9.Sınıf Meslek Esasları ve Tekniği. 11.Ünite Lavmanlar LAVMANLAR 29.Hafta ( / 04 / 2014 ) -7-

Transkript

1 9.Sınıf Meslek Esasları ve Tekniği 11.Ünite Lavmanlar LAVMANLAR 29.Hafta ( / 04 / 2014 ) -7-

2 LAVMANLAR 2

3 1. LAVMAN VE YAPILIŞ AMACI Rektum ve sigmoid kolona solüsyon verilmesi işlemine, LAVMAN denir. Lavmanın ana işlevi, feçesi ve gazı çıkarmaktır. Bağırsağın peristaltik hareketlerini uyararak bu işlevi yerine getirir. 3

4 Lavman uygulamasının yapılış amaçları o.) Konstipasyon ve feçes tıkanıklığında defekasyonu sağlamak o.) Cerrahi girişimden önce kolonun temizliğini sağlamak o.) Doğum sırasında istemsiz feçes kaçmasını önlemek o.) Rektoskopiden (Rektumun özel bir aletle incelenmesi) önce bağırsakları boşaltmak 4

5 o.) İrrite olmuş bağırsak mukozasını tedavi etmek o.) Kolona ilaç vermek o.)radyo opak madde verilerek çekilen mide bağırsak filmlerinden sonra bağırsakları boşaltmak o.) Laboratuvar muayeneleri için gerektiğinde feçes örneği almak o.) Bağırsağın peristaltik hareketlerini uyarmak 5

6 LAVMAN ÇEŞİTLERİ 1.) Boşaltıcı Lavmanlar 2.) Tedavi Edici Lavmanlar 6

7 1.) Boşaltıcı ( temizleyici ) Lavmanlar : Kolonu boşaltmak için yapılır...konstipasyonu gidermek,..gaz şikayetlerini gidermek,..bazı tanı yöntemlerinden önce barsakları boşaltmak,..barsak operasyonlarından önce boşaltıcı lavman uygulanır. 7

8 8

9 Boşaltıcı Lavmanda Kullanılan Solusyonlar 1.) İzotonik Solusyon : % 09 NaCl kullanılır...sıvı-elektrolit dengesini bozmaz..sık kullanılır. 9

10 2.) Hipotonik Solusyon : Musluk suyu kullanılır...barsak dokusu sağlıklı,..normal kilolu kişilerde kullanılır. o) bebeklerde, o) yaşlılarda, o) kalp,akciğer,böbrek hastalarında, SU TOKSİSİTESİ ve VOLÜM ARTIŞI olabilir. KULLANILMAZ! 10

11 3.)Hipertonik Solusyon : Barsak duvarı yarı geçirgendir. İnterstisiyel sıvıyı barsak içine çeker. yüksek tansiyonu ödemi olanlarda kullanılır...bebeklerde,..kaşektik olanlarda kullanılmaz. 11

12 4.) Yağlı Solusyonlar : Barsak çeperini ve dışkıyı yağlar cc su cc yağ ( zeytinyağ,vazelin,vb) eklenir. 5.) Sabun Solusyonu : Barsak peristaltizmini hızlandırır..sabunun irritan özelliği nedeniyle sık kullanılmaz cc su + 30 g.sabun 12

13 Solusyonların yanında ; enema, lavman seti, irrigatör seti Birlikte hazırlanmış lavman setleri vardır. Kullanımı kolaydır. 13

14 14

15 Lavmanda Kullanılan Solusyon Miktarı ve Isısı : Solusyon miktarı hastanın ;..yaşı ve..kilosu bilinerek hazırlanır. 15

16 a.) bebeklerde : cc b.)okul öncesi çocuklarda : cc c.)okul çağı çocuklarında : cc d.)yetişkinlerde : cc solusyon kullanılır. Lavmanda solusyon ısısı : a.) bebek-çocuklarda : 38 santigrad derece b.)yetişkinlerde : santigrad derece 16

17 2.) Tedavi Edici Lavman Tedavi amacıyla yapılır. Kullanılan Solusyonlar : 1.)Hipnotik ( sakinleştirici) ilaçlar : Klorhidratlı lavman uygulanır. 2.)Antihelmintler( barsak parazitleri için) 3.)Baryumsülfatlı solusyonlar( tanı için) 4.)Elektrolit dengesini sağlamak için 5.)Neomisinli sol.(bar.op.önce) 17

18 LAVMAN UYGULAMASI Kullanılan Malzemeler :..lavman solusyonu..lavman seti..termometre..kayganlaştırıcı( gliserin,vazelin)..tedavi bezi..tüp klempi 18

19 ..eldiven..örnek toplama kabı ( istendi ise )..böbrek küvet..kapaklı sürgü..tuvalet kağıdı, kağıt havlu vb. 19

20 1.) Hasta bilgilendirilir 2.)Eldiven giyilir Uygulama 3.)Malzemeler uygun yere konur 4.)Lavman seti kullanılacaksa,setin klempi kapatılır 5.)Torba içine hazırlanmış solusyon konur 6.)Klemp açılır, setin havası çıkarılır 7.)Lavman torbası,serum askısına takılır 20

21 8.)Lavman torbası..yetişkinlerde : cm..çocuklarda : cm..bebeklerde : cm Yüksekte olmalıdır. 9.)Karyola başı indirilir 10.)Paravan kullanılır 11.)Hastanın altına tedavi bezi yerleştirilir 21

22 12.)Hastaya SOL LATERAL veya SİMS pozisyonu verilir 13.)Anal bölge açıkta bırakılır 14.)Setin ucu gliserin veya vazelinle yağlanır 15.)Hastaya derin nefes aldırılır 16.)Bir el ile anal bölge açılıp,diğer el ile rektal tüp rektuma yavaşça itilir. Yet: 7,5-10cm Bebek:2,5-4cm itilir. 22

23 17.)Fleet lavman kullanılıyorsa, içindeki sıvı rektuma verilir. 18.)Lavman seti kullanılıyorsa, serum askısında bulunan lavman setinin klempi açılır. 19.)Solusyon hızı, ml / dk. Olacak şekilde ayarlanır. 20.)Uygulama sırasında hastaya ağızdan nefes alması söylenir 21.)Ağrı,ani defekasyon,kramp olursa,işlem kesilir. 23

24 22.)Set yada tüp içindeki ilaç tam bitmeden,klemp kapatılır( barsaklara hava gitmesin diye) 23.)Uygulamadan sonra 5-10 dakika beklenir 24.)Kullanılan malzeme, tıbbi atık kovasına atılır. 25.)Hastaya tuvalete gitme yada sürgü kullanımında yardımcı olunur 26.)Kullanılan malzeme toplanır,eldiven çıkarılır 27.)İşlem kaydedilir 24

25 Lavman Uygulamasında Dikkat Edilecek Noktalar..Isı,..tüp kalınlığı,..yükseklik,..sabun köpüğü..kalma süresi..yapılma sklığı 25

26 Lavman Uygulamasında Gelişebilecek Komplikasyonlar..barsak mukozasında tahriş..sıvı-elektrolit dengesinde bozulma..barsak hareketleri artabilir..diyare..lavman bağımlılığı..yırtılma( rüptür ) 26

27 LAVMAN SONU DIŞKININ KONTROLÜ VE DEĞERLENDİRİLMESİ Lavman uygulamasından sonra hastanın defekasyona çıkıp çıkmadığı ve rahatlayıp rahatlamadığına bakılır. Hemşire dışkının; rengine, kokusuna, miktarına, kıvamına bakar. Dışkının içerisinde kan, irin, mukus veya parazit varsa hasta dosyasına kayıt eder. 27

28 Gerekirse laboratuvar incelemesi için örnek alınır. Uygulanan lavmanın şekli, solüsyonun miktarı, cinsi, hastanın defekasyona çıkıp çıkmadığı ve dışkı kontrolünde elde edilen veriler hemşire gözlem formuna kayıt edilir. Uygulamadan sonra istenmeyen durumlar gelişirse hemen doktora bildirilir. 28

29 . LAVMANDAN SONRA ÇIKARAMAYAN HASTADA ALINACAK ÖNLEMLER Uzun süre hareketsizlik (yatağa bağımlı olma, felç vb.) durumunda bağırsak hareketlerinin yavaşlaması defakasyonu güçleştirir. Bazı durumlarda boşaltıcı lavman etki etmeyebilir. Boşaltıcı lavman ile defakasyon gerçekleşmeyen hastada fekal tıkaç oluşur. 29

30 . Fekal Tıkaç ve Uygulanacak Girişimler Fekal tıkaç, dışkının anal kanaldan geçemeyecek kadar büyük ve sert bir kütle haline gelmesidir. Dışkı miktarının azalması, abdominal distansiyon ve bağırsak haraketlerinin birkaç günden daha fazla olması fekal tıkaç varlığını düşündürmelidir 30

31 31

32 32

33 Fekal tıkaç batının elle muayenesi ve rektumdaki sert dışkının elle hissedilmesi ile tespit edilir. Hastanın son dışkılama tarihi sorgulanır. Dışkılama durmuş olmasına rağmen anüsten sıvı şekilde dışkı sızması fekal tıkacın tipik belirtisidir. İleri durumlarda abdominal doluluk hissi, bulantı, kusma, solunum güçlüğü ve hipertansiyon gelişebilir. 33

34 Fekal Tıkacın Nedenleri a.) Uzun süre yatağa bağımlılık ve hareketsizlik, b.) Bağırsak hareketlerinin yavaşlaması, c.) Kabızlığa neden olan ilaçların kullanımı, d.) Dehidratasyon ve yetersiz sıvı alımı, e.) Baryumlu film çekiminden sonra baryumun katılaşmasıdır. 34

35 Fekal tıkaç oluştuğunda, ağızdan ilaç verilmesi kütlenin atılmasını sağlamaz. Fekal kütle önce elle müdahale edilerek kısmen veya tamamen parçalanmalıdır. Parçalanan kütle kısmen çıkarılmalı daha sonra lavman ya da supazituvar uygulanmalıdır. Fekal tıkacın elle çıkarılmasına, hekim istemine göre karar verilir. 35

36 . Kütlenin elle çıkarılması ağrılı bir işlemdir. Parmakla ulaşılamayacak kadar yukarıda yerleşmiş kütlenin çıkarılması, bazen cerrahi girişim gerektirebilir. 36

37 Uygulamada kullanılacak malzemeler.. Kayganlaştırıcı (likit vazelin, gliserin vb.)..gazlı bez ya da kâğıt havlu.. İki çift eldiven.. Tedavi bezi ve muşambası..hastanın üzerine örtmek için örtü.. Tuvalet kâğıdı.. Sürgü..Kirli torbası 37

38 Fekal Tıkacın Elle Çıkarılması Uygulaması..İşlem hastaya anlatılır,izin alınır..eller yıkanır..malzeme uygun bir yere konur..paravan kullanılır..eldiven giyilir..sol LATERAL veya SİMS pozisyonu verilir..anal bölge açılır 38

39 ..Tedavi bezi serilir..işaret parmağının ucuna bol miktarda kayganlaştırıcı sürülür..aktif olmayan elle hastanın kalçası yukarı kaldırılır..hastaya burundan nefes alıp, ağızdan vermesi söylenir..kayganlaştırıcı sürülen işaret parmağı ile friksiyon ( ovma) yaparak rektum içine girilir 39

40 ..Parmak ucunda sert dışkı hissedilir..parmak ucu dışkının etrafında gezdirilir..dışkı yavaşça hareket ettirilip hafifçe ileri doğru itilir..dışkıdan küçük parçalar kopması sağlanır..rektum duvarına asla basınç uygulanmaz..anal sfinkter parmakla friksiyon yapılarak uyarılır ve geri çekilir 40

41 ..Eldivenler çıkarılır..yeni eldiven giyilir..hastaya sürgü verilir yada tuvalete gitmesine yardım edilir..kirli malzemeler kaldırılır..eldivenler çıkarılır,eller yıkanır..hastanın defekasyona çıkıp çıkmadığı kontrol edilir..bilgiler kaydedilir 41

42 Gaz Çıkaramayan Hastada Alınacak Önlemler Bağırsaklarda fermantasyon sonucu ve yutma ile 150 ml kadar hava bulunması normaldir. Bağırsaklarda aşırı miktarda gaz birikmesine flatulans, bunun dışarıya atılamamasına distansiyon denir. Temel amaç, gaz oluşumuna sebep olan etkenlerin ortadan kaldırılmasıdır. 42

43 Hastaya egzersiz önerilmeli ve hekim istemine göre gaz gidericiler verilmeli, buna rağmen gaz çıkarılamıyorsa rektal tüp uygulanmalıdır...şişkinlik hissi Flutulans Belirtileri..abdominal distansiyon, kramplar..göğüs ağrısı..solunum sıkıntısı 43

44 Rektal Tüp Uygulamasında Kullanılacak Malzemeler..Rektal tüp..kayganlaştırıcı..gazlı bez veya kağıt havlu..eldiven..tedavi bezi..böbrek küvet..hasta için örtü 44

45 Rektal Tüp Uygulanması..Hastaya işle anlatılır,izin alınır..eller yıkanır..malzeme kolay ulaşılacak bir yere konur..paravan kullanılır..eldiven giyilir..anal bölge açıkta bırakılır..hastaya sol lateral veya sims pozisyonu verilir 45

46 ..Tedavi bezi konur..rektal tüp,steril paketinden çıkarılır..rektal tüpün 5-10 cm lik ucuna kayganlaştırıcı sürülür..kayganlaştırıcı, tüp deliklerini kapatmamalı..aktif olmayan elle hastanın kalçası yukarı kaldırılır,anüs görünür hale gelmeli..gevşemesi için,hastaya nefes alması söylenir 46

47 ..Tüp, rektuma yerleştirilir Yet.: 7,5-10 cm Beb.:2.5-4 cm..tüpün dışarıda kalan ucu su dolu böbrek küvetin içine sokularak hava kabarcıklarının çıkışı gözlenir..gaz çıkışı yoksa, tüp 20 dakika rektumda bırakılır...tüp yavaşça geri çekilir 47

48 ..Rektal tüp tıbbi atık kovasına atılır..hastaya sürgü verilir veya tuvalete gitmesine yardımcı olunur..eldivenler çıkarılır..kirli malzemeler kaldırılır..işleme ilişkin bilgiler kaydedilir..gaz çıkışı olmadıysa ve rektal tüp tekrar takılacaksa,2-3 saat geçmelidir. 48

49 Rektal Tüp 49

50 50

51 51

52 52

53 53

54 Kullanılan Malzemelerin Temizliği..Hastaya kullanılan malzemeler, tıbbi atık kovasına atılır...uygulamada kullanılan sürgü disposable değilse,içi boşaltıldıktan sonra temizlenir, fırçalanır, dezenfekte edilir. 54

55 HAZIRLAYAN HARİKA ATA SU İÇMEYİ UNUTMAYIN 55