKONOM S 2008 YILI ODA FAAL YET RAPORU 36 Türkiye Ekonomisi Genel Makroekonomik Denge Ülkemizde tasarruf e ilimi düflüktür, kamu kesimi uzun y llar boyunca önemli boyutlarda tasarruf aç vermifl ve bu durum finansman

Detaylı

Allianz Hayat ve Emeklilik A.Ş. PARA PİYASASI LİKİT- KAMU EMEKLİLİK YATIRIM FONU 3 AYLIK RAPOR

Allianz Hayat ve Emeklilik A.Ş. PARA PİYASASI LİKİT- KAMU EMEKLİLİK YATIRIM FONU 3 AYLIK RAPOR Allianz Hayat ve Emeklilik A.Ş. PARA PİYASASI LİKİT- KAMU EMEKLİLİK YATIRIM FONU 3 AYLIK RAPOR Bu rapor Allianz Hayat ve Emeklilik A.Ş Para Piyasası Likit Kamu Emeklilik Yatırım Fonu nun 01.01.2011-31.03.2011

Detaylı

T evsik zorunlulu u Maliye Bakanl taraf ndan kay t d fl ekonomi ile

T evsik zorunlulu u Maliye Bakanl taraf ndan kay t d fl ekonomi ile mali ÇÖZÜM 133 ALACA IN TEML K HAL NDE VE AYNI ÖDEMELERDE TEVS K ZORUNLULU U Memifl KÜRK* I-G R fi: T evsik zorunlulu u Maliye Bakanl taraf ndan kay t d fl ekonomi ile mücadele amac yla getirilen uygulamalardan

Detaylı

Kocaeli Üniversitesi ktisadi ve dari Bilimler Fakültesi Ö retim Üyesi. 4. Bas

Kocaeli Üniversitesi ktisadi ve dari Bilimler Fakültesi Ö retim Üyesi. 4. Bas 1 Prof. Dr. Yunus Kishal Kocaeli Üniversitesi ktisadi ve dari Bilimler Fakültesi Ö retim Üyesi Tekdüzen Hesap Sistemi ve Çözümlü Muhasebe Problemleri 4. Bas Tekdüzen Muhasebe Sistemi Uygulama Tebli leri

Detaylı

H. Atilla ÖZGENER* Afla daki ikinci tabloda ise Türkiye elektrik üretiminde yerli kaynakl ve ithal kaynakl üretim yüzdeleri sunulmufltur.

H. Atilla ÖZGENER* Afla daki ikinci tabloda ise Türkiye elektrik üretiminde yerli kaynakl ve ithal kaynakl üretim yüzdeleri sunulmufltur. Mevcut Kaynaklar Kullan lmas na Ra men 2020 li Y llarda Türkiye de Elektrik Enerjisi Aç Olabilir mi? H. Atilla ÖZGENER* I. Türkiye nin Elektrik Enerjisi Durumunun Saptanmas Türkiye nin elektrik enerjisi

Detaylı

C. MADDEN N ÖLÇÜLEB L R ÖZELL KLER

C. MADDEN N ÖLÇÜLEB L R ÖZELL KLER C. MADDEN N ÖLÇÜLEB L R ÖZELL KLER 1. Patates ve sütün miktar nas l ölçülür? 2. Pinpon topu ile golf topu hemen hemen ayn büyüklüktedir. Her iki topu tartt n zda bulaca n z sonucun ayn olmas n bekler misiniz?

Detaylı

Yeniflemeyen Zarlar B:

Yeniflemeyen Zarlar B: Yeniflemeyen Zarlar Ahmet, Belgün den daha uzun boyluysa, Belgün de Cemal den daha uzun boyluysa, Ahmet, Cemal den daha uzun boyludur, önermesi hiç kuflkusuz do rudur. Çünkü A > B ve B > C eflitsizliklerinden,

Detaylı

Mehmet TOMBAKO LU* * Hacettepe Üniversitesi, Nükleer Enerji Mühendisli i Bölümü

Mehmet TOMBAKO LU* * Hacettepe Üniversitesi, Nükleer Enerji Mühendisli i Bölümü Nükleer Santrallerde Enerji Üretimi ve Personel E itimi Mehmet TOMBAKO LU* Girifl Sürdürülebilir kalk nman n temel bileflenlerinden en önemlisinin enerji oldu unu söylemek abart l olmaz kan s nday m. Küreselleflen

Detaylı

Mart 2009 Finansal Sonuçlar. Konsolide Olmayan Veriler

Mart 2009 Finansal Sonuçlar. Konsolide Olmayan Veriler Finansal Sonuçlar Konsolide Olmayan Veriler Halkbank: Bafll ca Göstergeler Kârl l k içerisinde büyüme ana önceli imiz olmufltur. > Banka %33 ile güçlü özkaynak karl l n sürdürürken %18,1 aktif büyümesi

Detaylı

ALL ANZ YAŞAM VE EMEKL L K A.Ş. EMEKL L K YATIRIM FONLARI HAKKINDA B LG LER

ALL ANZ YAŞAM VE EMEKL L K A.Ş. EMEKL L K YATIRIM FONLARI HAKKINDA B LG LER ALL ANZ YAŞAM VE EMEKL L K A.Ş. EMEKL L K YATIRIM FONLARI HAKKINDA B LG LER Bu dokümanda emeklilik yat r m fonlar m z hakk nda k sa bilgiler ve risk düzeylerini bulabilirsiniz. Türk Liras Cinsinden Menkul

Detaylı