YAYIN KURULU Uzm.Ecz. H.Zühal ÖNGEN Ecz. Gülsün NAKIBOĞLU(İ.T.Ü. Öğr.Gö.) Ecz. Filiz PULGU

Transkript

1

2

3 İÇİNDEKİLER İNDEX lığın tarihi Farmakovijilans Meslekte dolu dolu yıl Majistral ilaçlar Astım İnhalasyon yoluyla kullanılan ilaçlarda dikkat edilmesi gereken noktalar... Alerjik rinit ve astım tedavisinde bitkilerin yeri Sağlıklı beslenme Ürtiker Zeugma Değişim Öğrenci gözüyle eczacı ve eczane lar hatıra ormanı Aktivitelerimiz EGAZİANTEP czacı Gap Sağlık Dünyası Dergisi Ücretsiz Ekidir İMTİYAZ SAHİBİ Tülay TORUN YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ M.Ali Rıza TORUN HUKUK DANIŞMANI Av. M.Ali Rıza TORUN ODASI BÜLTENİ TEB. 8. BÖLGE Gaziantep Odası Adına SAHİBİ Ecz. İrfan DEMİRCİ GENEL SEKRETER Ecz. Filiz PULGU SAYMAN Ecz. A. Haluk BULGUR YAYIN KURULU Uzm.Ecz. H.Zühal ÖNGEN Ecz. Gülsün NAKIBOĞLU(İ.T.Ü. Öğr.Gö.) Ecz. Filiz PULGU Ecz. Alperen UZUNASLAN Ecz.Ece BOZKURT Ecz.İ.Zeliha BULGUROĞLU Ecz. Ömer ÖZTÜRKMEN Ecz. Büşra ÖZTÜRKMEN Ecz. Özge PEKMEZ Ecz. Aydan ADEMOĞLU GRAFİK TASARIM DOKTOR AJANS Bülent GEZEN FOTOĞRAF M.Ali Rıza TORUN (0536) Kemal KÖKTEN (0531) BASKI GNG OFSET MATBAACILIK VE AMBALAJ SANAYİ VE TİCARET A.Ş. A:Çakmak Mah. Nizip Cd. Sakin Sk. No:15 Şehitkamil / Gaziantep T: 0 (342)

4 ÇIKIŞA ULAŞABİLMEK Merhaba Sevgili Meslektaşlarım, 6197 sayılı yasa değişikliğinin üzerinden iki yıl geçti. Yasa ile gerçekleşen yeni hükümlerin pratikte uygulanması için yeni yönetmeliğin de yayınlanması gerekiyordu. Sonuçta bir buçuk yıl gecikmeli olarak yönetmelik, Nisan ayı ortasında Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe girdi. Bu yönetmelikle birlikte nüfusa göre eczane sayıları, eczane olacak yerin özellikleri, ikinci eczacı uygulaması gibi birçok yeni uygulama da başlamış oldu. Tüm bu değişiklikler hem bizlerin hem de yeni hayata atılan genç meslektaşlarımızın yaşamlarını şu veya bu biçimde etkileyecek Sayılı lar ve Eczaneler Hakkındaki Kanun da yapılan değişikliklerde eczacı örgütü olarak görüşlerimizi ve katkılarımızı iletmiştik. Ancak ne yazık ki yönetmeliğin çıkışında hakkında aynı şeyleri söyleyemeyeceğim. Bugün yönetmelik değişikliği yapılmıştır ve bundan sonra eczacılık bu yönetmeliğe göre şekillenecektir. Bu noktada bakmamız ve odaklanmamız gereken husus: Bu değişikliklerden kendimize nasıl en yüksek yararı sağlayabiliriz? sorusudur. Bu soruya verilecek doğru, akılcı yanıtlar ya da çözüm önerileri bizi içinde bulunduğumuz sorunlu, çalkantılı ve zor günlerden alıp aydınlık günlere taşıyabilir. Sayfa 4 Ecz. M. İrfan DEMİRCİ Gaziantep Odası Başkanı Yayımlanan yönetmelikte eczacının görev ve yetkileriyle birlikte sorumlulukları da tanımlanmakta yanı sıra ilaç, ilaç dışı ürünler ve sağlıkla ilgili tanımlar da yer almaktadır. Yönetmelikte yer alan bir başka konu eczanelerin sınırlandırılması ve yardımcı eczacılık kavramıdır. Bu uygulamaları bir yük olarak algılamaktan uzak olmalıyız. Burada yapacağımız şey hep birlikte bu durumu bir fırsat bilerek Nasıl yarar sağlarız? konusunu düşünmektir. Bugün eczacılar olarak içinde bulunduğumuz durumun ne denli olumsuz koşullar içerdiğinin farkındayız. Çıkış yolumuza ulaşmak için, alanımızın diğer ayakları olan kamu alanı ve sanayiden geçmek zorundayız. Kamu tarafı artan sağlık harcamalarını azaltmak için tasarruf denildiğinde sadece ilacı düşünmektedir. Devlet, global bütçe adı verilen sistemde, sağlıkta öngörülen miktarı aşmamak için sadece ilaç sarfiyatını azaltmayı tek hedef görmekte ve ilaç dışında kalan alanlarda kat be kat artan harcamalar yokmuş gibi davranmaktadır. Sanayi tarafı ise sonuçta sermayedir ve kârını artırmayı ya da en azından aynı düzeyde tutabilmeyi düşünür. Bu anlayış biçimi değişmediği için her iki çözüm yolu da kapalı gibi gözükmektedir. Sözün kısası önümüzdeki günler yeni sorunlara gebedir. Çağımız bilgi çağıdır ve bu çağın en yüksek ederi bilgi sahibi olmaktır. O nedenle bizler de bilgilerimizi yenilemeliyiz. Çünkü ürün olarak sadece ilacı hastaya sunmak, eczanelerimiz açısından sürdürülemez bir durumdur. Bizler bu noktada ülkede eczacılığın yapılış biçimini tartışmalıyız. Fakülteden mezun olan eczacıların neredeyse tamamının eczane eczacılığı yapma nedenlerini konuşmalıyız. Dünyanın başka ülkelerindeki gibi çalışmalı ve eczacılığa yeniden hayat vermeliyiz. En önemlisi, yönetmelikte sözü edilen eczacılığı ete-kemiğe büründürmeli ve canlandırmalıyız. Eczanelerimizde ilacın yanında kişi sağlığını ilgilendiren tüm alanlarda bir sağlık bilimcisi olmanın gereklerini yerine getirerek kendi eczane modelimizi oluşturmalıyız. Ancak o zaman SGK protokolündeki minicik hizmet bedelini gerçek değerine ulaştırabiliriz. Sağlıcakla kalın, Saygılarımla.

5 Merhaba, Yeni bir dergi Yeni bir başlangıç... Dönem dönem odamızda özverili çalışmalarla dergiler çıktı, ama uzun soluklu olmadı. Günümüzde insanların birbirlerine ulaşmaları artık çok kolay; anında yanındaymışsın gibi, beraber gibi Uzak yakın kavramı ortadan kalktı artık, mesafeler yok gibi. İletişim için , mesaj, web sayfası, facebook, twitter ve daha başka pek çok yol var. Bu yollar hem daha kolay hem daha çabuk iletişim kurma olanağı sağlıyor. Bizler de odamız üyelerine ve meslektaşlarımıza bu yollarla ulaşıyoruz, anında, aynı anda. Dergi çıkarmak, bu yolla üyeye ulaşmak artık biraz demode gibi mi algılanıyor? Çünkü artık gazeteleri, haberleri, sevdiğimiz yazarların yazılarını internetten takip ediyoruz. Yine çoğu yazarın ne yazdığını twitter ve benzer sosyal medyada anında görüyoruz. Belki de çoğu meslek odasının, sivil toplum örgütünün dergi gibi süreli yayınları uzun yıllar rutin aralıklarla çıkaramamasının altında yatan neden kolay ulaşılabilirlik olsa gerek. Bilgi, iletişim ve teknoloji çağında hıza, zamana ve kolay erişilebilirliğe ayak uydurmak kuşkusuz önemli. Birçok şeyin somuttan soyuta, ilişkilerin bile sanal a dönüştüğü bu ortamda bir şeylerin de her şeye rağmen klasik kalması gerekmez mi? Çağımız bilgi, iletişim ve teknoloji çağı olsa da insanların birbirlerine ulaşma yolu sözleri, sevgileri ve bakışlarıdır. Bu değişmez, değişmemeli de Birbirimize bu yolla dokunuruz, birbirimizi bu yolla görürüz ve duyarız. Dostlarımızın ihtiyacı olduğunda yanlarında oluruz ya da onlar yanımızda olsunlar isteriz. Dostlarımıza ulaşmanın biraz da bu sebeple en klasik yolunu seçtik. Bu dergi böyle bilinçli bir tercihin ürünü. Süreli yayınlar belirli aralıklarla okuyucusuyla buluşur. Biz de dergimizi rutin aralıklarla daimi bir şekilde sizlerle paylaşma niyetindeyiz. Sizlerin de katkılarıyla dergimiz sesimiz, rengimiz ve anımız olacak. Sevgiyle sağlıcakla kalın. Ecz. Filiz PULGU Gaziantep Odası Genel Sekreteri Sayfa 5

6 editörden Ve karşınızdayız Sevinçliyiz Mutluyuz İlkemiz insanı sevmek, doğayı sevmek, evreni sevmek ve sevdiklerinizi korumak ve inanıyoruz ki sevgi her şeyin ilacı ve var olmanın temeli Sağlıklı insan yüreği sevgi dolu insandır. Sağlıklı insan sevilen, sevildiğini bütün yüreği ile hisseden insandır. Dergimiz de sağlıklı insan olmanın hedeflerini ele alınacaktır. Toplum sağlığının, bireyin sağlıklı olmasından doğduğunu biliyoruz. Bunun için bireyin beden ve ruh sağlığı bizim için önemli olacaktır. Bizde bu sayıda hem beden hem de ruh sağlığınıza hitap eden konularla karşınızda olduk. Öncelikle bu ilk sayımızda bize karşı desteklerini esirgemeyen Gaziantep Odası başkanı Sayın İrfan DEMİRCİ ye ve oda da ki tüm bireylere teşekkür etmek istiyorum. Ülkemizde her yıl, akademik eczacılık eğitiminin başladığı gün olduğundan dolayı 14 Mayıs tarihi, lık Günü olarak kutlanmaktadır. Bu yılda geçen yıllarda olduğu gibi odamız tarafından bu gün coşkuyla ve neşeyle kutlandı. Mevsim bahar olunca akla ilk gelen şey bahar nezlesi oluyor Burunlar akar Gözler yaşlı Gözler kısık Baharın o güzelim havasına hasret olur ve dışarı çıkar bahar nezlesi olanlar. Bizde bu iki gündemden dolayı bu sayımızda bahar nezlesini ve 14 Mayısı konu aldık. Sağlık ile eczacı bir bütündür. Ecza insan sağlığının temelidir ve hasta ile ecza arasındaki sözlü köprüdür. Bu köprüyü dergimizde biz sağlık çalışanları ile birlikte bir bütün olarak kurmaya çalıştık. Dergimizin siz değerli okuyucularımız tarafından büyük bir keyifle okunacağı inancıyla ve ikinci sayımızda siz değerli okuyucularımızla tekrar birlikte olma arzusuyla hoşçakalın Ecz. Ece BOZKURT Sayfa 6

7 YAYIMCININ NOTU lık, sadece ilaçların üretiminden pazarlanmasına kadar olan süreci değil tüm hayatı kapsayan bir meslektir. lar, özellikle ülkemizde birer sağlık personeli olmanın verdiği bilinç ve sorumlulukla mesleklerini icra ederken bir taraftan da hastalarının olduğu kadar tüm aile, arkadaş ve yakın çevrelerinin de bilgilendirilmesi ve bilinçlendirilmesi konusunda uzun yıllardır topluma hizmet etmekte ve toplumda saygın bir kimliğin temsilcisi olarak haklı yerlerini korumaktadırlar. lık, bilinenin aksine eczaneye bağımlı bir meslek olmayıp bir kez eczacılık fakültesinden mezun olan her eczacının hayat biçimi hâline gelen bir disiplindir. ların, söz konusu disiplinin kazandırdığı hayata farklı bakış, hayatı ve olayları farklı algılayış biçimini toplumsal mesleki kimlikleriyle günlük hayata taşıyarak, her daim yeniden inşa ederek ve geliştirerek günümüz toplumunun yaşadığı hızlı değişim sürecinin önemli ve belirleyici bir parçası olma noktasında önemli bir sorumluluk taşıdıklarının bilinciyle hareket etmeleri elzemdir. Bu dergi de bu sorumluluk bilincinin bir parçası olarak ayrı ve özel bir yere sahip. 8. Bölge Gaziantep Odasının ve odaya bağlı eczacıların üstün gayret ve çabalarıyla hazırlanan dergideki yazıların büyük bir kısmı, hayatın ve halkın içindeki eczacıların kaleminden Sağlıktan ilaçlara, müzikten edebiyata hemen her konunun yer aldığı hayatı kuşatan bir eczacı dergisi, eczacılık hizmeti ve hayatın her rengini kuşatan bir mesleğin temsilcilerinin mümtaz ve mütevazı çalışması. Yayımcılığını yapmaktan şeref duydum. Tüm okuyuculara keyifli okumalar diliyor, emeği geçen tüm meslektaşlarımı kutluyorum. Saygılarımla Ecz. Gülsün Nakıboğlu İ.T.Ü. Öğretim Görevlisi eczacı E Sayfa 7

8 ECZACILIĞIN TARİHİ 1 Uzm.Ecz. Hatice Zühal ÖNGEN / Öngen Eczanesi 1. lığın Kökenleri Tıp ve eczacılığın kökenleri hakkında elimizde hiç bir kesin bilgi bulunmamaktadır. Tarihten önceki dönemlerde yaşamış olan topluluklardan ele geçen bazı kalıntılar ve bilhassa zamanımızda yaşayan bazı ilkel toplulukların yaşayış ve davranışlarından yararlanarak bazı sonuçlara varmakta isek de bunların ne ölçüde doğru olduğunu saptamak olanağına sahip değiliz. Belki de ilk insanlar bizim tahminimizden çok başka bir yaşayış şekline sahiptiler.bununla beraber hastalığın en az insanlık kadar eski olduğunu kabul etmekte hiç bir sakınca bulunmamaktadır. Bazı hayvan kemik fosillerinde görülen belirtilere göre hastalıklar ve hastalık amilleri insandan önce dünyada bulunuyordu. Bu nedenle çok eski çağlarda da insanların hastalıklar ile savaşta bazı yöntemlerinin bulunduğunu kabul etmek gerekir. Bu dönemlerde de bazı şahısların diğerlerini iyi etmek için gayret sarf ettikleri düşünülebilir. Bu ilk iyileştiricilerin Büyücü (Afsuncu) ler olduğu sanılmaktadır. Bunlar, hasta kişiyi iyileştirmek için yanlız büyü (sihir) den yararlanıyorlardı ve hiç bir madde (ilaç) kullanmıyorlardı. Bu nedenle bu ilkel dönemlerde, eczacı veya ezcacılıktan söz edilemez. İlaçlar ile ilgili en eski bilgiler milattan 3000 yıl kadar önce yazıldığı saptanmış olan Sümer tabletlerinde bulunur. Daha sonraları, Mısır Papirüslerinde, Çin, Hint, Arap ve Acem yazmalarında bu konuda geniş bilgi vardır. 2. Eski Çağ da lık Diğer alanlarda olduğu gibi eczacılık sanatının da uygar insanlığın beşiği olan yakın doğuda ( Mezapotamya, Anadolu ve Mısır ) doğduğu kabul edilmektedir. Eski Çağ da ilaçların genellikle bitkisel kökenli droglardan hazırlanması nedeniyle, bu dönemde eczacılık drogları tanıma ve bunlardan basit yöntemlerle ilaç hazırlama düzeyinde bulunuyordu. 3. Orta Çağ da lık Avrupa nın tam bir cehalet dönemi yaşadığı bu çağda, İslâm ülkeleri Eski Çağ uygarlığı dönemi bilginlerinin eserlerini koruma, kendi dillerine çevirme ve bunları anlama noktasında büyük bir başarı göstermiş ve bilhassa anatomi, botanik, kimya ve eczacılık alanlarında önemli ilerlemeler kaydetmişlerdir. a.avrupa Orta Çağ da Avrupa da her şey gibi hekimlik ve eczacılık da bir kargaşa ve gerileme içinde idi. Hıristiyan inancının esaslarına dayanan Bizans tababeti dünyadan ümidini kesmiş, hasta, günahkar ve talihsizlere hitap eden dogmatik bir tababet idi. Hastalık ve ölüm genellikle tanrı işi kabul edilirdi. Bu görüşe istinaden: Allah zaten yapacağını bilirdi. Ölüm saçmışsa demek ki istediği öyle idi. Kul buna karşı gelme cesaretini nasıl gösterebilirdi? Bu nedenle bu dönemde hastalığın seyrini tetkik etmeye ve ilaçlara önem verilmiyordu. Orta Çağ da kiliseler, Manastır Tababeti çerçevesinde eczacılığın yapıldığı ve ilerletildiği yegane kurumlar olmuştur. Manastırların bahçelerinde tıbbi bitkiler yetiştirilmiş, droglar elde edilmiş ve hekim rahipler ilaçlar hazırlamışlardır. Bu dönemlerde hekimler hastanın kullanacağı ilaçları da hazırlamakta ancak ilaçların hazırlandığı drogları ( kök ve otları ) toplama işini başkalarına devretmekteydiler. Böylece bitkisel drogları toplayıp, kurutup, tam veya toz edilmiş halde satan bir esnaf grubunun daha Romalılar döneminde ortaya çıktığı anlaşılmaktadır. Rhizotome veya Herbarii denilen bu esnaflar, bitkileri toplar, kurutur, drogları hazırlar ve satışa arz ederlerdi. Bu esnaflar, Osmanlı döneminde Kökçü olarak tanınan esnaf grubunun karşılığıdır. Bunların yanında Pigmentarii veya Seplasiarii denilen diğer bir esnaf grubu daha bulunmaktaydı. Bunlar kendi ülkelerinde elde edilen drogların yanında dış ülkelerden gelen drogları ve baha- Sayfa 8

9 ratları da dükkanlarında satıyorlardı. Bu grup Osmanlı İmparatorluğu nda Aktar lara karşılık gelen esnaflardan oluşmaktadır. Roma İmparatorluğu döneminde yukarıda sayılan drog satıcısı esnaflar yanında bir de pharmacopoles denilen esnaf grubu ortaya çıkmıştır. Bunlar ilkel maddelerden ilaç hazırlayıp hastalara vermekteydiler. Bu tip esnaflar, dükkan sahipleri ( Sellularii ) veya geziciler ( circulatores ) olmak üzere ikiye ayrılıyordu. İkinci grubun dükkanı yoktu, sokak sokak gezerek, bugünkü seyyar satıcılar gibi hazırladıkları ilaçları gezerek satarlardı. Altıncı yüzyıldan itibaren hekimler ilaç hazırlama görevlerini hemen hemen terk etmişlerdir. Bu dönemde hekimler reçete yazmaya ve pigmentariuslarda reçeteye göre ilaç hazırlamaya başlamışlardır. Mesleki uzmanlaşmanın başlamasıyla hekimler ilaç hazırlama sorumluluğunu bırakmışlar böylece o zamana kadar yanlız ilaç ilkel maddesi olan drogları satan kişiler reçete doğrultusunda ilaç hazırlama işini devralmışlardır Bununla beraber bu ayrılık çok yavaş gerçekleşmiş, hekimliğin ve eczacılığın birbirinden tam olarak ayrılması için yüzyıllar geçmesi gerekmiştir. İlk hastalık iyileştiricilerin ilaç kullanmaya başlamaları ile eczacılık mesleği doğmuş olmakla beraber, aynı şahsın hem hekimlik ve hem de ilaç hazırlama işlemlerini yapması nedeniyle bu iki mesleğin ayrılması çok uzun zaman almıştır. Hekimlerin ilaç yapımını terketmelerinden bir süre sonra, bir çok esnaf grubu ilaç hazırlama işini üstlenmiş ise de bu işi zamanla bilhassa Apothicaire denilen esnaf grubu üzerine almıştır. Bunlar ilaçları hekimin reçetesine uygun olarak hazırlayıp hastalara vermekteydiler. Bu nedenle bu zümre basit bir tacir değil bir sanat erbabı olarak kabul edilirdi. Alman imparatoru II. Friedrich ( ) nin yıllarında ilan ettiği emirnamelerin eczacılık mesleği yönünden büyük bir önemi vardır. Bu emirnameler ile eczacılık mesleği, tıp mesleğinden belirgin bir şekilde ayrılmıştır. Paris Belediye reislerinden Etienne Boileau nun 1268 yılında yayınladığı ( Livre des Metiers) meslekler kitabında Apothicaire ler bağımsız bir meslek olarak gösterilmektedir. b. İslam Coğrafyası Orta Çağ da, Bağdat taki ilk halifelerin himayesi altında, Hippocrate, Galen, Dioscorides ve diğer önemli tıp üstatlarının eserleri Grekçe asıllarından veya Süryanice den Arapça ya çevrilmiştir. Bu çeviriler sayesinde asılları kaybolmuş olan birçok Grek ve Roma eseri zamanımıza kadar gelebilmiştir. Sayfa 9

10 Müslümanlar tarafından ilk hastane El-Velid bin Abdülmelik tarafından 706 yılında Dimaşk (Şam) ta kurulmuştur. Sonradan Mısır, Suriye, Irak ve Anadolu da birçok hastane yapılıp hizmete açılmıştır. Bütün bu hastanelerin kurulmalarının başlıca nedeni fakir ve kimsesizlere ücretsiz tıbbi hizmet sunabilmektir. Bu hastaneler aynı zamanda iç hastalıkları ve göz hastalıkları hekimleri, cerrah ve eczacıların çalıştığı birer tıp merkezi özelliği arz etmekteydiler. Zamanla bu hastaneler birer eğitim ve öğretim kurumu hâline gelmiş yine aynı kurumlarda kendi halkına hizmet verebilecek değerli tabipler yetişmiştir. Lokman Hekim, İslam coğrafyasında eczacıların piri sayılamaktadır. İslam tababetinin ilerlemesinde Türk hekimlerinin (İbn-i Sina, Razi vb.) de büyük katkıları olmuştur. Dinaveri (Dinavari) Abu hanife Ahmed bin Davud ( ): Dinaver İran da doğmuş, Basra, Küfe, ve İsfahan şehirlerinde yaşamış devrinin önemli âlimlerindendir. Din, dil, astronomi, matematik ve botanik ile ilgili 20 den fazla eseri vardır. Abu Reyhan Biruni ( ): Hive Türkmenistan da doğup Gazne de ölmüş olan bir tabii ilimler bilginidir. Yüzdenden fazla eseri bulunmaktadır. Abu Ali İbn-i Sina, ( ). Buharalı büyük alim, filozof ve hekimdir. Batı âleminde Avicenna olarak tanınmaktadır. Al-Gafikî, Abu Cafer Ahmed bin Muhammed (vefat tarihi 1165): devrinin en büyük eczacısı ve nebatatçısıdır. 4. XIX. Yüzyılda Avrupa da lık XV- XVI. yüzyılda başlayan Rönesans (yeniden doğuş) hareketi, XVI. yüzyılda tüm Avrupa yı sarmış ve her alanda olduğu gibi tıp ve eczacılık alanlarında da bu dönemde büyük değişiklikler meydana gelmiştir. lık tıptan tamamen ayrılmış, tıbbın metodlarını terk ederek kimya alanındaki çalışmalara yönelmiştir. Bu dönemde yalnız eczacılık sertifikasına sahip olanların eczane açabileceği, ilacın yalnız eczacı tarafından yapılabileceği, eczane işletmesinin yalnız eczacıya ait olduğu, hastanelerin yalnız hastanede yatan hastalara ilaç verecek eczaneler açabileceği gibi bugün de geçerliliğini koruyan prensipler kabul edilmiştir. Diğer mesleklerde olduğu gibi, başlangıçta eczacılık mesleği de tamamen pratik olarak öğreniliyordu. Yani mesleği öğrenmek isteyenler bir ustanın yanına çırak olarak giriyor, uzun yıllar süren çıraklık döneminden sonra kalfa ve nihayet bir pratik imtahandan geçirilerek usta ( Osmanlılar döneminde bu şahıslara eczacı ustası ismi veriliyordu. ) ünvanını alıyor ve eczane açma hakkını kazanıyordu. Avrupa ülkelerinde XVI. - XVIII. yüzyıllarda çıraklık yaşlarında başlar ve 4-10 yıl sürerdi. ların sayısının artmasını ve buna bağlı olarak gelişecek haksız rekabeti önlemek için ustaların genellikle bir tek çırak almasına izin verilirdi. Bu nedenle mesleği öğrenmek için yanına çırak olarak girilecek bir eczacı ustası bulmak pek kolay değildi. Çırak olarak genellikle zengin ailelerin (çıraklık ücretini ustaya kolaylıkla ödeyebilmesi için) hekim veya eczacıların çocukları veya bunların akrabalarının çocukları kabul edilirdi. Çırağın ayrıca reçeteleri okuyup anlayabilecek kadar Latince bilmesi ve dindar olması istenirdi. Sayfa 10

11 Genellikle 3-4 yıl içinde çırak kalfa ünvanını alırdı. Bu dönemde kalfa ustasının gözetiminde çalışmaya devam eder, ustaya yardımcı olur ve bu sayede ustadan küçük bir ücret alırdı. Kalfalık dönemi genellikle 6 yıldı. Çıraklık döneminin sonunda ustasından başarı sertifikasını almış olanlar, şehrin tanınmış eczacılarından ve tıp fakültesinin bazı öğretim üyelerinden oluşan bir jüri karşısında sınava tabi tutulurdu. İmtihan teorik (reçete okuma, latince, ilaç hazırlama tekniği) ve pratik (tıbbi bitkileri ve drogları tanıma) olmak üzere iki aşamadan oluşmaktaydı. İmtihanlardan başarıyla geçenler jüri önünde, yapılması ustalık isteyen bir ilacı hazırlayarak bu alandaki bilgi ve becerilerini de sınavın son aşamasında gösterirlerdi. Yapılan ilaç (şaheser) kabul edildikten sonra çırak, eczacı ustası ünvanını ve ustalık haklarını kazanırdı. 5. Türklerde lık Tıp ve eczacılık tarihi kitaplarında Arap, Çin, Hint ve İran tababet ve eczacılığı hakkında etraflı bilgiler bulunurken, Türk eczacılığı veya Türk tababeti hakkında hemen hemen hiçbir bilgi yoktur. Bunun başlıca nedeni bu konuya ait yayın ve materyal noksanlığı ve bu konuya ilgi duyan araştırmacıların azlığıdır. Türklerde eczacılığın tarihî gelişiminin tam ve detaylı bir şekilde aktarılabilmesi için ayrı bir başlık şeklinde bir bütün hâlinde ele almayı uygun gördük. a.orta Asya Türkleri Dönemi Orta Asya Türklerindeki hekimlik ve eczacılık hakkındaki bilgilerimiz çok azdır. Bu konu ile ilgili en önemli kaynağımız, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi hocalarından merhum Ord. Prof. Dr. Reşit Rahmeti Arat ın yıllarında Berlin de yaptığı yayınlara dayanmaktadır. R. R. Arat ın yaptığı çevirilere göre Türk- Uygur döneminde Orta Asya daki eczacılığa dair bilgilerimizi aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz: İlaç Şekilleri: Merhem, İnfüzyon, Dekoksiyon, Toz, Karışım, Usare, Macun, Hamur, Hap, Pastil, Süpposituvar. İlaç Hazırlama Teknikleri: Ateşe gömerek, kaynatma, kaynatarak köpük elde etme, gölgede kurutma, belli bir miktara kadar uçurma, sıcak külde pişirme, hafif ateşte ısıtma, yanmayı önlemek için sürekli karıştırma, maddeyi yakarak kül elde etmek Aletler: Elek, havan, kaynatma kabı, ateş kabı, ağırlık ölçüleri, bakır kap, kaynatma kabı, süzme kabı, kıyma tahtası, değirmen, kaşık, kevgir, süzgeç, çanak, tava, keten torba Ölçüler: Türk- Uygurlar kendilerine has ağırlık ve hacim ölçülerini kullanıyorlardı. İlaçların alınacak miktarları içinde, kaşık, bıçak ucu, mercimek kadar, büyük bir kap kadar, gibi terimler kullanmışlardır. Droglar: Bunlar bitkisel (60 kadar), hayvansal (70 kadar) ve anorganik (10 kadar) kökenli olmak üzere 3 grup altında toplanmaktadır. R.R. Arat ın kaydettiği droglar incelendiğinde dikkati çeken husus hayvansal kökenli drogların bitkisel kökenli olanlardan sayıca daha fazla olmasıdır. Halbuki aynı dönemde Avrupa ve Doğu ülkelerinde, bitkisel drogların miktarı hayvansal drogların miktarından çok daha fazladır. Söz konusu hayvani drogların fazlalığı Uygur Türklerinin hayvancılıkla olan yakın ilgisi ile açıklanabilir. (devam edecek) Sayfa 11

12 FARMAKOVİJİLANS Prof. Dr. A. Şükrü Aynacıoğlu / Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi / Tıbbi Farmakoloji A.B.D GENEL BİR BAKIŞ Dünya Sağlık Örgütü nün (DSÖ) yayımladığı FV de famakovijilans şu şekilde tanımlamaktadır: Advers etkilerin ya da diğer ilaçlara bağlı sorunların önlenmesi, anlaşılması, değerlendirilmesi ve tanımlanması ile ilişkili olarak gerçekleştirilen aktiviteler ve bilimsel çalışmalardır. Advers İlaç Reaksiyonları Nedir? Advers İlaç Reaksiyonu (AİR): Hastada normal, bilinen dozlarda bir ilaç uygulandığında ortaya çıkan istenmeyen bir reaksiyondur. Advers olay (AO) ile bir ilaç arasında bir ilişki bulunması durumunda buna AİR adı verilir. İlaç güvenliği olarak da bilinen farmakovijilans (FV), Yunanca ilaç anlamındaki pharmakon ve Latince: dikkatli bakmak/izlemek anlamına gelen vigilare sözcüklerinin birleşmesinden meydana gelir. Advers olay (AO): Klinik araştırma sırasında kişinin, negatif bir deneyim yaşamasıdır. Bu deneyim ilaca bağlı olabileceği gibi olmayabilir de. Ciddi Advers Olay (CAO): Yaşamı tehdit eden, hastanın hastaneye kaldırılmasına, sakat kalmasına hatta ölümüne sebep olabilen herhangi bir AO dur lı yıllarda Talidomid adlı ilaç sedatif-hipnotik etkisi nedeniyle ve gebelerde kusmayı önlemek amacıyla 46 ülkede pazarlanmıştır. Aynı yıllarda den fazla fokomelili (fok balığına benzer şekilde kol ve bacaklarda ciddi deformiteler) bebekler dünyaya gelmiştir. Tablo 1 de bazı ilaçların izlenmesi sonucu ortaya çıkarılan advers ilaç reaksiyonlarına birkaç örnek verilmiştir. Tablo 1: Pazarlama sonrası ilacın izlenmesi (post marketing surveillance) sayesinde ortaya çıkarılan önemli ilaç toksisiteleri örnekleri Sayfa 12

13 YIL İLAÇ İNDİKASYON TOKSİSİTE 1960/1961 Talidomid Sedatif, antiemetik Fokomeli (Yenidoğanlarda üst ve alt ekstremitelerde deformasyon) 1978 Fenformin Diabetes mellitus Laktik asidoz 2012 Sibutramin Obezite Kalp ile ilişkili yan etkiler Talidomid faciasından sonra 1968 yılında DSÖ tarafından Uluslararası İlaç İzleme Programı hazırlanmıştır. Bu programın temel amaçları şunlardır: 1. İlaçların kullanımı ve tüm medikal ve paramedikal girişimler bağlamında hasta bakımı ve güvenliğini korumak ve iyileştirmek, 2. İlaçların kullanımı ile ilgili olarak toplum sağlığını korumak ve iyileştirmek, 3. İlaçların yararlarının, zararlarının, etkilerinin ve risklerinin değerlendirilmesine katkıda bulunmak, bunun sonucunda da ilaçların daha rasyonel, güvenilir ve etkili kullanımlarını sağlamak, 4. Farmakovijilans konusunun anlaşılmasını, eğitimini ve konu hakkında klinik bilgilendirmeleri ileri düzeylere taşımak ve sağlık çalışanları ile halk arasındaki ilişkinin kurulmasının sağlanması, desteklenmesi ve ilerletilmesine yardımcı olmak. 5. Yarar-zarar analizleri bakımından kantitatif değerlendirmelerin yapılması, ilaç yazılması ve regülasyonu konularının iyileştirilmesine yönelik bilgilerin yaygınlaştırılması ve duyurulmasını sağlamak. SAĞLIK OTORİTESİ İLAÇ ENDÜSTRİSİ Farmakovijilansın Etkileşim Alanları HASTA FARMAKOVİJİLANS 2010 yılının sonunda DSÖ nün hazırladığı programa, bizim de aralarında olduğumuz 134 ülke katılmıştır. Hazırlanan bu program ile ilaç bağlamında, hasta bakımının ve güvenliğinin artırılması ve ilaçların yarar/zarar profillerinin etkili bir şekilde değerlendirilerek inanılır, güvenilir ve sağlam bilgiler ışığında toplum sağlığının desteklenmesi hedeflenmektedir. HEKİM, ECZACI ve diğer SAĞLIK ÇALIŞANLARI MEDYA HALK KAYNAKLAR 1- DSÖ web sitesi ( ) Sayfa 13

14 Meslekte dolu dolu yıl Evlerine ÖZEL RÖPORTAJ konuk olduğumuz Özaltın- Sait Barlas çiftiyle sohbet tadında bir söyleşi gerçekleştirdik. Meslek hayatları boyunca yaşadıklarını, iyi kötü anılarını bizimle paylaşarak mesleğimizin geçmişine ışık tutmamıza yardımcı oldular. İşte o söyleşiden alıntılar Sizi biraz tanıyabilir miyiz? Sait Bey: Biz ikimiz de karı koca Gaziantepli olan ve Gaziantep te eczane açmış ilk eczacı çiftiz. Şimdi birçok eczacı çift kardeşlerimiz var. Bizden sonra ve bizden evvel de bay ve bayan eczacılar vardı fakat onlar hem Gaziantep te eczane açmadılar hem de karı koca Gaziantepli değillerdi; mesela bunlardan birisi Yezdan Dai dir. Yezdan Hanım ın kocası Selahattin Batur Bey Gaziantepli değildi, o İstanbul da Alman Hastanesinin sokağında, Sıraselviler de eczane açtı. Biz ikimiz de mesleğimizi ve meslektaşlarımızı çok seven insanlarız, biz daima onlara büyük saygı ve sevgi duyuyoruz. Şunu söylemek isterim ki eskiden Luminal gibi bazı uyuşturucu ilaçlar reçetesiz satılabilirdi. Reçeteye tabi olmayıp aktarlardan bile temin edilebilirdi. Bu tip ilaçlar suiistimale müsait olduklarından ben ve eşim bu tip ilaçları katiyen satmazdık. Bu gibi ilaçların istismarına engel olmak için son derece titiz çalışır ve ihtiyacı araştırdıktan sonra eğer ilaç gerekliyse verirdik. Mesleğe kaç yılında başladınız? Sait Bey: Mesleğe 60 lı yıllarda yedek subaylık yaparken başladım. Esasen okuldan bazı hastalıklar ve birtakım şansızlıklar neticesinde geç mezun olmuştum, eşim ise benden evvel bitirmişti. Şimdi tuhaf gelebilir ama ikimiz de eczacıyız, aynı fakülteden mezunuz ama birbirimizi tanımıyorduk. Neden eczacı oldunuz, bu mesleği seçmenizdeki etmen nedir? Sait Bey: Ben doğduğum günden beri hastayım, zayıf ve havadan nem kapan bir çocuktum. Doktorlarla sürekli münasebetteydim. Hep doktor olmak isterdim ama ortaokul birinci Özaltın ve Sait Barlas, Gaziantep te eczane açmış ilk Gaziantepli eczacı çift sınıfta romatizmal bir hastalık geçirdim. Put gibi yattım put gibi kalktım. Ancak koluma girildiğinde yürüyebiliyordum. Çocukluğumda ne top oynayabildim ne de bisiklete binebildim. Daima hastaydım. Doktorluğun daima ayakta yapılan bir meslek olduğunu fark ettiğimde bu mesleği sağlık sorunlarım nedeniyle icra edemeyeceğimi de anlamış oldum. Peki ne olabilirdim? lara bakardım, birçoğu eczanelerinde bulunmazlar akşam gelir, Antep tabiriyle: Kalleyi çekip giderlerdi. Ben de bu iş iyiymiş dedim. Ancak tahmin ettiğim gibi olmadı ve benim eczacılığa başladığım dönemde eczacının eczanede bulunma zorunluluğuna dair kanun yayımlamdı. Özaltın Hanım: Ben mimar olmak isterdim fakat sonradan bir avukat büyüğümüz tanıdığı bir eczacının kısa sürede meslekten büyük bir Sayfa 14

15 maddi menfaat temin ettiğini anneme söyleyip Bu kızı eczacı yap. Zor ama maddi olarak çok kazancı olur diye salık verdi. Bizim zamanımızda eczacılık fakültesine yüksek puanla girilirdi. Diş hekimliği fakültesine giriş puanı, eczacılık fakültesinin puanından daha düşük olurdu. Zaten diş hekimlerinin en huysuz hastalarından biri olduğum için diş hekimliği fakültesini tercih etmek hiç aklımdan geçmedi. Yalnız mimarlık geçti ancak ona da kabiliyetim yokmuş. olduk ama tamamen reçetesiz ilaç satmak yasak, satmasan aç kalacaksın, mecbursun satmaya şimdiki gibi değil. Peki bu mesleği seçtiğinize hiç pişman oldunuz mu, hiç eczacı olmasaydım dediğiniz oldu mu? Sait Bey: Yine eczacı olurdum. Kesin olarak eczacı olmak zorundaydım. Eczanede rutin bir çalışma gününüz nasıl geçiyordu? Özaltın Hanım: İş olursa çok güzel geçiyordu. Bir bayan mesleği olarak girdik işin içine ama zordu. Sabah 8, akşam 8 mesai, 13 günde bir nöbet Sait Bey: Ben eczaneyi yıkılan Yeni Hal in karşısında açtım ama etrafta doktor olmadığı için bana hep güldüler. Eczane nerede açılır? Doktorlar orada olduğu için Gaziler Caddesi nde açılır, ancak orada eczane açmak içinde hava parası ödemek gerekiyordu. Benim de o kadar param yoktu. Yedek subaylık yaptığım dönemde biriktirdiğim cüzi miktar parayı da çalışanlara veriyordum. Cam alırdım borç, sandalye alırdım borç, ne aldıysam borç Ben de borcu hiç sevmem ve borçtan çok sıkılırım. O dönemde bir arkadaşım Unutma karşılığı olan malın borcu borç sayılmaz dedi ve ben de bana verdiği bu dersten sonra çok rahatladım. Sayfa 15

16 arkadaş bu düzeni bozdu. Müşteri tutmak için İstanbul da kaç paraysa Gaziantep te de o fiyata ilaçları satmaya başladı. Tabii o zamanlar bir de kişiye bir eczane ve eczaneler arasında da 500 metre olması şartı vardı. Şimdiki gibi üç eczane beş eczane yan yana değildi. Halkın eczaneye ve eczaneye yaklaşımı da o dönemde bambaşkaydı. Köylüler eczaneye girmeye çekinir, ne alacaklarsa sürekli alışveriş yaptıkları kendi eczanelerinden alırlardı. Şayet bir eczaneye girmesi gerekirse şapkasını çıkarır, yavaşça girer ve ancak eczanenin çırağıyla muhatap olabilirdi. O zamanlar böyle bir saygı vardı eczacıya karşı, ancak bizim zamanımızda bu durum bozuldu. Eczanede majistral ilaç yapıyor muydunuz? Sait Bey: Tabii, çok yaygındı. Göz damlalarının çoğunu biz yapardık hatta supozituvar, ovül ve merhemlerin de çoğu eczanede yapılırdı. Ayrıca ilaç etken maddelerinden kapsül formunda ilaçlar da yapardık. Bu tip majistral ilaçların kârı çok olurdu. Okulda aynı dönemde mi eğitim aldınız? Özaltın Hanım: Eşimle benim aramda dokuz yaş fark var. Ben fakülteye 54 yılında girdim ve 59 yılında mezun oldum. Eşim 52 de girmiş, tabii uzun bir tahsil hayatı olmuş ve o benden sonra mezun olmuş. Eczane eczacılığını kaç yıl yaptınız? Sait Bey: Fazla yapmadım. Çocuklarımız olunca çocuklarla kayınvalidem ve baldızım meşgul oldular ancak çocuklar okula başlayınca onları annelerinin yolcu edip, karşılamasını arzu ettik. Onun için ben eczanemi kapattım ve eczanelerimizi birleştirdik. Ben sabahları erken gider eczaneyi açardım sonra da Özaltın Hanım eczaneye gelirdi. O dönemde eczacıların meslektaşlarıyla ilişkileri nasıldı? Sait Bey: Önceden beş eczane vardı ve herkesin birbiriyle ilişkisi çok iyiydi. Mesela yapma ilaç gelirdi birine, reçete hesaplanır, yavaşça arkasına iliştirirdik. Sonra hasta çıkıp başka eczaneye giderse acaba daha mı uygun fiyat olacak diye, eczacı hesaplar gibi yapar yavaşça arkasına bakar ve o yazılan fiyatı söylerdi. Bu beş eczane de aynı fiyatı verirlerdi. Eskiden beş eczane varken ilaçların üzerinde İstanbul daki satış fiyatı yazılıydı. Tabii o ilaç Gaziantep e gelince eczacılar o fiyatın üstüne bir de yol parasını eklerlerdi. Mesela bir tüp Aspirin in üzerine beş kuruş daha koyarlardı ancak altıncı eczane açıldı ve o Gaziantep te eczane denilince akla gelen ilk isimlerden Özaltın Hanım: Tabii ki havan işi yapıyorduk ve kazançlıydı. Pomatları hazırlardık, kaşelerde ilaç hazırlardık. Eczaneyi ilk açtığınız zaman ve kapattığınız zaman arasında meslek açısından bir fark var mıydı? Meslekte bu süre zarfında sizce neler değişti? Sait Bey: Ben eczaneye ilk başladığım zamanlarda öğle tatili yapardık. Saat yarımda kapatıp bir buçukta açardık. Diğer eczanelerden evvel ya da sonra açmamaya çok dikkat ederdik. Hatta eczaneleri birleştirdiğimiz zaman yemeğimizi eczanede yemeye başladık. Eczaneyi kapattıktan sonra ilaç sormaya depolara giderdik fakat eczacı arkadaşlardan çoğu buna riayet etmezdi. Mehmet Özmen, oda başkanlığı zamanında, arabaya biner tek tek eczaneleri dolaşır, kontrol ederdi. Çoğu eczacılarla da takışırdı niye kapatmıyorsun diye. Sayfa 16

17 Özaltın Hanım: İlk açtığımda beni tatmin edecek bir kazanç vardı, rekabet vardı ama aşırı değildi. Halkın alım gücü daha fazlaydı. Gittikçe halk fakirleşti, rekabet çoğaldı. O zamanlar insanlar çok saygılıydı. Bize mesleğimiz adına vereceğiniz tavsiyeler nelerdir? Sait Bey: Tavsiye ile iş olmuyor, insanın özünden gelmedikçe iş yürümez. Maalesef artık en büyük sevgi ve saygı cepte. Cenap Şahabettin in çok sevdiğim bir sözü vardır: Menfaat bir sandalyeye benzer, sandalyenin üstüne çıkarsan seni yüceltir; sandalyeyi başına alırsan seni alçaltır. Herkes menfaat peşinde koşarken kendi menfaatini de baltalıyor farkında değil. Saygıyı kaybediyorlar. Biraz önce de dediğim gibi köylüler eczaneye girdiklerinde şapkalarını çıkarırlardı, eczacıyla konuşmak büyük meseleydi, bu yüzden de çırakla konuşurlardı. Özaltın Hanım: Olabilirseniz birbirinize bağlı olun. Rekabete girdikçe ve aradaki bağ kopmaya başladıkça saygınlığınızı kaybediyorsunuz. Merkez Eczanesi ve Derman Eczanesi Özaltın Hanım, eczacılık yaptığınız yıllarda bir bayan olarak ne gibi zorluklar yaşadınız? Özaltın Hanım: Biz bayan mesleği diye girdik aslında bu işin içine ama değilmiş. İlk günden 13 eczaneydik. Bizim bölgede 13 günde bir nöbet gelmeye başladı. Eczanemin başında durmam lazım ancak duramıyorum. Çarşının ortasında bütün dükkânlar kapalıyken bir tek senin eczanen açık. Ancak 11 e kadar duruyorduk ve teslim edip çıkıyorduk. Bir de tabii sabah sekizden akşam sekize kadar çalışmak bir bayan için zor ama şimdi bütün meslekler de öyle. Sayfa 17

18 Değerli Meslektaşlarım, Bizim zamanımızda Galenik Kimyası adı ile bilinen dersimiz daha sonra Farmasötik Teknoloji adını aldı. O dönemde hocamız Prof. Dr. Kasım Cemal GÜVEN bizlere şu uyarıyı yapmıştı: dikkatli olmalı. Raftan şişeyi alırken etiketini okumalı. Şişenin tozunu alıp tartarken okumalı. Şişeyi rafa koyarken okumalı. Çünkü doktorun hatasını eczacı düzeltebilir ama eczacının hatasını toprak örter. O nedenle eczacı eczanesinde bulunmalı ve yapılanlardan haberdar olmalıdır. Ecz. Mustafa BALIK Balık Eczanesi MAJİSTRAL İLAÇLAR M ajistral ilaçlar bilindiği üzere eczane ortamında hazırlanan ilaçlar anlamında kullanılmaktadır.eczanede hazırlanan ve hocamın da zikrettiği üzere hazırlanmasında son derece hassas davranılması gereken majistral ilaç formları şunlardır: Tozlar - Kitle halinde hazırlanan tozlar - Bölünmüş tozlar-kaşeler, paketler Soğukta hazırlanan çözeltiler Sıcakta hazırlanan çözeltiler Dahilen ve haricen kullanılan yağlı, yarı katı ve katı farmasötik formüller Granüller (artık eczanelerde yapılmıyor) Eczanelerimizde en çok hazırlanan majistral preparat şekilleri bölünmüş tozlar (kaşeler, paketler), soğukta hazırlanan çözeltiler, sıcakta yapılan çözeltiler, dahilen ve haricen kullanılan yağlı, yarı katı ve katı farmasötik formüller dir. Tozlar Kitle halinde hazırlanan tozlar: lardan ve eczane teknisyenlerinden aldığım telefonlarda çoğunlukla formülü hazırladıklarını, ancak hangi gruba göre hesaplayacaklarına karar veremediklerini belirtiyorlar. O nedenle aşağıdaki örneği aldım. ÖRNEK Argirin Monohydrochloride 250 g Doktor dozunu 2*15 g şeklinde yazmış olsun. Bunu paketler formuna sokamayız. 250 g tozu 15 g a böldüğümüzde 16,6 paket eder.16 paket olarak işlem yapıldığını varsayalım. 16x15 = 240 gr yapar. Paket kaydı girdiğimizde yazılandan 10 gr eksik ilaç verilmiş olur. O nedenle bu preparat ancak kitle halinde hazırlanan tozlar üzerinden majistral kaydı yapmak gerekir. Doktor 2x12.5 gr şeklinde yazmış ise 20 paket olarak giriş yapılabilir. Soğukta hazırlanan çözeltiler: Eau de Goularde Solüsyonu, Nirate D argante Solusyonu, School Solusyonu, Aliminyum Sous Acetate Solusyonu, Violette De Gentiane Solusyonu, Alcool Boriquue Solusyonu vb. gibi. Sayfa 18

19 Sıcakta hazırlanan çözeltiler: Eau Borigut Solusyonu Bi Borate Soude Solüsyonu, Nötral Fosfate Solüsyonu, Jule Solüsyonu vb. gibi. Dahilen ve haricen kullanılan yağlı, yarı katı ve katı preparatlar: Tüm yapılan pomadlar, katranlı şampuan, saçlar için yapılan vitamin e içeren tüm preparatlar vb.gibiler bu gruba girerler. larımızın majistral ilaç yapımında yaşadıkları sıkıntıların nedenleri bana göre şunlardır: 1. Öğrencilik döneminde stajların düzgün yapılmaması. 2. Siyasi nedenlerle ve popülist uygulamalarla öğretim üyesi kadrosu tamamlanmadan açılan eczacılık fakülteleri. Burada genç eczacı arkadaşlarımızın bir suçu yok. Asıl suç öğretim üyesi olmadan eczacılık fakültesi açanlar ve eğitim kadrolarındaki eksiklikleri gidermeyenlerdedir. Geçmişte Gazi Üniversitesi Dekanı Prof. Dr. Fethi ŞAHİN bu işin sıkı tutulması için bir hayli uğraşarak, staj yönetmeliğinin değişmesine önayak oldu. Ancak yeni yönetmelik de bir çözüm olmadı. lık Fakültesi öğrencilerinin bir bölümü staja başlama evrakını getirdiğinde bitirme belgesini de imzalatmak istiyor. Oysa stajın önemsenmesi ve amacına uygun yapılarak öğrenciyi geleceğe hazırlaması gerekiyor. Sonuçta üzülerek söylemek gerekir ki bu konuda gerekli deneyime sahip olmayan eczacılar yetersiz kalmaktadır. Bu yetersizlik eczane yönetiminde de kendini göstermektedir. Bu konuda bizlere düşen şey ise eczacı odası önderliğinde yapılacak sohbet toplantılarında değerli büyüğüm Ecz. Ahmet Erkan AKSOY la birlikte deneyimlerimizi ve bilgilerimizi genç kardeşlerimizle paylaşmaktır. Son olarak, yaz aylarında aşırı terleme sonucu meydana gelen isilik için doktorlarımızın yazdığı iki formülü sizlerle paylaşıyor, sevgilerimle hoşçakalın diyorum. 1. Aluminyum Acetate 5 g Talc Oxyde de zinc / aā 150 g Glicerine Eau Distille / aā 350 ec 2. Menthol 0,6 g Talc Oxyde dezinc / aā 30 g Glicerine Eau Distille / aā 70 cc Sayfa 19

20 ASTIM Ecz. Ece BOZKURT Şehitkamil Devlet Hastanesi Kışın ardından gelen ve yeni umutların habercisi olan bahar mevsimi neşeyi, huzuru ve sağlıklı günleri akla getirir. Maalesef umutların yeşerdiği, insanın yaşam sevinciyle dolduğu ve doğaya koşmak istediği bahar mevsimi, hastalıklarımızı tetikleyici önemli bir etken de olabiliyor. Bu hastalıkların başında ise alerjik astım gelmekte. Astım, popülasyonun neredeyse yüzde beş ile onu arasında görülen bir hastalık. Dünya Sağlık Örgütünün istatistiklerine göre her yıl yaklaşık insan astım ve ona bağlı olarak gelişen komplikasyonlar neticesinde hayatını kaybediyor. Astım, akciğerlerimize hava taşıyan hava yollarının bir enflamasyon sonucu şişip daralması ile karakterize olup akabinde mukus artışına neden olan bir hastalıktır. Artmış mukus ise öksürüğe, nefes almanın zorlaşmasına ve göğüste bir sıkışma hissine neden olur. Etiyolojisine baktığımız zaman en çok çevresel faktörlerin, viral solunum yolu enfeksiyonlarının, reflü hastalığının hatta aspirin türevi ağrı kesicilere olan aşırı duyarlılığın bu hastalığa neden olduğu anlaşılmaktadır. Astımın semptomları (belirtileri) hayatı tehdit edebilecek niteliktedir. Örneğin, ısrarlı bir öksürük, sürekli balgam çıkarma isteği ancak balgamı çıkartmaktaki güçlükler, göğüsteki kedi sesini andıran hırıltılar astım hastasının uykusunun en önemli düşmanlarıdır. Bu semptomların hayati bir tehlike teşkil etmemesi için çok dikkat edilmeli ve doktorun uygun gördüğü tedavi planına sadık kalınmalıdır. Astımda tedavinin amaçlar : Semptomsuz bir yaşam sağlamak Atakları ortadan kaldırmak Solunum fonksiyon testlerini normal sınırlara getirmek Astımın, hastanın yaşlamını ve aktivitelerini kısıtlamasadan sürdürmesini sağlamak Yan etkisiz bir tedavi uygulamaktır. Üç çeşit astım tedavi planı vardır. Bunlardan ilki astımın uzun dönem tedavisi, bir diğeri kısa süreli dediğimiz akut durumlarda kullanılan tedavi biçimi sonuncusu ise alerjik astımın tedavisidir. Uzun dönem tedavide ilaçlar günlük alınır ve bu şekilde semptomlar ortadan kaldırılarak astım ataklarının önüne geçilmiş olur. Astım tedavisinde kullanılan beş çeşit ilaç grubu bulunmaktadır: İnhale kortikosteroidler Lökotrien Receptör antagonisti Uzun etkili beta agonistleri Kombine inhalerler Teofilin Kısa etkili tedavi ise çabuk etki eden ama kısa süreli bir tedavi biçimidir. Ataklarda kullanılarak astım krizini kontrol altına alır. Bu tedavinin ilaç grupları ise şu şekildedir; Kısa etkili beta agonistleri Ipratropınyum Oral ve intravenöz kortikosteroidler Sayfa 20