- PDF Ücretsiz indirin

Transkript

1 :47 1

2 :47 2

3 :47 3

4 :47 4

5 :47 5

6 :47 6

7 :47 7

8 :47 8

9 Piller Kimyasal reaksiyonlar sonucunda elektrik enerjisini depolayabilen + ve - uçları cihaza bağlandığında gerekli elektrik akımını sağlayan, genelde kapalı bir kap içerisine alınmış çeşitli tip ve boyutlardaki araçlardır. Çinko - karbon piller, alkali -mangan piller, nikel kadmiyum piller örnek olarak gösterilebilir :47 9

10 Etiketleme ve İşaretleme Atık pil ve akümülatörlerin Kontrolü yönetmeliğin 33 üncü maddesi uyarınca pil ve akümülatör ürünlerinin etiketlenmesi ve işaretlenmesi gerekir. Bazı işaretleme örnekleri; Çöpe atılmaz Geri dönüşebilir :47 10

11 Akümülatörler Doğru akım elektrik enerjisini kimyasal enerjiye dönüştüren, depolayan ve devrelerine alıcılar bağlandığında bu enerjiyi tekrar elektrik enerjisine dönüştürerek alıcıları çalıştıran elektro kimyasal statik bir elemandır. Yada basit tanımlamayla; birbirlerinden separatörlerle ayrılan, peş peşe dizilmiş pozitif ve negatif plakaların elektrolit ile reaksiyona girerek elektrik enerjisinin oluşturulduğu ve depolandığı sistemdir :47 11

12 Atık Pil ve Aküler Atık Pil ve Aküler; kağıt, metal ve cam gibi atıklara göre daha az hacme sahip olmalarına rağmen, onlardan binlerce kat fazla doğal yaşama ve insanlığa zararlı ağır metaller içerirler. Atık pillerin çöpe, toprağa, denizler ve akarsular gibi alıcı ortamlara atılması veya yakılması durumunda içerdikleri ağır metaller çevrenin kirlenmesine yol açabilmektedir :47 12

13 Elektrolit (Asit, Baz vb.) Ağır metallerin yanında akümülatörlerin içeriğinde bulunan elektrolit görevi yapan sıvılar, örneğin sülfürik asidin ticari değeri olmamasından dolayı kontrolsüz bir şekilde çevreye bırakılması toprak, hava ve su kirliliğine sebep olmaktadır. Bu yüzden, kullanılmış pil ve akümülatörlerde tehlike oluşturmaması için ayrı toplanması, taşınması ve geri kazanılması gerekir. Tüketilmiş yani atık niteliğine kavuşmuş akülerdeki elektrolit, yeni akünün elektrolitinde bulunan kurşun miktarının 70 katı kadar kurşun içerir. Sülfürik asit, vücuda zarar verebilen korozif bir :47 13 maddedir.

14 Pillerin Çevreye Etkileri 1990 yılı öncesinde, Çinko-Karbon ve Alkali-Mangan Tipi silindirik ve düğme pillerin bünyesinde % 2 oranına kadar performans arttırıcı cıva maddesi ilave edilmekteydi. Ancak zararlı etkisinden dolayı, civanın pillerde kullanımı 1991 yılından itibaren kademeli olarak azaltılmaya başlanmış ve günümüzde yaklaşık %0,0005 e kadar düşürülmüştür. Cıva maddesiyle ilgili tek istisna düğme pillerin bünyesinde hala %2 ye kadar müsaade edilmesidir. Diğer pil türleri ve akümülatörler cıva içermezler. Kurşun maddesi taşınabilir pil ve bataryaların bünyesine girmez. Atık pil ve akümülatörlerin kontrolü ile ilgili yönetmeliklerde pillerin çöpe atılmasını önlemek için, pil ve akümülatörlerin üzerinde (veya ambalajında) üstünde çarpı işareti bulunan bir çöp bidonu şeklinin bulunması zorunlu kılınmıştır :47 14

15 :47 15

16 Alkali Mangan ve Çinko Karbon Suyla ve ısıyla ayrıştırma prosesleri sonucunda çinko, çelik, ferromangan ve yol yapımında kullanılan cüruf geri kazanılır. Yeni üretimlerde alkali mangan ve çinko karbon pillerde civa kullanımı sınırlandırıldığından, geri kazanım için daha uygun koşullar yaratılmaktadır. Çinko karbon piller düşük sıcaklıkta eriyebilen pillerdir. Geri kazanım esnasında, erime sıcaklığında çinko dışındaki metaller cüruf halde üstte toplanır ve alttaki sıvı çinko kepçelerle alınır. Geri kazanım sonucu elde edilen çinkonun safiyeti %99,5 mertebesindedir. 20 محرم

17 Nikel -Kadmiyum Pilleri Yeni Ni-Cd pil atıklarından %99,9 safiyette kadmiyum ısıl işlemlerle geri kazanılır ve bu kadmiyum Ni-Cd pil üretiminde tekrar kullanılır. Bir diğer geri kazanım ürünü ferronikeldir. Nikel-Metalhidrit pilleri Nikel, demir ve diğer metallerin geri kazanımı için işlem yapılır. Nikel borsa değeri oldukça yüksek olan bir metaldir. Ni-M piller içerisinde potasyum hidroksit eriyiği çok miktarda bulunduğundan geri kazanımı esnasında çevreye vereceği zarardan dolayı çok dikkat edilmelidir. 20 محرم

18 Lityum İyon Lityum Polimer Pilleri Kobalt, demir ve diğer metallerin geri kazanımı için işleme tabi tutulur. Bu tür pillerin çevreye direk zarar verici etkileri yoktur. Ancak bu sistemlerin bünyesinde zehirli ve yanıcı elektrolit maddesinin bulunduğu unutulmamalıdır. Japonya da geri kazanımı zorunlu olan LiF ve LiP pillerin geri kazanımından kobalt ve diğer metaller geri kazanılmaktadır. Kurşun-Asit pilleri Kurşun geri kazanılır ve yeni akümülatör üretiminde kullanılır. 20 محرم

19 Düğme Piller Kol saatlerindeki gümüş oksit türü piller toplanır ve gümüş metalinin elde edilmesi için geri kazanıma yollanır. Diğer tür düğme piller cıva, çinko ve çelik geri kazanımı için işlem görür. Önemli bir konu, yukarıda belirtilen çeşitli metallerin metal filiz veya alaşımlarından ayrıştırılarak çıkartılması maliyetlerin, aynı metallerin bunları içeren atık pillerden geri kazanılması maliyetlerinin çok üstünde olduğudur. Bu bakımdan pillerin içerdikleri metallerden dolayı evsel çöplere atılmayacak kadar değerli oldukları unutulmamalıdır. 20 محرم

20 Avrupa da atık pillerin toplanmasına öncülük eden ve toplama işlemlerine 1992 yılında Avusturya ile başlanmış ve daha sonra İsveç, Almanya, Fransa, Hollanda ve Belçika ile devam etmiştir yılında en yüksek atık pil toplama oranının tonla Almanya ve tonla Fransa olduğu bildirilmiştir. Bu iki ülkenin nüfus yoğunluğu göz önüne alındığında, oldukça iyi bir toplama organizasyonuna sahip oldukları, ancak nüfus yoğunluğu daha düşük olan Hollanda ve Belçika da toplama miktarlarının 2013 yılı itibariyle ton civarında olduğu rapor edilmiştir. Diğer taraftan, İngiltere, İspanya ve İtalya gibi ülkeler yukarıdaki ülkeleri daha düşük pil toplama oranı ile takip etmektedir. 20 محرم

21 AB ülkelerinde atık pillerin toplanması, nakliyesi ve depolanması bu amaçla kurulmuş şirket, dernek, vakıf veya benzeri kuruluşlarca yürütülmektedir. Bu kuruluşlar bazen toplanan atıkların türlerine göre ayrıştırma işlemini de üstlenebilmektedirler. Atık pillerin geri kazanım işlemleri ise bu maksatlarla kurulmuş, ihtisas sahibi firmalar tarafından yürütülür. Belli başlı geri kazanım tesisleri Almanya, Fransa, Hollanda, İsveç, Belçika ve İsviçre de bulunmaktadır. Bu amaçla, termal prosesler (elektrikli ark ocaklar, yüksek fırınlar ve döner demir döküm fırınları gibi), hidrometalürjik prosesler, vakumlu destilasyon prosesleri ve solventle ayrıştırma prosesleri uygulanmaktadır. 20 محرم

22 AB ülkelerinde tüketici toplumun büyük bir kısmının atık pillerin toplanması gerektiği bilincinde olduğu söylenebilir ve bu nedenle, son AB direktifinin 2012 yılı için öngördüğü % 25 lik toplama oranına bir çok üye ülke tarafından ulaşabildiği öne sürülmüştür. Buna karşın aynı direktifin 2016 yılı hedefi olan % 45 lik toplama oranı üye ülkelerin çoğunu zorlayacağı ifade edilmektedir. Atık pillerin başarılı bir şekilde toplanabilmesi için, tüketicinin muhakkak toplama noktalarına gelmeleri sağlanmalıdır gerçeği bir çok ülkede kabul görmüştür. Bu da bilinçlendirme çalışmaları, yazılı ve görsel basında çeşitli tanıtım ve reklam programlar ve halkla ilişkilerle mümkün olabilmektedir. 20 محرم

23 :47 23

24 :47 24

25 Pil ve Akümülatörlerde Bulunan Toksik Metaller Civa (Hg) Piller çöpe atıldığı zaman katı atık depolama sahasında zamanla bozunarak bazı tehlikeli ve zararlı maddeler serbest hale geçebilir. Bunlardan en tehlikelisi cıvadır. Civa doğada bozunmaz, civa ve civa bileşikleri halk ve çevre sağlığı bakımından çok tehlikeli ve toksiktir. Akan pildeki cıva hızla deri veya solunum yolu ile vücuda girebilir. Bu maddenin eser miktarda bulunması dahi ciddi tehlike oluşturur :47 25

26 İçme suyu veya gıda zinciri yolu ile insan vücuduna giren civa; Merkezi sinir sisteminin tahribine ve kansere, Böbrek, karaciğer, beyin dokularının tahribine, Sakat doğumlara neden olmaktadır. Ancak son yıllarda gerçekleştirilen teknolojik gelişmeler sonucunda Zn-C ve Al-Mn pillerindeki civa oranı insan sağlığına zarar vermeyecek seviyelere indirilmiş ve hatta sıfır civa içeren piller üretilmeye başlanılmıştır :47 26

27 Kadmiyum (Cd) Kadmiyumlu piller çöpe atıldığı zaman depo sahasında Cd ve bileşikleri serbest hale geçerek suya karışır. İçme suyunu ve toprağı kirleterek gıda zinciri ve içme suyu yolu ile insan vücuduna girer. Kadmiyum; akciğer hastalıklarına, prostat kanserine, kansızlığa, doku tahribine, böbrek üstü bezlerin tahribine neden olur. Kadmiyumun vücuttaki yarılanma ömrü yaklaşık 20 yıl olduğundan, havada, gıdada ve içme suyunda Cd biriktikçe vücuttaki birikmesi giderek atar. Vücut kadmiyumu kalsiyum gibi algılar ve kadmiyum vücutta birikmeye başlar. Vücutta kalsiyum eksilmesinden dolayı kemikler yavaş yavaş zayıflamaya başlar. Ayakta durmak hatta öksürmek bile kemiklerin kırılmasına hatta :47 27 iskeletin ufalanarak neticede hastanın ölmesine neden olur.

28 Nikel (Ni) Nikel ve bileşikleri ağız yoluyla alındığında zehir etkisi yaratmaktadır. En fazla akciğer ve beyinde yüksek konsantrasyonlar tespit edilmiştir. Deriyi tahriş etmesinin yanı sıra kalp damar sistemine çok zararlı ve kanserojen bir metaldir. Nikel içerikli atıkların kontrolsüz atılması durumunda toprağa bulaşmak suretiyle bitkilere zehir etkisi yapmaktadır :47 28

29 Kurşun (Pb) Kurşun vücuda solunum, içme suyu ve gıda zinciri yolu ile girer. Vücuda alındığında organlar kurşunu kalsiyum gibi algılar ve vücutta birikmeye başlar. İşitme bozukluğuna, sinir iletim sisteminde bozukluğa ve hemoglobin bileşiminde düşmeye, kansızlığa, mide ağrısına, böbrek ve beyin iltihaplanmasına, kısırlığa, kansere ve toksik etkisinden dolayı ölüme neden olmaktadır :47 29

30 Ömrünü Tamamlamış Lastikler Araçlardan söküldükten sonra gerek fiziksel özellikleri, gerekse kalite sorunları nedeniyle tekrar kullanılamayacak durumdaki lastiklere Ömrünü Tamamlamış Lastik denir. Çevrede zor ayrışır olmaları ve üretilen atık lastiklerin çok önemli miktarlarda olması atık lastiklerin önemli bir çevre problemi olmalarına neden olmaktadır. Ömrünü tamamlamış lastikler granül haline getirilip, spor sahalarında yumuşatıcı zemin olarak, peyzaj veya çocuk oyun sahası uygulamalarında kullanılabilmektedir :47 30

31 :47 31

32 :47 32

33 :47 33

34 :47 34

35 :47 35

36 :47 36

37 :47 37

38 :47 38

39 :47 39

40 :47 40

41 :47 41

42 :47 42

43 :47 43

44 Hayvanların kemiklerinden bıçak sapı ve düğme gibi çeşitli kullanım eşyaları yapılır. Ayrıca bazı kimyasal işlemlerden geçirilerek yapay gübre, jelatin, tutkal ve kemik külü gibi değişik ürünler elde edilir. Öğütülmüş ve asitle işlenerek yağlarından arındırılmış kemikler fosfat içerdiği için yapay gübre olarak değerlidir. İnce toz halinde öğütülmüş kemik unu kümes hayvanlarının yemlerine katılır. Kemiklerin yakılmasıyla elde edilen kemik kömürü ise siyah vernik ve cila yapımında, çeşitli ürünlerden istenmeyen kokuların giderilmesinde, kesme ve tozşekerin arıtılıp beyazlaştırılmasında kullanılır :47 44

45 :47 45

46 :47 46

47 :47 47

48 :47 48

49 Derinin yüzümü sırasında üzerinde kalan et ve yağın, üretim aşamalarında makine ile sıyrılarak uzaklaştırılması sonucu ortaya çıkan önemli bir atıktır. Tutkal Jelatin Yağ üretimi Yem Gübre Suni deri Krem, losyon imalatı Yakma ile enerji kazanma :47 49

50 :47 50

51 :47 51

52 :47 52

53 :47 53

54 :47 54

55 :48 55

56 :48 56

57 :48 57

58 :48 58