KENTTE YAŞAMAK HAKLAR VE SORUMLULUKLAR. PROF. DR. HASAN ERTÜRK

Transkript

1 KENTTE YAŞAMAK HAKLAR VE SORUMLULUKLAR PROF. DR. HASAN ERTÜRK

2 KENT NEDİR? KENTLER TARİHİN DEĞİŞİK DÖNEMLERİNDE FARKLI SOSYO-EKONOMİK İŞLEVLER ÜSTLENMİŞLERDİR. MEDİNE KARYE CİTE POLİS CİTY URBAN BOURG VİLLE MORFOLOJİK : BÜYÜKLÜK SUR KALE DEMOGRAFİ İŞLEVSEL : ZANAAT TİCARET SANAYİ HUKUK TÜKETİM YENİLİKÇİ MERKEZLER FRIEDMAN KENTTE YAŞADIĞINI HİSSETMEK KENTLER KENTLİLER TARAFINDAN ŞEKİLLENDİRİLİR

3 KENT NEDİR? KENT TANIMINDA KULLANILAN ÖLÇÜTLER NÜFUS YÖNETSEL YAPI TOPLUMSAL YAŞAM ( SOSYOLOJİK ÖLÇÜT ) EKONOMİK NİTELİK

4 SJOBERG SANAYİ ÖNCESİ KENT SANAYİ KENTİ GEÇİŞ DÖNEMİ KENTİ

5 SANAYİ KENTİ ÜRETİM BÜYÜKLÜK YOĞUNLUK TÜRDEŞ OLMAMA TOPLUMSAL BÜTÜNLEŞME AĞIRLIKLI OLARAK TARIMSAL OLMAYAN ÜRETİMİN YAPILDIĞI, HEM TARIMSAL HEM DE TARIM DIŞI ÜRETİMİN DAĞITIMININ KONTROL FONKSİYONLARININ TOPLANDIĞI, BELİRLİ BİR TEKNOLOJİK GELİŞME SEVİYESİNE GÖRE BÜYÜKLÜK, YOĞUNLUK, TÜRDEŞ OLMAMA VE BÜTÜNLEŞME DÜZEYLERİNE ULAŞMIŞ YERLEŞMELERDİR.

6 KENT SİSTEMLERİ

7 KENTLEŞME - KENTLİLEŞME KENTLEŞME SANAYİLEŞME VE EKONOMİK GELİŞMEYE KOŞUT OLARAK KENT SAYISININ ARTMASINA VE MEVCUT KENTLERİN BÜYÜMESİNE NEDEN OLAN, TOPLUM YAPISINDA ARTAN ORANDA ÖRGÜTLENME, İŞBÖLÜMÜ VE UZMANLAŞMA YARATAN, İNSAN DAVRANIŞ VE İLİŞKİLERİNDE KENTLERE ÖZGÜ DEĞİŞİKLİKLERE NEDEN OLAN NÜFUS BİRİKİM SÜRECİDİR. DEMOGRAFİK SÜREÇ EKONOMİK NİTELİKLİ SÜREÇ TOPLUMSAL DEĞİŞİM SÜRECİ YÖNETİMSEL ÖRGÜTLENME SÜRECİ

8 KENTLİLEŞME KENTLİLEŞMEK KENTLEŞME SONUCUNDA OLUŞAN TOPLUMSAL DEĞİŞMENİN, İNSANLARIN DAVRANIŞ VE İLİŞKİLERİNDE, DEĞER YARGILARINDA, MADDİ VE MANEVİ YAŞAM BİÇİMLERİNDE DEĞİŞİKLİKLER YARATMA SÜRECİDİR. EKONOMİK KENTLİLEŞME SOSYAL AÇIDAN KENTLİLEŞME HAKLAR VE SORUMLULUKLAR

9 KENTTE YAŞAMAK? NASIL BİR KENTTE YAŞAMAK İSTERSİNİZ? YAŞAM KALİTESİ YÜKSEK BİR KENTTE YAŞAMAK HAKKIMIZ YAŞAM KALİTEMİZİ AZALTANLARA KARŞI HAKLARIMIZI NASIL KORUYABİLİRİZ? YAPTIRIMLAR UYGULAMAK SUÇ VE CEZA

10 KENTE KARŞI SUÇ 1997 ANKARA BŞB KENTE KARŞI SUÇ OLUŞTURMA PANELİ ŞUBAT 2001 TMMOB KENT SUÇLARI ÇALIŞMASI KENTE KARŞI SUÇ KENTTE YAŞAYANLARIN HAKLARINI GASP EDEN, BOZAN VEYA ORTADAN KALDIRAN KASITLI VEYA KUSURA DAYANAN EYLEMLER KENTE KARŞI SUÇ KENTTE YAŞAYANLARIN HAKLARININ GASPI KENTLİNİN YAŞAM KALİTESİNDE AZALMA

11 KENTE KARŞI SUÇ YAPTIRIMLAR UYGULUYARAK KENTLİ HAKLARI KORUNABİLİR Mİ? KENTLİ HAKLARI İLE İLGİLİ 415 ADET YASA 178 YASADA HAPİS VE PARA CEZASI ÖNGÖRÜLÜYOR? BAŞKA BİR SEÇENEK VAR MI? TOPLUMSAL SAVUNMA İLKELERİ BİREYİ CEZALANDIRMA YERİNE TOPLUMSALLAŞTIRMA

12 KENTLİ HAKLARININ KURUMSALLAŞMASI KENTLİ HAKLARI NASIL KURUMSALLAŞABİLİR? 1. ADIM: KENT ETİĞİ OLUŞTURMAK 2. ADIM: KENTLİ HAKLARINI TANIMLAMAK 3. ADIM: KENTLİ HAKLARINI HAYATA GEÇİRMEK KENT YÖNETİMİNİN UYGUN ORTAM YARATMASI - DEMOKRASİ HALKIN KATILIMI KENTLİLİK BİLİNCİ AKTİF HEMŞERİ

13 KENTLİ HAKLARININ KURUMSALLAŞMASI 1.ADIM: YERLEŞME ETİĞİ - KENT ETİĞİ İYİ BİR YERLEŞMENİN NİTELİKLERİNE İLİŞKİN TEMEL İLKELER 1.AMAÇ NİTELİĞİNDE İLKELER YAŞANABİLİRLİK HAKÇALIK SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK 2.STRATEJİK İLKELER HEMŞERİ BAĞLILIĞI ( KARŞILIKLI HAK VE SORUMLULUKLAR ) YAPABİLİR KILMA ( AKTÖRLERİN KAPASİTESİNİN ARTTIRILMASI ) YÖNETİŞİM ( ÇOK AKTÖRLÜ YÖNETİM )

14 KENTLİ HAKLARININ KURUMSALLAŞMASI 2.ADIM: KENTLİ HAKLARININ TANIMLANMASI KONUSU KENTTE YAŞAMANIN GEREKTİRDİĞİ HER TÜRLÜ SOMUT VE YEREL NİTELİKLİ HAKLAR. ÖZNESİ KENTTE YAŞAYAN İNSANLAR GELECEK KUŞAKLAR MUHATTAPLAR HAK ÖDEV DİYALEKTİĞİ KENTLİLER

15 AVRUPA KENTSEL ŞARTI AVRUPA KONSEYİ NİN MART OTURUMU ŞARTIN AMACI KENTLİ HAKLARI ANLAŞMASININ TEMELİNİ OLUŞTURMAK HEDEFLERİ 1.HER ÜLKEDE UYGULANABİLİR İYİ BİR KENT YÖNETİMİ İÇİN GEREKLİ İLKE VE SORUMLULUKLARI TANIMLAMAK. 2.KENTSEL YAŞAM KALİTESİNİ ARTTIRMAK İŞBİRLİĞİ VE DAYANIŞMA

16 KENTLİ HAKLARI KENTLERDE KALİTELİ YAŞAM BEKLENTİSİNDEKİ ARTIŞLAR İNSAN HAKLARININ GEÇİRDİĞİ EVRİM İNSAN HAKLARININ GELİŞİMİ I. KUŞAK HAKLAR: BİREYSEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLER II. KUŞAK HAKLAR: SOSYAL HAKLAR III.KUŞAK HAKLAR: DAYANIŞMA HAKLARI DAYANIŞMA HAKLARININ AYIRICI ÖZELLİĞİ TOPLUMDA YAŞAYANLARIN TÜMÜ TARAFINDAN GERÇEKLEŞTİRİLEBİLİR. KARŞILIKLI HAKLAR VE SORUMLULUKLAR

17 KENTLİ HAKLARINA İLİŞKİN ULUSLARARASI BELGELER 1933 ATİNA SÖZLEŞMESİ KONUT HAKKI 10 ARALIK 1948 B.M.İNSAN HAKLARI EVRENSEL BEYANNAMESİ YAŞAM KALİTESİ 1950 AVRUPA İ.H. SÖZLEŞMESİ A.İ.H. KOMİSYONUNA BAŞVURU H A.K. AVRUPA SOSYAL ŞARTI AVRUPA KENTSEL ŞARTINA ZEMİN B.M. EKONOMİK, TOPLUMSAL, VE KÜLTÜREL HAKLAR U.A.S. YAŞAM KALİTESİ 1976 VANCOUVER B.M. İ.Y.K. KONUT HAKKI HABİTAT I DEVLETİN SORUMLULUKLARI 1982 RİO ÇEVRE VE KALKINMA ZİRVE ÇEVRE HAKKI YURTTAŞ VE STK SORUMLULUĞU 1985 A. K. A.Y.Y.Ö.Ş ÖZERKLİK ETKİN KATILIM 1990 A.G.İ.T. PARİS ŞARTI HESAP VEREBİLİRLİK 7 ŞUBAT 1992 A.B. MAASTRICHT ANLAŞMASI YERELLİK İLKESİ MART 1992 AVRUPA KENSEL ŞARTI A. K. H. DEKLERASYONU ( 20 MADDE ) ŞART İLKELERİ ( 13 MADDE ) 1996 İSTANBUL HABİTAT II ZİRVESİ KONUT HAKKI YURTTAŞ VE STK SORUMLULUĞU

18 KENTLİ HAKLARININ KURUMSALLAŞMASI 3.ADIM: HAYATA GEÇİRMEK USULE İLİŞKİN HAKLAR BİLGİLENME HAKKI KENTLİ HAKLARINI GASP EDEN EYLEMLERDEN HABERDAR OLMAK KATILIM HAKKI KİŞİ VE TOPLULUKLARIN KENTE AİT KARARLARA KATILABİLMELERİ BAŞVURU HAKKI İDARİ BAŞVURU YARGI BAŞVURUSU

19 TÜRKİYE DE KENTLİ HAKLARI ANAYASAL HAKLAR MADDE 5 KİŞİ VE TOPLUM HUZURU MADDE 23/2 YERLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜNÜN SINIRLANDIRILMASI MADDE 33 DERNEK KURMA HÜRRİYETİ MADDE 34 TOPLANTI VE GÖSTERİ YÜRÜYÜŞÜ DÜZENLEME MADDE 35 MÜLKİYET HAKININ SINIRLANDIRILMASI MADDE 36 HAK ARAMA HÜRRİYETİ MADDE KAMU YARARI İLKELERİ MADDE 56 ÇEVRE HAKKI MADDE 57 KONUT HAKKI MADDE 74 DİLEKÇE, BİLGİ EDİNME VE KAMU DENETİCİSİNE BAŞVURMA HAKKI MADDE 127 YERİNDEN YÖNETİM İLKESİ

20 TÜRKİYE DE KENTLİ HAKLARI USULE İLİŞKİN HAKLAR BİLGİ EDİNME HAKKI 4982 S. BİLGİ EDİNME HAKKI KANUNU YÖNETMELİK KATILIM HAKKI 5393 S BELEDİYE KANUNU MD. 13 HEMŞERİLİK HUKUKU 5393 S BELEDİYE KANUNU MD. 24 İHTİSAS KOMİSYONLARINA KAT S BELEDİYE KANUNU MD. 74 KENT KONSEYİ 5393 S BELEDİYE KANUNU MD. 75 HİZMETLERE GÖNÜLLÜ KATILIM ÇED YÖNETMELİĞİ MD. 9 HALKIN KATILIMI TOPLANTISI BAŞVURU HAKKI ANAYASAL HAKLAR 3071 S. DİLEKÇE HAKKININ KULLANILMASINA DAİR KANUN 2577 S. İDARİ YARGILAMA USÜLÜ KANUNU

21 HAK VE SORUMLULUKLARIMIZI NEDEN HAYATA GEÇİREMİYORUZ? KENT ETİĞİMİZ VAR MI? KENTLİLİK BİLİNCİ NE DÜZEYDE? KENTLİLİK BİLİNCİ KENTLİ ETİĞİ DEĞERLERİNİN İÇSELLEŞTİRİLMESİ SORUMLULUKLARIN İÇSELLEŞTİRİLMESİ - KATILIM YÖNETİMDEN TALEP

22 SONUÇ UNUTTUĞUMUZ ÖZ DEĞERLERİMİZE DÖNÜŞ ÇÖZÜM OLABİLİR Mİ? TUTUMLU BİR YAŞAM TARZI KOMŞULUK KARŞILIKLI SAYGI VE SEVGİ

23 TEŞEKKÜR EDERİM PROF. DR. HASAN ERTÜRK