KAÇKARLAR DAN BERLİN E

Transkript

1 KAÇKARLAR DAN BERLİN E Bir Eğitim Gönüllüsünün Yaşam Öyküsü Al UZUN 5. Baskı

2 Ali Uzun Kaçkarlar'dan Berlin'e "Bir Eğitim Gönüllüsünün Yaşam Öyküsü" ISBN Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir. 2012, Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti ye aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı, mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. 1. Baskı: Mart 2011, Ankara 2. Baskı: Ağustos 2011, Ankara 3. Baskı: Mart 2012, Ankara 4. Baskı: Aralık 2012, Ankara 5. Baskı: Eylül 2013, Ankara Yayın-Proje Yönetmeni: Selcan Arslan Dizgi-Grafik Tasarım: Didem Kestek Baskı: Ayrıntı Basım Yayın ve Matbaacılık Ltd. Şti İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 770. Sokak No: 105/A Yenimahalle/ANKARA ( ) Yayıncı Sertifika No: Matbaa Sertifika No: İletişim Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi: Yayınevi Belgeç: Dağıtım: Dağıtım Belgeç: Hazırlık Kursları: E-ileti: pegem@pegem.net

3 OKUMAKTAN EDİNDİĞİM EN ÖNEMLİ FAYDA, BİLGİSİZLİĞİMİ GİTDİKÇE DAHA İYİ ANLAMAK OLMUŞTUR. D E S C A R T E S KİTAPLAR, NE KADAR ÇOK OKUDUM İSE, DÜNYAYI O KADAR ÇOK BANA YAKINLAŞTIRDILAR, BENİM İÇİN HAYAT, O DERECE ANLAM VE ÖNEM KAZANMIŞ OLDU. MAXİM GORKİ "Bir Eğitim Gönüllüsünün Yaşam Öyküsü"

4 EŞİM SEYHAN A SEVGİLERİMLE

5 ALİ UZUN Ali Uzun, 1942 yılında, Rize ilinin Kalkandere kazasının Yolbaşı köyünde dünyaya geldi. Köyündeki beş yıllık ilkokul öğreniminden sonra, 1955 yılında, Kars Kazım Karabekir İlk Öğretmen Okulu nun yatılı sınavlarını kazandı ve orada öğrenimine başladı yılında, memleketi Rize de açılmış bulunan ilk öğretmen okuluna naklini yaptırdı ve 1961 yılında da buradan ilkokul öğretmeni olarak mezun oldu. Aynı yılın Eylül ayında, Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü Almanca Bölümü nün giriş sınavlarını kazandı ve yüksek öğrenim için Ankara ya gitti yılında, orta dereceli okullarda Almanca öğretmenliği yapma hakkını elde etti ve Afyon a öğretmen olarak tayin oldu yılının Haziran ayı içinde Ankara ya çağırıldı ve Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Dairesi nde Almanca raportörü olarak görevlendirildi yılının başında, Türkiye Cumhuriyeti Bonn Büyükelçiliği Kültür Ataşeliği ne memur olarak gönderildi. Üç buçuk yıl süren yurt dışı görevinin sonunda, 1971 yılının Temmuzunda, Ankara da Milli Eğitim Bakanlığı Yüksek Öğretim Genel Müdürlüğü nde, yurt dışında okuyan öğrencilerle ilgili şubenin başına getirildi. Bu dönemde, akşamları, Ankara da bulunan Hacettepe Üniversitesi nde Eğitim Bilimleri dalında yüksek lisans öğrenimi yaptı ve 76 yıllarında, Hacettepe Üniversitesi nde öğretim görevlisi olarak Almanca dersler verdi. Kasım 1976 ayı içinde, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından, Berlin de, Eğitim Müşavirliğini kurmakla görevlendirildi. Türk çocuklarının ve gençlerinin eğitimleriyle ilgili yoğun çalışmaları nedeniyle, Alman makamları tarafından, yabancı işçi çocuklarının ve gençlerinin eğitimine yardımcı olmak üzere, Berlin de kalması hususunda kendisine teklifte bulunuldu. Ailece Berlin de kalmağa karar verdiler. Bundan sonraki dönemde, emekli oluncaya kadar kendisini tamamen öğretmenlik mesleğine adadı. "Bir Eğitim Gönüllüsünün Yaşam Öyküsü"

6 Berlin de, 1981 yılında I. ve 1983 yılında da II. Devlet Sınavlarını başarı ile vererek Berlin okul yasasına göre, Almanca ve İngilizce öğretmeni olarak 2006/07 öğretim yılı sonuna kadar aralıksız görev yaptı. Öğretmenliğinin yanında, Charlottenburg Eğitim Müdürlüğü nde, yıllarca, danışmanlık ve tercümanlık yapmak suretiyle öğrencilere, velilere, öğretmenlere ve okul yönetimlerine yardımda bulundu. Ayrıca birçok dernek ve kulüpte de fahri olarak aktif görev aldı. Evli ve iki çocuk babası olan Ali Uzun, 22 Haziran 2007 tarihinde, büyük bir merasimle, yaş haddinden emekliye ayrıldı. Kendisini ve renkli yaşamını yakından tanıyan meslektaş, arkadaş ve dostlarının teşviki üzerine, emekli olduktan sonra anılarını bu kitapta toplamağa karar verdi ve okuyucunun hizmetine sundu. Çeşme / Berlin, 2011

7 SUNU Bir öğretmenin hatıralarını içeren Kaçkarlar'dan Berlin'e adlı kitap, Rize'nin Yolbaşı köyünde başlayıp Berlin'e uzanan bir eğitim gönüllüsünün yaşam öyküsüdür. Bu kitapta, 1961 yılında Gazi Eğitim Enstitüsünde tanıştığım çok yakın arkadaşım, aziz dostum Ali Uzun, yaşadıklarını, mücadelelerini, Türk ve Alman toplumlarındaki gözlemlerini, eğitime, özellikle de kültürlerarası eğitime ilişkin düşüncelerini kendine özgü anlatımıyla dile getirmiştir. Satırlar arasında eğitimin gücünü, yaşamda rastlantıların yanı sıra hedef belirlemenin doğruluğunu, disiplinli ve çalışkan olmanın erdemliliğini yakalayabilir; sürekli öğrenme arzusu, bilgiyi paylaşma isteği ve yetiştiği çevreye örnek olma tutkusu ve birlikte iş yapabilme mutluluğu ile birleşince, 69 yılda neler yapılabileceğini görebilirsiniz. Türk milli eğitiminde 1960'lı yıllarda ilkokul öğretmeni yetiştiren öğretmen okulu programlarında yabancı dil derslerinin bulunmayışına karşın; içten gelen bir tutkuyla, Alman dilini öğrenmeye ilgi duyup tamamen kendi çabaları ile Gazi Eğitim Enstitüsü Almanca öğretmenliği bölümüne girmiş olmakla makus talihini değiştirdiğini görüyoruz Ali Uzun'da. Günümüzde moda olan yaşamboyu dil öğrenmede özdenetimi, öğrenmeye (self-regulated learning) ve kendini değerlendirmeye (selfassessment) en güzel örnekler vererek başlıyor Gazi eğitimdeki dil eğitimine. Bu eğitim kurumudur ki, Sayın Uzun'un Batı kültürünü, özellikle de Alman dili ve kültürünü daha yakından tanımasına, evrensel düşüncelerinin gelişmesine en büyük katkıyı yapmıştır. 1960'lı yıllarda, Türkiye'den Almanya'ya göçün başladığı zaman dilimi içinde başlıyor bu serüven. Bir Türk eğitimcisinin Alman eğitim sisteminde saygın bir yer alması ve uzun soluklu bir meslek yaşamından sonra emekliliği hak etmesi oldukça önemli görülmelidir. Türk işçilerinin ve ailelerin Almanya'da uyum sağlamasına özel çaba göstermesi, kültürlerarası eğitim uygulamalarında etkin rol alması

8 ve Türk öğretmeninin çalışkanlığını, azmini ve yeterliliğini en üst düzeyde sergilernesi açısından çok önemli görülmelidir bu yaşam öyküsü. Avrupa Birliği eğitimcileri, eğitim politikası içinde çok önem verdikleri çok dillilik ve çok kültürlülük bağlamında "Avrupa vatandaşı" yetiştirmede; iyi eğitim almış Türk aydınlarının nasıl bir sorumluluk alacaklarını, hem Türk hem de Avrupa, özellikle Alman halkları için nasıl bir toplum önderi olabileceklerini bu kitabının satırları arasında bulabilirler ve Avrupa'da Türk imajını yeniden oluşturmada ve uyum sorunlarını çözümlemede bir kaynak olarak kullanabilirler. Bu belirlemeler ve duygularla, sevgili arkadaşım Ali Uzun'u bu katkısından dolayı kutluyor, bu anıların genç öğretmenlere esin kaynağı olmasını, arkadaşıma da yaşamının ikinci baharında uzun ömürler diliyorum. Prof. Dr. Özcan Demirel Ankara, Mart-2011

9 TEŞEKKÜR "Kaçkarlardan Berlin'e, Bir Eğitim Gönüllüsünün Yaşam Öyküsü" adlı kitabımın hazırlanmasında yayınına kadar geçen süre içinde katkısı olan herkese burada teşekkür etmeyi bir borç biliyorum. Başta sevgili eşim Seyhan'ın büyük desteği, kitabımın düzenlenmesindeki büyük oğlum Ertuğrul'un çabaları ve küçük oğlum Hakan'ın eleştirel bir gözle içeriği ile ilgili görüş ve düşünceleri, çalışmalarımda bana yardımcı olmuş ve ışık tutmuştur. Yakın tarihimizin son altmış yılını, benim yaşamımla paralel olarak ele alıp böyle bir kitap yazmamı teşvik eden ve sunu yazısını, kısa bir süre içinde hazırlayan ve Pegem Akademi Yayınevi ile ilişki kurmamı sağlayan değerli dostum Prof. Dr. Özcan Demirel'e, bu vesileyle şükranlarımı sunuyorum. Son olarak, Pegem Akademi Yayınevinin başta kıymetli müdürü Servet Sarıkaya olmak üzere, kitabımın hazırlanması ve yayınlanması için seferber olan ve büyük gayret gösteren tüm mensuplarına, içtenlikle teşekkür ederim. Çeşme, 2011 "Bir Eğitim Gönüllüsünün Yaşam Öyküsü"

10

11 İÇİNDEKİLER Birinci Bölüm Hayatımdaki En Anlamlı Günlerden Biri...3 Burslu Olarak Almanya ya İlk Seyahatim...7 Öğrenmenin Yaşı Yoktur Türk İşçilerinin İsyanı Büyük Doğum Günü Partisi Isı Bombası Garson Kızın Dondurma Ziyafeti Kilisede Tiyatro ve Disko Almanya ya Çalışmağa Gelen İlk Türk İşçileri Afyon da Almanca Öğretmenliğim Barış Gönüllüleri Afyon daki Çalışmalarım Erika ve Dieter Fischer Çifti İzmir de Almanca Öğretmenleri Semineri Evliliğe İlk Adım: Nişanlım ve Ailesi Afyon Çimento Fabrikası Yaz Tatilinde Ankara da Seminer Bakanlığa Tayin Bakanlıkta Karşılaştığım İlginç Olaylar Kıbrıslı Sabri Bey Erika Dieter Fischerler'le Türkiye Seyahatimiz Burslu Olarak Almanya ya İkinci Seyahatim Bir Sohbetin Düşündürdükleri Türkiye den Gelen Öğrencilerin Almanya da Karşılaştıkları Zorluklar Heidelberg e Seyahat "Bir Eğitim Gönüllüsünün Yaşam Öyküsü"

12 İstanbullu Doktorun Başına Gelenler T.C. Bonn Büyükelçiliği Kültür Ataşeliğine Tayin Hazırlıkları Büroda Olay Çıkaran Bir Milletvekili Hanımı Bonn daki Görevim Katolik Bir Ailenin Dramı Kültür Ataşeliği ve Öğrenci Müfettişliğindeki Çalışma Durumu Kaç Eşiniz Var? İş Ahlakı Bademcik Ameliyatım Mamanın Mutsuzluğu Öğrencilerin Özel Problemleri Batı Berlin e Seyahat Doğu Berlin e Günübirlik Ziyaret MEB Muhasebe Genel Müdürü Selahattin Akıncı nın Göz Ameliyatı Bonn Bad Godesberg teki Diş Hekimiyle Sohbet Seyhan ın Türkiye Seyahati ve On Aylık Ayrılığımız Tipik Bir Türk İşçisi: Köln deki Hemşerim Kültür Ataşesinin Rahatsızlığı Alman Sekreterimizin Kedileri Ren Bölgesinde Karnaval MEB Orhan Oğuz un Ziyaret Planının Hazırlanması MEB Orhan Oğuz un Bonn Ziyareti Ren Nehri Yakınındaki Lojmana Taşınma Hakan ın Fiyatı Mart 1971 Muhtırası Yüksek Öğretim Genel Müdürlüğündeki Görevim Devletten Burs Alan Öğrencilerin Yurt Dışına Gönderilmeleri Şubemdeki Memurların İsyanı xii KAÇKARLARDAN BERLİN'E

13 Dairemizin İskân İzninin Alınmasında Karşılaştığım Zorluklar MEB den Ayrılma İsteğimin Reddi Genel Müdür Başyardımcısına İsyanım MEB Yurt Dışı Teşkilâtı Personelinin Tayin Yönetmeliğinin Hazırlanması Bürokraside Modelle Öğrenme Karşılıksız Burslarla İlgili Komisyon Çalışmaları Öğretmenliğe Yeni Başlayan Bir Bayan Öğretmenin Öyküsü MEB Muhasebe Genel Müdürü Selahattin Akıncı İle İlişkiler Askerlik Görevi Kars ta İlk Günlerim Bölükte İlk Görevim Devlet Hastanesi Baş Hekimi Alay Karargâhında Görevlendirilişim ve Oradaki Çalışmalarım Köy Kahvesinde Oturanlara İsyanım Kars Lisesinde Disiplinin Sağlanması ve İngilizce Öğretmenliğim Ticaret Hayatına Atılmam İçin Cazip Teklifler Deli Mustafa Kimsesiz Çocuğa Sünnet Düğünü Askerliğimin Tamamlanması ve Devlet Lisan Okuluna Tayinim Hacettepe Üniversitesinde Öğretim Görevliliğim Aydınlar Apartmanında Yöneticiliğim Almanya dan Gelen Resmi Misafir İzmir de Almanca Öğretmenlerine Seminer Alman Araştırma Bursuyla Almanya Seyahatim Ya Amerika Birleşik Devletlerinde Doktora veya Berlin de Eğitim Müşavirliği Faşist Hükümetle Mücadele Ver Elini Almanya "Bir Eğitim Gönüllüsünün Yaşam Öyküsü" xiii

14 Eğitim Müşaviri Olarak Karşılaşmış Olduğum Zorluklar ve Sebepleri Genel Politik Durum ve Bunun Batı Berlin deki Türk Toplumuna Etkileri Türkiye deki Siyasi Kargaşanın Berlin de Yaşayan Vatandaşlar Arasındaki Olumsuz Yankıları Türk İşçi Çocuklarının Eğitimiyle İlgili Olarak Yürüttüğümüz Olumlu Çalışmalardan Rahatsız Olan Çevrelerin, Engellemeye Yönelik Faaliyetleri ve İftiraları Türk İşçi Çocuklarının Eğitimiyle İlgili Olarak Tutarlı Politikaların Bulunmaması Hizmet Anlayışımız Türklerin Avukatı Tophanenin Tulumbacıları Dikiş Makineleri Satan İhtiyarın Öfkesi Neukölln Kazasındaki Kiralık Daireden Steglitz e Taşınmamızın Öyküsü Potsdam Macerası Batı Berlin İlkokullarının Müfredat Programlarındaki Bazı Ders Konularının Düşündürdükleri Kreuzberg Kazasının Belediye Gazinosunda Veli Toplantısı Rüşvet Olarak Bir Adet Renkli Televizyon Teklif i Konsolosluk Öğretmenlerine Almanca Dil Kursu Senato Öğretmeni Konsolosluk Öğretmeni Wedding Kazası Eğitim Müdürünün Yemekli Daveti Avrupa daki Eğitim Müşavirliklerinin Denetlenmesi Ankara dan Gönderilen Garip Bir Yardımcı Yeni Genel Müdür Mustafa Kemal Yılmaz ın Batı Berlin i Ziyareti İngiltere de Tatilde İken Türkiye ye Çekilişim Berlin in Charlottenburg Kazasında Görevlendirilmem Eğitim Müdürünün Sınıfımı Ziyareti xiv KAÇKARLARDAN BERLİN'E

15 Berlin deki Yeni Hayatımız Avrupa daki Türk İşçilerinin Yatırım Potansiyelinin Kullanılamaması Doğu Berlin de, Diplomatlar Kulübündeki Yılbaşı Balosu Görevden Ayrıldıktan Sonraki Eğitim Müşavirliğinin Durumu Avukat Jürgen Mainitz e Türkçe Tercümanlık Eğitim Amaçlı Bir Derneğin Kuruluşunda Karşılaştığımız Problemler Yılının Yaz Tatilinde Türkiye ye Seyahat Kendini Öldürmek İsteyen Bir Türk Kızının Hikâyesi Dikiş Kursuna Katılan Bir Türk Kızının Yaşadıkları Üç Genç Alman Kızının Korkunç Hikâyesi Berlin de Yaşayan Türk İşçilerinin İşyeri Açma ve İşletmeleriyle İlgili Problemleri İşyeri Açan Türk İşçilerinin Hesap Hataları Şehir Otobüsündeki İki İhtiyar Bayanın Konuşmaları Yılının Yaz Tatilinde Marmaris ten Hatıralar Nazilli Sitesindeki Yaz Tatilimiz Çocuk Yetiştirilmesindeki Bakış Açımız Hakan ın Futbol Aşkı Schlesien Oberschule de İlginç Gözlemlerim Öğretmenler Gezisi Berlin Okullarında Görevli Olan Türk Öğretmenleri İçin Seminer Eğitim Müdürlüğündeki Danışmanlık Görevim Schöneberg Kazasında Bir Türk İşçi Ailesini Ziyaret Almanya nın Nüfusu Azalıyor, Türklerden de Fayda Yok Jürgen Mainitz le Türk ve Alman Toplumları Hakkında Sohbet Bayan Benoire ın Son Günleri Tekerlekli Arabadaki Yaşlı Bayan Günübirliğine Potsdam a Gezi "Bir Eğitim Gönüllüsünün Yaşam Öyküsü" xv

16 Büyük Sporcunun Dramı Sigara İçme Alışkanlığı Üzerine Bazı Düşünceler Sigarayı Bırakmak İsteyenlere Terapi Kaybettiğim İki Değerli Dost: A. Ragıp Önal ve Dr. Fehmi Cönk Yaz Tatillerinde Türkiye ye Yaptığımız Seyahatlerle İlgili Bazı İlginç Gözlemlerimiz Türkiye ye Yaptığımız Seyahatlerde Yaşadığımız Başka İlginç Olaylar İzmir Gümrüğünde Maceralarım Tercümanlık Yaparken Karşılaşmış Olduğum İlginç Olaylar Sosyal Mahkemede Tercümanlık Tutuklu Bir Türk Vatandaşının Kriminal Polisteki Sorgusu Siemens Firmasının Çevre Sağlığıyla İlgili Sempozyumu Türkiye yi Tanıtım Projesi Sınıf Gezisinin Finansmanının Sağlanması Türkiye ye Seyahat Çeşme ve Ege Bölgesindeki İki Haftalık Sınıf Gezimiz Kuzey Kıbrıs Dostları Birliği ve Kuzey Kıbrıs a Seyahat Jürgen Mainitz in 70. Doğum Günü Partisi ve Acı Sonu İkinci Bölüm Giriş Çocukluk Yıllarından Hatırladıklarım Kars a Seyahat ve Sözlü Mülâkat Okuldaki Eğitim Faaliyetleri ve Almanca Kursu Okulun ve Cılavuz Kazasının Fotoğrafçısı Sınıf Birincileri Gezisi Yılının Yaz Tatili ve Beyaz İhtilâl Benzetmesi Karşılaştığım İlk Alman xvi KAÇKARLARDAN BERLİN'E

17 Rize İlk Öğretmen Okuluna Nakil Rize Ziraat Bahçesi İlk Öğretmen Okulundan Mezuniyet ve Kendi Köyüme Tayinim Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü Almanca Bölümünde Öğrenci İzmir e, Kazalarına ve İstanbul a Seyahat Deniz Seyahati Maceramız İlkokul Öğrencileriyle ve Beldemizin İnsanlarıyla İlişkiler Yolbaşı İlkokulunun Başarısı Otobüste Ağlayan Öğretmen Yolbaşı, İnci ve Dilsizdağı Köylerinin Elektriğe Kavuşmaları Bölgemizde Ortaokulun Yapılması İçin Verilen Mücadeleler Boya da PTT Şubesinin Açılması ve Telefon Santralının Kurulması Bulvar Palas taki Sohbet Taksi Şoförüyle Sohbet Çocukluk Hatıralarımdan Geride Kalan Hayal Kırıklıkları "Bir Eğitim Gönüllüsünün Yaşam Öyküsü" xvii

18

19 BİRİNCİ BÖLÜM

20

21 Hayatımdaki En Anlamlı Günlerden Biri Ali Uzun 22 Haziran 2007 tarihinde, bir cuma günü, saat den itibaren, benim emekliye ayrılmamla ilgili olarak öngörülen merasim, Berlin de, Koch Caddesi, 28 numarada, Axel Springer- Basın Sitesinin karşısında, yeni açılmakta olan bir lokalde yapılacaktı. Altmış yaşını dolduranlar için özel olarak düzenlenen bir uygulamadan yararlanmak üzere, önceden müracaatta bulunmuş ve böylece bir yıl daha beklemeden, 64 yaşını doldurunca, emeklilik maaşımdan önemli bir kaybım olmadan, emekliye ayrılma hakkını elde etmiştim. İşte bu veda merasiminin hazırlığı konusunda, okul müdürümüz Bay Dettmer Besier ile önceden görüştüm. Müdür, haklı olarak öğretim yılı sonunda okulumuzdaki meslektaşlarımın, yazılıların okunması ve karnelerin düzenlenmesiyle ilgili olarak stres yaşadıklarını, çok yoğun çalışmalar içinde olduklarını, 42 öğretmenden sadece yarısının veda toplantıma gelebileceğini tahmin ettiğini, ona göre hazırlıkların yapılmasının ve dışarıdan misafir davet edilmesinin uygun olacağını söyledi. Ne var ki, müdürümüz tahmininde yanılmıştı. Onun ifade ettiği tüm engellere rağmen, okulumdaki öğretmen arkadaşlarımın hemen hepsi veda merasimime katılacaklarını bildirdiler. Bu yüzden, lokaldeki masa ve sandalye sayısının sınırlı olması nedeniyle, dışarıdan çok az sayıda misafir davet edebildim. Eşim Seyhan, büyük bir öz veride bulundu, o gün için Türk mutfağının özel yemeklerini bizzat kendisi hazırlayarak açık büfeyi düzenledi. Berlin in ünlü pastacısı Selahattin Kurucu ve ortağı Erol Çamlı, 70 kişilik veda pastasını özenle hazırladılar. Piyanist Atilla Kaban da Türk ve enternasyonal melodilerle günüme renk katmak ve yemekte fon müziği yapmak için hazır olduğunu bildirmişti. Lokalin terası oldukça büyüktü, açık bir alana bakıyordu ve önünde suların fışkırdığı bir de havuz bulunuyordu. Anlaşılacağı üzere, her şey en güzel şekilde planlanmıştı ve uyum içinde idi. Artık merasim başlayabilirdi. "Bir Eğitim Gönüllüsünün Yaşam Öyküsü" 3

22 Misafirleri karşılamak ve lokaldeki son hazırlıkları gözden geçirmek üzere, eşimle birlikte o gün saat da lokale vardığımızda, okulumdan beş öğrencinin de oraya geldiklerini gördük. Şaşırmıştık. Öğrencilerin geleceğine dair her hangi bir bilgim yoktu. Gelişlerinin sebebini sorduğumda, şu karşılığı verdiler: Buradayız, işte. Niçin geldiğimizi ve burada ne yapacağımızı önceden size söyleyemeyiz. Saat ye doğru yeniden on bir öğrenci daha gelmez mi? Böylece yıllarca görev yapmış olduğum okulumdan, davetsiz misafir olarak on altı öğrenci de, veda merasimime katılmak üzere orada bulunuyordu. Saat tam de, merasim başlamadan önce, terasta oturanların şaşkın bakışları arasında, beraberlerinde getirmiş oldukları müzik enstrümanlarını, misafirlerin bulunduğu terasın önüne taşıdılar, süratle kabloları döşediler ve lokalden elektrik aldılar. Daha sonra anlaşıldı ki, öğrenciler, lokali önceden ziyaret etmişler, müzik enstrümanlarını kuracakları yeri ve elektrik alabilecekleri prizleri belirlemişler. Ayrıca altı ay boyunca, veda merasimim için ders saatlerinin dışında, öğleden sonraları yoğun bir şekilde hazırlanmışlar, şiirler yazıp bestelemişler, oryantal dans ve Türk folkloru yapmasını, bu arada halay çekmesini de öğrenmişlerdi. Hayrettir ki, ayrılacağım son güne kadar görevimin başında bulunmama ve okuldaki derslerime düzenli olarak gitmeme rağmen, söz konusu hazırlıkları, büyük bir maharetle benden gizli tutmasını becerebilmişlerdi. Tam saat de, resmi açılış yapılıp konuşmalar tamamlandıktan sonra, öğrenciler, benim için yazdıkları şiirleri hem okudular hem de şarkı olarak çalıp söylediler. Oryantal danslar yaptılar, beni de aralarına alarak halay çektiler. Çoğunluğu Alman olan öğrencilerin, veda günüm için böylesine büyük bir hazırlık yapmış olmalarından ve sürprizde bulunmalarından dolayı çok duygulandım. Onların bu asil davranışlarına misafirlerim de hayran kaldı. Gerçekten bu, benim için kelimelerle ifade edilemeyecek kadar anlamlı ve önemli bir veda idi. Ayrıca sınırlı cep 4 KAÇKARLARDAN BERLİN'E

23 Ali Uzun harçlıklarından artırdıkları paralarla satın almış oldukları çiçekleri ve bir şişe şampanyayı bana hediye ettiler. Öte yandan, piyanist Atıla Kaban la öğrenciler çok çabuk kaynaştılar ve geç saatlere kadar birlikte müzik yaptılar. Veda günümde, öğrencilerin isteyerek ve sevgiyle yaptıkları o eşsiz gösteriyi, yaşadığım sürece hiç unutmayacağım! Çünkü insan hayatında böylesine duygu, heyecan ve mutluluk dolu günler enderdir. "Bir Eğitim Gönüllüsünün Yaşam Öyküsü" 5

24 Veda merasiminde eşi ve çocuklarıyla birlikte, , Berlin 6 KAÇKARLARDAN BERLİN'E

25 Burslu Olarak Almanya ya İlk Seyahatim Ali Uzun 1964 yılının Haziran ayında, Gazi Eğitim Enstitüsü nün Almanca Bölümünü başarı ile bitirdim ve orta dereceli okullarda Almanca öğretmenliği yapabileceğime dair diplomayı aldım. Ayrıca o yaz, Almanya daki herhangi bir Goethe Enstitüsü'nde staj yapmak üzere, iki aylık bir yaz bursu kazandım. Artık dünyalar benim olmuş, rüyalarım gerçekleşmişti: Kitap ve filmlerden, üçüncü kişilerin anlattıklarından hayali olarak tanıdığım Almanya yı, insanlarını ve kültürünü, yerinde, canlı olarak, yakından tanıma fırsatını bulacaktım. Bütün bunlara ek olarak Almanca konuşma pratiğimi de geliştirme imkânını elde edecektim lı yıllarda, bu güne göre, ülkemiz çok fakirdi, ulaşım olanakları sınırlı ve yabancı bir ülkeye seyahat etmek çok pahalıydı. Devlet yardımı ya da kendi imkânlarımla Almanya ya, birkaç aylığına da olsa, staja gidebilmem söz konusu değildi. Bu yüzden, Almanya dan iki aylık yaz bursu kazanmamın, bilgi ve tecrübemi orada geliştirme fırsatını elde etmiş bulunmamın, gelecek açısından ve mesleğim yönünden, ne kadar önemli olduğu daha iyi anlaşılır. Öte yandan, hava yolu ulaşımı günümüzdeki gibi henüz gelişmemişti ve dar gelirli bir aileden gelen benim gibi bir öğrenci için lükstü. Ben de haziran ayının sonunda, trenle İstanbul dan Münih e hareket ettim. Sirkeci Tren İstasyonunda, Ruhr Bölgesindeki kömür ocaklarında çalışan bir köylüme rastladım yılında Almanya ya çalışmağa giden ilk Türk işçilerindendi ve Türkiye de geçirdiği izninden sonra geri dönüyordu. Artık birlikte Almanya ya seyahat etmekte olduğum genç, yirmili yaşlarının sonunda, heyecanlı, yüksek sesle konuşan, sert mizaçlı tipik bir Karadenizli idi. Çalıştığı Almanya daki kömür ocağı ve oradaki yaşantısı ile ilgili anılarını, Karadeniz şivesiyle, ballandıra ballandıra anlatarak, uzun tren yolculuğumuzun renkli geçmesini sağlıyordu. Bir ara kaldığımız kompartımana, Sofya dan trene binen üç genç kız geldi. Onlardan biri biraz Almanca biliyordu. Bu genç hanımlar, Bulgaristan ın Yugoslavya sınırına yakın bir şehrine gidiyorlardı. "Bir Eğitim Gönüllüsünün Yaşam Öyküsü" 7

26 Almanca bilen kızın tercümanlığıyla diğerleriyle de sohbet ediyor, Bulgaristan daki yaşam hakkında bilgi almağa çalışıyorduk. Aradan bir süre geçtikten sonra, genç Bulgar kızı, Karadenizli hemşerimi göstererek: Dikkatimizi çekti, bu bey, devamlı size kızıyor, acaba neden?, diye sordu. Hayır, dedim, onun bana kızması için bir sebep yoktur. Neden öyle düşündünüz? Dedi ki: Sürekli yüksek sesle bağırıyor ve konuştukça yüzüne kan hücum ediyor. Genç kızın bu sözleri üzerine gülmeğe başladım ve ona şu karşılığı verdim: Karadenizliler genelde kavga eder gibi yüksek sesle konuşurlar. Onun kızdığı falan yok, bu tabii halidir. Kızcağız durumu arkadaşlarına anlatınca, bu sefer de gülme sırası onlarda idi. Karadenizli genç ise, öğrenmiş olduğu yarım yamalak Almancasıyla onlara: Hayır hayır, ben yok kızmak arkadaşıma!, dedi. Bunun üzerine hep beraber gülüştük. Üç günlük macera dolu, yorucu ve uzun bir tren yolculuğundan sonra, haziran ayının sonunda, güneşli ve güzel bir günde, Münih e vardım. Münih Tren İstasyonu, duyduğum ve tahayyül ettiğimden de büyük ve ihtişamlı idi. Sayısız peronlardan, Almanya nın diğer şehirlerine ve Avrupa nın beli başlı ülkelerine trenler kalkıyor ve oralardan da trenler geliyordu. Önlerinde ayaküstü kahve veya bira içilen, sucuk ve patates kızartması gibi hafif yemekler yenen bakımlı ve tertemiz küçük tezgâhlar, zamanı olanlar için oturarak yemek yenilen restoranlar ve alış veriş yapılan, özellikle hediyelik eşya satan dükkânlar, istasyonun her tarafında düzenli bir şekilde serpiştirilmişlerdi. Hayranlıkla ve merakla, bir süre orada olan biteni anlamağa çalıştım. Münih e kitap ve giyeceklerle dolu büyük bir bavulla gelmiştim. İstasyondaki ilk şaşkınlığım geçtikten sonra, artık banliyö treniyle, staj yapacağım Goethe Enstitüsü'nün bulunduğu Rosenheim şehrinin yakınındaki Deggerndorf köyüne hareket etmem gerekiyordu. Banliyö treninin kalkacağı peronu buldum, yorgun argın bavulla trene binmeğe çalışırken, genç bir kız arkadan bavulumu tutarak bana yardımcı oldu. Daha sonra da beni takip etti, girdiğim kompartımana geldi ve karşımdaki boş yere oturdu. Sarışın, mavi gözlü olan bu sevimli 8 KAÇKARLARDAN BERLİN'E