ARAÇ KONUM VE DURUM BİLGİLERİNİN BİLGİSAYARDA ON LINE TAKİBİ: ARAÇ TAKİP SİSTEMİ (ATS) ÇÖZÜMLERİ

Transkript

1 ARAÇ KONUM VE DURUM BİLGİLERİNİN BİLGİSAYARDA ON LINE TAKİBİ: ARAÇ TAKİP SİSTEMİ (ATS) ÇÖZÜMLERİ Sezgen Mehmet, Demirtaşlı Murat (ULUSAL CAD A.S.) GĠRĠġ Özet Araç Takip Sistemi (ATS) sayesinde günümüzde artık mbil araçların knum (krdinat) ve durum (hız, vb.) bilgilerini grafiksel ve metinsel larak bilgisayar ekranında görüntülemek ve sözknusu araç(lar) hakkında birçk ayrıntılı knumsal ve veritabanı analizlerini birbirleri ile ilişkilendirerek yapmak mümkündür. Her türlü kara, hava ve deniz aracının dünya üzerindeki knumlarının, uydular (GPS/Glbal Psitining System) yardımı ile sayısal haritalar üzerinde izlenebilmesi lan Araç Takip Sistemi kullanıcı taleplerine göre farklı ve esnek uygulamalar içerir. Araçların internet üzerinden nline (canlı) takibi yapılabilir, yada kamuya ait bir aracın knum ve durum bilgileri, araçta bulunan ATS cihazına daha snra incelenmek üzere kaydedilebilir. Benzeri şekilde, nakliye fillarına, araç kiralama şirketlerine yada turist gruplarına ait araçların hatta, dğa turizmi yapan kampçıların yada hareket eden diğer nesnelerin izlenebilmesi mümkündür. Ulusal bir CAD ve GIS yazılımı lan NETCAD Ana Mdülü üzerinde çalışan ATS çözümleri, araçların n-line takibi alanında knum belirleme (GPS) ve haberleşme (GSM, GPRS) sistemleri ile GIS (Cğrafi Bilgi Sistemi ) teknljisi kullanılarak değişik amaç ve kapsamda birçk farklı çözümler sunmaktadır.

2 NETCAD ARAÇ TAKĠP SĠSTEMLERĠ Bu bildiride, genel anlamda Araç Takip Sistemlerinin NETCAD çözümleri ile kazandığı sinerjiyi gösteren uygulama örneklerini sunmaktır. Giriş kısmında anlatılan anında (nline) ve snradan (ffline) izleme seçenekleri ile NETCAD/ATS ndan fazla değişik izleme sistemini kapsamakta ve dağıtım, karg, pazarlama, taşımacılık, servis işletmeleri firmaları ile, yerel yönetimler, askeri birimler, kamu kurumları, ambulans işletmeleri ve daha bir çk kurum ve kuruluşun kullanımında aşağıda listelenen faydaları sağlamaktadır, ayrıca İstanbul Servis Araçları Odasına ait araçların merkezden anında takibi amacı ile luşturulan Araç Takip Sistemi ni kapsamakta lup, yazının basıma verildiği tarihten önce sistem seri üretimine başlanmıştır. Burada amaç; Araç ve araç bulunan kişilerin knum ve durum bilgilerine ulaşma; Hız, güzergah, bölge ve zaman limitleri aşıldığında uyarılma yada bilgilendirilme Organizasyn eksikliğinden kaynaklanan yakıt, zaman ve işgücü kayıplarının azaltılması, Akaryakıt alımlarının tam larak kntrl edilememesinin ve suistimale açık lmasının yarattığı sruna çözüm bulunması Verilen örnekte prje, İstanbul şehrine ait sayısal harita altlıklarını, merkeze ait bir bilgisayarı, araçlarda bulunan GPS (knum ve durum belirleme) ünitesini, haberleşme için GSM şebekesi üzerinden SMS yllayan GSM cihazlarını ve tüm bu dnanımın krdinasyn içinde çalışmasını sağlayan GIS (Cğrafi Bilgi Sistemi ) bazlı ATS yazılımını kapsamaktadır Prjenin Amacı; Servis Araçlarının belli bir disiplin içerisinde hizmet vermesini sağlamak Servis Araçları güzergah planlaması yapmak Öğrencilerin kntrl ve güvenliğini sağlamak Velileri Bilgilendirmek. Prjede; Uygun tasarlanmış ATS cihazları; ATS yazılımı, sayısal haritalar ve n line izleme durumlarında kullanılan haberleşme rtamı (telsiz, GSM, vb). bulunmaktadır. Sistemin çalışmasında, araçlara mnte edilmiş lan GPS üniteleri ile alınan araç knum ve durum bilgileri GSM şebekesi üzerinden SMS kullanılarak merkeze iletilir. İletilen mesajlar internet üzerinden ve / veya merkez bilgisayarları tarafından gerçek zamanlı izlenerek, araç ve lası durumlar hakkında anında planlama yapılabilmesi sağlanır. Bu bağlamda, araçların merkez bilgisayarı tarafından izlenmesi için ise ATS nin temel teknljisi lan cğrafi bilgi sistemi şu şekilde kullanılmaktadır İstanbul şehrine ait ve ULUSAL CAD A.S. tarafından luşturulmuş lan özel yl haritaları, ATS arayüzünde görüntülenir Bu haritalarda şu bilgiler bulunmaktadır; Cadde ve Skaklar Okullar Duraklar Resmi ve Kamu Binaları Hastane vb. sağlık kuruluşları Plis karaklları ve kntrl nktaları Adres belirleyecek diğer detaylar. Daha snra, her araç için belirlenen farklı iknlara ulaşılarak takibi yapılacak lan araç iknu üzerine tıklanır. Krdinatları belirlenen aracın knum bilgisi veri tabanı ilişkilendirme yöntemi ile ekrandaki araç iknuna bağlanır ve aracın hızı, durakladığı nktalar, şöförü, rta dışına çıkılan alanlar, tplam inme-binme sayısı gibi birçk bilgiye ait tabllara araç ekranda izlenirken ulaşmak mümkün lur. Sistem sn derece esnek lup, kullanım amacına göre raster ve /veya vektör haritalar kullanılabilir ve harita krdinat sistemi arzu edilen sistemde labilir. Dlayısı ile, ATS de bölgesel, şehirlerarası ve ülkelerarası araç takibi de mümkün lup, aynı anda yüzden fazla araç 1

3 takip edilebilir. On line takibin gerekli lmadığı durumlarda ise geçmiş zaman araç knum / durum bilgileri srgusunun yapıldığı ff line araç takibi de sistem içinde mümkündür ; Bu ylla, Araçlarda bulunan GPS ünitesinin aldığı sinyaller araç içerisinde bulunan araç ünitesine aktarılarak aracın knum bilgilerinin ve kullanıcı tanımlı layların (benzin, yük durumu vb.) deplanması sağlanır. ATS TEMEL PRENSĠPLERĠ VE BĠLEġENLERĠ ATS sistem bileşenlerine göre genel larak nline ve ffline larak ayrılır.ortak nktaları bulunmakla birlikte, uygulanan metdlar sistemin n line / ff line izleme seçeneğine göre farklılık gösterirler: On line izlemede, araçlara mnte edilmiş lan GPS üniteleri ile alınan araç knum ve durum bilgileri GSM şebekesi üzerinden SMS kullanılarak merkeze iletilir. İletilen mesajlar internet üzerinden ve / veya merkez bilgisayarları tarafından gerçek zamanlı izlenerek, araç ve lası durumlar hakkında anında planlama yapılabilmesi sağlanır. Sistem temel larak şu bileşenlerden luşur. Ats Bileşenleri: ATS Cihazları Haberleşme Ortamı (Telsiz, GSM, vb.) ATS Yazılımı Sayısal Haritalar Kntrl ve Yönlendirme Merkezi GIS tabanlı ATS yazılımı da sistemde kullanılan veri tabanı yönetim sistemi ile tam entegrasynlu çalışarak knumsal ve öznitelik srgulamalarına imkan vermektedir. İzlenen araca ait iknun ekranda görüntülenen sayısal haritalar üzerinde anlık takibi yapılabildiği gibi, aracın hızı, durakladığı nktalar, servis alanı dışında izlediği rtalar, hız ihlalleri gibi srgulamalar da mümkündür. Sistem sn derece esnek lup, kullanım amacına göre raster ve /veya vektör haritalar kullanılabilir ve harita krdinat sistemi arzu edilen sistemde labilir. Dlayısı ile, ATS de bölgesel, şehirlerarası ve ülkelerarası araç takibi de mümkün lup, aynı anda yüzden fazla araç takip edilebilir. On line takibin gerekli lmadığı durumlarda ise geçmiş zaman araç knum / durum bilgileri srgusunun yapıldığı ff line araç takibi de sistem içinde mümkündür ; Bu ylla, Araçlarda bulunan GPS ünitesinin aldığı sinyaller araç içerisinde bulunan araç ünitesine aktarılarak aracın knum bilgilerinin ve kullanıcı tanımlı layların (benzin, yük durumu vb.) deplanması sağlanır. SERVĠS ARAÇLARI PROJESĠ Yukarıda bahsedilen ATS prjeleri, ve örnek verilen servis araçları prjesinin çalışabilmesi için aşağıdaki bileşenlere ihtiyaç duyulur. Sistem Bileşenleri: Araçlarda NETCAD ATS Ünitesi Öğrencilerde pasif/aktif verici Kntrl ve Yönlendirme Merkezi NETCAD İnternet ATS Yazılımı Sistem Üyeliği Netcad ATS ünitesi :Tamamıyla Firmamız AR-GE labratuarı tarafından dizayn edilmiş, esnek yapıya sahip bir mdeldir. GSM, GPS üniteleri haricindeki tüm devre tasarımları tarafımızdan yapılmıştır. Geliştirme sürecinde, sadece servis araçları değil, bir çk farklı uygulamaya cevap verebilecek şekilde tasarlanmıştır. Diğer özellikleri şöyle sıralanabilir. 2

4 Öğrencilerin İndi/bindi kntrllerinin knuma bağlı larak yapılması Velilere durum/knum bilgilerinin SMS ile tmatik larak gönderilmesi Acil durumlarda Merkeze bilgi verilmesi Tüm işlemlerin 30 gün süre ile saklanması GPS bileşeni sayesinde knum bilgilerini tplar. SMS mesajları alabilir ve gönderebilir. Aldığı SMS mesajlarını yrumlar ve ayarlarını değiştirebilir. Prximity kuyucudan gelen bilgileri yrumlar. Veri deplama işlemlerini gerçekleştirir. Öğrenci kayıtları GPS knum bilgisi SMS mesaj bilgisi Kmut setleri WEB sunucusu ile SMS yluyla haberleşir. Öğrenci velilerinin telefnlarıyla SMS yluyla haberleşir. Veri Tabanı Yönetim Sistemi (VTYS) Servis araçları prjesinde luşturulan bir VTYS de sistem ile ilgili gerekli bilgiler tutulmaktadır. Bu veri tabanı Kntrl ve Yönlendirme Operatörleri tarafından güncellenmekte ve veri girişleri yapılmaktadır. VTYS de bulunan bilgiler; Servis Araç Bilgileri Servis Şför Bilgileri Öğrenci Bilgileri Veli Bilgileri Okullara ilişkin Bilgiler Servis Güzergah tanımlamaları VTYS nin bir parçası lan Kntrl ve Yönlendirme Operatörlerinin görevleri ve sistemdeki görevleri şunlardır; Velilerden gelen sruların yanıtlanması Veri girişi ve değişikliklerinin yapılması Acil durumlarda Velilerin telefn ile bilgilendirilmesi Anlaşmazlık veya talep edilmesi durumunda Geçmişe yönelik kayıtların srgulanması ve yazıcı çıktılarının alınması NETCAD Ġnternet ATS Yazılımı Bu yazılım sistemin önemli bileşenlerinden bir tanesi lup tamamam ulusal kaynaklarla ve iş gücü ile rtaya çıkarılmıştır. Prgramın sistem içinde gerçekleştirdikleri; Öğrenci ID veya Araç Plakasından aracın nktasal knumunu bulma, Aracın harita üzerinde gerçek zamanlı (real time) izlenebilmesi Sayısal haritanın yüklenmesi, büyütülüp küçültülmesi, kaydırılması Öğrenciye ilişkin bilgiler; araçta mı, nerede indi/bindi vb. srgulamalar Adres, lkanta, eczane vb. srgulamalar Ayrıca veliler şu durumlar için sistem tarafından bigilendirilebilirler Araca bindiğinde Araçtan indiğinde Araca binmediğinde Araçtan inmediğinde Yanlış yerde indiğinde Araç eylemli uyarı örnekleri Servis eve yaklaşıyr Araç hızlı gidiyr Araç gecikecek 3

5 Araç kaza yaptı Başka araç gelecek Belirli bir yerde fazla bekledi Araç gelmeyecek Araç güzergahı dışına çıktı Acil durum. Sistem Üyeliği Harcamalara katılım Servisin knumu hakkında bilgilendirme, (Servis yaklaşıyr, gecikme var vb.) Öğrencinin durumu hakkında bilgilendirme (Servise Bindi, İndi, Binmedi, Yanlış yerde indi, Yanlış araca bindi vb. ) Acil durumlarda sistem veya Kntrl merkezi tarafından bilgilendirme İnternetten öğrencinin ve servisin bulunduğu yeri öğrenebilme Acil durumlarda sistem veya Kntrl merkezi tarafından bilgilendirme Akıllı Kartlar Sistemde öğrencileri tanıyan manyetik kartlardır. Genel Özellikleri Öğrencilere verilecek lan akıllı kartlar araca binme ve inme durumlarında kutulacaktır. Kartlar öğrencilerin yaş guruplarına, tercihlerine göre klye, saat, rzet ve kimlik şeklinde farklı frmlarda labilmektedir. Sistem öğrencilerin inme ve binme durumlarını zaman ve knum bilgileriyle deplar. Öğrencilerin, kul girişlerine knulacak Mbil Bilgi Sistemine bağlı kntrl nktalarındaki kuyucular sayesinde kula giriş çıkışlarının da kntrlü planlanmıştır. DĠĞER NETCAD ATS UYGULAMALARI ONLine Ġzleme Online sistemlerde, araca yerleştirilen ATS ünitesi ile uydudan alınan knum bilgileri, GSM şebekesi üzerinden SMS (Kısa mesaj Servisi) ile istenilen zaman aralıklarında bilgisayar sistemine gönderilmekte ve değişik alternatifler dahilinde değerlendirmeye alınabilmektedir. Aracın knumu merkezden anında harita üzerinde görülebilmekte ve araç izlenebilmektedir. Ayrıca, internet üzerinden, aracın bulunduğu yerin istenilen aralıklarda harita üzerinde görülmesi ve bilgi alınması mümkündür OFFLine Ġzleme Offline sistemlerde, araca yerleştirilen ATS Ünitesi ile tplanan knum bilgileri, isteğe bağlı larak günlük, haftalık ve aylık larak deplanmakta ve ünitede saklanabilmektedir. Deplanan bilgiler daha snra istenilen zaman aralıklarında, örneğin günlük larak bilgisayara aktarılmaktadır. Değerlendirilme, analiz ve srgulama işlemleri snradan ve tplu larak yapılmaktadır. Offline Araç izlemenin en önemli dayanağı, Online izlemenin gerekmemesi ve Online izlemelerde araçla merkez arasında lması gereken haberleşme giderinin (SMS) lmayışıdır. BUSLine & TIRLine Ġzleme Bu sistem şehirlerarası yük/ylcu taşımacılığı yapan Firmalar için tasarlanmıştır. Araçlardaki ünite belirli aralıklarda knum ve hız bilgilerini gönderebileceği gibi aracın bulunduğu knum nline larak internet aracılığı ile, sayısal haritalar üzerinden merkezden de srgulanabilmektedir. Aynı zamanda araca ilişkin knum bilgileri deplanabilmekte ve daha snra yapılacak analizlerle aracın gittiği yerler, kat ettiği km miktarı, güzergah ve bölge dışına çıkıp çıkmadığı, hızı, durma nktaları ve süresi gibi bilgiler sistemden klaylıkla alınabilmektedir. 4

6 TAXILine Ġzleme Sistem tamamen şförler dası istekleri dğrultusunda geliştirilmiştir. Bu sistemde, kurulu trunk telsiz sistemi üzerinden acil durum izlemesi yapılabilmektedir. Acil durumlarda, ayak butnuna basılması ile taksi merkez tarafından izlemeye alınmakta ve gerekli müdahaleler planlanmaktadır. Ayrıca, şförlerin adres, kan grubu, ftğraf vb. acil durumlarda gerekebilecek bilgileri de sistemden alınabilmektedir. Telsiz sisteminin lmadığı kentlerde izleme için GSM şebekesi de kullanılabilmektedir. Halen İzmir Şförler Odasında aktif durumda çalışan sistem tarafımızdan kurulmuştur. INLine Ġzleme Bu sistemde aracın ön knsluna mnte edilmiş mini ekrandan aracın bulunduğu yeri harita üzerinde sürekli izlemek mümkündür. Ekrana yansıyan knum bilgileri, aynı zamanda daha snra bilgisayarda değerlendirilmek üzere deplanabilmektedir. Harita üzerinde mesafe, alan ve açı ölçmek, gidilecek yerin işaretlenmesi ile en kısa yl tarifi almak mümkün lmaktadır. Özellikle büyük kentlerde, şehirler arası ylculuklarda, rmanlık ve dağlık alanlarda, av & safari gibi etkinliklerde, arazi ölçü ve çalışmalarında büyük klaylık sağlamaktadır. Opsiynel bir bağlantı ile, aynı zamanda en yakın; eczane, lkanta, büfe, banka, park yeri gibi bilgilere klayca ulaşmak mümkün lmaktadır STOKLine Ġzleme Bu sistem dağıtım Firmalarına yönelik hazırlanmıştır. Aracın takibinin yanısıra, ilaç, bakliyat, meşrubat gibi dağıtım işleri için farklı yazılımlar geliştirilmiştir. Stk görme, sipariş alma gibi uygulamalar yapılabilmektedir. Sistemde avuç içi bilgisayarların kullanılması esnekliği büyük ölçüde arttırmaktadır. Tplanan bilgiler istenildiği zaman merkeze aktarılmakta ve değerlendirmeye alınabilmektedir. Sistem aynı zamanda Firmanın mevcut database yönetim sistemine bağlanabilmekte ve nline veri transferi yapabilmektedir. RENTLine Ġzleme Bu sistem araç kiralama işleri yapan Rent a Car Firmaları için tasarlanmıştır. Aracın bulunduğu knum merkezden srgulanabilmektedir. Aynı zamanda araca ilişkin knum bilgileri deplanabilmekte ve daha snra yapılacak analizlerle aracın gittiği yerler, kat ettiği km miktarı, bölge dışına çıkıp çıkmadığı gibi bilgiler sistemden klaylıkla alınabilmektedir. GRUPLine Ġzleme Bu sistem ile bir arkadaş grubu, avcı grubu, dağcılar, trekking grubu luşturacakları bir liste ile bir diğerini, nline larak harita üzerinden izleyebilirler. Sistem araca bağımlı değildir. Araç içi ve dışı kullanıma uygundur. Snuçlar ve öneriler :Adı geçen prjede, araçların takibi başarılı larak yapılmakta lup elde edilen araç knumlarına ait hata payları rtalama 25m. dir ve bu hata payı da büyük ölçüde kullanılan GPS cihazlarının hassasiyetine bağlıdır. Kapsamı farklı lan başka ATS prjelerinde ise haberleşme, dnanım ve yazılım bileşenleri, prje kriterlerine uygun şekilde ayarlanarak ptimum çözümler sunulabilir. Kullanılan yazılımın yeniden prgramlanmaya çk uygun lması ve ileri haritacılık uygulamalarını içeren CAD /GIS altyapısını içermesi yukarıda adı geçen esneklik ve düşük hata paylarına ulaşmakta en büyük etken lmuştur. NETCAD in arazi mdelleme ve üç byutlu mdel luşturma mdülleri lan NETSURF ve NET3D ile mbil sistem takiplerinin drape yöntemi (üç byutlu arazi mdeline rtft/uydu görüntüsü giydirme) ile de yapılabilmesi mümkündür. Ortak bir arayüzde, haritacılık ve mühendislik çözümleri sunan NETCAD mdülleri rtft ve uydu görüntüsü gibi raster altıklarını kullanıcı taleplerine göre işlemekte ve knumsal veriler ile öznitelik (tabl) verilerini GIS teknljisi içinde ilişkilendirerek, birbirini destekleyen çözümler üretmekte ve artı değer yaratmaktadır. ATS sözknusu lduğunda, ndan fazla esnek çözüm 5

7 yukarıda belirtilen esneklik ve kullanım klaylığı kapsamında, kullanıcıların taleplerine hazır durumdadır. Mehmet SEZGEN ULUSAL CAD VE GIS A.Ş. 6