BİLGİSAYAR DERS NOTLARI. Doç. Dr. Muzaffer Dügel.

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "BİLGİSAYAR DERS NOTLARI. Doç. Dr. Muzaffer Dügel. mdugel@gmail.com"

Transkript

1 BİLGİSAYAR DERS NOTLARI Doç. Dr. Muzaffer Dügel

2

3 BÖLÜM Bilgisayar ve Bilgisayar Teknolojisi Bilgisayarın Tanımı ve Kısa Tarihçesi 1 Bilgi Teknolojisinin Temel Kavramları Giriş birimleri ile dış dünyadan aldıkları veriler üzerinde aritmetiksel ve mantıksal işlemler yaparak işleyen ve bu işlenmiş bilgileri çıkış birimleri ile bize ileten, donanım (Hardware) ve yazılım (software) dan oluşan elektronik bir makinedir. Bilgisayar Donanımı (Hardware): Bilgisayarların fiziksel kısımlarına donanım denilmektedir. Elle tutulabilirler. Ekran (Monitör), klavye, sabit disk (harddisk), fare, yazıcı, bellek, mikroişlemci, tarayıcı örnek olarak verilebilir. Bilgisayar Yazılımı (Software): Donanımı kullanmak için gerekli programlardır. Bilgisayarın nasıl çalışacağını söylerler. Elle tutulmazlar. Belirli bir işlemi yapmak üzere bilgisayara kurulurlar (set p, install,setup). Örneğin; Kelime işlem (Word processor) programları son kullanıcıların yazı yazması için kullanılır. Tablolama (spread sheet), sunu (presentation), programlama dilleri (Pascal, C...), ses (sound) programları vb. örnek olarak verilebilir. İnsanoğlunun ilk zamanlar ihtiyaçları basit ve azdı. Zaman geçtikçe nüfusun artması ihtiyaçlarında artmasına sebep oldu. Bu ihtiyaçlarını karşılamak için değişik alanlarda değişik araçlar geliştirdi. Bu ihtiyaçlarından hesap ile ilgili olan kısmını ilk başlarda parmak hesabı ile, parmak hesabının yeterli olmadığı yerlerde de çakıl taşlarını kullanarak karşılamaya çalıştı. Hesap ile ilgili ihtiyaçlar ekonominin hızla gelişmesi ve yerleşik hayata geçilmesiyle beraber iyice arttı. Birçok farklı yaklaşım ve kuram ortaya atıldı ve günümüz bilgisayar teknolojisinin temelleri atılmaya başlamış oldu. İkili Sayı Düzeni: Günümüz bilgisayarlarının temel mantığını oluşturan ikili sayı sistemi George Boole tarafından geliştirilmiştir. Bu cebir prensibine göre sayılar ikili sayı sisteminde kullanılırlar. Yani bu sistemde 0 ve 1 sayısından başka sayı yoktur. Bu sayı sistemine ikili sayı sistemi manasında Binary sayılarda denir. Bu sayı sitemimin diğer bir mantıksal kavraması ; 0 = hayır = + 5 Volt 1 = evet = 0 Volt olarak ta tanımlanabilir. Bu nedenle ikili sayı sistemine bazen de evet-hayır mantık (logic) sistemi de denmektedir. Günümüzde hesap makinesi gibi hesaplama yapan makineler aslında sadece bu mantığı bilirler. Yani bizim kullandığımız 10 luk sistemini ( 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9 - decimal sayı sistemi ) bu makineler bilmez.yapılan tüm işlemler ekranda 10 luk sayı sisteminde gözükse de aslında binary sayı sisteminde yapılır.binaru sisteminde yapılan işlemler decimal sayı sistemine çevrilir. Örneğin: (2) 10 + (2) 10 = (4) 10 aynı şekilde (10) 2 + (10) 2 = (100) 2 1

4 Görüldüğü üzere ikili sayı sisteminde işlem yapmak daha kolaydır. Ancak işlem süresi daha uzundur. İşte bu noktada makinelerin insanlardan üstün olan yanı devreye girerek kolay fakat uzun süreler alan işlemleri daha kısa ve hatasız biçimde tamamlamaktadırlar. Böylece bir makineye 0,1,2..9 a kadar olan sayıları öğretmek (elektronik devrelerin büyüklüğü) daha zor olacağı için sadece 0,1 den oluşan binary sayı sistemi tercih edilmektedir. Bu nedenlerden dolayı bilgisayarlar ve işlemci içeren diğer makineler hesaplama, karar verme, karşılaştırma gibi işlemlerde ikili (binary) sayı sistemini kullanırlar. Bilgisayarın Tarihçesi: Bilgisayarın tarihçesine baktığımızda; dört temel işlemi gerçekleştirmek amacıyla kullanılan abaküs, basit bir alet olmasına rağmen, bilgisayarın başlangıcı olarak ifade edilir. Bilgisayara veri girişi işlemlerinde, günlük hayatta kullanılan harf ve rakam gibi sembollerden yararlanılır. Bilgisayar bunları kendi anlayacağı şekle dönüştürür, bilgisayarda kapasite depolama birimi byte olarak ifade edilir. Fransız Pascal, 1642 senesinde vergi tahsildarı babasına, yardımcı olacağını düşündüğü bir makine geliştirdi. Küçük tekerlekler biraz çevirilince, toplama veya çıkarma işlemleri otomatik olarak yapılabiliyordu. Ancak geçimlerini saatler alan hesap işlerinden kazanan kâtipler, Pascal ın makinesini bir rakip olarak gördüler ve ona hiç iltifat etmediler. Bir süre sonra Alman matematikçisi Wilhelm, bu makineye çarpma ve bölme işlemlerini yapabilme yeteneğini kattı. Wilhelm e göre değerli insanlar, tıpkı esirler gibi hesaplama işinde saatler kaybetmeye layık değillerdi yılında transistörlerin kullanımıyla bilgisayarların ağırlıkları azaltılmaya, hacimleri küçültülmeye, bellek kapasiteleri ve hızları artırılmaya başlanmıştır yılından sonra birden fazla transistörün birleştirilerek entegre devrelerin bulunması, bilgisayarın gelişimini daha da hızlandırmıştır. Bilgisayar alanında kısa sürede yaşanan bu önemli gelişmeler sayesinde, tonlarca ağırlıkta, yavaş işlevi yapabilen modellerden, milyonlarca işlemi çok kısa sürede yapabilen, lap-top (elde taşınabilen) ve hatta cebe girebilen modeller geliştirilmiştir yılından sonra bilgisayarları dört kuşak olarak ele alabiliriz. Birinci Kuşak Bilgisayarlar: yılları arasında vakumlu tüpler kullanılan bilgisayarlardır. İkinci Kuşak Bilgisayarlar: yılları arasında tüplerin yerine transistörlerin kullanıldığı bilgisayarlardır. Üçüncü Kuşak Bilgisayarlar: yılları arasında kullanılan entegre devrelerin kullanıldığı bilgisayarlar. Dördüncü Kuşak Bilgisayarlar: 1980 den sonra transistörlerin yerine mikroçiplerin kullanıldığı bilgisayarlardır. Bu gün kullandığımız bilgisayarlar bu kuşağa aittir. Ancak her gün yenilikler eklenmekte, bilgisayarların çalışma hızı ve kapasitesi arttırılmaktadır. Bu yıllarda Amerikan ve Japon teknolojilerinin elektronik ve küçültme alanındaki ürünü olan ev bilgisayarları ortaya çıktı. Günümüzde,1990 lardan başlayarak bilgisayar teknolojisine egemen olması beklenen beşinci kuşak bilgisayarlara doğru bir ilerleme görülüyor. Çok daha güçlü olacağı düşünülen bu 2

5 bilgisayarlar büyük ihtimalle, bugünkülere göre daha fazla insan beynine benzer bir biçimde çalışacaklar. Bunun için de kendi deneyimlerinden öğrenebilmeleri gerekecek. Beşinci kuşak bilgisayarlar insanlarla konuşabilecek, onları dinleyebilecek ve belki de düşüncelerini de anlayabilecekler. Böylece bilgisayarlar yapay zekalarını daha da geliştirebilecekler. "Düşünen" bilgisayarların yardımıyla, robotlar bizim için daha çok iş yaparak, çeşitli alanlardaki uzmanların bilgileri bir araya getirilerek "uzman sistemler" üretebilecek. Bu tür sistemler, birleştirilmiş uzmanlık bilgilerini, problemleri çözmek için kullanacaklar. Bütün bu gelişmeler göz önünde bulundurulduğunda, neden bir "bilgisayar devrimi"nden söz edildiği daha iyi anlaşılabilir. Varoluşundan Günümüze Bilgisayarlar: Şekil 1 Eniac ENIAC, 30 ton ağırlığında; 9x15 metrelik bir odayı doldurmakta; hesaplama vurumları 1500 elektro mekanik röleden (yol vericiden) geçip den çok radyo lambasından akmaktaydı. ENIAC'ı çalıştırmak için vat enerji gerekliydi. ENIAC, yalnızca 80 karaktere eş veri saklayabiliyordu. Lambalaların hepsi çalıştığında, mühendis ekibi bir problemi çözmek için 6000 kabloyu elle fişe takarak ENIAC'ı kuruyorlardı. 3

6 Şekil 2 Apple firmasının ürettiği Macintosh İlk popüler grafiksel işletim sistemi 1984 yılında, Apple Macintosh'u sürdüğünde piyasaya girdi. Microsoft firması Macintosh için sözlük işlemci ve elektronik tablo programı yazdı. Şekil 3 IBM firmasının ürettiği ilk PC İlk IBM Kişisel Bilgisayarı, 1981 yılının Ağustos ayında pazara çıkardı. IBM, 1983 baharında, şirketin, içinde sabit disk bulunan ilk kişisel bilgisayarı olan PC/XT'sini piyasaya sürdü. Disk, yerleşik bir depolama aygıtı olarak çalışıp, 10 megabayt'lıktı. 1984'te, IBM, Intel'in micro işlemcisine dayalı, PC AT adlı yüksek performanslı ikinci kuşak bilgisayarını tanıttı. IBM PC'den üç kat hızlıydı mayısında, Windows 3.0 piyasaya sürüldü. Şekil 4. Günümüzde kullanılan Client (istemci) PC (Personel Computer-Kişisel Bilgisayar) 4

7 1.1.2 Bilgisayar Türleri Bilgisayar kullanım alanları, kullanım amaçları, donanım biçimleri olarak alt gruplara ayrılırlar. a-) Server (Sunumcu) Bilgisayarlar: Büyük işletmeler, internet servis sağlayıcıları, eğitim kuruluşları, şirketler gibi geniş tabanlı ağ yönetim sistemi ile çalışan kuruluşlarda ağ hizmetlerini, erişim ve paylaşım, veritabanı yönetimini ve veri tabanının paylaşımını sağlamak için dizayn edilmiş güçlü ve gelişkin bilgisayarlardır. b-) Kişisel Bilgisayarlar: Şekil 5 Server (Sunumcu) Bilgisayar Kasası PC (Personel Computer) olarak da adlandırılan bilgisayarlar en büyük üretim ve pazarlama payına sahip türdür. Kulanım alanları çok geniş olduğundan hemen herkesin bu tür bilgisayarlar hakkında az veya çok bilgisi mevcuttur. Kullanım alanları; ev, ofis uygulamaları, multimedia bileşimli uygulamalar, iş istasyonu, internet erişimi, eğlence, yazılım geliştirme, tasarım, mühendislik uygulamaları, veri tabanı kullanımı gibi daha birçok alanda kullanılmaktadır. Mevcut donanım bileşenlerine göre maliyetleri aynı tür içerisinde $ arasında fark edebilmektedir. Şekil 6 Kişisel Bilgisayar (Personel Computer PC) 5

8 c-) Terminal (iş istasyonu) Bilgisayarlar: Bir ağ yapısı içerisinde çalışacak şekilde dizayn edilmiş bilgisayarlardır. Bir kişisel bilgisayar Ethernet kartı ile ağa dahil edildiğinde iş istasyonu özelliği kazanır ancak tam olarak bu tipte bir bilgisayar bir terminal bilgisayar değildir. Terminal bilgisayarları PC ler kadar gelişkin bir yapıya sahip değildir. Maliyetlerin düşük olmasını sağlamak, yapacakları iş genelde uygulama yazılımlarını kullanarak veri tabanına veri yüklemek ve verileri işlemek olduğu için çok fazla donanım öğesine ihtiyaç duymadıklarından konfigürasyonları sınırlıdır. Genellikle veri depolamak için Ana bilgisayardaki sabit diski kullandıkları için Sabit disk bulunmayabilir.sabit diski bulunmayan doğrudan ana bilgisayara bağlı olarak çalışan, kendi kendine iş yapamayan türlerine Dump (Aptal) Terminal adı verilir. Bu tip terminallere bankalarda rastlayabilirsiniz. d-) Dizüstü Bilgisayarlar: Şekil 1.7 Terminal (iş istasyonu) bilgisayar Taşınabilir kişisel bilgisayarlar olarak sınıflandırılan bu bilgisayarlar LapTop, NoteBook gibi isimler alırlar. Donanım olarak bir Pc nin sahip olduğu bütün öğelere sahip olabilmektedirler. Enerji kaynağı olarak doğrudan adaptör yardımıyla şebeke gerilimini kullanabildikleri gibi şarj edilebilir pil bataryaları kullanırlar. Lithium-Ion bataryalarla 2-4 saat arası enerji desteği sağlanabilmektedir. Özellikle sık seyahat eden ve bilgisayarına çok ihtiyaç duyan kişiler için ideal makinelerdir. Taşınabilir (Mobil) bilgisayarlar çok daha ileri teknoloji ile imal edilmiş parçalardan oluşmaları, montaj ve tasarımı daha zor olduğu için çok yüksek bir maliyete sahiptirler. Bu nedenle fiyatları kişisel bilgisayarların neredeyse 3 katıdır. 6

9 e-) Avuç içi Bilgisayarlar (Palmtop): Şekil 8 Dizüstü Bilgisayar (LapTop-NoteBook) Üretim teknolojilerinin yüksek olması bu tip bilgisayarların neredeyse kişisel bilgisayar fiyatına mal edilebiliyor olması üretiminin çok az olmasına neden olmaktadır. Kelime işlem, Hesap makinesi yazılımları, Outlook, adres defteri, Internet Explorer gibi belli uygulamaları çalıştırabilen, PCMCA kartı ile internete bağlanıp dosya transferi ve hizmetlerinden yararlanabilen çok küçük ölçekli diz üstü bilgisayarlar olarak düşünülebilirler. Şekil 9 Avuç içi Bilgisayar (Palmtop) Bir Kişisel Bilgisayarın Temel Özellikleri ve İşleyiş Yapısı Bilgisayarı yapısal olarak; Bilgilerin girilmesi, girilen bilgilerin belirtilen durumlara göre işlenmesi, işlem sonuçlarının alınması olarak üç temel fonksiyona sahip bir makine şeklinde tanımlayabiliriz. Bu üç temel fonksiyonu gerçekleştirebilmek için sahip olması gereken mimari ise; 1. Girdi Üniteleri. 2. Merkezi İşlem Birimi. 3. Çıktı Üniteleri dir Girdi Üniteleri: Kişi tarafından veya bilgisayar tarafından sağlanan verilerdir. Bu veriler, sayılar, harfler, sözcükler, ses sinyalleri ve komutlardır. Veriler giriş birimleri tarafından toplanır. Bilgilerin bilgisayara aktarılmasını sağlayan klavye, fare, tarayıcı ya da veri yolu üzerine takılmış fax-modem kartı gibi herhangi bir kart olabilir. 7

10 Merkezi İşlem Birimi: Bilgisayar üzerindeki bilgisayar birimlerinin işlemciyle ve birbirleriyle olan ilişkilerini düzenleyen ve kontrol eden birimdir. Merkezi işlem birimi veriyi işleme kabiliyetine sahiptir. Üç temel görevi vardır: 1. Mantıksal İşlemler: 1<2 doğrudur, 3=4 yanlıştır gibi kararları verir 2. Matematiksel İşlemler: 1+1=2, 6-2=4 gibi toplama çıkarma işlemleri 3. Kontrol Mekanizması: Bilgisayar üzerindeki aletlerin işlemciyle ve kendileriyle olan ilişkilerini düzenlemek ve kontrol etmek. Çıktı Üniteleri: Bilgisayar tarafından üretilen rapor, doküman, müzik, grafik, video, resimlerdir. Şekil 10. Bilgisayarın Temel Özellikleri Bu üç ana elemanın sahip oldukları birçok donanımsal ve yazılıma bağlı özellik bulunur. Sonuç olarak bilgisayarı yapısal olarak oluşturan bu bileşenler donanım ve yazılımın uyumlu bir birlikteliği sayesinde ancak görevlerini yapabilirler Bilgisayarın Kullanım Alanları Evde Bilgisayar Kullanımı: Bilgisayar ilk icat edildiği dönemlerde sadece askeri amaçlarda ve büyük iş yerlerinde kullanılabiliyordu. Gelişen teknoloji sayesinde bugün evlerimize girmiş vaziyettedir. Evlerde bilgisayarlar yardımıyla her türlü cihaz kontrol edilebilir. Her türlü hesaplama, bankacılık, alışveriş, tatil yerlerinde bulma, vs. gibi günlük işler yine bilgisayarlar ve Internet yoluyla yapılabilmektedir. İşyerinde ve Okulda Bilgisayar Kullanımı: Eğitimde istenen verimi almanın ve kaliteyi arttırmanın şartlarından birisi eğitim teknolojisinde çağın şartlarını yakalamaktır. Teknolojik gelişmeye uyum sağlayabilmek için bilgisayarlar eğitim ve öğretimle ilgili bütün faaliyetlerde 8

11 kullanılmalıdır. Öğrenciyi klasik eğitimin saplandığı sıkıcı ezber yönteminden kurtararak ses, renk, film ve müzik gibi unsurların etkileşimiyle daha canlı ve eğlenceli bir öğrenme yöntemi ortamına çeken bilgisayar öğrencinin konuyu kendi başına çalışmasına fırsat vermektedir. 1.2 Bilgisayarın Donanım Yapısı Donanım Kavramı Bir bilgisayarın sistemi bir çok parçanın birleşmesiyle oluşturulmaktadır. Tüm bu parçaların oluşturduğu bütün, amaca uygun yazılımlarla desteklenerek bilgisayar sistemine işlev kazandırır. Anakart (Mainboard) İşlemci (CPU) Bellek(RAM) Sabit disk (Harddisk) Ekran (Monitör) Görüntü kartı Ses kartı TV tuner + Fm tuner Disket sürücü (Floppy disk) CDROM/DVDROM Modem Klavye (keyboard) Mouse Kasa Yazıcı (Printer) Scanner (Tarayıcı) İşlemci:. Bilgisayarın program komutlarını bellekten aldıktan sonra kodlarını çözen ve karşılığı olan işlemleri yerine getiren merkez birimi olarak tanımlanır. CPU genellikle bilgisayarın beyni olarak ta söylenir. Çünkü tüm işlemler CPU tarafından yapılır. Bu nedenle bir bilgisayarın işlem yeteneği ve hızı işlemcisinin yeteneği ve hızıyla doğrudan ilgilidir. İşlemcinin performansını, sahip olduğu çekirdek yapısı ve saat çarpanı (kaldırabildiği elektrik akımı) sonucu elde edilen MHZ üzerinden değer belirler. Ana kartta işlemciye özel bir yuva bulunmaktadır. Örnek / Değerlendirme: Intel Celeron 1100 MHZ lik bir işlemci Intel Pentium III 850 MHZ lik bir işlemciden performans olarak daha düşüktür. Bunun nedeni Celeron işlemcinin sahip olduğu çekirdek yapısının farklı oluşudur. Anakart: Bilgisayarın omurgasıdır. Bilgisayar ile ilgili temel birimlerin (CPU,Ram, Ekran Kartı, Modem,Tv kartı, Ethernet kartı, Ses kartı ) üzerine takıldığı, bu birimler ve diğer çevre birimlerin veri aktarımının sağlandığı karttır. Üzerinde kendine ait chipsetleri bulunmaktadır. Genellikle 2 adet olan bu chipsetleri kuzey (North bridge) ve güney (South bridge) köprüsü olarak ta adlandırılırlar. Bunların temel görevi işlemci, ram, harddisk, ekran kartı, modem vb. donanım bileşenleri arasındaki veri akışını düzenlemek, işlemciden aldığı komutlar vasıtasıyla verileri ilgili birimlere yollamak ve enerji gereksinimlerini sağlamaktır. Hafıza (Bellek): Veriler ve komutlar burada saklanır. Sistem açık olduğu sürece bilgiler bellekte saklanabilir. Sistem kapatıldığında veriler ve komutlar bellekten silinir. Hafızaların kapasiteleri MB değeri üzerinden, performansları ise işlemci ve anakart ile olan veriyolu hızı göz önüne alınarak belirlenir. Bir kişisel bilgisayarın temel donanım birimleri Kasa adı verilen fiziksel donanımın içerisine 9

12 monte edilebilir. Bilgisayarın çalışması için gerekli elektrik akımının regüle edildiği güç kaynağı da kasanın içinde bulunur CPU Central Processing Unit CPU ( Merkezi İşlem Birimi - MİB) Bir bilgisayarın en popüler ve en önemli parçası işlemcidir. Kısaca CPU (Central Processing Unit / Merkezi İşlem Birimi) olarak anılan işlemciler, adından da anlaşılacağı üzere bir bilgisayardaki işlemleri yürüten ve sonuçları gerekli yerlere gönderen elemandır yılında Intel firmasının ilk defa binlerce transistörü bir silikon çip üzerinde birleştirmesiyle bilgisayar çağında devrim gerçekleştirilmiş oldu. Bu şekilde daha önce sadece büyük şirketlerin ve üniversitelerin kullanabildiği bilgisayarlar iyice küçüldü ve evlere girmeye başladı. Mikroişlemciler, açma kapama anahtarı gibi çalışan milyonlarca transistörden oluşmaktadır. Bu anahtarların programlanma durumuna göre elektrik sinyalleri bunların üzerinden akar. Bu sinyaller, bilgisayarın yaptığı tüm işleri toplama, çıkarma, çarpma ve bölme gibi temel matematiksel işlemlere indirir. İşlemci de bu işlemleri en basit sayma sistemi olan ikilik düzen yani sadece 0 ve 1 sayılarını kullanarak yapar. Mikroişlemciler her türlü işi ikilik sayma sistemine dökmüştür. Mesela Y harfi ikilik sistemde ile ifade edilebildiği gibi kırmızı gibi bir renk de bunun gibi ikilik tabandaki üç ayrı sayı grubu ile ifade edilir. Aynı şekilde bir ses veya görüntü kaydı da yine buna benzer ikilik sayı grupları ile ifade edilirler. Bu sayı grupları üzerinde işlem yapmak için işlemci içerisinde bir takım komut listesinden ibaret bir program mevcuttur. Bu komutlar işlemciye iki sayının çıkarılması, toplanması yönünde emir verebildiği gibi klavyeden girilen tercihlere göre bir takım komut satırını atlayıp (şartlı dallanma - conditional branch) diğer komut satırlarını icra etmeye devam edebilir. Yani klavyeden bir soru karşısında gireceğimiz E (evet) veya H (hayır) ifadelerine göre program belirli komut satırlarını icra eder veya etmez. Temel olarak, mikroişlemcinin yaptığı iş, bitler üzerinde işlem yapmak üzere komutları çalıştırmaktır. 1.3 Donanım (Hardware) Şekil 11 Socket ve Slot CPU (Pentium III) Bir kişisel bilgisayarın donanımı temel olarak Giriş birimleri, Çıkış birimleri, Bellek, Depolama birimlerinden oluşur. 10

13 1.3.1 Giriş Birimleri Klavye: Birçok tuşun bir araya gelmesiyle oluşur. Her bir harf için bir Ascii kod, bu kodların birleştiği bir Ascii tablo vardır. Biz herhangi bir tuşa bastığımız zaman aslında ascii tablodan harf yada işaret yollanır ve daha sonra bu ascii kod karşılığı ekranda görüntülenir. Klavye bir giriş ünitesidir. Kullanılan ildin özelliğine göre üzerindeki tuşların sayısı ve yerleri değişebilmektedir. Türkiyede kullanılan klavyeler genellikle 102 tuşlu olup Q veya F tipi olmak üzere iki çeşittir. Klavyede bulunan tuşların görevleri şunlardır; Klavye üzerindeki tuşları 4 kısımda inceleyebiliriz; a. Fonksiyon tuşları b. Daktilo tuşları c. Nümerik tuşlar d. Özel tuşlar a.fonksiyon Tuşları: Şekil 12 Klavye Bu tuşlar her programlama dilinde ve işletim sisteminde farklı görevler almıştır. F1 den F12 ye kadardır. b.daktilo Tuşları: Bu bölümde A ile Z arası harfler 0 ile 9 arası rakamlar!,^,,? vb. gibi işaret tuşları ile bazı özel tuşlar bulunur. c.numerik Tuşlar: Bu bölümde 0 ile 9 arası rakamların yanında bazı özel fonksiyonlar bulunur. "NUM LOCK" bir kez basıldığında ışık söner ve rakamlar yerine özel fonksiyonlar çalışır. d.özel Tuşlar: Backspace (İşaretli tuş): İmlecin bulunduğu yerden sola doğru tek tek tamamını siler. Delete (Del): İmlecin bulunduğu yerden sağa doğru tek tek siler. 11

14 Print Screen: Yazılan yazıyı yazıcıya yollar. Caps Lock: (Bu tuş açıksa klavyenin sağ üst köşesinde ışık yanar.)büyük harf ya da küçük harf tuşu. Num Lock: (Bu tuş açıksa klavyenin sağ üst köşesinde ışık yanar.)bu tuş açıkken klavyenin sağ tarafında bulunan rakamları kullanabiliriz. Scroll Lock: Bu tuşa basıldığında imleç kilitlenir ve ekran kayar. Pause: Bu tuşa basıldığında ekran durur. Insert: Araya yazı yazacağı zaman kullanılan bir tuştur. Control+Alt+Del: Aynı anda basıldığında bilgisayarın açma kapama düğmesine basmadan hafızayı tamamen silmemizi ve bilgisayarı yeniden başlatmamızı sağlar. Ayrıca tuş kilitlenmesini de açar. Ctrl+C: İşletim sistemi komutlarını çalışma anında durdurur. Ctrl+Break: Programlarda çalışmayı durdurur. Bilgisayarınızda çalışırken herhangi bir şekilde yazdığımız harf tuşu işlemiyorsa ALT+ASCII (ASC 11,000 ile 25,000 arası rakamdır) yazılırsa o ekrana ait karakter ekrana gelir.örnek ATL tuşu+115=m harfidir. Bilgisayar açıldığında yanıp sönen göstergeye İMLEÇ denir. İmleç her tuşa basıldığında sağa doğru kayar. Home: İmleci satırın başına getirir. End: İmleci satırın sonuna götürür. Page up: İmleci bir ekran yukarı çıkarır. Page Down: İmleci bir ekran aşağıya indirir. Tab Tuşu: Bu tuşa basıldığında imleci 8 karakter birden sağa hareket ettirir. Shift tuşu ile kullanıldığında 8 karakter sola getirir. AltGr: Klavye üzerinde bazı tuşlar ikiz, bazı tuşlar üçüz görevlidir. İkiz görevliler Shift tuşu ile basılırsa ikinci karakteri yazar. Örnek: Shift+2 tuş bileşimi = işarettir.) Bazı tuşlarda 3 adet simge vardır. Bunlardan sağ alttaki simgeyi yazmak için Alt Gr tuşu ile birlikte ilgili tuş basılarak yazılır. Örnek: { yazmak için Altgr + tuş basılır. IŞIKLI KALEM: Çizgisel (bar) kodları okumada, şekil çizme ve elyazısı yazmada kullanılır. 12

15 JOYSTİCK: Genellikle oyun oynamak için kullanılır. Üzerinde bulunan tuşlarla çalıştırılarak bilgisayara komut verilmesi sağlanır. DOKUNMA EKRANLARI: Ekranda gözüken komut üzerine parmak ile dokunduğunda o komutun çalışmasını sağlayan ekran tipidir. FARE: Ekranda gözüken imleç yardımıyla komut girişi yapmaya yarar. Farenin çevre birimi olarak kullanılmasıyla işaretleme, tıklama ve sürükleme yapılarak işlemler yaptırılır. İmleç: Farenin ekran üzerinde nerede olduğunu gösterir. Tıklama: Farenin sol tuşuna bir kez basılmasıdır. Çift Tıklama: Farenin sol tuşuna kısa aralıklarla iki kez tıklanmasıdır. Bir simgeye yüklenen işlevinin yerine getirilmesini sağlar. Sürükleme: Farenin sol tuşunu basılı tutarak imlecin yerinin değiştirilmesidir. TARAYICI: Resim, grafik ve önceden yazılmış yazıları bilgisayar ortamına aktarmakta kullanılır. 300x600 dpi, 600x600 dpi, 600x1200 dpi, 600x2400 dpi... Optik karekter okuma (Optic Character Reader-OCR) Çıkış Birimleri EKRAN KARTI: Bilgisayardaki sayısal verileri bizim anlayacağımız analog forma dönüştüren, sayısal verileri işleyerek şekiller, yazılar, semboller vb. görüntülerin monitöre aktarılmasını sağlayan karttır. Kendi üzerlerinde sayısal verileri işleyebilmek için ram ve cpu barındırırlar. Ekran kartları üzerindeki cpu lara daha çok gpu (Graphics Processing Unit) adı verilir. Ram ve Gpu nun tipine göre çeşitlilik gösterirler. Ekran kartı seçiminde ise; yapılacak işe göre ekran kartı belirlenmelidir. Örneğin çalışılan alan 3 boyutlu ve grafiksel görüntüler içeriyorsa ekran kartının ram inin en az 64MB olması istenir. Buna karşın sadece ofis uygulamaları vb. kullanılacaksa 8MB lık bir ekran kartı yeterli olacaktır. Şekil 13. 8MB ve 64 MB lık Ekran Kartları 13

16 EKRAN (MONİTÖR): Hem giriş hem de çıkış birimi olarak kullanılır. Giriş ve çıkış birimlerinden gelen verilerin sonuçlarının ekranda gözükmesini sağlar. Bilgisayarla kişi arasında iletişi sağlar. Bir text ekranın genişliği 80 karakter, boyu 25 satırdır. Grafik ekranda pikseller (nokta) bulunur. Bir ekranda ne kadar çok piksel varsa ekranın çözünürlüğü artar. 640 x 480 piksel, 800 x 600 piksel, 1024 x 768 piksel gibi. Ekranın kaliteli olmasının çok büyük önemi vardır Ekranlardan titreşimsiz ve az radyasyonlu olanları tercih edilmelidir. Ekranların boyutu, 14 inç, 15 inç, 17 inç, 20 ve 21 'dir. Genellikle ucuz olduğu için 14 inçlik ekranlar kullanılmaktadır. 1 MB, 2MB, 4 MB bellekli... ekran kartları bulunmaktadır. Ekranlardaki görüntü netliği noktalar arasındaki uzaklıkla ilgilidir. İki nokta arasındaki uzaklık ne kadar azsa o kadar iyi görüntü elde edilir. Ekrandaki noktalar arası uzaklığı 0.28 mm ve daha az olanlar tercih edilmelidir. YAZICI: Ekranda gözüken bilgileri kağıt üzerine yazdırmaya yarar. Yazıcılar; Nokta vuruşlu yazıcı (dot matrix): 9 iğneli ve 24 iğneli olabilir. Şerit takılarak kullanılır. Dakikada 1-3 sayfa hızında olabilirler. Sürekli form kağıdı kullanılabilir. Mürekkep püskürtmeli yazıcı(ink jet): Dakikada 1-8 sayfa basabilir. Kartuş takılarak kullanılır. Renkli çıkış alınabilir. 300 dpi - Lazer yazıcı (laser): 300 dpi-, dakikada 4, 8, sayfa baskı, toner kullanılır. KULAKLIK VE HOPARLÖR: Bilgisayar tarafından üretilen veya kaydedilmiş sesleri duymak için kullanılır. SES KARTI: CD kalitesinde, 16 bitlik, ses alabilmek için kullanılır. Ses kartları sayesinde ses kaydı yapılabilir. Bilgisayarın sesi kullanmasını ve daha sonra da bu sesi çıkarmasını sağlayan bir karttır. Ses kartı günümüzde bütün bilgisayarların standart bir parçası haline gelmiştir. 14

17 Şekil 14. Ses Kartı Bellek Türleri Bellek sığası (kapasitesi) byte cinsinden ölçülür. Byte: Bellek ölçü birimidir, 8 bitten oluşur. Bit ise 1 ve 0 konumu alabilen en küçük bellek birimidir. Bellek ölçüleri ise küçükten büyüğe doğru: 8 bit Byte (B) 1024 Byte KiloByte (1KB) 1024 KB Mega Byte (MB) 1024 MB Giga Byte (GB) 1024 GB Terra Byte (TB) Bilgisayarda bellek tipleri ROM, RAM, PROM, EPROM, EEPROM(E 2PROM), Flash Memory, Önbellek (Cache Bellek) olarak sayılabilir. ROM Bellek ( Read Only Memory Sadece Okunabilir Bellek ): Programların kalıcı olarak durduğu, sadece okunabilen bellek tipidir. ROM belleğe hiçbir bilgi yazılamaz. ROM yapımcı ve kullanıcı tarafından bir daha değiştirilmemek üzere kullanılan program komutlarını içerir. Örneğin; bilgisayar ilk çalıştırıldığında işlevsel hale gelebilmesi için kendiliğinden çalışan program olan BIOS, ROM belleğe aittir. RAM Bellek ( Random Access Memory Rastgele Erişimli Bellek ): Çalışma şekli açısından oku- yaz belleği olarak da adlandırılır. RAM bellekler hem içerisine bilgi yazmak, hem de içerisindeki bilgiyi okumak için tasarlanmıştır.rasgele erişimli denmesinin sebebi belleğin herhangi bir yerinde bulunan verilere rasgele ve aynı sürede erişilmesidir. RAM de saklanan bilgiler değiştirilebilir. RAM bellek bilgisayarın ana belleğidir. Bilgisayar sadece ana bellekteki verileri işler. Bununla birlikte çalıştırılacak her program, erişilecek her dosya mutlaka depolama ortamından ana belleğe kopyalanmalıdır. RAM bellek iki çeşittir. RAM bellekte saklanan bilgiler değiştirilebilir. Erişim hızı disk ya da disket sürücülerle karşılaştırılamayacak kadar hızlıdır. 15

18 Şekil 15. SD Ram PROM Bellek (Programmable Read Only Memory Bir Sefer Programlanabilir ROM ): Temelde ROM la aynıdır. Bir kez programlanabilir ve bir daha programı değiştirilemez ya da silinemez. Ancak PROM un üstünlüğü yonganın fabrikada yapılırken programlanmak zorunda olmayışıdır. EPROM Bellek ( Eraisable Programmable Read Only Memory Silinebilir Programlanabilir ROM): RAM lerin elektrik kesildiğinde bilgileri koruyamaması, ROM ve PROM ların yalnızca bir kez programlanabilmeleri sorun yaratmıştır. EPROM programlayıcı aygıt yardımıyla defalarca programlanıp, silinebilir. EEPROM - E 2PROM (Electrical Eraisable Programmable Read Only Memory Elektrikle Silinebilir Programlanabilir ROM: Bu bellek türünde bilgilerin yazılması ve silinmesi için normal elektrik voltajı uygulanır. Bu bellekler üzerine bilgiler yüzlerce ya da binlerce kere yazılabilir. EEPROM un özel bir uygulaması Flash Memory dir. Aralarındaki en önemli fark ise EEPROM a bilgilerin byte ile yazılması, FLash lara ise bilgilerin sabit bloklar halinde yazılmasıdır. Ön Bellek ( Cache Bellek Tampon Bellek ): Günümüz bilgisayarlarında hızı belirleyen en önemli faktörlerden bir tanesidir. Ön belleği kulanım amacı, işlenecek olan bilgi işlenmeden önce buraya getirilerek bilgilerin işlenmeye hazır hale getirilmesidir. Flash Bellekler: Genellikle mobil cihazlarda (dijital kameralar, MP3 çalarlar, dizüstü bilgisayarlar gibi) kullanmak için geliştirilmiş bellek aygıtlarıdır. Fakat kullanımının artmasıyla bütün masaüstü bilgisayarlarda kullanılabilecek şekle getirilmiştir. Fiziksel büyüklükleri ve depolama kapasiteleri (4 MB ile 1 GB arasında) türlerine göre değişmektedir. Yaygın olarak 16

19 kullanılanlar arasında USB Flash Disk, Compact Flash, Ata Flash, MMC card, Memory Stick ve SSFD gibi çeşitleri bulunmaktadır. Bu ürünlerin masaüstü bilgisayarlarda kullanılabilmesi için genellikle bir arabirim cihazı gerekmektedir Depolama Birimleri Depolama Kavramı: Bilgisayarlardaki bilgileri saklamak amacıyla kullanılan ortamlardır. Disket Sürücü ve Disketler: Hem giriş hem de çıkış birimidir. Disket denilen magnetik ortama veri yazılabilen ve üzerindeki verileri okuyabilen bir birimdir. Disk çapına göre 3.5 inch ve 5.25 inch olmak üzere iki temel gruba ayrılırlar. Okuma ve yazma hızları düşüktür. Küçük ve taşınabilir depolama araçları olan disketlere okumak veya yazmak için üretilmişlerdir.disket sürücüleri bir bilgisayarın vazgeçilemez donanım öğesidir. Disket verileri magnetik ortamda saklar. Disketlerin kullanımı ve taşınması kolaydır. Veri taşımakta ve yedekleme amacıyla kullanılırlar. Disketlere veriler kopyalanabilir, eklenebilir, silinebilir, değiştirilebilir. Disketlerdeki verilerin bozulmaması için; disketlerin magnetik ortamdan, sıcaktan, soğuktan, nemden, güneş ışınlarından uzak tutmak gerekir. Günümüzde kullanılan yazılımların hacim olarak büyümüş olması ve buna paralel olarak gelişen diğer yedekleme üniteleri disketleri ikinci plana itmiş olsa da, küçük dosya yada belgelerimiz için en ekonomik yedekleme araçları olarak kullanılmaktadır. Şekil Disket Sürücüsü Disket sürücü için A harfi kullanılır. İkinci disket sürücü veya sanal disket sürücünün adı da B'dir. Bir 3.5 inç'lik yüksek yoğunluklu (High Density kısaca HD diye gösterilir) disket 1.44 MB veri alır. 720 KB veri alan 3.5 inçlik disketler de eski disket sürücülerle kullanılmaktadır. Disketlerin kullanılabilmesi için biçimlenmesi (formatlanması) gereklidir. Formatlama disketi iz ve sektörlere bölerek bilgisayarın kullanımına hazır hale getirmektir. 17

20 Sabit Disk Sürücü: Sabit disk sürücü, bilgisayarın bilgi depolamak için kullandığı en temel birimdir. Sabit disk kapalı bir kutu içinde bilgisayarın içinde bulunmaktadır. Sabit disk sürücü, verileri bir dizi dönen magnetik yapraklarda magnetik olarak saklar. Her magnetik yaprakta okuma ve yazma işlemini yapan okuma yazma kafası vardır. Daha çok veri kaydedilir. Sabit disk taşınamaz. Sabit disk, merkezlerinden geçen bir mil üzerine üst üste yerleştirilmiş plaklara benzer. Bu plaklar mil ile beraber belirli bir hızda dönerler ve bu sırada okunurlar veya üzerlerine yeni bilgiler yazılır. Erişim hızı ve kapasitesi yüksektir Bir sabit diskin bir veriyi bulma hızının DÜŞÜK olması, o sabit diskin verilere ulaşma hızının YÜKSEK olduğunu gösterir. Örneğin, sabit diskteki okuma yazma kafası, bir veriye 10 ms (mili saniye, 1 sn/1000)'de erişirse; aynı veriye 19 ms'de erişen sabit diske göre daha hızlı okuma yapmış olur. Sabit disklerin kapasitesi ne kadar büyük olursa o kadar çok bilgi saklanabilir. Sabit diskler bilgisayarın ana kartına IDE (Integrated Drive Electronics), SCSI (Small Computer System Interface- skazi diye okunur) veya EIDE (Enhanced IDE, geliştirilmiş IDE) diye adlandırılan kablolarla bağlanırlar. Sabit diskler C harfiyle temsil edilirler. Diğer sürücüler varsa bu harfleri izler. Şekil Harddisk 18

21 Örneğin, ikinci bir harddisk ya da harddiskin ikinci bölümü varsa D'dir. Sabit diskler zamanla dolar. Bazı dosyaları silmek gerekir. Silinecek dosyaları rastgele seçmemek; bilinçli olarak yapmak gerekir. Bazı dosyalar yedeklendikten sonra silinebilir. Bazı dosyalar sıkıştırma programları ile sıkıştırılarak daha az yer kaplamaları sağlanır. Sabit diski ana karta bağlamak için kablolar kullanılır. Bunlar: IDE (Integrated Drive Electronics) SCSI (Small Computer System Interface) EIDE (Enhanced (geliştirilmiş IDE) Cd Rom Sürücü: Son yıllarda yaygın olarak kullanılmaya başlanan veri depolama birimidir. 650 MB Bir CD'de 24 Ciltlik bir ansiklopedideki yazılar, resimler, video klipler, animasyon ve sesler saklanabilir. Bir program yüklerken disketin takılıp çıkarılması yerine CD- ROM'lar tercih edilir. CD-ROM'lar özellikle çok büyük yer kaplayan çoklu ortamlarda (multimedia = ses + video + resim + animasyon) yazılmış yazılımlar için zorunludur Şekil 18. CD-ROM sürücüsü CD-ROM üzerindeki bilgiler günümüzde değiştirilememektedir. CD-ROM'lara bilgi yazmak için, yazılabilir. CD-ROM'lar kullanılarak CD-ROM yazıcılarla kopyalama yapılmaktadır. CD_ROM sürücülerde müzik CD'leri de dinlenebilir. Bir CD sürücü alırken veri transfer hızının büyük olanlar tercih edilmelidir. Günümüzde yaygın olarak 52 Hızlı CD-ROM sürücüler satılmaktadır. 1 CD-ROM'a MB veri depolanabilir. Son yıllarda yapılan çalışmalarla CD-ROM'lara daha fazla veri depolama olanağı da çıkmıştır. CD-W ve CD-RW sürücüleri: CD-ROM dan farklı yönleri Compact disklere yazım yapabilmeleridir. Compact Disk Writer ile hiç yazılmamış bir Cd üzerine birkez yazım yapabilirsiniz. CD Re Writer ile ise tekrar yazılabilen Cd ler üzerine silerek (Formatlayarak) yeniden yazım yapabilirsiniz. Günümüzde yazma hızları 32,40x,52x, okuma hızları 32x,40x,52x, silme hızları 20x,24x,32x arasında değişen ürünler mevcuttur. Son yıllarda IDE arabirim kullanan CD-RW lar yaygın olarak kullanılmaktadır. DVD (Digital Versalite Disk) Sürücüleri: DVD ler CD lerin aksine daha yüksek yoğunluğa sahiptirler. DVD üzerine yazım işlemi katmanlar halinde yapılmaktadır. CD üzerinde sadece tek katman üzerine yazım ve okuma yapıldığından kapasiteleri en fazla 700MB olabilmekte iken bugün 4 katmanlı bir DVD yaklaşık 4 GB veri depolayabilmektedir. Günümüzde yanlış bir kanı olarak sadece film ve müzik amaçlı yazılımlarda kullanıldığı sanılsa da çok yakında veri ve program depolamak amacıyla da yaygın olarak kullanılacaklardır. 19

22 DVD ler film ve Video Cliplerin bir Cd kapasitesinden fazla yer tutması, uzun filmlerin 3 hatta 4 Cd içerisinde sunulabilmesi nedeniyle DVD geliştirilmiştir. Dvd katmanlar üzerinde kaydı sırasıyla okuyarak işletir. Günümüzde son yapılan çalışmalarla birlikte bir DVD ye yaklaşık olarak 8.4GB lık veri depolanabilmektedir. Tape Back-up Sürücüleri: Yedekleme amaçlı sürücülerdir.teyp kaseti biçiminde özel üretilmiş küçük kasetlere kayıt yapabilenlerin yanı sıra doğrudan teyp kasetine kayıt yapabilenleri mevcuttur. Depolama kapasiteleri 250MB ile 4 GB arasında değişmektedir. Okuma ve yazma sistemleri sabit disklerden farklı olduğundan ayrıca bir arabirim ile kurulur ve işletilebilirler. Zip Backup sürücüleri: Temel olarak teyp sürücüleri gibi çalışmakla birlikte yedekleme kapasiteleri çok yüksek değildir MB kapasiteye sahip Zip sürücüleri en yaygın kullanılanlarıdır. Kayıt ortamları diskete benzeyen özel üretilmiş kayıt ortamlarını kullanırlar. Kendi medyalarından başka türleri okuyamadıkları için sadece yedekleme amaçlı olarak kullanılabilmektedirler Bilgisayarın diğer donanım birimleri; 1. UPS (Uninterrrupted power supply - Kesintisiz güç kaynakları), 2. Çoklu ortam aygıtları, 3. Ağ bağdaştırıcılarıdır. Bunlar; UPS (Uninterrrupted power supply - Kesintisiz güç kaynakları): Bilgisayarınızın enerji ihtiyacını karşıladığımız şehir şebekesindeki aksaklıklar ve şebekenin yapısından kaynaklanan gerilim dengesizlikleri doğrudan sistemlerimizi ve çalışmalarımızı etkileyecektir. Kesintisiz güç kaynakları gerçekte bilgisayarınıza kesintisiz enerji sağlamakla görevlidirler. Fakat enerji çıkışları belli bir voltaja ayarlanmış olduğu için gerilim artması ya da azalması durumunda da aynı gerilimi vermeye devam edeceklerdir. KGK lar, içlerindeki şarj edilebilir aküler ile bilgisayarınıza belli bir süre enerji sağlamaya devam edebilecek şekilde üretilmektedirler. 20

23 Şekil 19. UPS (KGK-Kesintisiz Güç Kaynağı) Çoklu Ortam Aygıtları: Bilgisayarın görebilmesini, duyabilmesini, konuşabilmesini sağlayan, çoklu ortam uygulamalarının (video, müzik, oyun...) ve yüksek kapasitedeki veri yığınlarının depolanabilmesine ve taşınabilmesine olanak veren birimlerdir. Ses Kartı, CD ROM Sürücü, CD ROM Yazıcı, DVD ROM Sürücü, DVD ROM Yazıcı (DVD-ROM adı verilen dijital medyadan veri okuyabilen ve yazabilen birim) WEB Kamerası (Hareketli görüntüyü bilgisayara aktaran birim) Radyo TV Kartı (Analog olarak alınan Radyo ve TV yayınlarını bilgisayarda işlenebilecek dijital formata çeviren birim) Şekil 20. TV Kartı Ağ Bağdaştırıcıları: Bilgisayarların lokal yada genel ağlara bağlanmalarını sağlayan birimlerdir. Ağ Kartları: Bilgisayarın ağ kabloları üzerinden lokal yada genel ağlara bağlanmalarını sağlayan birimlerdir. Veriler dijital olarak kablolar üzerinden ağ kartlarına aktarılır. İşlenen veriler yine ağ kartları üzerinden yollanır. Anakart üzerindeki PCI yada ISA yuvalarını kullanırlar. Bazı ana kartlarda bütünleşik olarak bulunabilirler. Saniyede aktardıkları veri üzerinden değerlendirilirler. Günümüzde yerel ağların oluşturulmasında 21

24 kullanılan, veri alışverişini yöneten ve gerçekleştiren elemanlardır. Teknolojileri 100 Megabit veri transferi yapabilecek kapasiteye kadar çıkmıştır. PCI veya ISA yuvalara takılan bu kartların bağlantıları BNC veya RJ45 konnektörleri ile yapılabilmekte yani iki tip kablo ile birlikte kullanılabilmektedirler. Şekil 21. Ethernet kartı Fax Modem Kartları: Bilgisayarların telefon kabloları üzerinden lokal yada genel ağlara bağlanmalarını sağlayan birimlerdir. Veriler analog olarak kablolar üzerinden modeme akratılır ve dijitale dönüştürülür. İşlenen veriler bu sefer dijital yapıdan analoğa çevrilerek yollanır. Bir anlamda fax-modem kartı analog ve dijital sinyaller arasında çevirici işlevini görür. Harici yada dahili olarak sistemde bulunabilirler. Paralel porttan yada USB ile harici olarak, PCI yada ISA yuvalarını kullanarak ise dahili olarak anakarta bağlanırlar. Bazı anakartlarda bütünleşik olarak bulunabilirler. Saniyede aktardıkları veri üzerinden değerlendirilirler. 1.4 Bilgisayarda Yazılım Kavramı Şekil 22. Apache Fax-Modem Kartı Yazılım, Program, Veri, Programlama Dili Kavramları Veri: Bilgisayara girilen işlenmemiş durumdaki bilgilerdir. Yani veri belirli konumlardaki gerçeklerin sembolik ifadesidir. Program: Belirli bir amaca yönelik olarak yazılmış, bilgisayarda yerine getirilmesi istenen sıralı işlemler için komut ve işlem adımlarının tümüne denmektedir. Programda tanımlanan ilk işlem adımından başlayarak her bir adım sırasıyla yerine getirilir. Programlama Dili: Bilgisayar programları yazımında takip edilen kurallar dizisine denmektedir. Bilgisayar şirketlerinin programlama yöntemlerini bulmalarıyla programlama dilleri çeşitlenmiştir. Basic, Pascal, Fortran, C, Visual Basic, Delphi, C++, C++ Builder gibi programlama dilleri örnek olarak verilebilir. Günümüzde görsel programlama dillerine olan ilgi daha fazladır. 22

25 Yazılım: Bir programlama dili kullanılarak, bilgisayarın çeşitli işlevler kazanabilmesi için üretilen programlardır. Yazılımı oluşturan bilgiler ve komutlar kafanızdaki fikirlere ve düşüncelere benzer. Kafanız dokunabileceğiniz fiziksel bir nesnedir ancak düşünceleriniz soyuttur. Onlara dokunamazsınız. Yazılım iki unsurdan oluşur: Program ve veri (data) Yazılım Çeşitleri Bilgisayar yazılımı 1) Sistem Yazılımları 2) Uygulama Yazılımları olarak iki başlık altında incelenir. Yardımcı (utility) yazılımlar üçüncü bir başlık olarak belirtilebilir. Yardımcı yazılımlar (utility), bilgisayarın daha verimli kullanımı için sistem yazılımlarını tamamlayan, ek fonksiyonlar sunan program ve araçlardan oluşur. Sistem Yazılımları Sistem yazılımları bilgisayar donanımını ve uygulama yazılımlarını kontrol eder. İşletim Sistemi Sistem yazılımlarının en önemlisi olup bilgisayardaki her işlevi denetler. İşletim sistemi olmaksızın bir bilgisayarın çalışabilmesi mümkün değildir. Bilgisayarın donanımını ve uygulama yazılımlarını kontrol eden ve düzenleyen bir grup program olarak da tanımlanabilir. Bunları yapabilmek için mikro işlemci, bellekler ve giriş-çıkış birimleri gibi kaynakların kullanımını denetler. Çeşitli işletim sistemleri bulunmaktadır. Donanım bilgi işleme gücü sağlarken, işletim sistemi bu güce uygulama programları ve kullanıcının erişimini sağlar. Bunu sağlamak için işletim sitemi aşağıdaki işlevleri yerine getirir: 1. Donanımın kullanıcılar arasında paylaşımını sağlar. 2. Kullanıcılara programları ve verileri paylaşma olanağı verir. 3. Kullanıcılara verileri koruma olanağı verir. 4. Giriş / Çıkış işlemleri ve ikincil belleğe erişim olanağı sağlar. 5. Kaynakların kullanımını düzenler. İşletim sisteminin yapısını incelediğimizde, genel olarak kontrol programları ve işlem programları diye nitelendirebileceğimiz iki gruptan oluşmuştur: Kontrol Programları: Bilgisayar sistemlerinin işlemlerini kontrol ederler, kaynakların atanması, işlemlerin sıraya konması, giriş/çıkış işlemelerinin kontrol edilmesi gibi görevleri yerine getirirler. İşlem Programları: Kullanıcıların sisteme erişmesini, sistemin olanaklarını kullanmasını sağlamaya yöneliktir. İşletim sistemi ikiye ayrılmaktadır; 23

26 1.Tek Kullanıcılı İşletim Sistemi 2. Çok Kullanıcılı İşletim Sistemi'dir. Bunlar; Tek Kullanıcılı İşletim Sistemi: Kişisel bilgisayarlara da kullanılan işletim sistemi tek bilgisayarın kullanacağı şekilde programlanmış ise buna tek kullanıcılı işletim sistemi denir. Örneğin Windows95,Windows 98, Windows Me v.b. Çok Kullanıcılı İşletim Sistemi: Bilgisayar ana belleğinin birden fazla bilgisayar tarafından kullanıldığı durumlara göre programlanmış işletim sistemleridir. Burada bilgisayarlar (ki veya daha fazla) aynı sisteme bağlıdır ve aynı programı kullanırlar. Örneğin Windows Nt, Linux, Unix, Novell Derleyiciler ve Programlama Dilleri Derleyiciler: Üst düzey dillerde yazılan programların makinenin anlayabileceği yani uygulayabileceği yapıya tercüme edilmesi gerekliliği vardır. Bu üst düzey dilin makinece anlaşılmasını sağlayan özel programa denmektedir. Örneğin; Delphi, C, C++ gibi Programlama Dilleri: Bir işi bilgisayara yaptırmak ancak belirli kodların belirli bir sıra doğrultusunda kullanılması ile olanaklıdır. Kullanılan bu kodlara denmektedir. Örneğin; Pascal, Visual Basic gibi Uygulama Yazılımları Uygulama Yazılımları belli bir amacı gerçekleştirmek üzere üretilmiş yazılımlardır. Uygulama yazılımları belirli uygulamaları çalıştırırlar. Bilgisayarın çok amaçlı olarak kullanılmasına olanak tanırlar. Örneğin; okul yönetim sistemi programları, muhasebe programları, bilgisayar oyunları, programlama dilleri derleyicileri vb. Bunları kısaca açıklayalım; Kelime İşlemciler: Kişisel bilgisayarlarda en çok kullanılan uygulama yazılımı olan kelime işlemciler, bilgisayarınızda yazılar yazıp bunları yazıcıda bastırmanızı sağlar. Bu yazılar arasında raporlar, mektuplar, okul ödevleri, çeşitli yazışmalar olabilir. Gelişmiş kelime işlemciler, farklı yazı tiplerinden sayfa düzenlerine, yazılar içine yerleştirilecek resimlerden yazı biçim ve renklerine, yazı içinde bir sözcüğü aratmadan, yazının gramer ve imle kontrolüne kadar çeşitli işlevler sunarlar. Belli başlı kelime işlemciler arasında Microsoft Word, Corel Wordperfect ve Lotus Word Pro yu sayabiliriz. Hesap Tabloları: Pek çok kullanıcı hesap-kitap yapacağı bir araca ihtiyaç duyar. Bu bir fizibilite olabileceği gibi evin aylık bütçesi de olabilir. Matematiksel işlemlerde yetenekli, esnek yazılımlar olan hesap tabloları burada devreye girer. Hesap tabloları, yan yana ve alt alta dizilmiş hücrelerden oluşur. Her bir hücreye bir matematiksel değer veya bir işlem yazılabilir. 24

27 Hesap tabloları dört işlemden karmaşık fonksiyon hesaplarına kadar pek çok işi yapabilir. Bu hesaplamalardan yararlanarak grafikler hazırlayabilir. Belli başlı hesap tabloları arasında; Microsoft Excel, Corel Quattro Pro ve Lotus ü sayabiliriz. Veritabanı: Her türlü bilginin düzenli bir şekilde, istenildiğinde kolayca erişilerek kullanılabilecek tarzda saklandığı bir veri koleksiyonudur. Adres-telefon defteriniz, bir firmanın bütün müşterilerini içeren kartlar, bir kurumda çalışan elemanların sicil dosyaları birer veritabanıdır. Bu bilgileri kullanıcılar girer, veritabanı ise çok çeşitli kriterlere göre devasa boyuttaki bu bilgiler arasından arama yapar, normalde bizim erişemeyeceğimiz hızda aradığımız bilgileri karşımıza getirir. Herkesin kullanabileceği Microsoft Access, Lotus Approach, gibi veritabanlarının yanı sıra Oracle 8, IBM Dbase-II gibi büyük şirketlerin ihtiyaçlarına göre modüler bir biçimde programlanan, üzerinde farklı çözümler geliştirilebilen veritabanları da vardır. Sunu Programları: Toplantılarda karşınızdakilere anlatacaklarınızı görsel olarak etkileyici bir biçimde sunmanız için hazırlanan bu programlar, diğer uygulamalardan veri alabilir. Örneğin bir hesap tablosu ile çıkarılmış kar/zarar grafiğini sunu programları ile dinleyicilerinize sunabilirsiniz. Microsoft PowerPoint, Lotus Freelance Graphic, Corel Presentations belli başlı sunu programlarıdır. Grafik yazılımları: Fotoğraf ve resimleri görüntülemenize, üzerinde değişikler yapmanıza, resim çizmenize, resimler üzerinde çeşitli efektler uygulamanıza izin veren tüm yazılımlar grafik yazılımlar kategorisine girer. Windows ile gelen ve PC nizde resimleri görüntülemek ve basit şekiller çizmek gibi işlere yarayan Paint den çok gelişmiş özelliklere sahip olan Adobe Photoshop a kadar çok çeşitli görüntü işleme yazılımları bu kategoriye girer. 3D Modelleme/Animasyon: Bu yazılımlarla PC nizde çizimlere hareket verebilir, iki ve üç boyutlu animasyonlar gerçekleştirebilirsiniz. 3D modelleme programları endüstriyel tasarım kadar, çizgi film, oyun vs. üretiminde de kullanılabilir. Ticari Uygulamalar: İş dünyası için elzem olan muhasebe, stok kontrol, belge yönetimi, üretim planlama, fizibilite vb. işlevleri, ticari yazılımlar yerine getirir. İletişim Yazılımları: Internet e, Web sitelerine, haber gruplarına bağlanmak, göndermek modemle PC mizden faks çekmek, başkaları ile dosya alışverişinde bulunmak, görüntülü ve yazılı sohbet etmek için iletişim yazılımlarını kullanırız. Multimedya Uygulamaları: Metin, resim, film, ses ve animasyonun bir araya geldiği bu yazılımlar arasında genelde hobileri geliştirmeye yönelik yazılımlar ve ansiklopedik bilgi veren başvuru yazılımları yer alır Yardımcı (Utility) Yazılımlar İşletim sistemi ile verilen format, sıkıştırma, kurtarma v.b. yazılımlar bu kısımda değerlendirilebilir. Winrar, Winzip v.b. dosya sıkıştırma programları yardımcı yazılımlara örnektir. 25

28 1.5 Yazılım Geliştirme Süreci Her yazılım organizasyonunun temel amacı, yazılım ürününü belirlenen zaman dilimi ve bütçe sınırları içerisinde tüm gereksinimleri sağlayacak şekilde ortaya çıkarmaktır. Bunu gerçekleştirmek için planlı şekilde aşağıdaki süreçler uygulanmalıdır; Analiz Tasarım Gerçekleştirme Test Yazılım ürününü kodlamaya başlamadan önce, mutlaka analiz yapıp, ürünün gereksinimlerinin ortaya çıkarılması gereklidir. Daha sonra belirlenen bu gereksinimler göz önünde tutularak tasarım yapılmalı ve sonra kodlamaya geçilmelidir. Sonuçta ortaya çıkan yazılım ürünü mutlaka test edilmelidir. Lisanslı Yazılım Kullanımı ve Telif Hakları Yazılım lisansı, telif hakkı sahibinin (yazılım üreticisinin) haklarını koruyan bir belgedir. Her bir yazılım için lisans almak şarttır; bu üreticinin telif hakkını çiğnemediğinizi, emeğinin karşılığını verdiğinizi gösterir. Telif hakkı sahibinin hakları yasalarla da korunur. Telif hakkı yasaları, insanların izin almaksızın yazılım kopyalayamayacağını açıkça beyan eder. 1.6 Bilgisayarda Veri İletişimi Veri İletişimi Kavramı Günümüzde bilgisayarlar birbirine bağlı olarak çalışabilmekte, kaynaklarını paylaşabilmekte ve bilgi alışverişine olanak sağlamaktadırlar. Internet Nedir? Internet, birçok bilgisayar sisteminin birbirine bağlı olduğu, dünya çapında yaygın olan ve sürekli büyüyen bir iletişim ağıdır. Internet, insanların her geçen gün gittikçe artan "üretilen bilgiyi saklama/paylaşma ve ona kolayca ulaşma" istekleri sonrasında ortaya çıkmış bir teknolojidir. Bu teknoloji yardımıyla pek çok alandaki bilgilere insanlar kolay, ucuz, hızlı ve güvenli bir şekilde erişebilmektedir. İnternet i bu haliyle bir bilgi denizine, ya da büyükçe bir kütüphaneye benzetebiliriz. Internet e, bakış açımıza bağlı olarak farklı tanımlamalar da getirebiliriz: Internet, 2002 sonu itibarıyla 100,000,000 u aşkın insanın kendi arasında etkileştiği, bilgi değiştokuşu yapabildiği ve kendi yazısız kuralları olan büyük bir topluluktur. Bu, internetin sosyal yönüdür. Pek çok yararlı bilginin bir tuşa basmak kadar yakın olduğu dev bir kütüphanedir sonu itibarıyla, 20,000,000 u aşkın bilgisayarın bağlı olduğu çok büyük bir bilgisayar ve iletişim ağıdır. Kişilerin değişik konularda fikirlerini serbestçe söyleyebilecekleri ortamlar barındıran bir demokrasi platformudur. Evden alış-veriş, bankacılık hizmetleri, radyo-televizyon yayınları, günlük gazete servisleri vb gibi uygulamaları ile aslında internet aynı zamanda bir hayat kolaylaştırıcıdır. 26

29 Tüm bu tanımların ara kesitinde yer alan ise "Bilgiye Ulaşım ve Onu Paylaşım, sonrasında da elde edilen bilgiyi kullanım" dır. Sonuç olarak, Internet, önümüzdeki yıllarda üretilecek bilgilerin dolaşım sistemidir. Ticari boyutunun da ortaya çıkmasıyla yaşamla daha çok iç içe geçmeye başlamıştır. Internet farklı bir ortam, farklı bir uzaydır. Yazılı olmayan kendi kuralları olan; kendi toplumu olan bambaşka bir uzay. Klasik yaşama biçimlerini, değer yargılarını değiştiren; hayatımıza yeni kavramlar, yeni uğraşlar getiren bir şey. Hayatımızı etkiliyor. Hem de çok fazla bir biçimde. Internet'in etkilerini görmek ve onu hissetmek sanırım çok daha kolay. Hayatımızda normal şartlarda yaptıklarımızı göz önüne getirelim ve Internet'in bunları nasıl değiştirdiğini; bunlara nasıl yeni anlamlar yüklediğini gözlemleyelim. Belki bazılarımız için daha az (ya da hiç), bazılarımız için daha çok (ya da aşırı çok) etkilenmeler olacaktır. Ancak gerçek olan, önümüzdeki yıllarda (2000'e girerken) Internet olgusu her yönüyle bizimle olacak ve hayatımızda onunla ilintili pek çok sey yapıyor olacağız (Ağ üzerinden alışverişler, uçak/tren rezervasyonları, günlük gazetelere erişim, bilimsel dergileri okumak gibi.) Kısaca Internet: Dünya üzerinde bulunan birbirinden farklı büyüklükteki yerel bilgisayar ağlarını birbirine bağlayan bilgisayar ağıdır. Kısaca ağların ağı olarak tanımlanmaktadır. Internet e erişim nasıl olur? Pek çok Internet kullanıcısı, Internet e, çalıştıkları kurum yada bulundukları üniversiteler üzerinden erişirler. Evden olan bağlantılar da, Internet bağlantısı olan bir eğitim kurumu, ticari kuruluş ya da, ticari olarak Internet hizmeti veren kuruluşlar üzerinden olur. Internet adreslerinde görülen kısaltmalar ne anlama gelir? Internet e bağlı kuruluşlar değişik gruplara ayrılabilir ve bir kuruluşun domain adresi, o kuruluşun hangi gruba dahilse ilgili kısaltmayı bazı istisnalar dışında mutlaka içerir. Ayrıca, ülkelerin iki harfli tanıtım kodları da (Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada çıkışlı adreslerin çoğu ve geniş bir kitleye servis sunan bazı bilimler dışında) adresin sonuna eklenir. Internet adresi, eğer özel amaçlı bir serviste (ftp, gopher, www gibi) aitse, genellikle, bu durum adresin başında kullanılan bir kısaltmayla verilir. Aşağıdaki liste, adreslerde kullanılan bazı kısaltmaları ve ne anlama geldiklerini göstermektedir: gov edu org com mil net ac int ftp www biz info Hükümet kuruluşları Eğitim kurumları (üniversiteler gibi) Ticari olmayan, kâr amacı gütmeyen kuruluşlar Ticari kuruluşlar Askeri kuruluşlar Servis sunucuları (Internet Servis sağlayıcıları gibi) Akademik kuruluşlar (bazı ülkelerde edu yerine kullanılmaktadır) Uluslar arsı organizasyonlar, kuruluşlar FTP Arşiv sitesi (ön ek) World Wide web Sitesi (bazen web de kullanılır) Business in kısaltılmış halidir.sadece iş odaklı sitelerin kullanımı için verilmiştir. Information ın kısaltılmış halidir.bilgi ve fikir içerikli sitelerin kullanımı 27

30 gen k12 nom için verilmiştir. Jenerik isimli sitelere verilir. İlköğretim ve lise dengi okullar Kişisel domainler Bazı ülke kısaltmaları: tr: Türkiye, jp: Japonya, uk: İngiltere, it: İtalya, ch: İsviçre, ca: Kanada, ru: Rusya, id: Endonezya, nl: Hollanda, de: Almanya, fr: Fransa, il: İsrail, no: Norveç, se: İsveç, fi: Finlandiya, gr: Yunanistan, hr: Hırvatistan, yu: Yugoslavya, br: Brezilya, bg: Bulgaristan, Örnek domain adresleri: enformatik.kou.edu.tr Elektronik Posta ( ) Bilgisayardan bilgisayara haberleşmenin adıdır. Bilgisayar ağlarında, e-posta ile mesaj gönderme kullanılmaya başlandığında, mesajlar düz yazı (text) biçiminde idi. Günümüzde, mesajların içeriğinde, yazıdan başka resim, ses, video görüntü de bulunabilmektedir. E-posta ucuz ve hızlıdır. Bir mesaj, bir kaç dakikada ve şehir içi telefon ücreti kadar bir para karşılığında gitmektedir.e-postanın gönderilmesi için e-posta adresi kullanılır. e-posta işaretinin ayırdığı iki bölümden işaretinin sol tarafına kullanıcı adı, sağ tarafına servis adıyazılır. E-posta göndermek için elektronik posta gönderme programına ihtiyaç vardır. Netscape Communicator ve Internet Explorer programlarının e-posta programları olduğu ile Foxpro, Eudora ve Pine (Telnet) gibi e-posta yazılımları da bulunmaktadır. E-posta göndermek için Internet bağlantısının sağlanmış olması gerekmektedir. Bu bağlantı sağlandıktan sonra e-posta programını kullanarak; istenirse gelen e-postalar okunur; istenirse mesaj yazılıp gönderilir. e-posta ile bir mesajı birden fazla kişiye göndermek mümkündür. Bilgisayarda Ağ Kavramı Birden fazla bilgisayarın birbirine bağlanarak kaynakları paylaşması amacıyla kurulmuş olan bağlantı sistemine network denilir. Bağlanan bilgisayarların birbirine olan uzaklığı ve 28

31 kullanılan araç ve elemanlar itibariyle ağ sistemleri gruplara ayrılır. Bir ağ sisteminin oluşturulmasının temel amacı kaynakları paylaşmaktır. Bu kaynaklar ; veri tabanları, yazıcılar, klasörler, sürücüler olabilir. Bunun dışında iletişim, haberleşme ve eğlence amacıyla da kurulan bu ağ sistemi kullanılabilir. En küçük ağ sistemi iki bilgisayarın birbirine bağlanmasıyla oluşturulabilirken günümüzün en popüler ağ sistemi olan İnternet en büyük ağ sistemidir. Bir ağ sisteminin oluşturulması için donanım araçlarının yanı sıra ağ yazılımlarına da ihtiyaç vardır. Bu yazılımlar ağ kaynaklarının paylaşımını, kaynakların yönetimini, giriş ve paylaşım yetkilerini, iletişim protokollerini ve yapısal işlevlerini üstlenirler. Ağ (Network) Türleri: a)lan (Local Area Network) : Yerel ağ sistemidir. Bir kurum veya kuruluşta, bir oda içerisinde, bir veya birkaç bina arasında Ethernet kartları, kablo ve sonlayıcı veya Hubile oluşturulan ağ sistemidir. b)peer-to-peer Network: Bu tamamen yerel ağ sistemi içerisinde yer alan bir ağ biçimidir. Bilgisayarların bir grup içerisinde birbirini görmesi ve kaynakları paylaşması esasına dayanır. Windows 95/98/2000/XP,Nowell,Lansmart gibi işletim sistemi yada doğrudan ağ yönetimi yazılımlarınca iletişimi düzenlenir. c)man (Metropolitan/Middle Area Network): Orta ölçekli ağ sistemidir. Bir kampüs içerisinde veya şehir içerisinde yönlendirme, güçlendirme ve doğrulama işlemleri için yardımcı ağ aygıtlarına gereksinim duyan bünyesinde birden çok LAN sistemi barındıran ve birbirine bağlayan ağ sistemidir. Bunlara en güzel örnek Intranet sistemlerdir. d) WAN (Wide Area Network): Geniş kapsamlı ağ sistemleridir. Birden fazla MAN sitemini birbirine bağlayan veya doğrudan dışarıdan modemler yardımıyla bağlanılarak ağa katılabilen sistemlerdir. Bu sisteme en güzel örneği Internet teşkil eder. 1.7 Bilgisayar Virüsleri ve Korunma Bilgisayar Virüsü Nedir? İşletilebilir kodlardan oluşmuş başka programlara eklenerek veya kayıt ortamları içerisinde özel bölümlere yazılarak saklanan, kod veya imzalarını başka program veya kayıt ortamlarına kullanıcının isteği dışında taşıyarak çoğalan, programlandıkları amaca göre işlev gören ve zarar verici etkileri bulunan programlara virüs denir. Bilgisayar virüslerinin tümü gerçekte birer programdırlar. Yazılış amaçları tamamen bilgisayar üzerinde çalışan programların çalışmalarını etkilemek, maddi zararların yanı sıra iş gücü kaybına yol açmaktır. Bilgisayar virüsleri donanım üzerindeki hiçbir parçaya hasar veremezler ancak yazılımları veya verileri etkileyerek donanımı işlemez hale getirebilirler. Hal böyle olunca yazılımsız bir donanım hiçbir işe yaramaz hale gelir. Bilgisayar çağı olarak adlandırılan günümüz bilgisayar teknolojisi ile beraber bilgisayar virüsleri ile de anılır oldu. Özellikle İnternet in yaygınlaşmaya başlaması hedef büyümesine ve yayılımın, çeşitliliğin artmasına neden oldu. Öylesine ki virüsler bilgisayar kullanıcılarının korkulu rüyası haline gelirken anti virüs programları üzerine oldukça etkili bir pazarın doğmasını da beraberinde getirdi. 29

32 İlk bilgisayar virüsünün görüldüğü 1986 ile 1990 yılları arasında bilinen virüs yazılımlarının sayısı yaklaşık olarak 90 civarında iken özellikle 1994 yılından itibaren bu sayı korkunç bir hızla arttı. Sadece yılları arasında bilinen türler arasına yaklaşık olarak 20 bin virüs eklendi. Bugün ortalama olarak her gün bu virüsler en az 5-10 virüs programı veya türevi eklenmektedir. Virüs programını yazanlar çok değişik amaçlarla güdebilmektedir. En yaygın olan virüs türleri daha çok kendisini kanıtlamak isteyen genç programcıların ürettikleri türler ve bu türlerin türevleridir. En tehlikeli virüs türleri ise daha çok propaganda amacı güden, büyük kuruluşlara zarar verme amaçlı, maddi çıkarlar elde etmeye yönelik virüs yazılımlarıdır Virüsler nasıl tanınır ve adlandırılır? Virüsler genelde programlayan kişinin içine yerleştiği bir imza (signature) veya program içerisinde geçen tanınabilir koddan hareketle isimlendirilir. Yazılış amaçları, etkileri veya davranış şekilleri, yayılma biçimleri ve enfekte oluş biçimlerine göre sınıflandırılırlar. Bu imza, mesaj veya eklenti büyüklüklerine göre isimlendirilirler. Melisa, Chernobil (Cih), IloveYou, İstanbulCC, Yobo.4918 bu isimlere bir örnektir Virüslerin Türleri a) Dosya Virüsleri İşletilebilir program dosyalarına (EXE ve COM) veya işletilebilir program dosyalarının başvuru programlarına, kütüphanelere, sanal aygıt sürücülerine, kısaca işletilebilir programlarla ilişkili her tür dosyaya eklenmek suretiyle çoğalan virüs türüdür. Virüs kodu içeren program çalıştırılmadığı sürece aktif hale geçmezler. Virüslü program çalıştırıldığında ilk olarak virüs kodu devreye girerek kendini ram üzerinde kendisine ayırdığı bölgeye yerleştirerek gizlenir ve diğer programların çalıştırılmasını bekler. Bir diğer program çalıştırıldığında bu programın dosyasına kendi kodlarını yazarak yayılır.yine bu tür virüslerin bazıları enfekte olmak için diğer programların çalışmasını beklemez. Bir kısım dosya virüsleri ise bulaştıkları dosyanın erişim niteliğini değiştirerek kullanıcının erişmesi veya silmesine engel olmaya çalışırlar. Uğur Mumcu virüsü buna en güzel örnektir. Bu virüs bulaştığı dosyayı salt okur dosya yapar, siz bu özelliği değiştirseniz bile tekrar eski haline gelir. Virüs Başlangıç Kodu PROGRAM VİRÜS KODU Bir dosya virüsü Dosyanın ilk kısmına dosyanın sonundaki asıl virüs koduna erişmek için bir sıçrama komutu ekler. Dosya çalıştığında bu koda sıçrama yapılarak kod çalıştırılır. Kod bitiminde ise asıl programın ilk komutunun başlangıcına sıçrama yapılarak asıl program çalıştırılır. b) Boot Sector Virüsleri Bir diskin veya harddiskin ön yükleme (Master Boot) bölümüne yazılan virüslerdir. Bu tür virüsler en hızlı yayılan virüslerdir. Çünkü diske erişildiği anda ilk olarak bu bölüm okunduğundan virüs aktif hale geçer (tetiklenir) ve belleğe yerleşerek erişilen diğer sürücüler üzerindeki boot bölümlerine de kendini kopyalar. Disk veya disketin boot bölümünde açılış programlarının bulunup bulunmaması bu virüsün yazılması için gerekli değildir. Genellikle 30

33 işletim sisteminin yüklenmesini engeller veya açılışı tamamen etkileyecek şekilde hasar verebilirler. Bazı örnekler ile etki ve davranışları hakkında bilginizi geliştirmeye çalışalım: ASBV (b) : 13h ve 9h kesmelerini kontrol ederek disket erişimini denetler, diskete erişildiği anda disket üzerindeki sektörleri silerek disketteki kayıtların tümünün silinmesini sağlar, Brain (Pakistani, Ashar) : Bulaştığı diskin Volüm adını Brain yada ashar olarak değiştirir. Bugs.1436(b) : Haziran ayının 2. ve 14. günü bulaştığı sistemin açılışı sırasında ekrana Un regalito para el JUAN XXII y el CHICHE Viegas mesajını yazar ve sistemi kilitler. LaoDoung : Diske her 128. erişimde bir ses çıkartır. c-) Makro Virüsleri Günümüzün en yaygın ve en hızlı yayılan virüs türüdür. Özellikle Windows işletim sistemi ile birlikte pek çok visual basic kütüphanesinin kullanılması visual basic scriptlerinden oluşan makroların pek çok sistemde rahatlıkla çalışmasını sağlamıştır. Özellikle Microsoft Word ve Excel uygulamalarına bulaşarak amaçlarına uygun işlevleri gerçekleştiren bu virüsler en sıkça rastlanılanlardır. Makro virüslerin bir diğer türü ise daha çok bilgisayar içerisinde kendini saklayarak diğer bilgisayarlar ile ağ üzeriden iletişim kurma ve görevi olan bilgileri transfer etmektir.bu tip makro virüslerine Back Door (Arka Kapı) virüsleri de denmektedir. d-) Truva Atları (Eylem veya Zaman ayarlı virüsler) Belli bir tarihe veya bir eyleme ayarlanmış virüs türleridir. Genellikle kullanıcılara cazip gelebilecek, tereddüt etmeden kullanabilecekleri programlarla birlikte yayılırlar.genel amaçların dışında çoğu kez programların kopyasını kullanan kullanıcılara ceza vermek isteyen programcıların marifeti olarak da ortaya çıkabilirler. Bu tip uygulamalara çok nadirde olsa rastlanmaktadır. Truva atı olarak adlandırılmış olmalarının en büyük nedeni; tarihteki truva atı tuzağında olduğu gibi kullanıcıyı, sistemi tuzağa düşürmesidir. Chernobil (CIH) bu tür virüse en güzel örnektir. W95.CIH (Çernobil) : 26 Nisan tarihi geldiğinde tetiklenir. İlk yazarı Tayvanlı Chen Ing Hau olduğundan onun adının baş harfleri ile adlandırılmıştır. Kodlarının Hacker sitelerinde dağıtıldığı için pek çok türevi ortaya çıkmıştır. Özellikle 26 Nisan ve 26 Haziran tarihlerinde etkin olan türleri Flash Bios içeriğini sildiği için sistemi çalışmaz hale getirmektedir. Bios değiştirerek yada bütün ana kartı değiştirerek sistem tekrar çalışır hale getirilebildiğinden verdiği zarar oldukça etkili olmuştur. Truva atları sadece zaman ayarlı değildir. Klavyeden gelecek bir tuş kombinasyonu (Örneğin Ctrl+shift+end gibi veya ctrl+q gibi).klavyeden yazılacak belli bir string (Örneğin; Target,Virus,W harfi gibi) bu virüsleri aktif hale getirebilir. e-) Polymorphic Virüsler: 31

34 Bu tür yapay zeka sayılabilecek teknikle kendini sürekli yenileyerek tanınma ve tespit edilmesini zorlaştırmayı hedefler. Her enfekte oluş aşamasında içerdiği imza yada etki kodunun bir parçasını rastgele olarak değiştirir. Adolf(1) : Com dosyalarına bulaşır. Bulaştığı dosyaların tarih bilgisini değiştirir.imzası Adolph Hitler olduğundan bu isim verilmiştir. Digital.3547 : 3547 bayt eklenti büyüklüğüne sahip EXE ve COM dosyalarına bulaşır. Mayıs ayının 28 inde diskin ilk 20 silindirine ve Master Boot kaydı üzerine yazılır. Ekranda DIGI POWER mesajı ile birlikte müzik çalarak kendini belli eder. f-) Multi Partite Virüsler: Yayılmak için bir çok virüs türünün kullandığı yöntemleri ve teknikleri birleştirerek kullanan virüs türüdür. Örneğin MBR üzerine hem de dosyalara ekleyerek yayılabilirler. AntiCad(b) : Doğrudan AutoCad programını hedef alır. AUTOCAD.EXE çalıştırıldığı anda yada Ctrl+Alt+Del tuşlarına basıldığında aktif hale geçerek disket üzerindeki kayıtlara yada doğrudan disk üzerindeki kayıtlara yazılır, veya cmos bilgilerini değiştirir. g-) Stealth (Gizlenmiş) Virüsler : Yapı olarak Polimorphics ler ile karıştırılmamalıdır. Çünkü bunlar kodlarını veya tekniklerini değiştirme yeteneğine sahip değildirler. Sadece anti-virüs programlarından saklanmak için bilinen yöntemlerden farklı biçimler kullanmaya yönelirler. Teknik olarak virüs yazılımcıları ile anti-virüs yazılımcıları arasındaki taktik savaşının ürünü olarak da görülebilirler. Bu virüsler daha çok MSDOS işletim sisteminde etkili idiler. h-) Trojan virüsler: Aslında tam anlamıyla virüs tanıma uymazlar. Faka etkileri yönüyle virüs grubuna girerler. Bunlar diğer virüslerin aksine dosya halinde saklanan programcıklardır. Zarasız görünen bu programların bulaşıcı ve yayılmacı özelliği yoktur. Sadece bulundukları ortamda sakin ve uslu oturup vazifelerini yaparlar. Öyle diğerleri gibi her şeye saldırıp, her çorbaya limon olmazlar. Trojonlar başlıca: Belirlenmiş dosyaları silebilirler. Bilgi veya dosyaları ağ veya modem ile başka bir yere transfer edebilirler. Dosyalarda değişiklik yapabilirler. Başka virüs programlarını bulundukları sisteme transfer edebilirler. Port açarak karşı taraftaki asıl program ile bulunduğu sisteme giriş yapılmasını kolaylaştırırlar. Bugün truva atı türünde yayılma eğilimi gösteren Trojanlar yaygınlaşmaya başlamıştır. Trojanlar bu nedenle Trojan Horse adını almaya başlamışlardır. i-) Worm (Solucan-Kurtçuk) Virüsler Diğer tüm virüs türlerinden farklı olarak dosyadan dosyaya kodlarını ekleyerek yayılmak yerine daha çok internet, İntranet veya yerel ağ ortamlarında sistemden sisteme geçerek yayılır. 32

35 Kendisini sistem üzerinde açık bıraktığı bir porttan yada e ekleyerek e-posta yoluyla başka bir sisteme transfer ederek yayılabilirler. Bu virüsün en büyük yardımcısı network protokolleri ve bu protokolleri kullanan işletim sistemlerinin güvenlik açıklarıdır. Worm virüslerin ilk hedefi mümkün olduğunca fazla sisteme enfekte olmaktır. Öncelikle ilk yerleştiği sistemde kendini saklar. Sistemin her açılışında belleğe yüklenecek şekilde kendisini sistem açılış uygulamaları arasına gizlice yerleştirir. Daha sonra bir başka sisteme sıçrayabilmek için ağ (network) kaynaklarını kontrol etmeye başlar. Kendisine ayırabileceği bir port bulduktan sonra iletişim protokolünü kullanarak karşı sistem içerisine kendisini kopyalar. Worm virüslerinin yayılma yollarından en popüler olanı eklentisi olarak yayılmadır. Kendisini e attach ederek adrese gönderir. Kullanıcı bu eklentiyi açtığı anda sisteme girişi başarmış olur. 26 Mart 1999 tarihinde Melisa virüsü ortay çıktığında bu eklentili virüslerin etkileri ve güncelliği iyice anlaşılmış oldu. Bu virüsü yine oldukça tahripkar ve zararlı olabilme özellikleriyle VBS.Freelink izledi. j-) Taşıyıcı (Dropper) Dosyalar: Kendileri virüs değildir ancak beraberlerinde trojan yada worm türünde virüsleri taşıyarak sisteme yerleşmesini sağlarlar. Genellikle çok yararlı, bedava kolaylıklar sloganlarına kanarak internetten download ettiğiniz yamalar yada uygulamalar bu türde bir dosya olma olasılığına sahip olabilir Virüslerden korunmak için neler yapılmalı? Mümkün olduğunca çok virüsü tanıyabilen, başarıyla temizleyebilen, sık aralıklarla güncelleştirilebilen bir antivirüs programına sahip olmalısınız. Bu program belleğe yerleşerek her an virüs saldırılarına karşı sisteminizi koruyabilmeli ve sizi uyarabilmelidir. Günümüzde antivirüs yazılımları oldukça ucuz sayılabilecek fiyatlarla satın alınabilmektedir. En pahalı program bile (tek kullanıcı lisansı ile) 50*60$ civarındadır. Yazılım firmalarının çoğu 15-20$ gibi fiyatlarla programın yıllık yenileme imkanını sağlamaktadır.norton Antivirüs, AntiViral Toolkit Pro, F-prot, McAfee Virüscan, Panda Platinium, PC-Cillin 2000, F-Secure popüler antivirüs yazılımlarının başında gelir. Bunlar dışında sadece tek virüs arayıp temizlemeye yarayan küçük yazılımlarda mevcuttur. Bunlar genellikle bedava olarak internet üzerinden temin edilebilmektedir. Yine bu programlara en iyi örneği Norton firmasınca yazılan KILL_CIH oluşturur. Antivirüs programları devletlerin güvenlik örgütleri gibidir. Her ülkenin polisi en iyi kendi ülkesindeki suçluların eşgalini bilir (tespit edilenleri). Başka ülkeden gelen suçluları tanımamaları doğaldır. Bu da her antivirüs programının her virüsü tanıyamayacağı anlamına gelir. Bu nedenle en fazla tanıyabileni satın almak en doğru seçim olacaktır.internet üzerinde kısıtlı kullanım haklarıyla birlikte veya shareware olarak bir çok program çekerek virüslerinizden kurtulmanın yolunu bulabilirsiniz. Kimden ve ne amaçla geldiğini bilmediğiniz lere eklenmiş olan dosyaları iyi bir tarama yapmadan açmayınız, hatta hiç açmayınız. İyi bir kontrolden geçirmeden bilgisayarınıza başka bilgisayarlarda kullanılmış olan disketleri veya başka bilgisayarlardan alınmış program, veri ve benzeri programlar içeren cd leri 33

36 takmayınız. Unutmayın bir boot sektör virüsünün bulaşması için sadece sürücüyü aktif hale getirmeniz (erişmeniz) yeterlidir. Sisteminizi sık aralıklarla antivirüs programları ile taramadan geçiriniz. Bu işlemi değişik programlarla, özellikle Tüm dosyaların taranması seçeneği ile yapmanız faydalı olacaktır. Sisteminizde kurulu antivirüs programınızın Görev zamanlayıcı eklentisi varsa bunu kullanınız eğer yoksa kendiniz bir görev tanımlaması yaparak bu tarama işleminin siz unutsanız bile kendiliğinden yapılmasını sağlayınız. Sistem dosyalarının, belgelerinizin verilerinizin sık aralıklarla yedeklerini alınız. Otomatik kurtarma disketleri oluşturarak önlem alınız. Elinize uygun yazılım mevcutsa partition tablonuzun bir yedeğini çıkartınız. Her an tetikte olunuz, virüsler konusundaki gelişmeleri yakından takip etmeye çalışınız, bilginizi arttırmanız; önlemini almanızı kolaylaştıracak, en önemli silahınız olacaktır. Antivirüs programlarıyla ilgili web adresleri: virüs sorunu ile ilgili güncel bilgiler. :yeni yayılan virüslerin listesi aylık olarak yayınlanır. :virüslerle ilgili ipuçları 34

37 BİLGİSAYAR KULLANIMI VE YÖNETİMİ

38

39 1 Bilgisayar Kullanımı ve Yönetimi 1.1 Temel İşlemler BÖLÜM 2 Bilgisayar kullanımındaki ilk adımlar bilgisayarı açmak ve işimiz bittiğinde tekrar kapatmak gibi konuları içerir Bilgisayarı Açmak ve Kapatmak Bilgisayarı Açmak: Elektrik enerjisiyle çalışan diğer cihazlar gibi bilgisayar da açma/kapama düğmesine basılarak çalışır hale getirilir. Sisteme enerji verilmesiyle bilgisayar bir test işlemine girer. Bu test aşamasında gerekli donanım aygıtlarının takılı ve çalışır olup olmadığı kontrol edilir. Daha sonra işletim sistemi depolama biriminden belleğe yüklenir ve çalıştırılır. Burada işletim sistemi olarak Türkçe Windows XP ele alınacak, anlatılan konular ve verilen örnekler yine bu işletim sistemi üzerinde gerçekleştirilecektir. İşletim sisteminin belleğe yüklenip, çalıştırılmasından sonra, kullanıcının yapacağı ikinci işlem olarak oturumun açılması gerekir. Her kullanıcı bilgisayarı kendi oturumunda açar ise diğer kullanıcıların ayarlarından ve yaptığı değişikliklerden etkilenilmemiş olur. Kullanıcı gerekli bilgileri girerek ve ardından Tamam düğmesine tıklayarak bilgisayarı açmış olacaktır. Kullanıcı adı ve parola girilirken bir hata yapılmış ise, İptal düğmesi tıklanarak boş bir oturum açma iletişim penceresinin ekrana gelmesi sağlanır. Bilgisayarı Kapatmak: Bilgisayarda yapılmakta olan çalışmalar tamamlandığında, bilgisayarı kapatmadan önce açık durumda bulunan dosyaları sabit diske kaydeder, program ve pencereleri kapatarak güvenli bir adım atmış oluruz. Kullanıcının bilgisayarı kapatması için öncelikle görev çubuğundan Başlat menüsü açılır. 35

40 Şekil 1.Başlat Menüsü Menüden Bilgisayarı Kapat tıklanır. Bu durumda ekrana Windows u Kapat iletişim kutusu gelmektedir. İletişim penceresinde Bilgisayarı Kapat seçeneğini fare ile üzerine gelinip tek tıklanarak seçilir ve Tamam düğmesi tıklanır. Şekil 2. Windows u Kapat İletişim Kutusu Beklemede, seçeneğiyle bilgisayarın ekranı ve sabit diski kapanırken, mikro işlemcisi daha düşük bir hızda çalışmaya devam eder. Bu seçimden çıkmak için, klavyenin herhangi bir tuşuna ya da farenin bir düğmesine basmak yeterlidir. Yeniden Başlat seçeneği ile bilgisayar açma/kapama düğmesi kullanılmadan yeniden çalıştırılır. Oturumunu Kapat seçeneği ile açmış olduğumuz oturumu kapatıp, farklı bir kullanıcı oturumu açmak için kullanılır. Bilgisayarın Temel Özelliklerini Gözlemlemek Bilgisayar hakkında bilgi sahibi olmak için Görev çubuğundaki Başlat menüsü açılarak, buradan sırasıyla Programlar, sonra Donatılar, daha sonra Sistem Araçları ve Sistem Bilgisi tıklanarak sistem bilgilerine ulaşılabilir. 36

41 Şekil 3.Sistem Bilgilerin Ulaşmak İçin İzlenen Yol Sistem bilgisi penceresi iki bölümden oluşur. Soldaki bölüm ana klasörler, sağdaki bölümde de klasör içerikleri görülmektedir. Şekil 4.Sistem Bilgisi Penceresi 37

42 Windows ta Fare Kullanımı Sol tuş tek tıklama(seçim) Fare kullanımıyla ilgili olarak en çok yapılan işlem fare imlecini ekranda istenilen yere götürmek ve sol tuşa bir kere basmaktır. Genellikle seçim ya da onaylama için yapılan bu işleme tek tıklama denir. Sol tuş çift tıklama(çalıştır, aç) Yine fare ekran üzerinde istenilen yere götürülür ve sol tuşa arka arkaya kısa aralıkla iki kez basılır.iki tıklama arasında geçen süre denetim masasından ayarlanabilir.bu işlem çift tıklama olarak adlandırılır ve genellikle program çalıştırmak ya da klasör açmak için kullanılır. Sol tuş sürükle bırak(taşı) Pencere ya da simgeleri taşımak için nesnenin taşınabilecek yerinde (örn. Klasör penceresinde başlık çubuğu) sol tuşa basılı olarak nesne taşınır, sol tuş bırakılır. Çerçeve Sol tuşu herhangi bir nesnenin olmadığı alanda tıklayıp, iki yönde sürükleyerek çerçeve oluşturulur. Çerçeve içine giren nesneler seçilmiş olur ve nesnelerin rengi değişir.aynı işlem sağ tuş ile yapıldığında seçilen nesneler için yapılacak işlemleri sıralayan sağ tuş menüsü açılır. Sağ tuş tek tıklama(sağ tuş menüsü) Farenin sağ tuşu ile, tıklanan yerde orada yapılabilecek tüm işlemleri sıralayan bir menü açılır. Sağ tuş menüsü olarak adlandırılan bu menüde sol tuş tek tıklama ile seçim yapılır. Sağ tuş sürükle bırak(sürükleme menüsü) Fare sağ tuşu ile nesne sürüklenir. İşlemin sonlandırılacağı yerde, fare sağ tuşu bırakıldığında açılan menüde yalnızca bu sürükleme işlemi ile yapılabilecek işlemler(kopyala, taşı, kısayol yarat, iptal) listelenir. Klavye Kısayolları Hız önemli olduğunda klavye hala en üstün araçtır. Mouse kullanarak yaptığınız eylem ve komutların hemen hemen tamamını klavyenizdeki tuş kombinasyonlarını kullanarak da yapabilirsiniz. Bu basit klavye kısayolları, istediğiniz yere mouse'unuzu tıklatarak gidebileceğinizden daha hızlı gidebilmenizi sağlar. Elinizin mouse ile klavye arasında gidip gelmesinden kaynaklanan zaman kaybı ortadan kalkacağından, çalışma sayfalarında ve benzer belgelerde daha hızlı çalışabileceksiniz. 38

43 Kullanışlı klavye kısayollarından bazılarını alttaki tabloda bulabilirsiniz: İşlem Kopyala Kes Yapıştır. Geri al. Sil. Seçilen öğeyi Geri Dönüşüm Kutusu'na atmadan doğrudan kalıcı olarak sil. Seçilen öğeyi kopyala. Seçili öğeye bir kısayol oluştur. Seçilen öğenin adını değiştir. İmleci bir sonraki sözcüğün başına taşı. İmleci bir önceki sözcüğün başına taşı. İmleci bir sonraki paragrafın başına taşı. İmleci bir önceki paragrafın başına taşı. Bir metin grubunu işaretle. Bir pencerede, masaüstünde veya bir belgede birden fazla öğe veya metin seç. Tümünü seç. Bir dosya veya klasör ara. Seçilen bir öğenin özelliklerini gör. Etkin öğeyi kapat veya etkin programdan çık. Etkin pencerenin kısayol menüsünü açar. Aynı anda birden fazla belge açmanıza izin veren programlarda etkin belgeyi kapat. Açık öğeler arasında geçiş yap. Öğeler arasında açılış sırasına göre geçiş yap. Bir pencerede veya masaüstünün ekran öğeleri arasında geçiş yap. Belgelerim'de veya Windows Gezgini'nde Adres çubuğunu göster. Seçilen öğenin kısayol menüsünü göster. Etkin pencerenin Sistem menüsünü göster. Başlat menüsünü göster. Karşılık gelen menüyü göster. Karşılık gelen komutu çalıştır. Etkin programın menü çubuğunu etkinleştir. Sağa doğru bir sonraki menüyü veya alt menüyü aç. Sola doğru bir sonraki menüyü aç veya alt menüyü Basılacak tuşlar CTRL+C CTRL+X CTRL+V CTRL+Z DELETE SHIFT+DELETE Öğeyi sürüklerken CTRL'e basın. Öğeyi sürüklerken CTRL+SHIFT'e basın. F2 CTRL+SAĞ OK CTRL+SOL OK CTRL+AŞAĞI OK CTRL+YUKARI OK Herhangi bir ok tuşu ile birlikte CTRL+SHIFT Herhangi bir ok tuşu ile birlikte SHIFT CTRL+A F3 ALT+ENTER ALT+F4 ALT+BOŞLUK ÇUBUĞU CTRL+F4 ALT+TAB ALT+ESC F6 F4 SHIFT+F10 ALT+BOŞLUK ÇUBUĞU CTRL+ESC ALT +menü adında yer alan altı çizgili harf. Açık bir menüdeki komut adında yer alan altı çizgili harf F10 SAĞ OK SOL OK 39

44 kapat. Etkin pencereyi yenile Bilgisayarım veya Windows Gezginin'de bir üst düzeydeki klasöre bak. Geçerli görevi iptal et CD-ROM sürücüsüne bir CD yerleştirdiğinizde SHIFT tuşuna basmak F5 BACKSPACE ESC CD'nin otomatik olarak çalışmaya başlamasını önler. İletişim kutuları için aşağıdaki klavye tuşlarını kullanın. İşlem Basılacak tuşlar Bir sonraki sekmeye geçmek. CTRL+TAB Bir önceki sekmeye geçmek. CTRL+SHIFT+TAB Bir sonraki seçeneğe geçmek. TAB Bir önceki seçeneğe geçmek. SHIFT+TAB Karşılık gelen komutu çalıştırmak veya karşılık gelen seçeneği seçmek. ALT +Altı çizili harf Etkin seçenek veya düğmenin komutunu çalıştırmak. ENTER Etkin seçenek bir onay kutusu ise, bu onay kutusunu işaretlemek veya BOŞLUK ÇUBUĞU işareti kaldırmak. Etkin seçenek, seçenek düğmelerinden oluşan bir grup ise, grup içinden Ok tuşları bir düğme seçmek Yardımı görüntülemek. F1 Etkin listedeki öğeleri görüntülemek. F4 Farklı Kaydet veya Aç iletişim kutularında bir klasör seçili ise, BACKSPACE bulunulan klasörden bir üst klasöre geçmek. Windows logo tuşunu ve Uygulama tuşunu içeren Microsoft Natural Klavye'ye veya uyumlu herhangi bir klavyeye sahipseniz, aşağıdaki klavye kısayollarını kullanabilirsiniz. İşlem Basılacak tuşlar Başlat menüsünü göster veya gizle. Sistem Özellikleri iletişim kutusunu göster. +BREAK Masaüstünü göster. +D Tüm pencereleri simge durumuna küçült. +M Simge durumuna küçültülen pencereleri eski durumuna getir. +Shift+M Bilgisayarım'ı aç +E Bir dosya veya klasör ara. +F bilgisayar ara. CTRL+ +F Windows Yardım'ı görüntüle. +F1 Bilgisayarınız bir ağ etki alanına bağlıysa bilgisayarı kilitle, bağlı + L değilse kullanıcı değiştir. Çalıştır iletişim kutusunu aç. +R Seçilen öğenin kısayol menüsünü göster. Yardımcı Program Yöneticisini aç. +U 40

45 Erişilebilirlik özellikleri ile ilgili kullanışlı kısayollar: İşlem Basılacak tuşlar Süzme Tuşlarını aç/kapat Sağ SHIFT'e sekiz saniye basılı tutun Yüksek Karşıtlığı aç/kapat Sol ALT +sol SHIFT +PRINT SCREEN Mouse Tuşlarını aç/kapat Sol ALT +sol SHIFT +NUM LOCK Yapışkan Tuşlarını aç/kapat. Beş kere SHIFT Geçiş Tuşlarını aç/kapat. Beş saniye süreyle NUM LOCK Yardımcı Program Yöneticisini aç. +U Windows Gezgini ile birlikte kullanabileceğiniz klavye kısayolları: İşlem Etkin pencerenin en altını göster. Etkin pencerenin en üstünü göster. Seçili klasörün tüm alt klasörlerini göster. Seçili klasörün içeriğini göster. Seçili klasörü kapat. Seçili klasör genişletilmiş ise kapat veya üst klasörü seç. Klasör genişletilmemiş ise geçerli seçimi göster veya alt klasörü seç. Basılacak tuşlar END HOME NUM LOCK+numara tuş takımındaki ASTERISK (*) NUM LOCK+numara tuş takımındaki ARTI İŞARETİ (+) NUM LOCK+numara tuş takımındaki EKSİ İŞARETİ (+) SOL OK SAĞ OK Notlar Kullanıcı hesabınızı yetkili olmayan kişilerin kullanmasını önlemek için bir parola belirlemeniz gerekir. Kullanıcı hesabınız için belirlenmiş bir parola yoksa, +L'ye basmak diğer kullanıcıların sizin hesap bilgilerinize erişmesini engellemeyecektir. Erişilebilirlik Seçenekleri'nden Yapışkan Tuşlar açılmış ise bazı kısayol tuşları çalışmaz. Windows'a Microsoft Terminal Hizmetleri İstemcisi'ni kullanarak bağlanıyorsanız, bazı kısayol tuşları değişir. Daha fazla bilgi için Terminal Hizmetleri İstemcisi ile ilgili çevrimiçi doküman- tasyona bakın Masaüstünü Kullanmak Bilgisayar ilk açıldığında ekrana gelen görüntü Masaüstü olarak adlandırılır. Masaüstünde Simgeler ve Görev çubuğu yer alır. 41

46 Simgelerle Çalışmak Şekil 6.Windows XP Masaüstü Görüntüsü Simge, Windows ile çalışırken kullanıcıya kolaylık sağlayan ve hız kazandıran nesnelere verilen addır. Sıklıkla kullanılan bir program ya da dosyayı masaüstünde simge olarak göstermek için, o program ya da dosyanın kısa yolunu oluşturmak gerekir. Masaüstünde kısayol oluşturmak: Masaüstünde boş bir alanda farenin sağ tuşu ile bir kez tıklanarak açılan menüden Yeni komutu tıklandıktan sonra, açılan ikinci menüden Kısayol komutu seçilerek kısayol oluşturulmaya başlanır. 42

47 Şekil 7.Masaüstünde kısayol oluşturma Ekrana gelen kısa yol oluştur iletişim penceresinde Gözat düğmesi tıklanarak kısa yol oluşturulmak istenen hedefin konumu seçilerek tamam düğmesi tıklanır. Şekil 8.Kısayol oluşturma iletişim penceresi Daha sonra Klasör Oluştur iletişim penceresinde İleri düğmesi tıklanarak açılan Program için Başlık Seç iletişim penceresinde, kısa yol için bir isim yazılır ve Son düğmesi tıklanır. Simgeleri kullanırken fareden yararlanmak oldukça kolay bir yoldur. Farenin imleci ile üzerine gelip sol tuş ile bir kez tıklarsak o simgeyi seçmiş oluruz. Simgeyi seçtikten sonra, 43

48 farenin sol tuşu basılı tutarak hareket ettirildiğinde simge sürüklenmektedir. Simge ekranda sürüklendikten sonra, arzu edilen yere getirildiğinde sol tuş bırakılır. Böylece simge ekran üzerinde taşınmış olur. Yine simge üzerinde sol tuş ile çift tıklarsak simge açılmış olur. Farenin imleci simge üzerine getirilip sağ tuş ile bir kez tıklandığında, komutlardan oluşan bir kısa yol menüsü ekrana gelir. Menü simgenin ait olduğu dosyaya, klasöre, programa ne yapılacağını belirten komutları içerir. Örneğin; kopyalama, silme, taşıma, virüs tarama..vb. Şekil 9.Kısayol menüsü komutları Masa üstünün boş bir alanında farenin sağ tuşunu tek tıklayarak açılan menüden Simgeleri Yerleştir komutu seçilerek, simgeler ekran üzerinde belirli bir düzen içerisinde yerleştirilebilir. Şekil 10.Masa üstündeki simgelerin yerleştirilmes 44

49 1.1.2 Görev Çubuğu Bilgisayarınız çalışmakta iken her açık program ve dosya için Görev Çubuğu nda bir düğme gözükecektir. Bu düğmelerin üzerine gelip farenin sol düğmesine tıklayarak bu dosya veya programa geçiş yapılabilir. Görev çubuğu alt tarafta görülmektedir. Şekil 11. Görev Çubuğu Görev çubuğu üzerinde yer alan simgeler aşağıdaki başlıklar altında incelenebilir. Açık Olan Simge Halindeki Programlar: Açık olan programlar simge haline getirildiğinde burada görülebilir. Simge halindeki programları ekrana kaplattırmak için, buraya bir kez tıklamanız yeterlidir. İkinci kez tıkladığınızda ise tekrar simge haline gelecektir. Klavye: TR simgesine bir kez tıkladığımızda sağ taraftaki menü gelir ve Bilgisayarımızda kullanmak istediğimiz klavye dilini buradan seçebiliriz. Ayrıca klavye tipi de,f klavye veya Q klavye olacak şekilde değiştirilebilir. Ses Denetimi: Eğer bilgisayarınızda ses kartınız, CD veya DVD sürücünüz ve hoparlörleriniz varsa, Görev Çubuğu üzerinde sağda yer alan ses denetimine tıklayarak ses ayarınızı yapabilirsiniz. Tek tıklamayla açılan yan taraftaki ses ayar çubuğunda, düğmeye tıklayıp aşağıya çektiğinizde ses azalacak, yukarıya sürüklediğinizde ise ses artacaktır. Ses denetimi simgesine çift tıkladığımızda, gelen pencerede ayrıntılı ses denetimlerini yapabiliriz. Internet Bağlantısı: Bu simge, o anda Internet e bağlı olduğumuzu gösterir. Bu simgenin üzerine gelip bir-iki saniye beklediğimizde, Internet e bağlanma hızımızı görebiliriz.bu simgeye çift tıkladığımızda ise hızdan başka, ne kadar süredir Internet e bağlı olduğumuzu da görebiliriz. Saat: Görev Çubuğu nun sağ köşesinde yer alan saat simgesi zamanı göstermektedir. Eğer saat ayarını değiştirmek istiyorsanız, saat simgesine çift tıklayınız. Alt taraftaki ekran 45

50 görüntülenince de istediğimiz saat ve tarih değişikliklerini, farenin sol tuşuna tıklayarak gerçekleştirebiliriz.örneğin saati değiştirmek için, alt tarafta görülen saat kutusunun üzerine geldiğinizde, fare I biçimine dönüşür.bu durumdayken tek tıklayınca saat kutusuna girmiş olursunuz.burada klavyeden Delete tuşu ile mevcut saati silip, klavyeden yeni saati giriniz.aynı işlemleri dakika ve saniye için de yapabilirsiniz.yapılan bütün bu işlemlerden sonra Uygula veya Tamam düğmelerinden birine tıklamazsanız, yaptığınız değişiklikler kaydedilmemiş olur ve geçersizdir Dosya Düzenleme İşlemleri Dosya ve Dizin(klasör) Kavramı Şekil 12. Tarih ve Saat Özellikleri Bilgisayardaki verileri kaydettiğimiz belgelere dosya denir. Dosyaların tasnif edilip saklandıkları belgelere ise klasör denir. Klasör terimi yerine dizin terimini de kullanabilirsiniz. Klasörler içerisinde dosyalar bulunabilir. Fakat dosyalar içerisinde klasörler olamaz. Klasör Sistemi Şekil 14.Klasör -Dosya kavramı Windows Gezginine, Başlat\Programlar\Başlangıç\Donatılar\Windows Gezgini menüsü ile ulaşılır. Gezgin penceresi iki bölümden oluşur. Sol tarafta, bilgisayarın organizasyon 46

51 şeması(ağaç yapısı), sağ tarafta ağaç yapısından seçili dizin ya da sürücünün içeriği görüntülenir. Bilgisayarda klasörler bir ağaç gibi biçimlenir, dallanır. Her klasörün altında o klasör ile ilgili olan alt klasörler yer alır. Ağaç yapısında, masaüstünü kök alıp dallarla genişleyen bir yapı görüntülenir. Alt klasörleri(dalları) olan klasörler başında (+) ile görüntülenir. Sayısal tuşlardan (+) tuşu ile ya da fare ile tıklandığında alt seviyedeki klasörler görüntülenir. Yeniden tıklandığında ya da(-) tuşu ile alt dalların görüntüsü gizlenir. Birden fazla alt seviye olan klasörlerde, alt klasörlerin başında da (+) görüntülenir. Bir klasörün alt seviyelerinin tümü (*) tuşuyla görüntülenir. Klasörler arasında yön tuşları ile gezinilir. Klasörler arasında seviye farkı her klasörden çıkan dallarla görüntülenir. Bir klasörden bir seviye yukarıya klavyeden Backspace tuşu ile çıkılır. Windows gezgini bilgisayarda gezinme, kopyalama, taşıma, silme gibi işlemleriçin kolay çözümler sunar. Klasör (Dizin) Oluşturma ve İnceleme Şekil 15.Windows Gezgini Örneğin masaüstünde bir dizin oluşturmak için, masaüstünde boş bir yerde farenin sağ tuşu ile tıklanır. Açılan pencereden Yeni - Klasör seçeneği ile klasör oluşturulup bir isim yazılabilir. 47

52 Şekil 16.Klasör oluşturma Herhangi bir klasör hakkında bazı bilgilere ulaşmak için klasörün özelliklerine bakmak gerekmektedir. Klasörün türü, konumu, boyutu, içerdiği alt klasör ve dosya sayıları, öznitelikleri, diğer ağ kullanıcıları ile paylaştırılıp paylaştırılmadığı, eğer paylaştırılmış ise kimlerle ve hangi izinlerle paylaştırıldığı gibi bilgiler, klasör özelliklerinden incelenebilmekte ve gerekli değişiklikler yapılabilmektedir. Bir klasörün özelliklerini görebilmek için, klasör seçili iken farenin sağ tuşu ile tek tıklanarak açılan kısayol menüsünden Özellikler komutu seçilmektedir. Şekil 17.Klasör özellikleri 48

53 2.3.2 Dosya Kopyalama, Taşıma ve Silme Bilgisayarda dosya ve klasörlerle çalışırken, bunları yeniden düzenleme ihtiyacı duyulabilir. Herhangi bir klasör içerisindeki bir dosyayı veya alt klasörü, başka bir klasör içerisine kopyalamak veya taşımak gerekebilir. Kopyalama ile taşıma arasında belli bir anlam farkı vardır. Kopyalama, bir dosyanın veya klasörün aynısından, bulunduğu klasörün dışında başka bir klasörde de oluşturma işlemidir. Taşıma ise, bir dosya veya klasörü bulunduğu klasörden silip, başka bir klasöre aktarma anlamına gelir. Bir dosyayı başka bir klasör içine kopyalamak için; Önce dosyanın içerisinde bulunduğu klasör penceresi açılır, Pencerede kopyalanacak olan dosya fare ile tek tıklanarak seçili, Penceredeki menü çubuğunda Düzen menüsü açılıp, Kopyala komutu seçilir, Dosyanın içine kopyalanacağı klasör penceresi açılır, Menüden Yapıştır komutu seçilerek kopyalama işlemi tamamlanır. Dosya kopyalama işlemini ayrıca klavyeden "CRTL + C" tuşları ile ve dosyayı yapıştırma işlemini de klavyeden "CTRL+V" tuşlarıyla yapabiliriz. Dosya kopyalama işlemi iki aşamadan oluşmaktadır. Birincisi, dosyanın seçilip kopyalama komutunun çalıştırılması, ikincisi ise hedef klasör içerisindeyken yapıştır komutunun çalıştırılmasıdır. Her iki aşamada de Düzen menüsü veya Kısayol menüsü kullanılmaktadır. Bir klasör içerisinde birden fazla dosya veya klasör kopyalama işleminde, Shift veya CTRL tuşlarını kullanabiliriz. Shift tuşu ile dosyaları farenin sol tuşu yardımıyla sıralı bir şekilde seçebiliriz. CTRL tuşu kullanarak ise, dosyaları sıra gözetmeksizin seçebiliriz. Şekil 18.Dosya Kopyalama - Yapıştırma 49

54 Bir dosyayı başka bir klasör içerisine taşımak için; Önce dosyanın içerisinde bulunduğu klasör penceresi açılır, Pencerede, taşınacak olan dosya fare ile tek tıklanarak seçilir, Penceredeki menü çubuğunda, Düzen menüsü açılır, Klasöre Taşı komutu seçilir. Ekrana gelen Klasöre Gözat penceresinde, dosyanın taşınacak olduğu hedef klasör seçilir, Tamam düğmesine basılır. Taşıma işlemini ayrıca klavye yardımıyla "CTRL+X" tuşlarıyla yapabiliriz. Sürükleyerek de kopyalama veya taşıma işlemlerini gerçekleştirebiliriz. Sürükleme işleminde, her iki klasörde aynı sürüsü içerisinde ise, dosya kopyalama gerçekleştirilmektedir Dosya Arama Windows ta yolu bilinmeyen bir dosya ya da klasöre ulaşmak için Başlat menüsünde yer alan ara seçeneğinden yararlanılır. Açılan pencerede Ne aramak istiyorsunuz sorusunun altında yeşil ok simgeleriyle dört seçenek sunulur. Resim, müzik ya da video Belge(sözlük işlemci, elektronik dosya, vb.) Tüm dosya ve klasörleri Bilgisayar ya da kişileri Şekil 19.Dosya Arama 50

55 Yapacağınız arama Resim, müzik ya da video ise birinci seçenek, Belge ise ikinci seçenekten dosyanın adı ya da adının bir bölümü ile istediğiniz dosyaya ulaşabilirsiniz. Üçüncü seçenek ile bilgisayarınızdaki tüm dosyaları adı, uzantısı ya da bunlardan bir bölümünü yazarak aratabilirsiniz. Örneğin, arayacağımız dosyanın WinZip programı ile sıkıştırılmış olduğunu biliyorsak *.zip yazarak yalnızca uzantısı zip (WinZip ile sıkıştırılmış dosya uzantısı) olan dosyaların listelenmesi sağlanır. Dosyanın içinde geçen sözcüklerin kimilerini biliyorsak, Dosyadaki sözcük ya da deyim alanına yazarak listelenecek dosyaların azalması sağlanır. Örneğin Üniversite Rektörlüğüne sunulmak üzere hazırlanmış bir dilekçe söz konusu ise Kocaeli Üniversitesi Rektörlüğüne başlığı belgede yazılmıştır. Buradan yola çıkarak bu alana yazılan veri, yalnızca bu sözcüklerin geçtiği dosyaların listelenmesini sağlayacaktır. Daha hızlı sonuç alabilmek için geçerli konumu ya da yolu bilmek, öngörmek gerekir. Bu doğrultuda, konum seçeneğinden disket, sabit sürücüler ya da klasör seçilir. Ara seçeneğinde bu tür verilerin elimizde olmadığı ya da diğer verilerle birlikte işimizi kolaylaştıracak başka verilerin olma olasılığı da düşünülmüştür. Ne zaman değiştirildi seçeneğinde oluşturulma, değiştirilme ya da son erişim tarihine göre arama yapma olanağı sunulmuştur. Adı, uzantısı, yolu gibi hiçbir verisi hatırlanmayan ancak Cumhuriyet bayramına ilişkin bir konuşma metni olduğu bilinen dosyayı aratmak gerektiğinde, erişim tarihi Cumhuriyet Bayramı ndan önceki on gün içinde olduğu düşünülerek tarihe göre arama kullanılır. Erişim tarihi 19/10 ile 29/10 arasında olan dosyalar aratılarak dosyaya ulaşılır. Boyutu Nedir? seçeneği belirttiğiniz boyuttan büyük ya da küçük dosyaları arama seçeneği sunar. Şekil 20.Arama Ölçütleri 51

56 2.4. Dosya Düzeltme İşlemleri Dosya Adının Değiştirilmesi Bir dosyanın adını değiştirmek için, öncelikle dosyanın içerisinde bulunduğu klasör penceresi açıkken adı değiştirilecek olan dosya farenin sağ tuşu ile açılan menüden Yeniden Adlandır komutu ile dosyamızın ismini değiştirebiliriz. Yada ismi değiştirilecek dosya fare ile tek tıklanarak seçildikten sonra F2 klavye tuşuna basılarak ismi değiştirilebilir. Şekil 21.Dosya adının değiştirilmesi Bir Uygulamanın Düzeltilmesi ve Tekrar Kaydedilmesi Herhangi bir dosya üzerinde düzeltme yapmak için öncelikle, o dosyayı açmak gerekir. Klasör penceresinde, düzeltme yapılacak olan dosya ismi fare ile çift tıklanarak açılır yada fare ile dosya ismi üzerine gelinip sağ tuş ile Kısayol menüsü açılır ve bu menüden Aç komutu ile çalıştırılır. Şekil 22. Farklı Kaydet komutu 52

57 Dosya açıldıktan sonra, gerekli düzeltmeler yapılarak Dosya menüsünde Kaydet seçeneği seçilirse eski dosya yeni haliyle kaydedilmiş olur. Bu arada eski dosya artık kaybolur. Dosya menüsünden Farklı Kaydet seçeneği seçilerek dosya düzenlenmiş haliyle farklı bir konuma ya da farklı bir isimle kaydedilebilir Dosya Yazdırma İşlemleri Yazıcı Seçimi Yazıcı seçimi için, uygulama programının Dosya menüsünden Yazdır komutu çalıştırılarak yazdır penceresi açılır. Penceredeki Ad metin kutusunun sağ tarafında yer alan aşağı ok düğmesi tıklanarak, bilgisayara bağlı olan veya ağ üzerinde kullanıma açık yazıcıların isimleri listelenir. Listeden kullanılmak istenen yazıcı ismi seçilerek yazdırma işlemine geçilir Dosya Yazdırma İşlemleri Sayfa Özelliklerinin Belirlenmesi Şekil 23.Yazıcı Seçimi Dosya menüsünden Sayfa Yapısı komutu ile dosyayla ilgili sayfa yapısı değiştirilebilir. Sayfayla ilgili olarak yapılabilecek değişiklikler; kenar boşlukları, kağıt boyutu, kağıt kaynağı gibi ayarlardır. 53

58 2.5. Dosya Yazdırma İşlemleri Yazdırma ve Seçenekler Şekil 24.Sayfa Yapısı Penceresi Dosyayı Yazdırmak için Dosya menüsünden Yazdır seçeneği ile yazdırma işlemini yaparken dosyanın tamamı değil de bir kısmı yazdırılabilir. Ayrıca kopya sayısı da Dosya - Yazdır penceresi yardımıyla ayarlanabilir. Dosyayı yazdırmak için başka bir yol da standart araç çubuğunu kullanarak herhangi bir ayarlama yapmadan (yazıcı seçimi veya kopya sayısı gibi)çalışma sayfasını doğrudan varsayılan olarak yüklü yazıcıya göndermektir. 54

59 Şekil 25.Yazdır penceresi Yazdır penceresindeki Sayfa aralığı bölümünde dosyanın tümü, o an imlecin üzerinde bulunduğu geçerli sayfa veya metin kutusuna girilmiş olan aralıktaki sayfalar yazdırılır. Eğer yazılacak olan dosyadan birkaç nüsha gerekiyorsa, tekrar tekrar yazdırmak yerine, Kopya sayısı bölümündeki metin kutusuna gerekli rakamlar yazılarak, istenilen sayıda yazdırma işlemi yapılabilir. Ayrıca, Harmanla onay kutusu seçilerek, kopyalar harmanlanmış olarak da yazılabilir Görüntü Özellikleri Ayarı Duvar Kağıdı 55

60 Şekil 26. Microsoft XP İçin Masa Üstü Görünümü Masa üstünde iken boş bir yerde sağ fare tuşuna basılır. Açılan menüden özellikler tıklandığında aşağıdaki pencere karşımıza gelir. Masaüstü yazısına tıklanır. Şekil 27.Görüntü Ayarları 56

61 Arka plan kısmından lale seçilir. Tamam tıklanır. Şekil 28. Masaüstü Sekmesi Masaüstü ekranı lale görüntüsünü alır. Şekil 29 Masa Üstü Ekranı 57

62 Ekran Koruyucu Ekran koruyucu eklemek için ekran koruyucu tıklanılır. Ekran koruyucu yazısındaki ok tıklanır. Açılan kutucuk içinden kayan yazı seçilir. Şekil 30 Ekran Koruyucu Sekmesi Ayarlar tıklanır aşağıdaki pencere gelmiştir. Konum kısmından ortalı ya da rastgele hız kısmından yavaş ya da hızlı ayarlanır. Metin kısmına tıklanır uygun yazı yazılır. Metni biçimlendir kısmından yazı tipi ve yazı boyutu ayarlanır. Tamam tıklanır çıkılır. Bekleme süresi kısmından süre ayarı yapılır tamam denilir çıkılır. Şekil 31 Kayan Yazı Ayarları 58

63 Görünüm Ayarı Görünüm ayarı yapmak için görünüm yazısına tıklanır. Renk düzeni kutucuğundaki ok tıklanır zeytin yeşili seçilir ise menülerin hepsi değişecektir. Ekran Kartı Ayarı Şekil 32 Görünüm Sekmesi Ayarlar menüsüne tıklama yaptığımızda ekran kartının donanım ayarı yapılır bu ayarların bozulması durumunda görüntü kalitesinin kötüleşmesine neden olur. Bu kısmın çok fazla kurcalanmaması istenir. 59

64 Şekil 33. Ayarlar Sekmesi İşlemler bittikten sonra tamam tıklanır ise görüntü özellikleri penceresinde yapılan işlemler onaylanmıştır. 60

65 KELİME İŞLEMCİ PROGRAMI MİCROSOFT WORD

66 62

67 BÖLÜM 3 1 Kelime İşlemci Programı 1.1 Kelime İşlemci Programı Olarak Microsoft Word Kelime İşlemci bilgisayarlarda yazı ve belge hazırlamaya yönelik yazılımlara verilen genel bir isimdir. Bu bölümde kişisel bilgisayarlarda (pc lerde) en yaygın kullanılan kelime işlemci paket programı olan Microsoft Word kullanımı üzerinde durulacaktır Kelime İşlemci Programını Başlatmak Görev çubuğunda Başlat düğmesi tıklanarak, açılan Programlar menüsünden Microsoft Word seçeneği tıklanarak Kelime İşlemci programını başlatabiliriz. Şekil 1 Microsoft Word Programının başlatılması 61

68 1.1.2 Pencere Yapısı 62 Şekil 2 Microsoft Word pencere yapısı Başlık Çubuğu: Program ve belgenin ismini gösterir. Eğer belge penceresi ekranı kaplıyorsa, belgenin Başlık çubuğu görüntülenmez. Başlık satırlarından sürükleyerek pencerelerin yerlerini değiştirebilirsiniz. (Ekranı kaplayan pencerelerin yerlerini değiştirmek olası değildir.) Simge Durumuna Küçült, Önceki Boyut ve Kapat düğmeleri: Program ve belge pencerelerini simge durumunda çalıştırmak, bunların ekranı kaplaması için kullanılır. Program penceresini simge durumunda çalıştırırsanız, pencerenin görüntüsü ekrandan kaldırılır ve adı Görev Çubuğu üzerine eklenir. Pencereyi yeniden açmak için Görev Çubuğu üzerindeki program ismini tıklayın. Belge penceresini simge durumunda çalıştırırsanız, pencerenin görüntüsü ekrandan kaldırılır ve adı program penceresinin sol alt bölümüne eklenir. Program penceresinin tüm ekranı ya da belge penceresinin program penceresini kaplaması için Simge Durumuna Küçült düğmesini tıklayın. Bu düğmeyi yeniden tıklarsanız, pencere bir önceki boyutuna döner. Kapat düğmesi, üzerinde çalıştığınız belgenin ya da programın kapatılması için kullanılır. Eğer açık belge(ler) üzerinde değişiklikler yaptıysanız ve bunları henüz diske kaybetmediyseniz. Bunları kaydetmek isteyip istemediğinizi soran bir iletişim penceresi açılır.

69 Menü Çubuğu: Menü çubuğu komutları seçebileceğiniz menüleri barındırır. Her bir kelime bir komut grubu olan menüyü ifade eder. Menüler üzerine tıklayın ve açıları listeden bir komutu tıklayarak seçebiliriz. Bir menü komutu soluk renkteyse, bunun anlamı bulunduğunuz aşamada o komutun kullanılamayacağıdır. Bir menü komutunun yanında ok işareti görüyorsanız, bunun anlamı komutun içinde başka komut seçenekleri de var demektir. Bazı komutların karşısında Ctrl+ ifadesini ve bir karakteri görürsünüz. Bu ifade ise söz konusu menü komutunun menüyü açmadan, Ctrl ve belirtilen tuşa basarak klavyeden de verilebileceğini gösterir. Cetvel: Yatay cetvel, belgenizi duyarlı olarak biçimlendirmenize, tablolar oluşturmanıza olanak verir. Dikey cetveli de belgenizi biçimlendirmek için kullanabilirsiniz. Yazı imleci (Cursor): Klavyeden yazdıklarınızın nerede belireceğini gösterir. Klavye işaretçisi olarak ta kullanılır. Faremizi kullanmadan yazılar üzerinde işlemler yapmak için kullanılır. Kaydırma Çubuğu: Düşey ve yatay kaydırma bantları, pencerenin görünmeyen bölümlerini izlemenize olanak verir. Kaydırma bantlarının iki ucundaki küçük okları tıklayarak ya da kaydırma çubuklarını sürükleyerek sayfaların diğer bölümlerini görebilirsiniz. Durum Çubuğu: Belge üzerinde çalışırken, pencerenin altında Word ile ilgili bilgi ve iletiyi gösterir. Üzerinde çalıştığınız belge hakkında Boyut yardımı sağlar. Bir araç çubuğu düğmesi ya da bir menü komutu hakkında yardım almak için imleci bu öğeler üzerine getirin. Durum çubuğunda, söz konusu öğeyle ilgili kısa bir yardım bilgisini okuyabilirsiniz. Durum çubuğu üzerindeki bilgiler şunlardır; Şekil 3 Durum çubuğu Sayfa 1: Aktif olan sayfanın numarasını belirtir. Böl 1: Bölüm numarasını belirtir. 1/5: Belgede toplam sayfa sayısı, 5 üzerinde çalıştığımız sayfa 1 dir. Bşl 6,8 cm: Ekleme noktası ile sayfanın üstü arasındaki düşey uzaklıktır. Sat: Sayfanın üstünden ekleme noktasına kadar olan satır sayısıdır. Süt : Sol kenar boşluğundan ekleme noktasına kadar olan sütun sayısıdır Araç Çubuklarının Tanıtılması Standart Araç Çubuğu: Menülerde bulunan komutlara simgeleri kullanarak ulaşmak için kullanılan çubuktur. 63

70 Şekil 4 Standart araç çubuğu Standart araç çubuğu tablosu Biçimlendirme Araç Çubuğu: Metin ile ilgili biçim ayarlarının kısayollar yardımıyla yapılmasını sağlayan çubuktur. Şekil 5 Biçimlendirme araç çubuğu 64

71 Biçimlendirme araç çubuğu tablosu Çizim Araç Çubuğu: Belgenize eklemek istediğiniz resimler hakkında kullanılan çubuktur. Şekil 6 Çizim araç çubuğu 65

72 Çizim araç çubuğu tablosu 1.2 Dosya işlemleri Yeni Komutu Boş WORD belgesi (dosyası) ya da daha önceden hazırlanan belge şablonlarından yeni belge Şekil 7'deki gibi açılır. Şekil 7 Yeni dosya açmak 66 Şekil 8 Genel şablon penceresi Eğer yeni bir şablon oluşturmak istiyorsanız, Şekil 8.'deki Genel Şablon seçeneğini tıkladıktan sonra mektup, rapor, yayın gibi istenilen seçenek tıklanarak yeni bir dosya açılmış olur Aç Komutu Daha önce kaydedilmiş olan Word programının dosyasını açmak için Dosya menüsünden Aç komutu seçilir. Karşınıza gelen Şekil 7.'deki Aç Diyalog Penceresinde; Bak : Hard diskinizde bulunan ve kullanıcın istediği sürücü veya klasör içeriklerinin bakılacağı kısımdır.

73 Dosya Adı: Pencereden açmak istediğiniz dosyanın adının seçilmesidir. Dosya Türü: Açılacak olan dosyanın uzantısının seçilmesidir. Liste: Aç penceresinde bulunan dosyaların görünüm şekilleridir. İstenilen görünüm türü seçilebilir Kapat Komutu Şekil 9 Aç penceresi Açık olan etkin WORD belgenizi (dosyanızı) kapatır. Fakat Microsoft Word programının penceresi aktif durumdadır, kapanmaz. Şekil 10. Kapat penceresi Çıkış Komutu Word programından çıkılır. Ya da klavyeden kısayol olarak Alt+F4 tuşlarına beraber basılarak pencere kapatılır. 67

74 1.2.5 Kaydet Komutu: Açık olan belgeyi kaydeder. Eğer belge ilk kez kaydediliyorsa Ad, Tür ve konum belirmeniz için Şekil 11.'deki Farklı Kaydet penceresi açılır. Dosya adı kısmına dosyaya verilmek istenen isim yazılır. Word yazdığınız metnin ilk satırını geçerli dosya adı olarak önerir. Eğer bu ismi kabul ediyorsanız Kaydet komut düğmesi tıklanır ya da Enter tuşuna basılır. Ya da klavyeden Ctrl + S tuş kombinasyonlarına basılarak da kaydedilebilir. Şekil 11.Farklı kaydet penceresi Belgenin Kaydedilmesi: Bir programı kullanarak yaptığımız çalışmalar bilgisayarımızın belleğinde yer alır. Bellek, elektrik gücüyle beslenir; bilgisayarımızın güç düğmesini kapatırsanız, yaptığımız tüm çalışmaları kaybederiz. Çalışmalarımızın kalıcı olması için bunları disk ya da disket gibi bir ortama kaydetmelisiniz. Böylece daha sonra bunları yeniden açabilir ve üzerlerinde çalışmayı sürdürebilirsiniz. Bir belgeyi ilk defa kaydedecekseniz; Ø Dosya menüsünden Kaydet komutuna tıklayın, Ø Ya da Standart araç çubuğundaki Kaydet düğmesini tıklayın, Ø Farklı kaydet iletişim penceresi açılır. Kayıt yeri kutusunun sağındaki aşağı ok simgesini tıklayın, Ø Kaydetme yerini seçebileceğiniz bir liste açılır. Açılan listede, belgeyi kaydedeceğiniz ortamı (Sürücü veya klasör) üzerine tıklayarak seçebiliriz, 68

75 Seçtiğiniz ortamın içeriğini ortadaki beyaz alanda görebilirsiniz. Belgenizi bu ortamda bulunan bir klasörlerden birinin içine kaydetmek istiyorsanız; Ø Söz konusu klasörü çift tıklayıp içerisine girebilirsiniz. Eğer yeni bir klasörün içine kaydetmek isterseniz; iletişim kutusu araç çubuğunda bulunan yeni klasör yarat butonunu tıklayarak yeni bir klasör yaratıp fareniz ile çift tıklayarak içine girebilirsiniz, Ø Dosya adı kutusuna belgeniz için bir belge ismi verebilirsiniz (Max 256 karakter). Eğer dosyaya bir isim verilmezse word bu dosyayı otomatik olarak isimlendirir örneğin belge1 şeklinde. Belge ismini yazdıktan sonra belge türünüzü kayıt türü seçeneğinden istediğiniz belge türüne değiştirebilirsiniz kaydet düğmesini tıklayın. Belgeniz, seçtiğiniz ortama kaydedilir. Daha sonra belge üzerinde bir değişiklik yaparsanız; Ø Belgeyi bu haliyle de kaydetmek istediğinizde sadece kaydet komutuna tıklamanız yeterli olur. Bu kez, Farklı Kaydet iletişim penceresi açılmayacaktır. Çünkü belgenin nereye, ne isimle ve hangi belge türünde kaydedileceği bellidir. Önceden kaydedilmiş bir belgenin başka bir isim, tür veya ortama kaydedilecekse farklı kaydet seçeneği kullanılabilir. Ø Word, farklı türlerde veya farklı programlarda yazılmış ve kaydedilmiş belgeleri açabildiği gibi kaydedebilmektedir. Aksi belirtilmediği sürece belgeyi, Word belgesi olarak kaydeder. Word dosya kayıt türü: Her dosya kaydedişinizde Word ün kullanmasını istediğiniz dosya biçimini seçiniz. Microsoft Word'de hazırlanmış belge kayıt türü belirtilmemişse, belgelerin uzantısı ".doc" olarak kaydedilir. Belgeyi farklı türde kaydetmek, için, kaydet diyalog penceresinde yer alan kayıt türü liste kutusundan istenilen tür seçilir. Word de hazırlanmış belgeler, aşağıda belirtilen programlar tarafından kullanılacak şekilde kaydedilebilir. Ø HTML belgeleri: Belge internet üzerinde yer alabilecek sayfa biçiminde kaydedilir. Ø Windows için WordPerfect: Belge windows altında çalışan Wordperfect programının 5.x ve 6.0 sürümlerinde kullanılacak şekilde kaydedilir. Ø Microsoft Excel: Belge, Excel programının 2.x, 3.0, 4.0, 5.0, 95 ve 2000 sürümlerinde kullanılacak şekilde kaydedilir. Ø Windows için Microsoft Word: Word un 2.x sürümünde kullanılacak şekilde kaydedilir. Ø Microsoft Word: Belge Word 6.0 ve word 95. sürümlerinde kullanılacak şekilde kaydedilir. Ø Salt Metin: Metni biçimlendirmesi olmadan kaydeder. Tüm bölüm sonlarını ve yeni satır karakterlerini paragraf imlerine dönüştürür ANSI karakter kümesini kullanır. Ø Zengin metin biçimi: (Rich text Format- RTF) Tüm biçimlendirmeleri kaydeder. Biçimlendirmeleri diğer programların okuyup yorumlayabileceği hale dönüştürür. 69

76 1.2.6 Farklı Kaydet Komutu Daha önce kayıtlı olan dosyayı farklı konum, tür, isimde kaydetmek için kullanılır. Kaydet ya da farklı kaydet penceresinden Seçenekler Komut Düğmesi seçilirse seçenekler iletişim penceresi açılır. Bu isteğimizi aynı zamanda Şekil 12.'deki araçlar seçenekler kaydetme sekmesinden de gerçekleştirebiliriz. 70 Şekil 12. Seçenekler penceresi - Kaydet sekmesi Her zaman yedekle : Belgeyi her kaydettiğinizde, belgenin önceki sürümünü yedek olarak kopyalar. Her yeni yedek öncekinin yerini alır. Word, yedeği özgün haliyle aynı klasör içinde (.Bak uzantısıyla) kaydeder. Her zaman yedekle seçeneğini seçtiğinizde, Word hızlı kaydet onay kutusunu temizler. Çünkü Word ün yedek oluşturabilmesi için tam kayıt yapması gerekir. Hızlı kaydetme yapabilsin : Yalnızca belge içindeki değişiklikleri kaydederek kayıt hızını arttırır. Belge içindeki çalışmanızı bitirdiğinizde belgenin tümünü tamamen kaydedebilmeniz için, Hızlı kaydet onay kutusunu temizleyin. Tam kayıt belgenizin dosya boyutunu küçültebilir. Belge özelliklerini sor : Bir belgeyi ilk kez kaydettiğinizde Dosya menüsünden özellikler iletişim kutusunu açar. Böylece başlık, konu, yazar, ana hat sözcükler ve açıklamalar gibi çeşitli belge özellikleri girilebilir. Normal şablonu kaydetmeden önce sor : Word' den, her çıkışınızda yazı tipi ve kenar boşlukları gibi varsayılan ayarlarda yapılan değişiklikleri kaydetmek isteyip istemediğimizi

77 soran bir ileti görüntüler. Bu onay kutusu temizlendiğinde, Word otomatik olarak Boyut sormadan Normal şablonunu kaydeder. True Type yazı tiplerini karıştır: Belgeyi birlikte belgeyi oluşturmak için kullanılan True Type yazı tiplerini de saklar. Bu belgeyi açan diğer kişiler, belgede bulunan yazı tipleri bilgisayarında yüklü olmasa bile, bu yazı tipleriyle belgeyi görüp yazdırabilirler. Verileri yalnızca formlar için kaydet: Ekran formuna girilen verileri, veri tabanı içinde kullanabilmeniz için sekmeyle sınırlı tek bir kayıt olarak kaydeder. Word dosyayı salt metin dosya biçiminde kaydeder. Otomatik kaydetme bilgilerini kaydetme sıklığı: Dakika kutusuna girdiğiniz zaman aralığı (1 den 120 ye kadar bir sayı girin) içinde belgenin kurtarma dosyasını otomatik olarak oluşturur. Bilgisayarınız kilitlenirse (yanıt vermeyi durdurursa)veya aniden güç kaybı olursa, Word'u yeniden başlattığınızda Word otomatik olarak kurtar dosyasını açar. Otomatik kurtar dosyası özgün belgenizden kaybolmuş olabilen kaydedilmemiş bilgileri içerir. Özgün belgeniz zarar gördüyse, otomatik kurtar bilgilerinizi kurtarabilirsiniz. Şekil 13. Seçenekler penceresi - Güvenlik sekmesi Parola Seçenekleri: Belgelere erişimi sınırlamak veya belgeleri değişikliklere karşı korumak için Şekil 13 'deki gibi parola yazın veya salt okunur önerilir. Seçeneğini seçebiliriz. Açma parolası: Kutusuna bir parola yazarsanız, kullanıcı doğru parolayı girdiğinde belge açılır. Parolayı unutur veya kaybederseniz, belgeyi açamazsınız. Parola küçük/büyük harfe duyarlıdır ve harf sayı ve simgelerden oluşan en fazla 15 karakter içerebilir. 71

78 Değiştirme parolası: Kutusuna parola yazarsanız, kullanıcı doğru parolayı girdiğinde belge düzenlenmek üzere açılır. Parolayı unutur veya kaybederseniz, belgeyi yalnızca salt okunur olarak açabilirsiniz. Parola küçük / büyük harfe duyarlıdır ve harf, sayı ve simgelerden oluşan en fazla 15 karakter içerebilir. HTML Olarak Kaydet : Word belgesini kayıt türünde HTML olarak kaydet seçeneği seçilerek, belgeyi "html" uzantılı olarak Internet Explorer, Netscape gibi Internet göz atıcılarında (Browser) gözükür Sayfa Yapısı Komutu Sayfa kenar boşlukları, kağıt boyutu ve yönü (yatay-dikey) gibi kullanılan, kağıdın yapısı ile ilgili seçeneklerin ayarları yapılır. Word belgesini yazdırılacağı sayfanın özelliklerini belirlemek için; Dosya menüsünden Sayfa Yapısı komutunu vererek Sayfa Yapısı penceresini açın. Kenar Boşlukları, Kağıt Boyutu, Kağıt kaynağı ve Düzen sekmelerini tıklayarak sayfa kenar boşluklarını, kağıt boyutunu, kağıt kaynağını ve belge düzenini belirleyebilirsiniz. Ø Kenar Boşlukları sekmesi: Belgenin tek ve çift numaralı sayfalarının Kenar Boşlukları birbirlerinin ayna görüntüsü şeklinde ise karşılıklı Kenar Boşlukları seçeneğini devreye sokun. Kağıdın üst, alt, sol ve sağ tarafında bırakılacak boşlukların ölçülerini ilgili kutulara yazın. Yaptığınız tercihlerin belgenin hangi bölümüne uygulanacağını Uygula açılır listesinden seçebilirsiniz. 72 Şekil 14. Sayfa yapısı penceresi - Kenar boşlukları sekmesi

79 Ø Kağıt sekmesi: Kağıt Boyutu açılır listesinden kullandığınız kağıt boyutunu seçebilirsiniz. Eğer standart bir kağıt türü kullanmıyorsanız, Kağıt Boyutu açılır listesinden Özel Boyut seçeneğini tıklayın ve Genişlik ve Yükseklik kutularına kağıdın en ve boyunu yazın. Yönlendirme seçenekleri, kağıda boylamasına ya da enlemesine mi kullanılacağınızı belirler. Şekil 15. Sayfa yapısı penceresi - Kağıt sekmesi Ø Düzen sekmesi: Bölüm Başlangıcı açılır listesinden geçerli bölümün (imlecin içinde bulunduğu bölüm) başlangıç yerini seçebilirsiniz. Üstbilgi ve Altbilgi alanındaki Tek ve Çift Sayfalarda Farklı ve İlk Sayfada farklı seçenekleri, tek ve çift numaralı sayfaların Üstbilgi ve Alt bilgilerinin farklı olmasını sağlayabilirsiniz. Üstbilgi ve Alt bilginin kenarlardan uzaklığını Kenardan Uzaklık alanındaki kutulara yazın. Üstbilgi ve Alt bilginin kenarlardan uzaklığını Kenardan Uzaklık alanındaki kutulara yazın. 73

80 1.2.8 Baskı Önizleme Komutu Şekil 16. Sayfa yapısı penceresi - Düzen sekmesi Yazılan metinin kağıtta nasıl gözüktüğünü gösterir. Böylece metin üzerinde son olarak yapılmasını gerektiren değişikliklere imkan tanır. klavyeden kısayol olarak Ctrl+F2 tuşlarına basılarak ta giriş yapılabilir. Şekil 17.Baskı önizleme!dosyanızı yazıcıya göndermeden önce baskı önizleme yaparak sayfa yapısını kontrol ediniz. Şekil 18. Baskı önizleme çubuğu Şekil 18.'de Baskı önizleme çubuğundaki Kapat düğmesine basılarak tekrar normal sayfa görünümüne dönülür. 74

81 1.2.9 Gönder Komutu Bir fax alıcısına word belgesi göndermek için Şekil 21'deki Dosya menüsü Gönder komut sırası takip edilerek, hazırlamış olduğunuz word belgesi bir posta alıcısına, bir fax alıcısına veya Microsoft PowerPoint programına gönderilmektedir Yazdırma İşlemi Şekil 21. Gönder komutu Word programında tüm dosyalarınızın çıktısını Dosya menüsünden Yazdır komutunu çalıştırarak alabilirsiniz. Karşınıza Şekil 22'deki iletilişim penceresi gelir. Şekil 22.Yazdır penceresi İstenilen yazıcıdan, yazının tamamını yazdırmak için Tümü seçeneği işaretlenir. İmlecin üzerinde bulunduğu sayfayı yazdırmak için Geçerli sayfa işaretlenir. 75

82 Bir metinin tümü değil de istenen sayfaları yazdırmak için istenilen sayfanın numarası ya da numaraları yazdırılır. 1. ve 3. sayfaları yazdırmak için Sayfa kutucuğuna 1,3 yazılır. Ardışık gelen 2,3,4 ve 5. sayfalarını yazdırmak için 2-5 yazılır. 5. Sayfa ve sonraki sayfaları yazdırmak için 5- yazılır. Ø Kopya sayısı: Yazdırılacak metini 1 kopyadan fazla bastırmak istediğimizde Kopya sayısı kutucuğuna istenilen kopya sayısı yazılır. Örneğin 3 yazıldığında aynı sayfadan 3 kopya, yazıcıdan çıkar. Ø Harmanla: 3 sayfalık bir metinde 2 kopya alındığında 1,2,3. Sayfalardan 1 kopya çıkar. Daha sonra 1,2,3. Sayfalar çıkar. Eğer bu seçenek işaretlenmezse sayfalar 1,1,2,2,3,3 sırasıyla çıkar. Ø Seçenekler - Yazdırma sırasını ters çevir: basılacak sayfaları tersten basar. 4 sayfalık bir metin çıkarılmak istenildiğinde önce 4. Sayfa, sonra 3, 2, 1. Sayfalar çıkar. 1.3 Metin İşlemleri Word programını başlattığımızda boş bir belge açılır. Belgenin pencere içinde kalan beyaz alanı sizin çalışmanızı yapacağınız kağıdınızdır. Beyaz alanın başında yanıp sönen bir imleç bulunur. Bu imleç, klavyeden yazdıklarınızın nerede belireceğini gösterir. Bir metin yazmak için klavyeden yazdıklarınız, yanıp sönen bir imlecin olduğu yerin solunda belirir. Satır sonuna geldiğinizde, satıra sığmayan sözcükler bir alt satırın başına kaydırılır; bunun için sizin bir eylemde bulunmanıza gerek yoktur. Şekil 23. Metinden bir bölümü seçmek Herhangi bir metni yukarıdaki gibi yazdıktan sonra Enter tuşuna basarak yeni bir paragrafa başlayabiliriz Metin Seçme Teknikleri Seçmek, Windows programlarında önemli bir kavramdır. Seçerek özneyi, vereceğiniz komutun yapacağınız eylemin, neyi etkileyeceğini belirtmiş olursunuz. Bir metin bloğunu seçmek için; 76 Farenin düğmesi basılıyken, imlecini metin bloğu üzerinde sürükleyin, Farenin düğmesini bırakın,

83 Yada; imlecini seçeceğiniz metin bloğunun başına ya da sonuna tıklayın. Shift tuşu basılıyken imlecini seçeceğiniz metin bloğunun sonuna alın. Ya da başına tıklayın. Böylece iki tıklama arasında kalan metin seçilir. Ø Bir sözcüğü seçmek için: Sözcük üzerine çift tıklayın. Ø Bir satırı seçmek için: İmleci, ters bir ok şeklini alacak biçimde belgenin sol sınırı üzerine, seçmek istediğiniz satırın karşısına getirin ve çift tıklayın. Ø Bir paragrafı seçmek için: Paragraf üzerine üç kez tıklayın. Yada; İmleci, ters bir ok şeklini alacak biçimde belgenin sol sınırı üzerine, seçmek istediğiniz paragrafın karşısına getirin ve çift tıklayın. Ø Bir metin sütununu seçmek için: Alt tuşu ve farenin düğmesi basılıyken imleci sütun üzerinde sürükleyin. Ø Belge içindeki tüm metni seçmek için: İmleci, ters bir ok şeklini alacak biçimde belgenin sol sınırı üzerine getirin. Ctrl tuşu basılıyken tıklayın. Metni seçili durumdan çıkartmak için herhangi bir yere tıklamanız yeterli olacaktır Metin Kopyalama Taşıma ve Silme Kes - Yapıştır İşlemi ve Metotları Kes Yapıştır işlemi bir tür taşıma işlemidir. Bunun için; İlk önce metin seçme tekniklerinden biri kullanılarak kesilecek metin seçilir, Daha sonra standart araç çubuğunda bulunan düğmesi tıklanır, Ya da Düzen menüsünden Kes komutu kullanılır, Veya farenin sağ tuş yardımıyla çıkan menüden Kes komutu kullanılarak yapılabilir. Klavye yoluyla ise Ctrl + X tuşlarına basılarak seçili alan hafızaya alınır. Daha sonra yapıştırılacak yere imleç tıklanarak, Standart araç çubuğundan düğmesine tıklanır, Veya Düzen menüsünden Yapıştır tıklanır, Ya da farenin sağ tuşu yardımıyla çıkan menüden Yapıştır seçeneği tıklanır. Klavye yoluyla ise Ctrl + V tuşlarına basılarak hafızadaki metin ilgili yere yapıştırılır. Kopyala Yapıştır İşlemi ve Metotları Kopyalama işlemi için ; İlk önce metin seçme tekniklerinden biri kullanılarak kopyalanacak metin seçilir, 77

84 Daha sonra standart araç çubuğunda bulunan düğmesi tıklanır, Ya da Düzen menüsünden Kopyala komutu kullanılır, Veya farenin sağ tuş yardımıyla çıkan menüden Kopyala komutu kullanılarak yapılabilir. Klavye yoluyla ise Ctrl + C tuşlarına basılarak seçili alan hafızaya alınır. Daha sonra yapıştırılacak yere imleç tıklanarak, Standart araç çubuğundan düğmesine tıklanır, Veya Düzen menüsünden Yapıştır tıklanır, Ya da farenin sağ tuşu yardımıyla çıkan menüden Yapıştır seçeneği tıklanır. Klavye yoluyla ise Ctrl + V tuşlarına basılarak hafızadaki metin ilgili yere yapıştırılır Metin Arama ve Araya Metin Koymak Metin Aramak Bul (Ctrl+F): Metin içinde bulunması istenen sözcük ya da ifade yazılır. "Sonrakini Bul" komut düğmesine basılır. Yazdığınız sözcük ya da ifadeyi bulunca orada bekler. Eğer aradığınız sözcük ya da ifade değilse tekrar "Sonrakini Bul" komut düğmesine basınız. 78 Şekil 24. Bul ve Değiştir penceresi Değiştir (Ctrl+H) : Metin içindeki bir sözcük ya da ifadeyi başka bir metinle değiştirmek istenildiğinde kullanılır. Örneğin Metin içinde geçen "Enformatik" ifadesini "Enformatik Bölümü" olarak değiştirmek istiyorsunuz. Aranan metin kutusuna "Enformatik", Yeni Değer kutusuna " Enformatik Bölümü " yazılır. "Sonrakini Bul" komut düğmesine basılır. Metindeki "Aranan" metin kutusunda bulunan sözcük veya ifadenin tümünü değiştirmek için "Tümünü Değiştir" metin kutusuna basılır."tüm seçenekler" komut düğmesine basıldığında Bul ve Değiştir Penceresi yukarıdaki gibi genişler. Araya Metin Koymak Metni ekleyeceğiniz yere tıklayarak veya yön tuşları ile araya eklenti yapılacak kelimeler arasına yazı imlecimizi yetirin artık klavyeden metni yazabiliriz.

85 Diyelim ki Metni bir başka metinle değiştirmek itiyoruz şuana kadar ki öğrendiklerimiz ile önce siler sonra araya ekleriz. Bir başka metodu ise değiştireceğiniz metni seçip direk olarak Klavyeden yeni metni yazabiliriz bu sayede hız ve zaman kazanmış oluruz Metin Biçemlerinin Kopyalanması Kimi zaman, bir ifadenin biçimsel özelliklerini (yazıtipi, biçem, vb.) diğer ifadelere kopyalamak isteyebilirsiniz. Bunun için Standart araç çubuğundaki Biçim Boyacısı düğmesinden yararlanırız. Bir ifadenin biçimsel özelliklerini bir başka ifadeye kopyalamak için, biçimini kopyalayacağınız ifadeyi seçelim. Standart araç çubuğundaki Biçim Boyacısı düğmesini tıklayalım. Biçimini değiştireceğiniz metni, fareyi sürükleyerek seçelim. Son seçtiğiniz ifade, ilk seçtiğiniz ifadenin biçimini alır. Birden fazla ifadeye biçim kopyalamak isterseniz, Biçim Boyacısı düğmesini çift tıklayıp, biçimlendireceğiniz ifadeleri seçebiliriz. Biçimlendirme işiniz bittiğinde Biçim Boyacısı düğmesini yeniden tıklayarak devre dışı bırakın. 1.4 Biçimleme İşlemleri Yazı Tipi Ayarlarının Yapılması Seçili Metnin biçimlendirilmesi sağlanır. Biçimlendirme işlemlerini uygulayabilmek için belge üstünde metnin seçili olması gerekir. Yazı tipi ayarlarının değiştirilmesi için; Biçim menüsünden Yazıtipi komutu çalıştırılır. Şekil 25. Yazıtipi penceresi - Yazıtipi sekmesi Karşınıza çıkan Şekil 25'deki iletişim penceresine göre; 79

86 Yazı Tipi: Daha önce yazdığınız metnin yazıtipini değiştirmek için yazı tipi listesinin sağındaki Kaydırma çubuğunu kullanarak bilgisayarınıza yüklenmiş olan yazı tiplerinin listesi görülür. Gerekirse düşey kaydırma çubuğunu yukarı ya da aşağı doğru kaydırarak dilediğiniz yazıtipini bulup ve üzerine tıklayıp seçebilirsiniz. Yazı Tipi Boyutu(punto): Yazıtipi büyüklüğünü değiştirmek için yazıtipi büyüklüklerini gösteren bir liste bulunur. Gerekirse düşey kaydırma çubuğunu yukarı ya da aşağı doğru kaydırarak dilediğiniz büyüklüğü bulup ve üzerine tıklayarak seçebilirsiniz. İstediğiniz boyut yok ise listenin üzerindeki kutu içine klavyeden yazabilirsiniz. Yazı Tipi Biçemi: Normal, Kalın, İtalik, Altı Çizili, Kalın İtalik seçeneklerinden dilediklerinizi seçebilirsiniz. Altı çizili açılır listesi: Seçili metin için bir alt çizgi biçimi seçmenize olanak verir. Listenin sağındaki aşağı oku tıklayıp bir alt çizgi biçimini seçebilirsiniz. Renk açılır listesi : Seçili metin için bir renk seçmenize olanak verir. Listenin sağındaki aşağı oku tıklayıp istediğimiz rengi tıklayarak seçebilirsiniz. Efektler : Seçili metne özel bir efekt vermek isterseniz; efekt seçeneklerinin önündeki onay kutusunu tıklayarak seçebilirsiniz. Yaptığınız seçimlerin sonuçlarını Önizleme alanında görebilirsiniz. Şekil 26. Yazıtipi penceresi - Karakter aralığı sekmesi 80

87 Karşınıza çıkan Şekil 26'daki iletişim penceresine göre; Karakter Aralığı Sekmesi: Pencerenin üst kısmındaki Karakter Aralığı sekmesini tıkladığınız zaman seçili metin içindeki harflerin Karakter aralıklarını düzenleyebileceğiniz bir sayfa görüntülenir. Karakterler arasındaki aralığı açmak ya da daraltmak istiyorsanız; Aralık ifadesinin karşısındaki açılır listenin sağındaki aşağı oku tıklayın ve Geniş ya da Dar seçeneklerinden birisini tıklayarak seçebilirsiniz. Karakterler arasındaki genişletme ya da daraltmanın ölçüsünü tanımlamak için ise Değer kutusuna tıklayın ve klavyeden bir değer yazın. Karakterlerin normal konumdan daha yukarı ya da aşağı yazılması için, Konum ifadesinin karşısındaki açılır listenin sağındaki aşağı oku tıklayıp, yükseltilmiş ya da Alçaltılmış seçeneklerinden birisini tıklayarak seçebilirsiniz. Karakterlerin ne kadar yukarı ya da aşağı yazılacağını tanımlamak için ise Değer kutusuna tıklayın ve klavyeden bir değer yazın. Yazıtipi Aralığı seçeneği, A ve V gibi karakterlerin birbirlerine yaklaştırılması içindir. İfadenin başındaki onay kutusunu tıklayarak seçip bu özelliği aktif duruma getirebilirsiniz. Bu özelliğin hangi büyüklükten sonraki yazı tipleri için geçerli olduğunu Nokta ve yukarısı ifadesinin önündeki kutuya yazın. Yaptığınız seçimlerin sonuçlarını Önizleme alanında izleyebilirsiniz Paragraf Ayarları Paragrafları menü komutuyla biçimlendirmek için biçimlendireceğiniz paragraf içine tıklayın ya da eğer birden fazla paragrafı biçimlendirecekseniz, bu paragrafı seçip Biçim menüsünden Paragraf komutu çalıştırılır ise Şekil 27'deki Paragraf iletişim penceresi açılır. Şekil 27.Paragraf penceresi 81

88 Karşınıza gelen iletişim penceresine göre; Girinti ve Aralıklar Sekmesi: Paragraf ve satırların hangi düzen içinde bulunacaklarını belirler. Bu seçenekler; Ø Hizalama: Soldan, sağdan, ortadan ve iki yandan seçeneği vardır. Hizalama düğmelerinden dilediğinizi tıklayın. Bunlardan Sola Hizala düğmesi tıkladığımızda paragrafı ya da seçili paragrafları sola, Ortala düğmesi ortaya, Sağa Hizala düğmesi sağa, İki yana yasla düğmesi her iki marjdan hizalar. Ø Girinti: Paragrafın sol ve sağ marjlarının hangi noktalarda başlayacağını belirlememizi sağlar. Yani Sol veya sağ boşluktan sonra ne kadar boşluk bırakılacağı belirtilir. Sol ve Sağ kutularına santimetre cinsinden değer yazarak bunları belirleyebiliriz. Ø Özel : İlk satır, paragraf başını ayarlar. Asılı ise 1 Satır dıştan başlar. İkinci satır içten başlar. Paragrafın tersidir. Genellikle numaralandırmada kullanılır. Ø Aralık: Paragraflar arasında önce ya da sonra ne kadar boşluk bırakılacağı belirtilir. 6 nk (nokta) yarım satır, 12 nk 1 satır boşluk bırakır. Ø Satır Aralığı: Satır aralığı Tek, 1.5, çift, En az, Tam, Çoklu biçimindedir. Kullanıcı istediğinde Değer kısmına klavyeyi kullanarak bir cm veya nokta cinsinden değer girebilir. Satır aralığı metnin satırları arasındaki dikey boşluğun miktarını belirtir. Word tek satır aralığını varsayılan olarak kullanır. Seçtiğiniz satır aralığı seçili paragraftaki metnin tüm satırlarını veya ekleme noktası içeren paragrafı etkileyecektir. Bu seçenek Tek 82 Sonuçlar En büyük yazı tipi için yeri olan her satır için satır aralığı, artı küçük bir miktar fazladan boşluk. Fazladan boşluğun miktarı kullanılan yazı tipine bağlı olarak değişir. 1.5 Satır Tek satır aralığının bir buçuk katı olan her satır için satır aralığı. Örneğin, 10 puntoluk metin 1.5 satır boşluk kaplıyorsa satır aralığı yaklaşık olarak 15 puntodur. Çift Tek satır aralığının iki katı olan her satır için satır aralığı. Örneğin, 10 puntoluk metnin çift boşluk satırlarında satır aralığı yaklaşık olarak 20 puntodur. En Az Tam Çoklu Word'ün en büyük yazı tipi boyutuna veya belirtilen boşluğa uymayacak olan grafiğe yer açmak amacı ile ayarlayabildiği en küçük satır boşluğu. Word'ün ayarlamadığı sabit satır aralığı. Bu seçenek tüm satırları eşit olarak yerleştirir. Belirttiğiniz yüzdeye göre arttırılan veya azaltılan satır boşluğu. Örneğin, satır aralığını 1.2'nin bir katına ayarlama boşluğu yüzde 20 arttıracaktır, satır aralığını 0.8'in bir katına ayarlarken boşluğu yüzde 20 azaltacaktır. Satır aralığını 2'nin katına ayarlama satır aralığını Çift'e ayarlama ile eşittir. Değer kutusuna istediğiniz satır aralığını seçin veya yazın. Varsayılan üç satırdır. Şekil 28. Satır aralığı tablosu

89 Not: Bir satır büyük metin karakteri, grafik ve formül içeriyorsa Word o satır için aralığı arttırır. Tüm satırları eşit aralıklı yapmak için Satır Aralığı kutusundaki Tam seçeneğini tıklatın ve sonra Değer kutusu içindeki, satırda en büyük karaktere veya grafiğe uymak için yeterince büyük olan satır aralığını seçin. Karakterler veya grafikler hala kesik görünüyorsa Değer kutusundan daha büyük bir numara seçin Madde İşaretleri ve Numaralandırma Otomatik olarak madde imi veya numaralandırılmış liste yaratmak için, 1. veya bir boşluk veya sekmeyle izlenen " * " yazdıktan sonra istediğiniz metni yazın. Sonraki liste öğesini eklemek için Enter tuşuna bastığınızda, Word otomatik olarak sonraki numarayı veya madde imini ekler. Listeyi bitirmek için iki kez enter tuşuna basın. Listedeki son numarayı silmek için Geri Al tuşuna basarak da listeyi bitirebilirsiniz. Şekil 29.Madde işaretleri ve Numaralandırma komutu Madde imi veya numara biçimini eklemek veya madde imleri veya numaralar ile ilgili ayarlama değiştirmek için öğeleri seçilir ve Biçim menüsünden Madde İşaretleri ve Numaralandırma komutu çalıştırılır. Şekil 30'da Madde işaretleri veya Numaralandırılma sekmesini tıklattıktan sonra, İstediğiniz biçimi tıklayın, İsteğe bağlı ayarlamak için Özelleştire tıklatın, Ve sonra madde imi veya numara ile metin arasındaki uzaklığı değiştirin. Şekil 30. Madde İşaretleri ve numaralandırma penceresi 83

90 Word Madde İmlerini veya Numaralandırmayı tekrar tıklattığınızda yaptığınız değişiklikleri uygular. Madde imli liste yaratmak için kullanılır. İstenilen madde imi üzerine tıklanır. Penceredeki madde imi dışında bir madde imi kullanılmak isteniyorsa "Özelleştir" komut düğmesine basılır ve karşınıza Şekil 31'deki gibi pencere çıkar. Bu iletişim penceresinde; Şekil 31.Madde işaretli listeyi özelleştir penceresi İmlenmiş Listeyi Özelleştirme : Madde İmleri Seçili paragraflara madde imleri ekler veya varolan madde imlerini kaldırır. Madde imi karakteri : Paragraflar için kullanmak istediğiniz madde imi karakterini seçmemize olanak verir. Ø Yazı Tipi : Seçili madde imleri için yazı tipi biçimlendirme amacıyla Yazı Tipi iletişim kutusunu açar. Madde iminin boyut, tip, renk, biçem vs. gibi seçenekleri değiştirilebilir. Ø Madde imi : Farklı bir madde imi seçmek için Madde imi kullanabilirsiniz. Yeni bir madde imi karakteri tıklattığınız yerde Simge iletişim kutusunu açar. Ø Madde imi Konumu Girintisi : Madde imi ile kenar boşluğu arasındaki mesafeyi ayarlar. Kısaca madde imi başlangıç girintisi olarak adlandırılır. Ø Metin Konumu Girintisi : Normal madde imi ile yazı arası uzaklık 0,63 cm'dir. Bu uzaklığı artırmak veya azaltmak için kullanılır. Maddeleme ile metin arasındaki konumu belirlemeye yarar. Madde imi veya liste sayısının sonu ile metnin başlangıcı arasındaki istediğiniz uzaklığı belirtebilirsiniz. Numaralandırılmış Listeyi Özelleştirme: Numaralandırma Seçili paragraflara numara ekler veya varolan numaraları kaldırır. 84

91 Sayı biçimi : Sayı biçemikutusu Seçili paragraflar için numara biçemleri bulundurur. Şekil 32. Numaralandırılmış listeyi özelleştir penceresi Başlangıç : Gerekliyse Başlangıç kutusundaki listeden Seçili paragraflar için yeni başlama sayısı girebiliriz. Sayı Stili : Numaralandırma yapılacak sayıların stili belirlenir. Numara Konumu: Yapılan numaralandırmanın, sayfa boşluğundan ne kadar mesafede soldan veya sağdan uzaklıkta olacağı belirlenir. Metin konumu : Sekme başlangıç konumu ve girinti yeri ayarı yapılır Kenarlıklar ve Gölgelendirme Microsoft word belgesinde seçilen metne, paragraflara, sayfalara, tablo hücrelerine veya resimlere kenarlık ve gölgelendirme eklenebilir. Bunun için; Biçim menüsünden Kenarlıklar ve Gölgelendirme komutu çalıştırılır. 85

92 Şekil 33. Kenarlık ve Gölgelendirme penceresi - Sayfa kenarlığı sekmesi Sayfa Kenarlığı sekmesini tıklatın ve istediğiniz sayfa kenarlığı seçeneklerini seçin. İstediğiniz görüntüyü tam olarak elde etmek için bir çizgi biçemi seçebilir Ve rengini ve genişliğini değiştirebilirsiniz veya dekoratif resim biçemlerinden birini seçebilirsiniz. Kenarlık ve sayfa kenarı arasındaki aralığı ayarlamak ve kenarlığın üstbilgiyi veya altbilgiyi içerip içermeyeceğini belirtmek için, Seçenekler 'i tıklatın. Tüm seçenekleri ayarladıktan sonra, Kenarlığı tüm belgeye mi yoksa sadece bir kısmına mı uygulamak istediğinizi belirtebilirsiniz. Sayfa kenarlıklarını sadece sayfa düzeni görünümünde görebilirsiniz. Şekil 33'de karşınıza çıkan pencerede, Ayar: Çerçevenin biçimi belirlenir. Biçemden çizginin tipi belirlenir. Çerçevenin kenarlarından birini kaldırmak ya da eklemek için Önizleme bölümünde bulunan kenarlar seçilir Ø Yok : Seçilen alandaki tüm kenarlıkları kaldırır. Word kenarlığın türünü veya kenarlıklar sekmesi biçimini belirlemek için Uygula ayarını kullanır. Ø Kutu : Seçimin etrafına, o anda seçili olan çizgi Biçem, Renk ve Genişlik ayarlarıyla kutu kenarlığı ekler. 86

93 Ø Gölge(1) : Seçimin etrafına kutu kenarlığı ekler ve kenarlığa önceden belirlenen gölge biçimlendirmesini uygular. Word kutuyu o anda seçili olan çizgi Biçem, Renk ve Genişlik ayarlarıyla biçimlendirir. Ø 3 Boyut : Seçili alanın etrafına kutu kenarlığı ekler ve kenarlığı "pencere" veya "resim çerçevesi" gibi gösteren önceden belirlenmiş 3-B kenarlık biçimlendirmesini uygular. Ø Özel : Önizleme çizimi içinde tıklattığınız seçenekleri kullanarak özel bir kenarlık yaratır. Önizleme çizimi içindeki kenarlıklar düğmelerinden birini tıklatırsanız, Word otomatik olarak Özeli seçer. Özel seçiliyken yeni Biçem, Renk veya Genişlik ayarları uygulamak için, çizim Önizleme içindeki kenarlık düğmelerini kullanabilirsiniz. Ø Biçem : Listede bulunan istediğiniz kenarlık biçemini kullanabilirsiniz. Kenarlığın belirli bir çizgisini yeni bir biçeme, renge veya genişliğe çevirmek için önce Özeli seçip, sonra istediğiniz Biçem, Renk ve Genişlik ayarlarını değiştirin ve yeni seçenekleri uygulamak için çizim önizleme içindeki kenarlık düğmelerini kullanabilirsiniz. Ø Ø Renk : Kenarlık için istediğiniz çizgi rengini seçebilirsiniz. Genişlik : Kenarlık için istediğiniz çizgi kalınlığını seçebilirsiniz. Ø Resim : Sadece sayfa için kullanılan, geçerli Biçem ayarının konumu içinde kullanmak istediğiniz grafiksel sayfa kenarlığı tasarımını seçebilirsiniz. Resim biçimlendirmesini kaldırmak için, (yok) seçeneğini seçebilir veya kenarlığın belirli bir çizgisine resim eklemek için önce Özeli seçip, sonra istediğiniz Resim i seçebilirsiniz ve resim kenarlığını uygulamak için çizim Önizleme içindeki kenarlık düğmelerini kullanabilirsiniz. Ø Uygulanacak Yer : Çerçevenin "Tüm belge", "Bu bölüm", "İlk sayfa", "İlk sayfa dışında tümü" seçeneklerinden hangisi olacağını belirtiriz. Ø Seçenekler : Ek kenar boşluğu ve konum ayarlarını belirler. Bu düğme yalnızca Uygula kutusu içinde Paragraf seçiliyken veya Sayfa Kenarlığı sekmesinden kullanılabilir Sekmeler Klavyeden Tab tuşuna basarak tab durakları sekme arasında hızla hareket etmek ve düzgün bir dikey hizalama oluşturmak için sekme ayarları yapılabilir. Bir satıra sekme ayarı yapılacaksa, bu satır üzerinde yapılır. Seçilen bir alan üzerinde sekme ayarları yapıldığında da seçilen satırların tümünde bu duraklar kullanılabilir. Sekme durağı için, aşağıda görüldüğü gibi durak koyulacak yer için cetvel üzerinde bir kez tıklayınız. Şekil 35. Sekmeler penceresi 87

94 Ya da Biçim menüsünden Sekmeler komutu verilerek sekme durak yerleri ayarlanabilir. 1.5 Belgeyi Sonlandırma İşlemleri Üstbilgi ve Altbilgi Eklemek Birden fazla sayfadan oluşan metin belgelerinde üst bilgi ve alt bilgi eklemek isteyebilirsiniz. Üst bilgiler sayfanın üst boşluğuna, alt bilgiler ise sayfanın alt boşluğuna yazılır. Hazırladığınız belgelerin her bölümü için ayrı bir alt ve üst bilgi yaratabilirsiniz. Üst bilgi ya da alt bilgi eklemek için; Görünüm menüsünden Üstbilgi ve Altbilgi komutu seçilir. Word, belgenin metnini silikleştirerek üst bilginin yerleşeceği alanı noktalı bir kutuyla çerçeve içine alır. (Şekil 36) Şekil 36. Üst Bilgi ve Alt Bilgi Penceresi Kutu içine ilgili metni ekleyin. Alt bilgi eklemek için Altbilgi ve Üstbilgi arasında değiştir seçeneğini kullanabilirsiniz. (Şekil 37) 88

95 1.5.2 Sayfa Numaraları Eklemek Şekil 37. Üstbilgi ve Altbilgi penceresi Word belgesine sayfa numarası ekleyerek belgenizin numaralandırılmasını yapabilirsiniz. Özellikle uzun metin belgelerinde sayfalar arasında kaybolmadan kolaylıkla dolaşabilirsiniz. Bunun için; Ekle menüsündeki Sayfa Numaraları komutu seçilerek, verebileceğimiz bu eklenti sayfanın altına veya üstüne sayfa numarası ekler. Karşınıza gelen iletişim penceresinde; Şekil 38.Sayfa Numaraları penceresi Konum: Numaralandırmanın altbilgi veya üst bilgi de mi geçeceğini seçmek için kullanılır. Hizalama: Numaralandırmayı Sağda, Orta, Solda, İçeride ve Dışarıda olmasının seçimini sağlar. Sayfa numarasının ilk sayfada çıkması için Şekil 38'deki "Numarayı ilk sayfada göster" işaretlenir. Numaralandırmanın yazı biçimini değiştirmek, sıralama şeklini belirlemek ve sayfanın "Başlangıç" numarası için "Biçim" seçilir. 89

96 Biçim: Sayfa numaralarını özelleştirmek için aşağıdaki işlemleri yapabilirsiniz. Farklı bir numaralandırma biçimi seçilebilir. (Şekil 39) Bölüm numarası seçeneğini işaretleyerek her bölümün ilk sayfasını farklı bir tarzda belirtebilirsiniz. Sayfa numaralandırma işleminin belgenin tamamında geçerli olup olamayacağını belirleyebilirsiniz. Tamam düğmesine tıklayarak işlemi bitirebilirsiniz Yazım ve Dilbilgisi Denetimi Şekil 39.Sayfa Numarası Biçimi Word yazım ve dilbilgisi hatalarınızı denetleyip düzeltebilmeniz için araçlar sağlar. Word bu sayede yazınızı inceleyip hata ya da sorunları göstererek hatalardan arındırılmış bir belge hazırlamanıza yardımcı olacaktır. Yazım kılavuzu ve dilbilgisi denetleme seçeneklerini ayarlamak için Araçlar menüsünde Seçenekleri ve sonra Yazım Kılavuzu ve Dilbilgisi sekmesini tıklatın. Microsoft'un hazırladığı Office programı ile birlikte bilgisayara yüklenen sözlük (custom.dic) kullanılarak yazım denetimi yapılır. Yazım denetimi yaparken bu sözlükte bulunan sözcüklerle karşılaştırma yapılmaktadır. Sözlükte bulunmayan sözcükleri yanlış olarak varsaymaktadır. 90

97 Şekil 40. Seçenekler penceresi - Yazım ve Dilbilgisi Denetimi sekmesi Şekil 40'daki karşınıza çıkan pencerede, Kullanmak istediğiniz yazım seçeneklerini işaretleyin, Kullanmak istediğiniz dilbilgisi seçeneklerini işaretleyin, Tamam düğmesine tıklayın. Dil Seçimi: Yazdığınız belgenin dilini belirlemeye yarar. Belirlenen dile göre yazım denetimi yapar. Dil seçimi yapmak için; Araçlar menüsünden Dil - Dil ayarla komutu seçilir. Seçilecek olan metnin dili için çıkan iletişim penceresinden seçim yapılır.(şekil 41) Tamam düğmesine tıklanır. Şekil 41. Dil seçimi penceresi 91

98 1.6 Tablo İşlemleri Sayfaya Tablo Eklenmesi: Tablolar bir formda metin ve alanların düzenlenmesinde önemli bir rol oynarlar. Word'de tablo; metin ya da grafik içeren, hücreler içeren satır ve sütunlardan oluşur. Belirttiğiniz satır ve sütun sayısında bir tablo word belgesine eklenebilir. Word belgesi içerisine boş bir tablo eklemek için;(şekil 42) Ø Tablo menüsünden Ekle- Tablo komut satırı seçilir. Ø Tablo Ekle iletişim penceresi gözükür. Şekil 42.Tablo menüsü Ø Tablo boyutu alanında satır ve sütun sayısını girilir. Ø Tamam düğmesine tıklayarak tabloyu oluşturulur. Şekil 43. Tablo Ekle penceresi 92

99 1.6.2 Tabloya Satır, Sütun Eklenmesi ve Silinmesi Satır veya sütun eklemek istediğiniz tabloyu seçtikten sonra; Örneğin; tablonun altına satır/sütun eklemek Tablo menüsünden Alta Satır / Sütun Ekle komutu çalıştırılır. Ekleme işlemi tamamlanır. Aşağıdaki örnek tabloda 2. sütun, 1. satırdayken istenilen sütun ve satır ilavesi seçime göre yapılabilir. Şekil 44. Tabloya satır ve sütun eklemek Tablolar ve Kenarlıklar Araç Çubuğunun Kullanımı Word belgenize eklediğiniz tablo menüsünde düzenleme işlemlerini gerçekleştirmek için tablo ve kenarlıklar araç çubuğu kullanılır. Bu araç çubuğunu görüntülemek için, araç çubuğu menüsüne farenin sağ tuşu ile tıklanarak Tablo ve Kenarlıklar ı seçin ya da standart araç çubuğundan Tablo ve Kenarlıklar menüsüne tıklayın. Şekil 45. Tablolar ve Kenarlıklar araç çubuğu 93

100 Tablo ve Kenarlıklar Araç Çubuğu Tablo Çiz: İstenilen satır sütunda tablo çizmemizi sağlar. Silgi: Tablomuzda istenilen bir çizginin silinmesini sağlar. Çizgi Biçemi: Seçili tablonun sınır çizgilerinin biçemini değiştirir. Çizgi Kalınlığı : Seçili tablonun sınır çizgilerinin çizgi kalınlığını değiştirir. Kenarlık Rengi: Seçili tablonun sınır çizgilerinin çizgi rengini değiştirir. Kenarlık: Seçili tabloya kenarlık ekler veya varolan kenarlığı kaldırır. Gölgelendirme Rengi: Tablonun zemin rengini değiştirmemizi sağlar. Tablo Ekle: İstenilen satır ve sütun sayısında tablonu çizilmesini sağlar. Hücreleri Birleştir: Seçili satırı tek bir sütun haline getirir. Hücreleri Böl: Seçili satırı istenilen sayıda satır ve sütuna böler. Hizala: Satır içindeki metni satır içinde üste, alta ve ortaya hizalar. Satır, Sütun Düzgün Dağıt: Seçili satır ve sütunu eşit ölçülerde en uygun yükseklik ve genişliğe getirir. Otomatik Tablo Biçimlendir: Tabloya özel hazırlanmış biçimler uygulamak için kullanılır. Metin Yönünü Değiştir: İmleci bulunduğu hücre içindeki yazının yönünü değiştirir. Sıralama: Tablo içindeki metnin A dan Z ye veya Z den A ya alfabetik olarak sıralar. Otomatik Toplam: Tablo içindeki sayısal değerlerin toplamını alır Otomatik Tablo Biçimi Word belgenizde var olan bir tablonun içeriği Word'un Biçim menüsünde bulunan komutlar veya Biçimlendirme araç çubuğunda bulunan simgeler kullanılarak biçimlendirilebilir. Ayrıca tablonun genel özellikleri, tablo menüsünde yer alan komutlarla veya Tablolar ve Kenarlıklar araç çubuğundaki simgelerle düzenlenebilir. Bu şekilde özel tablo stilleri meydana getirebilirsiniz. Bunun dışında, tabloya Tablo menüsü Otomatik Tablo Biçimlendir komut sırası takip edilerek, açılan penceredeki hazır tablo stillerinden birini de uygulayabilirsiniz. 94

101 1.7 İleri Özellikler Çizim Araç Çubuğunun Kullanılması Word belgenizin üzerinde çizim işlemlerinizi gerçekleştirmek için çizim araç çubuğunu kullanabilirsiniz. Çizim araç çubuğu ilave edilmemiş ise, Görünüm menüsünden Araç Çubukları komut sırası takip edilerek çizim araç çubuğunu ekleyebilirsiniz. Yukarıda verilen çizim araç çubuğu şeklinde; Şekil 47. Çizim Araç Çubuğu 1. Resim Eklemek: Bilgisayar içindeki hazır resimleri (clipart) eklemek için "Görünüm" - "Resim" - "Küçük Resim" seçilir. Açılan penceredeki istenilen resim seçilir. Resim üzerine çift tıklanarak ya da "Insert" (Ekle) üzerine tıklanarak, resim Word belgesi üzerine taşınır. 2. Kullanıcının hazırladığı ya da internetten çektiği resimleri eklemek için "Görünüm"- "Resim"-"Dosyadan" seçilir. Açılan pencereden resim bulunur. Resmi bulmak için "Bak" metin kutucuğunu kullanarak istenilen dizine geçilir. Resmi eklemek için "Ekle" komut düğmesine basılır. 3. Metin Kutusu: Sayfa içinde metin yazmak için eklenen kutudur. Aşağıdaki örnekte yazıyı yazdıktan sonra, metin kutusu seçiliyken farenin sağ tuşuna tıklanarak, Metin kutusu biçimlendir komutuyla istenilen ayarlamalar yapılabilir. Şekil 48. Metin Kutusu Biçimlendir penceresi 95

102 4. Otomatik Şekil: Word programında varolan otomatik şekillerden faydalanmak için; Şekil 49.Otomatik Şekil "Ekle"-"Resim"-"Otomatik Şekil" seçilerek ortaya çıkan araç çubuğu kullanılarak istenilen şekil belgeye eklenir. Burada çizgiler, oklar, konuşma balonları vb. bulunur. Veya çizim araç çubugundan otomatik sekil tıklanarak istenilen kategoriden çizim yapılabilir. 5. Çiz: Çizilmiş olan otomatik şekillerin değiştirilmesini, sıralanmasını, döndürülmesini, metnin önüne yada arkasına göndermek istiyorsak Çiz seçenek grubunu kullanırız. Şekil 50.Çizim penceresi Çizim araç çubuğunda çizdiğiniz şekillere boyutlandırma, gölgelendirme özeliklerini de uygulayabilirsiniz. 96

103 1.7.2 Stiller ve Biçimlendirme Şekil 46.Otomatik Tablo Biçimi penceresi Microsoft Word programının diğer bir özelliği de Biçim menüsündeki Stiller ve Biçimlendirme bölümüdür. Biçim menüsünden Stiller ve Biçimlendirmeye tıkladığınızda yandaki görev bölmesinin Stiller ve Biçimlendirme menüsü olarak değiştiğini göreceksiniz. İsterseniz Biçimlendirme menüsüne girmeden de Görev Bölmesinin açılır menüsünden de Stiller ve Biçimlendirme olarak değiştirebilirsiniz. Bu bölüme girmek için diğer farklı bir yol ise Biçimlendirme Araç Çubuğundaki Stiller ve Biçimlendirme Butonuna tıklamanızdır. Şekil 63. Stiller ve Biçimlendirme Bölümüne Giriş Şekil 64. Stiller ve Biçimlendirme Bölümüne Giriş 97

104 Şekil 65. Stiller ve Biçimlendirme Bölümüne Giriş Sağ tarafta görev bölmesinde açılan pencere ise aşağıdaki şekilde olacaktır. 98 Şekil 66. Stiller ve Biçimlendirme Menüsü Stiller ve biçimlendirme menüsü ile bir kitap, makale, dergi, tez vb. yazımlarda kullanılan 1.dereceden, 2.Dereceden, 3. Dereceden vb. konu başlıklarının ve metnin otomatik olarak yerleştirilmesi, boyutlarının, yazıtipinin, biçiminin vb. (biçimlendirme) ayarlanması özelliklerin kolaylıkla yapılmasını sağlar. Kullanıcının bir doküman hazırlarken yaptığı aynı işlemlerin kolay ve hızlı olmasını sağlar Görev Bölmesi Microsoft Word programının yeni bir özelliği de Word belgeleri ile birlikte sağ tarafta bulunan görev bölmesi penceresidir. Eğer belgenizin sağ tarafında görev bölmesi penceresi yok ise; Görünüm Menüsünden ---- Görev Bölmesi tıklanarak aktif konuma getirilir ise pencerenin sağ tarafta aktifleştiği görülecektir.

105 Şekil 56. Görev Bölmesi Penceresi nin Aktifleştirilmesi Şekil 57. Görev Bölmesi Penceresi Yukarıdaki Şekil 57 de görüleceği üzere; Görev Bölmesi Penceresi ile; Açılır Menüden istenilen Araç çubuğuna ait özellikler Görev bölmesi penceresine yerleştirilebilir ve ilgili özellik kullanılır konuma getirilebilir. Şekil 58. Görev Bölmesi Açılır Menüsü 99

106 1.8 Word XP de Kullanılan Kısayol Tuşları Kısayol tuşlarını kullanarak, sık gerçekleştirdiğiniz görevleri daha hızlı bir şekilde tamamlayabilirsiniz; diğer bir deyişle bir görevi tamamlamak için klavyedeki bir veya birden fazla tuşa basabilirsiniz. Örneğin Ctrl+K tuş bileşimine basmak, Biçimlendirme araç çubuğundan Kalın simgesi tıklatıldığında veya Biçim menüsündeki Yazı Tipi iletişim kutusunda Kalın seçildiğinde olduğu gibi, seçilen metni kalın biçime dönüştürür. Aşağıdaki tablolarda yer alan karakterlerden; Shift : Üst Karakter, Sekme : TAB tuşu, Ara ç Çubuğu: Boşluk çubuğu (space), Geri Al : Backspace anlamına gelmektedir. Sık Kullanılan Kısayol Tuşları KISAYOL TUŞU İŞLEVİ Ctrl+C Kopyala. (Copy) Ctrl+V Yapıştır. (Paste) Ctrl+P Yazdır. (Print) Ctrl+S Kaydet. (Save) Ctrl+F Bul. (Find) Ctrl+A Tümünü Seç. (All) Menülere, Araç Çubuklarına Erişim ve Onları Kullanma KISAYOL TUŞU F10 veya Alt Ctrl+Sekme veya Ctrl+Shift+Sekme Sekme veya Shift+Sekme Enter Shift+F10 Alt+Ara Çubuğu Aşağı Ok veya Yukarı Ok Sol Ok veya Sağ Ok 100 İŞLEVİ Menü çubuğunu seçer veya açık menüyü ve alt menüyü aynı anda kapatır. Menü çubuğunu seçmek için F10 veya ALT'a bastıktan sonra bir araç çubuğu seçer. Araç çubuğu seçildiğinde, sonraki veya önceki araç çubuğunu veya menü çubuğunu seçer. Araç çubuğu veya menü çubuğu seçildiğinde, sonraki veya önceki düğmeyi veya menüyü seçer. Seçilen menüyü açar veya seçilen düğme veya komut için eylemi gerçekleştirir. Seçilen öğe için kısayol menüsünü görüntüler. Pencere kısayol menüsünü görüntüler (Denetim menüsü). Menü veya alt menü açıksa, sonraki veya önceki komutu seçer. Soldaki veya sağdaki menüyü seçer. Alt menü açık olduğunda, ana menü ve alt menü arasında geçiş yapar.

107 Home veya End Esc Shift+Aşağı Ok Ctrl+Aşağı Ok Alt+Ctrl+= (Eşit İşareti) Alt+Ctrl+- (Çizgi) Alt+Ctrl++ (Sayısal Tuş Takımındaki Artı) Menüdeki veya alt menüdeki ilk veya son komutu seçmekte kullanılır. Açık menüyü kapatır. Alt menü açıksa, yalnızca alt menüyü kapatır. Menü seçildiğinde, komutlar listesini görüntüler. Kısaltılmış menü açık olduğunda, tam komut kümesini görüntüler. Menüye bir araç çubuğu düğmesi ekler. Bu kısayol tuşunu yazıp bir araç çubuğu düğmesini tıklattığınızda, Microsoft Word, düğmeyi uygun bir menüye ekler. Örneğin, Madde İşaretleri komutunu Biçim menüsüne eklemek için, Biçimlendirme araç çubuğunda Madde İşaretleri'ni tıklatın. Menüden komut kaldırır. Bu kısayol tuşuna basıp bir menü komutu seçtiğinizde, komut kaldırılır. İstediğinizde, menü komutunu menüye yeniden ekleyebilirsiniz. Bir menü komutu için kısayol tuşunu özelleştirir. Bu kısayol tuşuna basıp bir menü komutu seçtiğinizde, kısayol tuşu ekleyebileceğiniz, kaldırabileceğiniz veya kısayol tuşunu değiştirebileceğiniz Klavye Özelleştir penceresi açılır. Not: Menü çubuğundaki bir menü komutunu seçmek için klavyeyi kullanabilirsiniz. Menü çubuğunu seçmek için ALT tuşuna basın. İstediğiniz komutu içeren menü adında altı çizili olan harfe basın. Görünen menü içinden istediğiniz komutun adındaki altı çizili harfe basın. Aç, Farklı Kaydet ve Resim Ekle İletişim Kutularını Kullanma KISAYOL TUŞU Ctrl+F12 F12 Alt+1 Alt+2 Alt+3 Alt+4 Alt+5 Alt+6 Alt+7 veya Alt+L Shift+F10 Sekme Tuşu F4 veya Alt+I F5 İŞLEVİ Aç iletişim kutusunu görüntüleme. Farklı Kaydet iletişim kutusunu görüntüleme. Önceki klasöre gitme. Açık klasörün bir düzey üstündeki klasörü açma (Bir Düzey Üstü düğmesi). İletişim kutusunu kapatma ve World Wide Web arama sayfanızı açma (Web'de Ara düğmesi). Seçilen klasörü veya dosyayı silme (Sil düğmesi). Açık klasörün içinde yeni bir alt klasör oluşturma (Yeni Klasör Oluştur düğmesi). Liste, Ayrıntılar, Özellikler ve Önizleme görünümleri arasında geçiş yapma (Görünümler'in yanındaki ok işaretini tıklatın). Araçlar menüsünü gösterme (Araçlar düğmesi). Dosya veya klasör gibi, seçili bir öğenin kısayol menüsünü görüntüler. İletişim kutusundaki seçenekler veya alanlar arasında gezinir. Arama yeri listesini açar. Aç veya Farklı Kaydet iletişim kutusundaki görünen dosyaları güncelleştirme (Dosya menüsü). Hızlı Başvuru KISAYOL TUŞU Ctrl+Shift+Ara İŞLEVİ Bölünemez boşluk oluşturma. 101

108 Çubuğu Ctrl+ Kısa Çizgi Ctrl+K Ctrl+T Ctrl+Shift +< Ctrl+Shift +> Ctrl+Ara Çubuğu Ctrl+X Ctrl+Z Ctrl+Y Bölünemez tire oluşturma. Harfleri kalın yapma. Harfleri italik yapma. Yazı tipi boyutunu küçültme. Yazı tipi boyutunu büyütme. Paragraf veya karakter biçimlendirmesini kaldırma. Seçilen metni veya nesneyi kesme. Son işlemi geri almak için. Son işlemi yineleme. Belgeler ve Web Sayfaları İle Çalışma KISAYOL TUŞU Ctrl+N Ctrl+O Ctrl+W Alt+Ctrl+S Alt+Shift+C Alt+Ctrl+Y Ctrl+H Ctrl+G Alt+Ctrl+Z Alt+Ctrl+Home Esc tuşu Ctrl+Z Ctrl+Y Alt+Ctrl+P Alt+Ctrl+O Alt+Ctrl+N Ctrl+\ İŞLEVİ Geçerli veya en son kullanılan belge ile aynı türde yeni belge oluşturma. Belge açma. Belge kapatma. Belge penceresini bölme. Belge penceresindeki bölmeyi kaldırma. Bul'u yineleme (Bul ve Değiştir penceresini kapattıktan sonra). Metni, belirli bir biçimlendirmeyi ve özel öğeleri değiştirme. Sayfaya, yer işaretine, dipnota, tabloya, açıklamaya, grafiğe veya diğer yerlere gitme. Sayfaya, yer işaretine, dipnota, tabloya, açıklamaya, grafiğe veya diğer yerlere geri gitme. Belge içinde tarama yapma. İşlemi iptal etme. İşlemi geri alma. Eylemi yeniden yapmak veya yineleme. Sayfa düzeni görünümüne geçme. Anahat görünümüne geçme. Normal görünüme geçme. Ana belge ile onun alt belgeleri arasında hareket etme. Belgeleri Yazdırma ve Önizleme KISAYOL TUŞU Ctrl+P Ctrl+F2 veya Alt+Ctrl+I Ok Tuşları Page Up veya Page Down Ctrl+Home Ctrl+End İŞLEVİ Belgeyi yazdırma. Baskı önizlemeyi açma veya kapatma. Büyütüldüğünde önizleme sayfasında gezinme. Küçültüldüğünde önizleme sayfasında gezinme. Küçültüldüğünde ilk önizleme sayfasına gitme. Küçültüldüğünde son önizleme sayfasına gitme. 102

109 Metin ve Grafikleri Taşıma ve Düzenleme KISAYOL TUŞU Geri Al Ctrl+Geri Al Delete Ctrl+Delete Ctrl+X Ctrl+Z Ctrl+C, Ctrl+C Alt+F3 Alt+Shift+R İŞLEVİ Sola doğru bir karakter silme. Sola doğru bir sözcük silme. Sağa doğru bir karakter silme. Sağa doğru bir sözcük silme. Seçili metni kesip Pano'ya aktarma. Son işlemi geri alma. Office Panosu'nu görüntüleme. Otomatik Metin oluşturma. Belgenin önceki bölümünde kullanılan üstbilgi veya altbilgiyi kopyalama. Özel Karakterler Ekleme KISAYOL TUŞU Ctrl+F9 Shift+Enter Ctrl+Enter Ctrl+Shift+Enter Ctrl+ Kısa Çizgi Ctrl+Shift+Kısa Çizgi Ctrl+Shift+Ara Çubuğu Alt+Ctrl+C Alt+Ctrl+R Alt+Ctrl+T Alt+Ctrl+Nokta İŞLEVİ Alan. Satır sonu. Sayfa sonu. Sütun sonu. Seçmeli kısa çizgi. Bölünemez kısa çizgi. Bölünemez boşluk. Telif hakkı simgesi. Kayıtlı ticari marka simgesi. Ticari marka simgesi. Elips. Karakter ve Paragraf Biçimlendirme KISAYOL TUŞU Ctrl+Shift+C Ctrl+Shift+V Ctrl+Shift +F Ctrl+Shift +P Ctrl+Shift +> Ctrl+Shift +< Ctrl+] Ctrl+[ Ctrl+D Shift+F3 Ctrl+Shift+A İŞLEVİ Metinden biçimlendirmeyi kopyala. Kopyalanan biçimlendirmeyi metne uygula. Yazı tipini değiştirme. Yazı tipi boyutunu değiştirme. Yazı tipi boyutunu büyütme. Yazı tipi boyutunu küçültme. Yazı tipi boyutunu 1 punto büyütme. Yazı tipi boyutunu 1 punto küçültme. Biçim menüsünden Yazı Tipi komutunu kullanarak karakter biçimlendirmesini değiştirme. Harflerin büyüklüğünü değiştirme. Harflerin tümünü büyük olarak biçimlendirme. 103

110 Ctrl+K Ctrl+Shift+W Ctrl+Shift+D Ctrl+Shift+H Ctrl+T Ctrl+Shift+K Ctrl+Eşit İşareti Ctrl+Shift+Artı İşareti Ctrl+Ara Çubuğu Ctrl+Shift+Q Ctrl+Shift+* (Yıldız) Ctrl+Shift+C Ctrl+Shift+V Ctrl+1 Ctrl+2 Ctrl+5 Ctrl+0 (Sıfır) Ctrl+E Ctrl+J Ctrl+L Ctrl+R Ctrl+M Ctrl+Shift+M Ctrl+T Ctrl+Shift+T Ctrl+Q Kalın biçimlendirmeyi uygulama. Boşlukların değil, sözcüklerin altını çizme. Metni çift altı çizili yapma. Gizli metin biçimlendirmesini uygulama. İtalik biçimlendirmeyi uygulama. Harfleri küçük büyük harfler olarak biçimlendirme. Altsimge biçimlendirmesini uygulama (otomatik aralık). Üstsimge biçimlendirmesini uygulama (otomatik aralık). El ile karakter biçimlendirmesini kaldırma. Seçimi Simge yazı tipine değiştirme. Basılı olmayan karakterleri görüntüleme. Biçimleri kopyalama. Biçimleri yapıştırma. Tek satır aralığı. Çift satır aralığı. 1.5 satır aralığı. Paragraftan önce bir satır aralığı eklemek veya kaldırma. Paragrafı ortalama. Paragrafı iki yana yaslama. Paragrafı sola hizalama. Paragrafı sağa hizalama. Paragrafı soldan girintileme. Soldan bir paragraf girintisi kaldırma. Asılı girinti oluşturma. Asılı girintiyi azaltma. Paragraf biçimlendirmesini kaldırma. İşlev (Fonksiyon) Tuşları KISAYOL TUŞU F1 F2 F3 F4 F5 F6 F7 F8 F9 F10 F11 F12 Shift+F1 İŞLEVİ Office Yardımcısı veya Yardım Al. Metni veya grafikleri taşıma. Otomatik Metin girdisi ekleme (Microsoft Word girdiyi görüntüledikten sonra). Son eylemi yineleme. Git komutunu seçme (Düzen menüsü). Sonraki çerçeve veya bölmeye gitme. Yazım denetimi komutunu seçme (Araçlar menüsü). Seçimi genişletme. Seçilmiş alanları güncelleştirme. Menü çubuğunu etkinleştirme. Sonraki alana gitme. Farklı Kaydet komutunu seçme (Dosya menüsü). İçerik duyarlı Yardım başlatma veya biçimlendirmeyi gösterme. 104

111 Shift+F2 Shift+F3 Shift+F4 Shift+F5 Shift+F6 Shift+F7 Shift+F8 Shift+F9 Shift+F10 Shift+F11 Shift+F12 Ctrl+F2 Ctrl+F3 Ctrl+F4 Ctrl+F5 Ctrl+F6 Ctrl+F7 Ctrl+F8 Ctrl+F9 Ctrl+F10 Ctrl+F11 Ctrl+F12 Ctrl+Shift+F3 Ctrl+Shift+F5 Ctrl+Shift+F6 Ctrl+Shift+F7 Ctrl+Shift+F8 Ctrl+Shift+F9 Ctrl+Shift+F10 Ctrl+Shift+F11 Ctrl+Shift+F12 Alt+F1 Alt+F3 Alt+F4 Alt+F5 Alt+F7 Alt+F8 Alt+F9 Alt+F10 Alt+F11 Alt+Shift+F1 Alt+Shift+F2 Metin kopyalama. Harflerin büyüklüğünü değiştirme. Bul veya Git eylemini yineleme. Son değişikliğe gitme. Önceki bir bölmeye veya çerçeveye gitme. Eş anlamlılar komutunu seçme (Araçlar menüsü, Dil alt menüsü). Seçimi daraltma. Alan kodu ile sonucu arasında geçiş yapma. Kısayol menüsü görüntüleme. Önceki alana gitme. Kaydet komutunu seçme (Dosya menüsü). Baskı Önizleme komutunu seçme (Dosya menüsü). Depo'ya kesme. Pencereyi kapatma. Belge penceresini önceki boyutuna getirme. Bir sonraki pencereye gitme. Git komutunu seçme (Denetim menüsü veya Pencere kısayol menüsü). Boyutlandır komutunu seçme (Denetim menüsü veya Pencere kısayol menüsü). Boş alan ekleme. Belge penceresini en büyük boyuta getirme. Alanı kilitleme. Aç komutunu seçme (Dosya menüsü). Depo içindekileri ekleme. Yer işareti düzenleme. Önceki pencereye gitme. Microsoft Word kaynak belgesindeki bağlantılı bilgileri güncelleştirme. Seçimi veya bloğu genişletme (daha sonra bir ok tuşuna basın). Alanın bağlantısını kesme. Cetveli etkinleştirme. Alanın kilidini açma. Yazdır komutunu seçme (Dosya menüsü). Sonraki alana gitme. Otomatik Metin girdisi oluşturma. Microsoft Word'den çıkma. Program penceresini önceki boyutuna getirme. Bir sonraki yazım veya dilbilgisi hatasını bulma. Yazarken yazım denetimi yap onay kutusu seçilmelidir (Araçlar menüsü, Seçenekler iletişim kutusu, Yazım & Dilbilgisi sekmesi). Makro çalıştırma. Bütün alan kodları ile sonuçları arasında geçiş yapma. Program penceresini ekranı kaplayacak hale getirme. Microsoft Visual Basic kodunu görüntüleme. Önceki alana gitme. Kaydet komutunu seçme (Dosya menüsü). 105

112 Alt+Shift+F9 Alt+Shift+F11 Ctrl+Alt+F1 Ctrl+Alt+F2 Alan sonuçlarını görüntüleyen alandaki GOTOBUTTON veya MACROBUTTON'ı çalıştırma. Microsoft Visual Studio kodunu görüntüleme. Microsoft System Bilgilerini görüntüleme. Aç komutu (Dosya menüsü). 106

113 ELEKTRONİK TABLO PROGRAMI MICROSOFT EXCEL

114

115 BÖLÜM 4 1 Elektronik Tablolama Programı 1.1 Elektronik Tablolama Programı Olarak Microsoft Excel Satır ve sütunlardan oluşan, tablo görünümlü ancak üzerinde birçok işlemin yapılabildiği yazılımlara elektronik tablo adı verilir. En yaygın kullanılan elektronik tablo yazılımı Microsoft Excel dir. Bu bölümde Excel ele alınacaktır Elektronik Tablolama Uygulamasını Başlatmak Elektronik tablolama uygulaması olan Microsoft Excel i başlatmak için Başlat düğmesi tıklanarak Programlar sekmesinden Microsoft Excel seçilir. Şekil 1. Microsoft Excel' in başlatılması Pencere Yapısı Excel, Windows işletim sistemi altında çalışan bir elektronik tablolama programıdır. Excel de, matematiksel işlemler, grafik oluşturma işlemi, tablo oluşturma işlemi yapılabilir ve bu oluşturulan bilgileri biçimlendirmeler yapılabilir. 107

116 Şekil 2. Microsoft Excel Pencere Yapısı Excel elektronik tablolama programına girebilmek için, Windows 2000 içerisindeyken Başlat menüsünden Programlar-Microsoft Excel programı seçilir. Karşımıza boş bir çalışma kitabı gelir. Bu gelen çalıma kitabının adı henüz isim verilmediğinden ekranın sol üst köşesinde kitap 1 olarak görüntülenir. Bu ismin, Excel den çıkmadan her yeni bir boş belge oluşturulduğunda kitap2, kitap3,... şeklinde değiştiği görülür. Yani Excel den çıkmadan oluşturulan her çalışma kitabının adı bir artarak verilir. Ancak Excel den çıkılıp tekrar girildiğinde bu ismin yeniden kitap 1 olduğu görülür. Çalışma kitabının her bir bölümüne sayfa sekmeleri adı verilir. Excel çalışma kitabının da sayfa1, sayfa2, sayfa3 diye isimlendirilmiş üç tane çalışma sayfasından oluştuğunu görürüz. Bir sayfadan diğerine geçebilmek için o sayfanın üzerine tıklamanız yada ctrl +page up(down) klavye tuşlarını kullanmanız yeterlidir Çalışma Kitabı, Çalışma Sayfası ve Hücre Kavramı Çalışma Kitabı: Excel de yaratılmış bir dosya, bir çalışma kitabıdır. Çalışma Sayfası Alanı: Tüm çalışma sayfası ve hücreler, kılavuz çizgileri, satır ve sütun başlıkları, kaydırma çubukları ve sayfa sekmeleri de içinde olmak üzere öğelerinin tümüdür.ayrıca satır ve sütunların belirgin olarak görünmesini sağlayan çizgilere kılavuz çizgileri adı verilir. 108

117 Çalışma Sayfası: Çalışma kitaplarını temsil eden belge pencerelerinin alt kısmında yan yana dizili olan düğmelerden her birine (sayfa1, sayfa2, sayfa3,..) çalışma sayfası denmektedir. Şekil 3. Çalışma Sayfası Satır, Sütun: Excel çalışma tablosu satırlardan ve sütunlardan oluşur. Bir Excel çalışma sayfası, sayılarla numaralandırılmış toplam satır ve harflerle isimlendirilmiş (A dan IV ye kadar) toplam 256 sütundur. Hücre: Satırların ve sütunların kesiştikleri her bir kutuya verilen isimdir. Çalışma tablosunda her satır ve sütunun kesiştiği yerde oluşan adet dikdörtgenin her birine hücre adı verilir. Bir hücre ise sütun ve satır isimlerinin ardı ardına söylenmesiyle isimlendirilir. Örneğin A sütunuyla 2. Satırın kesiştiği yerdeki hücrenin adı A2 olarak isimlendirilir. o Hücre başvurusu: hücrenin çalışma sayfası üzerinde işgal ettiği koordinatlar dizisi. Örneğin, B sütunuyla 3 satırının kesişiminde görünen hücrenin başvurusu B3tür. o Mutlak hücre başvurusu: bir formülde, formülü içeren hücrenin konumuna bakılmadan, hücrenin tam adresi. Mutlak başvuru, $a$1, $b$1 vb. Biçimini alır. Göreceli hücre başvurusu: formülü içeren hücreden başlayarak başka bir hücreyi nasıl bulacağını söyleyen, A1 gibi bir hücre başvurusudur. Göreceli başvuru kullanma, bir kişiye bulunduğu yerden nereye gideceğini açıklayan yönleri vermeye benzer; örneğin, "iki blok yukarı ve bir blok sağa git" Araç Çubuklarının Tanıtılması En üstte yer alan ve üzerinde Microsoft Excel Kitap1 yazan satıra Başlık Çubuğu denir. Üzerinde Dosya, Düzen, Görünüm, Ekle gibi menü başlıklarının bulunduğu satıra Menü Çubuğu denir. Menüler ile yapabileceğiniz işlemleri araç çubuklarını kullanarak da yapabilirsiniz. Excel program penceresinde gözüken üç temel araç çubuğu bulunmaktadır. Bunlar; Standart Araç Çubuğu, Biçimlendirme Araç Çubuğu ve Formül Çubuğu'dur. Araç çubuklarını ilave etmek için, Görünüm menüsünden Araç çubukları komut sırası takip edilmelidir. 109

118 Standart Araç Çubuğu: Menülerde bulunan komutlara simgeler aracılığıyla ulaşmak için kullanılan çubuktur. Şekil 4. Standart Araç Çubuğu Yeni boş belge oluşturmak için kullanılır. Tıklandığında yeni belge açılır. Yeni belge yeni bir pencerede açılır ve ismi mevcut belgeden bir sonraki ismi alır. Örneğin; Belge 2 ismini alır. Daha önceden word de hazırlanmış ve diskimizde veya diskette kaydettiğimiz belgeleri açmak için kullanılır. Üzerinde çalıştığımız belgeyi sabit diske veya diskete kaydeder Mevcut belgeyi interneti kullanarak Outlook aracılığıyla e-posta olarak gönderir. Tıklandığında Outlook penceresi açılır. Daha önceki bölümlerde gördüğümüz İleri ve Geri işlemleri Sayfaya istenen hücre sayısında tablo ekler. Belgedeki veya belgenin bir bölümündeki sütun sayısını değiştirir. Belgedeki yazım ve dilbilgisi denetimini yapar. Sözlükte olmayan kelimeleri bulur ve o kelimenin yerine size öneriler sunar, sizin isteğinize göre yazdığınız sözcüğü sözlüğe ekler. Daha önceki bölümlerde gördüğümüz sırasıyla Kes, Kopyala, Yapıştır butonları. Biçim Boyacısı, biçimi seçili nesneden veya biçimden kopyalar ve tıkladığınız nesneye veya metne uygular. Köprü Ekleme, yazınızın herhangi bir bölümüne link vermeye yarar. Tablo yaratmak düzenlemek, sıralamak için, seçilen metne, paragraflara, hücrelere veya nesnelere kenarlık eklemek veya Tablolar ve Kenarlıklar araç çubuğunu düzenlemek için kullanılır. Tıkladığınızda satır ve sütun sayısı fareyi sürükleyerek seçilir ve seçilen satır ve sütun sayısı kadar Excel hücresi açar. Çizim araç çubuğunu görüntüler veya gizler. Biçimlendirme Araç Çubuğu: Metin ve hücre ile ilgili biçim ayarlarının kısayollar yardımıyla yapılmasını sağlayan çubuktur. Şekil 5.Biçimlendirme Araç Çubuğu 110

119 Seçilen metnin veya sayıların yazı tipini değiştirir. Seçilen metnin boyutunu değiştirir. Sırasıyla seçilen metni veya sayıyı Kalın, italik, Altıçizili yapar. Seçilen metni ve satır içi nesneleri sırasıyla sola, ortaya, sağa hem sağa hem de sola hizalamak için kullanılır. Birden fazla hücre seçili ise bunları birleştirir ve text i ortalar. Seçilen hücreye para birimi girilmesini sağlar. Seçili hücrelerdeki rakamı 100 ile çarpar ve rakamın sağ tarafına % işareti ekler. Seçili hücrelerdeki rakamlara iki ondalık hanesi ekler. Binler hanesine virgül koyar. Seçili hücrelerdeki rakamlara iki ondalık hanesi ekler. Butona her tıklamada bir ondalık hane ekler. Seçili hücrelerdeki rakamlara iki ondalık hanesi ekler. Butona her tıklamada bir ondalık hane çıkar. Seçili paragrafın girintisini artırır veya azaltır. Seçili hücrelerin kenarına çizgi veya çerçeve koyar. Seçili hücrelerin renklendirilmesinde kullanılır. Seçilen metnin rengini değiştirir. Formül Çubuğu: Buradan aktif olan hücre adresini görebilir. (Şekilde A1) ve yine buradan verilerimize = ifadesinin önüne girebiliriz. Şekil 6. Formül Çubuğu Formül Araç Çubuğu, hesaplama işlemlerini yaptığımız Excel'e özgü bir araç çubuğudur. Standart ve Biçimlendirme araç çubuklarından hemen sonra gelen normalde sadece aktif durumdaki hücrenin hangisi olduğunu gösteren ve hemen yanında Git düğmesi olan (aşağı ok işaretli düğme) boş satırdır. Aktif hücreye bilgi girmek amacıyla klavyeden herhangi bir tuşa basılınca veya formül çubuğunda çift tıklama yapıldığında aktif duruma geçer ve aşağıdaki üç işlem düğmesi belirir. (İptal): Girilecek bilgiden vazgeçmek anlamına gelir. Buna tıklandığında o hücrede yazmış olduklarınız silinir. ESC tuşuyla aynı anlamı taşır. (Gir): Bilgi girişinden sonra, bilginin aktif hücreye yerleştirilmesi için kullanılır. Enter tuşuyla aynı anlam taşır. (Formül Düzenle): Nasıl bir formül sonucunun izleneceğini belirteceğiniz tanım kutusu açılır. 111

120 1.1.5 Araç Çubuklarının Ekranda Gösterilmesi ve Kaldırılması Ekran üzerinde çubukların sağ tarafında bulunan ekranın boş bir yerinde farenin sağ tuşuyla tıklayarak açılan menüden herhangi bir araç çubuğunun üzerine gelinip, farenin sol tuşuyla bir defa tıklayarak ekrana getirebiliriz. Ya da Görünüm menüsü araç çubukları kullanılarak ekran penceresinde gösterilip, kaldırılabilir. 1.2 Dosya İşlemleri Yeni Komutu Şekil 7. Araç çubuklarının ekranda gösterilmesi / kaldırılması Bu komut ile yeni boş bir çalışma kitabı oluşturulabilir. Dosya menüsünden Yeni komutu çalıştırılarak yeni bir Excel belgesi yaratılır. Ya da aynı işlemin klavyedeki kısayolu Ctrl+N tuşudur. Bu komut çalıştırıldığında karşımıza gelen görüntüde genel kısmından çalışma kitabı seçilerek boş bir çalışma kitabı açılır, ya da Elektronik Tablo Çözümleri sekmesinden mevcut tablo şablonlarından birisinin açılması sağlanır. 112

121 Şekil 8. Şablon Penceresi Karşınıza yeni bir çalışma kitabı gelecektir. Çalışma kitabında sayfa1, sayfa2, sayfa3 şeklinde çalışma sayfası açılacaktır. Bu Excel belgesinin açılıştaki adı kitap1 olarak görünecektir. Daha sonra açılacak her yeni kitap için kitap2, kitap3...tanımları atanır. Çalışmalar bu kitaplar üzerinde yapılır Aç Komutu Bu komut, daha önceden kaydedilmiş bir belgeyi (çalışma kitabını) çağırıp ekrana getirmeyi sağlar. Dosya menüsünden Aç komutu çalıştırılarak kaydedilmiş belge açılır. (Şekil 9) Ya da aynı işlemi klavyeden Ctrl+O tuşlarıyla yapabiliriz. Bu komut seçildikten sonra karşımıza Aç iletişim penceresi çıkacaktır. Bu iletişim penceresinde açmak için; Belgenin üzerine sonra da aç düğmesine tıklanır. Ya da belgenin üzerine çift tıklanır. Eğer açmak istediğiniz belge başka bir sürücüde ya da klasördeyse bak açılır seçenek kutusundaki ok işareti üzerine tıklanır. 113

122 Şekil 9 Aç Penceresi Buradan aranılan belge bulunur ve üzerine çift tıklanır. Bu komut seçildikten sonra gerekli ayarlamalar (örneğin dosyanın çağrılacağı klasör, dosyanı türü gibi) ayarlamalar yapılarak dosya çağrılır. Kapat Komutu Kapat komutu çalışılmakta olan çalışma kitabının kapatılmasını sağlar. Çalışma kitabını kapatmanın diğer bir yolu ise başlık çubuğunun sağ köşesinde bulunan "pencereyi kapat" düğmesine basılır Çıkış Komutu Word programından tamamen çıkmak için kullanılır. Ya da klavyeden kısayol olarak Alt+F4 tuşlarına beraber basılarak pencere kapatılır Kaydet Komutu Bu komut, yapılmış çalışma kitabını (belgeyi) bir isim altında kaydetmemizi sağlar. Bu komutun klavyedeki kısayolu Ctrl+S veya Shift+F12 tuşlarıdır. Komut seçildiğinde iki durum söz konusudur; Eğer komut daha önceden verilmemiş ise; 114

123 Dosyanın adını, kayıt yerini ve kayıt türünü belirtmemiz için farklı kaydet diyalog kutusu karşımıza gelir ve gerekli işlemler yapılarak kayıt gerçekleştirilir. Eğer komut daha önceden verilmiş ise; Şekil 10. Farklı Kaydet penceresi Bütün kayıt tanımı ayarları yapılmış demektir ve dosya aynı isimde direk olarak kaydedilir. Veya araç çubuğu üzerindeki kaydet düğmesini tıklanır. (kayıt esnasında durum çubuğundan bilgi alınabilir) Kayıt sırasında karşımıza gelen diyalog kutusundan seçenekler düğmesine tıklanarak kayıt ile ilgili her zaman yedekle, açma parolası verme, salt okunur öner gibi ayarlamalar yapılabilir. Ayrıca dosya türü kısmında Microsoft Excel çalışma kitabı yazılıyken kayıt yapılırsa, uzantı "xls" olarak, şablon yazılıyken kayıt yapılırsa uzantı "xlt" olarak kendiliğinden verilir. Şablon dosyaları oluşturulduktan sonra kaydedilirken karşımıza gelen diyalog kutusunda kayıt türü kısmından şablon seçilerek bir isimde kaydedilmelidir. Kaydedilen şablonlar templates klasörüne kayıt edilir ve uzantısı da "xlt" olur. Daha sonra bu çalışma kitabı yeni komutuyla seçilerek açıldığında dosyaadı1, dosyaadı2 şeklinde isim alır. Bu şablon dosyası aç komutuyla çağırılıp üzerinde değişiklikler de yapılabilir. Bunun için de aç diyalog kutusundayken, dosya türü kısmından şablon seçilmeli ve daha sonra şablon dosyası çağırılmalıdır. Farklı Kaydet Komutu 115

124 Genelde daha önceden kaydedilmiş bir çalışma kitabını (belgeyi) farklı bir isim, tür, konum ve seçenek ile kaydedebilmek için kullanılan komuttur. Komutun kullanımı ilk defa kaydedilen bir dosya kaydı ile aynıdır. Daha önceden kaydedilmiş ve yeniden açılmış bir dosya üzerinde çalışıp, dosyayı yeni haliyle başka bir isimle kaydetmek (yani bir kopyasını çıkartmak) istediğinizde farklı kaydet komutunu verilir. Bu işlem için araç çubuğu üzerindeki kaydet düğmesi kullanılmaz. HTML Olarak Kaydet Excel çalışma kitabını web sayfası olarak kaydetmek için kullanılır. ".html" uzantılı belgeler Internet Explorer, Netscape gibi Internet gözatıcılarında (Browser) gözükür Sayfa Yapısı Komutu Tablomuz için kenar boşluklarını, kağıt kaynağını, kağıt yönünü ve diğer düzenleme seçeneklerini ayarlar. Bir çalışma sayfası düşey veya yatay yönlendirmede yazdırılabilir ve farklı kağıt boyutları kullanabilirsiniz. Çalışma sayfası verileri sol ve sağ kenar boşluklarının arasında veya üst ve alt kenar boşluklarının arasında ortalanabilir Baskı Önizleme Komutu Şekil 11. Sayfa Yapısı penceresi Genel olarak yapılan tabloların yazıcıya aktarılmadan önce nasıl aktarılacağının sayfada tablonun görünüşünü, son halini görebilmek için kullanılır. 116

125 Dosya menüsünden Bakı Önizleme komutu çalıştırılır. Karşımıza gelen görüntüde sayfa daha yakından incelenebilir, bazı ayarlamalar yapılabilir. Baskı ön izlemeden normal belgeye dönmek için ise kapat düğmesine tıklanır. Ya da klavyeden "Ctrl + F2" tuşlarına da basılarak baskı önizleme yapılabilir Özellikler Şekil 12. Baskı Önizleme penceresi Yazılan çalışma kitabının özelliklerini görebilmemizi ve değiştirebilmemizi sağlar. Seçili olan Excel çalışma kitabının konusu başlığı, nerede ve hangi kategori içeriğinde yazıldığı gibi özelliklerini verir. Şekil 13. Özellikler penceresi 117

126 1.2.8 Gönder Komutu Bir fax alıcısına Excel belgesi göndermek için şekil 14'deki Dosya menüsü Gönder komut sırası takip edilerek, hazırlamış olduğunuz Excel belgesi bir posta alıcısına, bir fax alıcısına veya Microsoft PowerPoint programına gönderilmektedir Yazdırma İşlemi Şekil 14. Gönder penceresi Ekrandaki çalışma tablosunu yazıcıya aktarmayı sağlayan komuttur. Bu komutun klavyedeki kısayol tuşu karşılığı Ctrl+P tuşudur. Bu komut seçildiğinde karşımıza gelen diyalog penceresinde hangi yazıcıya döküm yapılacaksa yazıcının isminin seçilmesi, yazdırma aralığı (tüm sayfaların mı yoksa belli sayfaların mı yazıcıya aktarılacağı), yazdırılacak olan kısım seçimi (sadece seçili alanın mı, sadece çalışma sayfasının mı yoksa tüm çalışma kitabının mı yazdırılacağı) ve kopya sayısı miktarı ayarlanabilir.! Yazdır komutunda karşımıza çıkan diyalog kutusunda dosyaya yazdır onay kutusu işaretlenirse dosya bir isim altında, yazıcıya aktarılacağı şekilde diske kaydedilir. 118

127 Sayfa ve Hücre İşlemleri Şekil 15. Yazdır penceresi Çalışma Kitabına Bir Sayfanın Eklenmesi / Silinmesi Çalışma kitabına bir sayfanın eklenmesi için; Ekle menüsünden Çalışma Sayfası komut sırası takip edilir. Veya Sayfa sekmesinin üzerinde farenin sağ tuşu kullanılarak açılan yardımcı menüden Ekle komutu ile yapılabilir. Çalışma kitabındaki bir çalışma sayfasını silmek için de; Düzen menüsünden Sayfayı Sil komutu kullanılır. Veya Sayfa sekmesinin üzerinde farenin sağ tuşu kullanılarak açılan yardımcı menüden Sil komutu ile yapılabilir Sayfa Taşıma ve Kopyalama Şekil 16. Sayfa Ekleme / Silme Bir çalışma sayfasının, aynı kitabın başka bir sayfasından sonrasına taşınmasını veya kopyalanmasını, ya da başka bir çalışma kitabına taşınmasını veya kopyalanmasını sağlayan komuttur. Şekil 17. Sayfa taşıma ve kopyalama Sayfaları taşırken veya kopyalarken dikkatli olun. Bir çalışma sayfasını taşırsanız, bu çalışma sayfasındaki verilere dayanan hesaplamalar veya grafikler doğruluğunu kaybedebilir. 119

128 Şekil 18.Taşı veya Kopyala penceresi Aynı şekilde bir çalışma kitabını, diğer sayfalardaki hücre değerleri içeren formül işlevi eklenen sayfaları taşırsanız, çalışma sayfasındaki veriler hesaplamaya eklenebilir. Taşımak veya kopyalamak istediğiniz sayfaları içeren çalışma kitabına geçiş yapın, sonra da sayfaları seçin. Düzen menüsünden Sayfa Taşı veya Kopyala komutunu çalıştırın. Kitap kutusundan, taşıma işlemi seçeneklerini secin. Şekil 18'de karşınıza çıkan iletişim penceresinde; Kitap: seçili sayfaları taşımak veya kopyalamak istediğiniz açık çalışma kitabını tıklatın. Sadece taşınan veya kopyalanan sayfaları içeren yeni bir çalışma kitabı yaratmak için bir yeni kitap seçebilir. Sonraki sayfası: taşıdığınız veya kopyaladığınız sayfaların önüne konmasını istediğiniz sayfanın adını tıklatın. Sayfayı, kitap kutusunda görüntülenen açık çalışma kitabının sayfalarının sonuna koymak için, sona taşı seçeneğini tıklatın. Kopya yarat: seçili sayfaları kopyalar ve özgünlerini yerlerinde bırakır. Bu işlemi daha çabuk ve fare ile sayfaları geçerli çalışma kitabı içinde taşımak için, seçili sayfaları sayfa sekmeleri satırı boyunca sürükleyebilirsiniz. Sayfaları kopyalamak için Ctrl tuşunu basılı tutun ve sonra sayfaları sürükleyin, Ctrl tuşunu bırakmadan önce, fare düğmesini bırakın Hücre Seçme Teknikleri Sadece o hücrenin üzerine fare ile tıklayarak ya da klavyeden yön tuşları ile o hücrenin üzerine gidilerek istenilen hücre seçilebilir. Küçük bir alanı seçme: Fare ile: 120

129 Fare imleci seçilecek alanın ilk hücresinin üzerindeyken fare sol tuşuna basılı tutulup alanın sonuna kadar sürüklenerek seçim yapılabilir. Aynı zamanda imleç seçilecek alanın ilk hücresinin üzerindeyken, klavyedeki Shift tuşu basılı tutulur ve alanın son hücresine fare ile tıklama yapılarak seçim yapılabilir. Farklı yerlerdeki alanlar ise klavyedeki Ctrl tuşu basılıyken aynı şekilde seçilebilir. Klavye ile: İmleç seçilecek alanın ilk hücresinin üzerindeyken klavyedeki Shift tuşu basılıyken yön tuşları ile seçim yapılabilir Hücre Kopyalama, Taşıma ve Silme Kes-Yapıştır İşlemi ve Metotları Kes Yapıştır işlemi bir tür taşıma işlemidir. Bunun için; İlk önce veri seçme tekniklerinden bir kullanılarak kesilecek hücreler seçilir, Daha sonra standart araç çubuğunda bulunan düğmesi tıklanır, Ya da Düzen menüsünden Kes komutu kullanılır, Veya farenin sağ tuş yardımıyla çıkan menüden Kes komutu kullanılarak yapılabilir. Klavye yoluyla ise; Ctrl + X tuşlarına basılarak seçili alan hafızaya alınır, Daha sonra yapıştırılacak yere imleç tıklanarak standart araç çubuğundan düğmesine tıklanır, Veya Düzen menüsünden Yapıştır tıklanır, Ya da farenin sağ tuşu yardımıyla çıkan menüden Yapıştır seçeneği tıklanır. Klavye yoluyla ise Ctrl + V tuşlarına basılarak hafızadaki hücreler ilgili yere yapıştırılır. Kopyala Yapıştır İşlemi ve Metotları Kopyalama işlemi için; İlk önce veri seçme tekniklerinden biri kullanılarak kopyalanacak hücreler seçilir, Daha sonra standart araç çubuğunda bulunan düğmesi tıklanır, Ya da Düzen menüsünden Kopyala komutu kullanılır, Veya farenin sağ tuş yardımıyla çıkan menüden Kopyala komutu kullanılarak yapılabilir. Klavye yoluyla ise; Ctrl + C tuşlarına basılarak seçili alan hafızaya alınır, Daha sonra yapıştırılacak yere imleç tıklanarak standart araç çubuğundan düğmesine tıklanır, Veya Düzen menüsünden Yapıştır tıklanır, 121

130 Ya da farenin sağ tuşu yardımıyla çıkan menüden Yapıştır seçeneği tıklanır. Klavye yoluyla ise Ctrl + V tuşlarına basılarak hafızadaki hücreler ilgili yere yapıştırılır. Hücre Biçemlerinin Kopyalanması Hücre Biçemlerini kopyalamak için Düzen menüsünden Özel Yapıştır komutu kullanılır. Kopyala komutu ile hafızaya alınmış bilgileri hedef alana değişik düzenlerde yapıştırmayı sağlar. Bu komut seçildiği zaman karşımıza çıkan diyalog penceresindeki seçeneklerinin anlamları şöyledir: Yapıştır: Bu seçenek sayesinde, kaynak alanın hedef alana hangi kopyalanmış verinin özniteliğini aktarılacağı tanımlanır. Şekil 19. Özel Yapıştır penceresi Tümü: Tüm hücre içeriklerini ve biçimlerini yapıştırır. Bu seçenek düzen menüsündeki yapıştır komutunu kullanmakla aynıdır. Formülleri: Yalnızca formülleri formül çubuğuna girildiği haliyle yapıştırır. Değerleri: Yalnızca değerleri hücrelerde görüntülendiği haliyle yapıştırır. Biçimleri: Yalnızca sayı, hizalama, kenarlık, yazı tipi, desen gibi hücre biçimlendirmesini yapıştırır. Açıklamaları: Yalnızca hücreye iliştirilmiş açıklamaları yapıştırır. Doğrulamaları: Kopyalanmış hücrelerin veri geçerlilik kurallarını yapıştırma alanına yapıştırır. Kenarlık dışında tümü: Sınırlar dışında kopyalanmış hücreye uygulanmış tüm hücre içeriklerini ve biçimlendirmesini yapıştırır. İşlem: Kopyalanmış veriye, varsa, hangi matematik işlemi uygulamak istediğinizi belirler. Bu seçenek sayesinde, kaynak alandaki bilgilerin hedef alandaki bilgilerin üzerine aktarılırken, eğer üst üste denk gelen sayılar var ise ne tür bir işlem ile aktarılacağı ayarlanabilir.seçilen işlemi yapar ve sadece değeri bu alana aktarır. 122

131 1.3.5 Verinin Düzenlenmesi Hücreye bilgi girebilmek için yapılması gerekenler: Bir hücreye bilgi girebilmek için ilk önce o hücrenin üzerine klavyedeki yön tuşları ile gidilir ya da fare ile tıklanır. Daha sonra girilmek istenen bilgi yazılır. Yazma işlemi tamamlandıktan sonra da ya Enter tuşuna basılır, ya yön tuşlarından birine basılır ya da fare ile başka bir hücrenin üzerine tıklanır. Hücredeki bilgiyi düzeltmek için yapılması gerekenler: İlk önce imleç ya fare ya da klavye yardımıyla düzeltilecek bilginin olduğu hücrenin üzerine getirilir. Şekil 20. Hücredeki verilerin düzenlenmesi Daha sonra ya klavyedeki F2 tuşuna basılarak, ya hücrenin üzerinde çift tıklama yapılarak, ya da formül çubuğu üzerinde bilginin yazıldığı yere fare ile tıklayarak gerekli düzeltmeler yapılabilir ve düzeltme tamamlandığında ise ya Enter tuşuna basılır, ya da fare ile başka bir hücre üzerinde tıklanır Hücrelerin Doldurulması ve Verilerin Temizlenmesi Hücrelerin Doldurulması: Seçilmiş alandaki bilginin seçili alan boyunca çoğaltılması sağlanır. Bu komutun alt seçeneklerinin anlamları şöyledir; Şekil 21.Hücrenin doldurulması 123

132 Aşağı: Seçili alanın üst satırındaki bilginin seçili alan boyunca aşağı doğru çoğaltılmasını sağlar. Seçilen aralığın en üstünde bulunan hücrelerin içindekileri ve biçimlerini alttaki hücrelere kopyalar. Seçimi alttaki hücreler yerine üstteki hücrelere kopyalamak için Shift tuşunu basılı tutarak aşağı seçeneğini tıklatın. Sağ: Seçili alanın sol sütunundaki bilginin seçili alan boyunca sağa doğru çoğaltılmasını sağlar. Seçilen aralığın en solunda bulunan hücrenin veya hücrelerin içindekileri ve biçimlerini sağdaki hücrelere kopyalar. Seçimi sağdaki hücreler yerine soldaki hücrelere kopyalamak için shift tuşunu basılı tutarak sağ seçeneğini tıklatın. Yukarı: Seçili alanın alt satırındaki bilgilerin seçili alan boyunca yukarı doğru çoğaltılmasını sağlar.seçilen aralığın en altındaki hücrenin veya hücrelerin içeriklerini ve biçimlerini o aralıkta yukarıda yer alan hücrelere kopyalar. Kopyalanan içerik ve biçimler varolan içerik ve biçimlerin yerini alır. Sol: Seçili alanın sağ sütunundaki bilgilerin seçili alan boyunca sola doğru çoğaltılmasını sağlar. Seçilen aralığın en sağındaki hücrenin veya hücrelerin içeriklerini ve biçimlerini o aralıkta solda yer alan hücrelere kopyalar. Kopyalanan içerik ve biçimler varolan içerik ve biçimlerin yerini alır. Çalışma sayfaları boyunca: Seçili alandaki bilginin aynısının, seçilmiş çalışma sayfalarının tamamına kopyalanmasını sağlar. Etkin çalışma sayfasında seçilen aralıktaki hücrelerin içeriklerini grupta seçilen diğer sayfalarda aynı aralıkta bulunan hücrelere kopyalar. Bu komut, yalnızca birden çok çalışma sayfası seçilirse kullanılabilir. İki yana yasla: Seçili hücreye sığmayan bir cümlenin hücre genişliğine göre bölünerek alt hücrelere otomatik olarak paylaştırılmasını sağlar. Hücrelerin metin içeriklerini seçilen aralığı dolduracak şekilde yeniden dağıtır. Sayılar veya formüller iki yana yaslanamaz. Sol sütun dışında aralık içindeki hücreler boş olmalıdır. Hücrelerin Temizlenmesi: Seçilen alandaki bilgilerin bir özelliğine göre temizlenmesini sağlar. Tümü: Seçili alandaki bilgilerin, tüm özelliklerine göre temizler, yani alanda nesne kalmaz. Biçimler: Seçili alandaki bilgilerin sadece hücresel biçimlerinin temizler. İçindekiler (delete): Seçili alandaki sadece yazıların (formül yada değerleri) temizler. Açıklamalar: Seçili alandaki sadece açıklamaların temizlenmesini sağlar. 1.4 Biçimleme İşlemleri Hücrelerin Biçimlendirilmesi Seçilen hücrelere biçimler uygular. Bu işlemi yapabilmek için; Biçim menüsünden Hücreler komutu çalıştırılır. Sayfa korumalıysa bu komut kullanılamayabilir. 124

133 Şekil 22. Hücreleri Biçimlendir penceresi Karşınıza çıkan pencerede; Koruma sekmesi: Seçtiğiniz hücrelerin değiştirilmesini, taşınmasını, yeniden boyutlandırılmasını veya silinmesini önler. Hücreleri kilitleme sayfa korumalı olmadıkça etkili olmaz. Sayfayı korumalı yapmak için, Araçlar menüsünden korumayı işaretleyip, Sayfayı koruyu tıklatın, Ve sonra içindekiler onay kutusunu seçin. Bu bölüm eğer çalışma tablosu korumalı ise sadece tanımlanan alandaki bilgileri korumasız kalması (bu işlem için kilitli onay kutusu işaretli olmamalı) ya da tanımlanan alana girilen bilgilerin formül çubuğundan görüntülenmemesi (bu işlem içinde gizli onay kutusu işaretli olmalıdır) sağlanır. Desenler sekmesi: Seçili alandaki hücrelerin desen (zemin) rengi ayarını belirleyebiliriz. Kenarlık sekmesi: 125

134 Seçili alana, çerçeve, iç kenarlık, sağ, sol, üst, alt ve çapraz kenarlıklar ekleyebilir ya da bu kenarlıkları kaldırabiliriz. Ayrıca çizgi kısmından eklenecek kenarlığın biçemini ve rengini de ayarlayabiliriz. Yazı tipi sekmesi: Seçili alandaki metnin, yazı tipi ismini, biçemini, boyutunu, rengini, alt çizgi ayarını ve efekt ayarını gerçekleştirebiliriz. Hizalama sekmesi: Bu bölüm sayesinde seçili alandaki bilgilerin hücrelerdeki görünüm (hizalama) ayarı gerçekleştirilir. Bu bölümde; Metin hizalama kısmından metinin hücrede yatay ve dikey olarak nasıl görüntüleneceği (sola, sağa hizalı gibi), Yönlendirme kısmından metnin hücrede ne yönde görüntüleneceği (dikey yazı, belli açıda eğik yazı gibi) ayarlamalar yapılırken, Metin denetimi kısmından ise metni kaydır onay kutusu ile hücreye sığmayan kelimeleri aynı hücreyi genişleterek alta kaydırmayı, uyacak şekilde daralt onay kutusu ile metnin hücre genişliğine göre küçültülmesini ve hücreleri birleştir onay kutusu ile birden fazla hücre seçilmiş ise bu hücreleri birleştirip bir hücre haline gelmesini ayarlayabiliriz. Yatay hizalama: Hücre içeriklerinin yatay hizalanmasını değiştirmek için yatay liste kutusunda bir seçenek seçin, Varsayılan olarak metni sola dayar, sayıları sağa dayar ve mantıksal ve hata değerlerini ortalar. Varsayılan yatay hizalama geneldir Genel: Veri türüne bağlı olarak varsayılan hizalamayı uygular. Metin verileri hücrenin sol kenarında, sayılar, tarihler ve zamanlar ise hücrenin sağında hizalanır. Doğru ve yanlış mantıksal değerleri ortalanır. Verilerin hizalamasını değiştirmek veri türünü değiştirmez. Sol: Hücrenin içeriğini hücrenin sol kenarında hizalar. Girinti kutusunda bir sayı belirtirseniz Microsoft Excel, hücrenin içeriğini soldan itibaren belirtilen sayıda karakter girinti eklenir. Karakter boşlukları, Araçlar menüsündeki seçenekler iletişim kutusunun genel sekmesinde seçili olan standart yazı tipi ve yazı tipi boyutuna dayanır. Orta: Hücrenin içeriğini ortalar. Sağ: Hücrenin içeriğini sağ kenarda hizalar. Doldur: seçimin en soldaki hücresindeki karakterleri, seçili aralık boyunca tekrar eder. Seçili alandaki doldurmak istediğiniz bütün hücrelerin boş olması gerekir. Örneğin, bir hücreye bir çizgi ( ) veya bir yıldız imi ( * ) yazarak kenarlık gibi bir efekt yaratabilir ve bu seçeneği kullanarak bir karakter dizisini bir satır boyunca yineleyebilirsiniz. İki yana yasla: hücre içeriğini hücrenin içinde çok sayıda satıra ayırır ve sözcükler arasındaki boşlukları ayarlar, böylece bütün satırlar hücre kadar geniş olur. 126

135 Seçim arasında ortala: bir seçimdeki en sol hücrenin içeriğini seçili aralıkta ortalar. Seçili aralıktaki diğer tüm hücrelerin boş olması gerekir. Hücreler birleştirilmez ve veriler en soldaki hücreden farklı bir hücrede gibi görünebilir. Dikey ortala: Hücre içeriklerinin dikey hizalanmasını değiştirmek için dikey liste kutusunda bir seçenek bağlı olarak metni hücrenin altında dikey olarak hizalar. Varsayılan yatay hizalama geneldedir. Metin denetimi: Metnin bir hücrede nasıl görünmesini istediğinizi ayarlamak için metin denetiminin altında seçenekler seçilir. Metni kaydır: Hücre içinde metni birçok satıra kaydırır. Kaydırılan satırların sayısı, sütunun genişliğine ve hücre içeriğinin uzunluğuna bağlıdır. Uyacak şekilde daralt: Yazı tipi karakterlerinin görünür boyutunu, seçili hücredeki tüm verileri sütunun içine sığacak biçimde küçültür. Sütün genişliğini değiştirdiğinizde karakter boyutu otomatik olarak ayarlanır. Uygulanan yazı tipi boyutu değişmemiştir. Hücreleri birleştir: İki veya daha çok seçili hücreyi tek bir hücre içinde birleştirir. Birleştirilen hücrenin hücre başvurusu, özgün seçili aralıkta sol üst hücrededir. Yönlendirme: Seçili hücrelerde metnin yönelimini değiştirmek için yönelimde bir seçenek seçip başka hizalama seçenekleri seçilmişse, döndürme seçenekleri kullanılamayabilir.seçili hücrede metin döndürme miktarını ayarlar. Seçili metni hücrede sol alttan sağ üste doğru döndürmek için dereceler kutusunda pozitif sayı kullanın. Metni, seçili hücrede sol üstten sağ alta doğru döndürmek için negatif sayı kullanın Satır ve Sütun Ayarlarının Yapılması Satır Ayarlarının Yapılması: Seçili alan içerisinde yer alan satırların; yüksekliğini, yazı boyutuna göre en uygun yüksekliğini, gizlenmesini ve gizlenmiş satırların yeniden görüntülenmesini ayarlayabiliriz. Bunun için; Biçim menüsündeki Satır komutu çalıştırılmalıdır. 127

136 Şekil 23'de karşınıza çıkan pencerede; Şekil 23. Satır ayarlarının yapılması Yükseklik: Seçilen satırların yüksekliğini değiştirir. Tüm satırın yüksekliğini değiştirmek için yalnızca satırdaki bir hücrenin yüksekliğini değiştirmek yeterlidir. Microsoft Excel de, çalışma sayfası korumalıysa bu komut kullanılamaz. Otomatik sığdır: Satır yüksekliğini, seçim içinde bulunan en uzun hücrenin gösterilebileceği en küçük yüksekliğe ayarlar. Hücrenin içindekileri daha sonra değiştirirseniz, seçimi yeniden sığdırmanız gerekir. Sayfa korumalıysa bu komut kullanılamayabilir. Gizle: Seçilen satır veya sütunları gizler. Satırları veya sütunların gizlenmesi, onları çalışma sayfasından silmez. Göster: Yürürlükteki seçimde daha önce gizlenmiş olan satır veya sütunları görüntüler. Sütun Ayarlarının Yapılması Seçili alan içerisinde yer alan sütunların; genişliğinin, hücredeki metnin uzunluğuna göre otomatik genişliğinin ayarlanmasını, gizlenmesini, gizlenmiş sütunların yeniden görüntülenmesini ve standart genişliğin değerinin görüntülenmesini sağlayabiliriz. Şekil 24'de karşınıza çıkan pencerede; Şekil 24. Sütun ayarlarının yapılması Genişlik: Seçilen satırların genişliğini değiştirir. Tüm sütunun genişliğini değiştirmek için yalnızca satırdaki bir hücrenin genişliğini değiştirmek yeterlidir. Microsoft Excel de, çalışma sayfası korumalıysa bu komut kullanılamaz. Standart genişlik: Çalışma sayfasındaki sütunların standart genişliğini değiştirir. Sayfa korumalıysa, bu komut kullanılamayabilir Sayfa Biçim Ayarlarının Yapılması Çalışma sayfasının; yeniden adlandırılmasını, gizlenmesini, gizlenmiş çalışma sayfasının yeniden görüntülenmesini ve seçilecek resmin sayfaya zemin olarak döşenmesini sağlayabiliriz. 128

137 Şekil 25.Sayfa biçim ayarlarının yapılması Şekil 25'deki pencerede; Yeniden adlandır: Etkin sayfayı yeniden adlandırır. Gizle: Etkin sayfayı gizler. Sayfa açık kalır ve diğer sayfalar tarafından erişebilir, ancak görünmez. Bir çalışma kitabındaki tek görünür sayfayı gizleyemezsiniz. Göster: Yürürlükteki seçimde daha önce gizlenmiş olan etkin sayfayı görüntüler. Artalan: Seçtiğiniz ikil eşleme bağlı olarak çalışma sayfasının artalanına döşeli bir grafik görüntüsü ekler Koşullu Biçimlendirme Ayarlarının Yapılması Belirlediğiniz değerleri veya formülleri baz alan belirli bir ölçüte uyan seçili hücrelere biçimler uygular. İzlemek istediğiniz formül sonuçlarını veya diğer hücre değerlerini vurgulamak için, koşullu biçimler uygulayarak hücreleri tanımlayabilirsiniz. Örneğin, bir hücrenin tahmin edilen satışlarla gerçek satışlar arasındaki değişimi hesaplayan bir formül içerdiğini varsayalım. Satışlar tahmini aşmışsa hücreye yeşil gölgelendirme, satışlar tahminden azsa kırmızı gölgelendirme uygulayabilir. Hücrenin değeri değişirse ve belirtilen koşulu karşılamazsa, o koşulu vurgulayan biçimleri geçici olarak ortadan kaldırır. Koşullu biçimler, koşullardan hiçbiri karşılanmasa ve belirtilen hücre biçimleri görüntülenmese bile, siz kaldırana kadar hücrelere uygulanmış biçimde kalır. Şekil 26.Koşullu Biçimlendirme penceresi 129

138 Karşınıza çıkan iletişim penceresinde;? Hücrenin değeri değişirse ve belirtilen koşulu artık karşılamazsa, koşulu vurgulayan biçimleri geçici olarak ortadan kaldırılır. Koşullu biçimler, koşullardan hiçbiri karşılanmasa ve belirtilen hücre biçimleri görüntülenmese bile, siz kaldırana kadar hücrelere uygulanmış biçimde kalır. Paylaşılan bir çalışma kitabında çalışma kitabı paylaştırılmadan önce uygulanan koşullu biçimler çalışmayı sürdürür; bununla birlikte varolan koşullu biçimleri değiştiremez veya yeni koşullu biçimler uygulayamazsınız. Koşul 1, 2, 3: İstediğiniz koşullu biçim türünü seçili hücreye veya hücre aralığına uygular. Hücre değeri: Hücrenin değerine veya içeriğine dayalı olarak bir hücreyi biçimlendirmek için kullanabilirsiniz. Seçili hücre aralığında koşulu kurmak için kullanmak istediğiniz işleci seçip biçimlendirmek için istediğiniz koşulun üst ve alt değerlerini belirlemeniz gerekir. Üst ve alt değerler, koşullu biçimler uyguladığınız aralığa dahildir.? Formül: Belirlediğiniz formüle dayalı olarak bir hücreyi biçimlendirmek için kullanın. Belirlediğiniz formül, doğruyu veya yanlışı değerlendirmelidir. Ekle: Başka bir koşul eklemek için, yeni (en fazla üç koşul) koşullara bağlı biçimlendirmeler yapabiliriz. Biçim: Koşullu biçimlendirmeyle uygulamak istediğiniz biçim öğelerini uygulayabilirsiniz. Bir hücreye bir defada sadece bir koşullu biçim uygulayabilirsiniz. Sil: Koşullu biçimden koşulları kaldırır. Koşullu biçimleri diğer hücrelere kopyalayabilirsiniz. Kopyalamak istediğiniz koşullu biçimleri olan hücreleri tıklatın, biçim boyacısı simgesini tıklatıp, sonra aynı koşullu biçimlere sahip olmasını istediğiniz hücreleri seçin. Yalnızca koşullu biçimleri kopyalamak için; Biçimlendirmek istediğiniz hücreleri seçin, Seçime, kopyalamak istediğiniz koşullu biçimleri içeren en az bir hücre ekleyin. Biçim menüsünden koşullu biçimlendirmeyi işlemi onaylayın. Örnek : Bir sınıfa ait sınav notları olduğunu kabül edelim. Her öğrenci için son sütunda "Kaldı" veya "Geçti" ifadesi olsun. Koşullu biçimlendirme yardımıyla "Kaldı" ifadelerini kırmızı renkte, "Geçti" ifadelerini yeşil renkte görmek isteyelim. Önce koşullu biçimlendirme uygulanacak hücreler seçilir. 130

139 Tablo 1. Koşullu Biçimlendirme örneği Ardından Biçim menüsünden Koşullu Biçimlendirme komutu uygulanır. Karşımıza çıkan pencereden gerekli ayarlamaları (kaldı yazan hücreler kırmızı renkte, geçti yazn hücreler yeşil renkte göster ayarını Biçim... düğmesi ile yaptıktan sonra Tamam düğmesine tıklanır.) Şekil 27. Koşullu Biçimşendirme işlemi 1.5 Formül İşlemleri Şekil 28. Tablonun yeni hali Matematiksel İşaretler ve Karşılaştırma Operatörleri Matematik Matematiksel işlevler, toplama, çıkarma veya çarpma gibi temel matematiksel işlemleri yapar; sayıları birleştirir ve sayısal sonuçlar verir. İşlev Anlamı Örnek + (artı imi) Toplama 3+3 (eksi imi) Çıkarma negatif

140 * (yıldız imi) Çarpma 3*3 / (ileri eğri çizgi) Bölme 3/3 % (yüzde imi) Yüzde % 20 ^ (düzeltme imi) Üs 3^2 (3*3le aynıdır) Karşılaştırma Operatörleri Tablo 2. Matematiksel işlevler Karşılaştırma operatörleri, iki değeri karşılaştırır, sonra doğru veya yanlış mantıksal değerini verir. Metin İşleci Anlamı örnek = (eşit imi) Eşittir A1=b1 > (büyük imi) Büyüktür A1>b1 < (küçük imi) Küçüktür A1<b1 >= (büyük veya eşit imi) Büyük veya eşittir A1>=b1 <= (küçük veya eşit imi) Küçük veya eşittir A1<=b1 <> (eşit değildir imi) Eşit değildir A1<>b1 Tablo 3. Karşılaştırma operatörleri "&" metin işleci, iki veya daha fazla metin değerini birleştirerek tek bir metin parçası verir. Başvuru İşleci Anlamı Örnek & (ve imi) Bir sürekli metin değeri vermek için, iki "kızıl" & "ırmak" değeri bağlar veya ardarda bağlar "kızılırmak" verir Başvuru işlevleri, hesaplamalar için hücre aralıklarını bağlar. İşleci Anlamı Örnek : (iki nokta İki başvuru arasındaki bütün hücrelere, bu iki B5: b15 üst üste) başvuruyu da içermek üzere, bir başvuru veren aralık işleci ; (noktalı Çok sayıda başvuruyu, tek bir başvuruda birleştiren Topla(b5: b15;d5: d15) virgül) birleşme işleci Tablo 4. Başvuru işlevleri Formül Çubuğu Buradan aktif olan hücre adresini görebilir. (Şekilde A1) ve yine buradan verilerimize = ifadesinin önüne girebiliriz. 132

141 Şekil 29. Formül çubuğu Eğer hücrede bir formül yazılacak ise; formül çubuğunda,, sembolleri belirir. Formül çubuğuna formül yazılıysa aşağıdaki formül yazma kuralına dikkat etmek gerekir Formül Oluşturma Bağımsız değişken adı verilen belirli değerleri, sözdizimi adı verilen belli bir sırayla kullanarak hesaplamalar yapan önceden tanımlanmış formüllerdir. Microsoft Excel, işlev olarak bilinen pek çok önceden tanımlanmış veya yerleşik formül içerir. İşlevler, basit veya karmaşık hesaplamalar yapmak için kullanılabilir. Çalışma sayfalarında en sık kullanılan işlev, hücre aralıklarını toplamada kullanılan topla işlevidir. Bir işlevin sözdizimi; Şekil 30. Formül oluşturma İşlevin adıyla başlar, Ardından bir açma ayracı, İşlevin noktalı virgülle ayrılmış bağımsız değişkenleri Ve bir kapatma ayracı gelir. İşlev, bir formülü başlatıyorsa, işlev adından önce, bir eşit imi (=) yazılır. 133

142 Bir işlev içeren bir formül yarattığınızda, formül paleti, çalışma sayfası işlevlerini girmenize yardımcı olur. Formüle bir işlev girerken, formül paleti, işlevin adını, bağımsız değişkenlerinden her birini, işlevin ve her bir bağımsız değişkenin tanımını, işlevin geçerli sonucunu ve tüm formülün geçerli sonucunu görüntüler Hücrelere İşlev Uygulamak Şekil 31. Formül oluşturma Formülü girmek istediğiniz hücreye formülü, işlevle başlatmak için Sekil 4.32'de gördüğünüz gibi; Öncelikle formülü yazacağınız hücre seçin, Formül çubuğunda formül düzenle simgesini tıklayın, İşlevler kutusunun yanındaki aşağı okunu tıklayın, Formüle eklemek istediğiniz işlevi tıklayın, İşlev listede görünmüyorsa, ek işlevlerin listesini görmek için, tüm işlevleri tıklayın, Bağımsız değişkenleri girin. Formülü tamamladığınızda, Enter tuşuna basın. 134

143 1.5.5 Hücrelere İşlev Uygulamak Mantıksal İşlevler Şekil 32. Hücrelere işlev uygulamak Ve: Bütün bağımsız değişkenleri doğruysa, doğru verir Yanlış: Yanlış mantıksal değerini verir Eğer: Gerçekleştirilecek bir mantıksal sınama belirtir Değil: Bağımsız değişkeninin mantığını tersine çevirir Yada: Bağımsız değişkenlerden herhangi birisi doğru ise, doğru verir Doğru: Doğru mantıksal değerini verir Boşluksay: Bir aralık içindeki boş hücreleri sayar Ve Tüm bağımsız değişkenleri doğruysa doğruyu verir; bir ya da daha fazla bağımsız değişkeni yanlışsa yanlışı verir. Sözdizimi Ve(mantıksal1;mantıksal2;...) Mantıksal1;mantıksal2;... Doğru ya da yanlış olabilen, test çevirmek istediğiniz 1 ile 30 arası koşuldur. Bağımsız değişkenler, doğru veya yanlış gibi mantıksal değerler oluşturmalı veya mantıksal değerler içeren diziler veya başvurular olmalıdır. Bir dizi ya da başvuru bağımsız 135

144 değişkeni metin ya da boş hücreler içeriyorsa, bu değerler gözardı edilir. Belirlenen aralık hiçbir mantıksal değer içermiyorsa, ve işlevi #değer! Hata değerini verir. Örnekler =Ve(doğru; doğru) :doğru =Ve(doğru; yanlış) :yanlış =Ve(2+2=4; 2+3=5) : doğru B1: B3 doğru, yanlış ve doğru değerlerini içeriyorsa: =Ve(b1: b3) :yanlış B4 1 ile 100 arasında bir sayı içeriyorsa: =Ve(1<b4; b4<100) : doğru Tam olarak 1 ile 100 arasında bir sayı içeriyorsa b4ü görüntülemek, böyle bir sayı içermiyorsa bir ileti görüntülemek istediğinizi varsayalım. B4, 104ü içeriyorsa: =Eğer(ve(1<b4; b4<100); b4; "değer aralığın dışında.") :"değer aralığın dışında." B4 50yi içeriyorsa: =Eğer(ve(1<b4; b4<100); b4; "değer aralığın dışında.") : 50 Eğer Belirlediğiniz koşulun sonucu doğru ise bir değeri, yanlış ise başka bir değeri verir. Değerler ve formüller üzerinde koşula bağlı testler yapmak için eğer işlevini kullanın. Sözdizimi Eğer(Mantıksal_Sınama;Eğer_doğruysa_değer;Eğer_yanlışsa_değer) Değerler ve formüller üzerinde koşula bağlı testler yapmak için "eğer" fonksiyonunu kullanırız. Belirlediğiniz koşulun sonucu "doğru" ise bir değeri, "yanlış" ise başka bir değeri verir. Bu fonksiyon dışarıdan parametre olarak üç bilgi almaktadır. İ Şekil 35.Eğer formülü Şekil 35'de ilk parametrede bir karşılaştırma bulunmaktadır. Karşılaştırmanın sonucu doğru değerini içeriyorsa "eğer" İşlevi geriye kendisine 2. Parametre olarak verilen bilgiyi, karşılaştırmanın sonucu yanlış ise "eğer" İşlevi bu kez 3.parametreyi geriye döndürür. Bu örnekte her satırda bir müşteriye ait toplam alım ve ödemeler tutarı yer almaktadır. Söz konusu müşterinin satın aldığı malların fatura değeri yaptığı ödemelerden fazla ise d sütununa "borçlu", yaptığı ödemeler daha fazla ise bu kez d sütunundaki ilgili hücreye "alacaklı" bilgisi 136

145 yazılacaktır. D sütunundaki hücrelerin içeriklerini belirlemek için yazılacak EĞER İşlevi ekranda görülmektedir. D2 hücresine yazdığınız formülü d3 hücresine kopyalayınız. =eğer(a2<20;"soğuk";eğer(a2<70;"ılık";"sıcak")) Açılan ve kapatılan parantez sayıları birbirine eşit olmalıdır. Karakterler çift tırnak içinde gösterilmelidir. Sayılar çift tırnak içine alınmazlar. Doğru ya da yanlış değer verilmeyecekse noktalı virgül mutlaka konulmalıdır. Örnekler Aşağıdaki örnekte, a10 hücresindeki değer 100 ve mantıksal_kontrol doğru ise b5: b15 aralığındaki toplam değer hesaplanır. Aksi takdirde, mantıksal_kontrol yanlış ise, eğer işlevini içeren hücrenin temizlenmesine neden olan boş metin ("") döndürür. =Eğer(a10=100,topla(b5: b15),"") Bir gider işlem tablosunun, b2: b4te ocak, şubat ve mart için şu veriyi içerdiğini varsayalım: 1500, 500, 500. C2: c4 aynı dönemler için "tahmini giderler"i içeriyor: 900, 900, 925. Belirli bir ayda bütçe dışına çıkıp çıkmadığınızı kontrol etmek için, aşağıdaki formüllerle bir ileti için metin hazırlayarak bir formül yazabilirsiniz: =Eğer(b2>c2;"bütçeyi aşıyor";"bütçenin altında") : "bütçeyi aşıyor" =Eğer(b3>c3;"bütçeyi aşıyor";"bütçenin altında") : "bütçenin altında" Sayılara ortalama değer adıyla başvuruda bulunulan harf dereceleri atamak istediğinizi varsayalım. Aşağıdaki tabloya bakın. Ortalamadeğer sonuç 89dan büyük A 80 ile 89 arası B 70 ile 79 arası C 60 ile 69 arası D 60dan küçük F Aşağıdaki iç içe eğer işlevini kullanabilirsiniz: Eğer(ortalamadeğer>89;"a";eğer(ortalamadeğer>79;"b"; Eğer(ortalamadeğer>69;"c";eğer(ortalamadeğer>59;"d";"f")))) Yukarıdaki örnekte, ikinci eğer cümlesi aynı zamanda ilk eğer cümlesinin eğer_yanlışsa_değer bağımsız değişkenidir. Aynı şekilde, üçüncü eğer cümlesi, ikinci eğer cümlesinin eğer_yanlışsa_değer bağımsız değişkenidir. Örneğin, ilk mantıksal_kontrol 137

146 (ortalama>89) doğruysa, "a" verilir. İlk mantıksal_kontrol yanlışsa ikinci eğer cümlesi değerlendirilir ve böyle devam eder. hücredeki formül: =eğer(e2<45;"kaldı";"geçti") hücredeki formül: eğer(e2<25;0;eğer(e2<45;1;eğer(e2<55;2;eğer(e2<70;3;eğer(e2<85;4;5))))) Değil Bağımsız değişkeninin değerini tersine çevirir. Bir değerin belirli bir değere eşit olmadığından emin olmak istediğinizde değil işlevini kullanın. Sözdizimi Değil(mantıksal) Mantıksal doğru ya da yanlış olarak değerlendirilebilecek bir değerdir. Mantıksal yanlış ise, değil doğruyı; mantıksal doğru ise, değil yanlışı verir. Örnekler =Değil(yanlış) : doğru =Değil(1+1=2) : yanlış Yada Bağımsız değişkenlerden biri doğruysa doğruyu verir; tüm bağımsız değişkenler yanlışsa yanlışı verir. Sözdizimi Yada(mantıksal1; mantıksal2;...) Örnekler =Yada(doğru) : doğru =Yada(+1=1;2+2=5): yanlış A1: a3 erimi doğru, yanlış ve doğru değerlerini içeriyorsa: =Yada(a1: a3) : doğru Hücrelere İşlev Uygulamak Tarih ve Saat İşlevleri Tarih: Belirli bir tarihin seri numarasını verir Gün: Seri numarasını, ayın bir gününe dönüştürür Saat: Bir seri numarasını, saate dönüştürür Dakika: Bir seri numarasını dakikaya dönüştürür Ay: Bir seri numarasını aya dönüştürür Şimdi: Geçerli tarihin ve saatin seri numarasını verir Saniye: Bir seri numarasını saniyeye dönüştürür Bugün: Bugünün tarihini seri numarasına dönüştürür 138

147 Haftanıngünü: Bir seri numarasını, haftanın gününe dönüştürür Yıl: Bir seri numarasını yıla dönüştürür Örnekler: 15/10/2004 tarihi C1 hücresinde bulunuyor olsun. Tarihin gün, ay ve yılını veren fonksiyonlar aşağıdaki gibidir: 1. D2 hücresine tıklayınız, 2. =GÜN(C1) formülünü yazınız, 3. Klavyeden Enter tuşuna basınız. Sonuç 15'dir. 4. D3 hücresine tıklayınız, 5. =AY(C1) formülünü yazınız. 6. Klavyeden Enter tuşuna basınız. Sonuç 10'dir. 7. D4 hücresine tıklayınız. 8. =YIL(C1) formülünü yazınız. 9. Klavyeden Enter tuşuna basınız. Sonuç 2004'dür. Excel'de çalışma sayfasında B2 hücresindeyken, 1. B2 hücresini tıklayınız. 2. =BUGÜN() formülünü yazınız. 3. Klavyeden Enter tuşuna basınız. Bu formül kullanıldıktan sonra, hücredeki tarih her gün otomatik olarak güncellenir Verileri Sıralamak Seçilen satırlardaki veya listelerdeki bilgileri alfabetik veya sayısal olarak veya tarihe göre düzenler. Seçili alandaki verilen artan veya azalan şekilde sıralamamızı sağlar. Ayarlamalar yapılarak sıralama işlemi gerçekleştirilir. Excel'de sıralama yapmak için; Çalışma sayfasındaki sıralama yapılacak olan sütun adını seçiniz, Veri menüsünden Sırala komutunu çalıştırınız, Sıralama ölçütü için seçili olan sütun adına göre artan veya azalan sıralama seçeneklerinden birini işaretleyiniz, Tamam düğmesini tıklayınız. 139

148 Sıralama sırası; değere veya veri türüne dayalı olarak verileri düzenleme yolu. Verileri, abecesel olarak, sayısal olarak veya tarihlere göre sıralayabilirsiniz. Sıralama sıraları artan (1den 9a, adan zye) veya azalan (9dan 1e, zden aya) sıra kullanır. Şekil 36. Sırala penceresi Sıralama işleminde maximum üç tane ölçüt verilebilir. Bu ölçütler diğeriki ölçütleri de bağlayıcıdır. Bir ölçüte göre sıralama yapılmış bir tabloda,2.bir ölçüt uygulayarak, 1. ölçütün sıralaması bozulmadan 2. ölçüte göre sıralamayapılır. Örneğin; Bir sınıftaki öğrencilere ait vize ve final notları girilerek,başarı değerlendirmeleri alınacaktır. Girilen Vize1,Vize2,Final değerlerine göre Başarı durumları değerlendirilmektedir. Sıralama ölçütünü Final, Ortalama ve Başarı durumlarına göre yapacağız. Final, Ortalama ve Başarı sütunları seçilir.veri menüsünden Sırala komutu çalıştırılır. Ölçütler Artan/ Azalan değerlere göre sıralama gerçekleştirilir. Sıralama ölçütünün verilmesi Sıralama işleminin son hali 140

149 1.5.8 Verileri Süzmek Yapılmış bir veri tablosunun belli bir kritere göre süzülebilmesini (incelenebilmesini) sağlar. Yani bu komut sayesinde tablo içerisinde koşulu sağlayan kayıtlar bulunabilir, başka bir yere kopyalanabilir ya da silinebilir. Otomatik süz: Bir listede görüntülemek istediğiniz öğeleri seçmenin en hızlı yoludur. Tablonun otomatik olarak süzülebilmesi sağlanır. Yani bu seçenek çalıştırıldığında tablonun ilk satırındaki bilgilerin yanına açılır liste kutucu u oluşur ve bunun yardımıyla sadece istenilen kayıtlar ekrana listelenebilir. Bunun için; Veri menüsünden Süz - Otomatik Süz komutları çalıştırılır., Sütunda görüntülemek istediğiniz öğeler belirlenir, Listeyi, aynı sütundaki iki değere göre süzmek ya da eşitten başka karşılaştırma işleçleri uygulamak için, sütundaki oku tıklatın, sonra özele tıklatın. Bir sütuna bir süzgeç uyguladığınızda, diğer sütunlar için kullanılabilen süzgeçler, yalnızca süzülen listede görünen değerlerdir. Şekil 37. Otomatik Süz penceresi Otomatik süz ile bir sütuna en fazla iki koşul uygulayabilirsiniz. Bir sütuna üç ya da daha fazla koşul uygulamanız gerekiyorsa, hesaplanan değerleri ölçütünüz olarak kullanın ya da kayıtları, gelişmiş süzgeçler kullanabileceğiniz başka bir konuma kopyalayın Bölmeleri Dondurmak Etkin çalışma sayfasındaki üst pencereyi, sol pencereyi veya her ikisini de dondurur. Çalışma sayfasında kaydırma yaparken sütun ve satır başlıklarının görünüm içinde kalmasını sağlamak için pencereleri dondur düğmesini kullanın. Çalışma sayfasındaki başlıkların dondurulması, yazdırmayı etkilemez. 141

150 Şekil 38. Bölmeleri dondurma komutu Bölmeleri dondur komutu ile seçili alanın üstündeki satırların ve solundaki sütunların sabit kalmasını, seçili alan yok ise ekranın tam ortasından dört eşit parçada görüntülenmesini ve bu sayede dikey çizginin solunun ve yatay çizginin üstünün sabit kalması sağlanır. Şekil 39. Bölmelerin dondurulması Kaydırma çubuklarını kaldırmak ve sütun başlıklarını sabitlemek istiyorsanız, bölmeyi yaptıktan sonra pencere menüsünden bölmeleri dondur komutunu çalıştırın. Hem bölme çizgileri hem de kaydırma çubukları ekrandan silinecek ama bölmeler aynen korunacaktır.bölmeleri çöz komutu ile de normal görüntüye geçilmesi sağlanır. 142

151 Grafik Eklemek Excel girilen verilerden grafik çizme konusunda oldukça gelişmiş özelliklere sahiptir. Bunun için grafik çizilecek tablo hazırlandıktan sonra araç çubuğunda bulunan düğmesinden veya Ekle menüsünüden Grafik komutundan faydalanılır. Şekil 40. Örnek grafiğimiz Karşınıza çıkan iletişim penceresinde; Şekil 41.Grafik Sihirbazı penceresi Öncelikle grafiği çizdirilecek veriler seçilmesi gerekir, Ardından gösterilen düğme veya Ekle menüsünden Grafik komutu tıklanır, Çıkan pencereden istediğimiz grafik türü ve bunun alt türünü seçtikten sonra İleri düğmesi ile bir sonraki adımda Şekil 42 deki iletişim kutusu çıkar. Burası grafiği oluşturan veri aralığının belirtildiği bölümdür. Seçilen veri otomatik olarak bu aralığa aktarılmıştır. İstendiğinde veri aralığı kısmını değiştirerek, grafiğin şeklini değiştirmek de mümkündür. 143

152 Şekil 42. Grafik kaynak verisi iletişim penceresi Daha sonra iler düğmesi tıklanarak grafik seçenekleri (Şekil 43) tablosu açılır. Başlıklar sekmesinde, isteğe bağlı olarak grafik başlığı, kategori ekseni, değer ekseninin adı yazılır. Eksenler sekmesinde, kategori ve değer ekseni seçenekleri işaretlenerek grafik alanına eklenmesi sağlanır. Kılavuz Çizgileri, sekmesi kullanılarak, grafiğin daha iyi okunabilmesi için sütunların arkasına yatay ve dikey kılavuz çizgileri eklenir. Gösterge sekmesine tıklanarak grafik açılamasını gösteren göstergenin nereye yerleştirileceği belirlenir. Veri Etiketleri sekmesinden, sütunları oluşturan verilerin sütunların üzerine eklenmesi sağlanır. Veya yok seçeneği seçilerek, hiçbir değer grafikte gösterilmez. Veri Tablosu sekmesinde veri tablosunu göster seçeneği işaretlenerek, rafiği oluşturan veri tablosu, grafiğin altına eklenir. Şekil 40'daki grafiğimizi Adı Soyadı ve Not Ortalaması sütunlarına göre seçtik, girilmiş olan 4 öğrencinin adlarına göre, aldıkları not Ortalama değerlerine göre Sütun grafiğimizin sonucunu aşağıda görmektesiniz. 144

153 Şekil 43. Seçili grafik türüne göre son hal Burada grafik türünü sütun, çubuk yapabildiğimiz gibi pasta, çizgi, alan vs. de yapılabilir. Şimdi bir de pasta grafiği içinde bir örnek yapalım. Şekil 44 Örnek Garifiğimiz 145

154 Şekil 45. Grafik Sihirbazı Penceresi Şekil 46. Seçili Grafik türüne göre son hal Grafiği Düzenlemek Grafik çizimi bittikten sonra eğer grafik türü ya da grafik özellikleri ile ilgili değiştirmek istediğimiz kriterler olursa grafiğin herhangi boş bir yerinde sağ fare tıklanarak çıkan pencereden değiştirmek istediğimiz özellik komutu tıklanır. Şekil

155 Şekil 47. Grafik Özellikleri Grafik alanını ve iç kısımdaki çizim alanını belirleyen siyah çizgiler üzerindeki kutucuklar tıklanıp sürüklenerek, grafik ve çizim alanını genişletilebilir. (Şekil 48) Şekil 48. Grafik alanını genişletmek. Yazı fontlarını küçültmek için, x kategori ekseninde bulunan yazının üzerine sağ düğme ile tıklanarak açılan menüden ekseni biçimlendir seçeneği seçilir ve açılan tablodaki yazı tipi sekmesinden gerekli düzenleme yapılır. (Şekil 49) 147

156 Şekil 49 Yazı fontlarını küçültmek Ekseni Biçimlendir sekmesi tıklanır. Açılan pencerede Ölçek sekmesi yardımıyla eksen biçim ayarları yapılır. Desenler sekmes yardımıyla renklendirilebilir. Şekil 50 Ekseni Biçimlendir İletişim Kutusu 148

157 SUNUM PROGRAMI MICROSOFT POWERPOINT

158

159 BÖLÜM 5 SUNUM PROGRAMI 1.1 Sunum Programı Olarak Microsoft PowerPoint Belirli bir konuyu bir gruba bilgisayar üzerinden takdim etmek, yani sunmak söz konusu ise, yapılması gereken şey öncelikle ilgili sunuyu hazırlamak olmalıdır. Bu bölümde bilgisayarda Microsoft PowerPoint kullanarak bir sununun nasıl hazırlanacağı gösterilmiştir. Microsoft PowerPoint XP sunu grafik yazılımıdır. PowerPoint kullanarak, metin, şema, fotoğraf, resim, ortam dosyası ve canlandırılmış özel efektlerle birleştiren slayt kümeleri oluşturup gösterebilirsiniz. Çalışmanızı elektronik olarak ya da etkileşimli biçimde World Wide Webde sunabileceğiniz 35 mm lik slaytlara, asetatlara yazdırılmış dağıtım çıktılarına dönüştürebilirsiniz. Öğretme, ikna etme ya da açıklama gereği duyduğunuzda, PowerPoint anlaşılır ve dikkat çeken sunular oluşturmanıza yardım edebilir Sunum Program Uygulamasını Başlatmak Şekil 1. Microsoft PowerPoint uygulamasının başlatılması Öncelikle Başlat - Programlar - Microsoft Powerpoint komut sırasını takip ederek PowerPoint XP programını başlatmalısınız Temel Kavramlar PowerPoint XP ile sunu hazırlamaya başlamadan önce bölüm boyunca sürekli kullanacağımız PowerPoint terimlerini tanımlamalıyız. SLAYT (SLIDE) : Bir sunudaki tek bir sayfaya slayt denir. B ir slaytın içinde; metin, grafik, clipart nesneleri, resim, video klipleri veya ses klipleri bulunabilir. 149

160 Şekil 2. Slayt nesnesi SUNU <SUNUM> (PRESENTATION) : Bir konunun belli bir düzen çerçevesinde anlatılması için uygun slaytların bir araya getirilmesi ise sunu oluşturulur. Şekil 3. Sunum nesnesi TASLAK (OUTLINE) : Slayt üzerinde görünen yazıları içerir. Taslaklarda sadece slayt başlıkları ve slayt metinleri yer alır. Şekil 4. Taslak nesnesi 150

161 DİNLEYİCİ NOTLARI <BİLDİRİ> (HANDOUTS) : Sunum sırasında dinleyicilere dağıtılmak üzere hazırlanan çıktılardır. Slaytların kağıt üzerine çıkarılmış hali de denilebilir. Bir sayfaya bir veya daha fazla slayt bir arada bastırılabilir. KONUŞMACI NOTLARI (SLIDE NOTES ) : Konuşmacı tarafından sunum sırasında hatırlatma amacıyla hazırlanan ve kağıt çıktısı olarak da alınabilen notlardır Pencere Yapısı Şekil 5. Konuşmacı notları PowerPoint de sunu hazırlarken sürekli karşılaşacağınız temel terimleri inceledikten sonra şimdi PowerPoint program penceresini tanımaya başlayabiliriz. Şekil 6 da gösterilen PowerPoint penceresi varsayılan ayar olarak bir slayt ve üç çalışma alanı görüntüleyerek açılır. Bunlar Anahat sekmesi, Slaytlar sekmesi ve notlar için olan alandır. Normal görünümü, bir sunu oluşturmak ya da onu açmak için gereken bilgi, komut ve denetimleri Web sayfasındaki bağlantılar gibi görüntüleyen görev bölmesiyle açılır. 151

162 Şekil 6. Microsoft PowerPoint pencere yapısı Görünüm Stilleri Sunu oluşturmak ve değiştirmek amacıyla PowerPoint i etkili kullanmak için, PowerPoint görünümlerine alışmanız gerekir. Varsayılan ayar olarak, PowerPoint Normal görünümde açılır ama PowerPoint penceresinin sol alt köşesindeki düğmelerini tıklayarak diğer görünümleri de görüntüleyebilirsiniz. PowerPoint programının 5 temel görünüm tipi vardır. Bunlar; Normal, Taslak, Slayt, Slayt Sıralayıcısı ve Slayt Gösterisi'dir. Sırasıyla görünüm tiplerini inceleyelim; Normal Görünüm: Bir sununun üç temel öğesi olan anahat (taslak), slayt ve kullanıcı notlarının her birinin kendi bölmesinde yer aldığı görünüm tipidir. Bu bölmeler sununuzun genel görünümünü sağlar ve kendi kısımları üzerinde çalışmanıza olanak sağlar. Sununuzun içeriğini düzenlemek ve geliştirmek için anahat bölmesini, slaytlara ses, film, grafik ve metin eklemek için slayt bölmesini, konuşmacı notları eklemek için ise not bölmesini kullanabilirsiniz. Şekil 7.Normal görünüm Anahat <Taslak> (Outline) Görünümü: Sununuzun içeriğini geliştirmek için outline görünümünü kullanabilirsiniz. Normal görünümde olduğu gibi burada da slayt görünümü üzerinde değişiklik yapabilir veya slayta notlar ekleyebilirsiniz. 152

163 Şekil 8. Anahat görünüm Slayt Görünümü: Her slaytın ön izlemesi için slayt görünümünü kullanabilirsiniz. Slaytlar arasında geçiş yapabilir. Şekil 9. Slayt görünümü Slayt Sıralayıcısı Görünümü: Slaytlar arasındaki geçişi ve slayt sıralarını düzenlemek için bu görünümü kullanabilirsiniz. 153

164 Şekil 10.Slayt Sıralayıcısı görünümü Slayt Gösterisi: Slaytlarınızı tam ekran olarak sunu gösterisi halinde görüntülememizi sağlar. Sunu gösterisini başlatmak veya sunu provası yapmak için bu görünüm kullanılır. PowerPoint te Sunu Görünümlerinin Değiştirilmesi PowerPoint te bir sunu hazırlarken istediğiniz beş görünüm tipinden birinde çalışabilirsiniz. Sunu görünümlerini değiştirmek için; Program penceresinin sol alt köşesinde durum çubuğunun üzerinde yer alan sunu görünüm ikonlarını kullanabilirsiniz. Veya menü çubuğunda; Görünüm menüsü altında yer alan görünüm seçeneklerinin kullanarak da yapabilirsiniz Araç Çubuklarının Tanıtılması Microsoft PowerPoint penceresini tanıdıktan sonra diğer programlarda olduğu gibi komutlarla yapılan işlemleri fare yardımıyla da yapabiliriz. Pencerede en üstte yer alan ve üzerinde Microsoft PowerPoint [Sunu1]yazan satıra Başlık Çubuğu denir. Üzerinde Dosya, Düzen, Görünüm, Ekle gibi menü başlıklarının bulunduğu satıra Menü Çubuğu denir. Menülerden yapılan işlemlerin fare yardımıyla yapılması işlemi için de araç çubukları kullanılmaktadır. Araç çubuklarını ilave etmek için Görünüm menüsünden Araç çubukları komut sırası takip edilmelidir. PowerPoint programında kullanılan araç çubukları; Standart Araç çubuğu, Biçimlendirme Araç çubuğu ve Çizim Araç çubuğudur. Şimdi sırasıyla araç çubuklarını tanıyalım; 154

165 Standart Araç Çubuğu: Menülerde bulunan temel komutların kısayol simgelerinin yer aldığı araç çubuğudur. Şekil 11. Standart Araç çubuğu Biçimlendirme Araç Çubuğu: Slaytlarla ilgili biçim ayarlarının kısayol simgeleriyle yapılmasını sağlar. Şekil 12. Biçimlendirme Araç çubuğu Çizim Araç Çubuğu: Slaytlarınıza resim, kuruluş şeması, grafik ve otomatik şekil nesnelerini eklemenizi ve düzenlemenizi sağlayan kısayol simgeleri bulunur. Şekil 13. Çizim Araç çubuğu Araç Çubuklarının Ekranda Gösterilmesi ve Kaldırılması Microsoft PowerPoint penceresindeyken menü çubuğu üzerinde (ekranın boş bir yerinde) farenin sağ tuşuyla tıklayarak açılan menüden herhangi bir araç çubuğunun üzerine gelinip, farenin sol tuşuyla bir defa tıklayarak seçilen araç çubuğu eklenmiş olur. Aynı şekilde kaldırmak için de seçili olan araç çubuğuna da tekrar fare yardımıyla tıklayarak kaldırılması sağlanır. Ya da Görünüm menüsü Araç çubukları komutları uygulanarak, araç çubukları ekrana getirilip, kaldırılabilir. Şekil 14. Araç çubuklarının eklenmesi/kaldırılması 155

166 1.2 Dosya İşlemleri Yeni Komutu PowerPoint programını çalıştırdığımızda karşınıza 4 seçenekli diyalog kutusu ile beraber PowerPoint XPprogram penceresi gelir. (Şekil 15) Şekil 15. Yeni sunu açma seçenekleri Diyalog kutusunda, yeni bir sunu açmak için; Akıllı İçerik Sihirbazı, Tasarım Şablonu ve Boş Sunu seçenekleri yer alır. Bu seçenekler sunu oluşturmak için kullanılan farklı yöntemleri içermektedir; 1.seçenek - Akıllı İçerik Sihirbazı : Bu seçenek en hızlı sunu yaratma yoludur. Sunu yaratma adımları boyunca bir sihirbaz kullanabilirsiniz. Eğer sunu yaratmaya nereden başlayacağınızı bilmiyorsanız bunun için Akıllı İçerik Sihirbazı size yardımcı olur. Bir akıllı içerik sunusu genellikle değişik kategoriler için mantıklı sıralama izleyen 5 ile 10 arası slayttan oluşan bir sunudur. Otomatik İçerik Sihirbazı ile sunu yaratmak için; Ø Dosya menüsünden Yeni komutu çalıştırılır. Ø Karşınıza gelen diyalog penceresinde Akıllı İçerik Sihirbazı seçeneğini seçebilirsiniz. Ø Ya da Dosya menüsünden Yeni komut sırasını takip ederek açılan YENİ SUNU penceresinin GENEL sekmesinden Akıllı İçerik Sihirbazı nı başlatabilirsiniz. 156

167 Şekil 16. Akıllı içerik sihirbazı Akıllı İçerik Sihirbazı penceresi açıldığında karşınıza gelen iletişim penceresindeki bilgileri okuyun ve devam etmek için İLERİ tuşunu kullanın. Şekil Akıllı içerik sihirbazı Ø Sihirbazın size belirttiği adımlar boyunca sununuzun türünü, sununuzun çıktı tipini, sunu başlığını ve her slaytta bulunmasını istediğiniz nesneleri belirtin. Ø SON tuşu ile sihirbazı sonlandırın. 157

168 Ø Karşınıza anahat görünümünde gelen sunuda gerekli alanları doldurarak sununuzu tamamlayabilirsiniz. 2.seçenek - Tasarım Şablonu: Sunu oluşturmada önceden belirlenmiş biçimlendirme ve yer tutucu metin içeren özel bir belge tipi olan tasarım şablonu kullanabilirsiniz. PowerPoint etkili sunular oluşturmak için, ustaca hazırlanmış şablonlardan oluşan bir koleksiyonu kullanabilirsiniz. PowerPoint te her şablon yalnızca metin eklemeniz gereken bir biçem ve renk düzeni sunar. Sunu hazırlamanın herhangi bir aşamasında (sunuyu hazırlamaya ilk başladığınızda veya içeriği geliştirdikten sonra ) şablon uygulayabilirsiniz. Bir sunuyu şablonla yaratmak için; Ø Dosya menüsünden Yeni komutu çalıştırılır. Karşınıza gelen diyalog penceresinde Tasarım Şablonu seçeneğini seçebilirsiniz. Şekil 17. Akıllı içerik sihirbazı Ø Ya da Dosya -Yeni komut sırasını takip ederek açılan YENİ SUNU penceresinin TASARIM ŞABLONLARI sekmesinden istediğiniz şablonu seçerek sununuza uygulayabilirsiniz. İçeriğini geliştirdiğiniz var olan bir sunuya şablon uygulamak veya bir şablon uygulamasını bir başkası ile değiştirmek için; Ø Menü çubuğunda Biçim-Tasarım Şablonu komut sırasını takip ederek istediğiniz bir şablonu seçiniz ve OK tuşuna tıklayarak sununuza seçtiğiniz şablonu uygulayınız. 158

169 3.seçenek - Boş Sunu: Sunu hazırlamaya sıfırdan başlamak isterseniz boş sunu seçeneğini seçebilirsiniz. Ø Dosya menüsünden Yeni komutu çalıştırılır. Ø Karşınıza çıkan pencereden Boş Sunu seçeneğini işaretleyin. Ø Ya da standart araç çubuğunda yer alan Yeni Sunu" ikonuna tıklayabilirsiniz. Ø Karşınıza gelen yeni slayt penceresinden istediğiniz biçimdeki slaytlardan birini seçebilirsiniz Aç Komutu Şekil 18. Yeni sunu oluşturmak PowerPoint dosyaları bilgisayarda ppt uzantısı ile saklanır. Bu uzantı ile sabit diskte saklanmış, varolan bir sunuyu, PowerPoint i ilk başlattığınızda karşınıza gelen diyalog penceresinden açabilirsiniz. Varolan bir sunuyu, PowerPoint i başlattıktan sonra, Menü çubuğundan Dosya -Aç komut sırasını takip ederek açabilirsiniz. Eğer dosyanızın saklandığı yeri bilmiyorsanız arama yaparak dosyanızı bulabilirsiniz. Bir sunuyu açmak için; Ø Menü çubuğundan Dosya- Aç komut sırasını takip edin. 159

170 Ø Sık kullanılan bir dosyaya erişmek için AÇ penceresinde yer alan Kayıt Yeri" simgelerinden faydalanabilirsiniz. Ø Dosya bir klasör altında saklısı ise BAK açılır listesinden klasör adını seçebilirsiniz. Ø Açmak istediğiniz dosyayı bulduğunuzda üzerine çift tıklayın. Bir sunuyu bulmak için; Şekil 19. Varolan sunuyu açmak Ø Menü çubuğundan Dosya -Aç komut sırasını takip edin. Ø Dosya adını anımsadığınız kadarı ile yazın. PowerPoint, bu karakterleri var olan dosya adları ile eşlemeye çalışır. Ø Ø Ø ARAÇLAR açılır listesine buradan da BUL komutuna tıklayın. Gerekirse ALT KLASÖRLERİ ARA onay kutusuna tıklayın. ŞİMDİ BUL butonuna tıklayın. Sonra açmak istediğiniz dosyaya çift tıklayın. 160

171 Şekil 20. Bul penceresi Kapat Komutu Açık olan etkin PowerPoint dosyasını kapatır. Fakat Microsoft PowerPoint programının penceresi aktif durumdadır, kapanmaz. Şekil 21. Bir sunuyu kapatmak Çıkış Komutu PowerPoint programından çıkılır. Ya da klavyeden kısayol olarak Alt+F4 tuşlarına beraber basılarak pencere kapatılır Kaydet Komutu Bir PowerPoint sunusu yarattığınızda daha sonra üzerinde çalışabilmek için bu sunuyu bir dosya olarak diske kaydetmeniz gerekir. Sunuyu ilk defa veya yeni bir adla kaydetmek için; Menü çubuğunda Dosya- Farklı Kaydet komut sırasını takip edin. Dosya adını ve kaydedeceğiniz yeri belirterek kaydetme işlemini sonlandırın. Açık bir sunuda yaptığınız değişiklikleri kaydetmek için; menü çubuğunda Dosya à Kaydet komut sırasını takip edin. Şekil 22. Sunuyu kaydetmek NOT: PowerPoint in otomatik kayıt özelliği vardır. Kaydetme seçeneklerini değiştirmek için; 161

172 Menü çubuğunda Araçlar - Seçenekler -Kayıt Sekmesi komut sırasını takip ederek otomatik kaydetme süresini değiştirebilirsiniz. Unutmayın ki; PowerPoint programında kaydettiğiniz dosyaların uzantısı ".ppt" dir Farklı Kaydet Komutu Genelde daha önceden kaydedilmiş bir sunuyu farklı bir isim, tür, konum ve seçenek ile kaydedebilmek için kullanılan komuttur. Komutun kullanımı ilk defa kaydedilen bir dosya kaydı ile aynıdır. Daha önceden kaydedilmiş ve yeniden açılmış bir dosya üzerinde çalışıp, dosyayı yeni haliyle başka bir isimle kaydetmek (yani bir kopyasını çıkartmak) istediğinizde Dosya - Farklı kaydet komut sırası takip edilir. Bu işlem için araç çubuğu üzerindeki Kaydet düğmesi kullanılmaz Html Olarak Kaydet Komutu PowerPoint Sunumundaki dosyalarınızı web sayfası olarak kaydetmek için; Dosya menüsünden Farklı kaydet komut sırasını takip edin. Kayıt türü kısmında "Web sayfası" seçeneğini işaretleyin. Ya da Dosya menüsünden Web Sayfası Olarak Kaydet komut sırasını takip edin. ".html" uzantılı dosyalar Internet Explorer, Netscape gibi Internet gözatıcısında (browser) gözükür Sayfa Yapısı Komutu Bir sunuyu yazdırmadan önce, sunu slaytlarınızın oranlarını ve sayfa yönelimlerini ayarlamak için, Sayfa Yapısı iletişim kutusunu kullanabilirsiniz. Sayfa Yapısı iletişim kutusunu açmak için; Menü çubuğunda Dosya - Sayfa Yapısı komut sırasını takip etmelisiniz. 162

173 Şekil 23. Sayfa yapısı penceresi PowerPoint te Kullanılan Slayt Boyutları: Ø Ekran Gösterisi: Bilgisayar ekranını kaplayan 254x190,5mm slaytlar için kullanılan boyuttur. Ø Ø Letter Kağıdı: 212x275m lik sayfaya sığan slaytlar için kullanılan boyuttur. A4 Kağıdı: 210x297mm lik sayfaya sığan slaytlar için kullanılan boyuttur. Ø 35mm Slayt: 35mm slayt oranlarına uyacak 287,75x190,5mm boyutunda slaytlar için kullanılan boyuttur. Ø Asetat: Asetatlara sığacak 254x190,5mm boyutundaki slaytlar için kullanılan boyuttur. Ø Tanıtıcı: Web sayfalarında genellikle reklam olarak kullanılan 203,2x25,4mm slaytlar için kullanılan boyuttur. (Banner) Ø Özel: PowerPoint i etkin yazıcının yazdırma alanına uygun genişlik ve uzunluğa ayarlamak için özel boyutu kullanılır Baskı Önizleme Komutu PowerPoint programında hazırlamış olduğunuz sununuzdaki yazılan metinin kağıtta nasıl gözüktüğünü gösterir. Metin üzerinde son dakika değişikliklerinizi yapmanızı sağlar. Bunun için; Dosya menüsünden Baskı Önizleme komutları çalıştırılır. Veya Standart araç çubuğundan baskı önizleme düğmesine fare yardımıyla tıklanır. Ya da klavyeden kısayol olarak Ctrl+F2 tuşlarına basınız. 163

174 !Dosyanızı yazıcıya göndermeden önce baskı önizleme yaparak sayfa yapısını kontrol ediniz. Şekil 24. Baskı önizleme penceresi Şekil 24'deki baskı önizleme çubuğundaki Kapat düğmesine basılarak tekrar normal sayfa görünümüne dönebilirsiniz Özellikler Komutu Seçili olan PowerPoint sunu belgenize ait konusu başlığı, nerede ve hangi kategori içeriğinde yazıldığı gibi özelliklerini verir. Bunun için; Dosya menüsünden Özellikler komutu seçilir, Karşınıza çıkan pencerede Genel sekmesine tıklanır, Sununuza ait Tür, Konum, Boyut, Oluşturulma Tarihi, Değiştirilme Tarihi hakkında bilgi alabilirsiniz. Şekil 25.Özellikler penceresi -Genel Sekmesi 164

175 Paketle ve Gönder PowerPoint programında Dosya Paketle ve Gönder sihirbazı bağlı dosyalar dahil sununun tamamını paketlemenize yardım eder. Sununuzu disketinize, sabit diskinize veya doğrudan ağ üzerindeki başka bir bilgisayara paketleyebilirsiniz. Şekil 26. Paketle ve Gönder Sihirbazı penceresi Paketle ve Gönder Sihirbazı, tüm sununuzu başka bir bilgisayara vermek için paketlemenize yardımcı olur. Hangi sunuyu paketlemek istediğinizi "Etkin Sunu" veya "Diğer Sunu / Sunular" onay kutusunu işaretleyerek seçim yapınız. Dosyanızı hangi sürücüye kopyalayacağınızın seçimini yapınız. (Şekil 26) Son düğmesine basarak işleminizi tamamlayınız Gönder Komutu Bir posta alıcısına ya da Microsoft Word'e PowerPoint belgesi göndermek için şekil 26'daki Dosya menüsü Gönder komut sırası takip edilerek, hazırlamış olduğunuz sununuz bir posta alıcısına, Exchange klasörüne veya Microsoft Word programına gönderilmektedir. Şekil 27. Gönder komut penceresi 165

176 Sunu belgenizi Word'e gönderiyorsanız, karşınıza çıkan pencere Microsoft Word Sayfa Düzeni seçeneklerinden birini seçerek, Tamam düğmesine basınız Yazdırma İşlemi Microsoft Word'e Gönder penceresi PowerPoint te hazırladığınız bir sununun kağıt çıktısını alabilmek için öncelikle bir yazıcı seçmeniz gerekir. Eğer bilgisayarınızda yüklü bir yazıcı yoksa öncelikle bir yazıcı yüklemelisiniz. PowerPoint te slayt, anahat, not ve dinleyici notlarından oluşan tüm sunu öğelerini renkli veya siyah beyaz olarak yazdırabilirsiniz. Yazdırma işlemleri için; Dosya menüsünden Yazdır (Print) komut sırasını takip ediniz. Bu iletişim kutusu; birden çok kopya yazdırma, aralıkları belirleme, yazıcı özelliklerine erişim ve bir dosyaya yazdırma gibi seçenekleri sağlayan standart Windows özellikleri sunar. Şekil 29. Yazdır penceresi 166

177 Karşınıza çıkan iletişim penceresinde Yazdırılacak alan kısmında "Slayt - Dinleyici Notları - Not Sayfası- Anahat Görünüm" seçeneklerinden biri seçilir. Yazdırılacak kısımda Dinleyici Notları'nı seçerseniz, yatay veya dikey konumda çıktısı alınacak olan dinleyici notlarının sayfa sayısı 1'den 9'a kadar belirtilebilir. 1.3 Nesne ve Metin İşlemleri Nesnelerle Çalışmak Çizgi ve Şekil Ekleme Bir sunuyu daha etkili ve çekici hale getirmek için slaytlara grafik ve şekiller eklenebilir. Sunularınıza üç tür çizim nesnesi ekleyebilirsiniz. Çizgiler, otomatik şekiller ve serbest formlar. Çizgiler; iki noktayı birleştiren düz ya da kavisli yay çizgilerdir. Otomatik Şekiller, yıldız, daire, veya oval gibi önceden belirlenmiş şekillerdir. Serbest Form, serbestçe çizebildiğiniz düzensiz bir eğri veya çokgendir. Yarattığınız çizim nesnesini, döndürme, renklendirme veya biçim değiştirme gibi birçok yöntemle değiştirebilirsiniz. PowerPoint, gölgelendirme ve üç boyutluluk gibi özel efektler sağlar. Bir resme gölge eklediğinizde, gölgenin rengini, yerini ve açısını denetleyebilirsiniz. İki boyutlu şekilleri üç boyutlu yüzeylere dönüştürebilirsiniz. Nesneyi üç boyutlu olarak döndürebilir, eğebilir veya çevirebilirsiniz. Nesnenin perspektifini denetleyebilir ve yüzey dokusunu belirleyebilirsiniz. Nesne Çizmek Sununuzdaki slaytlara herhangi bir nesne çizmek için; Şekil 30. Gülenyüz nesnesi çizmek 167

178 Çizim araç çubuğunda bulunan çizim nesnelerinden faydalanabiliriz. Bunlardan birini seçerek slayt ekranına geldiğimizde farenin sol tuşuna basılı tutarak istediğimiz boyutta nesneyi çizebiliriz. Biz burada örnek olarak bir gülenyüz çiziyoruz. (Şekil 30) Slayt üzerindeyken, Çizim araç çubuğu-temel şekiller- Gülenyüz resmini seçiniz. Farenin sol tuşuyla slayt üzerine istediğiniz büyüklükte nesneyi çiziniz.(şekil 31) Nesnenin Düzenlenmesi Şekil 31. Gülenyüz nesnesi Slayt üzerinde çizmiş olduğumuz gülenyüz nesnesini ; Şimdi gölgelendirilmiş, üzerinde " Merhaba" yazan nesne haline getirmek istiyoruz. Slayt üzerine çizilmiş gülenyüz nesnesini farenin sol tuşu ile seçiniz, Yine çizim çubuğu üzerinde bulunan Gölgelendirme stili ikonundan Gölge stili6 seçiniz, Nesne seçiliyken, farenin sağ tuşuyla Metin Ekle seçilir, Nesnenin üzerine" Merhaba " yazılır ve Enter tuşuna basılır. Nesne Özelliklerinin Değiştirilmesi: Çizmiş olduğunuz nesnenin rengi stili..vb biçimini değiştirmek için üzerinde mouse sağ tuş tıkladığımızda çıkan pencereden otomatik şekil biçimlendir seçeneği seçilerek gerekli değişiklikler yapılabilir. 168

179 Nesnelerin Hizalanması : Şekil 32. Otomatik Şekil Biçimlendir penceresi Hizalamak istediğiniz nesneleri seçili duruma getirin. Seçmek istediğimiz nesneler üzerinde iken Shift tuşunu basılı tutup, fare ile sol tıklayarak, Daha sonra Çizim araç çubuğundan -Çiz -Hizala veya Dağıt komut satırından istediğiniz dağıtım seçeneğini seçebilirsiniz. Nesnelere 3 boyutlu görünüm verilmesi: Şekil 33. Nesneleri hizalamak Değiştirmek istediğimiz çizim nesnesini seçip, Çizim araç çubuğundan - 3-D biçemini tıklayarak istediğimiz 3 boyulu görünümlerden birini seçebiliriz. 169

180 Nenelerin öne arkaya taşınması : Şekil 34. Nesnelere 3 boyutlu görünüm verilmesi Çizmiş olduğunuz nesneleri sıraya koyabiliriz. Bunun için; Öne yada arkaya taşımak istediğimiz nesneyi seçili duruma getirin, Sonra Çizim araç çubuğu - Çiz -Sıra komut sırasını takip ederek çıkan pencereden istediğiniz seçeneği seçebilirsiniz. Nesnelerin Döndürülmesi ve Çevrilmesi: Şekil 35. Nesnelerin sıralanması Nesneyi istediğimiz yönde döndürebilir, yönelimini değiştirebiliriz. Bunun için; Döndürmek istediğimiz nesneyi seçtikten sonra, Çizim araç çubuğu- Çiz- Döndür / Çevir - Serbest döndür komut sırası takip edilir, 170

181 Nesnenizin istediğimiz yönde yönelimini serbest döndürme noktalarından değiştirebilirsiniz. Şekil 36. Nesnelerin döndürülmesi Yay Nesnelerinin Çizilmesi ve Düzenlenmesi: Çizim araç çubuğu -Otomatik şekil komut sırasını takip ediniz, Çizgi sekmesinden serbest form seçeneğini seçiniz. Daha sonra slayt üzerinde farenin sol tuşunu basılı tutarak, İstediğimiz düzende çizgi çizebilirsiniz. Yine aynı yerden eğri ikonunu tıklayarak eğik çizgiler (ör. Yay gibi) çizebiliriz. Nesnelerin Gruplandırılması: Şekil 37. Yay Nesnelerinin Çizilmesi Öncelikle gruplandırmak istediğimiz nesneleri seçili duruma getiririz, Shift tuşuna basılı tutarak, farenin sol tuşu ile nesneleri seçebilirsiniz. Seçim işleminden sonra Çizim araç çubuğu-çiz - Gruplandır komut sırasını takip ederek seçmiş olduğumuz nesneleri gruplandırabilirsiniz. Grubu çözmek eski haline getirmek için ise, yine aynı yerden Grubu Çöz sekmesi kullanılarak eski haline geçilebilir. 171

182 Şekil 38. Nesnelerin Gruplandırılması Nesnelere Gölge Yaratmak: Slaytınızdaki nesnelere gölge ekleyerek derinlik duygusu yaratabilirsiniz. Bunun için; Gölge eklemek istediğiniz nesneyi seçili duruma getirdikten sonra, Çizim çubuğu-gölgelendirme komutu altında bulunan seçeneklerden biri seçerek yapabilirsiniz. Tablo Eklenmesi: Şekil 39. Nesnelere Gölge Yaratmak Slayt sununuza tablolar eklemek, veri grupları arasındaki önemli eğilimleri ve ilişkileri göstermenin mükemmel bir yoludur. Slayt üzerinde yer alan verileri bir tablo halinde yazabiliriz. Bunun için; Ekle - Tablo komut sırası takip edilerek istediğimiz satır ve sütun sayısında tablo ekleyebilirsiniz. Burada çıkan tablolar ve kenarlıklar araç çubuğunda faydalanarak tablonuza yeni bir sütun, satır ekleyebilir; hücre içerisindeki verileri hizalayabilirsiniz. 172

183 Bir Organizasyon Şemasının Eklenmesi: Şekil 40. Tablo eklemek Slayt üzerinde bir kuruma ait organizasyon şeması ekleyebilirsiniz. Bunun için; Ekle - Resim - Kuruluş Şeması komut sırası kullanılarak bir organizasyon şeması eklenebilir. WordArt Nesnesinin Eklenmesi: Şekil 41. Kuruluş şeması eklemek Slaytlar üzerinde çeşitli yazılarda metin yazıları yazabilirsiniz. Bunun için; Çizim çubuğu - WordArt nesnesini seçiniz, İstediğiniz metin yazısını wordart düzeninde yazabilirsinz. 173

184 Bir Microsoft Excel Grafiğinin Eklenmesi: Şekil 42. WordArt galerisi Slaytımıza Microsoft Excel penceresinden faydalanarak bir grafik ekleyebiliriz. Bunun için; Ekle - Grafik komut sırası kullanarak, Grafik eklenecek veri sayfasında veriler belirlenir. Belirtilen veri sayfası düzeninde grafik slayta eklenir. Ekranda veri sayfasının görüntülenip kaybolması için, Görünüm - Veri sayfası sekmesini kullanabilirsiniz. Grafikte bir hücre seçmek için; grafik üzerinde o hücreyi seçebilirsiniz. Satır seçmek için satır numarasını; sütun seçmek için sütun harfini; tüm hücreleri seçmek için sol üstteki başlık düğmesini seçiniz. Şekil 43.Grafik Eklenmesi 174

185 NOT : Eğer yeni bir slayt yaratarak grafik eklemek istiyorsanız; Ekle - Yeni Slayt seçeneğinden Grafik ve metin olan slayt türünü seçerek yapabilirsiniz. Şekil 44. Slayt Düzeninden grafik eklenmesi Grafik Verisini Biçimlendirmek: Slayt üzerinde grafiği seçip, Veri sayfasında herhangi bir hücreyi seçiniz, Biçim menüsünden yazıtipi komutu verilerek çıkan pencereden gerekli düzenlemeler yapılabilir. Veri Sayfasının Sayılarını Değiştirmek: Şekil 45. Grafik verisinin biçimlendirilmesi Veri sayfasından biçimlendirmek istediğiniz veriyi seçin. Biçim menüsünden Sayı sekmesini tıklayın. Uygulamak istediğiniz biçemi tıklayın. 175

186 Şekil 46. Veri sayfasının sayılarını değiştirmek Grafik Türü Seçmek: Sununuzda değiştireceğiniz slaytı seçiniz, Standart araç çubuğunda grafik türü seçiniz. (Şekil 47) Şekil 47. Grafik türü seçmek Standart bir grafik türü uygulamak için; Grafik - Grafik türü komutunda çıkan pencereden herhangi birini seçebilirsiniz. 176

187 Şekil 48. Grafik türü penceresi Yine bu pencere yardımıyla özel grafik türü seçebilirsiniz. Grafiği Özelleştirin: Grafik - Grafik Seçenekleri komutunu vererek grafiğinizde gerekli düzenlemeleri yapabilirsiniz Metin Geliştirmek Metin Biçimlendirme Şekil 49. Grafik seçenekleri penceresi PowerPoint in hazır şablonları metin nesneleri için önceden hazırlanmış stiller sağlamasına karşın, metinlerin biçimi isteğe göre değiştirebilir, bir sözcüğü ya da tüm metin nesnesini ya da daha fazlasını vurgulayabilirsiniz. Metin nesnesini biçimlendirmek için; 177

188 Biçimlendirme araç çubuğu nda yer alan Yazıtipi simgeleri seçilebilir, Veya Biçim menüsünden Yazı Tipi komut sırasını takip ederek açılacak iletişim penceresini kullanabilirsiniz. Şekil 50. Biçimlendirme araç çubuğu Şekil 51. Yazı Tipi penceresi Bu şekilde seçili metnin veya tüm metin nesnesinin yazı tipini, rengini, kalın, italik veya altı çizgili olmasını sağlayabilirsiniz. Metin Nesnesini Taşıma Slayt üzerindeki metin nesnesini fare ile seçtikten sonra, Farenin sol tuşuna basılı tutarak göreceğiniz dört yönlü ok ile nesneyi slayt üzerinde istediğiniz bir yere taşıyabilir, Ve seçili metin nesnesi üzerinde oluşan iki yönlü ok ile nesneyi boyutlandırabilirsiniz. Metin Kutusu Yaratma Slaytınıza metin eklemek için genellikle başlık, alt başlık veya madde imli liste yer tutucularını kullanırsınız. Ancak standart yer tutucular dışında bir yere metin eklemek isterseniz o zaman metin kutusu yaratabilirsiniz. PowerPoint in otomatik şekil biçemleri ile çok farklı şekillerde metin kutuları yaratabilirsiniz. Metni otomatik bir şekil içine yerleştirdiğinizde şeklin bir parçası olur. Metin kutusu yaratmak için, Çizim araç çubuğu üzerinde yer alan Metin Kutusu seçeneğini kullanın. 178

189 Otomatik Şekle Metin Eklemek Ø Çizim araç çubuğu nda yer alan Otomatik Şekil e tıklayın açılan listeden bir otomatik şekil seçin ve slayt üzerine taşıyın. Ø Şekil seçili durumda dururken çizim araç çubuğu üzerinde Metin Kutusu nu seçin Ø Şekil üzerine istediğiniz metni yazın Metin Nesnesinin Özelliklerini Değiştirmek Şekil 52. Metin eklemek Ø Slayt üzerindeki nesneyi seçin. Ø Farenin sağ tuşuna tıklayın. Açılan komut listesinde Otomatik Şekil Biçimlendir komutunu seçin. Ø Otomatik şeklin istediğiniz özelliklerini bu iletişim penceresinde yer alan sekmelerle değiştirebilirsiniz. Metin Nesneleri İle Çalışırken Hata Düzeltme ve Otomatik Biçimlendirme Yazım hataları vermek istediğiniz gerçek iletiden izleyici uzaklaştırır. PowerPoint metni hatasız yazmanızı sağlamak için birçok araç sunar. Gerekli dil desteğini sağladığınızda, sununuzdaki yazım yanlışlarını denetleyebilirsiniz. PowerPoint te yazım denetimi yapmak için, Ø Menü çubuğunda Araçlar-Yazım Denetimi komut sırasını takip ederek açılan iletişim penceresini kullanabilirsiniz. Yazma işlemi sırasında PowerPoint'in otomatik olarak yazım denetimi yapmasını istiyorsanız, Ø Yine menü araç çubuğunda Araçlar - Seçenekler komut sırasını takip ederek açılan pencerede Yazım Denetimi ve Stil sekmesine gelip, burada Yazarken yazımı denetle seçeneğini işaretleyin. Böylece çalışırken otomatik yazım denetimini aktif hale getirmiş olursunuz. Hatalı yazdığınız kelimeleri PowerPoint altı kırmızı çizgi ile çizili olarak size gösterir. 179

190 PowerPoint in otomatik biçimlendirme özelliği de vardır. PowerPoint sıra slaytlarını, kesirleri ve tireleri, biçimlendirilmiş otomatik düzeltmeleri, bir numara ile belirtilen öğeleri ve alıntıları tanır ve onları siz yazdıkça biçimlendirir. Örneğin, siz 1/2 yazdığınızda o bunu ½ olarak düzeltir. Madde İmleri Kullanma Şekil 53. Madde İşaretleri ve Numaralandırma penceresi Sunu hazırlarken slayt üzerinde metinleri başlarına yerleştirdiğiniz madde imleri ile daha ilgi çekici hale getirebilirsiniz. Bir metin nesnesi içinde bir yere madde imi koymak isterseniz, Ø Madde imi koymak istediğiniz yere tıklayın. Ø Menü çubuğunda yer alan Biçim - Madde İşaretleri ve Numaralandırma komut sırasını takip ederek açılan iletişim penceresinden istediğiniz madde imini seçip kullanabilirsiniz Anahat Geliştirmek Bir sunu üzerinde çalışırken öncelikle sununuzda anlatacağınız fikirle ilgili bilgileri bir anahat halinde listelemelisiniz. PowerPoint tin Normal ve Anahat görünümlerinde yer alan Anahat Penceresi bunun için size yardımcı olur. Anahat görünümünde düşüncelerinizi başlıklar ve alt maddeleri halinde ifade edebilir ve bunları slayt üzerine aktarabilirsiniz. Anahat görünümündeyken CTRL+ENTER tuş bileşimini kullanarak anahat penceresine yeni bir slayt ekleyebilirsiniz. Eğer anahat görünümünde yer alan bir slayttan birden fazla çoğaltmak isterseniz, menü çubuğunda Düzen- Çoğalt komut sırasını takip etmelisiniz. Böylece çoğaltılan slaytın hemen arkasında yeni slaytı görebilirsiniz. 180

191 1.3.4 Bir Anahat Görünümünü Değiştirmek Anahat görünümünde yer alan metinin slayt üzerindeki girintilerini ayarlamak için; Şekil 54. Anahat araç çubuğu Anahat araç çubuğunu kullanabilirsiniz. Anahat araç çubuğunu eklemek için; menü çubuğu üzerindeyken farenin sağ tuşuna tıklayın. Açılan araç çubuğu penceresinden Anahat araç çubuğunu seçin. Anahat araç çubuğunda yer alan seçenekleri kullanarak metnin anahat üzerindeki girintilerini değiştirebilirsiniz. Anahat Araç Çubuğunda Fare ile Metnin Girinti Düzeyini Ayarlamak Yükseltgemek veya indirgemek istediğiniz madde iminin üzerine fare işaretçisini taşıyın. İşaretçi dört başlı ok haline dönüştüğünde, metni yükseltgemek için soluna, indirgemek için ise sağına sürükleyin. Klavye ile metnin girinti düzeyini ayarlamak için; Metni bir düzey girintilemek için TAB tuşunu, bir düzey geri kaydırmak için SHIFT+TAB tuşunu kullanın. NOT: PowerPoint te 5 ayrı girinti düzeyi vardır. Metin girintileme işlemini cetvel kullanarak da yapabilirsiniz. CETVEL i görüntülemek için, Normal veya slayt görünümündeyken menü çubuğunda Görünüm-->Cetvel komut sırasını takip edin. 181

192 Şekil 55. Dikey -Yatay Cetvel Cetvel ile Çalışmak Bir metin nesnesini seçili duruma getirmeniz gerekir. O zaman seçili metin ile ilgili girintilemeler cetvel üzerinde aktif olur. Cetvel üzerindeki ilk satır, sol girinti ve ilk satır-sol girinti imlerini kullanarak seçili metnin girinti düzeylerini hizalayabilirsiniz. PowerPoint te 1inch aralıklarla varsayılan sekme durakları bulunur. Tab tuşuna her bastığınızda, metniniz bir sonraki sekme durağına gider. Cetvel i kullanarak sekme duraklarının yerlerini denetleyebilir ve seçili metine yeni duraklar ekleyebilirsiniz. Sekmeyi ayarladığınızda, cetvel üzerinde sekme imleri gözükür. NOT: Sekmeler, paragraftaki bir satıra değil, tüm paragrafa uygulanır. NOT: Bir sekmeyi cetvelden sürükleyerek kaldırabilirsiniz. Microsoft Word den Anahat Almak Ø Normal veya Anahat görünümünün anahat penceresinde, ardına yeni anahttı eklemek istediğiniz slaytı tıklayın. Ø Menü çubuğunda Ekle- Anahattan Slayt Al komut sırasını takip edin. Ø Eklemek istediğiniz anahattı içeren dosyayı seçin ve yerleştirin. Ekle komutuna tıklayın. 182

193 Şekil 56. Anahat Ekle penceresi Anahat veya Notları Microsoft Word e Gönderme Hem notlarınızı hem de slaytlarınızı Word programına gönderip, sözlük işlemci araçlarının tümünü kullanabilirsiniz. Bu, özellikle eğitim sunusu veya elkitabı gibi daha ayrıntılı malzemeler hazırladığınızda kullanışlıdır. Anahat, slayt veya notları Word e göndermek için, Ø Ø Menü çubuğunda Dosya-Gönder - Microsoft Word komut sırasını takip edin. İstediğiniz sayfa düzenini tıklayın ve Ok tuşuna basın. Şekil 57. Anahattı Word'e göndermek 183

194 NOT: Bir anahattı Word e gönderdiğinizde anahat dosyası RTF (Zengin Dosya Biçemi) uzantısı ile kaydedilir. Sunuyu Anahat Olarak Kaydetme Hazırladığınız sunuyu değişik dosya biçemlerinde kaydedebilirsiniz. Bu dosya biçemlerinden biride anahat olarak kaydetmedir. Bir sunuyu anahat olarak kaydetmek için; Ø Menü çubuğunda Dosya- Farklı Kaydet komut sırasını takip edin. Ø Açılan iletişim penceresinde dosyaya bir isim verin ve dosya tipi olarak da Anahat/ RTF seçeneğini seçin Asıllarla Çalışmak Şekil 58. Farklı Kaydet penceresi Asıllar; slaytlar, dinleyici ve konuşmacı notları gibi sununun her bölümü için vardır. Sununuzun biçimlendirme bilgilerini içerir. Bulunmasını istediğiniz belirli biçimsel özellikleri "ASIL" kullanarak slaytlarınızın tümüne uygulayabilirsiniz. Bu şekilde slaytlar üstünde tek tek biçimsel değişiklik yapmaya gerek kalmaz. Asılları Görüntülemek 184

195 Şekil 59. Asılları Görüntülemek PowerPoint var olan slaytları günceller ve eklediğiniz her slayta ayarlarınızı kendiliğinden uygular. Hangi asılla çalışacağınız sununuzun hangi bölümünü değiştireceğinize bağlıdır. PowerPoint programında asıllarını görüntülemek için; Ø Menü araç çubuğunda Görünüm - Asıl komut sırasını takip ederek istediğiniz yapıya ait asıla ulaşabilirsiniz.(şekil 59) Ø Asıllar üzerinde düzenlemeyi, biçimlendir araç çubuğunda yer alan komutlarla veya standart araç çubuğundaki kısa yollarla yapabiliriz. Ø Asılları kullanarak dinleyici notlarının sayfa üzerindeki yerleşimini de düzenleyebilirsiniz. Ø Asıl üzerinde slayta bir nesne ekleyebilirsiniz. (Şirket logosu, resim,..vs.) Slayttaki Asıl Artalan Nesnelerini Gizlemek Asıl üzerine yerleştirmiş olduğunuz artalan nesnelerini slayt üzerinde gizlemek isterseniz; Ø Menü araç çubuğunda Biçimlendir - Artalan komut sırasını takip edin, Ø Açılan iletişim penceresinde Asıl slayttaki arka plan resimlerini alma seçeneğini işaretlemelisiniz.(şekil 60) 185

196 1.4 Sunum Programında Slayt İşlemleri Slaytlara Düzen Vermek Slayt Taşıma İşlemi Şekil 60. Artalan nesnelerini gizlemek Slaytınızı sunu içerisinde herhangi bir yere taşıyabilirsiniz. Bunun için en kolay yöntem sunum görünümlerinden Slayt Sıralayıcısı görünümünde fare sol tuş basılı tutarak istediğiniz konuma slaytı getirip bırakabilirsiniz. Kes-Yapıştır İşlemi Bu işlem için; Şekil 61. Slayt sıralayıcısı görünümü İlk önce Görünüm-Slayt sıralayıcısı komut sırasını takip edin. Yada Anahat bölmesinde işleminizi yapabilirsiniz. Daha kesilecek slaytlar seçilir. Standart araç çubuğunda bulunan düğmesi tıklanır, Ya da Düzen menüsünden Kes komutu kullanılarak veya farenin sağ tuş yardımıyla çıkan menüden Kes komutu kullanılarak yapılabilir. Klavye yoluyla ise; Ctrl + X tuşlarına basılarak seçili alan hafızaya alınır, Daha sonra kesilecek slaytlar seçilir. 186

197 Standart araç çubuğunda bulunan düğmesi tıklanır, Ya da Düzen menüsünden Kes komutu kullanılarak veya farenin sağ tuş yardımıyla çıkan menüden Kes komutu kullanılarak yapılabilir. Daha sonra yapıştırılacak yere imleç tıklanarak standart araç çubuğundan düğmesine tıklanır Veya Düzen menüsünden Yapıştır tıklanır. Ya da farenin sağ tuşu yardımıyla çıkan menüden Yapıştır seçeneği tıklanır. Klavye yoluyla ise; Ctrl + V tuşlarına basılarak hafızadaki slaytlar ilgili yere yapıştırılır. Kopyala Yapıştır İşlemi ve Yolları Bu işlem için; ilk önce Görünüm-Slayt sıralayıcısı görünümüne geçilir. Yada Anahat bölmesinde işleminizi yapabilirsiniz. Kopyalama işlemi için; İlk önce kopyalanacak slaytlar seçilir. Daha sonra standart araç çubuğunda bulunan düğmesi tıklanır Ya da Düzen menüsünden Kopyala komutu kullanılır Veya farenin sağ tuş yardımıyla çıkan menüden Kopyala komutu kullanılarak yapılabilir. Klavye yoluyla ise; Ctrl + C tuşlarına basılarak seçili alan hafızaya alınır. Daha sonra yapıştırılacak yere imleç tıklanarak standart araç çubuğundan düğmesine tıklanır Veya Düzen menüsünden Yapıştır tıklanır. Ya da farenin sağ tuşu yardımıyla çıkan menüden Yapıştır seçeneği tıklanır. Klavye yoluyla ise Ctrl + V tuşlarına basılarak hafızadaki slaytlar ilgili yere yapıştırılır Slayt Renk Düzenlerinin Değiştirilmesi PowerPoint programında slaytlardaki renk düzenini sununuzdaki tüm slaytlara uygulayabilirsiniz. Her şablon içinden istediğiniz renk düzenini seçebilir ve uygulayabilirsiniz. Kendi renk düzeninizi de yaratabilir ve bu düzeni kaydederek diğer slayt veya sunularınızda kullanabilirsiniz. Bir Renk Düzeninin İzlenmesi ve Seçilmesi Renk düzeni iletişim penceresini açmak için; 187

198 Ø Biçim - Slayt Düzeni komut sırasını takip edin. Ø Kullanılabilir renk düzenlerini görüntülemek için Standart sekmesine geçin. Ø İstediğiniz renk düzenini seçin ve Uygula butonu ile seçili slayta veya Tümüne Uygula butonu ile tüm sununuza yeni renk düzenini uygulayın. Şekil 62. Renk düzeni penceresi Bir Slaytın Renk Düzenini Başka Bir Slayta Uygulamak Ø Slayt sıralayıcısı görünümüne geçin. Ø Uygulamak istediğiniz renk düzenine sahip slayta tıklayın. Ø Renk düzenini bir slayta uygulamak için; Biçimlendirme araç çubuğunda yer alan Biçim Boyacısı ikonuna tıklayın. Birçok slayta uygulamak içinse çift tıklayın. Renk Düzenini Özelleştirmek Ø Slayt görünümünde, renk düzenini değiştirmek istediğiniz slaytı görüntüleyin. Ø Biçimlendir - Slayt Renk Düzeni komut sırasını takip edin. Ø Özel sekmesini seçin. Ø Değiştirmek istediğiniz öğeyi seçin. Ø Renk Değiştir butonuna tıklayın. İstediğiniz renge tıklayın. Ø Renk düzeninde yaptığınız değişikliği istediğiniz slaytlara uygulayın. Yeni Renk Düzenleri Oluşturmak 188

199 Ø Ø Ø Ø Ø Ø Biçimlendir - Slayt Renk Düzeni komut sırasını takip edin. Özel sekmesine geçin. Sekiz renk taslağı seçeneğinden istediklerinizin renklerini değiştirin. Standart Düzen Olarak Ekle butonuna tıklayın. Yeni renk düzeni Standart sekmesinde gözükür. Yeni oluşturduğunuz renk düzenini istediğiniz slaytlara uygulayabilirsiniz. Arka Planı Değiştirmek Normal ya da Slayt Sıralayıcısı görünümünde, değişikliğin geçerli olacağı slaytı ya da slaytları seçin. Seçmezseniz, değişiklik, geçerli slaytın tasarım şablonunu paylaşan tüm slaytlar için geçerli olur. Biçim - Arka Plan komut sırasını takip edin. Ø Açılan iletişim penceresinde istediğiniz arka plan dolgu rengini seçin. İsterseniz arka planınıza yeni bir dokuda ekleyebilirsiniz. Şekil 63. Arka Planı Değiştirmek Diğer sunularda da kullanmak istediğiniz bir arka plan oluşturduğunuzda, aşağıdaki yollarla bu biçimlendirmeyi koruyabilirsiniz: Ø Arka planı içeren slaytı resim dosyası olarak kaydedin. Ø Bu slaytı Blank.pot dosyası olarak kaydederek, yeni boş sunular için varsayılan tasarım yapın.kaydetmeden önce varsayılan slayt üzerindeki istemediğiniz tüm,metini grafik ve efektleri silmek iyi bir düşüncedir. Ø Slayt Tasarımı görev bölmesinde kullanılabilecek bir tasarım şablonu olarak kaydedin. Kaydetmeden önce şablon üzerindeki istemediğiniz tüm slayt, metin, grafik ve efektleri silmek iyi bir düşüncedir. 189

200 Ø Sunuyu kaydedin ve Yeni Sunu görev bölmesindeki Varolan Sunudan- Yeni komutunu kullanarak onu temel alan yeni sunular oluşturun Slaytlara Şablon Uygulamak Bir Sunuyu Şablon Olarak Kaydetmek Herhangi bir sunuyu şablon olarak kaydedebilirsiniz. Bu şablondan yeni bir sunu yarattığınızda, onun içerik ve tasarımı yeni sununuzun temelini oluşturabilir. Şablonunuzu istediğiniz herhangi bir yerde saklayabilmenize karşın, PowerPoint in şablonları saklamak için kullandığı TEMPLATES klasörüne kaydetmek daha uygun olacaktır. Tasarım şablonlarını Presentation Designs klasörüne, Akıllı içerik şablonlarını ise Presentations klasörüne kaydettiğinizde bu şablonlar Dosya - Yeni komutunu takip ettiğinizde karşınıza gelecektir. İstediğiniz bir sunuyu açıp, üzerinde istediğiniz biçimlendirmeleri yapın. Sonra; Ø Ø Ø Ø Dosya - Farklı Kaydet komut sırasını takip edin. Şablonunuza bir isim verin. Şablonun kayıt tipi olarak Tasarım Şablonu nu seçin. Kayıt işlemini tamamlayın. Şekil 64. Şablon belgesini kaydetmek NOT: İsterseniz var olan bir tasarım şablonunu da yeniden düzenleyip kaydedebilirsiniz. 190

201 1.5 Belgeyi Sonlandırma İşlemleri Üstbilgi ve Altbilgi Eklemek Üstbilgi ve altbilgiler her slaytta gözükebilir. Genellikle sunu başlığı, slayt numarası, tarih ve saat, sunucu adı gibi bilgiler altbilgi ve üstbilgi olarak slaytlara veya notlara eklenebilir. Üstbilgi ve altbilgilerin sunuyu karışık göstermemesi gerekir. Slayt üzerinde veya notlar sayfasına yerleştirilen altbilgi ve üstbilgilerin varsayılan yazı tipi ve boyutlarının dinleyicilerin dikkatlerini dağıtmayacak kadar küçük olması gerekir. NOT: Genellikle başlık slaytına altbilgi veya üstbilgi eklenmez. Üstbilgi ve altbilgi eklemek için; Ø Menü çubuğunda Görünüm - Altbilgi ve Üstbilgi komut sırasını takip edin. Ø Slayt veya Notlar ve Dinleyici Notları sekmelerinden birini seçerek buradaki tercihlere göre bir slayta veya bir not sayfasına veya bir sununun tamamına altbilgi ve üstbilgi ekleyebilirsiniz. Ekrana gelen iletişim penceresinde ; Şekil 65. Üstbilgi ve Altbilgi penceresi - Slayt sekmesi Bu iletişim penceresinde iki ana seçenek bulunmaktadır. Bunlar, slayt görünümüne Üstbilgi- Altbilgi- Tarih ve slayt numarası veren slayt seçeneğidir. Burada hangi işlemi yaptırmak istiyorsanız, o seçeneğin sol tarafının işaretli olması gerekir. 191

202 Ön izlemede de görüldüğü gibi, slaytın sol alt köşesinde Tarih ve Saat; ortada Altbilgi ve sağ tarafta da slayt numarası bulunmaktadır. İkinci seçenek olan Notlar ve Dinleyici Notları, üstte görüldüğü gibi işaretlendiğinde ekrana gelecektir Sayfa Numaraları Eklemek Sununuzda hazırladığınız slaytları sıralamak için slaytlara sayfa numarası eklenebilir. Bunun için; Ekle Slayt numarası komut sırası takip edilir, Üstbilgi ve Altbilgi penceresinde "Slayt numarası" onay kutusu işaretlenir. Uygula veya Tümüne Uygula komut düğmesine tıklanır, böylece slaytlarınızı numaralandırmış olursunuz Dosyadan Slayt Al Şekil 66. Slaytlara numara eklemek Daha önceden hazırlanmış olan sunu dosyasının tamamının ya da sunu dosyasından istenen slaytların açık olan sunu dosyanıza eklenmesini sağlayabilirsiniz. Sununuza slayt/slaytlar eklemek için; Menü çubuğunda Ekle- Dosyadan Slayt Al komut sırasını takip ederek açılan iletişim penceresinden Sunu Bul sekmesindeki Göz at düğmesini tıklayınız. 192

203 Şekil 67. Slayt Bulucu Bilgisayarınızdaki kayıt yerinize göre sunu dosyanızı seçerek Aç komut düğmesini tıklayınız. Sunu dosyanızdaki slayt/slaytları seçiniz. 193

204 Ekle / Tümünü Ekle düğmesine basınız. Kapat düğmesini tıklayınız. Böylece açık olan sunu dosyanıza daha önceden hazırlamış olduğunuz slaytlarınızı ekleyebilirsiniz. Bu da size hem zaman kazandıracaktır, hem de materyal olarak kaynaklarınızdan faydalanmış olacaksınız. 1.6 Slayt Gösterisi Hazırlama İşlemleri Slaytlara Animasyon Efektleri Vermek Sunu ile dinleyiciye aktarılacak olan içeriğin daha etkili olabilmesi için, sunuya animasyon efektleri eklenebilmektedir. Efektler; ses, canlandırma ve zamanlama bazında değerlendirilebilir. Slayt üzerindeki nesneler (başlık, metin, grafik ve tablolar) ekrana, belirli bir ses ve canlandırma düzeni ile birlikte ve belirli bir zamanlama ile gelebilir. Şekil 69. Canlandırma efekti eklemek Slayt üzerindeki nesnelere ses ve canlandırma uygulayabilmek için; Canlandırma eklenecek slayt seçimi ya da nesne seçimi yapılır, Slayt Gösterisi menüsünden Özel Animasyon komutu çalıştırılır, Önceden Belirlenmiş animasyon seçenek grubundan bir tanesi seçilerek istenilen canlandırmanın seçimi yapılır. 194

205 Canlandırmaya Önizleme Yapmak: Normal görünüm ya da slayt görünüm düğmesine geçiş yapılarak önizleme yapılacak slayt görüntülenir. Slayt Gösterisi menüsünü, sonra da animasyon önizleme seçeneğiyle kontrol işlemi yapılır. Özel Bir Canlandırma Uygulamak: Normal ya da slayt görünümündeyken, nesneyi farenin sağ düğmesiyle tıklayarak Özel Animasyon seçilir. Efektler kısmından istenilen ses ve canlandırma, canlandırmanın ses ve geliş biçimi de seçilerek animasyon tamamlanır. Efekt ekle düğmesi giriş, vurgu, çıkış ve hareket yolları eklemenize izin verir. Başta liste kutusu hangi olayın animasyonu başlatacağınıza seçmenize izin verir. Özellik listesi seçili animasyon efektinin özelliklerini değiştirmenize izin verir. Seçili animasyon efektine bağlı olarak bu kutu Yön, Yol ya da Yazıtipi Boyut una deişebilir. Hız listesi, animasyonların çalışma hızını ayarlamanıza izin verir. Yeniden sırala düğmeleri seçtiğiniz animasyon öğelerinin sıralanmasını yeniden düzenlemenize izin verir. Şekil 70. Özel animasyon - Zamanlama sekmesi 195

206 Animasyon efektlerini uyguladıktan sonra, her animasyonun başlığı Özel Animasyon görev bölmesinde görünür. Ayıca, seçilen animasyon türünü, hızını, animasyonun ne zaman başlayacağını, başka bir nesneyi tıklamanın animasyonu başlatıp başlatmayacağını temsil eden bir simge ile birlikte diziyi daha ileri düzeyde ayarlama seçeneklerini içeren bir açılır liste görünür. Şekil [5.70]te gösterildiği gibi, slayt, animasyon efektlerinin gerçekleşeceği sırayı gösteren yazdırmayan bir numaralı listeyi görüntüler Slaytlar Arası Geçiş Yapmak Sununuza daha fazla görsel çekicilik vermek istiyorsanız, slaytlar arasında geçişler ekleyebilirsiniz. Geçişlere ses efekti de ekleyebilirsiniz, ancak sesleri çalmak için bir ses kartı ve hoparlöre gerek vardır. Şekil 71. Slaytlar arası geçiş 196

207 Geçiş efekti istenen slayt numarası seçilir ve geçiş belirleme kutusu açılarak istenen geçiş efektinin seçimi yapılır. Slayt gösterisi menüsünden Slayt geçişi komut sırası takip edilir, Slayt Geçişi diyalog kutusu açılır, açılır liste okuyla istenen geçiş seçilir ve Tümüne Uygula düğmesine tıklanarak sunudaki tüm slaytlar için geçiş tamamlanır. Geçiş Efekti Hızını Ayarlamak: Geçiş efekti düzenlenecek slayt seçimi slayt sıralayıcısı görünümünden seçilir, İstenilen efekt Slayt Gösterisi diyalog kutusundan seçilir ve Yavaş, Orta, Hızlı düğmelerinden biri tıklanarak hızı ayarlanır. NOT: Geçişlerde ses de eklenmek istenirse; ses açılır liste kutusundan seçim yapılır. Sunumunuzdaki slaytlar arası ilerleme işlemini(sunu zamanlaması) ise; ister fare ile istenirse de otomatik sn aralıkları ile yapılır Gösteriyi Ayarlamak PowerPoint birçok sunu durumları için uygun slayt gösterisi türleri sunmaktadır. Bir slayt gösterisini ayarlamak için; Slayt Gösterisi - Gösteriyi Ayarla komut sırası takip edilir, Açılan pencereden uygun ayarlar yapılarak sunu gösterime hazırlanır.(şekil 72) Şekil 72. Gösteriyi Ayarla penceresi Slayt Gösterisi otomatik olarak yada elle ilerletebileceğiniz geleneksel tam ekran slayt gösterisini çalıştırmak için Konuşmacı sunacak seçenek düğmesini, Slayt gösterisini bir pencere içinde çalıştırıp bazı PowerPoint komutlarına erişim olanağı tanımak için Kişi gözatacak seçenek düğmesini, Bir kabin yada bilgi noktasında kendiliğinden çalışacak bir slayt gösterisi için Bilgi noktasından gözatılacak seçenek düğmesini seçmelisiniz. Eğer sununuzda birtakım slaytları göstermek istiyorsanız; gösterimde olmasını istediğiniz slayt numarasını ilk ve son yazan metin kutularına girerek yapabilirsiniz. Özel Slayt Gösterisi Yaratmak: 197

208 Bir slayt gösterisini birden çok dinleyici grubuna sunmayı planladığımızda her dinleyici grubu için ayrı slayt gösterisi yaratmak zorunda değilsiniz. Bir slayt gösterisinden istediğiniz slaytları bir araya getirerek özel gösteriler yaratabilirsiniz. Şekil 73. Özel Gösteriler penceresi Slayt Gösterisi-Özel Gösteriler komut sırası takip edilir, (Şekil 73) Yeni düğmesi tıklanarak gösteri için bir ad yazılır. Gösteriye katmak( sunmak) istediğiniz slaytları çift tıklayarak listeye ekleyin Ve Tamam düğmesiyle Özel Gösteri Tanımlama işlemini bitirin. Özel Slayt Gösterisi Sunmak: Şekil 74. Özel Gösteri Tanımla penceresi Slayt Gösterisi menüsünden Özel Gösteriler komutu çalıştırılır, Çalıştırılmak istenen slayt gösterisi seçilir ve Göster düğmesiyle sunum yapılır. 198

209 Şekil 75. Özel slayt gösterisi sunmak Slayt Gösterisi sırasında Slaytların Gizlenmesi: Slayt sıralayıcısı görünümündeyken gizlemek istediğiniz slaytı seçiniz, Slayt sıralayıcısı araç çubuğunda Slaytı Gizle düğmesi tıklanarak, sunumda istenilen slaytlar gizlenmiş olur. Slayt Gösterisi Ekranını Ayarlamak : Bir slayt gösterisini ikinci bir ekranda, projeksiyon sisteminde ya da dizüstü bilgisayarda sunuyorsanız, PowerPoint sunu için bilgisayarınızı ayarlamanıza yardımcı olacak araçları sağlamaktadır. İlk ekranı, bir sonraki slayta önizleme yapmak, konuşmacı notlarını görüntülemek ya da izleyici grubuna göstermeden önce slaytları düzenlemek için kullanırken, ikinci ekranda slayt gösterinizi sunabilirsiniz. İkinci ekranda çalıştırmak için slayt gösterisi ayarlamak; Şekil 76. Gösteri Ayarla penceresi Projeksiyon sistemini bilgisayara bağlayınız, Slayt Gösterisi menüsünden Gösteri Ayarı komut sırasını takip ediniz, İstenilen projektör sihirbazının seçimi yapınız, 199

210 İlerleme düğmeleriyle bir sonraki adıma geçiniz ve ayarları yaparak sunum için kullanılacak düzeye getiriniz Eylem Düğmeleri Eklemek Kullanıcının belirli slaytlara ya da farklı sunulara kolayca geçebilmesini sağlamak amacıyla eylem düğmelerini kullanabilirsiniz. Bunun için; Slayt Gösterisi menüsünden Eylem düğmeleri komut sırası çalıştırılır, Eylem düğmelerden birini seçerek slayt üzerinde bu düğmeyi çiziniz, Gerekli eylem ayarlarını doldurup, istediğiniz slayta köprü oluşturabilirsiniz. Şekil 77. Eylem Ayarları penceresi Karşınıza gelen iletişim penceresinde; (Şekil 77) Program Çalıştır: Bilgisayarınızda bulunan herhangi bir programı eylem düğmesi kullanarak çalıştırmak için bu seçenek düğmesini kullanabilirsiniz. Ses Çal: Ses çal onay kutusunu tıklayarak, eylem düğmesini kullandığınız esnada herhangi bir ses ekleyebilirsiniz. Köprü: Köprüyü bir önceki ve bir sonraki slaytlara yapabildiğimiz gibi başka bir PowerPoint sunusuna da yapabilirsiniz. 200

211 Şekil 78. Başka PowerPoint sunusuna köprü Yine yapacağımız köprüyü bir Web sayfasına bağlayabilirsiniz, Şekil 79. URL için köprü 201

Donanımlar Hafta 1 Donanım

Donanımlar Hafta 1 Donanım Donanımlar Hafta 1 Donanım Donanım Birimleri Ana Donanım Birimleri (Anakart, CPU, RAM, Ekran Kartı, Sabit Disk gibi aygıtlar, ) Ek Donanım Birimleri (Yazıcı, Tarayıcı, CD-ROM, Ses Kartı, vb ) Anakart (motherboard,

Detaylı

Optik Sürücüler CD/CD-ROM DVD HD-DVD/BLU-RAY DİSK Disket Monitör LCD LED Projeksiyon Klavye Mouse Mikrofon Tarayıcı

Optik Sürücüler CD/CD-ROM DVD HD-DVD/BLU-RAY DİSK Disket Monitör LCD LED Projeksiyon Klavye Mouse Mikrofon Tarayıcı 1 Donanım Bileşenleri ve Çalışma Prensipleri Anakart (Mainboard) İşlemci (Cpu) Ekran Kartı Bellekler Ram Rom Ses Kartı Ağ Kartı TV Kartı Sabit Diskler HDD HHD SSD Optik Sürücüler CD/CD-ROM DVD HD-DVD/BLU-RAY

Detaylı

TEMEL BİLGİ TEKNOLOJİSİ KULLANIMI. Enformatik Bölümü

TEMEL BİLGİ TEKNOLOJİSİ KULLANIMI. Enformatik Bölümü TEMEL BİLGİ TEKNOLOJİSİ KULLANIMI Enformatik Bölümü - Bilgisayarın tanımı ve tarihçesi Bilgisayar, belirli komutlara göre veri işleyen ve depolayan bir makinedir. İlk bilgisayar 1950 yılında yapılmıştır.

Detaylı

BİLGİ TEKNOLOJİLERİ SMO103

BİLGİ TEKNOLOJİLERİ SMO103 BİLGİ TEKNOLOJİLERİ SMO103 2. HAFTA BİLGİSAYAR SİSTEMİ, BİLGİSAYARI OLUŞTURAN BİRİMLER VE ÇALIŞMA PRENSİPLERİ ANAKART, İŞLEMCİ VE BELLEKLER SABİT DİSKLER, EKRAN KARTLARI MONİTÖRLER VE DİĞER DONANIM BİRİMLERİ

Detaylı

BİLGİSAYAR KULLANMA KURSU

BİLGİSAYAR KULLANMA KURSU 1 2 KURS MODÜLLERİ 1. BİLGİSAYAR KULLANIMI 3 1. Bilişim (Bilgi ve İletişim) Kavramı Bilişim, bilgi ve iletişim kelimelerinin bir arada kullanılmasıyla meydana gelmiştir. Bilişim, bilginin teknolojik araçlar

Detaylı

Bilgisayar Donanımı Dersi BİLGİSAYARIN MİMARI YAPISI VE ÇALIŞMA MANTIĞI

Bilgisayar Donanımı Dersi BİLGİSAYARIN MİMARI YAPISI VE ÇALIŞMA MANTIĞI Bilgisayar Donanımı Dersi BİLGİSAYARIN MİMARI YAPISI VE ÇALIŞMA MANTIĞI Bilgisayarın Mimarı Yapısı ve Çalışma Mantığı Bilgisayarı yapısal olarak; bilgilerin girilmesi, girilen bilgilerin belirtilen durumlara

Detaylı

Doğu Akdeniz Üniversitesi Bilgisayar ve Teknoloji Yüksek Okulu Bilgi teknolojileri ve Programcılığı Bölümü DERS 1 - BİLGİSAYAR VE ÇEVRE ÜNİTELERİ

Doğu Akdeniz Üniversitesi Bilgisayar ve Teknoloji Yüksek Okulu Bilgi teknolojileri ve Programcılığı Bölümü DERS 1 - BİLGİSAYAR VE ÇEVRE ÜNİTELERİ Doğu Akdeniz Üniversitesi Bilgisayar ve Teknoloji Yüksek Okulu Bilgi teknolojileri ve Programcılığı Bölümü DERS 1 - BİLGİSAYAR VE ÇEVRE ÜNİTELERİ Bilgisayar, kendine önceden yüklenmiş program gereğince

Detaylı

Bilgisayar Donanımı. Temel Birimler ve Çevre Birimler. Öğr.Gör.Günay TEMÜR / KAYNAŞLI MESLEK YÜKSEOKULU

Bilgisayar Donanımı. Temel Birimler ve Çevre Birimler. Öğr.Gör.Günay TEMÜR / KAYNAŞLI MESLEK YÜKSEOKULU Bilgisayar Donanımı Temel Birimler ve Çevre Birimler Öğr.Gör.Günay TEMÜR / KAYNAŞLI MESLEK YÜKSEOKULU İçerik Bilgisayarın birimleri; Giriş Çıkış Depolama İşlem Donanım Bileşenleri ve Çalışma Prensipleri

Detaylı

Temel Bilgi Teknolojileri -1

Temel Bilgi Teknolojileri -1 Temel Bilgi Teknolojileri -1 Dr. Öğr. Üyesi Aslı Eyecioğlu Özmutlu aozmutlu@bartin.edu.tr 1 Konu Başlıkları Donanım Bileşenleri Harici Donanım Dahili Donanım 2 Donanım Bileşenleri Bilgisayarın fiziksel

Detaylı

Bilgisayar (Computer) Bilgisayarın fiziksel ve elektronik yapısını oluşturan ana birimlerin ve çevre birimlerin tümüne "donanım" denir.

Bilgisayar (Computer) Bilgisayarın fiziksel ve elektronik yapısını oluşturan ana birimlerin ve çevre birimlerin tümüne donanım denir. Bilgisayar (Computer) Bilgisayarın fiziksel ve elektronik yapısını oluşturan ana birimlerin ve çevre birimlerin tümüne "donanım" denir. Bilgisayar ve Donanım Ana Donanım Birimleri Anakart (Motherboard,

Detaylı

Bilişim Teknolojileri

Bilişim Teknolojileri Bilişim Teknolojileri Arş.Görev.Semih ÇALIŞKAN 1.Hafta İÇİNDEKİLER Bilgisayar nedir? Donanım nedir? Yazılım nedir? Giriş nedir? İşlem nedir? Bellek nedir? Çıkış nedir? BİLGİSAYAR NEDİR? Bilgisayar, kullanıcıdan

Detaylı

Bil101 Bilgisayar Yazılımı I. M. Erdem ÇORAPÇIOĞLU Bilgisayar Yüksek Mühendisi

Bil101 Bilgisayar Yazılımı I. M. Erdem ÇORAPÇIOĞLU Bilgisayar Yüksek Mühendisi Bil101 Bilgisayar Yazılımı I Bilgisayar Yüksek Mühendisi Kullanıcıdan aldığı veri ya da bilgilerle kullanıcının isteği doğrultusunda işlem ve karşılaştırmalar yapabilen, veri ya da bilgileri sabit disk,

Detaylı

MEHMET ÇEKİÇ ORTAOKULU

MEHMET ÇEKİÇ ORTAOKULU ANKARA MAMAK MEHMET ÇEKİÇ ORTAOKULU BİLGİSAYAR DONANIM BİRİMLERİ Ankara, 2013 Hazırlayan: Mustafa KATLANÇ BİLGİSAYAR DONANIM BİRİMLERİ 1 Bilgisayar Donanım Birimleri Bilgisayar sistemleri, donanım birimlerinin

Detaylı

KONU 1 BİLGİSAYAR VE ÇEVRE ÜNİTELERİ

KONU 1 BİLGİSAYAR VE ÇEVRE ÜNİTELERİ Doğu Akdeniz Üniversitesi Bilgisayar ve Teknoloji Yüksek Okulu Elektrik ve Elektronik Teknolojisi KONU 1 BİLGİSAYAR VE ÇEVRE ÜNİTELERİ Bilgisayar, kendine önceden yüklenmiş program gereğince çeşitli bilgileri

Detaylı

1. PS/2 klavye fare 2. Optik S/PDIF çıkışı 3. HDMI Giriş 4. USB 3.0 Port 5. USB 2.0 Port 6. 6 kanal ses giriş/çıkış 7. VGA giriş 8.

1. PS/2 klavye fare 2. Optik S/PDIF çıkışı 3. HDMI Giriş 4. USB 3.0 Port 5. USB 2.0 Port 6. 6 kanal ses giriş/çıkış 7. VGA giriş 8. İşlemci: İşlemci,kullanıcıdan bilgi almak, komutları işlemek ve sonuçları kullanıcıya sunmak gibi pek çok karmaşık işlemi yerine getirir. Ayrıca donanımların çalışmasını kontrol eder. İşlemci tüm sistemin

Detaylı

Bilgisayar Temel kavramlar - Donanım -Yazılım Ufuk ÇAKIOĞLU

Bilgisayar Temel kavramlar - Donanım -Yazılım Ufuk ÇAKIOĞLU Bilgisayar Temel kavramlar - Donanım -Yazılım Ufuk ÇAKIOĞLU Bilgisayar Nedir? Bilgisayar; Kullanıcıdan aldığı bilgilerle mantıksal ve aritmetiksel işlemler yapabilen, Yaptığı işlemleri saklayabilen, Sakladığı

Detaylı

ENF 100 Temel Bilgi Teknolojileri Kullanımı Ders Notları 2. Hafta. Öğr. Gör. Dr. Barış Doğru

ENF 100 Temel Bilgi Teknolojileri Kullanımı Ders Notları 2. Hafta. Öğr. Gör. Dr. Barış Doğru ENF 100 Temel Bilgi Teknolojileri Kullanımı Ders Notları 2. Hafta Öğr. Gör. Dr. Barış Doğru 1 Konular 1. Bilgisayar Nedir? 2. Bilgisayarın Tarihçesi 3. Günümüz Bilgi Teknolojisi 4. Bilgisayarların Sınıflandırılması

Detaylı

Ünite-2 Bilgisayar Organizasyonu. www.cengizcetin.net

Ünite-2 Bilgisayar Organizasyonu. www.cengizcetin.net Ünite-2 Bilgisayar Organizasyonu Bilgisayar Nedir? Belirli bir sonuç üretmek amacıyla; mantıksal kıyaslamalardan sonuç çıkarabilen, büyük miktarlarda bilgiyi depolayabilen ve gerektiğinde bu bilgileri

Detaylı

DONANIM. 1-Sitem birimi (kasa ) ve iç donanım bileşenleri 2-Çevre birimleri ve tanımlamaları 3-Giriş ve çıkış donanım birimleri

DONANIM. 1-Sitem birimi (kasa ) ve iç donanım bileşenleri 2-Çevre birimleri ve tanımlamaları 3-Giriş ve çıkış donanım birimleri DONANIM 1-Sitem birimi (kasa ) ve iç donanım bileşenleri 2-Çevre birimleri ve tanımlamaları 3-Giriş ve çıkış donanım birimleri DONANIM SİSTEM BİRİMİ ÇEVREBİRİMLERİ Ana Kart (Mainboard) Monitör İşlemci

Detaylı

Bilgi ve iletişim teknolojileri

Bilgi ve iletişim teknolojileri Bilgi ve iletişim teknolojileri 1 Bilgisayar, Hesap makinesi gibi araçlara neden ihtiyaç duyulmuştur? Zaman tasarrufu Bilginin depolanması ihtiyacı Hatasız işlem yapma isteği İletişim ihtiyacı 30\2 Bilişim

Detaylı

1 DERS İZLENCESİ 2 BİLGİSAYARA GİRİŞ Bilgisayar nedir? Bilgisayarın tarihçesi Bilgisayarın kullanıldığı alanlar Bilgisayarın kullanılmasında dikkat

1 DERS İZLENCESİ 2 BİLGİSAYARA GİRİŞ Bilgisayar nedir? Bilgisayarın tarihçesi Bilgisayarın kullanıldığı alanlar Bilgisayarın kullanılmasında dikkat 1 DERS İZLENCESİ 2 BİLGİSAYARA GİRİŞ Bilgisayar nedir? Bilgisayarın tarihçesi Bilgisayarın kullanıldığı alanlar Bilgisayarın kullanılmasında dikkat edilmesi gereken alanlar Bilgisayarların sınıflandırılması

Detaylı

Öğr.Gör. Mehmet Can HANAYLI

Öğr.Gör. Mehmet Can HANAYLI 1 DERS İZLENCESİ 2 SİSTEM MİMARİLERİNE GİRİŞ Bilgisayar nedir? Bilgisayarın tarihçesi Bilgisayarın kullanıldığı alanlar Bilgisayarın kullanılmasında dikkat edilmesi gereken alanlar Bilgisayarların sınıflandırılması

Detaylı

BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ VE YAZILIM

BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ VE YAZILIM Bilgisayar : Kullanıcıdan aldığı bilgiyi işleyip, tekrar kullanıcaya sunan teknolojik alete denir.üç çeşit bilgisayar vardır.bunlar ; Masaüstü,Dizüstü,Tablet. Bilgisayarın Özellikleri : 1. Hızlıdır. 2.Hatasızdır.

Detaylı

Giriş Çıkış Birimleri:

Giriş Çıkış Birimleri: DONANIM VE YAZILIM Giriş Çıkış Birimleri: Bilgisayara dış ortamdan bilgi girilmesini sağlayan ve girilen bu bilgilerin bilgisayar tarafından işlendikten sonra, tekrar dış ortama çıkarılması için kullanılan

Detaylı

Hazırlayan: Cihan Aygül BT Rehber ÖĞRETMENİ

Hazırlayan: Cihan Aygül BT Rehber ÖĞRETMENİ Hazırlayan: Cihan Aygül BT Rehber ÖĞRETMENİ 1 Düşünelim? * Bilişim teknolojisi günlük hayatta hangi alanlarda kullanılabilir? * Günlük hayatta gözlemlediğiniz bilgisayar çeşitlerini söyleyiniz. 2 Bilgisayar

Detaylı

Temel Kavramlar-2. Aşağıda depolama aygıtlarının kapasitelerini inceleyebilirsiniz.

Temel Kavramlar-2. Aşağıda depolama aygıtlarının kapasitelerini inceleyebilirsiniz. Temel Kavramlar-2 Byte = 8 Bit in bir araya gelmesiyle oluşan bellektir. Bilgisayarın tanıdığı harf rakam ve özel karakterlerden her biri 1 byte lık yer kaplar. Yani her bir harfin 1 veya 0 dan oluşan

Detaylı

CUMHURİYET MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİNİN TEMELLERİ DERSİ DERS NOTLARI BELLEKLER

CUMHURİYET MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİNİN TEMELLERİ DERSİ DERS NOTLARI BELLEKLER BELLEKLER Genel olarak bellekler, elektronik bilgi depolama üniteleridir. Bilgisayarlarda kullanılan bellekler, işlemcinin istediği bilgi ve komutları maksimum hızda işlemciye ulaştıran ve üzerindeki bilgileri

Detaylı

Ham Veri. İşlenmiş Veri Kullanıcı. Kullanıcı. Giriş İşleme Çıkış. Yazılı Çizili Saklama. Doç.Dr. Yaşar SARI-ESOGÜ-Turizm Fakültesi

Ham Veri. İşlenmiş Veri Kullanıcı. Kullanıcı. Giriş İşleme Çıkış. Yazılı Çizili Saklama. Doç.Dr. Yaşar SARI-ESOGÜ-Turizm Fakültesi Kullanıcı Ham Veri İşlenmiş Veri Kullanıcı Giriş İşleme Çıkış Yazılı Çizili Saklama Server PC Laptop PDA (Personal Digital Assitance) Netbook Tablet PC BİLGİSAYAR DONANIM YAZILIM Scanner (Tarayıcı)

Detaylı

BİLGİ TEKNOLOJİSİNİN TEMEL KAVRAMLARI. 1-Bilgisayar, donanım ve yazılım kavramları 2-Bilgisayar çeşitleri 3-Bilgisayarlar arsındaki farklılıklar

BİLGİ TEKNOLOJİSİNİN TEMEL KAVRAMLARI. 1-Bilgisayar, donanım ve yazılım kavramları 2-Bilgisayar çeşitleri 3-Bilgisayarlar arsındaki farklılıklar BİLGİ TEKNOLOJİSİNİN TEMEL KAVRAMLARI 1-Bilgisayar, donanım ve yazılım kavramları 2-Bilgisayar çeşitleri 3-Bilgisayarlar arsındaki farklılıklar Yılmaz DEMİR BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ ÖĞRETMENİ Ünitelerimiz

Detaylı

Düşünelim? Günlük hayatta bilgisayar hangi alanlarda kullanılmaktadır? Bilgisayarın farklı tip ve özellikte olmasının sebepleri neler olabilir?

Düşünelim? Günlük hayatta bilgisayar hangi alanlarda kullanılmaktadır? Bilgisayarın farklı tip ve özellikte olmasının sebepleri neler olabilir? Başlangıç Düşünelim? Günlük hayatta bilgisayar hangi alanlarda kullanılmaktadır? Bilgisayarın farklı tip ve özellikte olmasının sebepleri neler olabilir? Bilgisayar Bilgisayar, kendisine verilen bilgiler

Detaylı

Bilgisayarların Çeşitleri:

Bilgisayarların Çeşitleri: Bilgisayar nedir?: Tasarlandığı günden bugüne kadar değişik tanımları yapılabilen bilgisayar (computer) aygıtının genel tanımı şu şekilde yapılmaktadır: Bilgisayar, kullanıcıdan aldığı verilerle aritmetik

Detaylı

Masaüstü Bilgisayarlar

Masaüstü Bilgisayarlar Bilgisayar Nedir? Girilen bilgileri alan işleyen, istenildiği takdirde saklayan veya kullanıcıya sunan çok maksatlı programlanabilen elektronik bir makinedir. Bilgisayar Nedir? İnsan beyni bilgi toplama,

Detaylı

GAZİ ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BM-404 BİLGİ GÜVENLİĞİ LABORATUVARI UYGULAMA FÖYÜ

GAZİ ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BM-404 BİLGİ GÜVENLİĞİ LABORATUVARI UYGULAMA FÖYÜ HAFTA: 4 AMAÇLAR: Bilgisayar Donanım Parçaları BİLGİSAYAR KASASI İçine yerleştirilecek olan bilgisayar bileşenlerini dışarıdan gelebilecek fiziksel darbelere karşı korur, elektriksel olarak yalıtır, sahip

Detaylı

Temel Bilgisayar Bilgisi

Temel Bilgisayar Bilgisi Temel Bilgisayar Bilgisi BİL131 - Bilişim Teknolojileri ve Programlama Hakan Ezgi Kızılöz Bilgisayarların Temel Özellikleri Bilgisayarlar verileri alıp saklayabilen, mantıksal ya da aritmetik olarak işleyen

Detaylı

PORTLAR Bilgisayar: VERİ:

PORTLAR Bilgisayar: VERİ: PORTLAR 1.FARE 2. YAZICI ÇİZİCİ TARAYICI 3.AĞ-İNTERNET 4.SES GİRİŞİ 5.SES ÇIKIŞI(KULAKLIK) 6.MİKROFON 7.USB-FLASH 8.USB-FLASH 9.MONİTÖR 10.PROJEKSİYON 11.KLAVYE BİLGİSAYAR NEDİR? Bilgisayar: Kullanıcıdan

Detaylı

Donanım Nedir? Bir bilgisayar sisteminde bulunan fiziksel aygıtların tümü

Donanım Nedir? Bir bilgisayar sisteminde bulunan fiziksel aygıtların tümü BİLGİSAYAR DONANIMI Donanım Nedir? Bir bilgisayar sisteminde bulunan fiziksel aygıtların tümü Donanım Nedir? Giriş aygıtları İşlemci Depolama aygıtları Çıkış aygıtları Çevresel aygıtlar Giriş Aygıtları

Detaylı

TEMEL BİLGİSAYAR. Ders Notları. Yard. Doç. Dr. Seyit Okan KARA

TEMEL BİLGİSAYAR. Ders Notları. Yard. Doç. Dr. Seyit Okan KARA TEMEL BİLGİSAYAR Ders Notları Yard. Doç. Dr. Seyit Okan KARA Temel Kavramlar Sayı ve Kodlama Sistemleri Bilgisayarın Kullanım Alanları ve Bilgisayarda Ölçü Birimleri Anakart, İşlemci (CPU), ROM ve RAM,

Detaylı

Bilişim Teknolojilerine Giriş

Bilişim Teknolojilerine Giriş Bilişim Teknolojilerine Giriş Bilginin toplanması, işlenmesi, saklanması ve iletilmesini sağlayan teknolojilerin bütününe bilişim teknolojileri denir. Bilişim Teknolojisi Girilen verileri saklayan, işleyen,

Detaylı

Dersin Konusu ve Amaçları: Ders P lanı: Bölüm 1: Bilgi Teknolojilerinde Temel Kavramlar

Dersin Konusu ve Amaçları: Ders P lanı: Bölüm 1: Bilgi Teknolojilerinde Temel Kavramlar Bilgi Teknolojileri ve Uygulamalarına Giriş Dersin Konusu ve Amaçları: Bu dersin amacı daha önce bilgisayar ve bilgi teknolojileri alanında herhangi bir bilgi ve/veya deneyime sahip olmayan öğrenciye bilgi

Detaylı

5. HAFTA KBT104 BİLGİSAYAR DONANIMI. KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

5. HAFTA KBT104 BİLGİSAYAR DONANIMI. KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi 5. HAFTA KBT104 BİLGİSAYAR DONANIMI Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi 2 Konu Başlıkları Bellekler İç Bellekler ROM Bellek RAM Bellek Dış Bellekler Sabit Disk Sürücüleri

Detaylı

BİLGİSAYAR DONANIMI. Donanım Nedir? Donanım Aygıtları. Bir bilgisayar sisteminde bulunan fiziksel aygıtların tümüne verilen ad.

BİLGİSAYAR DONANIMI. Donanım Nedir? Donanım Aygıtları. Bir bilgisayar sisteminde bulunan fiziksel aygıtların tümüne verilen ad. Donanım Nedir? Bir bilgisayar sisteminde bulunan fiziksel aygıtların tümüne verilen ad. BİLGİSAYAR DONANIMI Donanım Aygıtları Giriş aygıtları, İşlemci, Depolama aygıtları, Çıktı aygıtları, Çevresel aygıtlar

Detaylı

Bilgisayarların Gelişimi

Bilgisayarların Gelişimi Bilgisayarların Gelişimi Joseph Jacquard (1810) Bilgisayar tabanlı halı dokuma makinesi Delikli Kart (Punch Card) Algoritma ve Programlama 6 Bilgisayar Sistemi 1. Donanım fiziksel aygıtlardır. 2. Yazılım

Detaylı

TEMEL Bİ LGİ LER DEĞ ERLENDİ RME TESTİ -1

TEMEL Bİ LGİ LER DEĞ ERLENDİ RME TESTİ -1 TEMEL Bİ LGİ LER DEĞ ERLENDİ RME TESTİ -1 1) Hangisi giriş birimlerinden biri değildir? a) Monitör c) Tarayıcı 2) Aşağıdakilerden hangisi kalıcı veri saklama birimlerindendir? a) Ram b) Bellek c) Harddisc

Detaylı

BİT İN TEMEL KAVRAMLARI. 1-BİT ÜRÜNLERİ 2-BİT ÇEŞİTLERİ 3-DONANIM ve YAZILIM TEKNOLOJİLERİ

BİT İN TEMEL KAVRAMLARI. 1-BİT ÜRÜNLERİ 2-BİT ÇEŞİTLERİ 3-DONANIM ve YAZILIM TEKNOLOJİLERİ BİT İN TEMEL KAVRAMLARI 1-BİT ÜRÜNLERİ 2-BİT ÇEŞİTLERİ 3-DONANIM ve YAZILIM TEKNOLOJİLERİ 1 BİLGİSAYAR NEDİR? Giriş birimleri aracılığıyla girilen bilgileri işleme (aritmetiksel, mantıksal ve karşılaştırma)

Detaylı

Masaüstü Bilgisayarlar

Masaüstü Bilgisayarlar Bilgisayar Nedir? Girilen bilgileri alan işleyen, istenildiği takdirde saklayan veya kullanıcıya sunan çok maksatlı programlanabilen elektronik bir makinedir. Bilgisayar Nedir? İnsan beyni bilgi toplama,

Detaylı

DONANIM & YAZILIM Modül 2

DONANIM & YAZILIM Modül 2 Modül 2 MODÜL 2 DONANIM & YAZILIM Donanım Yazılım Nedir? Temel Donanım Bileşenleri İşletim Sistemleri (Win,Pardus,MAC) Laptop Projeksiyon Bağlantıları Projeksiyon Açma Kapama İşletim Sistemi ile Görüntü

Detaylı

BİLECİK HALK EĞİTİM MERKEZİ BİLGİSAYAR OPERATÖRLÜĞÜ KURSU NOTLARI

BİLECİK HALK EĞİTİM MERKEZİ BİLGİSAYAR OPERATÖRLÜĞÜ KURSU NOTLARI BİLECİK HALK EĞİTİM MERKEZİ BİLGİSAYAR OPERATÖRLÜĞÜ KURSU NOTLARI Bilgisayar nedir?: Tasarlandığı günden bugüne kadar değişik tanımları yapılabilen bilgisayar (computer) aygıtının genel tanımı şu şekilde

Detaylı

İşletim Sistemi. BTEP205 - İşletim Sistemleri

İşletim Sistemi. BTEP205 - İşletim Sistemleri İşletim Sistemi 2 İşletim sistemi (Operating System-OS), bilgisayar kullanıcısı ile bilgisayarı oluşturan donanım arasındaki iletişimi sağlayan ve uygulama programlarını çalıştırmaktan sorumlu olan sistem

Detaylı

Bilgisayar en yavaş parçası kadar hızlıdır!

Bilgisayar en yavaş parçası kadar hızlıdır! Donanım Bilgisayar en yavaş parçası kadar hızlıdır! Merkezi İşlem Birimi Kavramı (CPU) Bilgisayar içerisinde meydana gelen her türlü aritmetiksel, mantıksal ve karşılaştırma işlemlerinden sorumlu olan

Detaylı

27.10.2014 MONĐTÖRLER

27.10.2014 MONĐTÖRLER MONĐTÖRLER 46 47 Bilgisayarın kullanıcının yaptığı işlemleri görebilmesini sağlayan görsel parçasıdır. Monitörde hareketli ya da sabit resim olarak algılananlar aslında tek karelik resimlerdir. Bu tek

Detaylı

İşletim Sistemlerine Giriş

İşletim Sistemlerine Giriş İşletim Sistemlerine Giriş İşletim Sistemleri ve Donanım İşletim Sistemlerine Giriş/ Ders01 1 İşletim Sistemi? Yazılım olmadan bir bilgisayar METAL yığınıdır. Yazılım bilgiyi saklayabilir, işleyebilir

Detaylı

BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ VE YAZILIM DERSİ-DERS NOTU-1

BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ VE YAZILIM DERSİ-DERS NOTU-1 BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ VE YAZILIM DERSİ-DERS NOTU-1 Bilgisayarlar; günümüzde birçok sahada kullanılmakta, insanların ve şirketlerin ihtiyaçlarını karşılama konusunda her türlü görevi yerine getirmektedir.

Detaylı

BİLGİSAYARIN TEMEL BİLEŞENLERİ

BİLGİSAYARIN TEMEL BİLEŞENLERİ BİLGİSAYARIN TEMEL BİLEŞENLERİ Öğr. Gör. Özge Öztimur Karadağ 1 Bilgisayarın Tanımı 2 Bilgisayarın Tanımı Bilgisayar belirli komutlara göre veri işleyen ve depolayan bir makinedir. 2 Bilgisayarın Temel

Detaylı

DONANIM VE YAZILIM. Ahmet SOYARSLAN biltek.info

DONANIM VE YAZILIM. Ahmet SOYARSLAN biltek.info DONANIM VE YAZILIM Ahmet SOYARSLAN biltek.info Donanım Nedir? Bilgisayarın gözle görülebilen ve elle tutulabilen kısımlarına donanım denir. Örneğin, ekran, klavye, sabit disk, fare, yazıcı gibi.. Bilgisayar

Detaylı

Bilgisayar Mühendisliğine Giriş. Yrd.Doç.Dr.Hacer KARACAN

Bilgisayar Mühendisliğine Giriş. Yrd.Doç.Dr.Hacer KARACAN Bilgisayar Mühendisliğine Giriş Yrd.Doç.Dr.Hacer KARACAN Mikroişlemci Nedir? Bir bilgisayarın en önemli parçası Mikroişlemcisidir. Hiçbir bilgisayar mikroişlemci olmadan çalışamaz. Bu nedenle Mikroişlemci

Detaylı

DONANIM KURULUMU. Öğr. Gör. Murat YAZICI. 1. Hafta.

DONANIM KURULUMU. Öğr. Gör. Murat YAZICI. 1. Hafta. 1. Hafta DONANIM KURULUMU Öğr. Gör. Murat YAZICI www.muratyazici.com Artvin Çoruh Üniversitesi, Artvin Meslek Yüksekokulu Bilgisayar Teknolojisi Programı Dersin İçeriği BELLEKLER Belleğin Görevi Bellek

Detaylı

BİLGİSAYAR DONANIMI. Feridun Karakoç Dumlupınar Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü 2015 Kütahya

BİLGİSAYAR DONANIMI. Feridun Karakoç Dumlupınar Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü 2015 Kütahya BİLGİSAYAR DONANIMI Feridun Karakoç Dumlupınar Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü 2015 Kütahya Bilgisayarın tanımı ve tarihçesi Bilgisayar, belirli komutlara göre veri işleyen ve depolayan bir makinedir.

Detaylı

BİLGİ TEKNOLOJİLERİNE GİRİŞ

BİLGİ TEKNOLOJİLERİNE GİRİŞ BİLGİ TEKNOLOJİLERİNE GİRİŞ TEMEL BİLGİ TEKNOLOJİSİ KULLANIMI Öğr. Gör. GÜLTEKİN BÜYÜKŞENGÜR HAFTA 1 SAPANCA Meslek Yüksekokulu BİLGİ TEKNOLOJİLERİNE GİRİŞ BİLGİSAYARIN TANIMI BİLGİSAYAR VE BİLGİSAYAR

Detaylı

T E M E L K AV R A M L A R. Öğr.Gör. Günay TEMÜR / Teknoloji F. / Bilgisayar Müh.

T E M E L K AV R A M L A R. Öğr.Gör. Günay TEMÜR / Teknoloji F. / Bilgisayar Müh. B İ L G İ S AY A R M Ü H E N D İ S L İ Ğ İ N E G İ R İ Ş T E M E L K AV R A M L A R BAŞLAYALIM BİLGİSAYAR (COMPUTER) NEDİR? Bilgisayar, kullanıcıdan aldığı verilerle aritmetiksel ve mantıksal işlemler

Detaylı

Ana Donanım Birimleri ve Disk Sürücüleri. Bilgisayarın çalışabilmesi için mutlaka var olması gereken donanım birimleridir.

Ana Donanım Birimleri ve Disk Sürücüleri. Bilgisayarın çalışabilmesi için mutlaka var olması gereken donanım birimleridir. Ana Donanım Birimleri ve Disk Sürücüleri Bilgisayar donanımı 2 ye ayrılır. Bunlardan birincisi bilgisayarın çalışması için gerekli olan zorunlu donanım birimleridir. Buna Ana Donanım Birimleri denir. İkincisi

Detaylı

Bilgi ve iletişim teknolojileri Dersi Ders Notlarıdır?

Bilgi ve iletişim teknolojileri Dersi Ders Notlarıdır? Bilgi ve iletişim teknolojileri Dersi Ders Notlarıdır? Bilgisayar, Hesap makinesi gibi araçlara neden ihtiyaç duyulmuştur? Zaman tasarrufu Bilginin depolanması ihtiyacı Hatasız işlem yapma isteği İletişim

Detaylı

BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ BİL-109 ÖĞRETİM GÖREVLİSİ SEMİH ÇALIŞKAN

BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ BİL-109 ÖĞRETİM GÖREVLİSİ SEMİH ÇALIŞKAN BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ BİL-109 ÖĞRETİM GÖREVLİSİ SEMİH ÇALIŞKAN SOFTWARE (YAZILIM) O Sahip olunan bilgisayarların üzerine, onları verimli bir şekilde kullanmak için, çeşitli programlar yüklenir. Bu programların

Detaylı

Bilgisayar Kavramına Giriş, Bilgisayar Kullanımı ile İlgili Temel Kavramlar

Bilgisayar Kavramına Giriş, Bilgisayar Kullanımı ile İlgili Temel Kavramlar Bilgisayar Kavramına Giriş, Bilgisayar Kullanımı ile İlgili Temel Kavramlar Teknolojinin gelişmesi ile birlikte bilgiye gereksinim daha da artmaktadır. Bilginin toplanıp derlenerek anlamlı bir duruma getirilmesi

Detaylı

A.Ü. GAMA MYO. Elektrik ve Enerji Bölümü ALGORİTMA VE PROGRAMLAMA 1.HAFTA

A.Ü. GAMA MYO. Elektrik ve Enerji Bölümü ALGORİTMA VE PROGRAMLAMA 1.HAFTA A.Ü. GAMA MYO. Elektrik ve Enerji Bölümü ALGORİTMA VE PROGRAMLAMA 1.HAFTA 1 İçindekiler Bilgisayarların Çalışma Prensibi Sayı Sistemleri Programlama Dilleri 2 BİLGİSAYARLARIN ÇALIŞMA PRENSİBİ Bilgisayar

Detaylı

Örnek Sınav Soruları

Örnek Sınav Soruları Örnek Sınav Soruları 1. Aşağıdakilerden hangisi bilgisayar birimlerinden birisi değildir? B) Ekran C) Mouse D) Daktilo 2. Aşağıdakilerden hangisi bilgisayarın hızını etkilemez? A) İşlemci B) Sabit Disk

Detaylı

Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Ders Notları. K. Selçuk GÜLİTER / Bilişim Teknolojileri Öğretmeni BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ TEMEL KAVRAMLAR-1

Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Ders Notları. K. Selçuk GÜLİTER / Bilişim Teknolojileri Öğretmeni BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ TEMEL KAVRAMLAR-1 Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Ders Notları K. Selçuk GÜLİTER / Bilişim Teknolojileri Öğretmeni BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ TEMEL KAVRAMLAR-1 BT Temel Kavramları Bilişim teknolojilerinden bahsederken akla

Detaylı

DONANIM 07-08 Bahar Dönemi TEMEL BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ

DONANIM 07-08 Bahar Dönemi TEMEL BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ DONANIM 07-08 Bahar Dönemi TEMEL BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ Donanım nedir? Donanım bilgisayarı oluşturan her türlü fiziksel parçaya verilen verilen addır. Donanım bir merkezi işlem biriminden (Central Processing

Detaylı

BİLGİSAYARLA İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR BİLGİSAYARLARIN İÇ DONANIMI, ANA BİRİMLERİ VE ÇEVRE BİRİMLERİ

BİLGİSAYARLA İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR BİLGİSAYARLARIN İÇ DONANIMI, ANA BİRİMLERİ VE ÇEVRE BİRİMLERİ BİLGİSAYARLA İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR BİLGİSAYARLARIN İÇ DONANIMI, ANA BİRİMLERİ VE ÇEVRE BİRİMLERİ BİLGİSAYAR NEDİR? Verileri işleyen,veriler üzerinde aritmetiksel ve mantıksal işlemler yapabilen,elde ettiği

Detaylı

TEMEL BİLGİ TEKNOLOJİLERİ KULLANIMI. Bilgisayar I ve Bilgi İletişim Teknolojileri Dersi Öğr.Gör. Günay TEMUR

TEMEL BİLGİ TEKNOLOJİLERİ KULLANIMI. Bilgisayar I ve Bilgi İletişim Teknolojileri Dersi Öğr.Gör. Günay TEMUR TEMEL BİLGİ TEKNOLOJİLERİ KULLANIMI Bilgisayar I ve Bilgi İletişim Teknolojileri Dersi Öğr.Gör. Günay TEMUR BİLGİSAYARIN TANIMI VE TARİHÇESİ Bilgisayar, kullanıcıdan aldığı verilerle mantıksal ve aritmetiksel

Detaylı

SORULAR (37-66) Aşağıdakilerden hangisi günümüz anakartlarının en çok kullanılan veriyoludur?

SORULAR (37-66) Aşağıdakilerden hangisi günümüz anakartlarının en çok kullanılan veriyoludur? SORULAR (37-66) SORU -37 Aşağıdakilerden hangisi günümüz anakartlarının en çok kullanılan veriyoludur? A) ISA B) AGP C) PCI D) PCI-e SORU -38 Aşağıdakilerden hangisi yavaş olması sebebiyle günümüz anakartlarında

Detaylı

1. HAFTA KBT104 BİLGİSAYAR DONANIMI. KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

1. HAFTA KBT104 BİLGİSAYAR DONANIMI. KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi 1. HAFTA KBT104 BİLGİSAYAR DONANIMI Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi 2 Konu Başlıkları 1. Bilgisayara Giriş Bilgisayar Nedir? Bilgisayar ile Neler Yapabiliriz? Yeni Bilgisayar

Detaylı

İşletim Sistemleri (Operating Systems)

İşletim Sistemleri (Operating Systems) İşletim Sistemleri (Operating Systems) 1 İşletim Sistemleri (Operating Systems) Genel bilgiler Ders kitabı: Tanenbaum & Bo, Modern Operating Systems:4th ed., Prentice-Hall, Inc. 2013 Operating System Concepts,

Detaylı

Kişisel Bilgisayarın Parçaları

Kişisel Bilgisayarın Parçaları DONANIM Donanım Kişisel Bilgisayarın Parçaları Donanım yapısı ve büyüklüğü ne olursa olsun bir bilgisayar dört temel bileşenden oluşmaktadır: Giriş Birimleri Merkezi İşlem Birimi (CPU) Bellek Çıkış Birimleri

Detaylı

Temel Bilgisayar Kullanımı ve Internet. Ünite 2: Bilgisayar Organizasyonu. Giriş

Temel Bilgisayar Kullanımı ve Internet. Ünite 2: Bilgisayar Organizasyonu. Giriş Temel Bilgisayar Kullanımı ve Internet Ünite 2: Bilgisayar rganizasyonu 2/22 Giriş Bu ünitede sidi (CD), rem (RAM), sürücü, seri bağlantı gibi bilgisayarın fiziksel parçalarına ilişkin kavramların ne anlama

Detaylı

C) 19 inçlik CRT ile LCD monitörün görünebilir alanı farklıdır. D) Dijital sinyali, analog sinyale çevirmek için DAC kullanılır.

C) 19 inçlik CRT ile LCD monitörün görünebilir alanı farklıdır. D) Dijital sinyali, analog sinyale çevirmek için DAC kullanılır. 1(13) - Aşağıdaki yazıcı türlerinden hangisinde fotoğrafik resim kalitesinde çıktı elde edilebilinir? A) İğne Uçlu C) Lazer B) Nokta Vuruşlu D) Mürekkep Püskürtmeli 2(11) - Monitörlerle ilgili olarak verilen

Detaylı

TEMEL BĐLGĐ TEKNOLOJĐLERĐ KULLANIMI BÜLENT TURAN

TEMEL BĐLGĐ TEKNOLOJĐLERĐ KULLANIMI BÜLENT TURAN 1 Bilgi Teknolojileri nedir? 2 TEMEL BĐLGĐ TEKNOLOJĐLERĐ KULLANIMI BÜLENT TURAN Bilgi ve iletişim teknolojileri bilginin meydana getirilmesi, yönetilmesi, saklanması, yayılması için kullanılan çeşitli

Detaylı

DONANIM VE YAZILIM. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi

DONANIM VE YAZILIM. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi DONANIM VE YAZILIM Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi Bilgisayar Kendisine verdiğimiz bilgileri istediğimizde saklayabilen, istediğimizde geri verebilen cihaza denir. Donanım, Yazılım Bilgisayar Donanım

Detaylı

5.Sınıf Çalışma Soruları

5.Sınıf Çalışma Soruları A. Aşağıdaki tanımları doğru kelimelerle eşleştirin.. İnsanın bilimi kullanarak doğal dünyaya üstünlük kurmasıdır. Veri 2. Verilerin birleşerek anlamlı hale gelmesiyle oluşan sonuçtur. Bilgisayar 3. Gördüğümüz,

Detaylı

TEMEL BİLGİ TEKNOLOJİSİ KULLANIMI. Bilgi Teknolojisi Temel Kavramları

TEMEL BİLGİ TEKNOLOJİSİ KULLANIMI. Bilgi Teknolojisi Temel Kavramları TEMEL BİLGİ TEKNOLOJİSİ KULLANIMI Bilgi Teknolojisi Temel Kavramları Bilgisayar Nedir? Bilgisayar, aritmetiksel işlemler yapabilen, mantıksal kıyaslamalardan sonuçlar çıkarabilen, yüksek kapasitede veri

Detaylı

CPU çok güçlü bir hesap makinesi gibi çalışır. CPU lar çok zeki olmayabilirler ancak çok hızlıdırlar. Sadece 0 ve 1 değerleri üzerinden işlem

CPU çok güçlü bir hesap makinesi gibi çalışır. CPU lar çok zeki olmayabilirler ancak çok hızlıdırlar. Sadece 0 ve 1 değerleri üzerinden işlem Donanım CPU çok güçlü bir hesap makinesi gibi çalışır. CPU lar çok zeki olmayabilirler ancak çok hızlıdırlar. Sadece 0 ve 1 değerleri üzerinden işlem yaparlar. Güncel hızları GHz seviyeleri ile ifade

Detaylı

Çıkış Birimleri. Çıkış Birimleri. Giriş Birimleri. İşlem Birimi. Bellek Birimleri

Çıkış Birimleri. Çıkış Birimleri. Giriş Birimleri. İşlem Birimi. Bellek Birimleri Çıkış Birimleri Giriş Birimleri İşlem Birimi Çıkış Birimleri Bellek Birimleri Çıkış Birimleri Çıkış birimleri; bilgisayardaki işlemlerin sonucunda elde edilen ve kullanıcıya ses ya da görüntü olarak aktarılacak

Detaylı

BİLGİ TEKNOLOJİLERİ VE UYGULAMALARI

BİLGİ TEKNOLOJİLERİ VE UYGULAMALARI İÇERİK 2 BİLGİ TEKNOLOJİLERİ VE UYGULAMALARI ÖĞR. GÖR. HASAN ALİ AKYÜREK Ders izlencesi Bilgisayara giriş Bilgisayar nedir? Bilgisayarın tarihçesi Bilgisayarların sınıflandırılması Bilgisayar nasıl çalışır?

Detaylı

Merkezi İşlem Birimi (CPU)

Merkezi İşlem Birimi (CPU) Merkezi İşlem Birimi (CPU) Giriş Birimleri İşlem Birimi Çıkış Birimleri Bellek Birimleri Merkezi İşlem Birimi (CPU) Bilgisayarınızın beynidir. Bilgisayarlardaki bütün aritmetik, matematik ve mantık hesaplamalarının

Detaylı

ANAKART. Çıkış Birimleri. Giriş Birimleri. İşlem Birimi. Depolama Birimleri. İletişim. Birimleri. Bellek. Birimleri

ANAKART. Çıkış Birimleri. Giriş Birimleri. İşlem Birimi. Depolama Birimleri. İletişim. Birimleri. Bellek. Birimleri ANAKART Giriş Birimleri İşlem Birimi Çıkış Birimleri İletişim Birimleri Bellek Birimleri Depolama Birimleri Anakart Motherboard, Sistem kartı Mainboard gibi isimleri de vardır. Anakart Bilgisayarın en

Detaylı

Bilgisayar Kasası Üzerindeki Düğmeler. Kabloları

Bilgisayar Kasası Üzerindeki Düğmeler. Kabloları ve Bağlantı Kabloları Her bilgisayar üzerindeki düğmeleri, yuvalar (kablo girişleri) ve prizler bilgisayardan bilgisayara değişebilir. Ancak, çoğu masaüstü bilgisayarlarda bazı özellikleri aynıdır. Bilgisayar

Detaylı

Bilgisayar Kasası Üzerindeki Düğmeler. Kabloları

Bilgisayar Kasası Üzerindeki Düğmeler. Kabloları ve Bağlantı Kabloları Her bilgisayar üzerindeki düğmeleri, yuvalar (kablo girişleri) ve prizler bilgisayardan bilgisayara değişebilir. Ancak, çoğu masaüstü bilgisayarlarda bazı özellikleri aynıdır. Bilgisayarın

Detaylı

Merkezi İşlem Birimi Kavramı (CPU)

Merkezi İşlem Birimi Kavramı (CPU) Donanım Merkezi İşlem Birimi Kavramı (CPU) Bilgisayar içerisinde meydana gelen her türlü aritmetiksel, mantıksal ve karşılaştırma işlemlerinden sorumlu olan elektronik bir aygıttır. Başlıca üç bölümden

Detaylı

WINDOWS 7. Tekno-K@mp Eğitim ID 98 2/4 (Normal Seviye Kullanıcı) Tekno-K@mp Konu ID 34223. Windows 7 Hakkında Genel Bilgi Ek Bilgi -

WINDOWS 7. Tekno-K@mp Eğitim ID 98 2/4 (Normal Seviye Kullanıcı) Tekno-K@mp Konu ID 34223. Windows 7 Hakkında Genel Bilgi Ek Bilgi - WINDOWS 7 Tekno-K@mp Eğitim ID 98 Seviye 2/4 (Normal Seviye Kullanıcı) Tekno-K@mp Konu ID 34223 Ana Kategori İşletim Sistemleri Alt Kategori Giriş Konu Windows 7 Hakkında Genel Bilgi Ek Bilgi - GENEL BİLGİSAYAR

Detaylı

Bölüm 3. Donanım Dış Donanım NELER ÖĞRENECEĞİZ? Bilgisayar Donanımları: Komut Verenler. Dış Donanım Birimleri. Klavye Çeşitleri. Monitör Çeşitleri.

Bölüm 3. Donanım Dış Donanım NELER ÖĞRENECEĞİZ? Bilgisayar Donanımları: Komut Verenler. Dış Donanım Birimleri. Klavye Çeşitleri. Monitör Çeşitleri. Bölüm 3 Donanım Dış Donanım 2006 Prentice-Hall, Inc Slide 1 Dış Donanım Birimleri. NELER ÖĞRENECEĞİZ? Klavye Çeşitleri. Monitör Çeşitleri. Yazıcı Çeşitleri 2006 Prentice-Hall, Inc Slide 2 Bilgisayar Donanımları:

Detaylı

DONANIM BİLGİSAYAR DERS NOTLARI-I BİLGİSAYAR NEDİR?

DONANIM BİLGİSAYAR DERS NOTLARI-I BİLGİSAYAR NEDİR? BİLGİSAYAR DERS NOTLARI-I Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık-A Fen Bilgisi Öğretmenliği A-B Türkçe Öğretmenliği-B İngilizce Öğretmenliği- D şubeleri için. Hazırlayan:Yasemin Kahyaoğlu Sorularınız için

Detaylı

-Bilgisayarı oluşturan iki temel unsurdan diğeri ise YAZILIM dır.

-Bilgisayarı oluşturan iki temel unsurdan diğeri ise YAZILIM dır. YAZILIM -Bilgisayarı oluşturan iki temel unsurdan diğeri ise YAZILIM dır. Elektronik cihazların belirli bir işi yapmasını sağlayan ve komutlardan oluşan programların tümüne verilen isimdir. Yazılım temelde

Detaylı

BİLGİSAYARIN DONANIM BİRİMLERİ VE GÖREVLERİ

BİLGİSAYARIN DONANIM BİRİMLERİ VE GÖREVLERİ BİLGİSAYARIN DONANIM BİRİMLERİ VE GÖREVLERİ Merkezi İşlem Birimi (CPU: Central Processing Unit):Ana İşlem Ünitesi, Merkezi İşlemci ya da kısaca işlemci denir. Bilgisayarın program komutlarını bellekten

Detaylı

İŞLEMCİLER (CPU) İşlemciler bir cihazdaki tüm girdilerin tabii tutulduğu ve çıkış bilgilerinin üretildiği bölümdür.

İŞLEMCİLER (CPU) İşlemciler bir cihazdaki tüm girdilerin tabii tutulduğu ve çıkış bilgilerinin üretildiği bölümdür. İŞLEMCİLER (CPU) Mikroişlemci Nedir? Mikroişlemci, hafıza ve giriş/çıkış birimlerini bulunduran yapının geneline mikrobilgisayar; CPU' yu bulunduran entegre devre çipine ise mikroişlemci denir. İşlemciler

Detaylı

SORULAR (1-36) SORU -2 Aşağıdakilerden hangisi klavye ve farenin takıldığı portlardan biridir?

SORULAR (1-36) SORU -2 Aşağıdakilerden hangisi klavye ve farenin takıldığı portlardan biridir? SORULAR (-36) SORU - Aşağıdakilerden hangisi sadece giriş donanımıdır? A) Ses kartı B) Klavye C) Yazıcı D) Ekran SORU -2 Aşağıdakilerden hangisi klavye ve farenin takıldığı portlardan biridir? A) Paralel

Detaylı

Donanım Nedir? Bilgisayarın gözle görülebilen ve elle tutulabilen kısımlarına donanım denir. Örneğin, ekran, klavye, sabit disk fare, yazıcı gibi..

Donanım Nedir? Bilgisayarın gözle görülebilen ve elle tutulabilen kısımlarına donanım denir. Örneğin, ekran, klavye, sabit disk fare, yazıcı gibi.. DONANIM VE YAZILIM Donanım Nedir? Bilgisayarın gözle görülebilen ve elle ttlabilen kısımlarına donanım denir. Örneğin, ekran, klavye, sabit disk fare, yazıcı gibi.. Bilgisayar Donanımları Donanımlar, kasanın

Detaylı

Bilgisayar Entegre Ofis Programları-I. Öğr.Gör. Türkan ÖZBAY

Bilgisayar Entegre Ofis Programları-I. Öğr.Gör. Türkan ÖZBAY Bilgisayar Entegre Ofis Programları-I Öğr.Gör. Türkan ÖZBAY Bilgisayarın çalışma prensibini açıklayınız??? Bilgisayar çalışma sisteminde nelere ihtiyaç duyar??? İşlenebilir türden bir veya birden çok verinin

Detaylı

Temel Bilgi Teknolojisi

Temel Bilgi Teknolojisi Temel Bilgi Teknolojisi Kişisel Bilgisayarların (PC) Tarihsel Gelişimi Kişisel Bilgisayarların (PC) Tarihsel Gelişimi IBM firması 1981 Ağustos ayında Apple firmasına rakip olarak ürettiği bilgisayarlara

Detaylı

Sistem Programlama. Kesmeler(Interrupts): Kesme mikro işlemcinin üzerinde çalıştığı koda ara vererek başka bir kodu çalıştırması işlemidir.

Sistem Programlama. Kesmeler(Interrupts): Kesme mikro işlemcinin üzerinde çalıştığı koda ara vererek başka bir kodu çalıştırması işlemidir. Kesmeler(Interrupts): Kesme mikro işlemcinin üzerinde çalıştığı koda ara vererek başka bir kodu çalıştırması işlemidir. Kesmeler çağırılma kaynaklarına göre 3 kısma ayrılırlar: Yazılım kesmeleri Donanım

Detaylı

Bilişim Teknolojileri ve Yazılım 5.Sınıf

Bilişim Teknolojileri ve Yazılım 5.Sınıf A. Bilgi,Veri ve Teknoloji Kavramları Veri : Gördüğümüz, tattığımız, kokladığımız duyduğumuz her şeye veri denir. Bilgi : Verilerin birleşerek anlamlı hale gelmesiyle oluşan sonuca Bilgi denir. Örneğin;

Detaylı