F. Ü. Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 15(2), , 2003

Transkript

1 F. Ü. Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 15(2), , 2003 Nil Tilapia (Oreochromis niloticus Linnaeus, 1758) Rasyonuna Vitamin E (Alfa-Tokoferol Asetat) Katkısının Büyüme, Yem Değerleri ve Et Kalitesine Etkisi Özet Kenan KÖPRÜCÜ ve Özden BARIM Fırat Üniversitesi, Su Ürünleri Fakültesi, Yetiştiricilik Anabilim Dalı., ELAZIĞ kkoprucu@firat.edu.tr Bu çalışmada, Oreochromis niloticus rasyonuna vitamin E (alfa-tokoferol asetat) katkısının büyüme (canlı ağırlık, total boy, kondisyon faktörü, canlı ağırlık artışı, oransal büyüme, spesifik büyüme oranı), yem değerleri (yem dönüşüm oranı, yem etkinlik oranı, protein etkinlik oranı, protein değerlendirme indeksi) ve et kalitesi (ham protein, ham yağ, ham kül, azotsuz öz madde, nem) ne olan etkisi araştırıldı. Bu amaçla %32 oranında ham protein içeren bir kontrol rasyonu hazırlandı. Rasyon öğeleri kontrol rasyonuna 18,2 mg kg -1 vitamin E katkısı sağlamaktadır. Bu rasyona 80 mg kg -1, 160 mg kg -1 ve 240 mg kg -1 miktarlarında vitamin E katılarak sırasıyla 1, 2 ve 3 nolu deneme rasyonları oluşturuldu. Oreochromis niloticus a canlı ağırlıklarının %4 ü oranında hesaplanan yem miktarı, 25±1 o C su sıcaklığında, günde üç öğün halinde 3 ay süreyle verildi. Bu denemeler üç tekrar olarak yapıldı. Her bir deneme için toplam 36 balık kullanıldı. Kontrol ve deneme gruplarındaki balıkların büyüme, et kalitesi ve yem parametrelerine ait ortalama değerler arasındaki farklılıklar istatistiksel olarak önemsiz bulundu (p>0,05). Bu çalışmanın ışığı altında, %4,1 oranında ham yağ içeren Oreochromis niloticus rasyonunda bulunması gereken vitamin E miktarının 18,2 mg kg -1 olduğu sonucuna varılmıştır. Anahtar Kelimeler: Nil Tilapia (Oreochromis niloticus), vitamin E (alfa-tokoferol asetat), büyüme, yem değerleri, et kalitesi. Effect of Dietary Vitamin E (Alpha-Tocopherol Acetate) Supplements on Growth, Feed Values and Flesh Quality of Nile Tilapia (Oreochromis niloticus Linnaeus, 1758) Abstract In this study, the effect of dietary vitamin E (alpha-tocopherol acetate) supplements on growth (live weight, total length, condition factor, live weight gain, rational growth, spesific growth rate), feed values (feed conversion ratio, feed efficiency ratio, protein efficiency ratio, protein conversion index) and flesh quality (crude protein, crude fat, crude ash, nitrogen free extrakt, moisture) of Oreochromis niloticus were investigated. For these aim, a control diet, contain 32% crude protein was prepared. Diet ingredients was contributed 18.2 mg kg -1 vitamin E to the control diet. The vitamin E was added at the proportion 80 mg kg -1, 160 mg kg -1 and 240 mg kg -1 to the control diet for preparation of experimental diets no 1, 2 and 3. Oreochromis niloticus were fed with 4 % of their total weight daily, tree times in a day during 3 month at 25±1 o C of water temperature. These trials were conducted with tree repetitions. Totally thirty six fishes were used for each treatment. The means belong to growth, flesh quality and feed values of Oreochromis niloticus among the control and experimental groups no 1, 2 and 3 were not found significantly different (p>0.05). Under the light of this study, it is concluded that Oreochromis niloticus s diet, contain 4.1% crude fat possesses 18.2 mg kg -1 vitamin E. Keywords: Nile Tilapia (Oreochromis niloticus), vitamin E (alpha-tocopherol acetate), growth, feed values, flesh quality.

2 K. Köprücü ve Ö. Barım 1. Giriş Tilapia balıkları Ciclidae familyasının en önemli üyeleri olup, tropikal ve subtropikal bölgelerde yaygın olarak bulunmakta, özellikle doğu Afrika da yetiştiriciliği yapılmaktadır. Hızlı büyümesi, çeşitli besin maddelerini değerlendirmesi, kolayca döl verebilmesi, hastalıklara ve çevresel şartlardaki değişimlere karşı dayanıklı olması, yoğun stoklama şartlarında yetiştiriciliğinin yapılabilmesi ve etlerinin lezzetli olmasından dolayı yetiştiricilikte tercih edilmektedir [1]. Son yıllarda, dünyadaki toplam tilapia üretiminin yaklaşık olarak 1,5 milyon ton düzeyine ulaşması ve bunun %66,6 sının yetiştiricilikle elde edilmiş olması protein kaynağı olarak bu türün önemini arttırmaktadır [2]. Bu öneme paralel olarak, tilapia balıkları üzerine çok sayıda çalışma gerçekleştirilmiş ve besin ihtiyaçlarının belirlenmesine yönelik yapılan çalışmalar yoğunluk kazanmıştır. Antioksidan, steriliteyi engelleyici ve döl verimini arttırıcı özellikleri nedeniyle vitamin E balık rasyonlarındaki besin maddeleri içerisinde özel bir yere sahiptir [3-5]. Çeşitli balıkların vitamin E ihtiyaçları ve bu vitaminin etkileri üzerine çok sayıda araştırma yapılmıştır [5-18]. Balıkların vitamin E ihtiyaçları; balık türüne, büyüklüğüne, kullanılan yemin doymamış yağ içeriği, vitamin C, selenyum, fosfor miktarları, suyun fiziksel, kimyasal ve biyolojik özellikleri başta olmak üzere diğer bir çok faktöre göre değişkenlik göstermektedir [1, 5, 19]. Balık rasyonlarında yeterli düzeyde vitamin E bulunmaması büyüme, et kalitesi ve yem değerleri üzerinde olumsuz yönde önemli etkiler yapmaktadır. Bununla birlikte rasyona ihtiyaç düzeyinin üstünde katılan vitamin E miktarlarının bu parametreler üzerindeki etkisine yönelik farklı bulgular mevcuttur [9, 13, 15, 17, 18, 20, 21]. Bu çalışmada, ülkemizin güney bölgelerinde de yetiştirilme potansiyeli bulunan Nil tilapia (Oreochromis niloticus) rasyonuna vitamin E (alfa-tokoferol asetat) katkısının büyüme, yem değerleri ve et kalitesine etkisi araştırıldı. 2. Materyal ve Metot Bu çalışmada, Fırat Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi nde mevcut olan yavru Nil tilapia (Oreochromis niloticus Linnaeus, 1758) balıkları kullanıldı. Oreochromis niloticus un beslenmesi amacıyla, %32 oranında ham protein içeren bir kontrol rasyonu hazırlandı [1]. Bu rasyona 80 mg kg -1, 160 mg kg -1 ve 240 mg kg -1 miktarlarında vitamin E (aktif madde oranı %98 olan alfa-tokoferol asetat) katılarak sırasıyla 1, 2 ve 3 nolu deneme rasyonları oluşturuldu (Tablo 1). Kontrol rasyonunun ve çalışma bitiminde balık eti örneklerinin ham besin madde düzeyleri Weende analiz metotlarına göre yapıldı. Ham protein makro kjeldahl ve ham yağ eter ekstraksiyon yöntemiyle belirlendi. Azotsu öz madde ise [100 (ham protein + ham yağ + ham kül)] formülüne göre hesaplandı. Örnekler vakumlu fırında 65 o C de 18 saat bekletilerek nem oranı, kül fırınında 550 o C de 12 saat süreyle yakılarak da kül miktarı saptandı. Rasyonun toplam enerji düzeyi bomba kalorimetresi kullanılarak tespit edildi [22]. 120

3 Nil Tilapia (Oreochromis niloticus Linnaeus, 1758) Rasyonuna Vitamin E (Alfa-Tokoferol Asetat)... Tablo 1. Araştırma rasyonlarının içerikleri. Yem Öğeleri Balık (hamsi) unu Soya küspesi (ekstrude) a Buğday unu Bitkisel yağ Antioksidan b Vitamin karması c Mineral karması d Vitamin E (alfa tokoferol asetat) Rasyonlar (%) Kontrol Deneme 1 Deneme 2 Deneme ,992 42,984 42, ,7 42,7 42,7 42,7 1,9 1,9 1,9 1,9 0,1 0,1 0,1 0,1 0,25 0,25 0,25 0,25 0,05 0,05 0,05 0,05 0 0,008 0,016 0,024 a) Vitamin E ilavesi nedeniyle deneme rasyonlarındaki denkleştirme işlemi soya küspesi miktarı düşürülerek yapıldı. b) Antioksidan (mg kg -1 premiks): Butyl hydroxytoluene 12,5. c) Vitamin karmasında (mg kg -1 veya IU kg -1 ): A vitamini 4000 IU, D vitamini 2000 IU, K vitamini 10, kolin 500, niasin 30, riboflavin 15, pridoksin 10, tiamin 10, pantothenik asit 50, folasin 5, askorbik asit 200. d) Minaral karmasında (mg kg -1 ): Mangan 25, çinko 100, demir 44, bakır 3, iyot 5, kobalt 0,05, selenyum 0,3. Ayrıca, kontrol rasyonundaki vitamin E miktarı belirlendi. Böylece, kullanılan yem öğelerinin (balık unu, soya küspesi, buğday unu ve bitkisel yağ) kontrol rasyonuna olan toplam vitamin E katkısı da hesaplandı. Kontrol rasyonundaki vitamin E miktarının saptanmasında CECİL 1100 serisi yüksek performanslı sıvı kromatografi cihazı kullanıldı. Vitamin E analizi için, homojenize edilmiş kontrol rasyonundan 1 er gram örnek alınıp esterleştirme işleminden sonra Çetinkaya ve Özcan [23] ın bildirdikleri şekilde vitamin E ekstrakte edildi. Ekstraktlar 5000 rpm de 5 dk süreyle santrifüj edildi. Daha sonra, üst fazdan alınan numuneden yüksek performanslı sıvı kromatografi cihazına her seferinde 5 µl enjeksiyon yapıldı. E vitamini standartlarına ait kromatogram Catignani [24] nin bildirdiği şekilde elde edildi (Tablo 2). Tablo 2. Vitamin E için yüksek performanslı sıvı kromatografi cihazının çalışma şartları ve kullanılan standart. Çalışma şartları Kolon tipi Dedektör tipi Akış hızı Sıcaklık Analiz süresi Dalga boyu Hareketli faz Standart Vitamin E için ODS (C18) UV 0,7 ml/dk 35 o C 60 dk 254 nm %0,1 lik fosforik asit (10, 50 ppm) askorbik asit:metafosforik asit (1:1) de çözüldü Her tekrar için ortalama 12,8 g ağırlığında olan toplam 12 adet (6 dişi ve 6 erkek) Oreochromis niloticus 60x30x25 cm boyutlarındaki cam akvaryumlara yerleştirildi. Üç tekrar olarak yürütülen çalışmada 4 grup için toplam 144 adet balık kullanıldı. Canlı ağırlıklarının %4 ü oranında hesaplanan yem miktarı, 25±1 o C su sıcaklığında bulunan balıklara günde üç öğün halinde [1] olmak üzere 3 ay süreyle verildi. 121

4 K. Köprücü ve Ö. Barım Oreochromis niloticus un canlı ağırlık (CA), total boy (TB), kondisyon faktörü (KF), canlı ağırlık artışı (CAA), oransal büyüme (OB), spesifik büyüme oranı (SBO), yem dönüşüm oranı (YDO), yem etkinlik oranı (YEO), protein etkinlik oranı (PEO), protein değerlendirme indeksi (PDİ) ve et kalitesi (ham protein, ham yağ, ham kül, azotsuz öz madde, nem) ne rasyona farklı miktarlarda katılan vitamin E nin etkisi araştırıldı. Oreochromis niloticus un büyüme ve yem değerleri aylık periyotlarla (t) tespit edildi. Balıkların canlı ağırlıkları 0,01 g hassasiyetli dijital terazi, total boyları ise mm taksimatlı ölçü tahtası kullanılarak belirlendi. Büyüme ve yem değerleri aşağıdaki formüllere göre hesaplandı [25]: KF = (CA / TB 3 ) x 100 CAA = CA t - CA t-1 OB = [ (CA t - CA t-1 ) / CA t-1 ] x 100 SBO = [ ( Log e CA t - Log e CA t-1 ) / t ] x 100 YDO = Yem tüketimi / (CA t - CA t-1 ) YEO = [(CA t - CA t-1 ) / Yem tüketimi] x 100 PEO = CAA/ [Yem tüketimi (g) x Yemin ham protein oranı (%)] PDİ = Balık etindeki protein oranı (%) / Verilen yemdeki protein oranı (%) Elde edilen verilerin değerlendirilmesi işlemi, bilgisayar ortamında SPSS paket programı kullanılarak yapıldı. Araştırma gruplarındaki Oreochromis niloticus un büyüme, yem değerleri ve et kalitesine ait; ortalama ve standart hatalar hesaplandı. Farklı doz uygulanan gruplar arasında, bu parametrelere ait ortalama değerler bakımından istatistiksel olarak bir farklılık olup olmadığını belirlemek amacıyla varyans analizi uygulandı. 3. Sonuçlar Araştırma rasyonlarının kuru maddenin % si olarak yaklaşık; %32 ham protein, %4,1 ham yağ, %3,95 ham kül, %3,64 selüloz, %56,31 azotsuz öz madde, 4300 kcal kg -1 toplam enerji içerdiği ve nem oranının %8 olduğu tespit edildi. Kullanılan rasyon öğelerinin (balık unu, soya küspesi, buğday unu ve bitkisel yağ) kontrol rasyonuna olan toplam vitamin E katkısının 18,2 mg kg -1 olduğu belirlendi. Vitamin E içeriği 18,2 mg kg -1 olan Kontrol rasyonu ve farklı miktarlarda vitamin E katılan Deneme 1 (80 mg kg -1 ), Deneme 2 (160 mg kg -1 ), Deneme 3 (240 mg kg -1 ) rasyonları ile 3 ay süresince beslenmiş olan O. niloticus un büyüme, yem değerleri ve et kalitesine ait ortalama değerler Tablo 3 de verildi. Buna göre kontrol, 1, 2 ve 3 nolu deneme gruplarındaki O. niloticus un son canlı ağırlık, total boy, kondisyon faktörü, canlı ağırlık artışı, oransal büyüme, spesifik büyüme oranı, yem dönüşüm oranı, yem etkinlik oranı, protein etkinlik oranı, protein değerlendirme indeksi, etindeki ham protein, ham yağ, ham kül, azotsuz öz madde ve nem oranlarına ait ortalama değerler arasındaki farklılıkların istatistiksel olarak önemsiz olduğu tespit edildi (p>0,05). 122

5 Nil Tilapia (Oreochromis niloticus Linnaeus, 1758) Rasyonuna Vitamin E (Alfa-Tokoferol Asetat)... Ayrıca, çalışma süresince hiçbir araştırma grubunda ölüm olayına rastlanılmadı. Tablo 3. Oreochromis niloticus un büyüme, yem değerleri ve et kalitesine ait ortalama değerler. Değerler Başlangıç canlı ağırlık (g) Başlangıç total boy (cm) Başlangıç kondisyon faktörü Gruplar * Kontrol Deneme 1 Deneme 2 Deneme 3 12,78±0,08 a 12,75±0,06 a 12,79±0,08 a 12,76±0,07 a 9,73±0,03 a 9,71±0,02 a 9,74±0,03 a 9,72±0,02 a 1,39±0,02 a 1,39±0,02 a 1,38±0,02 a 1,39±0,02 a Son canlı ağırlık (g) Son total boy (cm) Son kondisyon faktörü 38,50±1,17 a 13,60±0,06 a 1,53±0,02 a 39,30±1,20 a 13,64±0,07 a 1,55±0,03 a 39,00±1,19 a 13,61±0,06 a 1,55±0,03 a 38,60±1,18 a 13,60±0,06 a 1,53±0,02 a Canlı ağırlık artışı (g) Oransal büyüme (%) Spesifik büyüme oranı (%) 8,57±0,29 a 135,67±19,50 a 2,98±0,08 a 8,85±0,38 a 142,10±20,50 a 3,00±0,09 a 8,74±0,32 a 139,00±20,00 a 3,00±0,08 a 8,61±0,30 a 135,90±19,90 a 2,99±0,07 a Aylık yem tüketimi (g) Günlük yem tüketimi (%) Yem dönüşüm oranı Yem etkinlik oranı 25,63±7,57 a 4 2,99±0,70 a 0,33±0,09 a 26,02±7,95 a 4 2,94±0,60 a 0,34±0,07 a 25,88±7,8 a 4 2,96±0,65 a 0,34±0,08 a 25,67±7,64 a 4 2,98±0,69 a 0,34±0,05 a Protein etkinlik oranı Protein değerlendirme indeksi 1,05±0,50 a 2,40±0,02 a 1,06±0,54 a 2,38±0,03 a 1,06±0,51 a 2,37±0,02 a 1,05±0,50 a 2,35±0,01 a Balık etinde (kuru maddede) Ham protein (%) Ham yağ (%) Ham kül (%) Azotsuz öz madde (%) Nem (%) 76,27±0,58 a 12,71±0,40 a 5,93±0,23 a 5,09±0,14 a 75,40±0,58 a 76,05±0,61 a 12,93±0,50 a 5,83±0,20 a 5,19±0,10 a 76,00±0,50 a 75,98±0,55 a 13,00±0,53 a 5,80±0,25 a 5,22±0,18 a 76,21±0,60 a 75,80±0,51 a 13,14±0,56 a 5,76±0,28 a 5,26±0,10 a 76,50±0,55 a * Aynı satırda bulunan aynı harfler arasındaki farklılıklar istatistiksel olarak önemsizdir (p>0,05, ortalama±standart hata, N=36). 4. Tartışma Bu çalışmada, vitamin E içeriği 18,2 mg kg -1 olan kontrol rasyonuna 80 mg kg -1, 160 mg kg -1 ve 240 mg kg -1 miktarlarında vitamin E katkısının Oreochromis niloticus un; büyüme (canlı ağırlık, total boy, kondisyon faktörü, canlı ağırlık artışı, oransal büyüme, spesifik büyüme oranı), yem değerleri (yem dönüşüm oranı, yem etkinlik oranı, protein etkinlik oranı, protein değerlendirme indeksi) ve et kalitesi (ham protein, ham yağ, ham kül, azotsuz öz madde, nem) üzerinde istatistiksel olarak önemli bir değişikliğe neden olmadığı tespit edildi (p>0,05). Benzer sonuçlar diğer araştırmacılar tarafından Oncorhynchus mykiss [21, 26], Ictalurus punctatus [8, 14], Dicentrarchus labrax [18, 27] için de bildirilmiştir. Bu sonuca göre, araştırmada kullanılan rasyonlar içerisinde vitamin E miktarı en düşük olan kontrol rasyonuna ait vitamin E miktarı (18,2 mg kg -1 ); Kocabaş ve Gatlin [17] in Morone chrysops x M. saxatilis (28 mg kg -1 ), Woodal ve diğ. [28] nin Oncorhynchus tschawytscha (30 mg kg -1 ), Lall ve diğ. [29] nin Salmo salar (35 mg kg -1 ), Murai ve Andrews [30], Lovell ve diğ. 123

6 K. Köprücü ve Ö. Barım [7] ile Wilson ve diğ. [8] nin I. punctatus (25-50 mg kg -1 ), Cowey ve diğ. [21] ile Hung ve diğ. [26] nin O. mykiss (25-50 mg kg -1 ), Watanabe ve diğ. [20], Shilo ve Sarig [31] ile NRC [32] nin Cyprinus carpio ( mg kg -1 ), Lovell [1] ile Satoh ve diğ. [11] nin O. niloticus ( mg kg -1 ) için bildirdikleri değerlerden düşüktür. Kontrol grubundaki O. niloticus için tespit edilen spesifik büyüme oranı (%2,98±0,08); O. mossambicus için bildirilen %4,26 [33] oranından düşük, O. niloticus a ait %1,19 [34], %2,38 [35] ve %2,62 [36] oranlarından ise yüksektir. Oreochromis niloticus için yine kontrol grubundan sağlanan yem dönüşüm oranı (2,99±0,70); O. mossambicus da %1,13 [33], O. niloticus x O. aureus da 1,20 [37], Oreochromis aureus da 1,39 [38] ve 1,73 [39], O. niloticus da 1,38 [40], 1,43 [36], 1,61 [35] ve 1,96 [34] olarak bulunan değerlerden yüksek bulunmuştur. Fakat, kontrol grubundaki balıkların protein etkinlik oranı (1,05±0,50); O. niloticus da 1,99 [35] ve 2,21 [36], O. mossambicus da 2,18 [33], O. niloticus x O. aureus da 2,62 [37] olarak tespit edilen değerlere göre düşüktür. Ayrıca, Kontrol rasyonu ile beslenen O. niloticus un etinde (kuru maddenin % si olarak) tespit edilen ham protein oranı (%76,27±0,58); O. niloticus da %58,26 [35], %58,92 [36] ve %69,73 [34], O. niloticus x O. aureus da %59,69 [37], O. mossambicus da %61,43 [33] olarak bildirilen değerlerden yüksektir. Diğer yandan, ette bulunan ham yağ oranı (%12,71±0,40); O. niloticus a ait %14,95 [35], %15,42 [36] ve %19,54 [34], O. mossambicus için belirlenen %20,99 [33] değerlerinden düşüktür. Kontrol grubuna ait balıkların etinde tespit edilen ham kül oranı (%5,93±0,23); O. niloticus da %14,94 [34], %15,57 [35] ve %18,16 [36], O. mossambicus da %15,33 [33] olarak saptanan oranlara göre düşüktür. Kontrol rasyonu ile beslenen O. niloticus un etindeki nem oranı (%75,40±0,58); O. niloticus a ait %69,73 [34] değerinden yüksek, O. mossambicus a ait %79,13 [33] oranından düşük olup, yine O. niloticus için bildirilen %75,17 [36] ve %75,85 [35] değerleriyle paralellik sağlamaktadır. Oreochromis niloticus un büyüme, yem değerleri, et kalitesi ve rasyonda bulunması gereken vitamin E miktarına ait bu çalışmada elde edilen bulgular ile diğer araştırmacıların mevcut değerleri arasındaki farklılıkların nedeni; balık türüne, büyüklüğüne, kullanılan yemin doymamış yağ içeriği, vitamin C, selenyum, fosfor miktarları, suyun fiziksel, kimyasal ve biyolojik özellikleri başta olmak üzere diğer bir çok faktöre bağlanabilir [1, 5, 19]. Elde edilen bulguların ışığı altında, bu çalışmada kullanılan ve %4,1 oranında ham yağ içeren kontrol rasyonunda bulunan vitamin E miktarının (18,2 mg kg -1 ) O. niloticus un ihtiyacını karşılamak için yeterli olduğu, daha ileri düzeylerde vitamin E katkısının ise büyüme, yem değerleri ve et kalitesi üzerinde önemli bir değişikliğe neden olmadığı sonucuna varılmıştır. Kaynaklar 1. T. Lovell, Nutrition and Feeding of Fish. An. AVI Book, Published by Van Nostrand Reinhold, New York, 260 p., E. Roderick, International file. Fish Farmer International, July-August 15, 4, 24,

7 Nil Tilapia (Oreochromis niloticus Linnaeus, 1758) Rasyonuna Vitamin E (Alfa-Tokoferol Asetat) J. E. Halver, Fish Nutrition. Academic Press Inc., Second Edition, New York, 798 p, National Research Concil (NRC), Nutrient Requirement of Coldwater Fishes. National Academy Press, Third Edition, Washington D.C., 63 p, National Research Concil (NRC), Nutrient Requirements of Fish. National Academy Press, Third Edition, Washington D.C., C. B. Cowey, J. W. Adron, M. J. Walton, J. Murray, A. Youngson, D. Knox, Tissue distribution, uptake, and requirement for α-tocopherol of rainbow trout (Oncorhynchus mykiss) feed diets with a minimal content of unsaturated fatty acids. J. Nutr., 111, , R. T. Lovell, T. Miyazaki, S. Rabegnator, Requirement for α-tocopherol by channel catfish fed diets low in polyunsaturated triglycerides. J. Nutr., 114, , R. P. Wilson, P. R. Bowser, W. E. Poe, Dietary vitamin E requirement of fingerling channel catfish. J. Nutr., 114, , M. S. Boggio, W. R. Hardy and E. L. Brannon, The influence of dietary lipid source and alphatocopherol acetate level on product quality of rainbow trout (Salmo gairdneri). Aquaculture, 51, 13-24, S. Viola, G. Zohar, Inessentiality of vitamin supplements to commercial tilapia feeds for intensive culture in Israel (in Hebrew). Fish. Fishbreed. Isr., 18, 4, 31, S. Satoh, T. Takeuchi, T. Watanabe, Requirement of tilapia for α-tocopherol. Nippon Suisan Gakkaishi, 53, , M. Frigg, A. L. Prabucki, E. U. Ruhdel, Effect of dietary vitamin E levels on oxidative stability of trout fillets. Aquaculture, 84, , D. M. Gatlin, S. C. Bai, M. C. Erickson, Effects of dietary vitamin E and synthetic antioxidants on composition and storage quality of channel catfish. Aquaculture, 106, , S. C. Bai, D. M. Gatlin, Dietary vitamin E concentration and duration of feeding affect tissue α- tocopherol. Concentrations of channel catfish (Ictalurus punctatus). Aquaculture, 113, , R. Waagbo, K. Sandnes, O. J. Torrisen, A. Sandvin, Q. Lie, Chemical and sensory evaluation of fillets from atlantic salmon (Salmo salar) fed three levels of n-3 polyunsaturated fatty acids at two levels of vitamin E. Food Chem., 46, , G. Stephan, J. Guillaume, F. Lamour, Lipid peroxidation in turbot (Scopthalmus maximus) tissue: effect of dietary vitamin E and dietary n-6 or n-3 poly unsaturated fatty acids. Aquaculture, 130, 2-3, , A. M. Kocabaş, D. M. Gatlin, Dietary vitamin E requirement of hybrid striped bass (Morone chrysops female x M. saxatilis male). Aquaculture Nutrition, 5, 3-7, P. P. Gatta, M. Pirini, S. Testi, G. Vignola, P. G. Monetti, The influence of different levels of dietary vitamin E on sea bass, Dicentrarchus labrax flesh quality. Aquaculture Nutrition, 6, 1, 47-52, S. P. Gieseg, S. Cuddihy, J. V. Hill, W. Davison, A comparision of plasma vitamin C and E levels in two Antarctic and two temperate water fish species. Comperative Biochemistry and Physiology, Part B, Biochemistry and Molecular Biology, 125, 3, , T. Watanabe, T. Takeuchi, M., Matsui, C., Ogino, T. Kawabata, Effect of alpha-tocopherol deficiency on carp. VII. The relationship between dietary levels of linoleate and alpha-tocopherol requirement. Bull. Jpn. Soc. Sci. Fish. 43, , C. B. Cowey, J. W. Adron, A. Youngson, The vitamin E requirement of rainbow trout given diets containing polyunsaturated fatty acids derived from fish oil. Aquaculture, 30, 85-93, Association of Official Analytical Chemists (AOAC), Official methods of analysis. 16 th edn., AOAC, Arlington, V.A.,

8 K. Köprücü ve Ö. Barım 23. N. Çetinkaya, H. Özcan, Investigation of seasonal variations in cow serum rational and β-carotene by high performance liquid cromatographic method. Comparative Biochemistry and Physiology, 100A, 4, , G. L. Catignani, Simultaneous determination of retinol and α-tocopherol in serum of plazma by liquid chromatography. Clin. Chem., 2914, , O. Çetinkaya, Balık Besleme. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Van, S. S. O. Hung, C. Y. Cho, S. J. Slinger, Measurement of oxidation in fish oil and its effect on vitamin E nutrition on rainbow trout. Can. J. Fish. Aqua. Sci., 37, , M. C. Erickson, Lipid and tocopherol composition of farm-raised striped and hybrid striped bass. Comparative Biochemistry and Physiology, 101A, , A. N. Woodall, L. M. Ashley, J. E. Halver, H. S. Olcott, J. V. D. Veen, Nutrition of salmonid fishes, α-tocopherol requirement of Chinook salmon. J. Nutr., 64, , S. P. Lall, G. Oliver, J. A. Hines, H. W. Ferguson, The role of vitamin E nutrition and immune response of Atlantic salmon. Bull. Aquacult. Assoc. Can., 88, 76-78, T. Murai, J. W. Andrews, Interactions of dietary α-tocopherol, oxidized menhaden oil and ethoxyquin on channel catfish. J. Nutr., 104, , M. Shilo, S. Sarig, Fish Culture in Warmwater Systems: Problems and Trend. NRC Press. Inc., Boca Raton, Florida, 259 p., National Research Council (NRC), Nutrient Requirements of Warmwater Fishes and Shellfishes. Fourth Printing, National Academy Press, Washington, DC., 94 p., M. A. Olvera-Novoa, S. G. Campos, M. G. Sabido, C. A. Martinez Palacios, The use of alfalfa leaf protein concentrates as a protein source in diets for tilapia (Oreochromis mossambicus). Aquaculture, 90, , A. Q. Siddique, M. S. Howlader, A. A. Adam, Effects of dietary protein levels on growth, feed conversion and protein utilization in fry and young Nile tilapia, Oreochromis niloticus. Aquaculture, 70, 63-73, K. L. Wee, S. W. Shu, The nutritive value of boiled full-fat soybean in pelleted feed for Nile tilapia. Aquaculture, 81, , W. K. Ng, K. L. Wee, The nutritive value cassava leaf meal in pelleted feed for Nile tilapia. Aquaculture, 83, 45-58, S. Y. Shiau, J. L. Chuang, C. L. Sun, Inclosion of soybean meal in tilapia (Oreochromis niloticus x O. aureus) diets at two protein levels. Aquaculture, 65, , S. Dikel, M. V. Alev, M. Kır, G. A. Kiriş, Seyhan Baraj Gölü nde hapa modeli kafeslerde tilapia (Oreochromis aureus) yavrularını yetiştirme olanaklarının araştırılması. XI. Ulusal Su Ürünleri Sempozyumu, Eylül, Hatay, Cilt 2, , S. Dikel, İki tilapia türü olan Oreochromis aureus ve Oreochromis niloticus ve bunların melezlerinin Çukurovada havuz koşullarında yetiştirilmesi, çeşitli büyüme performansları ile karkas ve besin özelliklerinin karşılaştırılması. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana, E. Yılmaz, İ. Akyurt, Kırıkhan Gölbaşı Gölü nde yüzer ağ kafeslerde farklı stok yoğunluklarının tilapia (O. niloticus) balıklarının gelişmeleri, yem değerlendirmeleri ve yaşama oranları üzerine etkileri. XI. Ulusal Su Ürünleri Sempozyumu, 4-6 Eylül, Hatay, Cilt 2, ,