İÇİNDEKİLER Genel İhracat Artışı %11, Tekstil İhracatında Düşüş %4, Aylar İtibariyle Tekstil İhracatı... 27

Transkript

1 TEKSTİL SEKTÖRÜ İHRACAT PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ 2012 OCAK - HAZİRAN İTKİB GENEL SEKRETERLİĞİ AR & GE VE MEVZUAT ŞUBESİ TEMMUZ 2012

2 İÇİNDEKİLER YÖNETİCİ ÖZETİ Ocak Haziran Altı Aylık Tekstil İhracatı... 4 Ülke Grupları Bazında Tekstil İhracatındaki Gelişmeler... 4 Belli Başlı Pazarlara Tekstil İhracatında Gelişmeler... 6 Belli Başlı Ürün Grupları Bazında İhracat... 7 En Büyük İplik Pazarı İtalya iken, Rusya En Çok Dokuma ve Örme Kumaş İhraç Edilen Ülke... 8 Ev Tekstili İhracatı Düşüyor... 8 Tekstil İthalatı Dolar Bazında %25,8 Düştü... 9 Üretim ve Kapasite Kullanımındaki Gelişmeler... 9 Türkiye de Pamuk Fiyatı Dünya Pamuk Fiyatından Daha Pahalı... 9 Euro/Dolar Paritesi nin Tekstil İhracatına Etkisi... 9 I. DÜNYA VE TÜRKİYE EKONOMİSİNDEKİ GELİŞMELER Dünya Ekonomisi Risk Altında ABD Ekonomisi Avrupa Birliği Krizden Çıkma Çabasında Almanya Ekonomisi İngiltere Ekonomisi Fransa Ekonomisi İtalya Ekonomisi İspanya Ekonomisi AB'de Perakende Satışlar Geriliyor Bazı Hedef Pazarlardaki Gelişmeler BDT Ülkeleri Diğer BDT Ülkeleri Ortadoğu Dünya yı Geriyor Türkiye Ekonomisi Yumuşak İnişte II OCAK HAZIRAN DÖNEMİNDE GENEL OLARAK TÜRKİYE İHRACATI Genel İhracat Artışı %11, Tekstil İhracatında Düşüş %4, Aylar İtibariyle Tekstil İhracatı III. BAŞLICA ÜLKE GRUPLARI İTİBARİYLE İHRACAT AB Ülkeleri En Önemli Tekstil Pazarı En Fazla Tekstil Mamulü İhraç Edilen Ülkeler AB Ülkeleri AB Ülkelerinin İhracat Düşüşü %14,2 oldu İtalya, Almanya, İngiltere ve Romanya En Fazla Tekstil İhraç Edilen AB Ülkeleri Eski Doğu Bloku Ülkeleri ne Tekstil İhracatı %11 Arttı Ortadoğu Ülkeleri ne Tekstil İhracatında Düşüş: % Afrika Ülkeleri ne İhracat Artıyor: %8, Amerika Ülkeleri ne İhracatta Artış Oranı %14, Asya ve Okyanusya Ülkelerine İhracatta Artış Oranı %9, Serbest Bölgelere İhracat %19,5 Oranında Düştü

3 Türk Cumhuriyetleri Ülkeleri nde İhracatta Artış: %6, Diğer Avrupa Ülkeleri nde İhracat Düşüşü %6,1 Oldu IV. BAŞLICA ÜRÜNLER VE ÜRÜN GRUPLARI BAZINDA TEKSTİL İHRACATI En Fazla İhraç Edilen Tekstil Ürünü : Dokuma Kumaş En Çok İplik İhraç Edilen Ülkeler İtalya, İngiltere ve Rusya Dokuma Kumaş İhracatında En Önemli Pazar: Rusya Rusya Federasyonu Örme Kumaş İhracatında En Önemli Pazar Ev Tekstili İhracatında Performans Kaybı, İhracat %16,3 Oranında Düşmüştür57 V. HAMMADDE İTHALATI V. KAPASİTE KULLANIM ORANI VI. PERFORMANSA ETKİ EDEN FAKTÖRLER Pamuk Fiyatları Dünya Fiyatlarının Üstüne Çıktı Yılı Haziran Ayında Tekstil İhracatına Euro/Dolar Paritesi nin Etkisi Rakip Ülkelerde ve Dış Pazarlardaki Koşullar Ek 1: Sektörler ve İhracatçı Birlikleri Bazında Türkiye İhracat Kaydı 2012 Ocak-Haziran EK 2: TÜRKİYE TEKSTİL İHRACAT KAYDI EK 3: TÜRKİYE HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON İHRACAT KAYDI

4 YÖNETİCİ ÖZETİ 2012 Ocak Haziran Altı Aylık Tekstil İhracatı Türkiye nin tekstil ihracatı, 2012 yılının Ocak Haziran döneminde 2011 yılının aynı dönemine kıyasla %4,1 oranında azalarak 3,9 milyar dolar olmuştur yılı genelinde %3,9 oranında ihracat artışı kaydeden tekstil sektörü, 2009 yılını ise %19,1 düşüşle kapatmıştı. Tekstil ihracatı, küresel krizin etkilerinin geçmeye başladığı 2010 yılında %18,4 oranında artarken, 2011 yılı sonunda da artış oranı %21,9 a ulaşmıştı. Bununla beraber, 2012 yılının ilk yarısında tekstil ihracatı %4,1 oranında gerilemiştir. Aylık bazda incelendiğinde, 2012 yılının Ocak ayında da %2,9 düşen tekstil ihracatı, Şubat ayında %1,7 artmış Mart ayında ise tekrar %0,8 oranında düşmüş, Nisan ayında düşüş ivmesi artmış ve %14,2 ye çıkmış, Mayıs ayında ise düşüş hızı kesilerek oran %1,5 olmuştur. Bununla beraber Haziran ayında düşme oranı tekrar artarak %5,3 seviyesine çıkmıştır yılının ilk yarısında Türkiye nin genel ihracatı %11,3 oranında artışla 65,6 milyar dolardan 73 milyar dolara çıkarken; sanayi ihracatı %4,6 oranında artarak 55,4 milyar dolardan 58 milyar dolara dolara yükselmiştir. Ocak-Haziran 2012 döneminde tekstil ihracatının %4,1 oranında azalması, Türkiye genel ihracatı içinde tekstil ihracatının payının %6,2 den %5,4 e, sanayi ihracatı içindeki payının %7,4 den %6,8 e inmesine yolaçmıştır. Ülke Grupları Bazında Tekstil İhracatındaki Gelişmeler 2012 yılının Ocak-Haziran döneminde Türkiye den AB ülkelerine, Ortadoğu ülkelerine, Diğer Avrupa ülkelerine ve Serbest Bölgeler e yapılan tekstil ihracatında %4 ile %19,5 arasında değişen oranlarda düşüş görülmüştür. Diğer yandan, Eski Doğu Bloku ülkeleri, Afrika ülkeleri, Amerika ülkeleri, Asya ve Okyanusya ülkeleri ile Türk Cumhuriyetleri ne Türkiye den yapılan tekstil ihracatında %6,9 ile %14,6 arasında değişen oranlarda artışlar olmuştur. Ocak-Haziran 2012 döneminde gerçekleşen 3,9 milyar dolarlık tekstil ihracatının 1,8 milyar dolarlık kısmı AB ülkelerine yapılmış ve ihracat geçen yılın ilk yarısına kıyasla %14,2 oranında azalmıştır. 27 AB ülkesine yönelik tekstil ihracatındaki oransal düşüş, toplam tekstil ihracat düşüşünün (%4,1) üzerindedir. Bu düşüş sonucunda 2012 yılının ilk altı aylık döneminde AB ülkelerine yönelik ihracatın Türkiye toplam tekstil ihracatından aldığı pay %49,8 den %44,6 ya inmiştir. Rakamlardan görüldüğü üzere, AB ülkelerinin. 4

5 genelinde yaşanan ekonomik durgunluk Türkiye nin tekstil ihracatına negatif yönde yansımaya devam etmektedir. Türkiye nin ikinci en büyük tekstil ihracat pazarı olan ve Rusya Federasyonu, Ukrayna, Beyaz Rusya, gibi ülkelerin yer aldığı Eski Doğu Bloku Ülkeleri grubuna yönelik tekstil ihracatı, 2012 yılının ilk yarısında %11 oranında artarak 807,5 milyon dolara yükselmiştir. Bu artış neticesinde, Eski Doğu Bloku ülkelerinin Türkiye toplam tekstil ihracatından aldığı pay da %17,8 den %20,6 ya yükselmiştir. Cezayir, Libya, Mısır, Tunus, Fas ve Güney Afrika Cumhuriyeti nin dahil olduğu Afrika ülke grubuna 2012 yılının Ocak-Haziran döneminde %8,2 oranında artışla 393,6 milyon dolar değerinde tekstil ihracatı yapılmıştır. Bu artış dolayısıyla Afrika ülkelerinin Türkiye toplam tekstil ihracatından aldığı pay, %8,9 dan %10 a yükselmiştir. Söz konusu ülke grubu,türkiye nin tekstil ihracatında üçüncü en büyük pazar konumundadır yılının Ocak-Haziran döneminde Ortadoğu ülkelerine, %4 düşüşle 328,8 milyon dolar değerinde tekstil ürünü ihraç edilmiştir. Suudi Arabistan, Irak, İran, İsrail, Kuveyt gibi ülkelerin yer aldığı Ortadoğu ülke grubuna yönelik tekstil ihracatının Türkiye toplam tekstil ihracatından aldığı pay %8,4 düzeyinde olmuştur. ABD, Kanada, Brezilya ve Meksika gibi Amerika kıtasında yer alan ülkelerden oluşan Amerika ülke grubuna yönelik tekstil ihracatı, 2012 yılının ilk altı ayında %14,6 oranında artışla 255,1 milyon dolara yükselmiştir. En yüksek oranlı ihracat artışına sözkonusu ülke grubunda ulaşılmıştır. Amerika ülke grubuna yönelik ihracatın toplam tekstil ihracatından aldığı pay ise %5,4 den %6,5 seviyesine çıkmıştır yılının ilk yarısında Japonya, Çin, Hong Kong, Hindistan gibi ülkelerin yer aldığı Asya ve Okyanusya ülkelerine yönelik ihracat, %9,2 oranında artışla 217,6 milyon dolara yükselmiştir. Bu artış neticesinde, Asya ve Okyanusya ülke grubunun toplam tekstil ihracatındaki payı %4,9 dan %5,5 e yükselmiştir. Ocak-Haziran 2012 döneminde Serbest Bölgeler e yapılan tekstil ihracatı ise %19,5 oranında düşüşle 113,2 milyon dolar seviyesine inmiştir. Bu düşüş sonucunda, söz konusu ülke grubunun tekstil ihracatından aldığı pay %2,9 a gerilemiştir. Diğer yandan, Azerbaycan, Özbekistan, Kazakistan gibi Türk Cumhuriyetlerinin yer aldığı ülke grubuna yapılan tekstil ihracatı, 2012 yılının ilk altı aylık döneminde %6,9 oranında artarak 53,6 milyon dolara yükselmiştir. Türk Cumhuriyetleri ne yönelik tekstil ihracatının toplam tekstil ihracatından aldığı pay %1,4 seviyesinde olmuştur.. 5

6 Norveç, İsviçre ve KKTC nin dahil olduğu diğer Avrupa ülkeleri grubuna yönelik tekstil ihracatı, 2012 yılının Ocak-Haziran döneminde %6,1 düşüşle 9 milyon dolara gerilemiştir. Söz konusu ülke grubunun Türkiye toplam tekstil ihracatından aldığı pay %0,2 seviyesindedir. Belli Başlı Pazarlara Tekstil İhracatında Gelişmeler Ülke bazında incelendiğinde, Ocak-Haziran 2012 döneminde Türkiye den en fazla tekstil ve hammaddeleri ihraç edilen ülkeler Rusya Federasyonu, İtalya, Almanya, İngiltere, ABD, İran, Romanya, Bulgaristan, Polonya ve Fas olarak sıralanmaktadır. En fazla ihracat yapılan ilk on ülkeden beşine yönelik ihracat %2,6 ile %27,1 arasında değişen oranlarda artış gösterirken, diğer beşine yapılan ihracat %2,4 ile %26,5 arasında değişen oranlarda azalmıştır. Türkiye nin en fazla tekstil ve hammaddeleri ihracatı yaptığı ilk on ülkeden altısı AB ülkesidir yılının ilk yarısında Rusya ya tekstil ve hammaddeleri ihracatı %14,9 oranında artışla 572,4 milyon dolara çıkarken, İtalya ya yönelik ihracat %26,5 düşüşle 362,5 milyon dolara gerilemiştir. İlk on ihracat pazarı içinde en büyük ihracat kaybı İtalya ya yönelik tekstil ihracatında görülmüştür. Bir diğer önemli tekstil pazarı Almanya ya ihracat %18,7 düşüşle 202,8 milyon dolara inmiştir. Rusya nın Türkiye genel tekstil ihracatındaki payı %14,6, İtalya nın payı %9,2 ve Almanya nın payı %5,2 olarak hesaplanmaktadır. Tekstil ihracatında dördüncü büyük pazar İngiltere ye ihracat 2012 nin ilk altı ayında %2,6 oranında artarak 152,5 milyon dolara yükselmiş ve toplam tekstil ihracatından aldığı pay %3,9 a çıkmıştır. ABD ye ihracat %8,3 oranında artarak 150,1 milyon dolara yükselirken, İran a ihracat %2,4 oranında azalarak 145,6 milyon dolara inmiştir. Romanya ya yönelik ihracat ise %8 oranında düşerek 141,1 milyon dolar olmuştur. ABD nin Türkiye toplam tekstil ve hammaddeleri ihracatındaki payı %3,8 olurken, İran ın payı %3,7 ve Romanya nın ın payı %3,6 olmuştur. Bulgaristan, Polonya ve Fas, 2012 yılının Ocak-Haziran döneminde Türkiye nin en çok tekstil ihraç ettiği diğer ülkeler olarak sıralanmaktadır. Bulgaristan a yapılan ihracat %11,4 oranında artarak 134,7 milyon dolara çıkarken, Polonya ya ihracat %13,7 düşüşle 128,7 milyon dolara gerilemiş ve Fas a ihracat %27,1 artışla 119,1 milyon dolara yükselmiştir. Türkiye tekstil ihracatında Bulgaristan ın payı %3,4, Polonya nın payı %3,3 ve Fas ın payı %3 seviyesindedir.. 6

7 Belli Başlı Ürün Grupları Bazında İhracat 2012 yılının Ocak-Haziran döneminde elyaf, iplik, dokuma kumaş, örme kumaş ve dokusuz yüzeyler, keçeler ve vatkalar olarak belirlenen belli başlı tekstil ürün gruplarında ihracat incelendiğinde, örme kumaşlar ile dokusuz yüzeylerde ihracat artarken, elyaf, iplik ve dokuma kumaş ürün gruplarının ihracatında performans kayıpları görülmektedir. Ocak-Haziran 2012 döneminde, 2011 yılının aynı dönemine kıyasla, Türkiye den %12 oranında düşüşle 335,4 milyon dolar değerinde elyaf, %9,9 düşüşle 793,3 milyon dolar değerinde iplik ve %5,5 oranında düşüşle 1,3 milyar dolar dolar değerindeki dokuma kumaş ihraç edilmiştir. Diğer önemli ihracat kalemlerinden örme kumaşların ihracatı %0,8 oranında artarak 811,7 milyon dolara yükselirken, dokusuz yüzeylerin ihracatı %22 oranında artarak 177,9 milyon dolara ulaşmıştır. Toplam tekstil ihracatında elyaf ihracatının payı %8,5, iplik ihracatının payı %20,2, dokuma kumaş ihracatının payı %33 olarak hesaplanmaktadır. Dokuma kumaşların yanı sıra, konfeksiyon sanayiinin bir diğer temel hammaddesi olan örme kumaşların ihracatının toplam tekstil ihracatındaki payı %20,7 olurken, kullanımları ve dolayısıyla önemleri gün geçtikçe artan dokusuz yüzeyler (non-woven), vatka ve keçelerin payı ise %4,5 olarak kayda alınmıştır. Elyaf, iplik ve dokuma kumaşların alt ürün grupları incelendiğinde 2012 yılının ilk yarısında en çok ihraç edilen elyaf türü %4,1 düşüş ve 214,1 milyon dolarlık ihracat değeri ile sentetik-suni devamsız lifler olmuştur. Bunun yanında, pamuk lifleri ihracatında %24,9 ile yüksek oranlı bir düşüş dikkat çekmektedir. Bu yüksek oranlı düşüş sonucunda pamuk elyafı ihracatı değer olarak 138,7 milyon dolardan 104,1 milyon dolara gerilemiştir yılının ilk altı ayında Türkiye den en fazla ihraç edilen iplik çeşidi %3,7 düşüş ve 268,1 milyon dolarlık ihracat değeriyle sentetik-suni filament iplikleridir. Sentetik-suni devamsız liflerden ipliklerin ihracat değeri ise 263,3 milyon dolar olurken %0,4 oranında ihracat kaybı görülmüştür. Bir diğer önemli iplik türü olan pamuk ipliklerinin ihracatı ise %24,7 oranında düşerek 309,1 milyon dolardan 232,6 milyon dolara gerilemiştir. Aynı dönemde, en fazla ihraç edilen dokuma kumaşlar, %17,5 oranında düşüş ve 529,3 milyon dolarlık ihracat değeri ile pamuklu dokuma kumaşlardır. Ocak-Haziran 2012 de en çok ihraç edilen örme kumaş türü ise %3,2 düşüş ve 452,3 milyon dolar ihracat değeri ile diğer örme kumaşlardır.. 7

8 En Büyük İplik Pazarı İtalya iken, Rusya En Çok Dokuma ve Örme Kumaş İhraç Edilen Ülke En fazla iplik ihraç edilen ülkeler sırasıyla İtalya, İngiltere, Rusya Federasyonu, Brezilya ve Portekiz olarak sıralanmaktadır. İtalya ya %35,8 düşüşle 100,7 milyon dolar, İngiltere ye %5 artışla 55,8 milyon dolar, Rusya ya %1,3 artışla 53,8 milyon dolar, Brezilya ya %60,5 artışla 46,1 milyon dolar ve Portekiz e %5,8 artışla 43,3 milyon dolar değerinde iplik ihraç edilmiştir. En fazla dokuma kumaş ihraç edilen ülkeler sırasıyla Rusya Federasyonu, İtalya, Almanya, Fas ve Romanya olarak sıralanmaktadır. Rusya Federasyonu na gerçekleştirilen dokuma kumaş ihracatı %46,8 artışla 157,8 milyon dolara, İtalya ya ihracat %22,3 düşüşle 86,7 milyon dolara, Almanya ya ihracat %20,8 düşüşle 83,2 milyon dolara, Fas a ihracat %28,5 artışla 76,5 milyon dolara ve Romanya ya ihracat %3,1 düşüşle 68,8 milyon dolara ulaşmıştır. En çok örme kumaş ihraç edilen ülkeler Rusya Federasyonu, İtalya, Bulgaristan, Romanya ve Yunanistan olarak sıralanmaktadır yılının Ocak-Haziran döneminde, Rusya Federasyonu na %10,2 artışla 256,5 milyon dolar, İtalya ya %21,1 düşüşle 122,6 milyon dolar, Bulgaristan a %48,4 artışla 53 milyon dolar, Romanya ya %7,3 düşüşle 40 milyon dolar ve Yunanistan a %5,1 artışla 32,1 milyon dolar örme kumaş ihracatı gerçekleştirilmiştir. Ev Tekstili İhracatı Düşüyor Türkiye nin ev tekstili ihracatı, 2012 yılında ilk yarısında %16,3 oranında azalarak 1 milyar dolardan 838,1 milyon dolara gerilemiştir. Türkiye tekstil ve konfeksiyon sektörünün toplam ihracatının 2012 yılı Ocak- Haziran döneminde %2,8 düşüşle 11,9 milyar dolar olduğu göz önüne alındığında ev tekstili sektörünün, genel ihracattan daha düşük bir performans sergilediği görülmektedir. Söz konusu performans, ev tekstili sektörünün tekstil ve konfeksiyon ihracatından aldığı payın da %8,2 den %7 ye gerilemesine yol açmıştır yılının ilk yarısında ev tekstili ürün gruplarından tüller ve işlemeler, battaniyeler, yastık, yorgan, uyku tulumları, battaniyeler, yatak örtüleri, örme bornozlar ve elişi duvar halıları ürün gruplarından %0,2 ile %232,7 arasında değişen oranlarda artışlar görülürken, diğer tüm ev tekstili ürün gruplarında %3,3 ile %31,6 arasında değişen oranlarda düşüşler görülmüştür.. 8

9 Değer bazında en büyük ihracat kalemi 281,3 milyon dolara ulaşan ihracatıyla havlular dahil tuvalet ve mutfak bezleridir. En çok ihraç edilen diğer ev tekstili ürünleri 202,1 milyon dolarlık ihracatla yatak çarşafları, 94,3 milyon dolarlık ihracat ile diğer mefruşat eşyası ve 57,9 milyon dolarlık ihracat ile dokuma bornozlardır. Türkiye nin en önemli tekstil ve konfeksiyon ihracat pazarlarından biri olan Almanya, aynı zamanda en büyük ev tekstili ihracat pazarıdır. Bu ülkeye gerçekleştirilen ev tekstili ihracatı 2012 yılının ilk yarısında %31 düşüşle ile 225,4 milyon dolar olarak kayda alınmıştır. Almanya dan sonra en çok ihracat yapılan ülkeler %15,2 düşüş ile 73,1 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirilen ABD, %33,5 düşüş ile 67,5 milyon dolarlık ihracat yapılan Fransa, %16,1 artış ile 48,5 milyon dolar ihracat gerçekleştirilen Rusya Federasyonu ve %16,6 düşüş ile 37,2 milyon dolarlık ihracat yapılan İngiltere dir. Tekstil İthalatı Dolar Bazında %25,8 Düştü 2012 yılının Ocak-Mayıs döneminde Türkiye nin tekstil ithalatı 2011 yılının beş aylık dönemine kıyasla, dolar bazında %25,8 azalarak 3,7 milyar dolar olmuştur. Yapılan ithalatın dolar üzerinden %32,1 ini elyaflar, %33,5 inin iplikler, %21, ini dokuma kumaşlar, %3 ünü örme kumaşlar ve %3,1 inin dokusuz yüzeyler oluşturmaktadır. Üretim ve Kapasite Kullanımındaki Gelişmeler Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası tarafından en son açıklanan verilere göre, tekstil ürünleri imalatında 2011 yılının Haziran ayında %75,9 olarak verilen kapasite kullanım oranının, 2012 yılının Haziran ayında %79,2 ye yükseldiği görülmektedir. Buradan hesapla tekstil sektörünün kapasite kullanım oranı, 2012 yılının Haziran ayında 2011 yılının aynı ayına kıyasla %4,3 oranında artmıştır. Türkiye de Pamuk Fiyatı Dünya Pamuk Fiyatından Daha Pahalı Türkiye de, 2012 yılının ilk beş ayında dünyaki fiyatın altında seyreden pamuk fiyatı, Haziran ayı sonu itibariyle dünya fiyatının %5,22 üstüne çıkmıştır. Euro/Dolar Paritesi nin Tekstil İhracatına Etkisi. 9

10 2011 yılı Ocak-Haziran döneminde 1 Euro 1,40 ABD Dolarına eşit iken, 2012 yılının Ocak-Haziran döneminde Euro nun değeri ABD Dolarına karşı %7,51 lik düşüşle 1,30 dolar düzeyine inmiştir. Bu durumda, 2012 yılı Ocak-Haziran döneminde Euro bazında yapılan ihracat, dolar olarak istatistiklerde yeralırken ve böylelikle dolar bazındaki istatistiklerde %7,51 oranında fiktif bir düşüş yaratmaktadır. Bu çerçevede 1,75 milyar dolarlık Euro bölgesine yapılan ihracat, %7,51 lik pariteden kaynaklanan fiktif düşüşten arındırıldığında, AB ye ihracatın gerçek değeri 1,88 milyar dolar olmakta ve bu durumda 2012 yılı Ocak- Haziran döneminde reel toplam ihracat tutarı 4,06 milyar dolar olmaktadır. Sözkonusu ihracat tutarı, 2011 yılı Ocak-Haziran döneminde gerçekleştirilen 4,1 milyar dolarla kıyaslandığında ise 2012 yılının Ocak- Haziran döneminde tekstil sektörünün ihracat performansında reel %4,1 lık azalış değil, reel bazda %0,9 luk azalış meydana gelmiş olmaktadır.. 10

11 I. DÜNYA VE TÜRKİYE EKONOMİSİNDEKİ GELİŞMELER Dünya Ekonomisi Risk Altında Dünya ekonomisi 2012 yılının ilk yarısını başta Euro Bölgesi krizi olmak üzere gelişmiş ülkelerde devam eden risklerin gölgesinde geçirmiştir. Yılın ilk çeyrek döneminde AB tarafından borç krizinin çözümü için alınan kararlar geçici bir rahatlık sağladıysa da, sıkıntı içinde olan ülke ekonomilerinde somut bir iyileşme gerçekleşmemesi sonucunda ikinci çeyrek dönemin sonunda Avrupa merkezli risk ve kriz algılamaları tekrar yükselişe geçmiştir. Başta Euro Bölgesi olmak üzere gelişmiş Batı ekonomileri borç sarmalı, ekonomik durgunluk ve işsizlik üçgeninde sıkıntılı günler geçirirken, küresel ekonomik büyümenin büyük kısmı başta Asya ülkeleri olmak üzere gelişmekte olan ekonomiler tarafından sağlanmaktadır. Ancak, gelişmiş ekonomilerdeki sorunlarla ilişkili olarak bu ülkelerin önemli tedarikçileri ve ticaret ortakları olan gelişmekte olan ülkelerin de geçmiş yıllardaki yüksek büyüme performanslarına ulaşmalarının zor olduğu kaydedilmektedir. Öte yandan, Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD), tarafindan Temmuz ayının ilk yarısında yayımlanan küresel istihdam raporuna göre üye ülkelerde ortalama işsizlik oranının % 7,9 olduğu belirtilerek, dünya çapında devam eden zayıf toparlanma nedeniyle 2013 yılında bu oranda ciddi bir düşüş beklenmediği vurgulanmaktadır. ABD den gelen son işaretler ekonominin yavaş da olsa toparlanmakta olduğunu gösterse de, konut ve işgücü piyasalarındaki iyileşme sınırlı ve yavaş gerçekleşmektedir. Küresel kriz ve hemen sonrası dönemde gelişmiş ülkelerdeki ekonomik durgunluk dünya ekonomisi için ciddi risk teşkil ederken, gelişmiş ülkelerdeki durgunluğun tüketim ve talepte de durgunluğa yol açması sonucu gelişmiş ülkelerin tedarikçileri olan gelişmekte olan ülke ekonomileri de durgunluğa girme riskiyle karşı karşıyadır. Öte yandan, Dünya Bankası ise küresel ekonominin 2012 yılında % 2,5 büyüyeceğini tahmin etmektedir. Bu noktada, gelişmiş ülkeler ile gelişmekte olan ülkeler arasındaki ayrışma göze çarpmaktadır, zira Dünya Bankası verilerine göre gelişmekte olan ülkelerin 2012 yılında % 5,3 büyümesi beklenirken, gelişmiş ülke ekonomileri için öngörülen büyüme oranı ise ancak % 1,4 düzeyindedir. Bu kapsamda Dünya Bankası gelişmekte olan ülkelerin gelişmiş ülkelerde yaşanan krizlere karşı krizine göre daha da hassas hale geldiklerini belirterek başta AB olmak üzere zengin ekonomilerdeki sıkıntıların en çok başta Çin olmak üzere Güneydoğu Asya nın gelişmekte olan ekonomilerini vurduğunu belirtmektedir.. 11

12 Dünya Bankası bu çerçevede 2011 yılında % 6,1 artan küresel ticaretin 2012 yılı genelinde ancak % 5,3 artacağını öngörürken, 2013 yılı tahmini ise % 7 düzeyindedir. Önümüzdeki dönemde dünya ekonomisini bekleyen önemli sorunların başında AB borç krizinin devam etmesi, ABD ekonomisinde yavaşlama riski ile bu iki krizin dünya ticaretinin yanı sıra gelişmekte olan ülkeleri de olumsuz etkilemesi yeralmaktadır. Gelişmiş Batı ekonomileri borç krizi, ekonomik durgunluk ve işsizlik sorunlarıyla boğuşurken, dünyanın 2. büyük ekonomisi Çin ise son dönemde artan üretim ve işçilik maliyetlerinin de etkisiyle yavaşlamasına rağmen 2012 yılının ilk çeyrek döneminde % 8,1 büyüme göstermiştir. İkinci çeyrek dönemde ise özellikle AB ve kısmen ABD pazarlarında dış talepdeki daralma ve üretim maliyetlerindeki artışlara bağlı olarak Çin ekonomisi % 7,6 büyüyerek son 3 yılın en düşük büyüme hızını gerçekleştirmiş oldu. Yılın ilk yarısında Çin in toplam ihracatında % 9,2 artış kaydedilirken, ithalat ise ancak % 6,7 artmış bulunmaktadır. Bu dönemde AB ne yapılan ihracatta % 0,8 düşüş yaşanırken, ABD ye yapılan ihracat ise % 13,6 artmıştır. İthalatın düşmesinde ekonomik aktivitede yaşanan yavaşlamaya parallel hammadde ve aramalı ithalatında meydana gelen düşüşün etkili olduğu düşünülürken, iç talepte de daralma olduğu tahmin edilmektedir. İhracat sektörlerinde yaşanan rekabet gücü kaybı ve AB pazarındaki düşüşü dengelemek için Çin Merkez Bankası Yuan para biriminin Nisan-Haziran döneminde Dolar karşısında yaklaşık % 0,9 değer kaybetmesini sağlarken, Temmuz ayının ilk haftasında Yuan/Dolar paritesi 6,37 düzeyindedir. Asya nın diğer önemli ekonomisi Japonya ise kötü geçen 2011 yılının ardından 2012 yılının ilk çeyrek döneminde % 4,1 büyüme göstermesine rağmen, ülkenin para birimi Yen in yılın ilk yarısında Dolar karşısında % 5,6 değer kazanması dış ticaret açığına neden olmaktadır. Japonya ekonomisi 2011 yılı genelinde % 0,7 daralmıştı. ABD Ekonomisi ABD de açıklanan son veriler ülke ekonomisinin ilk yarısında genelde olumlu bir seyir izlediğini ortaya koyarken, uzmanlar ülke ekonomisinin son finansal krizin etkisinden hala tam olarak kurtulamadığını da hatırlatmaktadır. Mali piyasalar krizin etkilerinden tam olarak sıyrılamamışken, ekonomide son dönemde yaşanan olumlu gelişmelerin temelinde iç tüketim artışının olduğu belirtilmektedir. Geçen yılın son döneminden beri istihdamda yaşanan olumlu seyir tüketime de olumlu yansımakta ve perakende satışları da artırmaktaysa da, yılın ikinci yarısına ilişkin beklentiler negatife doğru kaymaktadır. Bu çerçevede ABD ekonomisi, 2011 yılı 4. çeyrek döneminde % 3 büyürken, 2011 yılının tamamında ise % 1,7 büyümüş bulunmaktadır.. 12

13 ABD ekonomisinin 2012 yılının ilk çeyrek döneminde ise % 1,9 büyüdüğü açıklanmıştır. Güncel IMF tahminlerine göre ABD ekonomisinin 2012 yılında ise % 2,1 büyümesi beklenmektedir. Bu çerçevede, ülke genelinde gıda dışı perakende satışlar 2012 yılının ilk 5 aylık döneminde geçen yılın aynı dönemine göre % 7 yükselirken, aynı dönemde hazırgiyim ve aksesuar ile ayakkabı perakende satışları ise geçen yıla göre % 7,2 artmış bulunmaktadır yılı Ocak-Mayıs verilerine göre ABD toplam mal ihracatı bir önceki yılın aynı dönemine göre % 6,3 artarak 649,9 milyar dolar olarak gerçekleşirken, toplam mal ithalatı ise % 6,4 artışla 973,1 milyar dolara yükselmiştir. Bu verilere göre mal bazında ABD dış ticaret açığı bu dönemde % 6,7 artarak 323,2 milyar dolara yükselmiştir. Öte yandan, son 3 yıldır % 9 ve üzerinde seyreden işsizlik oranı, 2012 yılının Nisan ayında % 8,1 e gerilerken, Mayıs ve Haziran aylarında ise % 8,2 ye yükselmiş bulunmaktadır. İşsizlik oranındaki düşüşün Mayıs ve Haziran aylarında yerini tekrar yükselişe bırakması Amerikan ekonomisi ile ilgili kaygıları artırmaktadır. Avrupa Birliği Krizden Çıkma Çabasında AB ekonomisiyle ilgili olarak, AB nin kronik sorunları olan yüksek kamu borçlanmaları, ekonomik durgunluk ve işsizlik problemleri ile zorunlu kemer sıkma paketlerinin hala masada olduğu belirtilmektedir. Yunanistan da Haziran ayında yapılan seçimleri takiben AB ve kurtarma paketi yanlısı partilerin yeni hükümeti kurması krizi bir müddet ertelese de, ülke ekonomisinin sorunları çözülmüş değildir. Bu kapsamda, Euro Bölgesi nin sorunlu ülkelerinden İspanya ya ilişkin gelişmeler de dikkat çekmektedir. Özellikle, bütçe hedeflerini karşılamada zorlanan ve ekonomideki daralmayla beraber zor durumdaki bankacılık sektörünü toparlamada güçlük çeken İspanya da Mayıs ayının sonunda AB den resmen mali yardım talebinde bulunmuştur. Euro Bölgesi ndeki problemli ülkelere ilişkin riskler parasal birlik için tehlike arzedecek noktaya gelmiş olup, Haziran ayı sonunda yapılan AB Liderler Zirvesinde kurtarma fonları ve ESM nin (Avrupa İstikrar Mekanizması) güçlendirilmesi yönünde kararlar alınmıştır. Öte yandan, AB nin önde gelen ülke liderleri borç krizinin çözümü noktasında prensipte anlaşmış gözükseler de, çözümün nasıl sağlanacağı konusunda ve detaylarda anlaşmazlık devam etmektedir. AB de işsizlik oranlarında yaşanan artış ise 2012 yılının 4. ve 5. ayında da devam etmektedir. Euro Bölgesi işsizlik oranı Nisan ayında % 10,3 iken, Mayıs ayında da değişmeyerek % 10,3 olarak kaydedilmiştir. AB

14 genelinde işsizlik oranı ise Nisan ayında % 11 olarak kaydedilirken, Mayıs ayında ise % 11,1 e yükselmiştir. Güncel gelişmeler ışığında, Eurostat verilerine göre, Euro Bölgesi bir önceki yılın aynı dönemine göre 2012 yılının ilk çeyrek döneminde % 0,1 küçülürken, 27 üyeli AB ekonomisi ise aynı dönemde % 0,1 büyümüş bulunmaktadır. Öte yandan, IMF tarafından açıklanan güncel tahminlere göre 2012 yılında Euro Bölgesi ekonomisinin % 0,3 daralması beklenirken, OECD ise yıl genelinde % 0,2 büyüme öngörmektedir. Diğer yandan, AB ekonomisinin önemli göstergelerinden sanayi üretimi Euro Bölgesi nde geçen yılın aynı dönemine göre Mart ayında % 1,5 daralırken, Nisan ve Mayıs aylarında da sırasıyla % 2,4 ve % 2,8 gerilemiştir. AB-27 de ise sanayi üretimi Mart ayında % 1,4, Nisan ayında % 2, Mayıs ayında ise % 2,3 gerilemiş bulunmaktadır. Almanya Ekonomisi İhracat sektörlerimizin en önemli pazarı olan Avrupa Birliği nin en büyük ekonomisi Almanya nın GSYH sinin 2012 yılının ilk çeyrek döneminde geçen yılın aynı dönemine göre % 1,2 büyürken, bir önceki çeyrek döneme göre ise % 0,5 büyüdüğü açıklanmıştır. Alman ekonomisinin 2011 yılı genelinde ise % 3 büyüme göstermişti. Güncel tahminlere göre Alman ekonomisinin 2012 yılı genelinde ise % 0,6 büyümesi beklenmektedir. AB nin sanayi üretim lokomotifi olan Almanya da sanayi üretimi geçen yılın aynı dönemine göre Mart ayında % 1,4 artarken, Nisan ve Mayıs aylarında ise sırasıyla % 0,7 ve % 0,2 gerilemiş bulunmaktadır. Öte yandan, ülke çapında perakende satışlar geçen yılın aynı dönemine göre Mart ayında % 1,5 artarken, Nisan ve Mayıs aylarında da sırasıyla % 0,8 ve % 2,3 yükseliş kaydedilmiştir. Almanya da işsizlik oranı Mayıs ayında Nisan ayına göre % 0,2 artarak % 5,6 seviyesinde gerçekleşmiştir. Eurostat verilerine göre Almanya nın toplam ihracatı 2012 yılının Ocak-Mart döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre % 6 artarak 275,3 milyar olarak kaydedilirken, aynı dönemde ithalat ise % 5 artışla 230,4 milyar olarak açıklanmıştır. Böylece Almanya nın dış ticaret fazlası bu dönemde % 45 artarak 40,6 milyar seviyesine yükselmiştir.. 14

15 Öte yandan, Alman Ekonomik Araştırma Enstitüsü (DIW), Euro krizinin Alman ekonomisi üzerindeki olumsuz etkisinin beklenenden daha ağır olacağını belirterek bu yıl ve önümüzdeki yıl ekonomik büyümenin son derece kısıtlı olacağını öngörmektedir. İngiltere Ekonomisi Avrupa Birliği nin önemli ekonomilerinden İngiltere nin GSYH sinin 2012 yılının 1. çeyrek döneminde geçen yılın aynı dönemine göre % 0,1 küçülürken, bir önceki çeyrek döneme göre ise % 0,3 daraldığı açıklanmıştır. Güncel tahminlere göre İngiltere ekonomisinin 2012 yılında % 0,8 büyümesi beklenmektedir. Ülke ekonomisindeki daralmanın arkasında yatan başlıca nedenler ise tüketicilerin harcamalarını ertelemesi ve buna bağlı olarak hizmet sektöründeki yavaşlama olarak gösterilmektedir. Uzmanlar ülke ekonomisinin yılın kalan bölümünde durgun seyredeceğini tahmin ederken, İngiltere Merkez Bankası ise, ekonominin bu yıl büyüme ve daralma arasında zikzak çizmeye devam edeceğini öngörmektedir. Ülke ekonomisinin bu yıl resesyona girmese bile düşük oranda büyümesi beklenmektedir. Ekonominin önemli göstergelerinden olan perakende satışlarda ülke genelinde Mart ayında bir önceki yılın aynı ayına göre % 4,5 artışın ardından Nisan ayında yaşanan durgunluk ile % 0,1 daralma meydana gelmişse de, Mayıs ayında toparlanarak % 3,7 artış kaydedilmiştir. İngiltere sanayi üretimi geçen yılın aynı dönemine göre Mart ayında % 2,1 azalırken, Nisan ve Mayıs aylarında ise sırasıyla % 2,5 ve % 1,8 gerilemiş bulunmaktadır. İngiltere de işsizlik oranı Ocak ayında % 8,3 seviyesindeyken, Şubat ve Mart aylarında % 8,1 seviyesine gerilemiştir. Halen 2,7 milyon olan işsiz sayısında yıl sonuna kadar ciddi bir düşüş beklenmemektedir. İşsiz nüfusun 1 milyonundan fazlasının yaş arası gençlerden oluştuğu belirtilmektedir. Eurostat verilerine göre İngiltere nin toplam ihracatı 2012 yılının Ocak-Mart döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre % 0,4 azalarak 93,1 milyar olarak kaydedilirken, aynı dönemde ithalat ise % 11 artışla 130,2 milyar olarak açıklanmıştır. Bu verilere göre İngiltere nin dış ticaret açığı bu dönemde % 53,3 artarak 37,1 milyar seviyesine yükselmiştir. Fransa Ekonomisi. 15

16 Avrupa Birliği nin önemli ekonomilerinden Fransa nın 2012 yılının 1. çeyrek döneminde geçen yılın aynı dönemine göre %0,3 büyürken, bir önceki çeyrek döneme göre ise % 0 büyüdüğü açıklanmıştır. Güncel tahminlere göre Fransa ekonomisinin 2012 yılında %0,5 büyümesi beklenmektedir. Ekonominin önemli göstergelerinden sanayi üretimi geçen yılın aynı dönemine göre Mart ayında %1,4 azalırken, Nisan ayında %2 artmış, Mayıs ayında ise % 3,8 gerilemiş bulunmaktadır. Ülke çapında perakende satışlar geçen yılın aynı dönemine göre Mart ayında % 1,2 artarken, Nisan ayında % 2 azalmış, Mayıs ayında da %1,2 düşüş kaydedilmiştir. Fransa da işsizlik oranı işsizlik oranı Mayıs ayında Nisan ayına göre %0,1 azalarak % 10,1 seviyesinde gerçekleşmiştir. İtalya Ekonomisi Avrupa Birliği nin önemli ekonomilerinden ve ihracat sektörlerimizin başlıca pazarlarından İtalya nın GSYH si 2012 yılının 1. çeyrek döneminde geçen yılın aynı dönemine göre % 1,3 küçülürken, bir önceki çeyrek döneme göre ise % 0,8 küçüldüğü açıklanmıştır. Güncel tahminlere göre İtalya ekonomisinin 2012 yılında % 1,9 daralması beklenmektedir. Öte yandan, ülke çapında perakende satışlar geçen yılın aynı dönemine göre Şubat ayında % 2 azalırken, Mart ayında % 0,7 azalmış, Nisan ayında da % 4,7 düşüş kaydedilmiştir. İtalya da işsizlik oranı Mayıs ayında Nisan ayına göre 0,1 puan azalarak % 10,1 seviyesinde gerçekleşmiştir. İtalya sanayi üretimi geçen yılın aynı dönemine göre Mart ayında % 5,6 azalırken, Nisan ayında % 9,3 gerilemiş, Mayıs ayında da düşmeye devam ederek % 6,9 gerilemiş bulunmaktadır. İspanya Ekonomisi Avrupa Birliği nin önemli ekonomilerinden ve hazırgiyim başta olmak üzere ihracat sektörlerimizin önemli pazarlarından İspanya ekonomisi içinde bulunduğu borç sarmalı ve durgunlaşan ekonomiye bağlı olarak artan işsizlik oranı nedeniyle zor bir dönemden geçerken, GSYH 2012 yılının 1. çeyrek. 16

17 döneminde geçen yılın aynı dönemine göre % 0,4 küçülmüş, bir önceki çeyrek döneme göre ise % 0,3 daralmış bulunmaktadır. Güncel tahminlere göre İspanya ekonomisinin 2012 yılında % 1,8 daralması beklenmektedir. Öte yandan, bütçe hedeflerini karşılamada zorlanan ve ekonomideki daralmayla beraber zor durumdaki bankacılık sektörünü toparlamada güçlük çeken İspanya Mayıs ayının sonunda AB den resmen mali yardım talebinde bulunmuştur. İspanya da sanayi üretimi geçen yılın aynı dönemine göre Mart ayında % 7,6 azalırken, Nisan ayında % 8,3 azalmış, Mayıs ayında da % 6,1 gerilemiş bulunmaktadır. Öte yandan, ülke çapında perakende satışlar geçen yılın aynı dönemine göre Mart ayında % 3,8 azalırken, Nisan ayında % 9,8 gerilemiş, Mayıs ayında da % 4,8 düşüş kaydedilmiştir. AB nin en yüksek işsizlik oranına sahip İspanya da işsizlik oranı Mayıs ayında Nisan ayına göre 0,3 puan artarak % 24,6 seviyesinde gerçekleşmiştir. AB'de Perakende Satışlar Geriliyor Eurostat verilerine göre 2012 yılı Nisan ayında perakende satışlar geçen yılın aynı dönemine göre Euro Bölgesinde % 3,4, AB-27 de ise % 2,4 oranında gerilemiştir. Perakende satışlar Mayıs ayında ise geçen yılın aynı dönemine göre Euro Bölgesinde % 1,7, AB-27 de ise % 0,3 oranlarında düşmüş bulunmaktadır. Tekstil, giyim ve ayakkabı perakende satışları ise 2012 yılı Mart ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre Euro Bölgesinde % 2,7 artarken, AB-27 genelinde ise aynı dönemde % 3,4 artmış bulunmaktadır. Tekstil, giyim ve ayakkabı perakende satışları 2012 yılının Nisan ayında ise geçen yılın aynı dönemine göre Euro Bölgesinde % 11,7 azalırken, AB-27 genelinde ise % 9,6 azalmıştır. Bazı Hedef Pazarlardaki Gelişmeler BDT Ülkeleri Rusya Pazarındaki Gelişmeler. 17

18 İhracat sektörlerimizin en önemli ihracat pazarlarından Rusya ekonomisi, 2011 yılının son çeyrek döneminde % 4,8 büyüyerek yılın tamamında % 4,3 oranında büyürken, 2012 yılının ilk çeyrek döneminde ise beklentilerin üzerinde % 4,9 büyüme göstermiştir yılı boyunca % 7 civarında seyreden işsizlik oranının, bu yılın Nisan ayında % 5,8 e, Mayıs ayında ise % 5,4 e kadar gerilediği açıklansa da Rusya da uzun süredir işsiz olan ve iş bulmaktan umudunu kestiği için iş aramayanların işsizlik oranına dahil edilmediği düşünülürse gerçek işsizlik oranının daha yüksek olduğu değerlendirilebilir. Rusya genelinde perakende satışlar ise 2012 yılının Nisan ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre % 6,5 artarken, Mayıs ayında ise % 6,8 artmıştır. Perakende satışlar Mayıs ayında Nisan ayına göre ise % 3 artmış bulunmaktadır. Başta Avrupa olmak üzere gelişmiş ülkelerdeki ekonomik durgunluğun Haziran ayında petrol fiyatlarında düşüşe yol açması, 2012 yılında gelirlerinin büyük bölümü petrol ve doğalgaz ihracatına bağımlı olan Rusya ekonomisi için risk teşkil etmektedir. Nitekim 2012 bütçesini varil petrol fiyatı 125 dolar ile hazırlayan Rusya nın, petol fiyatının 90 dolar ın altına inmesi sonucu bütçe açığı ile karşı karşıya kaldığı kaydedilmektedir. Düşen petrol ve doğalgaz fiyatlarına rağmen 2012 yılı Ocak-Mayıs döneminde dış ticaret fazlasının 95 milyar doları aştığı belirtilmektedir. Hazırgiyim, deri ve tekstil ürünleri ihracatımız açısından önemli bir pazar olan Rusya ekonomisinde 2012 yılının kalan bölümünde canlılığın devam etmesi beklenirken, olası bir küresel ekonomik krizde petrol fiyatlarının düşmesi sonucunda gelirlerinin büyük bölümü petrole bağlı olan Rusya ekonomisinin orta ve uzun vadede sıkıntıya girme olasılığı da mevcuttur. Petrol fiyatlarında yaşanan düşüşün de etkisiyle Mayıs-Haziran döneminde ruble dolar karşısında % 15 değer kaybetmiş bulunmaktadır. Dünya Bankası verilerine göre 2011 yılında % 4,3 büyüyen Rus ekonomisinin 2012 yılında % 3,5 büyümesi öngörülürken, 2013 yılında ise % 3,9 büyüme öngörülmektedir. IMF ise 2012 yılında Rusya ekonomisinin % 4 büyüyeceğini öngörmektedir. Dünya Bankası, 2012 yılında AB ekonomisinde beklenen yavaşlama ve petrol fiyatlarında düşüş gibi Rus ekonomisini bekleyen risklerin bulunduğunu öngörürken, nispeten durgun geçeceğini tahmin ettiği 2012 yılının ardından 2013 yılının Rus ekonomisi için daha olumlu geçeceğini öngörmektedir. Diğer BDT Ülkeleri Deri ve deri ürünleri başta olmak üzere bir çok sektör açısından potansiyel vaadeden pazarlar arasında yeralan Kazakistan ekonomisi büyük oranda. 18

19 petrol ve doğalgaz ihracatına bağımlı bir hammadde ekonomisi olup, ekonomideki performansı petrol fiyatlarına paralel gelişmektedir. Petrol fiyatlarının 2011 yılında nispeten yüksek seyretmesi sonucunda Kazakistan da kişi başına düşen gelir resmi verilere göre 11 bin dolar düzeyine yükselmiştir. Güncel verilere göre Kazak ekonomisi 2011 yılında % 7 nin üzerinde bir oranda büyürken, 2012 yılı büyüme tahmini ise % 5,5 6,0 aralığındadır yılı büyüme hedefi ise % 6 düzeyinde öngörülmektedir. Hükümet, halen 11,300 dolar seviyesinde olan kişi başına düşen milli gelirin 2012 yıl sonunda 12 bin dolar seviyesini aşmasını hedeflemektedir. Öte yandan, ABD nin Kazakistan ın 2012 yılında DTÖ ye üye olması için tam destek vereceği belirtilmektedir. Bu arada Çin in, Kazakistan ile ticaretin geliştirilmesi için iki ülke sınır bölgesinde serbest ekonomik bölge kurduğu belirtilmektedir. Kazakistan ın en büyük ticari partneri Rusya olup, ardından diğer komşusu Çin gelmektedir. BDT ülkeleri içinde büyük petrol rezervleri ve büyüyen ekonomisiyle önemli ülkelerden biri olan Azerbaycan ekonomisinin 2011 yılında ancak % 0,2 büyüdüğü tahmin edilmektedir yılına ilişkin büyüme tahminleri ise Dünya Bankası verilerine göre % 3,1 düzeyinde beklenmektedir. Resmi rakamlara göre ülkede işsizlik oranı ise halen % 5,5 düzeyindedir. Azerbaycan ekonomisi ile ilgili olarak önümüzdeki dönemde GSYH'de artışın devam etmesi, özel sektörün ekonomideki payının yükselmesi, petrol dışı sektörün büyüme oranının ve yatırımların artması beklenmektedir. BDT üyeleri arasında diğer önemli bir ülke olan Ukrayna'da ise, önceki yıllara göre nispeten daha istikrarlı seyreden siyasi ortam, ülkenin ekonomik krizin etkilerinden sıyrılma sürecini de hızlandırmış görünmektedir. Öte yandan, ülke ekonomisinin önemli bir kısmı hala kayıtdışı ekonomiden oluşması ekonomi yönetiminin önündeki en ciddi sorunlardan biridir. Ukrayna Hükümeti'ne göre ekonomi 2011 yılında % 5,2 aralığında büyürken, Dünya Bankası tahminlerine göre 2012 yılında büyüme oranı % 2,5-3,0 seviyesine gerilemesi beklenmektedir yılında % 7,3 büyüyen Ukrayna sanayisinin 2012 yılında da aynı performansı göstermesi beklenmemektedir. Nitekim sanayi üretimi Mayıs ayında Nisan ayına göre ancak % 1,9 artış göstermiştir.. 19

20 Küresel krizin yaralarını sarmaya çalışan Ukrayna da ekonomi performansını en çok etkileyen iki faktör olarak kur hareketleri ile önemli bir bölümü Rusya dan alınan doğalgazın fiyatlandırılması gösterilmektedir. Ukrayna nın genel ihracatı 2012 yılının Ocak-Mayıs döneminde % 6 artışla 28,2 milyar dolara ulaşırken, ithalat ise % 8 artışla 34,2 milyar dolara ulaşmış bulunmaktadır. Öte yandan, ülke genelinde işsizlik oranının yaklaşık % 9 olduğu belirtilmektedir. Ortadoğu Dünya yı Geriyor Özellikle tekstil ve hammaddeleri ihracatımızda başlıca pazarlardan olan ve bölge ülkelerine yapılan ihracatlarda da önemli transit geçiş noktası olan İran, son dönemde sıkıntılı bir süreçten geçmektedir. BM yaptırımlarının yanı sıra ABD tarafından ek yaptırımlara maruz kalan ülke ekonomisi, büyük oranda petrol ihracatına bağımlıdır. AB nin 1 Temmuz 2012 tarihi itibariyle İran dan petrol ithalatını tamamen durdurmasının ardından İran ın petrol gelirlerini ciddi oranda düşmesi beklenirken, yaptırımların petrol fiyatlarını yükselteceği beklentileri şimdilik boşa çıkmıştır. Son olarak İran ın 4. Büyük petrol müşterisi Güney Kore de 1 Temmuz 2012 tarihi itibariyle İran dan petrol ithalatını durdurduğunu açıklamıştır. Bu çerçevede, ABD nin öncülük ettiği ek mali yaptırımlara AB nin de destek vermesinin de etkisiyle Türk bankacılık sistemi de İran bankaları ile çalışmama noktasında baskı altında olup, İran ile ticaret yapan Türk firmalarının ödemelerini tahsil etme seçenekleri sınırlanmış bulunmaktadır. Bilindiği gibi İran üzerindeki BM yaptırımları daha çok İran ın nükleer silah geliştirme kapasitesini ve uranyum zenginleştirme faaliyetlerini engellemek amacıyla uluslararası yaptırımları içerirken, ABD öncülüğündeki yaptırımlar ise İran ile neredeyse bütün ticari ve ekonomik ilişkileri (insani konular dışında) yasaklamaktadır. AB nin son aldığı yaptırım kararları da İran dan petrol ve petrol ürünleri ithalatını yasaklarken, İran Merkez Bankası nın AB deki varlıklarını dondurmakta ve AB firmalarının İran da petro-kimya sektöründe yatırım yapmalarını ve İran a petro-kimya sektörü ile ilgili araçgereç, makine ve teknoloji ihracatını engellemektedir. Öte yandan, İran ın ulusal para birimi Riyal in, Ocak ayında Dolar ve Euro karşısında aşırı değer kaybetmesi sonucunda alıcıların indirim talep etmeleri de ihracat sektörlerimiz için ayrı bir olumsuz gelişme olarak önümüzde durmaktadır. Öte yandan, İran ekonomisi 2011 yılında % 2,5 büyüme gösterirken, uluslararası finans kuruluşları, ağırlaşan yaptırımlar nedeniyle ülke. 20

21 ekonomisinin 2012 yılı büyümesinin olumsuz etkileneceğini belirtmektedirler. İran ekonomisinin 2012 yılında % 2,5-3,0 düzeyinde büyümesi öngörülürken, işsizlik oranının ise % 20 ye yaklaştığı tahmin edilmektedir. Diğer yandan ABD, İran ile altı büyük devlet arasında yeniden başlayan nükleer görüşmelerde önümüzdeki dönemde ilerleme olmazsa bu ülkeye karşı yeni yaptırımların devreye sokulacağı konusunda uyarıda bulunarak bir açıdan İran ekonomisindeki sıkıntıların da devam edeceğinin işaretini vermiştir. Ortadoğu pazarının önemli ülkelerinden Irak ekonomisinin 2011 yılında % 7-8 aralığında büyüdüğü kaydedilirken, IMF, Irak ekonomisinin 2012 yılında ise % 12 civarında büyüyeceğini öngörmektedir. 30 milyona yakın nüfusu ve gelecekte artması beklenen petrol gelirleri sayesinde alım gücünün de artması beklenen Irak ta, başta güvenlik ve yüksek işsizlik olmak üzere halen ciddi sorunlar mevcuttur ve ülke nüfusunun % 25'inden fazlası yoksulluk sınırının altında yaşamaktadır. Başta kanalizasyon, temiz su temini ve elektrik gibi altyapı sorunları da çözüm beklemeye devam etmektedir. Bunlara rağmen özellikle ayakkabı, halı ve konfeksiyon sektörlerimiz için gittikçe büyüyen pazar haline gelen Irak ın önemi ihracat sektörlerimiz açısından giderek daha da artmaktadır. Irak, Türkiye nin genel ihracatında da 2. büyük pazar durumuna gelirken, Türk şirketleri de Irak ın altyapı ve inşaat projelerinde önemli bir paya sahiptir. Öte yandan, yabancı petrol şirketlerinin Irak'ta petrol üretmeye başlamasıyla birlikte petrol ihracatının artması, buna paralel ülkenin mali durumunun düzelmesi ve büyümenin devam etmesi beklenmektedir. Halen 85 milyar dolara yakın GSYH ye sahip olan ekonominin büyük bölümü petrol ihracatından sağlanmaktadır. Dünyanın en büyük petrol ihracatçı ülkesi Suudi Arabistan'da, ülkenin GSYH'si yaklaşık 600 milyar dolar olarak hesaplanırken, satın alma paritesine göre kişi başına gelir ise 24 bin dolar seviyesinde bulunmaktadır. Öte yandan, yüksek refah düzeyine rağmen genç nüfus arasında işsizlik oranının yüksek olduğu kaydedilmektedir. Bütçe gelirlerinin % 75'ini, toplam ihracatın ise % 90'ını petrol gelirlerinin oluşturduğu ülkede, son dönemde petrol fiyatlarındaki toparlanma ile birlikte ekonomide olumlu gelişmeler beklenmektedir. IMF tarafından yapılan projeksiyonlar doğrultusunda Suudi Arabistan ın 2011 yılında % 6,5 büyüdüğü öngörülürken, petrol fiyatlarına da bağlı olarak 2012 yılında ise % 5-6 oranında büyüme beklenmektedir.. 21

22 Başta tekstil ve hammaddeleri olmak üzere geçmiş dönemlerde ihracat sektörlerimizin önemli bir pazarı olan Ortadoğu grubundaki Suriye ile son dönemde yaşanan siyasi kriz Haziran ayının son haftasında doruğa çıkmış bulunmaktadır. Öte yandan, Serbest Ticaret Anlaşması nın askıya alınması ve Türkiye den yapılan ithalatta % 30 oranında ek gümrük vergisi uygulanması sonucunda bu ülkeye yönelik genel ihracatın yanısıra tekstil ve hammaddeleri ihracatında da sert düşüş yaşanmaktadır. Uluslar arası yaptırımlar nedeniyle Suriye ekonomisinin bu yıl ciddi oranda küçülmesi beklenirken, ülkede gıda ve akaryakıt temininde sıkıntılar yaşanmaktadır. Diğer yandan, Dünya Bankası da Suriye GSYH sinin 2012 yılı genelinde en az % 6,4 daralacağını öngörürken, ülkede sanayi üretiminin durma noktasına geldiği belirtilmektedir Ocak 2011 Türkiye Ekonomisi Yumuşak İnişte 2011 yılının son çeyrek döneminden beri yavaşlama eğiliminde olmasına rağmen 2011 yılını % 8,5 büyümeyle kapatan Türkiye ekonomisi, 2012 yılının ilk çeyrek döneminde ise % 3,2 büyümüş bulunmaktadır yılının ilk çeyreğinde açıklanan veriler ekonomideki yavaşlamanın sürdüğüne işaret etse de, büyüme oranının beklentilerin üzerinde açıklanması yılın kalan dönemleri için de olumlu beklentileri güçlendirerek ekonominin yumuşak inişe geçtiği şeklinde yorumlanmaktadır. Harcamalar yöntemiyle GSYİH analiz edildiğinde yılın ilk çeyrek döneminde ekonomideki yavaşlama daha net anlaşılmaktadır zira özel tüketim harcamaları önceki dönemlere göre daha durgun seyretmektedir. Bu dönemde ithalatta yaşanan gerileme sonucu elde edilen net ihracat kaleminin de büyümeye olumlu etki yaptığı kaydedilmektedir yılının ikinci çeyrek dönemine ilişkin olarak Türkiye ekonomisinin % 3 3,5 düzeyinde büyüdüğü tahmin edilirken, 2012 yılının genelinde ise dış gelişmelere de bağlı olarak- % 3 4 aralığında bir büyüme öngörülmektedir. Öte yandan, Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD), 12 Temmuz tarihinde yayınladığı Türkiye araştırma raporunda Türkiye ekonomisi için Mayıs ayında açıkladığı % 3.3 oranındaki 2012 yılı büyüme tahminini ve % 9.2 olan enflasyon tahminini teyit etmiştir yılı için öngörülen büyüme oranı ise % 4,6 düzeyindedir. Sözkonusu raporda OECD, Merkez Bankasının sıkı mali poltikasını devam ettirmesi konusunda tavsiyede bulunurken, enflasyon hedefinin tutturulmasının ve cari açığın düşürülmesinin yanısıra ekonominin iç talepten çok dış talebe yönelik şekillendirilmesinin gereğine vurgu yapmaktadır. Güncel dış ticaret verilerinin de gösterdiği gibi, son aylarda iç ve dış talepteki dengelenme eğiliminin dış ticaret verileri üzerindeki etkileri belirginleşmeye başlamıştır. Türkiye genel ihracatı 2012 yılının ilk 6 aylık döneminde % 11,3. 22

23 artışla 73 milyar dolara yükselirken, yılın ilk 5 aylık döneminde dış ticaret açığı % 18,9 düşüşle 35,6 milyar dolara gerilemiş ve ihracatın ithalatı karşılama oranı geçen yılın aynı döneminde % 55,3 iken, bu yılın Ocak- Mayıs döneminde % 63,2'ye yükselmiştir. İç talebin seyrine ve ekonomideki yavaşlamaya bağlı olarak dış ticaret açığındaki daralmanın önümüzdeki aylarda da devam etmesi öngörülmektedir. Önümüzdeki aylarda dış ticaret açığındaki daralmanın cari açıktaki gerilemeye daha fazla katkıda bulunması beklenmektedir yılının kalan döneminde sektörlerimizin en büyük ihracat pazarı olan AB nin borç krizine bağlı olarak daralması beklenirken, alternatif pazarlar olarak değerlendirilen Kuzey Afrika, Ortadoğu ve Rusya daki gelişmelerin de dış ticaret dengesinin seyrinde etkili olacağı düşünülmektedir. Bu dönemde Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkelerine yapılan ihracatta artışlar yaşanırken, AB ülkelerinin toplam ihracat içindeki payı da sektörler arasında farklar yaşansa da- düşmeye devam etmektedir. Sanayi üretim endeksine göre imalat sanayii endeksi bir önceki yılın aynı dönemine göre 2012 yılının Mart ve Nisan aylarında nispeten yavaşlayarak sırasıyla % 1,8 ve % 1,6 artış gösterirken, Mayıs ayında ise tekrar hızlanarak % 5,8 artmış bulunmaktadır. Sanayi üretiminde yaşanan hızlanmanın ikinci çeyrek dönem büyüme rakamlarını olumlu etkilemesi beklenmektedir. Kapasite kullanım verilerine göre ise imalat sanayii kapasite kullanım oranı 2012 yılı Nisan ayında geçen yılın aynı ayına göre % 0,2 düşüşle % 74,7'ye gerilerken, Mayıs ayında % 0,5 azalarak % 74,7 ye gerilemiş, Haziran ayında ise % 2,1 düşüşle % 74,6 olarak kaydedilmiştir. TÜİK tarafından açıklanan verilere göre işsizlik oranı 2011 yılı Şubat ayında geçen yılın aynı dönemine göre % 1,4 azalarak % 10,1 e gerilerken, 2012 yılı Mart ayında ise geçen yılın aynı dönemine göre % 0,9 azalarak % 9,9 olarak gerçekleşmiştir. Merkez Bankası enflasyon verilerine göre TÜFE 2012 yılı Haziran ayında Ocak ayına göre % 1,95 artarken, geçen yılın aynı dönemine göre ise % 8,9 artmış bulunmaktadır. ÜFE ise Haziran ayında Ocak ayına göre % 0,24 azalırken, geçen yılın aynı dönemine göre ise % 6,4 yükselmiştir. İhracat sektörlerimizi yakından ilgilendiren döviz kurlarıyla ilgili olarak, Mayıs ayında Euro nun Dolar karşısında ciddi değer kaybetmesinin sonucu olarak Euro/Dolar paritesi 1.23 seviyesine kadar gerilerken, Haziran ayında kısmen düzelme gerçekleşse de ay sonunda parite ancak 1.25 düzeyine yükselmiştir. Temmuz ayının ikinci haftasında ise İspanya kaynaklı sorunların Euro üzerinde baskı oluşturmasının da etkisiyle parite son dönemin en alt düzeyi olan 1.22 düzeyine kadar gerilemiştir.. 23

24 2012 yılının kalan bölümünde, başta Euro Bölgesi kaynaklı olmak üzere küresel ekonomiye ilişkin risklerin varlığını koruyacağı tahmin edilmektedir. Bu çerçevede, dış talepte 2012 yılında önemli bir toparlanma beklenmemektedir. Enflasyondaki yükselişi sınırlamak için para politikasında ek sıkılaştırmaya giden Merkez Bankası nın bu tavrını bir süre daha devam ettireceği düşünülmektedir. İç talebin de genel olarak tedrici bir artış sergileyeceği öngörüsü paralelinde, 2012 de reel ekonomik büyümenin yavaşlaması, kredi hacmindeki artış eğiliminin de 2011 e kıyasla daha ılımlı bir seyir izlemesi beklenmektedir yılının ilk 4 ayında yüksek seyreden petrol fiyatları Mayıs ayının ortalarından itibaren gevşemeye başlayarak Haziran ayında 80 dolar/varil düzeyine kadar gerilerken, Temmuz ayının ilk haftasında yaşanan gelişmelere bağlı olarak bir miktar yükselerek yeniden dolar/varil düzeyine çıkmıştır. Mevcut iç ve dış ortam çerçevesinde 2012 yılının kalan döneminde Türkiye ekonomisini bekleyen en önemli risklerin başında başta Euro Bölgesi olmak üzere Avrupa ekonomilerinde belirginleşen durgunluğun ihracatımıza yaptığı olumsuz etkinin daha da artması yer almaktadır. Bu noktada, ülkemizin ticari ilişkilerinin ağırlıklı olduğu başta AB olmak üzere gelişmiş ülkelerde istihdam alanındaki toparlanmanın çok zayıf olması ve bununla bağlantılı olarak önümüzdeki dönemlerde bu ülkelerde özel tüketim harcamalarının zayıf kalmasının sonucunda bu ülkelere ihracatlarda yavaşlama riski artmaktadır.. 24