ORMAN VE SU ĠġLERĠ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MĠLLĠ PARKLAR 13.BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ IĞDIR ġube MÜDÜRLÜĞÜ IĞDIR DOĞA TURĠZM MASTER PLANI

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ORMAN VE SU ĠġLERĠ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MĠLLĠ PARKLAR 13.BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ IĞDIR ġube MÜDÜRLÜĞÜ IĞDIR DOĞA TURĠZM MASTER PLANI"

Transkript

1 ORMAN VE SU ĠġLERĠ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MĠLLĠ PARKLAR 13.BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ IĞDIR ġube MÜDÜRLÜĞÜ IĞDIR DOĞA TURĠZM MASTER PLANI PROJE YÖNETĠCĠSĠ Mete TÜRKOĞLU PROJE KOORDĠNATÖRÜ Mete TÜRKOĞLU PROJE EKĠBĠ Mete TÜRKOĞLU Pınar ĠLDOKUZ ĠNAN Oğuzhan ġentürk 0

2 Iğdır, Türkiye nin doğu sınırında, yüksek platoların ve dağlık kesimlerin geniģ yer kaplayan bir ilimiz olmakla birlikte, Üç (Ġran, Nahcivan, Ermenistan) Ülkeye komģu olan tek ilimizdir. Ġran üzerinden gelip Doğubayazıt, Kars, Erzurum, Erzincan üzerinden Ġç Anadolu ya uzanan Ġpek Yolu Iğdır dan geçmesi il için büyük önem taģımaktadır. Bununla birlikte Iğdır Ovası, jeolojik yapısı ve iklim özellikleri nedeniyle, meyve, sebze ve her türlü tarıma elveriģli topraklara sahip olması açısından da merak uyandırmaktadır. Türkiye nin en yüksek dağı olan Ağrı Dağı nın büyük bir bölümü yaklaģık %65 i il sınırları içinde kalmaktadır. Bölgede, zengin bir Doğa turizm potansiyeli bulunmaktadır. Bu potansiyelin iyi değerlendirilmesi ve turizm faaliyetlerinin istenilen düzeyde geliģme göstermesi beklenebilir. KıĢ aylarında fazla soğuk geçmemesi ve 7-8 ay boyunca sıcaklıkların Doğa Turizmine uygun olması hemen hemen her mevsim Doğa turizm etkinliklerinin yapılabileceğini göstermektedir. Azerbaycan, Ġran ve Ermenistan a komģu olan ilimize özellikle yaz aylarında bu ülkelerden turistler gelmekte ve farklı kültürlerin ilimizde bir araya gelmesi neticesinde Kültür ve Doğa turizmine uygun festival potansiyeli oluģmaktadır. Ekolojik açıdan kendine özgü endemik türleri barındıran Ġlimiz yaylaları ve ağrı dağı doğal güzellikleri ile de büyük bir turizm potansiyeline sahiptir. Yayla, göl, mitolojik ve tarihi değerlere sahiptir. Yayla turizmi, dağcılık, yamaç paraģütçülüğü, atlı doğa gezileri, trekking (doğa yürüyüģü) gibi faaliyetlerin yanında pansiyonculuk mantığıyla konaklama, yöresel yemekler ve el sanatları gibi hizmetler sunulabilir. Iğdır Ovası'nın güneyindeki Büyük Ağrı Dağı ülkemizin dağ turizmi yönüyle yüksek bir potansiyele sahip dağlarından birisidir. Bu volkanik dağ, dağcılık sporu ile uğraģanların belki de aradığı bütün özelliklere sahiptir. Gerçekten, tırmanıģ mesafesinin yüksek olması ve çıkıģın baģladığı yere kadar motorlu araçlarla gidilebilmesi önemli bir avantajdır. UlaĢım yönünden ilimizde havaalanı olması turistlerin gelip konaklaması ve Iğdır ın doğal güzelliklerini görmeleri açısından büyük önem taģımaktadır. Ahmet PEK Iğdır Valisi 1

3 SUNUġ YaĢanan yüzyılda teknolojide gelinen son nokta ile birlikte kaydedilen ilerlemeler ile her alanda olduğu gibi turizm alanında da önemli ilerlemeler kaydedilmektedir. Turizm cenneti olan Türkiye de hemen hemen her turizm çeģidi gerçekleģtirilmektedir. YaĢanan sanayii çağı ile birlikte kentleģmenin hızla artması insanları ağırlıklı olarak doğa turizmine (doğaya dayalı) yöneltmektedir. Bu yönelme neticesinde Türkiye nin her yerinde olduğu gibi Iğdır da da doğa turizmine dayalı çalıģma planları yapılmaktadır. Bu nedenle Iğdır Ġli Doğa Turizmi Master Planı çalıģması yapılmıģtır. Bu çalıģma doğrultusunda Iğdır Orman ve Su ĠĢleri ġube Müdürlüğünce ġube Müdürü Mete TÜRKOĞLU tarafından konu ile ilgili bir uzman ekip oluģturulmuģ ve Doğa Turizmi Master Planı hazırlanmıģtır. Söz konusu plan, ġube Müdürü Mete TÜRKOĞLU koordinatörlüğünde, Ġl ġube Müdürü Mete TÜRKOĞLU, Orman Mühendisi Oğuzhan ġentürk ve Sakarya Üniversitesi Turizm ĠĢletmeciliği mezunu Kafkas Üniversitesi ĠĢletme Yüksek lisans mezunu ve Iğdır Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Yüksek Lisans Öğrencisi Pınar ĠLDOKUZ ĠNAN ın katılımlarıyla oluģan proje ekibi tarafından yapılmıģtır. Bu planla; doğal güzellikleri, tarihi ve turistik yapısı ile mevcut doğa turizmi potansiyelini, bugünün ve geleceğin ihtiyaçlarını göz önüne alarak doğal kaynak değerlerini, sürdürülebilirlik, katılımcılık ve çevreye duyarlılık temel ilkeleriyle planlanarak, Iğdır Ġl Turizm Müdürlüğünün Kültür Envanterinden yararlanılarak doğa turizminin geliģtirilmesi amaçlanmıģtır. Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı Doğa Koruma Dairesi BaĢkanlığı Ar-Ge ġube Müdürü Gülsün ÖMEROĞLU na ve Iğdır Ġli Doğa Turizmi Master Planının oluģmasında, uygulanmasında emeği geçen herkese teģekkürlerimi sunarım. Mete TÜRKOĞLU Iğdır ġube Müdürü

4 Ġçindekiler ÖNSÖZ...1 SUNUġ GĠRĠġ DOĞAL ALANLAR, YÖRE ĠNSANININ GELENEKSEL HAYATI, KIRSAL KALKINMA, SÜRDÜRÜLEBĠLĠR TURĠZM ALTERNATĠFĠ ve IĞDIR VĠLAYETĠNDE SÜRDÜRÜLEBĠLĠR DOĞA TURĠZMĠ DOĞAL ALANLAR VE SÜRDÜRÜLEBĠLĠR KALKINMA SÜRDÜRÜLEBĠLĠR DOĞA TURĠZMĠ SÜRDÜRÜLEBĠLĠR DOĞA TURĠZMĠ GELĠġME STRATEJĠSĠ SÜRDÜRÜLEBĠLĠR DOĞA TURĠZMĠ GELĠġĠMĠNE ĠLĠġKĠN ÇALIġMALAR KAYNAK ANALĠZĠ Kaynak analizinde ele alınacak unsurlar; TURĠZM POTANSĠYELĠ TAġIMA KAPASĠTESĠ ĠLGĠ GRUBU ANALĠZĠ VE YEREL ORGANĠZASYONUN OLUġTURULMASI ĠLGĠ GRUPLARI/PAYDAġLAR ĠLGĠ GRUBU KATEGORĠLERĠ ĠLGĠ GRUBU ANALĠZĠ TOPLUM TEMELLĠ YAKLAġIM YEREL ORGANĠZASYONUN OLUġTURULMASI TARĠHÇE IĞDIR ĠLĠNĠN GENEL ÖZELLĠKLERĠ İlin Coğrafi Konumu İlin Jeomorfolojik Özellikleri Jeolojik Özellikler İklim Özellikleri Toprak Özellikleri Arazi Varlığı Orman Varlığı Flora-Fauna ve Hassas Yöreler Yerleşim Alanları ve Nüfus Tarım ve Hayvancılık Sanayi ve Teknoloji Altyapı, Ulaşım, Haberleşme ve Konaklama Madencilik

5 Enerji Turizm ĠLGĠ GRUBU ve PAYDAġ ANALĠZĠ IĞDIR DOĞA TURĠZMĠ ARZI IĞDIR İLİ nın DOĞA TURİZMİ DEĞERLERİ (DOĞA TURİZMİ ARZI) ĠĞDIR ĠLĠNDE DOĞA TURĠZĠM ÇEġĠTLER SEÇKĠN VE YÜKSEK DEĞER TAġIYAN () YILDIZ ALANLARIN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ VE POTANSĠYELĠNĠ GELĠġTĠRME ĠMKANLARININ ORTAYA KONULMASINA ĠLĠġKĠN ANALĠZLER IĞDIR ĠLĠ VE ĠLÇELERĠNĠN KIYAS YÖNTEMĠ ĠLE KISA DEĞERLENDĠRMESĠ IĞDIR ĠLĠ SÜRDÜRÜLEBĠLĠR DOĞA TURĠZMĠ STRATEJĠLERĠ GeliĢme Stratejileri Pazarlama Stratejisi Ziyaretçi Yönetimi Stratejisi Ġzleme ve Değerlendirme Stratejisi (Turizmin etkilerinin ve sürdürülebilirliğin izlenmesi) Değerlendirme ve Öneriler

6 1. GĠRĠġ 1.1 DOĞAL ALANLAR, YÖRE ĠNSANININ GELENEKSEL HAYATI, KIRSAL KALKINMA, SÜRDÜRÜLEBĠLĠR TURĠZM ALTERNATĠFĠ ve IĞDIR VĠLAYETĠNDE SÜRDÜRÜLEBĠLĠR DOĞA TURĠZMĠ Tabiatı korumanın geleceği kırsal alanların geleceğine, kırsal hayatın korunmasına ve sağlıklı yürüyen bir kırsal ekonomiye bağlıdır. Kırsal alanlardaki düģük ve dağınık nüfus ile beraber yetersiz gelir söz konusu olduğunda bu alanların turizm köyleri vb. faaliyetler için kullanılması söz konusu olacaktır. Bu tür giriģimlerin önemli bir kısmı korunan alanlarda veya dıģında yapılmaktadır. Bazı etkinliklerin koruna alanlara ve tabiata çok zarar verdiği de görülmektedir. Bu sebeple tabiatı korumakla görevli olan bizlerin çevremiz ile iyi bir proaktif iliģkiler içinde olmamız lüzumludur. Proaktif kiģi; iliģkilerde ve faaliyetlerde inisiyatifi eline alan kiģi demek olup tabiattaki faaliyetlerin kontrolü için Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı taģra kuruluģlarının kırsal sahalarda doğa turizminin geliģtirilmesinde öncü olması doğru bir harekettir. Son yıllarda sivil toplum kuruluģları ve diğer kuruluģlar korunan alanlar, doğal alanlar, kırsal kalkınma için iģbirliği gibi konuları tamamıyla farklı bir bakıģ açısı ile algılamaya baģlamıģlardır. Tabiat ve geleneksel kültürler üzerinde turizmin yarattığı olumsuz tesirler ve bunların neticesinde duyulan korkular kitle turizmine karģı alternatif çevre duyarlı turizmi ve tabiatı (Doğayı) korumayı öne çıkarmıģtır. Sürdürülebilir doğa turizmi ve ekoturizm tabiatın korunması için bir umut olarak ortaya çıkmıģtır. Algılamadaki bu değiģiklik, doğal alanlar, korunan alanlar ve çevresinin bölgesel planlamasında turizme iliģkin proje ve çalıģmaların giderek artmasına yol açmıģtır. Bu sayede turizm, zaman içinde kırsal alanların kalkınmasında, yoksulluğun azaltılması ve yöresel kültürel zenginliğinin korunmasında anahtar bir kelime haline gelmiģtir. Sürdürülebilir doğa turizmi, kırsal ekonominin çeģitlendirilmesi, kırsal nüfus için yeni bir bakıģ açısı yaratılması, yoksulluğun ve kırsal göçün azaltılmasında en önemli seçeneklerden biri olarak görülmektedir. Ancak, turizmin yalnızca yerel ekonomi ile doğru Ģekilde bütünleģtirildiği takdirde beklentileri karģılayabileceği ve yöre halkı ile diğer ilgi gruplarına fayda sağlayacağı unutulmamalıdır. 5

7 1. DOĞAL ALANLAR VE SÜRDÜRÜLEBĠLĠR KALKINMA 1980'li yıllardan itibaren BirleĢmiĢ Milletler Çevre Programının (UNEP)çevre konularına iliģkin çalıģmaları giderek artan bir etki yaratmıģtır. Dünya Çevre Kalkınma Komisyonu'nun 1987 yılında tamamladığı çalıģmalar sonunda "ortak geleceğimiz" adlı bir rapor hazırlanmıģtır. GeliĢmiĢ ve geliģmekte olan ülkelerde, çevre ve kalkınma konularına çok farklı yaklaģılması gerektiği bu raporda vurgulanmıģ olup, kalkınmanın ve insanlığın sahip olduğu kaynakların sürdürülebilir olduğuna değinilmiģtir. Raporda ortaya kona "sürdürülebilir kalkınma" kavramı, insanların elinde bulundurduğu ve onlara muhtaç olduğu ekolojik, kültürel ve sosyo-ekonomik kaynakların nadir ve eģsiz olduğu görüģüne dayanmaktadır. Bir sahanın sahip olduğu kaynaklar, çok farklı maksatlar için kullanılabilmektedir. Örneğin, bir orman kereste imalatı için kullanılabilir, üzerindeki ağaçlar kesilerek tarım toprağı olarak kullanılabilir, korunan alan olarak için kullanılabilir. Alanın ve alanda yaģayan yöre halkının özelliklerine bağlı olarak bu seçeneklerden bazıları uygulanabilir, bazıları ise kesinlikle uygulanamaz. Yalnızca korumacı bir yaklaģım içine girildiğinde doğru görülen seçenek ormanın el değmemiģ eski haline bırakılması olsa da yöre halkı ve diğer iģ gruplarının bu kaynakların sürdürülebilir kullanımı yaģam kalitelerini yükseltmek için ormandan hak iddia etmeleri mevzuubahistir. Bu sebeple yüzde yüz sürdürülebilir kalkınmaya her zaman ulaģılamasa da bu hedef üzerine yoğunlaģılmalıdır. Doğal ve korunan kırsal alanlarda, geçmiģten günümüze yerel topluluklar ile arazinin beraberliği çok önemli olmaktadır. Korunan alan ağı büyüdükçe korunan alan kavramının anlamı da değiģmeye ve geliģme göstermeye baģlamıģtır. Bu geliģme içinde yöre insanlarının varlığı ve faydalanmalarının sürdürülebilirliği de öne çıkmaktadır. Bir doğal alan ve korunan alanın ve içinde yer aldığı bölgenin sürdürülebilir kullanımı, turizm, ekolojik tarım, hayvancılık, yeni bölgesel ürünler, sürdürülebilir ormancılık, hatta enerji üretimindeki yatırımlarla birlikte düģünüldüğünde daha baģarılı olacaktır. Doğal alanlarda faaliyetlerin açıklanmasında Kırsal alan, Kırsal kalkınma ve Sürdürülebilir Kalkınma gibi kavramlar değerlendirilmelidir, bu kavramlar Ģu Ģekilde açıklanabilir; Kırsal alan; ġehir diye tabir edilen yerleģme sahalarının dıģında kalan tarımla ilgili etkinliklerin yapıldığı alanları da içeren köy, mezra, kom vb. adlarla anılan insan yerleģimlerinin var olduğu alanları "kırsal alan" olarak tanımlayabiliriz. 6

8 Kırsal kalkınma kavramı: Kırsal kalkınma, küçük toplulukların içinde bulundukları ekonomik, toplumsal ve kültürel koģulları iyileģtirmek amacıyla giriģtikleri çabaların devletin bu konudaki çabalarıyla birleģtirilmesi, bu toplulukların tüm ülke insanlarının tümüyle kaynaģtırılması ve ulusal kalkınma çabalarına tam biçimde katkıda bulunmalarının sağlanma süreci Ģeklinde tanımlanmıģtır. Kırsal alan kalkınması; hem bir eğitim hem de örgütlenme iģi olup kırsal alan, toplumun gereksinimlerinin göz önünde tutulması, kırsal alan kalkınma politikası ile ilgili planların alınması sırasında topluma zorla kabul ettirilmemesi gereken bir konudur. Toplum istediklerini elde etmedikçe kırsal alan çalıģmalarına katılmayacaktır. Tarımsal çalıģmalar, beslenme, eğitim, mesleki önderlik ve öğretim, kooperatifler, el sanatları, küçük sanayiler, sosyal güvenlik çalıģmaları, planlama ve sağlık politikaları nitelikleri kırsal alan ve ülke planları ile bir bütünlük sağlamalıdır. Sürdürülebilir kalkınma: ekolojik, ekonomik ve sosyo-kültürel kaynakların sürdürülebilir kullanımına dayanmaktadır. Burada ekolojik, ekonomik ve sosyo-kültürel sürdürülebilirlik Ģartlarının tamamının sağlanması önemli olmaktadır. Kırsal alanlar turizm ve boģ zamanların değerlendirilmesinde önemli bir yer tutmaktadır. Kırsal alan, turistlere sakin ve huzurlu bir seçenek sunmaktadır. 005 yılında Fransız vatandaģları tatillerinin %5'sini ya bir ailenin yanında ya da bir arkadaģının evinde,%6'sı evlerinde geçirdiklerini ve %9'luk bir kısmı ise kırsal alanda ikinci bir eve sahip olduklarını ifade etmiģlerdir. Kırsal alanlar ayrıca doğa için önemli role sahiptirler. Tabii kaynakların korunması, biyolojik çeģitliliğin sürdürülmesi, doğal felaketlere karģı koruma, iyi hayat Ģartlarının korunması ve doğal manzaranın korunması doğal çevre ile ilgili hususlardır. 1.3 SÜRDÜRÜLEBĠLĠR DOĞA TURĠZMĠ Sürdürülebilir kalkınma ekolojik, ekonomik ve sosyo-kültürel kaynakların sürdürülebilir kullanımına dayanmaktadır. Sürdürülebilir turizmin geliģimi de sürdürülebilir kalkınma ile bağlantılı bir yaklaģımdır. Sürdürülebilir turizm geliģiminde turistlerin ve ziyaret edilen bugünkü ihtiyaçlarının, gelecekteki fırsatları koruyup geniģleterek karģılanması amaçlanmaktadır. Bu yaklaģım, ekonomik, sosyal ve estetik ihtiyaçların, kültürel bütünlüğün, gerekli ekolojik süreçlerin, sosyal ve estetik ihtiyaçların, kültürel bütünlüğün, gerekli ekolojik süreçlerin, biyolojik çeģitliliğin ve kırsal hayatı destekleyen süreçlerin devamını içermektedir. 7

9 Buna göre sürdürülebilir kırsal/doğa turizminin geliģme ölçütleri; a. Biyolojik çeģitliliğin korunması, b. Ekonomik tutarlılık, c. Kültürel zenginlik, d. Yöre halkının refahı, e. Ġstihdam kalitesi, f. Sosyal eģitlik, g. Ziyaretçi memnuniyeti, h. Yetkinin yerele doğru dağıtılması, i. Toplumun genelinin refah ve mutluluğu, j. Fiziki bütünlük, k. Kaynakların etkin kullanımı, l. Çevre temizliğidir. Korunan alanlar açısından; tabiatın seçkin parçaları olan korunan alanlar ile turizm arasındaki bağ, koruna alanların tarihçesi kadar eskidir. Korunan alanlar turizme, turizm korunan alanlara ihtiyaç duymaktadır. Turizm korunan alanların kurulması ve yönetiminde göz önüne alınması gereken önemli bir bileģendir. Aynı Ģekilde koruma altında olmayan flora ve faunanın tutunduğu tabiat alanlarına ve insanın yaģadığı sahalardaki yöresel kültüre de turizm bağımlıdır. Bu bağımlılık doğa ve kültürün bozulmaması için tedbirler gerektirir. Bu tedbirlerin neler olacağının "sürdürülebilir kırsal kalkınma" ilkeleri çerçevesinde tespiti de lüzumludur. Turizmin önemli bir ekonomik faaliyet olması ve tüm göstergelerin bu faaliyetin büyüme eğiliminde olacağı yönünde olması önemli bir husustur. Turizmdeki büyümeyle beraber sürdürülebilir turizm, eko turizm gibi doğayla ilgili turizme olan talep artmıģ ve turizm ürünleri ile destinasyonlar çeģitlenmiģtir. Turistlerin talepleri de değiģmiģ ve çeģitlenmiģtir. Turistlerin talepleri konaklamada konforun sağlanması yanında, yöreye özgü kültürel değerler hakkında bilgi edinme, yöre halkıyla iletiģim, bölgenin flora ve faunası, özel ekosistemler, doğal hayat ve bunların korunması da dahil olmak üzere daha sorumlu bir seyahat deneyimi kazanmak da söz konusudur. Beklenen büyüme ve yeni eğilimler turizmi o kadar stratejik bir konuma taģımıģtır ki, turizm eģiz özellikli doğal veya korunan alanların sürdürülebilirliğinin yanı sıra bu alanların çevresinde yaģayan yöre halkının kalkınma potansiyeline de müspet etki sağlayabilmektedir. Bu durumda turizm, doğal alanların korunması ve yöre halkı ile ziyaretçilerin çevre bilincinin arttırılmasında kullanılabilecek çok önemli bir araç olabilmektedir. 8

10 Dolayısıyla turizm sayesinde koruma çalıģmaları için gerekli mali kaynakların kazanılmasının yanı sıra ziyaretçiler ile yöre halkına yönelik bilinçlendirme ve eğitim programlarının oluģturulması ve uygulanması gibi hedeflere de ulaģılabilmektedir. En önemli husus; turizm faaliyetlerinin uzun dönemde sürdürülebilir olması için geniģ kapsamlı, dikkatli, katılımcı ve paylaģımcı olarak planlaması, sürecin etkin yönetimi ve izlenmesi de gereklidir. Aksi takdirde, bu faaliyetlerin geri dönüģü mümkün olmayan olumsuz etkileri ortaya çıkacak ve turizm bu alanları tahrip eden bir faktör haline gelecektir. ĠĢte bu nedenle bu çalıģmaya "SÜRDÜRÜLEBĠLĠR DOĞA TURĠZMĠ GELĠġME (MASTER) PLANI" çalıģmasına lüzum duyulmuģtur. 1.4 SÜRDÜRÜLEBĠLĠR DOĞA TURĠZMĠ GELĠġME STRATEJĠSĠ AlıĢılmıĢ turizm stratejileri ile Sürdürülebilir Doğa Turizmi GeliĢme Stratejisi arasındaki fark Ģudur; alıģılmıģ yöntemler yukarıdan aģağıya bakıģ açısı ile uygulanmaktadır. Yani kararlar merkezden alınmakta ve uygulanması için yerele taģınmaktadır. Yöre halkı katılımcı olamamaktadır. Sürdürülebilir turizm ise aģağıdan yukarıya bir yaklaģım için gayret göstermektedir. Bu yaklaģımda yöre halkının beklentileri ele alınır, yönetime katılmasını sağlayıcı yapı kurulur, yörenin kalkınma potansiyelini bünyesinde barındıran tabii değerlerin korunması için kararlar ortak alınır ve karar almanın yanında uygulama ve izleme aģamalarında da yöre halkının becerilerini, bilgisini, en uygun Ģekilde kullanmak esastır. Bu yaklaģım yöre halkının, yerel otorite ve organizasyonların yetkilendirilmesine dayanır. Sürdürülebilir turizm geliģim aģamasında doğa ve çevresinin ortak çıkarları söz konusudur. Konaklama ve diğer turizm altyapıları mümkün olduğunca doğal alan dıģında olmalıdır. Bu durum doğaya ve kültüre zararı en aza indirdiği gibi ev pansiyonları gibi faaliyetlerin yapılabileceği yöreye faydayı arttırabilir. Yöre halkı ve diğer bölgesel ilgi grupları turizm geliģiminde önemli ortaklardır, söz konusu gruplar turiste konaklama imkânı sunacaklar, sunacakları ürünün kalitesinin korunmasında da sorumluluk alacaklardır. Günübirlik ziyaretçiler yerine uzun süreli konaklamaya lüzum duyan turistle hedefleniyorsa, doğal ve kültürel mirasa dayalı çekim noktaları, el sanatları gibi faaliyetler ortaya konmalıdır. Doğal alanlar genellikle çok hassastır, bu sebeple ekolojik değerler, belirli bir saha ile sınırlı olmayacaktır. Geleneksel hayat, yerel kültür, kırsal sosyal ekonomik yapılar da aynı zamanda turizmin temel kaynağı olmaktadır. 9

11 Sürdürülebilir Doğa Turizmi GeliĢme (Master) Planı'nın ilimizde doğa turizmine konu sahaların tüm ilgi grupları için anlamlı ve cazip bir bakıģ açısına dayandırılmasına esas olmalıdır. Sürdürülebilir Doğa Turizmi GeliĢme (Master) Planı'nda turizm doğayı koruma, kırsal kalkınma için bir araç olarak ele alındığından, doğa turizmi yönetim planı olarak ele alınmalıdır. Hâlihazırda olan turizm etkinlikleri de tartıģılmalı, değerlendirilmelidir. Ġlimizde sürdürülemez olan turizm veya gelir getirici faaliyetleri de tanımlanmalıdır. Ayrıca iyi bir yönetim için tehditler ve fırsatlar da ele alınarak bunlardan hareketle ortaya çıkacak fikirler ortaya konmalıdır. Doğaya dayalı turizm yönetiminin entegre bir anlayıģla (alan ve çevresinin sahip olduğu doğal, tarihi ve sosyo-ekonomik kaynakların bütüncül ele alınması) değerlendirilmesi de önemlidir. Turizm geliģimi genel olarak piyasa talebine göre yönlendirilir, bir alanın turizm potansiyelinin değerlendirilmesi, rekabetçi ve özgün bir destinasyon oluģturması için gerçekçi beklentiler ortaya konulmalıdır. Yüksek ekolojik değerlere sahip olan sahalar yüksek turizm değeri içermeyebilir. Turizm, ancak doğru pazar ürünlerini hedeflediği zaman baģarılı olabilir. Özellikle hassas tabiat alanlarında taģıma kapasitesi düģük iken, bu alanlardan beklenen faydalar yüksek olmaktadır. TaĢıma kapasitesinin düģüklüğü sınırlı sayıda turist demektir. Bu sebeple taģıma kapasitesinin değerlendirilmesi de önemli olmaktadır. Entegre doğal alan yönetimi, Sürdürülebilir Doğa Turizmi GeliĢme (Master) Planı ile doğa ve turizm yönetimi için tüm ilgi gruplarının desteğini almayı hedefler. Tüm ilgi gruplarını n etkin desteği önem taģır. Turizm geliģiminin karmaģık yapısı göz önüne alınırsa ilgi gruplarının etkin iģbirliği oldukça önemlidir, planın herkes tarafından sahiplenilmesi ayrıcalık olacaktır. Sürdürülebilir kırsal kalkınma için kapsamlı bir vizyon belirlenmesine de ihtiyaç vardır. Pazarlama stratejisi de Sürdürülebilir Doğa Turizmi GeliĢme (Master) Planı'nın bir parçası olup, kalkınma ve rekabete açık ürün-pazar kombinasyonu için yaratıcı yaklaģımlar içermelidir. Pazarlar, hedef gruplar, turist sayısı, ürünler, hizmetler, yaratıcı yaklaģımlar bu stratejide yer almalıdır. 10

12 Turizm destinasyonu yönetimi; yaygın bir stratejik yaklaģım olup, destinasyonu rekabete açık hale getirir, bir turizm pazarını iyi bir Ģekilde yönetmek, pazarlamak, bir destinasyonu rekabetçi yapabilmek için gereken tüm unsurları içeren bir rekabetçi yaklaģımdır. Ġyi tanımlanmıģ amaçlarla ve göstergelerle mantıksal bir çerçeve kurmak, ayrıntılı bütçe, mali portre ve ilgi gruplarının tümüne açık görev ve sorumluluklar veren bir iģ planı hazırlamak gereklidir. Ziyaretçinin izlenmesi ve ziyaretçi yönetim planı: Mademki doğa gibi hassas bir sistemde çalıģılıyor bu durumda turist ziyaretinin ilkelerini belirleyen bir ziyaretçi yönetim planı lüzumludur. Aynı zamanda da hem geri bildirim temin etme hem de taģıma kapasitesinin kontrolü için izleme programı da olmalıdır. Geribildirimler kalitenin arttırılması, sunum taleplere uygun hale getirilmesi (iyileģtirilmesi) ve hizmetteki aksamalarla doğadaki değiģimlerin takibi için çok gereklidir. ġu unutulmamalıdır ki; turizm, doğanın korunması için ortaya konan ana hedeflere ulaģmak garanti edildiği takdirde teģvik edilmelidir.. SÜRDÜRÜLEBĠLĠR DOĞA TURĠZMĠ GELĠġĠMĠNE ĠLĠġKĠN ÇALIġMALAR.1 KAYNAK ANALĠZĠ GeliĢme planı ve stratejisi için öncelikle kaynak analizi yapılması zorunludur. Bir alanın sahip olduğu kaynaklar, o alanın kalkınması için bir sermaye veya potansiyel oluģturmaktadır. Bu kaynakların analizi de önemli veri ve bilgi oluģturulmasını temin etmektedir. Ekolojik ve kültürel kaynakların yanında sosyo ekonomik özellikler de turizm geliģimi için önemli bir temel oluģturmaktadır. Örneğin kırsal turizmin tarımsal faaliyetleri desteklemediği durumlarda kırsal turizmin gerçekleģtirildiği bölge hem kendi sermayesini hem de kırsal oma özelliğini kaybedecektir. Gerek turizm potansiyeli gerekse taģıma kapasitesi turizm kaynaklarının mevcut durumuna bağlı olduğundan kaynak envanterinin yapılması gerekir. 11

13 .1.1 Kaynak analizinde ele alınacak unsurlar; a. doğal kaynaklar: turizm geliģim için önemli olan yöreye özgü olan doğal kaynaklardır. Bu kaynakların hâlihazırdaki ekonomik kullanımları, korunma durumları, statüleri, iklim gibi turizm geliģimi için potansiyel kaynakların envanterini içermektedir. Seçkin doğal kaynaklar: Turizm yalnızca korunan doğa parçaları ile ilgili değildir. EĢsiz manzaralar, dağlar ve nehirler gibi ve korunmayan türler de turizm için ilgi çekici olmaktadırlar. Örneğin ormandaki ağaçların üzerinde gezinen sincapları konakladığımız evin penceresinden gözlemlemek son derece çekicidir. Bir orman öncelikli olarak odunculuk amacıyla kullanılsa da dağ bisikleti gibi bir aktivite için ortamı çekici hale getirmektedir. Seçkin doğal kaynakların hâlihazırdaki ekonomik kullanımlarının tanımlanması: Doğal kaynakların çok çeģitli kullanımları söz konusudur, ormanların odunculuk amaçlı kullanımı, nehirler ve göllerin sportif balıkçılık ve su sporları ve enerji üretmek için kullanımları gibi. Bu kullanımlardan bazıları gelenekseldir ve düģük etkilere sahiptir. Bazıları ise sürdürülebilir değildir. Bu sebeple bunlar turizm geliģimi için de uygun değildir. Kaynağın korunma durumu ve statüsü: Bazı doğal kaynaklar mevcut kanunlarla korunur. Bunların turizmde kullanımı da bu kanunlara uygun olmalıdır. Ġklim; mevsimlerin dağılımı, ortalama sıcaklık, nem ve günlük ortalama optimal güneģ ıģığı, saatlerine bağlı olarak iklim analizi yapılmaktadır. Burada önemli olan iklimin farklı mevsimlerde turizm için elveriģli olup olmadığıdır. Turizm geliģimi için potansiyel doğal kaynaklar: Potansiyel kaynakların tespiti turizm planlaması için önemli ve özellikle yönlendirici olmaktadır. Tüm bu kaynakların envanter çalıģmalarının haritaya aktarılması, turizm ürünleri ve hizmetlerinin geliģmesi ve altyapı ile tesislerin fiziksel planlaması için önemli olmaktadır. b. kültürel kaynaklar: Kültürel kaynakların envanteri doğal kaynaklara iliģkin çalıģmalara benzerlik göstermektedir. Özellikle doğal ve kültürel kaynaklardan oluģan kombinasyonlar, turistler tarafından yüksek ilgi ile karģılanmaktadır. Kültürel mirasın korunmasının önemi konusunda farkındalık yaratılabilirse, sürdürülebilir turizm geliģimine ve doğa korumaya verilen destek artacaktır. c. sosyo-ekonomik kaynaklar: Altyapı, insan kaynakları ve farklı ekonomik sektörlerin bileģimini içermektedir. Bu konuda yapılacak envanter çalıģması, birbiri ile bağlantılı birçok farklı unsurlar içermesi ve bu unsurların turizm geliģimi için ilk bakıģta kavranamaması mümkündür. Bölgenin kalkınma potansiyelinde, sosyal ve ekonomik rekabet edebilirlik unsurları büyük öneme sahiptir. Yerel nüfusun turizme yaklaģımı, turizm sektöründe çalıģma isteği gibi bazı unsurların turizm ile doğrudan iliģkisi bulunmaktadır. 1

14 Altyapı: Bir bölgenin turizmde rekabet edebilirliği ve kalkınma seviyesinin tespiti için altyapı kalitesi önemli bir göstergedir. Altyapının kalitesi, yerel nüfusun hayat kalitesini ortaya koymanın yanı sıra turizm geliģimi için de zorunlu bir Ģarttır. Alan, güvenli içme suyu, donanımlı sağlık tesisleri gibi temel unsurları içermiyorsa turizm geliģimi asla baģarılı olamayacaktır. Altyapının farklı unsurları için Ģartlar, kalite ve gelecekteki durum değerlendirilmelidir. Kaynak hâlihazırda turizm için mi kullanılmaktadır? Sorusu hem kaynağın turizm geliģimi için önemi konusunda hem de kaynak kalitesi hakkında göstergeleri ortaya koyabilmektedir. Su kaynaklarına yönelik etütler; kaliteli su kaynağının sağlanması, su kaynağının sürdürülebilir kullanımı ve su çıkarmanın çevresel etkisini de içerir. ĠletiĢim ağına yönelik etütler; turistlerin refahı ve turizm geliģimi için önemli olan cep telefonlarının da olmak üzere telefon ve internet ağlarının kalitesine yönelik etütleri içermektedir. Sağlık hizmetlerinin; kalite, miktar ve coğrafi dağılımı son derece önemlidir. Güç kaynaklarına yönelik etütler; elektrik Ģebekesi, ısınma ve yemek piģirme için enerji kaynaklarının varlığı önemlidir. Her ne kadar resmi standartlara göre planlansa ve tehlike içermese de turistler nükleer santrallerin yakınında konaklamamaktadır. Su ve toprak kirliliği etkisi olan atık su sistemleri önemli olup, bölgeye gelen turistlerin sayısı ile meydana gelecek atık su miktarı da dikkate alınmalıdır. Katı atıkların düzenli depolaması toplum için olduğu kadar çevre için de önemlidir. Katı atıkların görüntü kirliliğine de yol açması ayrı bir menfi etkisidir. Yol ağlarının durumu; çoğu turistin tercihlerini yaparken en önemli etkendir. Güvenlik; kamu güvenliğini ve asayiģi sağlamak turist güvenliği gibi unsurlar önemli olmaktadır. AĢırı kar yağıģı, kanyon veya dağ kurtarma timlerinin olup olmaması da çok önemlidir. Politik istikrarsızlık ve suçlar; turist için caydırıcı etki yapmaktadır. Ġnsan kaynakları; Bir bölgenin insan sermayesini ifade eden bu unsur, turizm geliģiminde anahtar etmenlerden biridir. Ġnsan kaynakları hem hizmeti hem de manevi nitelikteki kültür ve kimliği oluģturmaktadır. Ġnsan kaynaklarına iliģkin etütler aģağıdaki unsurları içermelidir; - Yöre halkının nüfusu, - Göç vb. eğilimler, - Demografik yapı, 13

15 - Aktif nüfus ve yapısı, eğitim seviyesi, potansiyel bilgi ve beceriler, açık fikirlilik, geleceğe odaklanma, çalıģma ahlakı, - Yöreye özgü geleneksel ekonomik faaliyetleri ve yöresel sanatları yapabilme, - Turizm geliģimine iliģkin tutum, misafir severlik duygusu, hizmete yönelim, - Sosyal tutarlılık, esneklik, mevcut sosyal iliģkilerin kalitesi ve aralarındaki iģbirliğini içeren sosyal yapı, - Yerel kurumlar, idareler, yönetiģim, bürokrasiden kaçınma vb. hususlarla finansal kaynaklar ve yönetimleri, - Alanın kültürü ve kimliği, alanda etkin görev alacak kiģilerin ortak değerleri, ilgileri, yaklaģımları, algılama Ģekilleri, özel ilgi ve becerileri, özgün gelenekler, o topluma ait olma ve o toplumda yaģamaktan onur duyma gibi durumları içerir, - Farklı ekonomik sektörler; söz konusu coğrafi bölgeye-ile yoğunlaģma durumları, firma sayısı, ölçeği, ortalama karlılık, geleceğe yönelik bakıģ açısı, pazarları ve dıģ iliģkileri, sektörler arası iģbirliği son derece önemlidir, tüm sektörler turizm sektörü ile iliģkili olabilmektedir. Kaynak analizinin sonuçları; sürdürülebilir turizm yönetimi ve kalkınmada sermayeyi oluģturan kullanılabilir kaynaklara genel bir bakıģı sağlamakla beraber, bölgenin mevcut kalkınma durumunu ve sürdürülebilirliğini değerlendiremeye yönelik bir resim sunmaktadır. Analiz aynı zamanda; bölgenin sürdürülebilir kalkınmasına yönelik bir vizyon oluģturulmasını ve turizm geliģiminin diğer sektörlerle bütünleģtirilmesini sağlayacaktır.. TURĠZM POTANSĠYELĠ Yüksek değerlere sahip doğal ekolojik sahalar her zaman yüksek turizm potansiyeli içermezler; - Bazı doğa parçaları araģtırma yapan uzmanlara, iyi eğitimli eko turistlere hitap etmektedir. Bu alanlar sayıca az olduğu için de sınırlı bir turizm potansiyeli içerirler, - Bazı doğal sahalar, eriģim, güvenlik gibi nedenlerle turistler için elveriģli olmayan yerlerde bulunurlar, - Ekolojik kaynakların kullanımlar karģısındaki duyarlılığı (taģıma kapasitesi), ziyaretçi giriģinde kısıtlamalara sebep olmaktadır. Bir sahanın daha fazla turist çekebilmesi için ihtimalleri ortaya koyan turizm potansiyeli önemli bir konudur. Turizm potansiyelinin tespiti için arz ve talebin ortaya konması gerekir. Bu potansiyel sınırlıysa baģarılı bir turizm giriģimini baģlatmak imkânı olmayacaktır. 14

16 Turizm ekonomik bir faaliyet olduğundan ancak turizm pazarında sürdürülebilirliği için bir talebi karģılaması lüzumludur. Turizme iliģkin motivasyon ve istekler değiģkendir, kaynakların değeri aynı kalırken değiģen tüketici davranıģları turizm potansiyelini etkilemektedir. Dolayısıyla turizm potansiyeli tüketicinin bakıģ açısı (talebi) ile değerlendirilmelidir. Turizm potansiyeline iliģkin veri toplarken, istatistiki veriler, anketler gibi yöntemlerle veri elde edilebilir, ayrıca derinlemesine görüģmeler, katılımcı gözlemleme, olaylar üzerinde çalıģmalar ile veri elde etmek için kullanılan niteliksel araģtırma metotları kullanılmaktadır. Turizm potansiyeli için "turizm talebi" incelemesi aģağıdaki hususların tespiti ile yapılabilir; Halen yapılan turizm, Hâlihazırdaki turist miktarı, Her bir ziyaretçinin günde harcadığı miktar, Ortalama kalma zamanları, Turist profili, Dürtü analizi; hangi temel etmenlerin turistler için rol oynadığı,(doğa, kültür, sağlık, güneģ, vb.) Benzer bir il veya saha ile kıyaslama yapılması, milli veya milletlerarası bir il ile kıyaslama yapılması ve neden o ilin tercih edildiği, Gelecekte rakip olacak iller hangileridir, nedeni, "Turizm arzı" incelemesinde ise aģağıdaki hususlar öne çıkmaktadır; Ġlimizde bir uluslar arası havaalanı var mıdır veya yakın bir ilden yararlanma imkanı makul müdür? Alan ulaģım hangi araçlarla olur?(demiryolu, özel taģıt, genel taģımacılık, vd.), bunalar yaklaģım nasıl olmaktadır (kötü, yeterli, iyi gibi), Alana ulaģma durumu (kolay-rahat, çaba ile, zor ve tehlikeli) Ġle gelmek için yabancı turistler ülkemizden vize alıyor mu? Sahamızın istikrarlı bir yönetimi var mı?, Güvenlik ve ulaģım açısından ne gibi problemler yaģanabilir? Alt yapı incelemesi; taģımacılık ağı, yerel yolun durumu( toprak, asfalt), anayolla bağlantısı, demiryolu ağı, yerel genel taģımacılığın yaygınlığı, program, ücretler, hat/duraklar, döngü patikaları, patikalar, yollar, iģaret levhaları, genel enformasyon levhaları, araç-otobüs park kapasitesi, bilgi alma, tercüme kolaylıkları, Yiyecek içecek ve barınma; restoran sayısı, restoranların sınıflandırılması(iyi-sayısı, orta iyi-sayısı vb.) 15

17 Hangi standartta yiyecek sunuluyor?(yüksek, yeterli, kötü) Ġl ve çevresinde ne tür barınma alanları var? (otel, hostel, yatak kapasitesi, rota üstü barınma kulübeleri, bungalov parkları, kamp alanı, diğerleri), Hangi standartlarda barınma sunuluyor? (yüksek, yeterli, kötü), Ġlinizin seçkin özellikteki doğal alanlarının özellikleri (sundukları ile tek mi?. biraz farklı mı?, diğer seçkin özellikli yerlere benziyor mu?), Alan turist gezi rotasına girecek Ģekilde turistlerin ilgisini çekebilecek diğer sahalara yakın mı? (diğer çekici sahalara yakın, orta derecede potansiyel, düģük veya yakında böyle bir potansiyel bulunmamakta), Ġlimizin alanlarında yaban hayatı; (bayrak tür, ilginç diğer türler, temsil edici yaban hayatı, farklı yaban hayatı izleme aktiviteleri, yürüyerek, botla, gözlem noktası ile vb.), Yaban hayatı izleme de tatmin edicilik durumu (garanti etme, genellikle, Ģans veya mevsime bağlı), Bölgedeki önemli yaban hayatının tanımı, Yardımcı tesislerin durumu (rekreasyonel, spor, diğer; durumu: kötü-yeterli-iyi), Kaynakların turizm potansiyelinin değerlendirilmesi; doğal değerler: (sahiller, sahil kayalıkları, kumullar, dağlar, ormanlar, korunmuģ izole olmuģ alanlar, Ģelaleler, göller, nehirler, mağaralar, yaban hayatı-hayvan- kuģ, deniz canlıları, iklim, diğerleri), kültürel değerler; (tarihi binalar, tarihi yerler, anıtlar, arkeolojik yerler ve koleksiyonlar, folklor ve gelenekler, el iģleri, müzeler, sahne sanatları, sanayi mirası vd.) Toplumun turizm potansiyeli; (insan kaynakları; aktif nüfusun büyüklüğü ve yapısı, eğitim düzeyi ve profesyonel bilgi, beceriler, eğitimler, orijinal-karaktistik ve geleneksel özellikleri, ekonomik faaliyetler-sanatlar profesyonel olmayanlar dahil, resmi olmayan bilgi ve beceriler, turizm geliģimine yaklaģımlar, misafir severlik anlayıģı, hizmet eğilimleri, yerel kuruluģ ve idareler ile yönetiģim, alanın kültürü ve kimliği, Ekonomik kaynakların turizm potansiyeli; (tarım, ormancılık, balıkçılık, sanayi ve diğer), Altyapı; (su sistemleri, ulaģım ağları, sağlık imkanları, ulaģım terminalleri, enerji kaynakları, kanalizasyon sistemleri, katı atık ve yok etme sistemi, caddeler/yollar, güvenlik sistemleri vd.) 16

18 ĠĢ ve hizmet altyapısı; (fırınlar, kasaplar, bakkallar, süpermarketler, doğrudan satıģ yapan çiftlikler, kiralık araç, servis istasyonları, taksiler, otobüsler, kiralık bisiklet, kiralık spor malzemeleri ve bakımı, postaneler, bankacılık hizmetleri, doktorlar, diģçiler, eczaneler, kafe ve restoranlar, atm'ler, bankalar, diğer iģ ve hizmetler.) Turizm talebi; turizmin mevcut durumunun incelenmesi; Ziyaretçi; boģ zamanlarını geçirmek için bir yere elen kiģi olarak tanımlanabilir, turist ise alanda bir veya daha fazla gece konaklamaktadır. Her turist bir ziyaretçidir, ancak her ziyaretçi turist değildir. Dolayısı ile turist ve ziyaretçi sayılarının ayrılması gerekmektedir. Ziyaretçi ve turist ayrımı farklı talepleri sebebi ile yapılmak durumunadır, ayrıca her ikisinin de farklı etkileri bulunmaktadır. Bir turistin ortalama harcaması alanda daha fazla zaman geçirdiğinden, konaklamaya, ilave yiyecek ve içeceğe ödeme yaptığından genellikle daha yüksek olmaktadır. Turizme iliģkin mevcut durumun ortaya konabilmesi için; Turist ve ziyaretçileri ayrı ayrı sayısı(yıllık, mevsimlik, aylık, haftalık, günlük), Son on yılda turistlerin/ziyaretçilerin değiģimi, Ortalama kalıģ süreleri, konaklama ve ulaģım Ģekilleri önemlidir. (Sürdürülebilir doğa turizm geliģme planımızda ana unsur turizm olduğundan; Turizme iliģkin veri kullanılamaz olduğu hallerde ikinci en iyi seçenek olarak ziyaretçilere ait veriler üzerinden değerlendirme yapılması mecburiyeti doğmaktadır). Turist baģına ortalama harcama, Grup hacmi ve düzeni, Turistlerin ağırlıklı yaģ grubu, Yaptıkları faaliyetler, Ziyaret edecekleri-ettikleri yere iliģkin seçimleri, Memnuniyeti, deneyimleri ve para harcama Ģekilleri, Ġkinci ziyaretlerin yüzdesi ve sayısı, Kullanılabilir ilave veriler. Talep incelemesinde ilimizi rakip olarak gördüğümüz veya bizimle rekabet eden benzer il veya illerle karģılaģtırmak faydalı ve yerinde olacaktır. Turizm arzı: Konum faktörü; Bir ilin baģka turizm pazarları ile iliģkili olarak nasıl konumlandığını, bir turistin alan ulaģmak için harcadığı zamanı, parayı/enerjiyi belirtir. 17

19 Bir saha ne kadar güzel olursa olsun, hedef grup tarafından kolayca ulaģılabilir değilse asla baģarılı bir turizm geliģimi sağlanamayacaktır. Yerel nüfusun değil turistin algılama durumu dikkate alınmalıdır. Örneğin bakir alanları ziyaret etmekten zevk alan ve ilkel patika yollarla ulaģılan yerleri ziyaret etmek isteyen turistler için düģünülen uzak mesafeler için alanın sınırlı sayıda turist potansiyeli olacaktır. Uzun mesafeden gelen turistler için hava alanına uzaklık çok önemlidir, Tur operatörlerinin çoğu havayolu ulaģımını zorunlu görmektedirler, bu sebeple bağımsız turistler veya tur operatörleri hedeflenebilir, Tren, otobüs veya özel araçlarla eriģim de konum faktörleri içinde önemlidir, Alana ziyaret iklim Ģartları açısından da kısıtlı imkanlara neden olabilir, Ġle özgü yapılan bürokratik iģlemlerin bıktırıcılığı da önemlidir, sık sık güvenlik birimleri tarafından kimlik sorulmak, aranmak gibi, Turizm arzında; iģaretlemeler, doğru yönlendirmeler, bilgiye ulaģma kolaylığı da önem arz etmektedir. Haritalar, broģürler, internet imkanı, kılavuz ve rehberler önemli bir arz faktörüdür. Yiyecek içecek sunumu ve konaklama arzı; Sunumun ürün ve hizmet kalitesi, hijyenik standartlar, özgünlük/otantik, yöresel olması, yer ve ürünlerin çeģitliliği, ortam ve konukseverlik önemlidir. Restoranların sınıflaması önceden yapılırsa turist için kolaylık olacaktır. Konaklama tüm türleri içerebilmelidir, ürün ve hizmetlerin kaliteli olması, özellikle sağlıklı konaklamada çok önemlidir. Doğal alanın kendine has özellikleri; Doğal alanların değer yaratması, kırsal kalkınmada rol oynaması beklentisi de son yıllarda öne çıkan bir görüģtür. Doğal alanların alternatif kaynak kullanımına dönüģtürülmesi için yapılan baskılar sonucu tehdit altında olduğu yerlerde devamlılığını sürdürebilmeleri, diğer alternatif kaynak kullanımları karģısında koruma ve kullanma dengesinin uzun dönemli ekonomik değerinin gösterilebilmesine bağlıdır. Tabiat ve kültürel miras, yaban hayatının gözlemlenmesi, yöreye özgü özellikler ve korunması gereken öncelikli türler, doğa ile ilgili çalıģan ve doğanın kıymetini bilen eko-turistler için son derece önemlidir. 18

20 .3 TAġIMA KAPASĠTESĠ Belirli bir sürede ( yıl, ay, hafta, gün, saat ) bir bölgenin alabileceği ziyaretçi sayısı veya bölgenin kaynakları üzerinde istenmeyen veya planlanmamıģ etkilere sahip olmayan ve sürdürülebilir kalkınmayı tehdit etmeyecek düzeyde bir alanda aynı anda bulunabilecek ziyaretçi sayısı, Bir bölgenin, hayati önemde olduğu düģünülen değerleri, ekolojik süreç ve koģulları tehlikeye atmadan ve sürdürülebilir kalkınma imkanlarını azaltmadan belirli bir süre boyunca destekleyebileceği insan faaliyetlerinin (ağaç kesimi, avlanma, tarım) ve diğer etmenlerin (örn: iklim değiģikliği, kirlenme.vb.) baskısı, Ziyaret edilen bir alan veya tesisin sahip olduğu kaynaklar üzerinde koruma amaçlarını tehlikeye atmadan, istenmeyen ve planlanmayan etkilere neden olmadan belirli bir süre (yıl, ay, gün, an) boyunca alabileceği ziyaretçi sayısı Ģeklinde tanımlanmaktadır. TaĢıma kapasitesi, Sürdürülebilir Doğa Turizmi GeliĢme (Master) Planında önemli bir planlama aracıdır. Turizmin geliģimi ve korunmasında önemli bir kavramdır. TaĢıma kapasitesinin analizi ve izlenmesi, yönetim kararları yönünden girdi sağlayacaktır. TaĢıma kapasitesi sayesinde kullanımı sınırlamak, en elveriģli ziyaretçi sayısını tamamlayarak müspet etkileri azamiye çıkartmak, olumsuz etkileri en aza indirmek mümkün olabilecektir. Kısaca Sürdürülebilir Doğa Turizmi GeliĢme (Master) Planındaki "sürdürülebilirlik" taģıma kapasitesinin aģılmaması ile temin edilir. Ziyaretçi sayısı ve etkinin büyüklüğü arasında doğrudan iliģki vardır. Ancak alan içinde tek tehdit unsuru ziyaretçiler değildir. Doğa için önemli olan tehditlerin tümünün birleģik etkisidir. TaĢıma kapasitesinin elemanları; Sosyal taģıma kapasitesi, Turizm için yerel tolerans limitleri olarak tanımlanmakta olup yöre halkı üzerindeki olumsuz etkilerinden ve ziyaretçiler ile yöre halkı arasındaki çatıģmalardan kaçınılmasını içerir.bu unsurun turizm geliģimi içerisinde anahtar rolü vardır. Yöre halkı turizmi desteklemezse kalkınma asla olmaz. Yerel kabulü belirleyen temel etmenler, sosyal yapı ve kültürün hassaslığı, toplumun değiģimin üstesinden gelebilme yeteneği, turizmin algılanıģı, yöre halkı ile ziyaretçilerin iliģkileri, kullanıcı grupların davranıģları, birbiri ile uyumu ve paydaģ olmanın ekonomik ve toplumsal faydalarıdır. 19

21 Ekonomik taģıma kapasitesi; Sürdürülebilir bir turizm geliģiminde turizm, ekonomik yapı ile bütünleģmiģtir ve diğer sektörleri de desteklemektedir. Ekonomik taģıma kapasitesi; turizm geliģimini sağlayan bir yerel ekonomi ve yerel ekonominin sürdürülebilirliğini sağlayan bir turizm geliģimi anlamına gelmektedir. Yani temel kıstas; turizm geliģimi ile yerel ekonomi arasındaki sinerjidir. Ekonomik taģıma önemli olan iki unsur; Beklenen faydaları temin etmek için asgari turist sayısı ve ekonominin üstesinden gelebileceği azami turist sayısıdır. Ekolojik taģıma kapasitesi; Ekolojik taģıma kapasitesi, ziyaretçilerin/turistlerin ziyaret edilen alandaki ekosistemler, ikamet yerleri ve canlı türleri üzerinde ortaya koyduğu ekolojik zararlardır. Burada, ekolojik değerlerin, ziyaretçi akıģlarının ve davranıģlarının uzun süreli ve sistematik olarak izlenmesi ve veri toplanması önemli olmaktadır. Ġdari/fiziki taģıma kapasitesi; Fiziki taģıma kapasitesi aynı anda ve belirli bir zamanda müģteri olarak alınabilecek ziyaretçi sayısıdır. Bu kapasite, alana uygun insan sayısına, yani alanın büyüklüğü ve diğer fiziki Ģartlar (doğal, coğrafi koģullar ve hava Ģartları) ile turizm altyapısının kapasitesine dayanmaktadır. Burada temel göstergeler; kalabalık, kuyruklar ve trafik sıkıģıklığıdır. Fiziksel kapasite yönetiminin verimliliği ve etkinliği Ģu unsurlara bağlıdır; Organizasyon kaynaklarının kapasitesi (insan ve ekonomik kaynaklar vb. gibi), Ziyaretçi yönetiminin kapasitesi, Fiziksel kapasiteyi değerlendirmek için aģağıdaki bilgiler gerekmektedir; Bir sahanın ziyaretçi kullanımına/ turizm geliģimine karģı hassas olan kaynakları: Kırmızı liste ve endemik türlerin habitatları, alanın savunmasız olan diğer kaynakları, göçe hassas türler, Ziyaretçi yönetimi de dahil olmak üzere yönetim amaçları ve hedefleri: Genel bir doğa koruma planı, amaçlar, hedefler ve doğa koruma politikası, tür koruma politikaları, bölgeleme sistemi, izleme sistemi, Ziyaretçiler/turistler, turizm geliģimi ve etkileri üzerine veriler; tüm güzergahlar, tesisler, konaklama ve ziyaretçi/turist için olan etkinlikler ve detaylı haritalar, ziyaretçi sayısı, özellikleri, akımları, ziyaretçi modelleri, etkinlikler ve mevsime bağlı özelliklere iliģkin bilgiler vb., ziyaretçiler tarafından özel olarak gerçekleģtirilen faaliyetler, ziyaretçi etkilerine iliģkin veriler, etkilerin izlenmesi ve değerlendirilmesine iliģkin yöntemler, ölçütler ve göstergeler. Coğrafi bilgi sistemleri (CBS) teknikleri ile bilgilerin gösterilmesi mümkündür. 0

22 Psikolojik taģıma kapasitesi; Psikolojik taģıma kapasitesi bir alanın belirli bir zaman diliminde ziyaretçi deneyimleri üzerinde olumsuz etkilenmeye sebep olmaksızın kaldırabileceği maksimum ziyaretçi sayısıdır. 3. ĠLGĠ GRUBU ANALĠZĠ VE YEREL ORGANĠZASYONUN OLUġTURULMASI 3.1 ĠLGĠ GRUPLARI/PAYDAġLAR Ġlgi grupları, "belirli bir koruma ve sürdürülebilir kalkınma projesi ile ilgili olarak fayda sağlayan, projenin içinde yer alan veya söz konusu projeden olumlu ya da olumsuz etkilenen bireyler, gruplar veya organizasyonlar" olarak tanımlanabilirler. PaydaĢlar, bir problemi çözmek için sürdürülebilir doğa turizmi geliģimine ve amaçlarımıza ulaģmak için güvenebileceğimiz kiģilerdir. Ġlgi gruplarının hepsi sürdürülebilir doğa turizmi geliģimine ortak değildir veya olmaları gerekmez. Çünkü bir ortağın projeye olumlu bir bakıģı, tutumu olmalıdır ve amaçlara ulaģmak için iģbirliği yapmalıdır. Bazen bir ilgi grubu projeye olumsuz bakabilir ve hatta aktif bir tehdit bile olabilir, ilgi gruplarını iģbirliği yapılanlar haline getirmek onlara paydaģ değeri verilmesi ile mümkün olur. 3. ĠLGĠ GRUBU KATEGORĠLERĠ Turizmde ilgi grupları; Yöre halkı, kiģiler ve kurumlar, Alana dayalı ilin sorumlu yöneticileri, Bölgesel yetkililer, Ulusal yetkililer, Turizm ofisleri, yerel turizm organizasyonları, konaklama ve hizmet sunanlar, taģımacılar, Turizmle ilgili sektörler, Tarım, ormancılık ve balıkçılık gibi farklı ekonomik sektörlerin temsil edildiği ticaret ve sanayi odaları ve el sanatları ile ilgili birimler, ĠĢçi sendikaları, dernekler, STK'lar, Eğitim ile ilgili birimler, 1

23 3.3 ĠLGĠ GRUBU ANALĠZĠ Ġlgi grubu analizi sürdürülebilir doğa turizmi geliģme planının ortaya konması ve uygulamasında yer alan farklı taraflara iliģkin genel bir izlenim sahibi olabilmek, niyet okumak için kullanılan bir araçtır. Yalnızca bir envanter olarak ele alınmamalıdır, sürdürülebilir doğa turizmi geliģme planının hazırlanmasında potansiyel ortaklarımızın kimler olduğunu ve hangi tarafla çeliģkiler yaģayacağımızı bize bildirmektedir. Ayrıca projenin farklı seviyelerinde destek temini için de son derece elveriģli bir analizdir. Ġlgi grupları analizine dayalı olarak sürdürülebilir doğa turizmi geliģme planının yönetiminden sorumlu bir organizasyon oluģturulmalıdır. Sürdürülebilir doğa turizmi geliģimi için, detaylı bir ilgi grubu analizi ilgi gruplarının; Genel hedeflerini, Turizmden beklediği faydaları ve Turizmdeki rollerini tanımlamalıdır. Bu süreç; 1 adımdan oluģur, bunlar; 1. Ġlgi gruplarının tanımlanması,. Her ilgi grubunun çıkarlarının, önceliklerinin ve değerlerinin belirlenmesi, 3. Her ilgi grubunun davranıģlarının belirlenmesi, 4. Ġlgi grubunun gücünün ve ilgi grupları arasındaki muhtemel koalisyonlarının gücünün tahmin edilmesi, 5. Ġlgi gruplarının mevcut ihtiyaçlarının ne düzeyde karģılandığının değerlendirilmesi, 6. Ġlgi grupları ile birebir iletiģimlerin baģlatılması ve ilgi gruplarının güveninin kazanılması, 7. Ortak menfaatler, sinerji ve baģarı unsurlarının tanımlanması, 8. PaydaĢların bir araya getirilmesi, 9. Ortak hedef ve amaçların ve onlara ulaģmak için gerekli olan stratejinin ortaya konması, 10. Organizasyon çerçevesinin oluģturulması, 11. Uygulama (zaman çizelgesinin ve hedeflerin ortaya konması, iletiģim organizasyonunun oluģturulması, ilgi gruplarına somut sorumlulukların verilmesi) 1. Ġzleme ve geri bildirimin yapılması

24 3.4 TOPLUM TEMELLĠ YAKLAġIM Sürdürülebilir Doğa Turizmi GeliĢme Planı'nın hazırlanmasında toplum temelli yaklaģım uygulanması ile; Yöre halkı için sürdürülebilir geçim kaynakları ortaya koymak, Toplulukların kendi yapılarını korumalarını teģvik etmek ve Doğal alanların koruma hedeflerinde yerel faydayı oluģturmak mümkündür, Toplum temelli turizmin en önemli özelliği, doğal kaynakların kalitesi ile alanın kültürel mirasının bozulmamıģ ve mümkünse turizmle güçlendirilmiģ olmasıdır. Doğal çevre üzerindeki olumsuz etkiler en aza indirilmeli ve yerel kültür korunmalıdır. Turizm, insanların kendi yerel kültürlerini yaģatma ve değerlendirmeye teģvik etmelidir. 3.5 YEREL ORGANĠZASYONUN OLUġTURULMASI Ġlgi grubu analizine dayalı olarak, korunan alan ve çevresi için, Sürdürülebilir Doğa Turizmi GeliĢme Planını izlemek veya biçimlendirmek amacıyla, korunan alan yönetimi ve tüm ilgi gruplarının resmi iģbirliğine dayalı bir organizasyon oluģturulmalıdır. Bu iģbirliği imzalanmıģ resmi bir dokümana dönüģebilir, Sürdürülebilir Doğa Turizmi GeliĢme Planını uygulamak, desteklemek ve sorumluluklarını, karar verme gibi hususları düzenleyebilir. 3

25 3.6 TARĠHÇE Tarih öncesi çağlardan günümüze önemli bir yerleģim merkezi olan Iğdır ve çevresindeki yerleģmelerin ne zaman baģladığı kesin olarak bilinmemektedir. Yapılan çalıģmaların çoğu Orta Asya dan geldikleri kabul edilen Hurriler in bölgenin ilk sakinleri olduklarını göstermektedir. Hurriler den sonra Mitanniler, Etiler, Asurlular, Kimmerler, Medler, Persler, Sümerliler ve Subailer gibi kavimlerin Orta Asya dan gelerek Ağrı Dağı yamaçları, Aras Havzası ve Doğu Anadolu da ikamet ettikleri sanılmaktadır. Bölgedeki yerleģimle ilgili en sağlıklı bilgi ise, bölgede Urartuların belli bir dönem yaģadığıdır. Buradaki Urartu yerleģimi 3.Sardur döneminde (M.Ö ) Kimmer ve Saka saldırıları sonunda yıkılmıģtır. Sırasıyla Med, Pers, Makedonya, Selevkos, Araks, Roma, Arsaklı ve Sasani yönetiminde kalan yöre, VII. yüzyılda Arapların eline geçmiģtir. Birçok kez Bizanslılar ve Araplar arasında el değiģtirdikten sonra, I. yüzyıl ortalarında Selçuklu egemenliğine girmiģtir. 139 da Moğol istilasına uğramıģ, 1514 te Osmanlı topraklarına katılmıģtır. 173 de baģlayan Osmanlı-Ġran savaģlarında, hudut bölgesi olan Revan nahiyesinden ve Sürmeli den 80 köy halkı bütün eģya ve efradıyla Bayezid ve çevresi ile Kars eyaleti kazalarına yerleģtirilmiģtir den 1746 ya kadar Ġran, arasında da 40 yıl Rus yönetiminde yaģamıģtır. Daha önceleri bölgede Ermeniler yok denecek kadar azınlıkta iken, Rusların bölgedeki Hıristiyan nüfusunu artırma gayretleri ve Ermenilerin bölgeyi yurt edinme çabaları neticesinde, bölgeye Ermenilerin göç etmesi sonucunda Iğdır da Ermeni nüfusu hızla artmıģtır. Rusya da 1908 yılındaki nüfus sayımı sonuçlarına göre, Erivan Eyaleti ne bağlı Sürmeli Sancağının 34 köyünde nüfusun yasadığı tespit edilmiģtir. Bu sayıma göre toplam sancak nüfusunun si (%70,7 si) Türk; kadarı (%9,3 ü) de Ermeni nüfustan oluģuyordu Ekim Devrimi nden sonra içine düģtüğü siyasi bunalımdan kurtulmak isteyen Rusya, diğer devletlerle Brest-Litovks AntlaĢması nı imzalaması ile bölge tekrar Türklere geçmiģse de, 30 Ekim 1918 tarihli Mondros Mütarekesi yle ordu bölgeden çekilince mıntıka Ermenilerin mezalimine sahne olmuģtur yılı boyunca bölgedeki birçok Müslüman köyü Ermeniler yakılıp yıkılıp yağmalanmıģ ve katledilmiģlerdir. Kafkasya ve Doğu Anadolu da yüzbinlere varan Ermeni katliamından Iğdır bölgemizde etkilenmiģtir. Iğdır, Tuzluca ve Aralık ta çok sayıda Türk, çoluk çocuk, genç yaģlı demeden Ermeniler tarafından öldürülmüģtür. Nahcivan, Serur, Sürmeli kazası (Iğdır-Tuzluca-Aralık) ve Revan ın güney bölgeleri (Aras boyları) ahalisi temsilcileri bir araya gelerek 3 Kasım 1918 de merkezi Iğdır 4

26 olan Aras Türk Cumhuriyeti ni resmen kurmuģlardır. Iğdır ismi, Oğuz boylarından Üç Ok ların baģında bulunan Oğuz Han ın oğullarından olan Iğdır Bey in isminden gelmektedir. Türk Dünyası nda ve Türk tarihinde cumhuriyet kavramını benimseyen ve devlet adı olarak kullanan toplum Iğdır ahalisidir. Aras Türk Cumhuriyeti, Türk tarihindeki cumhuriyet yönetim anlayıģını ve kavramını benimseyen ilk toplumlardandır. Ġlk belediye teģkilatının Türkiye Cumhuriyeti nin doğusuyla 193 yılında kurulduğu Iğdır, Cumhuriyetin ilk yıllarında 194 Anayasası ile yapılan düzenlemelere göre, nahiye durumuna getirilerek Beyazıt Valiliği ne bağlanmıģtır yılına kadar Beyazıt (Doğubayazıt) Valiliği ne bağlı bir nahiye olarak kalan Iğdır, bu tarihten sonra yapılan yeni düzenlemelerle, Beyazıt ın Kars a bağlanması üzerine, Iğdır da Kars iline bağlı bir ilçe yönetim birimi durumuna getirilmiģtir. 3 Haziran 199 tarih ve 147 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren sayılı kanunla da Ġl yapılmıģtır. Böylece Türkiye nin 76.ili olmuģtur. Karakoyunlu beldesi de ilçe statüsüne yükseltilerek, Aralık ve Tuzluca ilçeleriyle birlikte Iğdır iline bağlanmıģtır. 3.7 IĞDIR ĠLĠNĠN GENEL ÖZELLĠKLERĠ Ġlin Coğrafi Konumu ġekil.1. Doğu Anadolu Bölgesi Haritası 5

27 Iğdır ili Doğu Anadolu Bölgesi nin Erzurum-Kars bölümünde yer alır. Bölge Aras ırmağının birtakım birleģme boğazları ile birbirlerine bağlandığı (Tekman- Pasinler- Horasan- Kağızman- Iğdır) alanı oluģturur. Türkiye ile Ermenistan sınırını oluģturan Aras Irmağı nın ikiye böldüğü bu alanının Türkiye sınırları içinde kalan kesimi Sürmeli Çukuru; Ermenistan sınırları içinde kalan kesimi de Sahat Çukuru olarak adlandırılır. ġekil.. Iğdır Ġli Haritası Iğdır ili km lik bir yönetim bölgesi içinde merkez ilçeyle beraber Tuzluca, Karakoyunlu ve Aralık ilçelerini de kapsayarak 4 ilçe, 8 belediye yerleģkesinden oluģmaktadır. ĠLÇELER ĠL YÜZÖLÇÜMÜNE YÜZÖLÇÜMÜ ORANI (%) (KM ) TOPLAM YÜKSEKLĠK (M) MERKEZ ARALIK KARAKOYUNLU TUZLUCA IĞDIR DA ĠDARĠ DURUM ĠLÇENĠN ADI KÖY SAYISI BELEDĠYE SAYISI KÖY ALTI YERLEġĠM BĠRĠMĠ SAYISI MERKEZ ARALIK KARAKOYUNLU TUZLUCA TOPLAM

28 3.7.. Ġlin Jeomorfolojik Özellikleri Doğu Anadolu Bölgesinin Erzurum-Kars bölümü ile Yukarı Murat-Van bölüm arasında yer alan dağlarımız aģağıdaki tabloda verilmiģtir. Ağrı Dağı Türkiye nin en yüksek dağıdır ve eteklerinde yaylalar bulunmaktadır. DAĞIN ADI YÜKSELTĠ (METRE) Büyük Ağrı Dağı Küçük Ağrı Dağı Zor Dağı Durak Dağı.811 Pamuk Dağı.639 Köroğlu Tepesi Jeolojik Özellikler Iğdır bölgesinin 1. Jeolojik zamana ait kristalin Ģistler ile asit ve barit intrizyonlerin oluģturduğu anlaģılmaktadır. 1. Jeolojik zamana ait olan yapılar Aralık Ġlçesi doğusunda Ortaköy ve Yukarı Çiftlik köyleri arasında rastlanmaktadır. Karbonifet devrinde oluģtuğu kabul edilen bu yapı sedimenter (tortul-çökel) kayaçlardan oluģmaktadır. DıĢ güçler karalardan aģındırmalarını sürdürmekte ve bu dönemde deniz ilerlemeleri ve geri çekilmeleri görülmektedir. Ġlimizin batısında (Tuzluca Ġlçesi dolaylarında). Jeolojik zamana ait üst kretesa yaslı ofiyolotik kayaçlar ile 3. Jeolojik zamandaki Alp Orojenezi ile yükselerek su yüzüne çıkmıģtır. Ovanın büyük bir kısmında ise çökme devam etmiģ ve bu çökmeler 3. Jeolojik zamana Oligosen sonlarına kadar devam etmiģtir. Oligosenden sonra gelen Miyosen de kara halinde olan bölge Pliyosen de tekrar alçalmayla subsidens karakteri kazanmıģtır. Göl ortamı haline gelen havzada bölgede kalın mern ve bunlar arasında kum taģları birikmiģtir. 3.Jeolojik zamanın son devri olan pliyosenden itibaren bölge yavaģ yavaģ kara haline geçmeye baģlamıģtır. Ülkemizin büyük bir bölümü kuģatan kırık hatları doğu-batı yönünde bölgeyi de içine almıģ böylece 3.Jeolojik zamanın sonundan baģlayan volkanik faaliyetler kırıklar devam ederek 4. Jeolojik zamana kadar devam etmiģtir. 4. Jeolojik zamanda bölgeye yayılan volkanik kökenli Bazalt ve Andazit örtüsü ile birlikte çevreden gelen akarsuların biriktirmelerine devam ederek kalınlığı bazı yerlerde metreye varan alüvyonları biriktirmiģlerdir. 7

29 Ġklim Özellikleri Iğdır Ġli Ortalama Veriler Aylar Oca ġub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara Ort. En Yüksek C,6 5,6 1,8 0,1 4,3 9,4 33,7 34,4 9,1 1, 1,6 4,9 Ort. En DüĢük C -7,3-4,9 0,1 6,5 10,5 14,3 18,3 17,7 1, 6,1 0, -4, Ort. GüneĢlenme Süresi(saat),7 4,1 5,4 6,1 7,5 9,6 10,1 9,9 8,5 6,3 4,3,4 YağıĢlı Gün Sayısı 5,8 6,5 7,6 11, 15,0 10,6 5,5 4,1 4,0 8,3 6,9 6, Iğdır ovası ve çevresi Türkiye ve Doğu Anadolu ölçüsünde kendine özgü iklim özelikleri ile yöresel klima alanı içine girmektedir. Iğdır iklim olarak yazları sıcak ve kurak kıģları ılıman bir iklime sahiptir. Iğdır ili çevresindeki yüksek alanlardan tamamen farklı bir iklime sahiptir. Bu farklılıklar sıcaklığın yüksek ve yağıģların az oluģudur. Yarı kurak bir iklime sahiptir. Aralık, Ocak ve ġubat aylarının sıcaklık ortalamasının fazla düģük olmaması, nedeniyle kıģ mevsimi fazla soğuk geçmemektedir. Buda hemen hemen her mevsim turizme imkan sağladığının göstergesidir Toprak Özellikleri Genetikleri yönünden azonal topraklar sınıfına giren ova topraklarında hakim olan formasyon bazalttır. Bazaltlar üstünde muhtelif zamanlarda farklı yerlerden taģınmak suretiyle alüvyon karakterli toprak örtüsü oluģmuģtur. Batı ve güneydeki yamaç analizleri kolivyal karakterlidir. Aras Nehrinin Iğdır Ovası topraklarının bünyesinde büyük etkisi olmuģtur. GeçmiĢ devirlerde taģkınlar ve Aras Nehrinin yatak değiģtirmelerine bağlı olarak; kil, Ģilt, kum ve değiģik bünyede topraklar oluģmuģtur. Ovada granüler yapıda olan toprakta geçirgenlik, su tutma kapasitesi ve havalandırma gibi özelliklerin elveriģli oluģuna karģılık diğer yapıdaki topraklarda bu özellikler zayıftır. Bütünüyle farklı özellikler gösteren ova topraklarında kilden çakıla kadar her çeģit bünyeye rastlanmaktadır. Ancak taban arazilerde kök bölgesi ve kök bölgesi altında genellikle ağır ve orta bünyeli, yamaçlarda hafif ve çok hafif bünyeli topraklar yaygın durumdadır. Ovanın çeģitli kısımlarında üst ve alt toprakların ağır ve orta bünyede bulunmasına karģılık dağ yamaçlarına ve Aras Nehrine doğru yaklaģtıkça hafif bünyeli topraklar ağırlık kazanmaktadır. 8

30 Arazi Varlığı Ġlin toplam yüzölçümü hektar olup, Iğdır Ġli Arazi Dağılımı Çayır-Mera %41 Tarım Alanı %33 Kullanılmayan Alan %6 Orman Alanı % Orman Varlığı Orman ve çalılık alanlar il bazında.300 hektar kadardır. Bu alan Ağrı Dağı Kuzey Batı yamaçlarında belli bir bölgededir. Gerçek manada orman yok denecek kadar azdır. Bu ormanlık olarak tabir edilen alanın büyük kısmı kavaklık ve yabani çalılık niteliğindedir. Bunun dıģında ha lık alan erozyonla mücadele kapsamında orman alanı olarak tahsisi yapılmıģ ve ağaçlandırılmıģtır Flora-Fauna ve Hassas Yöreler Iğdır ilinde flora tespitine yönelik olarak son yıllarda bazı çalıģmalar yapılmıģtır. Iğdır Üniversitesi ve Aralık Kaymakamlığı iģbirliği ile Nuh un Çiçekleri projesi ve Iğdır ın Faydalı ve Zehirli Bitkileri sürveyi bu projelerdendir. Ağrı Dağında gerçekleģtirilen sürveyde bölge için yeni kayıt olan 45 tür belirlenmiģtir: Acem yavģanotu, çoban döndüren krizantem, acımık, yatık gökbaģ, oğulotu, Tüylü Karanfil, Mısır Canavar otu, halkalı Karanfil, Balanse soğanı, Ġt üzerliği, Geven,Dağ Çayı, Ağrı Dağı Kazan kulpu, Yıllık kır tanesi, Yayla Çiçeği, GümüĢ Düğme, Gelincik, korunga, Gorulgan, Körülgen, Korunga, YapıĢkan Kirpi Dikeni, Engerek otu, KuĢburnu, it gülü, DolaĢkan, gülhatmi, Yünlü gelin, Konik yapıģkan otu,yonca, Gelin Döndüren, Adi yapıģkan otu, süpürge otu,dağ lalesi, Davis üçgülü, Renkli burçak, Zarif yapraklı keten, zeyzek,gıcık otu, uyuz otu, Kafkasya Kedi Nanesi, Kurtsoğanı, Pirene Akyıldız, Pirene Kurtsoğanı,TavĢan topu, CızdankuĢ-ÇırtlanguĢ, Sormuk, Gök mavisi sığırdili-güriz, Karahindiba-adi aslandiģi, Ağrı dağı canavar otu, yemģen, Papak otu- glayor. Ġlde çok sayıda endemik tür olduğu belirtilmekle beraber flora çalıģmalarının azlığına paralel olarak, kayıt altına alınmıģ tür sayısı da azdır. Ġlde tespit edilen bazı endemik türler Ģunlardır: Balanse soğanı (Tür-cins :Allium balansae) Familya: liliaceae, Yayla Çiçeği (Tür-cins : helichrysum arenarium (L) Moench.Familya: asteraceae, Davis üçgülü (Tür-cins : 9

31 Trifolium davisii hossain Familya: fabaceae ve Sormuk (Tür-cins : onosma nigricaule H.Riedl Familya: boraginaceae. 006 yılından beri Orman ve Su ĠĢleri Ġl ġube Müdürlüğü, Kuzey doğa derneği ve Kafkas üniversitesi tarafından yürütülen halkalama çalıģmaları neticesinde, 7 tür kuģ gözlenmiģ olup 164 türden kuģ halkalanmıģ ve kayıt altına alınmıģtır. Iğdır ve Aras Vadisi kuģların göç yolu üzerinde bulunmakta KuĢlar Rusya, Litvanya, Estonya, Ukrayna, Finlandiya, Polonya, Avusturya, Çek Cumhuriyeti, Belerus gibi ülkelerden, gruplar halinde yavrularıyla birlikte bu vadide konaklamakta, buradan Afrika'ya gitmektedir. Kafkas Çıvgını, YeĢil Arı KuĢu ve Saz Horozu Türkiye de ender görülen türlerden olup; Doğu Anadolu Bölgesinde de sadece Iğdır da bulunmaktadır. Türkiye de sadece Kızılırmak Deltası, Göksu deltası ve Çukurova'da üreyen Porphyrio porphyrio (Saz Horozu) Iğdır Tuzluca Yukarı Çıyrıklı Köyünün birinci göl mevkiinde ürediği tespit edilmiģ ve Türkiye'de dördüncü üreme bölgesi olduğu ortaya çıkarılmıģtır. Ayrıca iki büyük memeli türü de BulakbaĢı köyü (Karakoyunlu Ġlçesi) sulak alanındaki gölde yaģamaktadır. Karnivorlardan nesli tehlike altında olan Su samuru (Lutra lutra) ve rodentlerden Su maymunu (Myocastor coypus). Türkiye nin en batısı olan Trakya bölgesinde daha önce tespit edilmiģ olan su maymunu ikinci olarak Türkiye nin en doğusu olan Iğdır ilimiz Karasu bölgesinde olduğu görülmüģtür YerleĢim Alanları ve Nüfus 30

32 Iğdır, 03 Haziran 199 tarih ve 3806 sayılı Kanunla Kars ilinden ayrılarak il olmuģtur. Aralık ve Tuzluca Ġlçeleri ve Karakoyunlu Beldesi Kars Ġlinden ayrılarak Iğdır Ġline bağlanmıģ ve Ġl in birer ilçesi olmuģlardır. 000 Genel Nüfus Sayımı öncesindeki sayımlarda Iğdır ın Ġl olarak sosyal, demografik ve ekonomik niteliklerine iliģkin bilgi derlenmediği için nüfusun tarihsel geliģimi gereğince yorumlanamamıģtır. Ġlin kentleģme oranı artıģ eğilimi gösterse de bu oran Türkiye geneli kentleģme oranından düģüktür sayımlarına göre Ġl nüfusunun % 61 i kırsal, % 39 u da kentsel alanda yaģamaktadır. Bu oranlar 000 yılı içinde kırsal alanlarda % 51.6 ye gerilerken kentsel alanlarda yaģayanların oranı ise % 48.4 e çıkmıģtır. Iğdır ın kentte yaģayanların oranı % 51 dir. Bu oran % 67 olan Türkiye ortalamasının da altındadır. Nüfus yoğunluğu olarak bir kilometre kareye düģen kiģi sayısı, 1990 yılında 40 kiģi iken 009 yılında 51 kiģi olmuģtur. Yüzölçümü büyüklüğüne göre ilk sırada yer alan Tuzluca Ġlçesinde nüfus yoğunluğu 0, yüzölçümü en küçük olan Aralık Ġlçesinde nüfus yoğunluğu 30 kiģiyken Karakoyunlu ilçesinde yoğunluk 7 kiģidir. Bu yoğunluk il merkezinde 86 dır. Ġl de bulunan toplam 157 köyden 111 nin nüfusu 500 kiģinin altında olup, köylerin çoğunluğu oldukça düģük nüfusa sahiptir Tarım ve Hayvancılık Eskiden kervan yolları üzerinde önemli bir durak olan Iğdır ilinde, ekonomi büyük ölçüde tarıma dayalıdır. Aras Nehri'nin suladığı ova, Doğu Anadolu Bölgesi'ndeki en önemli bitkisel üretim alanlarından biridir. Iğdır, bahçeden bahçeye geçiģ yapan evleri ile ünlüdür. Bu bahçelerde kayısı ve elma ağaçları vardır. Tarım için elveriģli olup Ģeker pancarı, pamuk, karpuz, domates gibi çeģitli meyve ve sebzeler yetiģtirilmektedir. Ġlin en büyük tarım iģletmesi olan Kazım Karabekir Tarım ĠĢletmesi Dil Ovası kısmındadır. Canlı hayvan ticaretine yönelik olarak çok sayıda koyun yetiģtirilir. Bu yüzden koyunculuk birinci, sığırcılık ikinci plandadır. Koyun sürüleri, yazın yaylalardaki sulak çayırlara 31

33 çıkarılarak otlatılır. ġekerpancarı üretimi yaygınlaģtıktan sonra sığır besiciliği geliģti. Hayvanlardan sağılan sütlerin değerlendirildiği mandıralarda tereyağı ve kaģar peyniri üretilir. Hayvancılıkta birinci sırayı koyun alır. Onu sırasıyla keçi, sığır-manda ve kümes hayvanları izler. Bölgede bulunan çayırlar, küçükbaģ ve büyükbaģ hayvanlara yeterli gelmemektedir. Bu yüzden hayvan yemleri, hayvancılıkta önem teģkil eder. Yapılan bir araģtırmada koyun ve sığır yetiģtiriciliğinin Türkiye ortalamasının üzerinde olduğu tespit edilmiģtir Sanayi ve Teknoloji Iğdır da sanayileģme henüz istenilen seviyede olmayıp, büyük ve orta ölçekli sanayi tesisi bulunmamaktadır. Ġl de bulunan sanayi yatırımlarının tamamı küçük ölçekli yatırımlar olup, atıl kapasiteyle çalıģan, katma değeri düģük birkaç iģletmeden ibarettir Altyapı, UlaĢım, HaberleĢme ve Konaklama Altyapı Temiz Su Sistemi: ġehrin içme suyu sondajla temin edilen ve depolanarak günün belirli saatlerinde Ģehir Ģebeke sistemine veren bir yapıyla iģletilmektedir. Atık Su Sistemi, Kanalizasyon ve Arıtma Sistemi: ġehir kanalizasyon sistemi dal yapısında olup, ayrık sistem esasına göre projelendirmiģtir. Evsel atık sular stabilizasyon havuzlarından geçirilip alıcı ortama deģarj edilmektedir. Ġlimizin evsel atık suları ve yağmur sularını mevcut kanalizasyon Ģebekesine bağlanmaktadır. Atık sular herhangi bir arıtıma iģlemine tabi tutulmamaktadır. YeĢil Alanlar: ġehirde yeģil alanlar; parklar, bahçeler ve oyun alanları ve diğer sosyal amaçlı tesislerle zenginleģtirilmiģtir. Elektrik Ġletim Hatları: ġehir merkezinde diğer alanlarda elektrik iletimi elektrik direkleri ve bölgesel trafolarla sağlanmaktadır. Doğalgaz Boru Hatları: Ġlimiz sınırları içerisinde doğalgaz boru hattı yapımı devam etmektedir UlaĢım: Havaalanının kullanıma açılmasıyla birlikte Ankara ya ve Ġstanbul a direk, Ankara ve Ġstanbul üzerinde aktarmalı birçok büyük Ģehre uçuģ seferleri yapılmaktadır. 3

34 UlaĢımda Iğdır a büyük olanaklar sunan havaalanı halk tarafından da benimsenmiģ ve etkin bir Ģekilde kullanılmaktadır. Iğdır Ġli nin Karayolları Bağlantıları Bölgenin karayolu bağlantısını, bölge dıģı (Ģehirlerarası) yollar ve bölge içi yollar olmak üzere iki grupta incelemek mümkündür. Birinci grupta yer alan yollar; bölgenin yakın ve uzak çevresiyle bağlantılarını sağlayan Ģehirlerarası yollardır. Erzurum ve Kars bağlantıları Tuzluca Ġlçesi yakınlarında birleģerek Iğdır ve Doğubeyazıt üzerinden Gürbulak sınır kapısına kadar uzanır. 130 km uzunluğundaki Iğdır-Kars yolu aynı zamanda Kars-Göle üzerinden Çoruh nehri ve Oltu Çayının açtığı doğal vadilerden geçerek Karadeniz kıyısındaki Hopa Ġlçesine bağlanır. Iğdır Ġli, Erzurum üzerinden Ġstanbul, Ġzmir, Bursa gibi merkezlere bağlanır HaberleĢme: Iğdır PTT BaĢmüdürlüğü; PTT Genel Müdürlüğü yönetim kurulunun tarihinde alınan kararına istinaden, kuruluģunu tamamlayarak tarihinde faaliyete geçmiģtir. HaberleĢme konusunda son yıllarda büyük ilerlemeler sağlanmıģ olup, Ģehir içinde ve birçok kırsal alanda telefon Ģebekesi yeraltına alınmıģtır. Transmisyonun tamamına yakında fiber optik kablo ile sağlanmaktadır. Ġl genelinde kurulu bulunan 33 telefon santralinin yanında, DSL santralleri ile de INTERNET aboneliği hızla yaygınlaģmaktadır. Ücra köylere ise kablosuz telefon (KTS) sistemi ile hizmet götürülmektedir. DSL santralleri sayesinde, 33

35 kamu kurum ve kuruluģları, tüzel ve özel Ģahıslara 4 saat hızlı ve kesintisiz Internet hizmeti sunulmaktadır. Merkez ilçeye bağlı 10 yerde telefon santrali kurulu olup, bunun 8 adedi Dicle, adedi ise Elif-1 tipinde, NetaĢ firmasının ürettiği santrallerdir. Ġl merkezine bağlı telefonsuz köy sayısı adet(güngörmez,kavaktepe) olup, coğrafi Ģartlar nedeni ile hizmet götürülememiģtir. Ġl genelinde kurulu santral kapasitesi 8151 Ġl genelinde çalıģan telefon sayısı Konaklama: Iğdır ilinde konaklamak için kullanılabilecek baģlıca oteller. Otel Adı Yıldız Sayısı Oda Sayısı Yatak Kapasitesi Bulunduğu Yer Yılay Otel IĞDIR Öz Olimpia Otel IĞDIR Grand Otel IĞDIR AlkıĢ Otel IĞDIR Otel imparator IĞDIR Otel Dedemin IĞDIR Madencilik Iğdır Ġli, yer altı kaynakları bakımından zengin bir yapıya sahip değildir. Tuzluca Ġlçemizde zengin krom yatakları bulunmaktadır. Tuzluca Ġlçesinde bulunan kaya tuzu yanında Aralık Ġlçesi ve Suveren Köyü dolaylarında pomza madeni mevcuttur. Tuzluca Ġlçesinde bulunan tuz yataklarının rezervi yaklaģık 800 milyon ton civarında olup, % 98 NaCl ihtiva etmektedir. Ġlimizdeki Pomza rezervi 40 milyon ton dur. Ayrıca Ġlimiz sınırları içerisinde 5177 Sayılı Maden Kanununa göre alınmıģ 15 adet Arama Ruhsatlı, adet iģletme Ruhsatlı adette ön iģletme ruhsatlı olmak üzere toplam 14 adet Ģahıs ve firma bulunmaktadır Enerji Aras Nehrinden Kiti Elektrik Santrali çalıģtığı zaman günde yaklaģık olarak,7 megavat elektrik enerjisi üretmektedir. 34

36 Turizm Bölgede zengin bir turizm potansiyeli bulunmasına rağmen, bu potansiyelin iyi değerlendirilemediği ve turizm faaliyetlerinin henüz istenilen düzeyde bir geliģme göstermediği söylenebilir. Bunun nedenleri olarak; bölgenin sahip olduğu turistik değerlerin yeterince tanıtılmamıģ olması, az sayıda konaklama tesisleri hariç, bu amaca yönelik tesislerin kurulamamıģ olması gibi faktörler gösterilebilir. Iğdır ovasının güneyindeki Büyük Ağrı Dağı ülkemizin dağ turizmi yönüyle yüksek potansiyele sahip dağlarından birisidir. Bu volkanik dağ, dağcılık sporu için bütün özelliklere sahiptir. Özellikle tırmanıģ mesafesinin yüksek olması ve baģlangıç noktasına kadar motorlu araçlarla ulaģımın olması önemli avantajlardandır. Ağrı Dağı dıģında bölgede çeģitli tarihi ve turistik değer taģıyan mekân ve eserler bulunmaktadır. Ġlimizin Ġpek yolu güzergâhında olması ve çeģitli uygarlıkların geçiģine hizmet vermesi ile il genelinde bulunan ve tarihte ipek yolunda konaklama yeri olan Harman Döven Kervan Sarayı önemli tarihi mekanlardandır ĠLGĠ GRUBU ve PAYDAġ ANALĠZĠ Gençlik ve Spor Ġl Müdürlüğü: Tespit edilecek alanlarda yerel ve ulusal anlamda spor faaliyetlerinin gerçekleģmesine yardımcı olmak ve planlama yapmak. Bu konu ile ilgili bilgi ve görüģlerini bildiren rapor hazırlamak. Ġzcilik, kampçılık ve gezi ekipleri oluģturmak ve spor organizasyonu yapmak. Ġl Özel Ġdaresi: Tespit edilecek alanlarda binalarının yapım, bakım ve onarım ile diğer ihtiyaçlarının karģılanmasına, yol, su, kanalizasyon, katı atık, çevre, acil yardım ve kurtarma. 35

37 Kültür ve Turizm Ġl Müdürlüğü: Ġl genelinde Tarihi ve arkeolojik değerlerin rapor halinde vermek bunlarla ilgili tanıtıcı ve basılı nitelikteki materyalleri elektronik ortamda vermek. (Kültürel Özellikleri: Arkeolojik alanlar ve kalıntılar, Yerel kültür, Kültürel olayların zenginliği, Yöresel mutfak ve el sanatları) Iğdır Üniversitesi: Ġl genelinde Flora- Fauna, ulusal ve yerel olan epidemik, endemik tür çeģitlerine literatür çalıģması yapmak ve turizm konusunda üniversite bünyesinde yapılan yada yapılacak olan sportif ve araģtırmaları eko turizme altlık teģkil edecek Ģekilde rapor ederek vermek. (Doğal Özellikleri: Tür çeģitliliğinin çokluğu, Yaban hayatı varlığı ve gözlenebilirliği, KuĢ türleri, Ġlginç vejetasyon formları, Peyzaj çeģitliliği, Tür veya çeģitliliğinin enderliği ve peyzajın devamlılığı. Orman ĠĢletme Müdürlüğü: Tespit edilecek alanlarda ağaçlandırma çalıģmalarına yardımcı olmak orman alanlarında sportif balıkçılığı geliģtirmek. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Ġl Müdürlüğü: Tespiti yapılan eko turizm alanlarında yaģayan, çevreye duyarlı doğal kaynakların korunması ve sürdürülebilirlikle ilgili yeni teknolojileri ve bilgileri çiftçilere ulaģtırılması, söz konusu alanlarda yaģayan insanların temeli eko turizme dayalı yemek kültürü, el sanatları ve su ürünlerinin desteklenmesi ve sportif faaliyetler konusunda çiftçilerin desteklenmesi ve bilinçlendirilme. Ġl Çevre ve ġehircilik Müdürlüğü: Tespiti yapılacak olan tüm alanlarda çevreye duyarlılığı artırıcı tüm eğitim bilinçlendirme ve alanlardaki geri dönüģüme yönelik faaliyetler konusunda rapor hazırlamak 36

38 IĞDIR DAĞCILIK KULÜBÜ (AKUD) : Ġlimiz genelinde özellikle Dağ tırmanıģları, yamaç paraģütleri ve diğer etkinliklerin nerede ve nasıl yapılacağı konusunda rapor hazırlamak, konu ile ilgili gerek yurt içi gerekse yurt dıģı organizasyonlarda rol almak, Ġlimiz çevresindeki dağlarda yapılacak faaliyetlere kılavuz ve rehber temin etmek, eğitmek, konu ile ilgili güzergâhları tespit etmek, ulaģım, konaklama yerlerini belirlemek ve bu çalıģmaları rapor halinde sunmak. Ziraat Mühendisleri Odası Ġl Temsilciliği: Ġlimizin tarımsal varlığı ve kaynaklarının korunması, geliģtirilmesi ve iģletilmesi, verimlerinin artırılması, kırsal nüfusun toplumsal ve ekonomik kalkınmasının sağlanması amacıyla her türlü giriģim ve etkinlikte bulunmak bu faaliyetler için görsel ve genel merkezle iģbirliği yapıp proje ve planlama yapmak ve rapor etmek. Ġl Ticaret ve Sanayi Odası: Ġlimizde yapılması planlanan Eko Turizmde kırsal alanda yaģayan yöre halkın arasındaki disiplini ve dayanıģmayı korumak ve geliģtirmek, yapılacak ticaretin yöre halkı lehine uygun olarak geliģmesine çalıģmak. Özellikle Ġlimizi temsil eden fuar ve sergiler açılmasına destek vermek, Eko Turizmin farkındalığını ticaret sektörüne izah edip yeni iģ alanları oluģturmak ve desteklemek. ÇALIġMA GRUBU 1- SPOR TURĠZM ÇALIġMA GRUBU -YürüyüĢ, -TırmanıĢ sporu - bisiklet -yamaç paraģütü - avcılık sporu ĠLGĠLĠ BĠRĠMLER Gençlik ve Spor Ġl Müdürlüğü, Ġl Özel Ġdaresi Kültür ve Turizm Ġl Müdürlüğü Iğdır Üniversitesi Orman ĠĢletme Müdürlüğü Orman Su ĠĢleri Iğdır Ġl ġube Müdürlüğü Gıda Tarım ve Hayvancılık Ġl Müdürlüğü Ġl Çevre ve ġehircilik Müdürlüğü Dağcılık Federasyonu (AKUT) Ziraat Mühendisleri Odası Ġl Temsilciliği Ġl Ticaret ve Sanayi Odası 37

39 - YAYLA ve KARAVAN ÇALIġMA GRUBU -Bitki ve hayvan gözleme -Yaban hayatı -Foto safari Turizmi 3-MAĞARA ÇALIġMA GRUBU -Tuz Mağaracılığı (Sağlık turizmi) 4-TARĠHĠ VARLIKLAR ve KÜLTÜREL DEĞERLER ÇALIġMA GRUBU -Tarihi kalıntılar -Yöresel sanatlar -El sanatları -Folklor Kültür ve Turizm Ġl Müdürlüğü, Gençlik ve Spor Ġl Müdürlüğü Iğdır Üniversitesi, Orman ĠĢletme Müdürlüğü Gıda Tarım ve Hayvancılık Ġl Müdürlüğü Orman Su ĠĢleri Iğdır Ġl ġube Müdürlüğü Dağcılık Federasyonu (AKUT) Çevre ve ġehircilik Ġl Müdürlüğü. Ziraat Mühendisleri Odası Ġl Temsilciliği Ġl Ticaret ve Sanayi Odası Tuzluca Belediyesi Iğdır Üniversitesi Ġl Özel Ġdare Müdürlüğü Kültür ve Turizm Ġl Müdürlüğü Gıda Tarım ve Hayvancılık Ġl Müdürlüğü Orman ĠĢletme Müdürlüğü Orman ve Su ĠĢleri Iğdır Ġl ġube Müdürlüğü Çevre ve ġehircilik Ġl Müdürlüğü Ziraat Mühendisleri Odası Ġl Temsilciliği Ġl Ticaret ve Sanayi Odası Gençlik ve Spor Ġl Müdürlüğü, Ġl Özel Ġdaresi Kültür ve Turizm Ġl Müdürlüğü Iğdır Üniversitesi Orman ĠĢletme Müdürlüğü Orman Su ĠĢleri Iğdır Ġl ġube Müdürlüğü Gıda Tarım ve Hayvancılık Ġl Müdürlüğü Ġl Çevre ve ġehircilik Müdürlüğü Dağcılık Federasyonu (AKUT) Ziraat Mühendisleri Odası Ġl Temsilciliği Ġl Ticaret ve Sanayi Odası 38

40 4. IĞDIR ĠLĠ DOĞA TURĠZMĠ ARZI Iğdır, Türkiye nin doğu sınırında, yüksek platoların ve dağlık kesimlerin geniģ yer kaplayan bir ilimiz olmakla birlikte, Üç (Ġran, Nahcivan, Ermenistan) Ülkeye komģu olan tek ilimizdir. Ġran üzerinden gelip Doğubayazıt, Kars, Erzurum, Erzincan üzerinden Ġç Anadolu ya uzanan Ġpek Yolu Iğdır dan geçmesi il için büyük önem taģımaktadır. Bununla birlikte Iğdır Ovası, jeolojik yapısı ve iklim özellikleri nedeniyle, meyve, sebze ve her türlü tarıma elveriģli topraklara sahip olması açısından da merak uyandırmaktadır. Türkiye nin en yüksek dağı olan Ağrı Dağı nın büyük bir bölümü de il sınırları içinde kalmaktadır. Ağrı Dağı hakkında pek çok efsane vardır. Bunlardan en bilineni Nuh un gemisidir. Bölgede, zengin bir turizm potansiyeli bulunmaktadır. Bu potansiyelin iyi değerlendirilmesi ve turizm faaliyetlerinin istenilen düzeyde geliģme göstermesi beklenmektedir. Iğdır Ovası''nın güneyindeki Büyük Ağrı Dağı ülkemizin dağ turizmi yönüyle yüksek bir potansiyele sahip dağlarından birisidir. Bu volkanik dağ, dağcılık sporu ile uğraģanların belki de aradığı bütün özelliklere sahiptir. Gerçekten, tırmanıģ mesafesinin yüksek olması ve çıkıģın baģladığı yere kadar motorlu araçlarla gidilebilmesi önemli bir avantajdır. Birçok ülkede, dağın kaidesine varabilmek için bazen günlerce yürümek gerektiği halde, Ağrı Dağı; Doğubeyazıt, Iğdır ve Aralık gibi merkezlere gelen asfalt yollarla kolayca ulaģılabilecek bir konumda bulunmaktadır. Valilik ve Kaymakamlıklar; diğer KuruluĢlar ve STK lar ile görüģmeler yapılarak Iğdır ın mevcut turizm verileri, turizm çeģitleri, beklentileri, istekleri ve doğa turizmi konularında görüģleri alınmıģtır. Karakoyunlu Kaymakamlığı ile görüģme yapılarak Ġlçe için yapılacak olan Ekoturizm projeleri tespit edilmiģtir. Doğa yürüyüģ parkurları ile dağ tırmanma alanları tespit edilmiģtir Iğdır üniversitesi Ziraat Fakültesi öğretim üyeleri ile görüģülerek Doğa Turizmi kapsamında Ağrı Dağındaki Flora hakkında nasıl bir yol izleneceği hakkında görüģ alınmıģtır. 39

41 4 adet Sportif olta balıkçılığı alanları tespit edilmiģtir. (Karakoyunlu Ġlçesi BulakbaĢı, Tuzluca Ekerek, Eğrekdere, Aralık Ġlçesi Karasu. ) Ġlimizin Ġpek yolu Güzergahında olması ve çeģitli uygarlıkların geçiģine hizmet vermesi ile il genelinde bulunan ve tarihsel ve özellikle ipek yolunda konaklama yeri olan Harmandöven Kervan Sarayı ve anıtlar bulunan yerler envanterden yararlanılarak turizme kazandırılması amaçlanmıģtır. Avcılarla görüģülerek av turizm alanları tespit edildi. Doğa turizmi Master Planının dispozisyonu oluģturuldu. (Turizm Envanterinden) Tuzluca Belediye BaĢkanı ile görüģülüp Ġlçe sınırları dahilinde bulunan Tuz Mağara sının Eko Turizme kazandırılması yönünde bilgi alınmıģ ve alanları tespit edilmiģtir. Hamurkesen, Kelekli, Çiçekli, Üçkaya (Akdiz), Gaziler, Demirsıkan, Tuzluca Tuz Mağaralari, Tekaltı Dağı, KarataĢ, Köroğlu Mağarası ve Setterhan Tepesi Mesire Alanı olarak belirlendi. Ağrı Dağına sportif tırmanıģlar ve diğer aktiviteler için Iğdırdan tırmanıģ ve baģlangıç güzergahları tespit edildi. Aralık Kaymakamlığı ile görüģüldü Büyük ve Küçük Ağrı dağı arasında kalan Serdar Bulak yaylasında yapılacak olan Doğa yürüyüģü, Yamaç paraģütü aktivitelerinin yapılması konusunda bilgi alındı. Iğdır ilimizde havaalanı olması turistlerin gelip konaklaması ve Iğdır ın doğal güzelliklerini görmeleri açısından büyük önem taģımaktadır. Ġlimizde kıģ aylarının fazla soğuk geçmemesi ve 7-8 ay boyunca sıcaklıkların Doğa Turizmine uygun olması hemen hemen her mevsim turizm etkinliklerinin yapılabileceğini göstermektedir. Azerbaycan, Ġran ve Ermenistan a komģu olan ilimize özellikle yaz aylarında bu ülkelerden turistler gelmekte ve farklı kültürlerin ilimizde bir araya gelmesi neticesinde Kültür Turizmine uygun festival potansiyeli oluģmaktadır. Ġlimiz sınırları içerisinde bulunan Ağrı Dağı Milli Parkı turizm açısından alt yapı eksikliklerinden dolayı konaklama ve barınmaya imkan vermezken, güvenlik sıkıntıları nedeniyle de günübirlik ziyaretlerde de zorluklar yaģanmaktadır. Ekolojik açıdan kendine has endemik türleri barındıran ağrı dağı doğal güzellikleri ile de büyük bir turizm potansiyeline sahiptir. Yayla, göl, mitolojik ve tarihi değerleri olan ağrı dağı 40

42 güvenlik ve alt yapı sıkıntıları aģıldığı taktirde bölge halkına ve ülkemize büyük kazançlar sunacaktır. Burada yapılabilecek olan yayla turizmi, dağcılık, yamaç paraģütçülüğü, atlı doğa gezileri, trekking(doğa yürüyüģü) gibi faaliyetlerin yanında pansiyonculuk mantığıyla konaklama, yöresel yemekler ve el sanatları gibi hizmetler sunulabilir. Hatta bölge halkının eğitilmesiyle profesyonel rehber ve bölgenin güvenliğini sağlayacak güvenlik görevlileri yetiģtirilebilir. Doğada yapılacak olan turizm Faaliyetleri Ekoturizm, Dağcılık, Av turizmi, Sportif Olta Balıkçılığı, Mağaracılık, Foto safari, KuĢ Gözlemciliği Yayla turizmi, KıĢ turizmi, Doğa yürüyüģü vb. Ġlimizde Turizm Arzı neticesinde tespit edilen potansiyel alanlar Iğdır ili ve ilçelerinde yapılacak olan Av Turizm alanları tespit edilmiģtir. (Tuzluca, Aralık ve Ġl Merkezi nde). Yayla Turizmi ne uygun alanlar tespit edilmiģtir. (Serdarbulak, Çıyrıklı, Süreyya ÇeĢmesi ve Tuzluca ilçesi köyleri). Iğdır ili ve köylerinde doğa yürüyüģ güzergâhı tespit edilmiģtir. KuĢ gözlem ve Foto safari alanları tespit edilmiģtir. (Korhan yaylası, BulakbaĢı, Çıyrıklı, Süreyya ÇeĢmesi ve Tuzluca ve Aralık ilçesi köyleri ). Iğdır ili ve ilçelerinde yapılacak olan Av Turizm alanları tespit edilmiģtir. (Tuzluca, Aralık ve Ġl Merkezi nde). 4 Mağara alanı tespit edilmiģtir. Dağcılık ve Tırmanma alanları tespit edilmiģtir. (Ağrı Dağına Iğdır ilinden çıkıģ rotası belirlenmiģtir). Atlı gezi alanları tespit edilmiģtir. (Aras-Karasu sazlıkları, Ağrı Dağı Küp Gölü ve çevresi). Yamaç ParaĢüt alanları tespit edilmiģtir. ( Ağrı Dağı Serdar Bulak Yaylası) 41

43 4.1 IĞDIR İLİ nin DOĞA TURİZMİ DEĞERLERİ (DOĞA TURİZMİ ARZI) Milli Park Ağrı Dağı Milli Parkı: tarih ve 004/ 8078 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Ağrı Dağı Milli Parkı olarak ilan edilmiģtir. Ağrı ve Iğdır il sınırları içerisinde kalan ve toplam alanı hektar olan, Ağrı Dağı Milli Parkı Türkiye, Ermenistan, Nahçivan ve Ġran Devlet sınırlarının kesiģme noktası yakınında, Ağrı ili, Doğubayazıt ilçesi, Iğdır ili, Aralık ve Karakoyunlu ilçelerinin sınırları içerisinde yer almaktadır. Ağrı Dağı Milli Parkı sınırları içerisindeki Büyük Ağrı Dağı, 5137 m. yüksekliği ile Türkiye ve Avrupa Kıtasının en yüksek ve Dünyanın da ikinci en büyük volkanik dağı unvanına sahip olup açık havalarda Ermenistan, Nahçivan, Azerbaycan ve Ġran toprakları ile Erzurum, Van, Kars, Bitlis yörelerinden görülebilen büyüklüktedir. Küp Gölü: Büyük Ağrı nın kuzey yamacında ve 3473 mt.. yükseklikte Küp Gölü adında bir karakter göl vardır. Günümüzde suların çekildiği gözlemlenmekte olan bu göl kuruma tehlikesi altındadır. 4

44 Arz analizi tabloları; Değerin bilinirliği; Bölgesel seviyede B, Ülke seviyesinde T, Milletlerarası seviyede: M 1- Milli Park ve benzeri sahalar Adı Ġlçesi Bilinirlik Ağrı Dağı Milli Parkı Aralık-Karakoyunlu M IĞDIR Milli Park ve benzeri sahalara ait SWOT Analizi Güçlü Yönler - Ağrı Dağı Milli Parkının Uluslararası düzeyde tanınırlığının olması - BiyoçeĢitlilik açısından oldukça zengin olduğu için Biyologlar, Zoologlar, Botanikçiler, doğaseverler, fotoğrafçılar ve araģtırmacılar için ilgi çekici özelliğinin bulunması - Ağrı dağında dağ sporları, doğa yürüyüģleri, yamaç paraģütleri, dağ tırmanıģları ve bisikletli kros gibi sporlar yapılabilirliği - Ağrı dağı teleferik telesiyej gibi teknik imkânlarla desteklenerek eko turizme katkı sağlama olanağı yüksek bir dağdır. - yaz aylarında günübirlik aktiviteler, kampçılık, dağ yürüyüģü gibi sportif faaliyetlere uygunluğunun yüksek olması. - Dünya nın beklide en yüksek tepesinde bulunan küp gölü doğa araģtırmacılar, doğa fotoğrafçıları için büyük bir ilgi odağı oluģturması Zayıf Yönler - Ağrı Dağı Milli Parkının uzun devreli geliģim planının henüz tamamlanmamıģ olması - Iğdır ġubesinin Müdürlük olarak yetersiz sayıda teknik eleman olması. - Milli Parktaki güvenlik sıkıntıları nedeniyle yapılacak olan proje ve araģtırmalara engel teģkil etmesi - Fauna ve Flora envanterinin tamamlanmamıģ olması 43

45 Fırsatlar - STK destekleri, - Halkın ve yöneticilerin etkin katılımcılığı, - Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı nın ödenek gönderme yönünde imkanlarının olması, - Coğrafi bilgi sistemlerinin geliģmesi - Ücretsiz/ücretli tanıtım fırsatlarının olması, Tehditler - Bölgedeki güvenlik sıkıntıları - Yöre halkının bilinçsiz olması Milli Park ve benzeri sahalara dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha geliģtirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin önlenmesine ve doğa turizminin geliģtirilmesine yönelik stratejik kararlar; - Ağrı Dağı Milli Parkının Uluslararası düzeyde tanınırlığının olması ve çeģitli spor faaliyetlerine uygun niteliklerinin olması açısından ekoturizme büyük katkılar sağlayacağı için, uzun devreli geliģim planının en kısa zamanda yeterli teknik ekip desteği sağlanması neticesinde tamamlanması mümkündür. - BiyoçeĢitlilik bakımından çok zengin olan Ağrı Dağı Milli Parkı literatüre yeni tür kazandırma ihtimalinin yüksek olduğu düģünüldüğünden akademisyenlerin ilgi odağı olup, fauna ve flora envanterinin tamamlanması açısından çok elveriģli bir konumdadır. - Milli Parkımız bölgenin turizm arzını karģılayacak nitelikte ekoturizm potansiyeline sahip olduğundan teknik eleman eksikliğinin giderilmesi halinde çalıģmaların hızlı bir Ģekilde tamamlanıp, bakanlığımıza ve bölge halkına ek gelir sağlayacak niteliktedir. Sulak Alan Aras-Karasu Sulak Alanı: Iğdır Ġli Tuzluca Ġlçesi Kars sınırında bulunan bölge Aras nehrinin geçiģ yolundadır. Alanın büyüklüğü Ha. olup, Enlemi:39 5 ve Boylamı: dır. OluĢturduğu doğal görünüm ve güzellik açısından ayrı yaģam alanı sunmakta ve göç eden kuģların uğrak yeri olma özelliği göstermektedir. 44

46 Değerin bilinirliği; Bölgesel seviyede B, Ülke seviyesinde T, Milletlerarası seviyede: M Sulak Alan ve Benzeri Sahalar Adı Ġlçesi Bilinirlik Aras-Karasu Sulak Alanı Aralık B Sulak Alan ve Benzeri Sahalara ait SWOT Analizi Güçlü Yönler - KuĢ göç yolları üzerinde olan Iğdır ilinde sulak alanlarda kuģ gözlem olanağının varoluģu. - KuĢ gözlem kulesi gibi ekoturizm faaliyetlerine elveriģli turist çekme potansiyeli yüksek bir sulak alan oluģu. - Sulak alanın taģkın riskini belirli bir seviyeye kadar engelleyebildiği Fırsatlar - Sulak alan olma potansiyeli olan sahaların varlığı Zayıf Yönler - Sulak alanın denetlenmesindeki eksiklikler Tehditler - KuĢ göç yolu olan sulak alanın kaçak avcılar tarafından tehdit edilmesi Sulak Alan ve benzeri sahalara dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha geliģtirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin önlenmesine ve doğa turizminin geliģtirilmesine yönelik stratejik kararlar; - Ülkemizin konum itibariyle en fazla kuģun göç ettiği yollardan biri olan sulak alanımız ekoturizm açısından büyük bir öneme sahip olup, gerekli güvenlik önlemleri alınarak sahanın ekoturizme açılması halinde hem gelir kaynağı olacak hemde sulak alanda kaçak avlanmanın önüne geçilecektir. Av Turizmi Tuzluca Devlet Avlağı: Sahanın Çevresi: ,00 m alanı ise 5.594,69 Ha olup, Iğdır Ġli Güney Batısında ve Tuzluca Ġlçesi Güney Doğusunda yer almakta Batı 39 o 50 3 Kuzey paraleli 43 o 3 3 Doğu enlemi, Kuzeyde 39 o Kuzey paraleli 43 o Doğu enlemi, Doğuda 39 o 51 0 Kuzey paraleli 43 o Doğu enlemi, Güneyde 39 o Kuzey paraleli 43 o Doğu meridyeni ile enlem ve boylam değerleri arasında bulunmaktadır. 45

47 Değerin bilinirliği; Bölgesel seviyede B, Ülke seviyesinde T, Milletlerarası seviyede: M Av Turizmi Adı Ġlçesi Bilinirlik Tuzluca Devlet avlağı Tuzluca B Av Turizmi Sahalarına ait SWOT Analizi Güçlü Yönler - Çok çeģitli yaban hayvanlarını barındırması - Zorlu kıģ aylarında yaban hayatına yem desteği yapılabilmesi imkanlarının olması, - Avlak sayısının arttırılması imkanı, uygun sahaların mevcudiyeti. - Havaalanı olması Fırsatlar - Coğrafi bilgi sistemlerinin geliģmesi, - Mali imkanların teknolojik geliģimleri takip ve satın alma için yeterli olması - Avlak Ģirketlerinin kurumsallaģma çabaları, Zayıf Yönler - Kaçak avcıların çok fazla olması - Sahanın düzenli envanterinin yapılamaması - YetiĢmiĢ profesyonel av kılavuzlarının olmaması Tehditler - Av sayısının azalma eğilimi - Kaçak avcılarla mücadelede yetersiz kalınması Av turizmine ve av yaban hayatı değerlerine dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha geliģtirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin önlenmesine ve doğa turizminin geliģtirilmesine yönelik stratejik kararlar; - Bölgenin yaban hayvanı ve kaçak avlanma dikkate alındığında profesyonel av kılavuzlarının getirtilebilir ve yetiģtirilebilir nitelikte bir potansiyelinin olması. - Çok çeģitli yaban hayatı yapısının olmasından dolayı sahanın envanterinin düzenli bir Ģekilde yapılmasının yararlı olacağı. - Kaçak avcılara eğitim vererek sertifikalı avcı yetiģtirme imkanının olması ve eğitimi yaygınlaģtırarak av sayısındaki azalma eğilimini önleyebilecek kapasitenin olması 46

48 Seçkin Özellikli Diğer Sahalar Değerin bilinirliği; Bölgesel seviyede B, Ülke seviyesinde T, Milletlerarası seviyede: M Jeolojik oluģumlar Adı Ġlçesi Bilinirlik Mağaralar Tuz Mağarası Tuzluca B Hamurkesen Tuzluca B Kelekli Tuzluca B Çiçekli Tuzluca B Üçkaya(akdız) Tuzluca B Gaziler Tuzluca B Demirsıkan Tuzluca B Yaylalar Serdarbulak Aralık B Çıyrıklı Tuzluca B Korhan Iğdır Merkez B Süreyya ÇeĢmesi Aralık B Jeolojik OluĢum Sahalarına ait SWOT Analizi Güçlü Yönler - Tuzluca Tuz mağarasının astım, bronģit gibi hastalıklara Ģifa kaynağı olabilecek nitelikte sağlık turizmine imkan tanıması. - Envanteri yapılmamıģ ancak varlığı bilinen mağaralar - Turizm için kullanılabilir nitelikte olanların varlığı, - Yaylaların çok sayıda turizm çeģidine imkan veriyor olması, Fırsatlar Reklam yapmak için objenin var olan yüksek gücü, Tarihi özellikleri olan mağaraların da bulunması, Yaylalarda konaklama için basit kampçılık imkanlarının mevcudiyeti, Zayıf Yönler - Mağaraların envanterinin yapılmamıģ olması, - Mağaraların dağınık bir coğrafyada ve zor ulaģılır olması korunmasını zorlaģtırmaktadır, - Yaylacılığın azalma trendine girmesi - Yaylacılık yapanların turizm altyapısı ve turizm fikri olmaması, - Ġnsan kaynağının çok az olması, eğitim seviyelerinin düģüklüğü, Tehditler Ġnsanların mağara merakı ve tahrip etmeleri, kirletmeleri, Bilinç eksikliği, Yaylacılığın bazı yaylalarda tamamen ortadan kalkması, yaylacılık kültürünün yok olma riskinin varlığı, 47

49 Jeolojik oluģum değerlerine dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha geliģtirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin önlenmesine ve doğa turizminin geliģtirilmesine yönelik stratejik kararlar; - Tuzluca tuz mağaralarının astım, bronģit gibi hastalıklara Ģifa kaynağı olduğundan mağaranın sağlık turizmine açılması için envanterinin hızlı bir Ģekilde tamamlanmasının gerekliliği. - Yaylalarımızın çok sayıda turizm çeģidine imkan sağlıyor olması bölgede yaylacılık yapanlara turizm fikri ve alt yapısı hakkında eğitim verilmesine olanak sağlaması. 4. IĞDIR ĠLĠNDE DOĞA TURĠZĠM ÇEġĠTLERĠ BaĢlıca doğa aktiviteleri Ģunlardır: Atlı Doğa YürüyüĢü: Tarihi ve doğal güzelliklerin bulunduğu yörelerimizde düzenlenen günübirlik veya birkaç günlük gezi programları ile yapılmaktadır. Orman içi ekoturizm alanlarına yakın olan köylerden kiralanacak atlarla Ekoturistler hem ata binmenin zevkini hem de doğanın güzelliklerini izleme olanağı elde ederler. Atlı gezi alanları tespit edildi. (Aras- karasu sazlıkları, Ağrı Dağı küp gölü ve çevresi) Yaban Hayatı (Fauna) Gözlemciliği: Yaban hayvanlarının doğal yaģam ortamlarında fotoğraflamak, izlemek için foto safariler düzenlenir. Yaban hayatı zengin olan bazı ülkeler bu turizm türünü geliģtirerek önemli kazanç sağlamaktadırlar. Korhan yaylası, BulakbaĢı, Çıyrıklı, Süreyya ÇeĢmesi ve Tuzluca ve Aralık köyleri tespit edildi. 48

50 Dağcılık: Zirveye ulaģma isteğinin kayalara tırmanma tutkusu ile birleģmesi ile ortaya çıkan adrenalin yüklü bir spor dalıdır. Türkiye nin hemen her bölgesinde bulunan irili ufaklı dağları buturizm çeģidi için alternetifler oluģturmaktadır. Ağrı Dağına sportif tırmanıģlar ve diğer aktiviteler için Iğdırdan tırmanıģ güzergahları tespit edildi. Doğa YürüyüĢü (Trekking): Uzun ve zorlu yolculuk anlamına gelen trekking dayanıklılık gerektiren bir spor dalıdır. Dağcılığa göre daha sakin olan bu sporun dağcılıkla benzer yanları vardır. Doğa ile iç içe olmak, temiz hava, doğallıkla iç içe olmak gibi çekici yanları vardır. Doğa yürüyüģlerinin hafif olanları yaģlılar ve çocuklar için de uygundur. Doğa yürüyüģleri sırasında doğanın güzellikleri görülebilir ve fotoğraflanabilir. Alp Himalaya kuģağı üzerinde yer alan ülkemiz dağ ve sıradağları, flora ve faunasıyla doğa yürüyüģleri için önemli bir potansiyele sahiptir. Bu potansiyelin planlı bir yaklaģımla turizm olgusu içerisinde değerlendirilmesi, böylece turizmin tür ve aktivitelerinin zenginleģtirilerek 49

51 arz kapasitesinin geliģtirilmesi, alternatif turizm alanlarının koruma-kullanma dengesi içerisinde hizmete sunulması, tanıtılması, farklı yörelerin turizmin ekonomik ve sosyal katkılarından yararlandırılması açısından önemlidir. Büyük ve Küçük Ağrı dağı arasında kalan SERDAR BULAK yaylasında yapılacak olan Doğa yürüyüģü, Yamaç paraģütü aktivitelerinin yapılabileceği alanlar tespit edildi. Mağara Turizmi: Tuzluca ilçesinde bulunan ve 55 dönümlük bir araziyi kaplayan tuz mağarası ülkemizin 100 yıllık tuz ihtiyacını karģılayacak kapasitededir. Tünellerde bulunan havanın birçok solunum yolu hastalığına iyi geldiği bilinmektedir. Günlük 60 ton tuz üretilmektedir. Astım, bronģit hastalarına Ģifa olması gibi mağara tutkunlarınında hizmetine sunulacak olan TUZ MAĞARA sının Eko Turizme kazandırılması düģünülerek ilgili alan tespit edilmiģtir. Hamurkesen, kelekli, çiçekli, üçkaya(akdiz) gaziler demirsıkan, tuzluca tuz mağaraları, tekaltı dağı, karataģ, köroğlu mağarası ve setterhan tepesi mesire alanı olarak belirlendi. Bisiklet Turizmi: Bisikletin motorsuz ve doğa dostudur. Yine bisiklete binerken önemli derecede enerji harcanması nedeniyle sağlıklı yaģam için de önemli bir araçtır. Bütün bu özellikler bisiklet sporunu geliģtirmiģ ciddi organizasyonlar yapılır hale gelmiģtir. Büyük ve Küçük Ağrı dağı arasında kalan SERDAR BULAK Yaylasının bisiklet turizmine uygun olduğu tespit edilmiģtir. 50

52 Botanik Turizmi: Endemik ve nadir olan birçok bitki türü vardır. Bu flora zenginliği botanik turizmi ile ilgilenenler için büyük bir çekicilik oluģturmaktadır. Doğanın korunması için Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı tarafından birçok çalıģmalar yürütülmektedir. Bu amaçla Milli Park, Tabiat Parkı, Yaban Hayatı koruma sahası, Yaban Hayatı GeliĢtirme sahası, Tabiatı Koruma alanı, Tabiat Anıtı gibi koruma statüleri ilan ederek kaynak değeri açısından önemli olan alanları koruma altına almaktadır. Türkiye'nin bitki zenginliğinin en önemli nedenlerinden biri, buzul çağlarında Anadolu'nun bitkiler için bir sığınak olmasıdır. Günümüzde de Türkiye hiçbir Avrupa ülkesinde olmayan bir Ģekilde 3 farklı bitki alanının kesiģme noktasında yer almaktadır. Bu bitki alanları Akdeniz Bitki Alanı (Akdeniz ve Ege bölgelerini kapsamaktadır), Avrupa- Sibirya Bitki Alanı (Karadeniz ve Marmara Bölgesi ni kapsamaktadır), (Ġç Anadolu ve Doğu Anadolu). Ġlimiz Ġran-Turan Bitki Alanı Bölgesi ni kapsamaktadır. Ağrı Dağı Milli Parkı ve Tuzlaca Ġlçesi Tekelti Dağı çevresi ġifalı Bitkiler açısından botanik turizmi için uygun olduğu tespit edilmiģtir. Yayla Turizmi: Ülkemizde yer alan yaylaların, doğal güzellikleri, etnolojik ve diğer çekicilik yaratan özellikleri ile ekoturizme yönelik sundukları çok çeģitli ve eģsiz olanakların; koruma kullanma dengesi içerisinde turizm amaçlı değerlendirilmesi önemlidir. Türk kültüründe yaylaların önemi çok büyüktür. Özellikle Büyük ve Küçük Ağrı dağı arasında 51

53 kalan SERDAR BULAK yaylasında yapılacak festival ve etkinlikler sıcak yaz günlerini yaylada geçirmek isteyen Iğdır halkı ve çevre illerden gelecek olan Ekoturistlerin yaylalardaki otantik kültürü yaģarken oraların turizm gelirlerine de katkı bulunurlar.. KuĢ Gözlemciliği (Ornitoloji): KuĢ gözlemleme ülkemizde az sayıda insan tarafından bilinmesine rağmen diğer ülkelerde ornitoloji yıllardan beri yapılmakta olup önde gelen pek çok profesyonel organizasyon, Avrupa, Asya ve Afrika da doğal habitatları içinde kuģları gözleyip, bölgelerin kuģ toplumlarını ve belli kuģ türlerini araģtırmaktadırlar. Bunların dıģında pek çok amatör kuģ gözlem toplulukları da doğal ortamda yaban hayatını izlemektedirler. Farklı 466 kuģ türünün bulunduğu Türkiye, üreyen kuģlar açısından Avrupa nın en zengin ülkesi konumundadır. Farklı habitatların egemen olması, konumu itibari ile kuģ göç yolları üzerinde bulunması, sulak alanların zenginliği Türkiye de kuģ çeģitliliğinin yüksek olmasının sebeplerindendir. Bu zenginlik, Türkiye de kuģ gözlemciliğinin; dolayısıyla dünyada öne çıkan alternatif turizm dallarından kuģ gözlem turizminin geliģmesine olanak sağlamaktadır. Iğdır ve Aras Vadisi kuģların göç yolu üzerinde bulunmakta KuĢlar Rusya, Litvanya, Estonya, Ukrayna, Finlandiya, Polonya, Avusturya, Çek Cumhuriyeti, Belerus gibi ülkelerden, gruplar halinde yavrularıyla birlikte bu vadide konaklamakta, buradan Afrika'ya gitmektedir. 006 yılından beri Orman ve Su ĠĢleri Ġl ġube Müdürlüğü, Kuzey doğa derneği ve Kafkas üniversitesi tarafından yürütülen halkalama çalıģmaları neticesinde, 7 tür kuģ gözlenmiģ olup 164 türden yaklaģık 41,000 kuģ halkalanmıģ ve kayıt altına alınmıģtır. KuĢ gözlem alanı olarak Korhan yaylası, BulakbaĢı, Çıyrıklı, Süreyya ÇeĢmesi ve Tuzluca ve Aralık köyleri tespit edildi. 5

54 Foto Safari: Gezip görülen yerlerdeki doğal güzellikleri fotograflandırma isteği ile doğan turizm türüdür. Son zamanlarda tek baģına doğal alanları gezerek fotoğraflamak yerine daha önceden bilinen doğal alanlara gruplar halinde yapılan foto safariler tercih edilir duruma gelmiģtir. Böylece planlı yapılan etkinliklerle amaca daha iyi ulaģılır. Ġlimizdeki fauna ve flora zenginliği foto safariler için eģsiz imkanlar sunmaktadır. Foto safari alanı olarak Korhan yaylası, BulakbaĢı, Çıyrıklı, Süreyya ÇeĢmesi ve Tuzluca ve Aralık köyleri tespit edildi. Bu sahalarda zorlu geçen kıģ Ģartlarında yemleme yapmak suretiyle foto safari organizasyonları düzenlenebilir. KıĢ aylarında da yaban hayatı gözlemleme alanları oluģturulabilir. Av Turizmi: Ġnsanın yerleģik hayata geçmesi ile birlikte tarım ve hayvancılığın geliģmesi avcılık faaliyetlerini de azaltmıģtır. Bununla birlikte insanların av merakı ve doğayı keģfetme hevesi avcılığın hiçbir zaman vazgeçilmez bir aktivite olacağının bir göstergesidir. Ġlimiz coğrafi yapısı, bitki örtüsü ve yaban hayatı bakımından av turizminin geliģmesine elveriģli konumdadır. Ancak av hayvanlarımız, bugün için belirli türler dıģında av turizmine sunulabilecek belirli zenginliğe ulaģmıģ değildir. Av turizmine açılacak avlaklar, Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Av ve Yaban Hayatı Daire BaĢkanlığı tarafından tespit ve ilan edilmektedir. Ülkemizde av turizmi faaliyetleri; 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu, Yerli ve Yabancı Avcıların Avlanmalarına iliģkin Esas ve Usulleri Yönetmeliği ne göre yapılır. Yöredeki Avcı Derneği ve Diğer ilgili STK lar la görüģülerek Av turizm alanları tespit edildi ve Ağrı Dağı etekleri (Milli Park sınırları dıģında ki alanlar), Tuzluca Tekaltı Dağı ve Aralık ve Ġl merkezinde potansiyel sahalar belirlendi. 53

55 Sportif Olta Balıkçılığı: Doğa ile iç içe, ticari olmayan, hoģça vakit geçirmek amacıyla orman içi akarsu ve göllerde sportif olarak yapılan balık tutma aktivitesi sportif olta balıkçılığı olarak adlandırılır. Türkiye nin akarsularla örülü olması, hala kirlenmemiģ göl ve barajlarının bulunması sportif olta balıkçılığı için büyük olanaklar sunmaktadır. Bilinçli ve planlı bir faydalanma ile bu olanakların daha da artırılması mümkündür. Karakoyunlu Ġlçesi BulakbaĢı, Tuzluca Ekerek, Eğrekdere, Aralık Ġlçesi Karasu. Hava Sporları Turizmi: Ġlimiz, Yamaç ParaĢütü, Yelken Kanat, Planör, ParaĢüt, Balon gibi hava sporları için çok uygun arazi koģullarına sahiptir. Bölge bazında çok farklı topoğrafik yapıların olması bu spor dallarının geliģmesi için büyük bir avantaj sağlar. Hava sporları için Ağrı Dağı ve Korhan Yaylasının uygun olduğu tespit edilmiģtir. KıĢ Turizmi: KıĢ turizmi; kıģ sporları ve rekreasyon eylemleri yüksek dağlık kuģaklarda gerçekleģmektedir. Dağlık alanlarda; yerleģme merkezlerine uzaklığı, konumu, ulaģımı ve sundukları olanaklar ölçüsünde nitelik kazanırlar. Kayak sporu baģta olmak üzere diğer rekreatif özellikler kıģ mevsiminin yegane turizm eylemidir. Ağrı Dağı nın kıģ turizmine uygun olduğu tespit edilmiģtir. 54

56 Tarım ve Çiftlik (Agro) Turizmi: ġehrin yoğun iģ hayatından bunalan insanlar sakin bir köy yaģamını arzularlar. Köy hayatının içinde hafta sonlarını veya yaz tatillerini değerlendirmek üzere küçük bahçeleri olan köy evlerinde zevk amacıyla tarım ürünleri yetiģtirir, yerel halkın tarım etkinliklerine katılırlar. Böylece kırsal bölgelerin yerel halkıyla etkileģimde bulunarak gelirlerine turizm yoluyla katkıda bulunurlar. Tarımın Ġl genelinde yaygın olması sebebiyle tarım ve çiftlik turizmine uygun olduğu Ġlimizin bütün alanlarında belirlenmiģtir. Ġzcilik: Ġzcilik, gönüllü, uluslararası, üniformalı, çeģitli yaģ gruplarındaki gençlerin zihinsel, fiziksel, ruhsal, sosyal, duygusal ve karakter geliģimine katkıda bulunan bir gençlik faaliyetidir. Ġzcilik, milliyet, ırk, din ve dil ayrımı olmaksızın herkese açık, gönüllü, politik olmayan eğitimsel bir gençlik hareketidir. Ġzcilik, çocuk ve gençleri mevcut özellikleri ile bir bütün olarak ele alan, ruh ve beden sağlıklarını geliģtiren, onların boģ zamanlarını bir program çerçevesinde değerlendirilmesini sağlayan bir eğitim aracıdır. Büyük ve Küçük Ağrı dağı arasında kalan SERDAR BULAK Yaylasının Ġzcilik turizmine uygun olduğu tespit edilmiģtir. Kamp Karavan Turizmi: Ülkemiz, günübirlik dinlenme, eğlenme ve piknik amaçlı kullanımların yanı sıra, çadır ve karavanlı kamp yapma olanağına sahip, pek çok doğal alanlara sahiptir. Gözlerden uzak doğa ile baģ baģa vakit geçirmek isteyen insanlar için oldukça büyük imkânlar sunmaktadır. Büyük ve Küçük Ağrı dağı arasında kalan SERDAR BULAK Yaylasının Kamp ve Karavan turizmine uygun olduğu tespit edilmiģtir. 55

57 Festival turizmi: Festivaller, sosyal ve kültürel kutlama etkinlikleridir. Festivaller, dikkate değer bir ekonomik etki yaratan, turist çeken bir unsur olarak görülmektedir. Eski Anadolu Roma, Çin, Hint, Uzakdoğu ve Ortadoğu uygarlıklarında, Müslümanlık, Hıristiyanlık, Musevilik ve Budizm gibi dinlerin yaygın olduğu tüm toplumlarda geleneksel hale getirilmiģ ve günümüze kadar süregelen dinsel kökenli birçok festival bulunmaktadır. Günümüzdeki festivaller aģağıdaki gibi sınıflandırılmaktadır: Ülkemizde yılda 1000 in üzerinde yöresel festival yapılmaktadır. Bu festivallerin bazıları uluslararası düzeye ulaģmıģtır. Yörenin kültürünü, ürünlerini veya doğal zenginliklerini tanıtarak turist çekmeyi amaçlayan birçok festival günümüzde uluslararası düzeyde organize edilir hale gelmiģtir. Dini festivaller Tarımsal ürün festivalleri Folklor festivalleri (Geleneksel yaģam biçimlerine yönelik, yemek türleri, yerel büyükleri ve kahramanları anma vb.) Sanat festivalleri (resim, film, fotoğrafçılık, dans, tiyatro, Ģiir, müzik vb) Ağrı Dağı Milli Parkı Serdar Bulak Yaylası, Tuzluca Ġlçesinin Köyleri ve Korhan Yaylası potansiyel sahalardır. 56

58 Leylek Turizmi: Ġlimizde leyleklerin yaģama alanlarının olmasından dolayı turizme yönelik faaliyet yapılması planlanmaktadır. Doğa Turizmi kapsamında Ġlimizin iklim koģulları gözönüne alındığında sonbahar ve kıģ mevsiminde ilimizde yuva yapan ve göç yapmayan leyleklerin, internet vasıtasıyla tanıtımının yaģam alanlarının tanıtılmasıyla Foto safari Doğa Turizmine kazandırılması suretiyle ilimizin Eko Turizm potansiyeli geliģtirilebilir. Leylek adıyla özdeģleģmiģ ilimizde, leylek köylerinin oluģturulması için Aralık ilçesinde potansiyel sahalar mevcuttur. IĞDIR ĠLĠ ve ĠLÇELERĠNĠN ÖNE ÇIKAN DOĞA TURĠZMĠ DEĞERLERĠ MATRĠSĠ Aktivite/değer Tuzluca Karakoyunlu Aralık Ġlçesi Merkez Ġlçesi Ġlçesi Ġlçesi Değerler toplamı Dağcılık Dağ YürüyüĢü Mağaracılık (M) Atlı Doğa YürüyüĢü Bisiklet Turizmi Botanik Turizmi Yayla Turizmi KuĢ Gözlemciliği Turizmi Yaban Hayatı (Fauna) gözlemciliği Foto safari 57

59 Av Turizmi Sportif Olta Balıkçılığı Hava Sporu Turizmi KıĢ Turizmi Tarım ve Çiftlik (Agro) Turizmi Ġzcilik Kamp Karavan Turizmi Festival Turizmi Leylek Turizmi Iğdır ın doğa turizmi yönünden öne çıkan ilçeleri; - Aralık Ġlçesi (Ağrı Dağı Milli Parkı) 4.3. SEÇKĠN VE YÜKSEK DEĞER TAġIYAN () YILDIZ ALANLARIN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ VE POTANSĠYELĠNĠ GELĠġTĠRME ĠMKANLARININ ORTAYA KONULMASINA ĠLĠġKĠN ANALĠZLER AĞRI DAĞI MĠLLĠ PARKI Jeolojik Yapı Ağrı Dağı'nın tabanı görülmemesine rağmen volkaniktir. Üzerine Ağrı Dağı'na ait lavlar gelmiģtir. Kum katmanları arasında yer yer ince kil bantları görülür. Yer yer çapraz katmanlı olan formasyon orta boy çakıl taneleri ile deniz fosil ve gastropada türlerini içerir. Yapılan araģtırmalara göre Alt Pleyistosen de (günümüzde tahminen 1.8 milyon yıl önce ) Iğdır ile Doğubayazıt ovaları birleģirken kuzeybatı-güneydoğu doğrultusunda oluģan Iğdır fayında, volkanik faaliyete baģlamıģ, en son lav çıkıģı ise günümüzden yaklaģık yıl önce olmuģtur. Jeomorfolojik: Arazi yapısı zirveden itibaren buzul, (Türkiye'nin en büyük buzulu olup 1 km lik bir alanına sahiptir. Buzul kolları ise 0.5 ile 1.8 km arasında değiģen uzunluğa sahip olup, buzul kalınlığı 50m ile 100m arsında değiģmektedir. AĢağılara indikçe lav 58

60 akıntılarının oluģturduğu kokurdanlıklardan oluģur. Tüm sınırlar içerisinde arazi çok sarp ve engebelidir.) Alanın Genel Tanıtımı (Fiziki ve Coğrafi) Ağrı Dağı Milli Parkı Türkiye, Ermenistan, Nahcıvan ve Ġran Devlet sınırlarının kesiģme noktası yakınında, Ağrı ili, Doğubayazıt ilçesi, Iğdır ili, Aralık ve Karakoyunlu ilçelerinin sınırları içerisinde yer almaktadır. Ulusal ve uluslararası öneme sahip doğal ve kültürel kaynak değerleri olan Ağrı Dağı Milli Parkı sınırları içerisindeki Büyük Ağrı Dağı, 5137 m. yüksekliği ile Türkiye ve Avrupa Kıtasının en yüksek ve Dünyanın da ikinci en büyük volkanik dağı unvanına sahip olup açık havalarda Ermenistan, Nahcıvan, Azerbaycan ve Ġran toprakları ile Erzurum, Van, Kars, Bitlis yörelerinden görülebilen büyüklüktedir. Ağrı Dağı Milli Parkı olarak ilan edilen alan, flora ve fauna zenginliği, ilginç peyzaj özellikleri, jeolojik-jeomorfolojik oluģumları, sulak alanları, rekreasyonel potansiyeli, Türkiye nin ve Avrupa nın en yüksek noktası olması gibi ulusal ve uluslararası düzeyde kaynak değerlerine sahip, korumaya değer bir alan olması nedeniyle tarih ve 004/ 8078 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Ağrı Dağı Milli Parkı olarak ilan edilmiģtir. Doğu Anadolu gibi yüksek platolar ve dağlık kesimlerin geniģ yer kapladığı bir bölgede bulunan Iğdır ili, gerek iklim, gerekse toprak ve bitki örtüsü gibi tabii çevre özellikleri bakımından oldukça farklı özellikler gösterir. Bölge, Aras nehrinin birtakım birleģme boğazları ile birbirlerine bağladığı depresyonlardan (çöküntülerden) birisini oluģturur. Ancak, bu depresyon bölgesi, Aras nehri ve bu nehrin yatağı boyunca geçen Türkiye-Ermenistan sınırı tarafından hemen hemen iki eģit parçaya bölünmüģtür. Sınırlarımız dıģında kalan Erivan (Revan) ovası ile Iğdır Ovası'nın birlikte oluģturduğu bu depresyon bölgesinin tümüne "Sürmeli Çukuru" da denilmektedir. Fakat yörede bu çukurluğun sınırlarımız içerisinde kalan kısmına "Sürmeli Çukuru", Ermenistan sınırları içerisinde kalan bölümüne ise "Sahat Çukuru" adı verilmektedir Kafkas sıradağlarında, Kuzey Enlem, Doğu Boylamında yer alan ve Volkanik bir dağ olan Ağrı dağı 5165 metrelik rakımıyla, Anadolu Yarımadasının en yüksek doruğudur metreye kadar bazalt daha sonra sonraki yükseklikte andezit lavlarından oluģarak volkanik bir dağ özellikleri gösterir. Dağın doruğunda bir örtü buzulu vardır. Doğu yüzünde Serdarbulak yaylası ve 3896 m. yükseklikteki Küçük Ağrı Dağı yer alır. Büyük Ağrı Dağının doruk bölgesi kalın örtü buzulu ile kaplı bulunmaktadır. Sonuç 59

61 olarak gerek Büyük Ağrı Dağı gerek Küçük Ağrı Dağı volkanik faaliyetleri tamamlamıģ birer sönmüģ volkan dağıdır. Büyük Ağrı Dağında buzul oluģumu ve buzul morfolojisi bakımından Türkiye nin en önemli ve çok ilgi çeken bölgesidir. Ağrı dağının üzeri, kalın bir örtü buzulu ile kaplıdır. Yüzlerce metre kalınlığa ulaģan bu kraterin üzerinde yataklaģmıģ olan bu örtü buzulu Ağrı Dağının orta ve batı dorukları arasında yer alan boyunlardan güney, güney batı ve kuzey batı yönlerine aģağılara sarkan doruk düzlüğünden sonra, eğime uyarak aģağılara sarkan bu buzullar vadi buzulluğu özelliği kazanır. Kuzey batı yönünde 3500 metreye kadar sarkar. Dağın kuzey batı yamacında yaklaģık 3600 metre yükseklikte bir göl mevcuttur. Bu gölün bir yan baca krater gölüm, yoksa bir sirk gölümü olduğu henüz bir netlik kazanmamıģtır. Ağrı dağı bir volkan dağı ve buzulların çok zengin olmasına rağmen Büyük Ağrı Dağı üzerinde gerek buzul göllerine, gerek volkanik kökenli göllere rastlanmamıģtır. Ancak Ağrı Dağının kuzeybatı yüzünde 3600 metre yükseklikte görülen küp gölüdür. Ağrı Dağı, Türkiye, Ermenistan, Nahçıvan ve Ġran devlet sınırlarının kesiģme noktası yakınında yer almaktadır. Türkiye nin en yüksek noktası olan bu dağ, Doğu Anadolu Bölgesi nde, Erzurum-Kars Yaylası kesimini Murat havzasından ayıran merkezi sırt Karasu- Aras Dağları nın doğu ucunda yükselen büyük bir volkan konisidir. Her iki dağın çevre uzunluğu 18 km olup, km² lik bir taban üzerinde yükselmektedir. Dağın tepe tarafı üç çatallıdır ve en yükseği Iğdır a bakmaktadır. Ağrı dağı küçük tepeler teģkil etmeden, birdenbire tek baģına yükselerek dünya volkanlarının en görkemlisi olmuģtur. Dağ geniģ bir alana egemen olduğu için Iğdır Ġli nin ve Nahçıvan ın her tarafından, Ağrı ilinin birçok yerinden, Van, Erzurum, Kars, Ermenistan ve Ġran ın yüksek yerlerinden görünmektedir. Genellikle doğu-batı doğrultusunda uzanan kıvrımlı temelin güneye doğru yön değiģtirdiği ve Van havzasını Ġran Azerbaycan ından ayıran dağlara geçtiği bir kesime yerleģmiģtir. Dağın, %65 lik kesimi Iğdır Ġli nde, % 35 lik kesimi ise Ağrı Ġli topraklarında kalır. Ağrı Dağı Milli Parkının Ekoturizm Potansiyelinin Öne Çıktığı ve Sunduğu Aktiviteler Ağrı Dağı nın etekleri rekreatif kullanımlar açısından oldukça elveriģlidir. Büyük Ağrı ve Küçük Ağrı Dağı nın kuzey yamacında yer alan devlet ormanını takiben Bilican Mahallesi yakınındaki Sağım Yurdu Mağarası mevkiinde günübirlik kullanımlar için oldukça elveriģli bir alan bulunmaktadır. UlaĢım imkânlarının elveriģsiz olmasına rağmen üstün peyzaj özellikleri ve manzara güzelliklerinin yanı sıra ulusal ve uluslararası bir üne sahip Ağrı Dağı ve çevresi doğaseverler ve dağcılar için vazgeçilmez bir tutkudur. Alan, halen düzensiz olarak 60

62 yapılmakta olan yamaç paraģütü ve sportif olta balıkçılığı için de elveriģlidir. Genel kapsamda yapılması planlanan baģlıca aktiviteler Ģunlardır. 1- KuĢ Gözlemciliği AKTĠVĠTELER - YürüyüĢ ve Sırt Çantalı Geziler (Doğa Gezileri) 3- Bisiklet Gezileri, 4- Atlı geziler, 5- Yaban Hayatı Gözlemciliği (fauna gezileri), 6- Bakir Orman Gezileri, 7- Fotosafariler, 8- Botanik gezileri, 9- Ekosistem Tabanlı Doğa Eğitimi Programları, 10- Bilimsel turizm, 11- Aile/Yerli Turistler, 1- Köy ürünleri satın alma, Sahanın Turizm Talebi Değerleri tablosu Halihazırdaki ziyaretçi Uzun Devreli GeliĢim Planı yapılmadığından Eko turizme sayısı yönelik veriler bilinmemektedir. Para harcama Ziyaretçi Profili GeliĢlerinin Ġlk 5 Sebebi Kıyaslanabileceği saha Uzun Devreli GeliĢim Planı yapılmadığından Konaklama, yeme-içme, yanında yöresel el sanatı ve yöresel kurutulmuģ veya konserve ürünler alınarak para ödeme Ģekilleriyle Tespit edilememiģtir. Dağcılık ve Bilimsel AraĢtırma 1- Doğa Gezileri, - Botanik gezileri, 3- Yaban Hayatı ve KuĢ Gözlemciliği (fauna gezileri), 4- Adrenalin gezileri (kaya tırmanıcılığı vb.) 5- Fotosafariler, 6- Doğa Eğitimi Programları Türkiye ve Avrupa nın önemli dağları (Alpler, Everest, Erciyes, Uludağ vs.) UlaĢılabilirlik Analizi Sahanın Uluslararası Orta derecede yakın; saat (1-3 saat arasında) havaalanına yakınlığı Alana UlaĢım Özel taģıt () Ziyaretçinin Genel ulaşım 61

63 Toplu taģıma () kanaati:kolay Diğerleri ( ) (Bisiklet, motosiklet, yürüyüģ, atlı vb.) UlaĢım için problemler: Altyapı Analizi Yetersiz Yeterli Ġyi Açıklama TaĢımacılık ağı Özel ve toplu taģıma Yerel ağ(toprak,asfalt) Stabilize toprak kısmen asfalt Anayollara bağlantı Asfalt yol Yerel genel taģımacılık Kafile ziyareti olmadığından Programlar Rotalar tespit edilmediğinden Ücretler Alanda UDGP olmadığından ĠĢaret levhaları Alanda UDGP olmadığından Genel yer iģaret 10 adet Milli Park iģaret levhaları lavhası Bilgi panoları Bilgi panoları yetersizdir. Araçlar için park kapasitesi Alanın UDGP si olmadığından Park yeri yoktur. Bilgi alma ve tercüme kolaylıkları Valilik bünyesinde ve ilimizde tercüme bürolarının olmayıģı Restoran sayısı Herhangi bir restoran yoktur. Yeme içme konaklama analizi Restoranların durumu Yemek Standartları Barınma imkanları Kategori Sayısı Açıklama Turistik 6 Iğdır Merkez Yerel 50 Iğdır Merkez Yüksek standartlı yemek sunanlar : 6 Yeterli ve yöresel standartta yemek sunanlar: 40 Kötü standartta yemek sunanlar : 10 Kategori KuruluĢ Sayısı Yatak Sayısı (iyi-kötü-orta) Oteller ORTA Hosteller (Misafirhaneler) Yatak&kahvaltı oteli Rota üstü kulübeler Bungalov tarzı Kamp alanı Diğerleri: Pansiyon

64 Sunduğu değerlerden Alan turist ziyaret döngüsüne girecek Ģekilde turistlerin ilgisini çekecek diğer alanlara yakın mı? Alandaki yabanıl varlıklar Sahanın kendine has seçkin ve diğer önemli özellikleri; Tek-eĢsiz olanlar var mı? Biraz farklı ama değerli olanlar Diğer ilgi çeken yerlere benzer olanlar Evet-Hayır Evet Bayrak türler Diğer ilginç yaban hayatı (fauna) Kelebekler Var-Yok 63 Var Var Var Hangi Sahalar Ġshak PaĢa sarayı (Doğubeyazıt) Neler? Türkiyenin ve Avrupanın en yüksek dağı ve en geniģ buzulunun olması, Dünyanın en büyük Meteor çukurlarından birinin burada olması(ağrı Ġli sınırları ve Korhan yaylası) Hz. Nuh Peygamberin gemisinin Ağrı Dağında olduğuna inanılması Sunduğu özellikleri Tarih Turizmi Tarihi: 1784 yılında yapılmıģtır. Su maymunu (Myocastor Var coypus). Su samuru (Lutra lutra), Var Kafkas Çıvgını, YeĢil Arı KuĢu ve Saz Horozu Aglais (Aglais urticae) Agro türü (Agrodiaetus sp.) Büyük Beyazmelek Lahanakelebeği (Pieris brassicae) Christoph'un Esmergözü (Plebejus christophi) Çokgözlü Amasyaesmeri (Polyommatus mithridates) Çokgözlü Esmer (Aricia agestis) Çokgözlü Gökmavisi (Polyommatus bellargus) Çokgözlü Mavi (Polyommatus icarus) Esmerboncuk (Lasiommata maera) Esmerperi (Hyponephele lupina) GümüĢ Benekli Zıpzıp (Hesperia comma) GümüĢlekeli Esmergöz (Plebejus argus) Ġran Zıpzıp Perisi (Coenonympha saadi) Karagözmavisi (Glaucopsyche alexis) Esmerboncuk (Lasiommata megera) Mann'ın Beyazmeleği (Pieris mannii)

65 Endemik Bitkiler Mermer Zıpzıpı (Carcharodus lavatherae) Sarıbandlı Zıpzıp (Pyrgus sidae) Sevbeni (Satyrium abdominalis) Yeni Benekli Melek (Pontia edusa) Balanse soğanı (Tür-cins :Allium balansae) Familya: liliaceae, Yayla Çiçeği (Tür-cins : helichrysum arenarium (L) Moench.Familya: Var asteraceae, Davis üçgülü (Tür-cins : Trifolium davisii hossain Familya: fabaceae ve Sormuk (Türcins : onosma nigricaule H.Riedl Familya: boraginaceae Tatmin edici yaban hayatı izleme imkanı (Varsa) Tatmin edici yaban hayatı izleme imkanı Garanti edilen türler var mı? Genellikle rastlanma ihtimali ġans veya mevsime bağlı olanlar Memeliler KuĢlar Açıklama Kurt, Çakal, Tilki, TavĢan Yüksek Yaban Keçisi, Yaban Koyunu, Boz Ayı, VaĢak Keklik, ġahin, Kaya Kartalı, Doğan Yüksek Alanda bulunan tesisler Sahadaki tesisler Yetersiz Yeterli Ġyi Durum Açıklaması Rekreasyonel tesisler Sahada herhangi bir Spor tesisleri Diğerleri rekreasyon ve spor tesisi bulunmamaktadır. TaĢıma Kapasitesi Analizi Sosyal ve ekonomik taģıma kapasitesi Değerlendirme ġekli: 1- Tamamen Sağlanabiliyor, - Genel Olarak Sağlanıyor, 3- Veri Yok, 4- Çoğunlukla Sağlanamıyor 5- Hiç Sağlanamıyor Göstergeler Tüm ilgi grupları turizmden elde edilen gelirden eģit pay alırlar Tüm ilgi grupları turizm geliģimine oranlı bir miktar para 64

66 yatırımı yapabilir Yerel ekonomi için turizm faydaları açıktır Turizm geliģimiyle ilgili paydaģların ihtiyaç,istek ve önerileri ele alınıyor Tüm ilgi gruplarına önem veriliyor Ġlgi gruplarının birbiriyle olan iliģkileri iyi Beraber çalıģmanın önemi biliniyor Ġyi bir iģbirliği içindeler Belirli kararların alınma amacı saklanmıyor Yerel ilgi grupları karar almada söz sahibi Bölgesel ilgi grupları karar almada söz sahibi Diğer sektörler de turizm geliģimine fayda sağlıyor Turizm kırsal ekonomiye destek veriyor Geleneksel faaliyetler ve üretim türleri turizm geliģiminden sonra geliģme gösterdi Turizm geliģimi istihdamı artırma beklentilerini karģılıyor Yerel halk, özellikle gençler için yeni iģ imkanı ortaya çıktı Kendi turizm iģini kurmak isteyenlere yeterli destek veriliyor Turizm iģi kurmak için eğitim ve öğretim veriliyor Planlı turizm uygulaması yapılıyor Yerel köyler ve kamusal alanın özelliği turizmden sonra zarar görmemiģtir. Turizm temel olarak yerel mal ve hizmetlerden faydalanır Bölgemizi ziyaret eden turist sayısı yeterlidir Turizm kültürel mirasın devamına yardımcı oluyor Turizm endüstriyel mirasın sürdürülmesi için yardımcı oluyor Turizm geliģimi peyzaj dokusuna zarar vermiyor Turizm doğanın korunmasına yardımcı oluyor Turizm kültürel manzaranın korunmasına yardımcı oluyor Turizm hayat kalitesini artırıyor Sosyal ve Ekonomik TaĢıma Kapasitesi Verilerini Değerlendirme Sonuçları; Faaliyet Genel etkiler Müspet /menfi Ekolojik taģıma kapasitesi analizi Korunan alan üzerindeki etki Kabul edilebilir Kamping&piknik Müspet AhĢap Hediyelik eģyaların satılması, Müspet Kabul edilemez Etki Kabul edilebilir ancak; Alanda bazı düzenlemeler yapılması gerekir. Potansiyele sahip ancak yöre halkını bilinçlendirmek 65

67 Dağcılık,trekking Müspet Olta balıkçılığı Müspet Yeme içme Menfi Doğa yürüyüģü Müspet Mağaracılık Müspet Yaban hayatı ve kuģ gözlemi Müspet Bilimsel geziler Müspet gerekir. Amatör olarak yapılmakla birlikte profesyonelleģmesi gerekir. GeliĢigüzel yapılmakta ancak belirlediğimiz alanlarda yapılması hususunda halkı bilinçlendirmek gerekir. Ziyaretçiler genellikle günübirlik olup yanlarında getirdikleri yiyecek ve içeceklerle karģılamaktadır. GeliĢigüzel yapılmakta olup belirlediğimiz rotalarda yapılması hususunda halkın bilinçlendirilmesi gerekir. Mağara turizmi olmamakla birlikte potansiyele sahip mağaralar varolup planlamasının yapılması gerekir. Belirli alanlarda yapılmakla birlikte potansiyel göz önüne alındığında mevcut alanların sayısının artırılması gerekir. Nadir Ģekilde yapılmakla birlikte bölgenin büyük bir kısmının araģtırılmadığı göz önüne alındığında sayısının arttırılması gerekir. 66

68 Ġzlemeye esas olan Ekolojik Göstergeler aģağıdaki Ģekilde incelenmelidir. 1- Tamamen doğru, - Genel olarak doğru, 3- Veri yok, 4- Çoğunlukla yanlıģ, 5- Hiç yok, Ekolojik taģıma kapasitesinin etkileri; Ekolojik göstergeler Bitkiler turizm artıģından etkilenmemektedir YürüyüĢ yolarından yürümeyen turistler bitkilere çok zarar veriyor Turizmden dolayı daha fazla toprak erozyonu meydana gelmektedir Korunan alanın suları gözle görünür Ģekilde kirlenmektedir Turizm geliģimi sebebi ile balık miktarı azalmıģtır Korunan alanın yer altı suları içme suyu olarak kullanılabilir Turistler yaban hayatı için rahatsız edici bir faktördür Turizmden dolayı flora ve faunada ölümler artmıģtır Ekolojik TaĢıma Kapasitesi Verilerini Değerlendirme Sonuçları; Fiziki/idari TaĢıma Kapasitesi Ġncelemesi ve Değerlendirmesi; (1-Akıcı, yeterli - Ġyi, 3- Fena değil, 4- Kötü, 5- Çok Kötü) Fiziki/idari taģıma kapasitesi Yer Kapasite Altyapı Korunan alana giriģ yolları Korunan alandaki yol ağı Korunan alan içindeki toplu taģıma araçları Park giriģi Park etme akıģ Park yeri imkanları Yer sayısı Biletleme yönlendirme Bilgi imkanları ĠĢaret levhaları Yetkililer Uzun Devreli GeliĢim Planı yapılmadığından Korunan Ziyaretçi merkezi Alanda verilere iliģkin bilgi Ofisler yoktur. Basılı ve görsel materyal Yiyecek içecek temini Tedarik Ticaret Seçenekler Kolaylık tesisleri Tuvaletler Atıkların toplanması Patika ağı Yeterlilik durumu Yaban hayatı izleme Sayısı ve uygunluğu noktaları Aktiviteler At-katır kiralama ÇalıĢanlar Yeterli sayıda Donanımlı 67

69 5. IĞDIR ĠLĠ VE ĠLÇELERĠNĠN KIYAS YÖNTEMĠ ĠLE KISA DEĞERLENDĠRMESĠ KarĢılaĢtırma yöntemi, kapsam dahilindeki unsurun benzerleri ve rakipleri ile arasındaki farkı görmesi ve daha ilerlemesine itici güç olması amaç edinilerek verimliliği arttırma yöntemidir. KarĢılıklı bilgi alıģveriģi olarak değerlendirilen bu yöntemde, kopyalama değil, kendi ürünlerimize yönelik ilham almak, uyarlamak hedeftir. Gelecek eğilimlerini Ģimdiden görüp, müģterinin isteklerini Ģimdiden karģılamaya hazırlıklı olmayı gerektirir. KarĢılaĢtırma yapılan ilçenin/ilin baģarılı oluğu hususta takip ettiği yolun ilçede/ilde alınabilirliği araģtırılmalıdır. KIYAS YÖNTEMĠ ĠLE DOĞA TURĠZMĠ POTANSĠYELĠ YÜKSEK OLAN BAZI ĠLÇELERĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ IĞDIR ĠLĠ Ġlçe Kıyaslanan Kıyaslama Örnek Alınacak Deneyim Tuzluca Aralık- Karakoyunlu Aralık- Karakoyunlu- Tuzluca Ġl/ilçe Çankırı- Merkez Fethiye Rize sebebi, Tuz Mağarası- Ekoturizm Yamaç ParaĢütü- Trekking Atlı Doğa Gezisi Çankırı tuz mağarasına yapılması planlanan projeler ilimiz tuzluca ilçesinde bulunan tuz mağaramız içinde örnek teģkil etmektedir. Ülkemizde yamaç paraģütünün önemli merkezlerinden biri olan Fethiye, Ağrı Dağında yapılması planlanan yamaç paraģütü- Trekking faaliyetlerinde örnek alınabilir. Rize yaylarında yapılan Atlı Doğa Gezileri ilimiz yaylarında da yapılması hususunda örnek teģkil etmektedir. 68

70 6. IĞDIR ĠLĠ SÜRDÜRÜLEBĠLĠR DOĞA TURĠZMĠ STRATEJĠLERĠ 6.1.GeliĢme Stratejileri Strateji 1. Doğa turizmi yatırım projelerine uygulanmak için teģviklerin sağlanması ile Iğdır da turizm sektöründe yatırımların arttırılması Strateji. Yüksek potansiyele sahip ilçelerde yerel kalkınmada turizmin güçlü bir araç olarak öne çıkarılması 6.. Pazarlama Stratejisi Strateji 1. Milletler arası, ülke geneli, bölgesel ve yerel ölçekte markalaģmanın hedeflenmesi, ülke çapında tanıtım ve pazarlamaya ek olarak varıģ noktaları bazında tanıtım ve pazarlama faaliyetlerine baģlanması 6.3. Ziyaretçi Yönetimi Stratejisi Strateji 1. Koruma ilkeleri ve ziyaretçi yönetim kriterlerinin ile yaygınlaģtırılması, bunun yanında, müģteri beklentilerine de dayalı sürdürülebilir ziyaretçi yönetiminin sağlanması 6.4. Ġzleme ve Değerlendirme Stratejisi (Turizmin etkilerinin ve sürdürülebilirliğin izlenmesi) Strateji 1. Turizmin etkilerinin izlenmesi için, izleme birimlerince göstergelerden yararlanılması 69

71 Eylem no Öncelik 6.1. KAPASĠTE GELĠġTĠRME Amaç: ilgili paydaģların turizm(ekoturizm) açısından kapasitelerini geliģtirmek. Süresi Eylem Açıklama Yapacak kiģi ve kuruluģlar ĠĢbirliği ortakları BĢl. Tar Bütçesi ve Finans kaynağı Göstergeler 1 1 Ekoturizm eğitimi Yerel halkının ekoturizm hakkında eğitimi, Ekoturizme sunulabilecek ürünlerin geliģtirilmesi konusunda eğitimlerin sağlanması. STK, SERKA, OSĠ, SANAYĠ VE TĠCARET ODASI, KÜLTÜR TURĠZM ĠL MÜDÜRLÜĞÜ MUHTARLIK, BELEDĠYE, MEB, STK 013 SERKA, SANAYİ VE TİCARET ODASI 3 3 Ekoturizm Konseyi ve Ekoturizm Dernekleri Kurulması Doğa koruma eğiticileri yetiģtirmek Eko-turizmde hedef birliğinin sağlanması, ĠĢbirliği için sözleģme imzalanması Doğa eğitimi için görev alacak eğitimcilerin eğitilmesi, plan dönemi içinde ÖZEL GĠRĠġĠM OSĠ, MEB VE ÜNĠVERSĠTELER MUHTARLIK, BELEDĠYE 013 BELEDĠYE ÜNĠVERSĠTE 013 SERKA, SANAYİ VE TİCARET ODASI 4 4 Üniversitelerle iģbirliği 5 5 Yerel profesyonel av kılavuzu eğitimi Faaliyetlerin planlanma, geliģtirme ve uygulamalarında Iğdır Ünv. ve komģu illerdeki üniversitelerden bilimsel destek alınması için iģbirliği yapılacaktır, Av turizmine profesyonel yaklaģım sağlanacaktır. OSĠ, STK DERNEKLER 013 OSĠ DERNEKLER 013 SERKA, SANAYİ VE TİCARET ODASI OSĠ 70

72 Eylem no Öncelik 6.. FĠZĠKSEL ALTYAPININ OLUġTURULMASI Amaç; altyapıyı güçlendirmek veya geliģtirmek Süresi Eylem Açıklama Yapacak kiģi ve kuruluģlar ĠĢbirliği ortakları BĢl. Tar Bütçesi ve Finans kaynağı Göstergeler 1 1 Atık yönetimi Katı atıkların yönetimi konusunda, vahģi depolama yapılması engellenecektir. BELEDĠYE, ĠL ÖZEL ĠDARESĠ DERNEKLER, ĠL ÇEVRE VE ġehġrlġk MÜDÜRLÜĞÜ 014 BAKANLIK, SERKA,SODES, ĠLLER BANKASI 1 Alan düzenleme Korhan ve Serdar Bulak Yaylalarında yayla turizm faaliyetleri doğrultusunda alan düzenleme yapılacaktır. KÜLTÜR TURĠZM ĠL MÜDÜRLÜĞÜ KAYMAKAMLIKLAR DERNEKLER ĠL ÇEVRE VE ġehġrlġk MÜDÜRLÜĞÜ 014 SERKA,SODES, ĠL ÖZEL ĠDARESĠ Patika düzenlemeleri (trekking, yol ağı oluģturma ve düzenleme) Mağaraların Ziyarete Açılması Trekking güzergahı olarak tespiti edilen tüm sahalarda patika düzenlemeleri ve her türlü tanıtıcı, bilgilendirici elemanların yapımı ve yerine konması 03 yılına kadar tamamlanacaktır. bilgileri verilen mağaraların ekoturistlerin ziyaretine açılması için gerekli düzenlemeler yapılması KÜLTÜR TURĠZM ĠL MÜDÜRLÜĞÜ, OSĠ, ĠL ÖZEL ĠDARESĠ KÜLTÜR TURĠZM ĠL MÜDÜRLÜĞÜ, OSĠ, ĠL ÖZEL ĠDARESĠ DERNEKLER DERNEKLER, ÜNĠVERSĠTE SERKA,SODES, ĠL ÖZEL ĠDARESĠ KÜLTÜR TURĠZM ĠL MÜDÜRLÜĞÜ SERKA,SODES, KÜLTÜR TURĠZM ĠL MÜDÜRLÜĞÜ 71

73 Eylem no Öncelik 6.3. ENVANTER, ÜRÜN OLUġTURMA, ÜRÜN ÇEġĠTLENDĠRME VE GELĠġTĠRME, SERTĠFĠKALANDIRMA, TANITIM VE PAZARLAMANIN YAPILMASI Amaç: mevcut ekoturizm ürünlerinin ortaya çıkarılması, geliģtirilmesi, tanıtımı ve pazarlamasını yapmak. Süresi Eylem Açıklama Yapacak kiģi ve kuruluģlar ĠĢbirliği ortakları BĢl. Tar Bütçesi ve Finans kaynağı Göstergeler 1 1 Kültürel ürün envanteri ürünleri sunuma hazır hale getirme Geleneksel hayat tarzı, kültüre iliģkin olarak doğadan toplanan, üretilen gıda maddeleri veya doğal materyalden üretilen el sanatları vb. Değerlerin tespiti, satılabilir hale getirilmesi, sözlü değerlerin envanteri, bunların turizme sunulabilir hale getirilmesi. STK,ÜNĠVERSĠTE OSĠ, ĠL KÜLTÜR TURĠZM MÜDÜRLÜĞÜ DERNEKLER, ÜNĠVERSĠTE 014 ĠL KÜLTÜR TURĠZM MÜDÜRLÜĞÜ Yeni tesisler Zamanla geliģim gösteren ve potansiyeli artan yerlere belirlenmiģ ekoturizm standartlarına uygun yeni eko-turizm tesisleri ÖZEL GĠRĠġĠM. OSĠ, ĠL ÖZEL ĠDARESĠ, ĠL KÜLTÜR TURĠZM MÜDÜRLÜĞÜ DERNEKLER, BELEDĠYELER 015 ĠL KÜLTÜR TURĠZM MÜDÜRLÜĞÜ, ĠL ÖZEL ĠDARESĠ, ÖZEL GĠRĠġĠM 7

74 Eylem no Öncelik 6.4. izleme VE DEĞERLENDĠRMEYE YÖNELĠK EYLEMLER Amaç: ekoturizm faaliyetlerinin izlenmesine iliģkin kriterlerin belirlenmesi, izlemenin yapılması, raporlama, değerlendirme ve geri bildirimlerin yapılması. Süresi Eylem Açıklama Yapacak kiģi ve kuruluģlar ĠĢbirliği ortakları BaĢlan gıç tarihi Bütçesi ve Finans kaynağı Göstergeler 1 1 DeğiĢimin sınırlarının belirlenmesi Doğal ve kültürel değerleri etkileyen tüm turizm faaliyetlerinin kabul edilebilir değiģimin sınırlarının belirlenmesi, bu çalıģmanın hedefi yöresel düzeyde kabul edilebilir sınırların tespitidir. ORMAN VE SU ĠġLERĠ, ĠL GIDA, TARIM ve HAYVANCILIK MÜDÜRLÜĞÜ ÜNĠVERSĠTELER WWF, DERNEKLER 014 ĠL ÖZEL ĠDARESĠ, ÖZEL GĠRĠġĠM ĠL KÜLTÜR TURĠZM MÜDÜRLÜĞÜ SERKA, SODES Çevresel etkilerin izlenmesi Ekonomik etkilerin izlenmesi Sosyal ve kültürel etkilerin izlenmesi DeğiĢimlere göre izlenecektir. DeğiĢimlere göre izlenecektir. DeğiĢimlere göre izlenecektir. ÇEVRE ġehġrcġlġk MÜDÜRLÜĞÜ, ORMAN VE SU ĠġLERĠ, BELEDĠYELER ĠL GIDA, TARIM ve HAYVANCILIK MÜDÜRLÜĞÜ ORMAN VE SU ĠġLERĠ, ĠL GIDA, TARIM ve HAYVANCILIK MÜDÜRLÜĞÜ ÜNĠVERSĠTELER DERNEKLER, KÜLTÜR TURĠZM MÜD. DERNEKLER, ÜNĠVERSĠTE DERNEKLER, 014 BELEDİYELER DERNEKLER, SERKA, SODES 014 DERNEKLER, SERKA, 014 ĠL KÜLTÜR TURĠZM MÜDÜRLÜĞÜ SANAYĠ VE TĠCARET ODASI 5 1 Sürdürülebilirliğin izlenmesi DeğiĢimlere göre izlenecektir. ORMAN VE SU ĠġLERĠ, ÇEVRE VE ġehġrcġlġk MÜD. DERNEKLER, 014 SANAYĠ VE TĠCARET ODASI 73

75 7. Değerlendirme ve Öneriler BaĢarı, hedeflerin tutması ve sonuç olarak amaçlara ulaģılması ile gelecektir. Her geçen yıl master planında öngörülen hedeflerin amacına ulaģacağı beklenmektedir. Master planı bazı eksiklikler rağmen bugünkü koģulların hedeflere doğru daha da iyileģerek ulaģacağı varsayımı ile hazırlanmıģtır. Beklentilerin, böylelikle çalıģmaların karģılıklı olarak gerçekleģtirileceği umulmaktadır. Bu çalıģmayı daha güçlü hale getirerek yeni çalıģmaların yapılması temenni edilmektedir. Zaman içerisinde hazırlanan planın günün koģullarına ve bilimsel geliģmelere uyumunu takip edilerek, gerekirse yenilemeler yapılarak yola devam edilmesi gerekmektedir. Halkın Eko Turizm hizmet çeģitlerinden hangisini tercih ettiği Ev Pansiyonculuğu 6% 5% 5% 1% 15% 8% Yöresel ürünlerin satışı Yöresel rehberlik hizmetleri Yöresel ürünlerin ve el sanatlarının yapımı Yöresel yemeklerin yapımı Diğer Doğa Turizmi Master Planı PaydaĢlarının yapmıģ oldukları anket sonuçları değerlendirilmesi sonucunda yöre halkın Eko Turizm hakkındaki görüģleri doğrultusunda; Ev Pansiyonculuğu %1,Yöresel Ürünlerin SatıĢı(hediyelik eģya, kilim vs.) %8, Yöresel rehberlik hizmetleri ( Alan kılavuzu vs.) %15, Yöresel ürünlerin ve el sanatlarının yapımı(imalat, üretim vs.) %5, Yöresel yemeklerin yapımı %6 ve Eko Turizm konusu hakkında baģka hizmetler için %5 lik kesim görüģ bildirmiģ olup; bütün bu değerlendirmeler sonucunda yöre halkının yapılacak olan faaliyetler ve teģvikler sonucunda eko turizme yatkın olacağı kanaatine varılmıģtır. Önemli Korunan Alanımız olan Ağrı Dağı Milli Parkının Uzun Devreli GeliĢim Planının yapılması neticesinde; Ġlimiz için Doğa Turizmi potansiyeli olarak; KuĢ Gözlemciliği, YürüyüĢ ve Sırt Çantalı Geziler (Doğa Gezileri), Bisiklet Gezileri, Atlı geziler, Yaban Hayatı Gözlemciliği 74

T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI III. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ EDİRNE ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ EDİRNE İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI

T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI III. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ EDİRNE ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ EDİRNE İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI III. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ EDİRNE ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ EDİRNE İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI EDİRNE 2013 SUNUġ Orman ve Su ĠĢleri Bakanı Sayın Prof. Dr. Veysel EROĞLU nun 2012 yılındaki

Detaylı

MERSĠN ĠLĠNDE DOĞA TURĠZMĠ MASTER PLANI TASLAK

MERSĠN ĠLĠNDE DOĞA TURĠZMĠ MASTER PLANI TASLAK MERSĠN ĠLĠNDE DOĞA TURĠZMĠ MASTER PLANI 2013 2023 TASLAK SUNUġ Önümüzdeki yıllarda Mersin ilimizin sadece yerel turizm için değil, uluslararası turizm için de cazip bir turizm üssü haline gelmesi dileğimizdir.

Detaylı

PROJE YÖNETĠCĠSĠ M. FEHMĠ YÜKSEL Bölge Müdürü PROJE KOORDĠNATÖRÜ PROJE EKĠBĠ

PROJE YÖNETĠCĠSĠ M. FEHMĠ YÜKSEL Bölge Müdürü PROJE KOORDĠNATÖRÜ PROJE EKĠBĠ GAZĠANTEP ĠLĠNDE DOĞA TURĠZMĠ MASTER PLANI 2013 2023 PROJE YÖNETĠCĠSĠ M. FEHMĠ YÜKSEL Bölge Müdürü PROJE KOORDĠNATÖRÜ MUSTAFA GÖZEL Gaziantep ġube Müdürü PROJE EKĠBĠ ABDULLAH GÖKSEL, DĠLEK KAHRAMAN MÜHENDĠS

Detaylı

PROJE YÖNETĠCĠSĠ Haluk ÖZDER Bölge Müdürü. PROJE KOORDĠNATÖRÜ Nevzat ALĞAN Kocaeli ġube Müdürü

PROJE YÖNETĠCĠSĠ Haluk ÖZDER Bölge Müdürü. PROJE KOORDĠNATÖRÜ Nevzat ALĞAN Kocaeli ġube Müdürü PROJE YÖNETĠCĠSĠ Haluk ÖZDER Bölge Müdürü PROJE KOORDĠNATÖRÜ Nevzat ALĞAN Kocaeli ġube Müdürü PROJE EKĠBĠ Biyolog Songül ÇETĠN Nilgün AÇIKGÖZ Dilek ADIGÜZEL 2013 Ġmtiyaz Sahibi: T.C. Orman ve Su ĠĢleri

Detaylı

KONYA TABİAT TURİZMİ MASTER PLANI

KONYA TABİAT TURİZMİ MASTER PLANI T.C. ORMAN VE SU ĠġLERĠ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MĠLLĠ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 8. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ KONYA TABİAT TURİZMİ MASTER PLANI 2016 H A Z I R L A Y A N M E H M E T Ö Z D E M Ġ R D OĞA K O R U M A

Detaylı

PROJE YÖNETĠCĠSĠ Haluk ÖZDER Bölge Müdürü PROJE KOORDĠNATÖRÜ PROJE EKĠBĠ

PROJE YÖNETĠCĠSĠ Haluk ÖZDER Bölge Müdürü PROJE KOORDĠNATÖRÜ PROJE EKĠBĠ 1 PROJE YÖNETĠCĠSĠ Haluk ÖZDER Bölge Müdürü PROJE KOORDĠNATÖRÜ Dr. Merih USLU Ġstanbul ġube Müdürü PROJE EKĠBĠ AyĢe KUZLU Biyolog Özge USAL DÖNMEZ Uzm. Biyolog ġükriye GÜN Orman Mühendisi Kapak Tasarımı:

Detaylı

Sayfa 3. 5.1.1. Ġspir YHGS Genel Özellikleri

Sayfa 3. 5.1.1. Ġspir YHGS Genel Özellikleri Ġçindekiler 1. GĠRĠġ 1.1.Doğal Alanlar, Yöre Ġnsanının Geleneksel Hayatı, Kırsal Kalkınma, Sürdürülebilir Turizm Alternatifi ve Erzurum Ġlinde Sürdürülebilir Doğa Turizmi 1.2. Doğal Alanlar ve Sürdürülebilir

Detaylı

KIRIKKALE ĠLĠNDE DOĞA TURĠZMĠ MASTER PLANI

KIRIKKALE ĠLĠNDE DOĞA TURĠZMĠ MASTER PLANI KIRIKKALE ĠLĠNDE DOĞA TURĠZMĠ MASTER PLANI 2013 2023 KISALTMALAR SUNUġ ÖNSÖZ ÇALIġMANIN MAKSADI ĠÇĠNDEKĠLER 1 İÇİNDEKİLER 1. GĠRĠġ... 4 1.1 DOĞAL ALANLAR, YÖRE ĠNSANININ GELENEKSEL HAYATI, KIRSAL KALKINMA,

Detaylı

KONYA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI

KONYA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI T.C. ORMAN VE SU ĠġLERĠ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MĠLLĠ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 8. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ KONYA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013 H A Z I R L A Y A N M E H M E T Ö Z D E M Ġ R D O ĞA K O R U M A V

Detaylı

T.C. ORMAN VE SU ĠġLERĠ BAKANLIĞI 15. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ ADIYAMAN DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023

T.C. ORMAN VE SU ĠġLERĠ BAKANLIĞI 15. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ ADIYAMAN DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023 T.C. ORMAN VE SU ĠġLERĠ BAKANLIĞI 15. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ ADIYAMAN DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023 EDĠTLEYEN: Yrd. Doç. Dr. A. Kadir ÇORBACI ArĢ. Gör. Caner ÇALIġKAN 2 ÖNSÖZ Zengin bir doğa turizmi potansiyeline

Detaylı

2013-2023 ARDAHAN İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI

2013-2023 ARDAHAN İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 013-03 ARDAHAN İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 1 ARDAHAN ĠLĠNDE DOĞA TURĠZMĠ MASTER PLANI 013 03 ÖNSÖZ Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğünün yazılı emirleri doğrultusunda Ardahan Ġli Doğa Turizmi

Detaylı

PROJE YÖNETİCİSİ Emin KARAMAN Bölge Müdürü PROJE KOORDİNATÖRÜ PROJE EKİBİ

PROJE YÖNETİCİSİ Emin KARAMAN Bölge Müdürü PROJE KOORDİNATÖRÜ PROJE EKİBİ PROJE YÖNETİCİSİ Emin KARAMAN Bölge Müdürü PROJE KOORDİNATÖRÜ Mahmut TEMEL Çorum Şube Müdürü PROJE EKİBİ Yüksel ŞİMŞİR, Zekerya DELİCE, Hayri KÖMÜR, Nuray ÜNAL EDİTÖRLER Yüksel ŞİMŞİR Nuray ÜNAL Kapak

Detaylı

YOZGAT ĠLĠNDE DOĞA TURĠZMĠ MASTER PLANI 2013-2023 TASLAK

YOZGAT ĠLĠNDE DOĞA TURĠZMĠ MASTER PLANI 2013-2023 TASLAK YOZGAT ĠLĠNDE DOĞA TURĠZMĠ MASTER PLANI 2013-2023 TASLAK IX. Bölge Müdürlüğü YOZGAT ġube Müdürlüğü KISALTMALAR AB AD AFAD AÍ AK AKUT ASPÍM AvS AY B Ba BB BSTM Cn CBS Cz ÇEKÜL Çġ D DB DG DGR DKMPGM DSÍ

Detaylı

BĠNGÖL ĠLĠNDE DOĞA TURĠZMĠ MASTER PLANI

BĠNGÖL ĠLĠNDE DOĞA TURĠZMĠ MASTER PLANI BĠNGÖL ĠLĠNDE DOĞA TURĠZMĠ MASTER PLANI 013 03 T.C ORMAN VE SU ĠġLERĠ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MĠLLĠ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 13. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ BĠNGÖL ġube MÜDÜRLÜĞÜ 013 1 SUNUġ Doğa turizmi çevreye zarar

Detaylı

T.C. ORMAN VE SU ĠġLERĠ BAKANLIĞI 13. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ BAYBURT ġube MÜDÜRLÜĞÜ BAYBURT ĠLĠNDE DOĞA TURĠZMĠ MASTER PLANI

T.C. ORMAN VE SU ĠġLERĠ BAKANLIĞI 13. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ BAYBURT ġube MÜDÜRLÜĞÜ BAYBURT ĠLĠNDE DOĞA TURĠZMĠ MASTER PLANI T.C. ORMAN VE SU ĠġLERĠ BAKANLIĞI 13. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ BAYBURT ġube MÜDÜRLÜĞÜ BAYBURT ĠLĠNDE DOĞA TURĠZMĠ MASTER PLANI 2013 2023 2013 1 ÖNSÖZ Gezmek, görmek, dinlenmek, değiģik kültür ve mekânları tanımak

Detaylı

RİZE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2014 2023 T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI

RİZE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2014 2023 T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI RİZE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2014 2023 T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR 12. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ RİZE 2014 SUNUŞ İlimiz, coğrafyası ve stratejik konumu nedeniyle uluslararası

Detaylı

DENĠZLĠ ĠLĠNDE DOĞA TURĠZMĠ MASTER PLANI

DENĠZLĠ ĠLĠNDE DOĞA TURĠZMĠ MASTER PLANI DENĠZLĠ ĠLĠNDE DOĞA TURĠZMĠ MASTER PLANI 2013 2023 KISALTMALAR SUNUġ ÖNSÖZ ÇALIġMANIN MAKSADI ĠÇĠNDEKĠLER 1. GĠRĠġ 1.1 DOĞAL ALANLAR, YÖRE ĠNSANININ GELENEKSEL HAYATI, KIRSAL KALKINMA, SÜRDÜRÜLEBĠLĠR TURĠZM

Detaylı

SİNOP DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI

SİNOP DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI SİNOP DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI T.C. ORMAN VE SU ĠġLERĠ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MĠLLĠ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 10. Bölge Müdürlüğü SĠNOP SĠNOP DOĞA TURĠZMĠ MASTER PLANI Hazırlayanlar Ercan YENĠ Orman ve

Detaylı

BALIKESİR DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023

BALIKESİR DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023 T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 3. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ BALIKESİR ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ BALIKESİR DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023 Bilim ve teknolojide gerçekleşen

Detaylı

NİĞDE TURİZMİNİN ÇEŞİTLENDİRİLMESİNE YÖNELİK EKO TURİZM EYLEM PLANI 2013-2023

NİĞDE TURİZMİNİN ÇEŞİTLENDİRİLMESİNE YÖNELİK EKO TURİZM EYLEM PLANI 2013-2023 Orman ve Su İşleri Bakanlığı 7. Bölge Müdürlüğü Niğde Şube Müdürlüğü 3 NİĞDE TURİZMİNİN ÇEŞİTLENDİRİLMESİNE YÖNELİK EKO TURİZM EYLEM PLANI 3-3 NİĞDE TURİZMİNİN ÇEŞİTLENDİRİLMESİNE YÖNELİK EKO TURİZM EYLEM

Detaylı

ISPARTA İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023

ISPARTA İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023 ISPARTA İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023 I s p a r t a İ l i D o ğ a T u r i z m i M a s t e r P l a n ı 2 0 1 3-2 0 2 3 Sayfa 1 ÖNSÖZ Günümüz teknolojilerinde meydana gelen değişimler neticesinde

Detaylı

Sürdürülebilir Kırsal Planlamada Doğa Turizmi ve Yerellik

Sürdürülebilir Kırsal Planlamada Doğa Turizmi ve Yerellik Sürdürülebilir Kırsal Planlamada Doğa Turizmi ve Yerellik Yrd.Doç.Dr. Gül GÜNEŞ Atılım Üniversitesi Meslek Yüksekokulu Müdürü Turizm ve Otel İşletmeciliği Bölümü İşletme Fakültesi ggunes@atilim.edu.tr

Detaylı

http://bolge5.ormansu.gov.tr

http://bolge5.ormansu.gov.tr T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ V. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ KÜTAHYA İLİ (2013 2023) http://bolge5.ormansu.gov.tr Özellikle son yüzyılda sanayileşmeye bağlı olarak

Detaylı

1.Bölge Müdürlüğü Kırklareli Şube Müdürlüğü KIRKLARELİ İLİ MASTER PLANI (2013-2023) KIRKLARELİ Trakyanın incisi

1.Bölge Müdürlüğü Kırklareli Şube Müdürlüğü KIRKLARELİ İLİ MASTER PLANI (2013-2023) KIRKLARELİ Trakyanın incisi 1.Bölge Müdürlüğü Kırklareli Şube Müdürlüğü KIRKLARELİ İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI (2013-2023) KIRKLARELİ Trakyanın incisi KIRKLARELİ İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023 KISALTMALAR CBS :Coğrafi

Detaylı

GAZİANTEP İLİNE AİT TABİAT TURİZMİ MASTER PLANI ÇALIŞMASI

GAZİANTEP İLİNE AİT TABİAT TURİZMİ MASTER PLANI ÇALIŞMASI 1 2 GAZİANTEP İLİNE AİT TABİAT TURİZMİ MASTER PLANI ÇALIŞMASI İçindekiler 1. GİRİŞ... 5 1.1. Tabii Alanlar, Yöre İnsanının Geleneksel Hayatı, Kırsal Kalkınma, Sürdürülebilir Turizm Alternatifi Ve Gaziantep

Detaylı

BİTLİS İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI

BİTLİS İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI BİTLİS İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013 2023 SUNUŞ Turizm faaliyetlerinin uzun dönemde sürdürülebilir olması için geniş kapsamlı, dikkatli, katılımcı ve paylaşımcı olarak planlaması, sürecin etkin yönetimi

Detaylı

ERZĠNCAN ĠLĠNDE DOĞA TURĠZMĠ MASTER PLANI

ERZĠNCAN ĠLĠNDE DOĞA TURĠZMĠ MASTER PLANI ERZĠNCAN ĠLĠNDE DOĞA TURĠZMĠ MASTER PLANI 3 3 ÇALIġMANIN MAKSADI Bu çalıģma ile Erzincan ilinde yapılabilecek doğa turizmi faaliyetlerinin tespit edilerek, bu faaliyetlerin yapılacağı alanların tanıtımını

Detaylı

ġekiller Listesi 6 Tablo Listesi 6 Grafik Listesi 6 Resimler Listesi 6 Harita Listesi 7 SUNUġ 8 SUNUġ 9 1.GĠRĠġ 11

ġekiller Listesi 6 Tablo Listesi 6 Grafik Listesi 6 Resimler Listesi 6 Harita Listesi 7 SUNUġ 8 SUNUġ 9 1.GĠRĠġ 11 1 2 ĠÇĠNDEKĠLER Sayfa No ġekiller Listesi 6 Tablo Listesi 6 Grafik Listesi 6 Resimler Listesi 6 Harita Listesi 7 SUNUġ 8 SUNUġ 9 1.GĠRĠġ 11 1.1. Doğal Alanlar, Yöre Ġnsanının Geleneksel Hayatı, Kırsal

Detaylı

Fotoğraf: Ertan KUDUBAN Gölyanı Obası

Fotoğraf: Ertan KUDUBAN Gölyanı Obası Fotoğraf: Ertan KUDUBAN Gölyanı Obası İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER III Şekiller Listesi V Tablo Listesi V Grafik Listesi V KISALTMALAR VI SUNUŞ VII SUNUŞ 8 1- GİRİŞ 1 1.1 DOĞAL ALANLAR, YÖRE İNSANININ GELENEKSEL

Detaylı

KIRġEHĠR ĠLĠNDE DOĞA TURĠZMĠ MASTER PLANI (2013 2023) TASLAK

KIRġEHĠR ĠLĠNDE DOĞA TURĠZMĠ MASTER PLANI (2013 2023) TASLAK . GĠRĠġ KIRġEHĠR ĠLĠNDE DOĞA TURĠZMĠ MASTER PLANI (3 3) TASLAK. Doğal Alanlar, Yöre Ġnsanının Geleneksel Hayatı, Kırsal Kalkınma, Sürdürülebilir Turizm Alternatifi Ve KırĢehir Vilayetinde Sürdürülebilir

Detaylı

YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI

YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI II. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ YALOVA ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ PROJE KOORDİNATÖRÜ Gürcan OLCAY Yalova Şube Müdürü PROJE EKİBİ Emre Can ÇELİK Alev BEKLER Fahrettin

Detaylı

ORMAN VE SU ĠġLERĠ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MĠLLĠ PARKLAR 13.BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ AĞRI ġube MÜDÜRLÜĞÜ

ORMAN VE SU ĠġLERĠ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MĠLLĠ PARKLAR 13.BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ AĞRI ġube MÜDÜRLÜĞÜ ORMAN VE SU ĠġLERĠ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MĠLLĠ PARKLAR 13.BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ AĞRI ġube MÜDÜRLÜĞÜ AĞRI DOĞA TURĠZM MASTER PLANI PROJE YÖNETĠCĠSĠ MEHMET SIDDIK KILINÇER PROJE KOORDĠNATÖRÜ Ahmet Celal KABA

Detaylı

KARS ĠLĠNDE DOĞA TURĠZMĠ MASTER PLANI

KARS ĠLĠNDE DOĞA TURĠZMĠ MASTER PLANI KARS ĠLĠNDE DOĞA TURĠZMĠ MASTER PLANI 2013 2023 KISALTMALAR SUNUġ ÖNSÖZ ÇALIġMANIN MAKSADI ĠÇĠNDEKĠLER 1. GĠRĠġ 1.1 DOĞAL ALANLAR, YÖRE ĠNSANININ GELENEKSEL HAYATI, KIRSAL KALKINMA, SÜRDÜRÜLEBĠLĠR TURĠZM

Detaylı

Şekiller Listesi 6 Tablo Listesi 6 Grafik Listesi 6. Resimler Listesi 6 Harita Listesi 7 SUNUŞ 8 SUNUŞ 10 1.GİRİŞ 12

Şekiller Listesi 6 Tablo Listesi 6 Grafik Listesi 6. Resimler Listesi 6 Harita Listesi 7 SUNUŞ 8 SUNUŞ 10 1.GİRİŞ 12 1 2 İÇİNDEKİLER Sayfa No Şekiller Listesi 6 Tablo Listesi 6 Grafik Listesi 6 Resimler Listesi 6 Harita Listesi 7 SUNUŞ 8 SUNUŞ 10 1.GİRİŞ 12 1.1. Doğal Alanlar, Yöre İnsanının Geleneksel Hayatı, Kırsal

Detaylı

BOLU. DOĞA TURĠZMĠ GELĠġME PLANI. 1 S a y f a

BOLU. DOĞA TURĠZMĠ GELĠġME PLANI. 1 S a y f a BOLU DOĞA TURĠZMĠ GELĠġME PLANI 3 3 T.C. ORMAN VE SU ĠġLERĠ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MĠLLĠ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ I. Bölge Müdürlüğü BOLU-3 S a y f a İÇİNDEKİLER. GİRİŞ. DOĞAL ALANLAR, YÖRE İNSANININ

Detaylı

TOKAT İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI

TOKAT İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI TOKAT İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013 2023 SUNUŞ Mustafa TAŞKESEN Vali 1 ÖNSÖZ Dünyada her alanda değişim ve gelişmelerin yaşandığı günümüzde, turizm alanında da önemli değişimler yaşanmaktadır. Deniz-kum-güneş

Detaylı

ANKARA İLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013 2023 TASLAK

ANKARA İLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013 2023 TASLAK ANKARA İLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013 2023 TASLAK i KISALTMALAR UNEP CBS STK IUCN TİGEM AŞTİ ÖDA ÖKA ÖBA İUCN WWF WTO TİES UNEP UDGP THK YHGS MP ODTÜ TİES TBMM TCDD MSB TRT :Birleşmiş Milletler

Detaylı

İ Ç İ N D E K İ L E R

İ Ç İ N D E K İ L E R İ Ç İ N D E K İ L E R İ Ç İ N D E K İ L E R... 2 SUNUŞ... 5 SUNUŞ... 6 1. GİRİŞ...7 1.1. DOĞAL ALANLAR, YÖRE İNSANININ GELENEKSEL HAYATI, KIRSAL KALKINMA, SÜRDÜRÜLEBİLİR TURİZM ALTERNATİFİ ve ARTVİNİLİNDE

Detaylı

Sayın Valimizin Önsözü 4 Önsöz 5

Sayın Valimizin Önsözü 4 Önsöz 5 DİYARBAKIR DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI (2013 2023) ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI MALATYA XV. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ DİYARBAKIR ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ (Şubat 2013) I İÇİNDEKİLER Sayın Valimizin Önsözü 4 Önsöz 5 1. GİRİŞ

Detaylı

İlgi Grupları ve Yerel Organizasyon. Samsun İli Doğa Turizmi Değerleri

İlgi Grupları ve Yerel Organizasyon. Samsun İli Doğa Turizmi Değerleri 1 Sürdürülebilir Doğa Turizmi İlgi Grupları ve Yerel Organizasyon Samsun İli Genel Özellikleri Samsun İli Doğa Turizmi Değerleri Doğa Turizmi Stratejileri Sonuç ve Öneriler 2 Nispeten bozulmamış, dokunulmamış

Detaylı

ORDU İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023

ORDU İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023 ORDU İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 013-03 PROJE YÖNETİCİSİ Emin KARAMAN Bölge Müdürü PROJE KOORDİNATÖRÜ N.İlksen KANDEMİR Ordu Şube Müdür V. PROJE EKİBİ Taceddin YÜCE Görkem GENÇ İmtiyaz Sahibi: T.C. Orman

Detaylı

TEKIRDAG DOĞA TURİZMİ

TEKIRDAG DOĞA TURİZMİ TEKIRDAG DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI (2013-2023) TEKİRDAĞ İLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013 2023 KISALTMALAR Bu Master Planda geçen; OSİ: Orman ve Su İşleri Bakanlığı, ÇŞM: Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,

Detaylı

İÇİNDEKİLER. Önsöz... iii Sunuş... iv İçindekiler...v Tablolar Listesi...xi Şekiller Listesi... xii Kısaltmalar Listesi... xiii GİRİŞ...

İÇİNDEKİLER. Önsöz... iii Sunuş... iv İçindekiler...v Tablolar Listesi...xi Şekiller Listesi... xii Kısaltmalar Listesi... xiii GİRİŞ... v İÇİNDEKİLER Önsöz... iii Sunuş... iv İçindekiler...v Tablolar Listesi...xi Şekiller Listesi... xii Kısaltmalar Listesi... xiii GİRİŞ...1 BİRİNCİ BÖLÜM GENEL TURİZM KAVRAMLARI 1. GENEL TURİZM KAVRAMLARI...5

Detaylı

MALATYA TURİZM GELİŞTİRME ÇALIŞTAYI SONUÇ RAPORU 29-30 NİSAN 2011 MALATYA

MALATYA TURİZM GELİŞTİRME ÇALIŞTAYI SONUÇ RAPORU 29-30 NİSAN 2011 MALATYA MALATYA TURİZM GELİŞTİRME ÇALIŞTAYI SONUÇ RAPORU 29-30 NİSAN 2011 MALATYA 29-30 Nisan tarihleri arasında Malatya nın kültür ve turizmde mevcut durumunu ortaya koymak, mevcut yürütülen projeleri ele almak

Detaylı

SAMSUN DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023

SAMSUN DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023 T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI XI. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ SAMSUN DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023 ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI XI. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ SAMSUN-2013 SAMSUN DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023

Detaylı

BOLU TABİAT TURİZMİ GELİŞME PLANI. T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ IX. Bölge Müdürlüğü BOLU-2016

BOLU TABİAT TURİZMİ GELİŞME PLANI. T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ IX. Bölge Müdürlüğü BOLU-2016 BOLU TABİAT TURİZMİ GELİŞME PLANI 2016 2019 T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ IX. Bölge Müdürlüğü BOLU-2016 İÇİNDEKİLER 1. GİRİŞ 1.1 TABİİ ALANLAR, YÖRE İNSANININ

Detaylı

DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI

DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 3. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ ÇANAKKALE ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ ÇANAKKALE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013 2023 İÇİNDEKİLER 1. GİRİŞ... 1 1.1. DOĞAL

Detaylı

NĠHAĠ RAPOR, EYLÜL 2011

NĠHAĠ RAPOR, EYLÜL 2011 9. GENEL SONUÇLAR... 1 9.1. GĠRĠġ... 1 9.2. DEĞERLENDĠRME... 1 9.2.1. Ġlin Genel Ġçeriği... 1 9.2.2. Proje Bölgesinin Kapasiteleri... 1 9.2.3. Köylülerin ve Üreticilerin Kapasiteleri... 2 9.2.4. Kurumsal

Detaylı

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti. Ülkesel Fizik Planı. Bölüm III. Vizyon, Amaç ve Hedefler (Tasarı)

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti. Ülkesel Fizik Planı. Bölüm III. Vizyon, Amaç ve Hedefler (Tasarı) Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Ülkesel Fizik Planı Bölüm III. Vizyon, Amaç ve Hedefler (Tasarı) Şehir Planlama Dairesi İçişleri Bakanlığı Lefkoşa - Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti 2014 İçindekiler 1. Giriş...

Detaylı

T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ HATAY İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI

T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ HATAY İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ HATAY İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 013 03 1 ÖNSÖZ Teknolojideki gelişmeler, eğitimli insanların artması, yaşam standardındaki

Detaylı

NEVŞEHİR TURİZMİNİN ÇEŞİTLENDİRİLMESİNE YÖNELİK EKO TURİZM EYLEM PLANI 2013-2023

NEVŞEHİR TURİZMİNİN ÇEŞİTLENDİRİLMESİNE YÖNELİK EKO TURİZM EYLEM PLANI 2013-2023 NEVŞEHİR TURİZMİNİN ÇEŞİTLENDİRİLMESİNE YÖNELİK EKO TURİZM EYLEM PLANI -3 Orman ve Su İşleri Bakanlığı 8. Bölge Müdürlüğü Nevşehir Şube Müdürlüğü/NEVŞEHİR Şubat NEVŞEHİR TURİZMİNİN ÇEŞİTLENDİRİLMESİNE

Detaylı

T.C. BĠNGÖL ÜNĠVERSĠTESĠ REKTÖRLÜĞÜ Strateji GeliĢtirme Dairesi BaĢkanlığı. ÇALIġANLARIN MEMNUNĠYETĠNĠ ÖLÇÜM ANKET FORMU (KAPSAM ĠÇĠ ÇALIġANLAR ĠÇĠN)

T.C. BĠNGÖL ÜNĠVERSĠTESĠ REKTÖRLÜĞÜ Strateji GeliĢtirme Dairesi BaĢkanlığı. ÇALIġANLARIN MEMNUNĠYETĠNĠ ÖLÇÜM ANKET FORMU (KAPSAM ĠÇĠ ÇALIġANLAR ĠÇĠN) ÇALIġANLARIN MEMNUNĠYETĠNĠ ÖLÇÜM ANKET FORMU (KAPSAM ĠÇĠ ÇALIġANLAR ĠÇĠN) Düzenleme Tarihi: Bingöl Üniversitesi(BÜ) Ġç Kontrol Sistemi Kurulması çalıģmaları kapsamında, Ġç Kontrol Sistemi Proje Ekibimiz

Detaylı

Dr. Müge ŞANAL. Ziraat Mühendisi Antalya

Dr. Müge ŞANAL. Ziraat Mühendisi Antalya Dr. Müge ŞANAL Ziraat Mühendisi 06.04.2017 Antalya 1 Ülkemiz binlerce yıllık kültürel birikimi ve doğal güzellikleri ile dünyanın önemli kültür ve turizm merkezleri arasında yer almaktadır. 2 Kültür ve

Detaylı

Fotoğraf: Ertan KUDUBAN. Gölyanı Obası

Fotoğraf: Ertan KUDUBAN. Gölyanı Obası Fotoğraf: Ertan KUDUBAN Gölyanı Obası İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER III Şekiller Listesi V Tablo Listesi V Grafik Listesi V KISALTMALAR VI SUNUŞ VII SUNUŞ III 1- GİRİŞ 1 1.1 DOĞAL ALANLAR, YÖRE İNSANININ GELENEKSEL

Detaylı

PROJE YÖNETİCİSİ Haluk ÖZDER Bölge Müdürü. PROJE KOORDİNATÖRÜ Nevzat ALĞAN Kocaeli Şube Müdürü

PROJE YÖNETİCİSİ Haluk ÖZDER Bölge Müdürü. PROJE KOORDİNATÖRÜ Nevzat ALĞAN Kocaeli Şube Müdürü PROJE YÖNETİCİSİ Haluk ÖZDER Bölge Müdürü PROJE KOORDİNATÖRÜ Nevzat ALĞAN Kocaeli Şube Müdürü PROJE EKİBİ Biyolog Songül ÇETİN Nilgün AÇIKGÖZ Dilek ADIGÜZEL 2013 İmtiyaz Sahibi: T.C. Orman ve Su İşleri

Detaylı

MARKA ŞEHİR ÇALIŞMALARINDA AVRUPA ŞEHİR ŞARTI SÖZLEŞMESİ DİKKATE ALINMALI

MARKA ŞEHİR ÇALIŞMALARINDA AVRUPA ŞEHİR ŞARTI SÖZLEŞMESİ DİKKATE ALINMALI ENER DEN MARKA ŞEHİR AÇIKLAMASI VAHDET NAFİZ AKSU, ERZURUM DA YAPILAN MARKA ŞEHİR TOPLANTISINI DEĞERLENDİRDİ: ENER olarak, Erzurum un Marka Şehir haline gelmesini yeni kalkınma paradigması oluşturulmasıyla

Detaylı

ZONGULDAK DOĞA TURİZMİ GELİŞME PLANI

ZONGULDAK DOĞA TURİZMİ GELİŞME PLANI ZONGULDAK DOĞA TURİZMİ GELİŞME PLANI T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 10. Bölge Müdürlüğü SİNOP ZONGULDAK DOĞA TURİZMİ GELİŞME PLANI Hazırlayanlar Ercan YENİ

Detaylı

BİLECİK DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI

BİLECİK DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ BİLECİK DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 20132023 ÇALIŞMANIN MAKSADI 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu ve Milli Parklar Yönetmeliği

Detaylı

OSMANİYE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023

OSMANİYE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023 OSMANİYE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023 ORMAN VE SU İŞLER BAKANLIĞI (DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR) VII. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ ÖNSÖZ İnsanoğlu, varoluşundan günümüze kadar doğa ile iç içe bulunmakta ve temel

Detaylı

HAVZA PROJELERĠNDE SOSYO-EKONOMĠK GĠRDĠLERĠN BELĠRLENMESĠ. Prof.Dr.Özden GÖRÜCÜ KahramanmaraĢ Sütçü Ġmam Üniversitesi Orman Fakültesi

HAVZA PROJELERĠNDE SOSYO-EKONOMĠK GĠRDĠLERĠN BELĠRLENMESĠ. Prof.Dr.Özden GÖRÜCÜ KahramanmaraĢ Sütçü Ġmam Üniversitesi Orman Fakültesi HAVZA PROJELERĠNDE SOSYO-EKONOMĠK GĠRDĠLERĠN BELĠRLENMESĠ Prof.Dr.Özden GÖRÜCÜ KahramanmaraĢ Sütçü Ġmam Üniversitesi Orman Fakültesi Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı ÇölleĢme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü

Detaylı

İZMİR İLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI

İZMİR İLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü IV. Bölge Müdürlüğü İzmir Şube Müdürlüğü İZMİR İLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI KISALTMALAR AFAD: Afet ve Acil Durum Yönetimi

Detaylı

DÜZCE İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013 2023

DÜZCE İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013 2023 DÜZCE İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013 2023 T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 9. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ DÜZCE 2013 1 DÜZCEİLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013 2023

Detaylı

2010 I. DÖNEM GEBZE EĞİTİM PROGRAMLARI

2010 I. DÖNEM GEBZE EĞİTİM PROGRAMLARI 2010 I. DÖNEM GEBZE EĞİTİM KuruluĢumuz ilgili Devlet KuruluĢları tarafından devlet destekleri kapsamındaki eğitim ve danıģmanlık faaliyetlerinde yetkilendirilmiģ bulunmaktadır. 1 STRATEJĠK PLANLAMA EĞĠTĠM

Detaylı

T.C. KARTAL BELEDİYE BAŞKANLIĞI İSTANBUL

T.C. KARTAL BELEDİYE BAŞKANLIĞI İSTANBUL KARARIN ÖZÜ : Sivil Savunma Uzmanlığı nın Görev ve ÇalıĢma Yönetmeliği. TEKLİF : Sivil Savunma Uzmanlığı nın 31.03.2010 tarih, 2010/1043 sayılı teklifi. BAġKANLIK MAKAMI NA; Ġlgi: 18.03.2010 tarih ve 129

Detaylı

http://bolge5.ormansu.gov.tr

http://bolge5.ormansu.gov.tr T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ V. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ AFYONKARAHİSAR İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI (2013 2023) http://bolge5.ormansu.gov.tr Koordinatörler :

Detaylı

ULUSAL Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ KONSEYĠ YÖNETMELĠĞĠ BĠRĠNCĠ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar. Amaç ve kapsam

ULUSAL Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ KONSEYĠ YÖNETMELĠĞĠ BĠRĠNCĠ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar. Amaç ve kapsam ULUSAL Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ KONSEYĠ YÖNETMELĠĞĠ BĠRĠNCĠ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç ve kapsam MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amacı, Ulusal ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Konseyinin kuruluģ amacını,

Detaylı

MALATYAİLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI

MALATYAİLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI MALATYAİLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013 2023 KISALTMALAR SUNUŞ Doğada yapılan turizm çeşitleri toplum içinde doğa bilincini ve saygısını geliştirirken aynı zamanda da iyi bir gelir kaynağı durumuna

Detaylı

Özgörkey Otomotiv Yetkili Satıcı ve Yetkili Servisi

Özgörkey Otomotiv Yetkili Satıcı ve Yetkili Servisi Özgörkey Otomotiv Yetkili Satıcı ve Yetkili Servisi Grup ÇekoL : Ebru Tokgöz Gizem Şimşek Özge Bozdemir Emel Sema Tarihçe Temelleri 1951 yılında, Gruba ismini veren Erdoğan Özgörkey tarafından atılan

Detaylı

İkinci Bölümde; Global hazır giyim ticareti senaryoları ve Türkiye için hedefler oluģturulmaktadır.

İkinci Bölümde; Global hazır giyim ticareti senaryoları ve Türkiye için hedefler oluģturulmaktadır. SUNUŞ Türk hazır giyim sektörü her dönem sürdürdüğü yatırım eğilimi ve özellikle dıģ talebe bağlı üretim artıģı ile ekonomik büyümenin itici gücü olmakta, yatırım, kapasite ve üretim artıģı ile emek yoğun

Detaylı

Türk Dilinin Başkenti DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2014-2023

Türk Dilinin Başkenti DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2014-2023 KARAMAN İLİ Türk Dilinin Başkenti DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2014-2023 TEMMUZ-2013 Orman ve Su İşleri 8.Bölge Müdürlüğü Karaman Şube Müdürlüğü PROJE YÖNETİCİSİ Mustafa SUNGUR Orman ve Su İşleri Bakanlığı

Detaylı

MERSİN İLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI TASLAK

MERSİN İLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI TASLAK MERSİN İLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013 2023 TASLAK SUNUŞ Önümüzdeki yıllarda Mersin ilimizin sadece yerel turizm için değil, uluslararası turizm için de cazip bir turizm üssü haline gelmesi dileğimizdir.

Detaylı

MARDİN İLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI

MARDİN İLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI MARDİN İLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 203 2023. GİRİŞ. DOĞAL ALANLAR, YÖRE İNSANININ GELENEKSEL HAYATI, KIRSAL KALKINMA, SÜRDÜRÜLEBİLİR TURİZM ALTERNATİFİ ve MARDİN VİLAYETİNDE SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ

Detaylı

ESKİŞEHİRDE YÜRÜTÜLEN ÇEVRE ÇALIŞMALARI EKO-OKULLAR PROGRAMI

ESKİŞEHİRDE YÜRÜTÜLEN ÇEVRE ÇALIŞMALARI EKO-OKULLAR PROGRAMI ESKİŞEHİRDE YÜRÜTÜLEN EKO-OKULLAR PROGRAMI Alev KULAÇ Çevre Yüksek Mühendisi Temizlik İşleri Müdürü İÇERİK GĠRĠġ Sağlıklı ġehirler Projesi (SġP) Kapsamında Yapılan ÇalıĢmalar SġP Çevre Uygulamaları Eko-Okullar

Detaylı

MESLEKİ EĞİTİM, SANAYİ VE YÜKSEK TEKNOLOJİ

MESLEKİ EĞİTİM, SANAYİ VE YÜKSEK TEKNOLOJİ VİZYON BELGESİ (TASLAK) Türkiye 2053 Stratejik Lokomotif Sektörler MESLEKİ EĞİTİM, SANAYİ VE YÜKSEK TEKNOLOJİ Millet Hafızası ve Devlet Aklının bize bıraktığı miras ve tarihî misyon, İstanbul un Fethinin

Detaylı

İçindekiler. İçindekiler

İçindekiler. İçindekiler İçindekiler v İçindekiler 17. Baskıya Önsöz...iii İçindekiler...v Tablolar Listesi...xiii Şekiller Listesi...xiv Haritalar Listesi...xiv Kısaltmalar Listesi...xv 1. BÖLÜM: TURİZM VE TURİST KAVRAMLARI TURİZMİN

Detaylı

DOĞAL GAZ SEKTÖRÜNDE PERSONEL BELGELENDĠRMESĠ

DOĞAL GAZ SEKTÖRÜNDE PERSONEL BELGELENDĠRMESĠ Türk Akreditasyon Kurumu Personel Akreditasyon Başkanlığı Akreditasyon Uzmanı 1 Ülkemizde ve dünyada tüm bireylerin iģgücüne katılması ve iģgücü piyasalarında istihdam edilebilmeleri için; bilgiye dayalı

Detaylı

TÜRKĠYE TEKNOLOJĠ GELĠġTĠRME VAKFI (TTGV) DESTEKLERĠ

TÜRKĠYE TEKNOLOJĠ GELĠġTĠRME VAKFI (TTGV) DESTEKLERĠ TÜRKĠYE TEKNOLOJĠ GELĠġTĠRME VAKFI (TTGV) DESTEKLERĠ 3 TEMEL DESTEĞĠ MEVCUTTUR 1- Ar-Ge Proje Destekleri 2- Çevre Projeleri Destekleri 3- Teknolojik Girişimcilik Destekleri Ar-Ge Proje Destekleri a) Teknoloji

Detaylı

S. NO İŞBİRLİĞİ YAPILACAK KİŞİ VE KURULUŞLAR

S. NO İŞBİRLİĞİ YAPILACAK KİŞİ VE KURULUŞLAR 1 2 DR.FEVZİ-MÜRÜVET UĞUROĞLU ORTAOKULU 2016-2017 / 2017-2018 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILLARI EĞİTİM ORTAMLARINDA UYUŞTURUCU KULLANIMI VE BAĞIMLILIK İLE MÜCADELE EYLEM PLANI Eğitim ortamında ortamlarında uyuģturucu

Detaylı

AKSARAY İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023

AKSARAY İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023 AKSARAY İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI -3 Orman ve Su İşleri Bakanlığı 8. Bölge Müdürlüğü Aksaray Şube Müdürlüğü Mart KISALTMALAR UNEP CBS STK D.S.İ. TMO DİE TÜİK OSB KOSGEB Başkanlığı SEK HKD UNESCO SWOT

Detaylı

T.C. ORTA KARADENİZ KALKINMA AJANSI GENEL SEKRETERLİĞİ. YURT ĠÇĠ VE DIġI EĞĠTĠM VE TOPLANTI KATILIMLARI ĠÇĠN GÖREV DÖNÜġ RAPORU

T.C. ORTA KARADENİZ KALKINMA AJANSI GENEL SEKRETERLİĞİ. YURT ĠÇĠ VE DIġI EĞĠTĠM VE TOPLANTI KATILIMLARI ĠÇĠN GÖREV DÖNÜġ RAPORU YURT ĠÇĠ VE DIġI EĞĠTĠM VE TOPLANTI KATILIMLARI ĠÇĠN GÖREV DÖNÜġ RAPORU Adı Soyadı : Doç. Dr. Mustafa GÜLER, Dilem KOÇAK DURAK, Fatih ÇATAL, Zeynep GÜRLER YILDIZLI, Özgür Özden YALÇIN ÇalıĢtığı Birim :

Detaylı

KENTGES ODAKLI CBS PROJESİ KAHRAMANMARAŞ AFET BİLGİ SİSTEMİ (KABIS)

KENTGES ODAKLI CBS PROJESİ KAHRAMANMARAŞ AFET BİLGİ SİSTEMİ (KABIS) KENTGES ODAKLI CBS PROJESİ KAHRAMANMARAŞ AFET BİLGİ SİSTEMİ (KABIS) PLANLAMA VE ZARAR AZALTMA ĠÇERĠK İlimizin afetselliği Projenin Tanımı Projenin Yasal Dayanakları KENTGES Strateji Belgesi Kapsamı Proje

Detaylı

BURSA DOĞA TURİZMİ EYLEM PLANI 2013-2017

BURSA DOĞA TURİZMİ EYLEM PLANI 2013-2017 F 2013 BURSA DOĞA TURİZMİ EYLEM PLANI 2013-2017 T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI (DOĞAKORUMA VE MİLLİ PARKLAR) II. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ 1 PROJE YÖNETİCİSİ YAHYA GÜNGÖR BÖLGE MÜDÜRÜ PROJE KOORDİNATÖRÜ ADNAN

Detaylı

http://bolge5.ormansu.gov.tr

http://bolge5.ormansu.gov.tr T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ V. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ UŞAK İLİ (2013 2023) http://bolge5.ormansu.gov.tr Kurtuluş Mahallesi İsmetpaşa Caddesi No: 110 / UŞAK Telefon

Detaylı

T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ IV. BÖLGE MÜDÜRÜLÜĞÜ

T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ IV. BÖLGE MÜDÜRÜLÜĞÜ T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ IV. BÖLGE MÜDÜRÜLÜĞÜ i KISALTMALAR AFAD: Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı ÇŞM: Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü DKMP :

Detaylı

KİŞİSEL GELİŞİM ASİSTANI

KİŞİSEL GELİŞİM ASİSTANI AR-GE MERKEZLERİ İYİ UYGULAMA ÖRNEKLERİ PAYLAŞIM TOPLANTISI GİRİŞİMCİLİK KİŞİSEL GELİŞİM ASİSTANI Türk DemirDöküm Fabrikaları A.ġ SUNUM PLANI 1. UYGULAMANIN KISA AÇIKLAMASI 2. UYGULAMANIN YENĠLĠKÇĠ VE

Detaylı

T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ KAYSERİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013 2023. www.ormansu.gov.

T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ KAYSERİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013 2023. www.ormansu.gov. T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ KAYSERİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013 2023 www.ormansu.gov.tr ÖNSÖZ : Alternatif turizm arayışı içerisinde olan sektörün

Detaylı

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Gelecek Turizmde Çoruh Vadisi Deneyimi

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Gelecek Turizmde Çoruh Vadisi Deneyimi Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Gelecek Turizmde Çoruh Vadisi Deneyimi 12.12.12 Atılım Üniversitesi, Ankara Pelin Kihtir Öztürk pelin.kihtir@undp.org UNDP Türkiye üç alanda çalışıyor: 1. Demokratik

Detaylı

1.2.DOĞAL ALANLAR VE SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA 1980 li yıllardan itibaren Birleşmiş Milletler Çevre Programının (UNEP)çevre konularına ilişkin

1.2.DOĞAL ALANLAR VE SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA 1980 li yıllardan itibaren Birleşmiş Milletler Çevre Programının (UNEP)çevre konularına ilişkin ÖNSÖZ Ülkemizde uzun yıllar turizm denince akla hep güneş ve deniz gelmiş, özellikle sahillerde milyarlarca dolarlık yatırımlar yapılmıştır. Oysa dünyanın birçok ülkesinde turistik hiçbir değer taşımayan

Detaylı

UYGULAMALI BĠLĠMLER YÜKSEKOKULU

UYGULAMALI BĠLĠMLER YÜKSEKOKULU UYGULAMALI BĠLĠMLER YÜKSEKOKULU MĠSYON Kuruluş Yılı : 2016 MĠSYON Nahcivan, Ġran ve Ermenistan a komģu, geliģime müsait bir yerleģim yeri olan Iğdır, Uygulamalı bilimler Yüksekokulu nun beklentilerine

Detaylı

Türkiye de Kırsal Kalkınma Politikaları ve Geleceği

Türkiye de Kırsal Kalkınma Politikaları ve Geleceği 2023 Vizyonu Çerçevesinde Türkiye Tarım Politikalarının Geleceği Çalıştayı Türkiye de Kırsal Kalkınma Politikaları ve Geleceği Dr. Yurdakul SAÇLI Kalkınma Bakanlığı İktisadi Sektörler ve Koordinasyon Genel

Detaylı

Örgütler bu karmaģada artık daha esnek bir hiyerarģiye sahiptir.

Örgütler bu karmaģada artık daha esnek bir hiyerarģiye sahiptir. Durumsallık YaklaĢımı (KoĢulbağımlılık Kuramı) Durumsallık (KoĢulbağımlılık) Kuramının DoğuĢu KoĢul bağımlılık bir Ģeyin diğerine bağımlı olmasıdır. Eğer örgütün etkili olması isteniyorsa, örgütün yapısı

Detaylı

İçindekiler. Birinci Bölüm. Turizm, Turist Kavramları, Genel Anlamda Eğilim ve Beklentileri

İçindekiler. Birinci Bölüm. Turizm, Turist Kavramları, Genel Anlamda Eğilim ve Beklentileri İçindekiler Birinci Bölüm Turizm, Turist Kavramları, Genel Anlamda Eğilim ve Beklentileri 1.1. TURİZM KAVRAMLARI... 1 1.1.1. Turizmin Tanımı... 2 1.1.2. Turizm Olayının Yapısal Özellikleri... 4 1.2. TURİSTİN

Detaylı

ANKARA İLİNDE TABİAT TURİZMİ MASTER PLANI

ANKARA İLİNDE TABİAT TURİZMİ MASTER PLANI ANKARA İLİNDE TABİAT TURİZMİ MASTER PLANI 2016 2019 i KISALTMALAR UNEP CBS STK IUCN TİGEM AŞTİ ÖDA ÖKA ÖBA İUCN WWF WTO TİES UNEP UDGP THK YHGS MP ODTÜ TİES TBMM TCDD MSB TRT :Birleşmiş Milletler Çevre

Detaylı

T.C. Doğu Marmara Kalkınma Ajansı Düzce Yatırım Destek Ofisi Yatırıma Uygun Turizm Alanları Raporu Sektörel Raporlar Serisi IX

T.C. Doğu Marmara Kalkınma Ajansı Düzce Yatırım Destek Ofisi Yatırıma Uygun Turizm Alanları Raporu Sektörel Raporlar Serisi IX T.C. Doğu Marmara Kalkınma Ajansı Düzce Yatırım Destek Ofisi Yatırıma Uygun Turizm Alanları Raporu Sektörel Raporlar Serisi IX AĞUSTOS 2014 DÜZCE TURİZM YATIRIM ALANLARI T.C. DOĞU MARMARA KALKINMA AJANSI

Detaylı

GÜNEġĠN EN GÜZEL DOĞDUĞU ġehġrden, ADIYAMAN DAN MERHABALAR

GÜNEġĠN EN GÜZEL DOĞDUĞU ġehġrden, ADIYAMAN DAN MERHABALAR GÜNEġĠN EN GÜZEL DOĞDUĞU ġehġrden, ADIYAMAN DAN MERHABALAR ADIYAMAN ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ BAġARILI YÖNETĠMDE ĠLETĠġĠM Hastane İletişim Platformu Hastane ĠletiĢim Platformu Nedir? Bu

Detaylı

SAĞLIK SERBEST BÖLGESĠ (SSB) ÇALIġMASI

SAĞLIK SERBEST BÖLGESĠ (SSB) ÇALIġMASI SAĞLIK SERBEST BÖLGESĠ (SSB) ÇALIġMASI T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI SAĞLIK HĠZMETLERĠ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK TURĠZMĠ DAĠRE BAġKANLIĞI 20-11-2012-ANKARA 1 SERBEST BÖLGE TANIMI Genel olarak serbest bölge; ülkenin

Detaylı

Havza Rehabilitasyon Projeleri Planlaması, Uygulaması ve Çıkarımlar. Halil AGAH Kırsal Kalkınma Uzmanı Şanlıurfa, 2013

Havza Rehabilitasyon Projeleri Planlaması, Uygulaması ve Çıkarımlar. Halil AGAH Kırsal Kalkınma Uzmanı Şanlıurfa, 2013 Havza Rehabilitasyon Projeleri Planlaması, Uygulaması ve Çıkarımlar Halil AGAH Kırsal Kalkınma Uzmanı Şanlıurfa, 2013 Havza Rehabilitasyonu Planlaması İÇERİK Tanımlar (Havza, Yönetim ve Rehabilitasyon)

Detaylı

PROJE YÖNETİCİSİ Haluk ÖZDER Bölge Müdürü. PROJE KOORDİNATÖRÜ Dr. Merih USLU İstanbul Şube Müdürü. PROJE EKİBİ Ayşe KUZLU Biyolog

PROJE YÖNETİCİSİ Haluk ÖZDER Bölge Müdürü. PROJE KOORDİNATÖRÜ Dr. Merih USLU İstanbul Şube Müdürü. PROJE EKİBİ Ayşe KUZLU Biyolog 1 PROJE YÖNETİCİSİ Haluk ÖZDER Bölge Müdürü PROJE KOORDİNATÖRÜ Dr. Merih USLU İstanbul Şube Müdürü PROJE EKİBİ Ayşe KUZLU Biyolog Özge USAL DÖNMEZ Uzm. Biyolog Şükriye GÜN Orman Mühendisi Kapak Tasarımı:

Detaylı

GÜNEY EGE BÖLGE PLANI 2010-2013

GÜNEY EGE BÖLGE PLANI 2010-2013 GÜNEY EGE BÖLGE PLANI 2010-2013 SUNUM AKIŞI Bölge Planı Hazırlık Süreci Paydaş Analizi Atölye Çalışmalarının Gerçekleştirilmesi Mevcut Durum Analizi Yerleşim Yapısı ve Yerleşmeler Arası İlişki Analizi

Detaylı

ĠZMĠR ĠLĠ, KONAK ĠLÇESĠ, ÇINARLI MAHALLESĠ, 1507 ADA 102 PARSEL ĠLE 8668 ADA 1 PARSELE ĠLĠġKĠN NAZIM ĠMAR PLANI DEĞĠġĠKLĠĞĠ

ĠZMĠR ĠLĠ, KONAK ĠLÇESĠ, ÇINARLI MAHALLESĠ, 1507 ADA 102 PARSEL ĠLE 8668 ADA 1 PARSELE ĠLĠġKĠN NAZIM ĠMAR PLANI DEĞĠġĠKLĠĞĠ ĠZMĠR ĠLĠ, KONAK ĠLÇESĠ, ÇINARLI MAHALLESĠ, 1507 ADA 102 PARSEL ĠLE 8668 ADA 1 PARSELE ĠLĠġKĠN NAZIM ĠMAR PLANI DEĞĠġĠKLĠĞĠ 1. GĠRĠġ 1. 1. AMAÇ VE KAPSAM Ġzmir Ġli, Konak Ġlçesi, Çınarlı Mahallesi, 1507

Detaylı