ÖZET 1984 Ocak aymdan 1986 Ağustos ayı sonuna kadar Zeynep-Kamil Hastanesi Aile

Transkript

1 ZEYNEP KAMİL HASTANESİ AİLE PLANLAMASI POLİKLİNİGiNDE RAHİM İÇİ ARAÇ UYGUL.AMALARI' Dr. Vahit GEDIKOGLU.. ı Dr. Sühendan TÜRKMENc.. ı Dr. Mustafa OEGş.., Dr. Asuman KARAMAN.. Dr. Ertuğrul BAYIRLI.. ı ÖZET 984 Ocak aymdan 986 Ağustos ayı sonuna kadar Zeynep-Kamil Hastanesi Aile Plal)laması.Polikliniğinde RİA µygulanan 2766 kadın ve kontrol için başvuran 2565 kadın incele.ndi. RİA uygulanan ktıd~nlar. yaş, eğitim durumu, yaşayan çocuk sayısı, daha önceki gebelik ve isteyere düşük sayısı yönünden incelendi. Kontrol vak~ları da RİA komplikasyonları açısından deterlendirildi. ı summary This study includes 2766 IUD applications were performed in the Famil Plann~ ing Clinic of Zeynep~Kamil Maturity Hospital between January 984 and August 986, and includes the control of 2565 carriers too. These, who were insened IlJD are reviewed according to age, educational status, number of living chiidren and the carriers are reviewed according to the complications of IUD. GİRİŞ 557 sayılı kanun çıkışı ile, hastanemiz 966 yılında pilot bölge seçildi. 968 yılında Aile Planlaması Polikliniği açıldı. O günden buyana bu poliklinikte düzenli olarak RİA takılmakta, hap ve kondom verilmektedir. Bu çalışma 984 başından 986 Ağustos sonuna kadar müracaat edip RİA takılan 2766 kadını ve aynı tarihlerde RİA taşıyıp kontrol için başvuran 2565 kadını içermektedir. Adı geçen tarihler arasında RİA uygulanan kadınların yıllara göre dağılımı şöyle idi: 984 yılında yılında yılının ilk 8 ayında 2838 RiA takılan kadınların yaşlara göre dağılımları Tablo l'de görüldüğü gibidir. ( ). Aile Planlamaı Kongresinde teblii edilmiştir (4 Kasım 986, Ankara). (..) Zeynep-Kamil Hastanesi Başhekimi ("'**) Zeynep-Kamil Hastanesi Aile Planlaması Uzmanlan (U* ) Zeynep-Kamil Hasta~esi Kadın Hastalıkları Dolum Şef Muavini

2 ZEYNEP KAMiL TIP BÜLTENİ TABLO 5-25 yaş 'J:'l) ' To-ı8. fı J..:.l} yaş (}!} O/oü.5 72 % l 9...,3-978 yliarı arnsında 0867 vakada yapılan araştırmaya göre ise yukarıdakı :abloda görukn lm:mlar 5-25 yaş için ırro35,25-35 yaş için l- ve dah:ı yukarı ya~br ıı,:in 7o9,ıiar::ık tespit edilmiştir. ençok RL\ takılan kadın yaş grubunda idi vaş..:rubu nim kadınların %88.2'sidir oranında da olsa..j.6 yaş üstünde kadınların RİA taktırmak istemeleri ve bu sayının giderek artışı ilginçtir. RİA takılan kadınların yaşayan çocuk sayısına göre dağılımları Tablo II'de gösterilmiştir. TABLO il o cr.ı O. 34 ıro ı -. S6 ırcı o % J """\-,,, -H.!4..,,)U l yaptıkları düşük sayısına göre dağıiımları Tablo III'de gösterildiği Kadınların i:ıteyerek gibidir. TABLO () cro o Jo4. 7 0Jo2.2 %.9 OJo Gden kadınların ro.56'sı daha önce hiç kürtaj olmamıştır. İsteyerek tek düşük oranı ı;n yüksektir:!jo22.5 ıro ~. 8 kadın 3 \'eya daha fazla sayıda isteyerek düşük ~;apmıştır. RİA grubunda eğitim durumuna göre dağılım Tablo IV'de görüldüğü gibidir. Okur=yazar De ~i J Okur-\' azar "' i llkol\uı TABLO iv Or::ıoku! Lise Yük. Ok. Oioll.8 ıro....5 %76.8 IJ:'o4.5 %5 %0A Oio Kadınların OJo 2'si okur-yazar değildir. Tabloda da görüldüğü gibi büyük.,:oğunluk ilkokul mezunudur. 975 yılında Türkiye genilinde yapılan araştırmada ka- 2

3 CHDIKOGLU - TÜRKMEN - DEGif - KARAMAN - IAYIRLI dınlann batıda 0o20-23'ünün, doğuda O/'o65-70'inin okur yazar olmadığı belirtilmiştir. RİA taşıyan kadınlarda yaşayan çocuk sayısına göre isteyerek düşük sayısını da Sonuçlan Tablo V'de özetlenmiştir. ara!>tırdık... İsteyerek TABLO V düşük sayısı o 2 J 4 5+ A o :;ı :.ı:; ::ı ~.....,., :.r ' ,) :;ı.ı >. :;ı ,,,,, ~ > Kadınların %43. 78'i daha once veya daha fazla kürtaj olmuştur. Hiç doğum yapmamış 54 kadından 7 tanesi daha önce veya daha fazla kürtaj olmuştur (OJo 2.96). Yaşayan çocuk sayısı arttıkça kürtaj olma oranı artıp, 5 ya da daha fazla yaşayan çocuğu olan kadın grubunda kürtaj oranı 07o55.9'a ulaşmıştır. Hiı,: Joğum yapmamış kadınların mo87'si daha önce kürtaj olmamıştı. Bu oran yasayan çocuk sayısı artışıyla birlikte düşme gösterip. 5 yaşayan ı,:ocukluda 0Jo44'tür. Yaşayan çocuk sayısı arttıkça fazla sayıda kürtaj olma oranı aynı paralelde artmaktadır. Bir çocukluda 3 veya daha fazla kürtaj olma oranı 0Jo2.4 iken, 5 veya daha fazla çocuğu olanda bu oran %6.2'dir. Kadınların eğitim durumlarım, isteyerek düşük sayılarına göre karşılaştırdık (Tablo VI). TABLO VI İsteyerek düşük sayısı Okur-'\:'azar Degil o S Okur~ Yazar İlk Okul ~ Orta Okul "' ıs 4 5i6 Lise Yüksek Okul i

4 ZEYNEP KAMiL TIP BÜLTENİ Okur yazar olmayan kadınların 07o49'u daha önce hiç kürtaoi olmamıştı. Bu oran okur-yazar grubu için ıro3s.5, ilkokul grubu için 0058, ortaokul grubu için %56, lise grubu için %54 ve yüksek tahsilliler grubu için ise %42.5 idi. Yüksek okul mezunlarının okur yazar olan ve olmayanlara göre daha fazla kürtaj yaptırdıklarını saptadık. Fazla kürtaj olma oranı. eğirim seviyesi arttıkça genelde bir düşme göstermemektedir. Okur-yazar olmayanda 4-5 kürtaj olma oranı %3 civarındayken, ilkokul mezununda %4. lise mezununda %:*. yüksek okul mezununv da %0 idi. Yaşayan çocuk sayısı ile öğrenim durumunun ilişkisi Tablo VII'de gösterilmiştir, TABLO \tll Okur-Yazar Değil Okur Yazar tık Okul Orta Okul Lise Yüksek Okul o Yaşa yan çocuk sayısı Okur-yazar olmayan grupta çocuksuz kadın yoktu. -2 çocuklu kadın oranı Ofo93; (3) çocuklu kadın oranı Ofo27, çok çocuklu kadın oranı ise 0Jo2 idi. Okur-yazar grupta hiç çocuğu olmayan kadın oranı OJol; (-2) çocuklu kadın oranı Ofo54.4; (3) çocuklu kadın oranı Ofo28~ çok çocuklu kadın oranı Ofo 6.4 idi. İlkokul mezunu olan kadınlar grubunda hiç çocuksuz oranı Ofo0.07; (-2) çocuklu kadın oranı 0Jo50.3; (3) çocuklu kadın oranı %23, çok çocuklu kadın oranı ise /027 idi. Ortaokul mezunu olan grupta hiç çocuğu olmayan %. 7; (-2) çocuğu olan kadın oranı %76; (3) çocuğu olan kadın oranı% 5, çok çocuklu kadın oranı %7 bulundu. Lise mezunu kadınlar grubunda hiç çocuğu olmayan /03.6; (-2) çocuklu oranı %77,3 çocuklu kadın oranı % 7, çok çocuklu kadın oranı ise 0Jo2'dir. Yüksek okul mezunu kadınlar grubunda hiç çocuğu olmayanların oranı 07022; (-2) çocuğu olan kadın oranı 0706, (3) çocuklu kadın oranı 0Jol6.6 bulundu. Bu grupta 4 ve üstü sayıda çocuğu olan kadın bulunmadı. Eğitim düzeyi arttıkça, çocuk sayısı azalıyor. Okur-yazar olmayan kadın grubunda hiç çocuğu olmadan RlA Taktıran kadın tespit edilmedi. Yüksek okul mezunu kadınlar grubuqda ise hiç çocuğu olmadan RlA taktıran kadın oranı bulunmuştur. Yüksek tahsillilerin bu konuda kendiliğinden motive olduğu saptandı. Bu çalışmada ayrıca, belirtilen aynı tarihler arasında RİA taktırıp kontrol için müracaat eden 2565 vakayı da komplikasyonlar yönünden değerlendirdik. Bu grup, RİA'yı ay ile 5 yıl ve daha uzun süre taşıyan kadınlardır. Görülen komplikasyonlar ı 4

5 fhdlkoglu - TÜRKMEN - OEGif - KARAMAN - IA YIRLI Tablo VTII' de gösıerildi. Kanama İnfeksiyon Gebelik Dış gebelik Düşme Perforasyon TABLO VIll Stryı!996 :::s KA:";;AMA: Contraceptive Technology (983)'e göre kadınların %5'inin kanama nedeniyle RİA'ları alınır. Diğer bir görüşe göre Olo5-i5 hastada ilk yılda çıkarma nedenidir (Diğer tıbbi nedenlerle olan çıkarmanın iki katı) (Family Planning and Birth Control Methods, Debrecen, 98). KANAMA TİPLERİ: - Lekelenme (Spotting) 07o Kanama % l+~ % Belirsiz O/o kişilik hasta grubunda saptadığımız 07o7.9'luk oran -5 yıl arası veya daha fazla süre RİA raşıyan kadınlarda görülen kanama sıklığıdır. Genellikle lekelen olan veya bizim görmediğimiz kanamaları içermez. me şeklinde İNFEKSİYON: Gerçek oranı bilmek zordur. İnfeksiyon. endometrit, salpenjit. tuba ovaryal abse vb. şeklinde olabilir. Bilinen. RİA'nın pelvik infeksiyon olasılığını arttırdığıdır. Takılırken uterusa giren mikroorganizmalar vücudun tabii müdafaa mekanizmasıyla yenilirler. Kaldığı sürece risk vardır. Genç ve hiç doğurmamışta bu risk daha çoktur. Genellikle orta derecede veya hafiftir. Tedavi gerekmeyebilir. Bizim 0Jo9. l 'lik oranımız orta derecede ve kısmen daha az olarak daha ciddi vakaları kapsar. Aşağı yukarı 0Jo2 kadında. yılda P.İ.D. oluşur, RİA kullananda 4 misli P.İ.D. artış vardır denir. Smith ve Soderstrom. laparoskopik sterilizasyon yapılan kadınlarda kronik tuba! enfeksiyon oranını "7047 buldular (Daha önce RİA taşımış olan). GEBELİK: vakada saptadığımız gebelik sayısı 786 (%3.l)'dir. Kabul edilen gebelik oranı ise %-6'dır. Bunların l/3'ünde RİA yerinde değildir denir. 786 gebenin Ri A'yı taşıdıkları yıllara göre dağılımı Tablo IX'da gösterilmiştir. 5

6 ZEYNEP KAMİL TIP BÜLTENİ TABLOIX ı yıl :!8 yıl 39 Rahim içi araç yerinde bulunan gebelikler 2 yıl l \'ıl 63 Rahim içi aracın 4 yd 36 5 yıl H~ üstü 46 saptanmadığı gebelikler 2 yıl J yd J yıl 5 yıj n üstü gebelikten 420'si (07o23.5) ilk yıl içinde gebe kalmışlardır. 85 gebeiik RİA' yı 2 yıldır taşımakta (%23.5), 76 gebelik RİA'yı 3 yıldır ıaşımakta «"o9. 7), 46 gebelik RİA'yı 4 yıldır taşımakta (%5.8). 59 gebelik RİA'yı 5 yıl ve daha fazla süredir taşımaktaydı. Gebeliklerin %38.4'ünde RİA yerinde değildi. RİA taşıyan kadında gebelik olursa; - RİA yerinde ise spontan abort riski 2-3 misli artar. 2- Dış gebelik riski anar (%5), 3- Septik abort riski artabilir.. EKTOPİK GEBELİK: 2565 vakada saptayabildiğimiz 2 tane RİA +dış gebelik vardı. RİA ile gebelik oluşursa, ektopik olma olasılığı R!A taşımayana göre daha fazladır. Ektopık gebelik/ İç gebelik oranı RİA'lıda /30 iken, RİA'lı olmayanda l/300'dür. Bu oran tam belirgin değildir. Çünkü RİA gebelik oranını düşürürken ektopik oranını etkilemez. Bir başka görüşe göre de tüplerde RİA 'ya balı enflemasyon f errilize ovum unun hareketine etkiyle ektopik gebeliğe yol açabilir. Bizim 786 vakada 2 dış gebelik olgusunun normal gebeliğe oranı %0.25, rüm gruba oranı S'dir. Dış gebelik acil durum olup hepsi hastanemize müracaat etmemiş olabilir. DÜŞME: 2565 vakada toplam 04 kadının rahim içi aracının düştüğü saptandı. Bunların 28'inde gebelik vardı %2.S). RİA'yı düşüren kadınların RİA'yı taşıma süreleri Tablo X'da gösterilmiştir. yıl 2 yıl 3 yd 4 yıl S yıl ve üstü Literatürde %5-2Q kadının RİA'yı ilk yılda düşürdüğü bildirilir. PERFORASYON: 25 l 65 vakada 7 perforasyon olgusu saptandı ( Wo0.03) RİA uygulamasında l perforasyon riski olduğu kabul edilir (OJo0.04). Bizdeki perforasyon sıklığı

7 GIDİKOGLU - TURl<MIN -DIGIŞ KARAMAN - IAYIRLI in.,ersiyonda 'e uymaktadır. ÇIKARTMA NEDE~LERİ: ttablo Xl) T ;._piam murac;ıat eden 2565 kadından ~04 i 'inin RİA 'ı çeşitli nedenlerle çıkarıldı ( ıro:o). BöyleQe :ro80 kadının pratik olarak yönteme devam ettiği kabul ~dilebilir. 579 kaaın 5 yıl yaua daha Llstu bir rnre RL\ r;:ışımakraydıiar \t:..,:ıkanular :.,,ıj-.:ı. Klinikt,: t.;ç>..,in bir tanr cıim~ma~la c""ir!ik.r.:-. Rl.\'yı 5 yıi t::ı~ıyan genç fertıl ~.. ~t..:tının R l.\'t alınmaktadır. Ii~ri ';ısta ı:-:ı;; d:ıha >ilk konrroil~rk daha uzun sure ta"i,~ıbiinıçkteler ~ Çıkartma Kendi isreği Ço~uk H-:ği İ nfcksıyon Kanama nedenleri iit:' ilç Ağrı \liad Erozyon İpleri görülmediği için Eşi olmadığı için Diğer sebepler Toplum TABLO XI H l ı:s i ~:.lc!:nl:ır:n ıo:6",ı ı rrı:o.-+) ise RIA'; kendi is!ekleri ile ı;ı!rnrmlar )-It>rh:ıııgi hir l,:()rku. kadınla «eya kocasıyla ilgili n,;denlı:r!e RL\'ı ~ıkartmak istemesi). Bu da yön~ ~;;;mi kabul etmei.::rine rağmen kadınların RIA ile ilgili eğitimlerinin eksikliğini gôsı:ermektedir. Yüzde.ı.7 kadın eşleri olmadığı için RİA'yı çıkanmışlardır kadın ise çocuk isteği ile çıkartmışlardır. Böylece o:'o i0.8 kadının rahim içi aracı komplikasyona bağlı olmadan çıkartılmıştır. Kanama ve ağn nedeni ile çıkarma oranı o:'o 2. 9' dur. Infeksiyon nedeni ile çıkarma oranı ITTo6.5' dur. Tüm infeksiyon vnkalarının mo 4.4'ü ciddi olup, çıkartılmayı gerektirmiştir. Yüzde 6.8 oranında da diğer nedenlerle RİA ;;ıkarılmıştır (\iyom. polip, ;rnzyon vb.). 7