1 Kanunî nin Ba gdad ı fethine dair. Tarihtir. (Hicrî 940, Miladî 1534 )

Transkript

1 1 BERCESTE DEYİŞLER Acep hayretteyim şol sedd-i İskender hususunda E ger maksud eserse, mısra-ı berceste kafidir! Koca Ragıp Paşa Mutriba! Sen ışka dair bir hava bilmez misin? Tokadî Kânî Ebubekir Efendi Her Ali Haydar de gildir, denilmez her seyfe Zülfkâr! Keçecizade İzzet Molla Ehl-i dil söyleyemez derdini Allah a bile! Hızıra gazade Said Bey Erişir menzil-i maksuduna aheste giden : Tiz-reftar olanın payına damen dolaşır! Hatemî İbrahim Bey Bunun keyfiyyeti tarif olunmaz zevka dairdir...? Su uyur, düşman uyur, haste-i hicran uyumaz... Şeyh Galip De gil bülbül gibi fasl-ı bahara giryemiz mahsus : Senin aşıkların ey bî-vefa gül her zaman a glar! Keçecizade İzzet Molla Aya gı yer mi basar zülfüne berdar olanın? Edirnevî Necati Bey Bela dildendir ol dildar elinden dâdımız yoktur! Gönüldendir şikayet kimseden feryadımız yoktur! Nev î Geldimse n ola ben şuara bezmine ahir? Adet budur ahirde gelir bezme ekabir... Nev î Fark eylemeyen cevheri sarraf de gildir... Nev î Vefakar olmadan geçtik, cefakar olmasa bari! Mollafeyzîzade Raşid Efendi Terk-i rahat eyle rahat andadır! Keçecizade İzzet Molla Kimi ar ar dedi kadd-i dildara kimi elif : Cümlenin maksudu bir amma rivayet muhtelif... Muhibbî Kanunî Sultan Süleyman Kafi bana bilmek beni, hiç bilmesin alem : Zira büyük afettir o şöhret, neme lazım! Giridî Sırrı Paşa Gören sanır sefadan sema -ı rah ederim: Döner döner bakarım kûy-ı yare, ah ederim! Esrar Dede Çeşm-i insaf gibi kamile mizan olmaz... Kişi noksanını bilmek gibi irfan olmaz! Bursavî Tabib Muhammed Bey Yetmez mi temaşa-yı cemal, elde sunarsın? Ey aşık-ı mihnetzede, buldukça bunarsın! Şamî Mustafa Bey Sükut etmek gibi alemde nadana cevab olmaz! Kefevî Şefi î Dede Kimseden havf eylemez Allah dan havf eyleyen! Keçecizade İzzet Molla Lalenin nakşın görüp, ümmid-i bû etmez gönül... İstanbulî Şinasî Muhammed Çelebi Behamız a gır anınçün bizim revacımız yoktur...? Ol zehri Cem de içmiş gerdun-ı dûn elinden...? Seng üzre gösterir zer-i kamil ayarını... Nedim Mecnun ki fena deştini seyr etti ser-a-ser, gamhaneme geldi, dedi Halin ne birader? Deli Birader Gazalî Gamdan ölmem, korkarım gayret helak eyler beni... Şeyh Galib Bir gün aranır elde heman bir hüner olsun! Keçecizade İzzet Molla Geldi burc-ı evliyaya padişah-ı namdar! 1 Fuzulî İlm kesbiyle paye-i rif at arzu-yı-muhal imiş ancak... Aşk imiş her ne var alemde ilm bir kiyl ü kal imiş ancak! Fuzulî Dünya evine konduk oturduk bir iki gün! Fuzulî Bir gün bulur elbet arayan derdine derman! Keçecizade İzzet Molla Ey gam yine meydan-ı muhabbet sana kaldı... Şeyh Galib Anlasam bari bidayet mi, nihayet mi nedir? Şeyh Galib Garibindir anı hoş tut, efendim işte biz gittik, gönül derler ser-i kûyunda bir divanemiz kaldı! Hayalî Hun-i dil nuş ederiz, bade-i hamra yerine! Hayalî Kim halâs olmuş cihandan, olmadan candan halâs! Keçecizade İzzet Molla 1 Kanunî nin Ba gdad ı fethine dair. Tarihtir. (Hicrî 940, Miladî 1534 )

2 2 Dar-ı dünya deli gönlüm gibi viran olsa! Ne cihan olsa, ne can olsa, ne hicran olsa! Taşlıcalı Yahya Bey Bin safsata bir mısra-ı bercesteye de gmez! İndimde esatir-i Felatun hezeyandır... Yenişehirli Avni Bey Hadis-i zülfünü anma, yılan hikayesidir!? Vakt-i şadî de gelir, mevsim-i mihnet de geçer! Şeyh Galib İstemez do gru giden menzil-i maksuda delil! Keçecizade İzzet Molla Dil-i naşadımı şad etmeyen dünyada şad olsun! Benimçün namurad olsun! diyenler bermurad olsun! Nabî Murız amma iltifat eden Süleyman dır bize! Şeyh Galib Makalî ta n-ı adadan ne gam erbab-ı irfana : Atarlar seng-i tarizi diraht-ı meyvedar üzre! Makalî Güle gûş ettiremez, boş yere bülbül inler : Varak-ı mihr ü vefayı kim okur kim dinler? Kâmî (?), Karamanlı Kânî (?) Garez ü kin-i adu lutf ile olmaz zail : Sengde muzmer olan ateşe ab etmez eser!? Hased-i kalb-i adu lutf ile olmaz zail : Sengde muzmer olan ateşe ab etmez eser!? Halk içinde muteber bir nesne yok devlet gibi... Olmaya devlet cihanda bir nefes sıhhat gibi... Muhibbî Kanunî Sultan Süleyman Gerdun sitem-i baht-ı siyah etmeye de gmez! Vallahi bu gamhane bir ah etmeye de gmez!? Sühan-ı bihudeden hoş gelir avaz-ı horoz : Bari manasını bilmezse de hengamı bilir! Nabî Cami -i köhne-i bî-vakfa cemaat gelmez! Nabî Erzan meta -ı fazl ü hüner ta o denli kim, bin marifet zemanede bir aferinedir. Ebna-yı dehr her hünere bir aferin verir : Ya Rab bu aferin ne tükenmez bir hazinedir! Nabî Halkın emvalin alıp sonra teselli vermek, füls-i mahîyi soyup ya gda pişirmek gibidir... Gûsfendanın edip ka t tarik-ı nefesin, baca gından üfürüp sonra, şişirmek gibidir! Nabî Hırka vü tac ile zahit, kerem et sıkleti ko! Ademe cübbe vü destar keramet mi verir? Şeyhülislam Yahya Bize kâfir diyenin kendide iman olsa... Dahleden dinimize bari müselman olsa! Küfrî Behayî (?), Müneccim Behayî Vermem sana çek benden elin ey melekülmevt, cananıma nezreyledi gim cana dokunma! Aşık Ömer Bir başıma kalsam şehe, sultana kul olmam ; viran olası hanede evlad ü iyal var! Aşık Dertli Bir gün gelecek sen de perişan olacaksın : Ey gonca bu cem iyyeti her dem mi sanırsın? Ziya Paşa Geldi amma neyleyim, sensiz baharın şevkı yok! Recaizade Mahmud Ekrem Meyan-ı güft ü gûda bed-meniş îham eder kubhun : Şecaat arzederken merd-i kıptî sirkatin söyler! Koca Ragıp Paşa Sorsalar ma gdurunu gaddar kendin gösterir! Koca Ragıp Paşa Zalim beni söyletme, derunumda neler var! Leyla Hanım Bir alet-i mülahazadır cümle kainat maksud olanı bilmek için ademe müdam... Taşlıcalı Yahya Bey Açma cihanda damen-i aybı saba gibi... Setr eyle gördü günü kamu nitekim türab! Taşlıcalı Yahya Bey Ne güzel vak adır kim bu açıp can gözümü, hab-ı gaflette geçen ömrümü rüya gördüm! Zatî Mihneti kendine zevk etmedir alemde hüner... Gam ü şadî-i felek böyle gelir, böyle gider! Enderunlu Vasıf Kendi derdi gönlümün billah gelmez yadına! Namık Kemal Düşmek üzre yıldırım ekser muallâ tâk arar. Herkese gitmez belâ, erbab-ı istihkak arar! Namık Kemal

3 3 Dost bî-perva, felek bî-rahm, devran bî-sükun, derd çok, hem-derd yok, düşman kavî, tali zebun! Fuzûlî Canıma bir merhaba kıldı ezelde çeşm-i yar şöyle mest oldum ki gayrın merhabasın bilmedim! Ahmet Paşa Hayfa ki geçti bilmedik ol hoş zaman idi! Cem Sultan Halini bilmez perişanın perişan olmayan! Ahmet Paşa Zahide mihrab-ı mescid, arife ebru-yı yar : Cilvegerdir pertev-i nur-ı Huda her kûşeden! Nev î Batıl hemîşe batıl ü bîhudedir veli ; müşkül oldur ki suret-i haktan zuhur eder! Nabî Güzelsin, bî-bedelsin, tarz u tavrın hep müsellemdir. Ne çare bî-vefasın, ah insaniyyetin yoktur! Halet Çelebi Bana sor, ben bilirim lezzetini derd ü gamın! Ahdî? Eş arı böyle söyler, üstadı söyleyince! Nâilî Noktanın remzin pes-i bada gören agâhtır. Esrar Dede Pîrimin sayesinde pîr oldum. Fahreddin Dede Beşe bu kuş dilidir, bunu Süleyman bilir! Yunus Emre Kalmaz bu cihan böyle geçer, devr-i zamandır. Semâî Dîvâne Mehmet Çelebi Tamire yeltenip kalemi bî-midat ile Kıldın harap bir nice mamur beytimiz... Necatî (?), Fuzûlî(?) Bir aceb sırdır bu kim ikrar güç, inkâr güç. Semâî Dîvâne Mehmet Çelebi Gelin ey ehl-i hakikat çıkalım dünyadan. Gayr yerler gezelim, özge safalar görelim... Fuzûlî (?) Nusha-i aşufte-i divan-ı ömrüm sorma hiç! Hat galât, mana galât, imlâ galât, inşa galât... (?) Arada hail olmasa sayede aftab olur. Semâî Dîvâne Mehmet Çelebi Gönül muhabbeti bir adet edinmiş yoksa ne bende aşk ne sende cemal kalmıştır. Necatî (?) Başımızdan hiç heva-yı zülfiyar eksik de gil : Mürtefi yerdir anınçün rûzgâr eksik de gil! İkbalî 2 Îdgehde varalım dûlâba dilber seyrine görelim âyîne-i devran neler gösterir! Necatî (?) Sükûtun vakti geçmiş şimdi iş feryade kalmıştır. Fahri Bey Danâ-dil isen sırrını nadâne duyurma Bakî Sırr-ı gaybi keşfeden yarin dehanıdır bana Ruhî-i Ba gdadî Aç gözün ey bîhaber illa ya yapış, la yı ko! Ruhî-i Ba gdadî Her ne derlerse senin hakkında hep efsanedir! Nef î Pür şevk özge nesne imiş Cem dedikleri! Riyazî Ne ele sagar alır çeşmi ne meyhane bilir Sorsan amma yine alem onu mestane bilir! Cevrî Mey anda, dilber anda, cümle yaran-ı safa onda Geçip cennetten adem sakin-i meyhane olmaz mı? Vecdî İtlaf-ı güher eylemedim ben nazm ile Vecdî Bir kanden alıp gevheri bir kane getirdim! Vecdî Sitem hep aşnalardan gelir, biganeden gelmez Nabî Aşk odu evvel düşer maşuka sonra aşıka Şem i gör kim yanmadan yandırmadı pervaneyi! Gaybî Demler o demler idi, zaman o zaman idi! Fasih Berk ü barından biz el çektik bu fanî gülşenin Meyve-i maksud ister olsun ister olmasın! Fasih Rahat isterlerse mamur olmasın viraneler! İzzet Sakıya meclise gel cismime gelsin canım Ahdler tövbeler ol sagare kurban olsun! Aya gın sakınarak basma aman sultanım Dökülen mey kırılan şişe-i rindan olsun! Enderunlu Vasıf Şem -i ikbalini tar eylemesin derse felek Kişi yaktı gı çera g üstüne pervane gerek!? 2 II. Mustafa

4 4 Bu ne sırdır, raz-ı aşkım demeden ben kimseye Şehre düşmüş ben seni sevdim diye avazeler... Fuzūlî Halkın istidadına vabestedir asar-ı feyz Ebr-i nisandan sadef dürdane, ef i sem kapar... Beli g Toplanıp ehl-i hava, her biri bir saz çalar Çelebi böyle olur bizde de konser dedi gin... Muallim Naci Minnet Huda ya devlet-i dünya fena bulur Bakî kalır sahife-i alemde adımız! Bakî Sükutun vakti geçmiş şimdi iş feryada kalmıştır! Fahri Bey Alem ol ayine-yi ibret-nümadır kim düşer Günde yüzbin şekle bir vakt ü zamanın sureti... Mustafa Tabib-i Diyarbekirî Kıllet-i daniş olur kesret-i güftara sebep! Hersekli Arif Hikmet Lazım de gil inayeti ehl-i tekebbürün : Bahşeyledim atasın vech-i abusuna! Nahifî (?) Şeb-i yeldayı müneccimle muvakkit ne bilir? Mübtela-yı gama sor kim geceler kaç saat! Sabit Geh sefa buldu gönül ayinesi geh keder... Böyledir hal-i cihan, böyle gelir, böyle gider! Yetim Ali Çelebi Dehr içinde bir yıkık divar görürsen böyle bil : Bir Süleyman mülküdür kim çerh viran eylemiş! Fuzulî Sermaye-i şairan tükenmez : Dünya tükenir yalan tükenmez! Razî (?), Şeyh Galip Yıkılıptır bu cihan sanma ki bir dem düzele. Devleti çerh-i denî verdi kamu mübtezele! Şimdi ebvab-ı saadetde gezer hep hazele. İşimiz kaldı heman merhamet-i Layezele! III. Mustafa Cihanda sanma aşık-ı mehcura rahat olur : Neler çeker bu gönül, söylesem şikayat olur! Şeyhülislam Yahya Muhlis, iyi bak defter-i eltaf-ı Hüda ya : Ne masirafı kayıd eyle ne iradı hesab et! Diyarbakırlı Said Paşa Tevfik-i İlahi denilir namına Aynî, tanzim-i umur-ı dü cihan bir şeye muhtaç! Aynî Tahsil-i kemalat, kem alat ile olmaz! Nabî Kasr-ı dil olsun harab ey yar, senin olsun senin. İstemem tamirini, mimar senin olsun senin! Şem i Dede Turfe dükkan-ı hikemdir şu kühen tak-ı felek : Ne ararsan bulunur derde devadan gayri! Koca Ragıp Paşa Kamilin taş yasdınıp toprak döşenmektir işi : Baliş-i rahatta daim cahil ü nadan yatur! Haletî Ders-i aşkın müşkilin Yahya nice halleylesin? Söyleyenler kendini bilmez, bilenler söylemez! Şeyhülislam Yahya Gör zahidi kim sahib-i irşad olayın der, dün mektebe geldi, bugün üstad olayın der! Ruhî-i Ba gdadî Ben ne yazdım, sen ne fehm ettin, garib efsanedir! Muallim Naci Açtır köpek ister ki yemek sohbeti olsun! Sürurî Deme ger akil isen Ferhad a Mecnun a deli : Eylesen halka nazar, her biri bir gûna deli!? Doyulmaz han-ı ihsana, kanaat gelmez insana, kerem gördükçe ey Bakî, gedalardan rica artar... Bakî Miratın itibarı belî sadeliktendir! Hersekli Arif Hikmet Gam çekme cam-ı mergi yeksan sunar zamane : Ol zehri Cem de içmiş gerdun-ı dûn elinden... İzzet Molla Yar gelmezse senin payına sen git yarin : Yürümezse nola da g, ey gönül abdal yürür! Ruhî-i Ba gdadî Nevcivan sevmekte ben piranı ta yib eylemem : Hüsn olur ki gördü günde ihtiyar elden gider! Ziya Paşa İrtika-ı kadr için lazım tevazu aleme : Şemsi gör kim sayesin salmış ayaklar altına... Hersekli Arif Hikmet

5 5 Geçtik ihsanlarından kübera-yı asrın, bir mazarratları de gmezse inayet gibidir. Terbiye kaldı bir işkembeci dükkanında : Şimdi ar eylememek bais-i nimet gibidir! Kazım Paşa Viran olacak kasra bu ziynet çoktur! Necmî Noksana nazar eyleyen ahbab de gildir... Haşmet Koynundan ayırma bil onun kadrini ey şuh! Haşmet gibi bir nusha-yı irfan ele girmez... Haşmet Ya sabr ü ya sefer derler ne Rum u ne Acem kaldı: Dolaştım rub -u meskunu heman mülk-ü adem kaldı... Vizeli Behiştî Bedre de gil nigahı cihanın hilaledir : Noksanadır nazarları sanma kemaledir... Nergisî Nedir cürm-ü fazilet kim onun erbabını daim perişan-hal ü mahzun ü hakir ü bineva gördüm... Hersekli Arif Hikmet Erdi söz gaayete Bakî ne demek lazımdır? Bakî