This tree was planted by my grandfather. : Bu ağaç büyükbabam tarafından dikilmişti.

Transkript

1 PASSIVE VOICE (ETKEN EDİLGEN) Biçim A-Etken bir fiilin edilgen biçimi, to be fiilinin etken fiilin yapısına sokup buna, etken fiilin geçmiş zaman ortacını ekleyerek oluşturulur. Etken fiilin öznesi, edilgen fiilin yapıcı öğesi (agent) olur. Yapıcı öğe genellikle belirtilmez; belirtildiğinde de by dan sonra getirilir cümlenin sonuna konur: This tree was planted by my grandfather. : Bu ağaç büyükbabam tarafından dikilmişti. B-Şimdiki, geçmiş ve şimdiki öncesi zaman yapılarına örnekler: Etken We keep the butter here. : Yağı burada tutarız. Edilgen The butter is kept here. : Yağ burada tutulur. Etken They broke the window. :Camı kırdılar. Edilgen The window was broken. :Cam kırıldı. Etken People have seen wolves in the streets. :Halk caddelerde/yolda kurtlar görmüş. Edilgen Wolves have been seen in the streets. :Caddelerde kurtlar görülmüş. C-Edilgen süreklilik yapılar to be fiilinin süreklilik biçimlerini alırlar. Bunun dışında da bu yapılar pek kullanılmaz: Etken They are repairing the bridge. :Köprüyü onarıyorlar. Edilgen The bridge is being repaired. :Köprü onarılıyor. Etken They were carrying the injured player off the field. :Sakatlanan oyuncuyu alanın dışında taşıyorlardı. Edilgen The injured player was being carried off the field. :Sakatlanan oyuncu alanın dışına taşınıyordu. Öteki süreklilik yapıları edilgende son derece ender kullanılır; Dolayısıyla: They have/ had been repairing the road. : Yolu onarıyorlardı. They will would be repairing the road. : Yolu onaracaklar/onarıyor olabilirlerdi. gibi cümleler normal olarak edilgene çevrilmezler. D-Yardımcı + mastar bileşimleri edilgen mastar kullanılarak edilgene çevrilirler: 1 / 8

2 Etken You must/should shut these doors. :Bu kapıları kapamalısınız/ kapamanız gerekir. Edilgen These doors must/ should be shut. :Bu kapılar kapanmalı/kapanması gerekir. Etken They should/ought to have told him. :Ona söylemeliydiler. Edilgen He should/ought to have been told. :Ona söylemeliydi. (Edilgen miş li mastar) Etken fiiller ve edilgen karşılıkları A-Halk dilinde bazen be yerine get kullanılabilir: The eggs got (=were) broken. : Yumurtaalr kırıldı. You ll get (=be) sacked if you take any more time off. aha çok izin alırsan kovulursun. B-Someone gave her a bulldog (Bir i ona buldog verdi.) gibi, düz ve dolaylı tümleç içeren bir cümlenin kuramda iki edilgen biçime sahip olduğuna dikkat ediniz : She was given a bulldog.: Ona bir buldog verildi. Abulldog was given to her. : Bir buldog ona verildi. Bundan birincisi çok yaygındır. Dolayısıyla dolaylı tümleç genellikle edilgen fiilin öznesi olur. C- Etken fiilin öznesinin kimliği ile ilgili sorular genellikle düz cümle yapısıyla ifade edilir. What delayed you? : Seni ne geciktirdi? ( Neden geciktin?) Which team won? : Hangi takım kazandı? Edilgen bir fiilin öznesinin kimliğine ilişkin sorular da düz cümle yapısıyla ifade edilir: Something was done. What was done? : Bir şey yapıldı. Ne yapıldı? One of them was sold.- Which one was sold? : Bir satıldı Hangisi satıldı? Etken yapıdaki soru dizilişi edilgende düz cümle dizilişine dönüşebilir: What did they steal? : Ne çaldılar? (Soru dizilişi) What was stolen? : Ne çalındı? (Düz cümle dizilişi) Ancak soru, yapıcı öğeye gönderme yapıyorsa soru dizilişinin gerektiğine dikkat ediniz : Who painted it? : O resmi kim yapmış? (düz cümle dizilişi Who was it painted by? : O resim kimin tarafında yapılmış? (Soru dizilişi) Edilgenin Kullanımları Edilgen şu durumlarda kullanılır: 2 / 8

3 A- Kim olduğu belirgin olduğu için eylemin sahibinin belirtilmesi gerekmediği zaman : The rubbish hasn t been collected. : Çerçöp toplanmadı. The streets are swept every day. : Caddeler hergün temizlenir. Your hand will be X-rayed. : Elinin röntgeni alınacak. B- Eylemi kimin yaptığını bilmiyorsak, tam olarak bilmiyorsak ya da unutmuşsak : The minister was murdered. : Bakan öldürüldü. My car has been moved! : Arabam oynatılmış! You ll be met at the station. : İstasyonda karşılanacaksınız. I ve been told that... : Bana dendi ki... C-Etken fiilin öznesi people olacaksa : He is suspected of receiving stolen goods. : Çalınmış mal kabul ettiğinden kuşkulanılıyor. (People suspect him of... : Halk... kuşkulanıyor.) They are supposed to be living in New York. : New York ta oturdukları sanılıyor. (People supposed that they are living... :Halk... oturduları sanılıyor.) D-Etken cümlenin öznesi, one belgisiz zamiri olacaksa : One sees this sort of advertisement everywhere (İnsan bu tür reklamı her yerde görür) cümlesi genellikle şöyle ifade edilir: This sort of advertisement is seen everywhere. : Bu tür reklam her yerde görülür. Halk dilinde you belgisiz zamiri ve etken fiil kullanabiliriz : You see this sort of advertisement everywhere. Bu tür reklamı her yerde görürsün. Ancak daha biçimsel İngilizce one + etken ya da daha yaygın olan edilgen biçimini gerektirir. E-Eylemi gerçekleştiren kişiden çok eylemin kendisiyle ilgileniyorsak : The house next door has been bought (by a Mr Jones). :Yandaki ev (Mr Jones diye biri tarafından) satın alındı. (Bu durumda Türkçede Yandaki ev satıldı yı yeğleriz.) Ancak Mr Jones u biliyorsak etkeni kullanırız: Your father s friend, Mr Jones, has bought the house next door. :Yandaki evi babanın arkadaşı Mr Jones satın aldı. Aynı biçimde : A new public library is being built (by our local council). : (Bölge konseyince) yeni bir halk kütüphanesi kuruluyor. 3 / 8

4 Ancak daha teklifsiz İngilizcede they belgisiz zamiri ile etken fil kullanırız: They are building a new public library. : Yeni bir halk kütüphanesi kuruyorlar. Kuşkusuz, Konsey üyelerinden biri şöyle der: We are/the Council is building... : Biz /Konsey... kuruyor(uz). F-Edilgen, açık olmayan ya da dilbilgisine aykırı bir cümle kurmamak için de kullanılabilir. Bu genellikle, özne değişiminden kaçınarak yapılır : When he arrived home a detective arrested him : Bir dedektif, eve gelice (bir dedektif tarafından) tutuklandı. Cümlesinin daha iyi ifadesi: When he arrived home he was arrested (by a detective). : Eve gelince (bir dedektif tarafından) tutuklandı. When their mother was ill their neighbours looked after the children. : Komşuları, annelerinin rahatsızlığı sırasında çocuklara baktılar. When their mother was ill the children were looked after by neighbours. : Çocuklar rahatsızlığında onlara komşularca bakıldı. G- Edilgen bazen psikolojik nedenlerle yeğ tutulabilir. Konuşan kişi hoşa gitmeyen duyuruların sorumluluğunu üzerinden atmak için bunu kullanabilir. : EMPLOYER: Overtime rates are being reduced/will have to be reduced. : İŞVEREN: Fazla mesai ücretleri düşürülmektedir/... ücretlerinin düşürülmesi gerekecektir. Hoşa giden duyurulan için, kuşkusuz etken kullanılır : I/We are going to increase overtime rates. :Fazla mesai ücretlerini artırıyorum/artırıyoruz. Konuşan kişi eylemi kimin gerçekleştirdiğini bilip adını vermek istemeyebilir. Bill in, kendisine ait mektupları açtığından kuşkulanan Tom, You ve opened this letter! :Bu mektubu açın! Yerine diplomatik bir ifadeyle: This letter has been opened! : Bu mektup açılmış! diyebilir. Biçim A-Etken bir fiilin edilgen biçimi, to be fiilinin etken fiilin yapısına sokup buna, etken fiilin geçmiş 4 / 8

5 zaman ortacını ekleyerek oluşturulur. Etken fiilin öznesi, edilgen fiilin yapıcı öğesi (agent) olur. Yapıcı öğe genellikle belirtilmez; belirtildiğinde de by dan sonra getirilir cümlenin sonuna konur: This tree was planted by my grandfather. : Bu ağaç büyükbabam tarafından dikilmişti. B-Şimdiki, geçmiş ve şimdiki öncesi zaman yapılarına örnekler: Etken We keep the butter here. : Yağı burada tutarız. Edilgen The butter is kept here. : Yağ burada tutulur. Etken They broke the window. :Camı kırdılar. Edilgen The window was broken. :Cam kırıldı. Etken People have seen wolves in the streets. :Halk caddelerde/yolda kurtlar görmüş. Edilgen Wolves have been seen in the streets. :Caddelerde kurtlar görülmüş. C-Edilgen süreklilik yapılar to be fiilinin süreklilik biçimlerini alırlar. Bunun dışında da bu yapılar pek kullanılmaz: Etken They are repairing the bridge. :Köprüyü onarıyorlar. Edilgen The bridge is being repaired. :Köprü onarılıyor. Etken They were carrying the injured player off the field. :Sakatlanan oyuncuyu alanın dışında taşıyorlardı. Edilgen The injured player was being carried off the field. :Sakatlanan oyuncu alanın dışına taşınıyordu. Öteki süreklilik yapıları edilgende son derece ender kullanılır; Dolayısıyla: They have/ had been repairing the road. : Yolu onarıyorlardı. They will would be repairing the road. : Yolu onaracaklar/onarıyor olabilirlerdi. gibi cümleler normal olarak edilgene çevrilmezler. D-Yardımcı + mastar bileşimleri edilgen mastar kullanılarak edilgene çevrilirler: Etken You must/should shut these doors. :Bu kapıları kapamalısınız/ kapamanız gerekir. Edilgen These doors must/ should be shut. :Bu kapılar kapanmalı/kapanması gerekir. Etken They should/ought to have told him. :Ona söylemeliydiler. Edilgen He should/ought to have been told. :Ona söylemeliydi. (Edilgen miş li mastar) Etken fiiller ve edilgen karşılıkları 5 / 8

6 A-Halk dilinde bazen be yerine get kullanılabilir: The eggs got (=were) broken. : Yumurtaalr kırıldı. You ll get (=be) sacked if you take any more time off. aha çok izin alırsan kovulursun. B-Someone gave her a bulldog (Bir i ona buldog verdi.) gibi, düz ve dolaylı tümleç içeren bir cümlenin kuramda iki edilgen biçime sahip olduğuna dikkat ediniz : She was given a bulldog.: Ona bir buldog verildi. Abulldog was given to her. : Bir buldog ona verildi. Bundan birincisi çok yaygındır. Dolayısıyla dolaylı tümleç genellikle edilgen fiilin öznesi olur. C- Etken fiilin öznesinin kimliği ile ilgili sorular genellikle düz cümle yapısıyla ifade edilir. What delayed you? : Seni ne geciktirdi? ( Neden geciktin?) Which team won? : Hangi takım kazandı? Edilgen bir fiilin öznesinin kimliğine ilişkin sorular da düz cümle yapısıyla ifade edilir: Something was done. What was done? : Bir şey yapıldı. Ne yapıldı? One of them was sold.- Which one was sold? : Bir satıldı Hangisi satıldı? Etken yapıdaki soru dizilişi edilgende düz cümle dizilişine dönüşebilir: What did they steal? : Ne çaldılar? (Soru dizilişi) What was stolen? : Ne çalındı? (Düz cümle dizilişi) Ancak soru, yapıcı öğeye gönderme yapıyorsa soru dizilişinin gerektiğine dikkat ediniz : Who painted it? : O resmi kim yapmış? (düz cümle dizilişi Who was it painted by? : O resim kimin tarafında yapılmış? (Soru dizilişi) Edilgenin Kullanımları Edilgen şu durumlarda kullanılır: A- Kim olduğu belirgin olduğu için eylemin sahibinin belirtilmesi gerekmediği zaman : The rubbish hasn t been collected. : Çerçöp toplanmadı. The streets are swept every day. : Caddeler hergün temizlenir. Your hand will be X-rayed. : Elinin röntgeni alınacak. B- Eylemi kimin yaptığını bilmiyorsak, tam olarak bilmiyorsak ya da unutmuşsak : 6 / 8

7 The minister was murdered. : Bakan öldürüldü. My car has been moved! : Arabam oynatılmış! You ll be met at the station. : İstasyonda karşılanacaksınız. I ve been told that... : Bana dendi ki... C-Etken fiilin öznesi people olacaksa : He is suspected of receiving stolen goods. : Çalınmış mal kabul ettiğinden kuşkulanılıyor. (People suspect him of... : Halk... kuşkulanıyor.) They are supposed to be living in New York. : New York ta oturdukları sanılıyor. (People supposed that they are living... :Halk... oturduları sanılıyor.) D-Etken cümlenin öznesi, one belgisiz zamiri olacaksa : One sees this sort of advertisement everywhere (İnsan bu tür reklamı her yerde görür) cümlesi genellikle şöyle ifade edilir: This sort of advertisement is seen everywhere. : Bu tür reklam her yerde görülür. Halk dilinde you belgisiz zamiri ve etken fiil kullanabiliriz : You see this sort of advertisement everywhere. Bu tür reklamı her yerde görürsün. Ancak daha biçimsel İngilizce one + etken ya da daha yaygın olan edilgen biçimini gerektirir. E-Eylemi gerçekleştiren kişiden çok eylemin kendisiyle ilgileniyorsak : The house next door has been bought (by a Mr Jones). :Yandaki ev (Mr Jones diye biri tarafından) satın alındı. (Bu durumda Türkçede Yandaki ev satıldı yı yeğleriz.) Ancak Mr Jones u biliyorsak etkeni kullanırız: Your father s friend, Mr Jones, has bought the house next door. :Yandaki evi babanın arkadaşı Mr Jones satın aldı. Aynı biçimde : A new public library is being built (by our local council). : (Bölge konseyince) yeni bir halk kütüphanesi kuruluyor. Ancak daha teklifsiz İngilizcede they belgisiz zamiri ile etken fil kullanırız: They are building a new public library. : Yeni bir halk kütüphanesi kuruyorlar. Kuşkusuz, Konsey üyelerinden biri şöyle der: We are/the Council is building... : Biz /Konsey... kuruyor(uz). 7 / 8

8 F-Edilgen, açık olmayan ya da dilbilgisine aykırı bir cümle kurmamak için de kullanılabilir. Bu genellikle, özne değişiminden kaçınarak yapılır : When he arrived home a detective arrested him : Bir dedektif, eve gelice (bir dedektif tarafından) tutuklandı. Cümlesinin daha iyi ifadesi: When he arrived home he was arrested (by a detective). : Eve gelince (bir dedektif tarafından) tutuklandı. When their mother was ill their neighbours looked after the children. : Komşuları, annelerinin rahatsızlığı sırasında çocuklara baktılar. When their mother was ill the children were looked after by neighbours. : Çocuklar rahatsızlığında onlara komşularca bakıldı. G- Edilgen bazen psikolojik nedenlerle yeğ tutulabilir. Konuşan kişi hoşa gitmeyen duyuruların sorumluluğunu üzerinden atmak için bunu kullanabilir. : EMPLOYER: Overtime rates are being reduced/will have to be reduced. : İŞVEREN: Fazla mesai ücretleri düşürülmektedir/... ücretlerinin düşürülmesi gerekecektir. Hoşa giden duyurulan için, kuşkusuz etken kullanılır : I/We are going to increase overtime rates. :Fazla mesai ücretlerini artırıyorum/artırıyoruz. Konuşan kişi eylemi kimin gerçekleştirdiğini bilip adını vermek istemeyebilir. Bill in, kendisine ait mektupları açtığından kuşkulanan Tom, You ve opened this letter! :Bu mektubu açın! Yerine diplomatik bir ifadeyle: This letter has been opened! : Bu mektup açılmış! diyebilir. 8 / 8