Kent Bilgi Sistemleri

Transkript

1 Kent Bilgi Sistemleri SEC Kent Bilgi Sisteminin Modellenmesi Konumsal Bilgiye Olan İhtiyacın Değerlendirilmesi Yerel İdare Amaçları Yerel İdare Fonksiyonları Kurumsal Olanakların Tespiti Öznitelik Bilgilerinin Tespiti Kurumsal Desteklerin Kazanılması Harcamalar Maliyet/Fayda Kent Bilgi Sistemi Projesinin Yönetimi Temel Altlıkların Hazırlanması Personel Organizasyonu Yrd. Doç. Dr. Volkan YILDIRIM V. Ders

2 Planlanan KBS projesinin uygulanması için, projeye ilişkin yatırımların yapılacağına dair gerekli onaylar alındıktan sonra proje farklı bir yapılanmaya dönüşür. Bundan sonra yapılacaklarteknik işlemlerden ibaret olup, potansiyel uygulamaların neler olduğu ve projenin başarılı bir şekilde yerine getirilerek nasıl uygulamaya geçileceği düşünülür. Bunun anlamı, gerekli personel temini ve buna bağlı olarak organizasyon yapısı, g p ğ g y yp oluşturulduktan sonra, donanım yapısının oluşturularak, veri toplamaya, diğer bir deyişle, konum bilgilerini içeren gerekli altlıkların sayısallaştırılmasına bir an önce başlanmasıdır.

3 Donanım yapısı KBS donanım yapısı, yerel yönetimlerdeki yapılanma ve koordinasyon, KBS den amaçlanan hizmetlerde kullanılacak yazılım paketi özellikleri dikkate alınarak oluşturulmalıdır. Buna göre; sistem merkezinde veri tabanı, işletim sistemi ve diğer yazılımların yüklü olduğu ana server ler, bunların yerel yönetim birimlerindeki kullanıcı ve ağ sistemi ile bağlantılarını mümkün kılan router, modem ve yerel ağ bağlantıları, ağ yönetim konsolu (Şekil 11.16); birimlerde ise KBS kullanım ihtiyaçlarına göre donanım yapısının değişiklik arz ettiği merkezle bağlantıyı sağlayan server router modem bağlantıları, a a KBS kullanıcıları ua a ve işlemcileri ş e (PC, workstation), stato veri hazırlama a ave izleme, e, veri tabanına bilgi aktarılması, buradan istenilen bilgilerin yüklenmesi ve üzerinde işlem yapılmasını sağlayan, birim çalışmalarının amacına uygun özel yazılım paketlerinin yüklü olduğu ğ server ler ve çevre donanım birimleri (yazıcı, çizici, tarayıcı, dış ş hafıza birimleri, vb) bulunmalıdır. Seçilecek tüm dahili ve harici donanımlar, sistemin çalışmasından beklenilen hız ve verimliliği sağlayacak yapıda olmalıdır. Donanım sayıları sistemin ve sisteme bağlı birimlerin yerine getirecekleri KBS hizmetlerinin yoğunluğuna göre tespit edilmelidir.

4 Bir ağ yönetim konsolu

5 Temel Altlıkların Hazırlanması Proje başlangıcında ihtiyaç duyulan harita katmalarının sayısal hale getirilmesi veya mevcutlardan yenilerinin elde edilmesi için, öncelikle temel haritaların bilgisayar ortamına aktarılmış olması gerekir. Bu aktarım işlemi için genelde üç değişik harita altlığınınkullanımı söz konusu olacaktır. Bunlar; Mevcut haritalar Haritaların masraflı bir şekilde yeniden elde edilmesi yerine, mevcut haritalardan yararlanma yoluna gidilir. Ancak bu haritaların ne derece sağlıklı ve güvenilir oldukları mutlak suretle bir ön çalışma ile tespit edilmelidir. Daha sonra sayısallaştırma veya tarama yöntemi ile harita bilgileri bilgisayar ortamına aktarılır. Yeni haritalar İhtiyaç duyulan ancak halihazırda mevcut olmayan haritaların yeniden üretilmesi için gerekli ölçü değerlerinden yararlanılır veya bilgisayara doğrudan bağlantı ile gerekli konum verilerinin transferi gerçekleştirilir. Özellikle, yazılı koordinat bilgilerinden veya ölçü değerleri ile hava fotoğraflarından yararlanılır. Sayısal haritalar Birçok konumsal bilgi bugün artık sayısal ortamda depolanmış şekilde mevcuttur. Bazı kurumlar bilgileri bilgisayar ortamına işleyebilmektedir. Dolayısıyla bu tür konuma dayalı bilgilerin, kurulacak sisteme transferi mümkündür. Genellikle hazır vaziyetteki veri tabanları buna imkan verecek niteliktedirler.

6 Temel Altlıkların Hazırlanması Türkiye de harita üreten başlıca kuruluşlar şunlardır; Harita Genel Komutanlığı Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü İller Bankası Genel lmüdürlüğü Kara Yolları Genel Müdürlüğü Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü Orman Genel Müdürlüğü Tarım Reformu Genel Müdürlüğü Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü TEDAŞ Genel Müdürlüğü Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü BOTAŞ Genel Müdürlüğü Belediyeler Özel sektör Diğerleri

7 Konumsal Bilgi Kullanan Kurumlar Muhtemel Harita Ölçekleri Bölge (b)-il (i) bazı, ilçe (ilç) Bağlı Bakanlık 1 Belediyeler 1.000, i İçişleri 2 Tapu ve Kadastro Gn. Md , 2.000, 5000 b, i, ilç Bayındırlık ve İsk. 3 Meteoroloji Bölge. Md b Devlet 4 DİE Bölge. Md b Devlet 5 MTA Bölge. Md , b Enerji ve T. Kay. 6 Köy Hizmetleri i Bölge. Md , , b Tarım ve Köy İşl. l 7 Bayındırlık ve İskan Md i Bayındırlık ve İsk. 8 Karayolları Bölge. Md , 5.000, b-i Bayındırlık ve İsk. 9 İller Bankası Bölge. Md Bayındırlık ve İsk. 10 DSİ Bölge. Md , b Enerji ve T. Kay. 11 Orman Bölge. Md , b Orman ve Çevre 12 Kültür Md i Kültür 13 Turizm Md i, ilç Turizm 14 Çevre Md i, ilç Orman ve Çevre 15 Milli Eğitim Md. - i, ilç Milli Eğitim 16 Sağlık Md. - i, ilç Sağlık 17 Müftülük - - Devlet 18 Emniyet Md. - ilç İçişleri 19 Nüfus ve Vatandaşlık Md. - i, ilç İçişleri 20 Tarım ve Köy İşleri Md b,i Tarım ve Köy İşl. 21 TEDAŞ 1.000, b,i Enerji ve T. Kay. 22 Kültür ve Tabiatı Koruma Md , b,i Kültür 23 Mahalli İdareler Md , i, ilç İçişleri 24 TRT - b,i Devlet 25 Vakıflar B. Md. - b,i Devlet 26 Türk Telekom 6. B. Md b,i Ulaştırma ş 27 Sanayi ve Ticaret Md. - i, ilç Sanayi ve Ticaret 28 Organize Sanayi Md. - i, ilç Sanayi ve Ticaret 29 KOSGEB-KÜGEM - - Sanayi ve Ticaret 30 DHMİ - - Ulaştırma 31 Sivil Savunma Md. - - İçişleri 32 İl Özel İdare Md , i, ilç İçişleri 33 Sahil Güvenlik Grup Kom i, ilç İçişleri 34 İl Jandarma Komutanlığı i, ilç İçişleri 35 Üniversiteler Milli Eğitim 36 BOTAŞ b Enerji ve T. Kay. Türkiye de Konumsal Bilgi Üreten ve Kullanan Kurumlar Harita Altlıkları Ölçek ve Koordinat Birliği Veri istandartları tl Veri Paylaşımı

8 Veriler MTA İller Banka Karayollar TEDAŞ DSİ Kadastro M Belediye Bayındır v Tarım ve K Köy Hizme Orman Mü ve İs. Köyiş. etleri üd. Müd. Kamu Kurumları ası rı Müd. Meteoroloj Tabiatı ko Kültür Müd oji ruma d. Çevre Müd Turizm Mü DİE Milli Eğitim Nüfus Müd Sağlık Mü areler d. d m d. üd Telekom M HGK Mahalli İda Arazi kullanımı K Ü K K K Bitki Örtüsü Ü K Ü K K Çevresel ve görsel değer. Ü K K K Ü Demografik yapı Ü Ü K K Ü K Deprem derecesi K K Ü K K Eğitim alanları Ü Ü Ekolojik önem taşıyan al. Ü K K Ü Ekonomik yapı Ü Endüstri tesisleri K Ü Enerji hat ve tesisleri K Ü K Erozyon ve Heyelan al. K K K K K Ü K K Flora-Fauna türleri Ü K K K K Gürültü ve hava kirliliği K Ü Halihazır harita Ü Ü K K K K K İçme suyu kaynakları Ü K Ü K K K İdari sınırlar Ü K Ü K K Ü İklim K K K K Ü K K Jeolojik yapı K K K K K K Ü K Kadastro Haritası K K Ü K Kentsel alanda onanlı İ.P. Ü Ü Kırsal alanda onanlı İ.P. Kıyı alanları yapısı Ü Ü K K Konutlar, şekli yoğunluklar Ü K K Koruma Alanları Ü K Ü K Ü Köy işletme ve büyüklüğü Ü K Küçük sanatlar zanaatlar Ü K K Lokanta-gazino-kahve Ü Maden alanları Ü K K Orman sınırları Ü K K Pis su-temiz su Ü Ü K K Posta, haberleşme, iletş. Ü Sağlık alanları K K Ü Sit alanları Ü K Ü K Ü Sosyal yapı K K Ü K K Tarım Alanları K K Ü Taşkın alanları K K K Ü K K K Topografya K K K K K Ü K K K Ü K K K Ü Toprak haritası Ü K K K Turizm alanları K Ü Ulaşım haritaları Ü Ü K K K Ü K K Ü Yer altı su ve kaynakları K K Ü Ü K K Yer üstü suları (göl,deniz) Ü K Ü K K Müd. Veri Fonksiyon Matrisi Ü: Üretilen K: Kullanılan l

9 Temel Altlıkların Hazırlanması Haritalar, üretim amaçlarına ve içerdikleri konuya göre faklı bilgilere sahiptirler. Bu bilgilerin tamamının bilgi teknolojisi içerisinde değerlendirilmesi ve belirlenen hedeflere ulaşmada kullanılmasının sağlanması gerekir. Haritaların sadece kısa vadeli veya sırf son teknoloji ile kaliteli baskı yapmak için bilgisayar ortamına aktarılması ekonomik bir yaklaşım değildir. Coğrafi ğ bilgi i sistemi it ifl felsefesi f ikapsamında, harita bilgilerini sadece görselliğe yönelik çıktı almak için sayısal ortama aktarmak değil, bu bilgileri bir bilgi sisteminin diğer elemanlarından olan sözel veriler ile entegre ederek çeşitli analiz ve sentezler yapabilmektir. Bu nedenle harita bilgilerinin tamamı yerine, bilgi sisteminin hedefine yönelik olarak, gerekli haritaverilerininkent bilgi sistemineaktarımı sağlanmalıdır. Bu amaçla oluşturulacak bir kent bilgi sisteminde başlangıçta kullanılması muhtemel temel haritaları aşağıdaki gibi düşünmek mümkündür. Halihazır haritalar İmar haritaları Kadastral haritalar Altyapı haritaları Suve kanalizasyon şebekesi Elektrik şebekesi Telefon hatları Doğalgaz şebekesi Kablolu TV şebekesi Diğer boru hatları

10 Temel Altlıkların Hazırlanması KATMAN Kent bilgi sisteminde tüm harita verileri, veri tabanı tasarımına göre farklı katmanlarda tutulmalıdır. Bu tasarımın yapılmasında temel mantık; objenin özellik tipinin ne olarak tutulması gerektiğine karar vermek ve kullanım amacına bağlı olarak doğru objeleri bir arada bulundurmaktır. Bu nedenle, veritabanı tasarımı büyük önem taşımaktadır. Çünkü haritalar kullanılarak yapılacak olan tüm uygulama yazılımlarının, ağ analizlerinin, sorgulama boyutlarını veri tabanı tasarımı oluşturmaktadır. Alan, çizgi ve nokta özelliğinde saklanacak harita bilgileri farklı katmanlarda tutulur iken, konum verileri üzerinde ağ (network) analizi yapabilmek için çizgisel anlamın verilere kazandırılmış olması gerekmektedir. kt Böylece en optimum yol analizlerinin l i i yapılması, elektrik direkleri i ve hatları üzerinden elektrik dağılımından etkilenecek alanların, bina ölçeğine, adres tanımlamaya kadar belirlenmesi mümkün olacaktır. Yukarıdaki bilgiler de dikkate alınarak, bir kent bilgi sistemi için tasarlanacakveri tabanında bulunması gerekli temel veri altlıklarından bazıları aşağıdaki gibidir.

11 Temel Altlıkların Hazırlanması Harita Kadastro Müdürlüklerinden sağlanacak veriler Halihazır haritalar Kadastral haritalar Tapu kayıtları İdari sınırlar Kapı numarası bilgileri Telekom paftaları Renkli ortofotolar 1:25,000 ölçekli haritalardan üretilmiş yardımcı veriler, semboller

12 Temel Altlıkların Hazırlanması Planlama İmar Müdürlüklerinden sağlanacak bilgiler 1:50,000, 1:25,000, 1:5,000, ve 1:1,000 ölçekli plan paftaları, plan raporları 1:5,000 ölçekli planların yapımı sırasındakullanılansentez sentez paftaları Kağıt harita ve excel formatlarında arazi kullanım bilgileri DIE nüfus bilgileri 1 :1,000 ölçekli koruma plan paftaları Nüfus yoğunluk haritaları ve plan yapımı sırasında kullanılan veri Tarihi kayıtlar ve fotoğraflar Ulaşım master plan raporu 1:25,000 ölçekli jeoloji ve jeofızik haritaları Eğim haritaları

13 Temel Altlıkların Hazırlanması Çevre ve Altyapı Tesisi Müdürlüklerinden sağlanacak bilgiler Emisyon kontrolü altındaki fabrikaların bilgilerinin tümü (adres dahil) Hava kirliliği ölçüm istasyonlarının yerleri ve son ölçüm değerleri Katı ve sıvı atık toplama istasyonlarının yerleri ve servis bilgileri Kömür kontrol istasyonlarının yerleri ve fonksiyonları Atık su şebeke verisi Yağmursuyu şebeke verisi Biyolojik arıtma istasyonlarının yerleri ve nitelikleri Pompa it istasyonlarının yerleri ve nitelikleri i Kollektörlerin yerleri ve nitelikleri Su şebeke verisi Garajlar Pompa istasyonları, Su tankları Ana dağıtım şebekesi (İsale hatları), Basınç bölgeleri Su toplama ve koruma havzalarının yerleri ve nitelikleri İnşaat çizimleri ve raporları, Sayaç numaraları Müşteri adı Müşteri adresi Son faturalardaki su kullanımı Bölge gaz regülatörleri ve müşteriler arasındaki dağıtım şebekesi Borular, Vanalar, Servis kutuları

14 Temel Altlıkların Hazırlanması Trafik ve Ulaşım ş Müdürlüklerinden sağlanacak ğ bilgiler Otobüs durak yerlerini ve isimlerini gösteren tematik haritalar Otobüsler için rota isimleri ve ilgili otobüs duraklarını gösteren rota bilgileri Garajlar Sinyalizasyon cihazlarının yerleri ve nitelikleri Önemli kavşaklara ait fotoğraf, sinyalizasyon planı Ana yollar için kazı ruhsatı Acil Yardım ve Cankurtaran Hizmetleri i Müdürlüğünden d sağlanacak kbilgiler Sağlık istasyonları Kapasite (ambulans adetleri) İtfaiye istasyonları İtfaiye araç sayıları Sorumluluk alan sınırları Bölgelerde yapılan sağlık taramalarının bilgisayar kayıtları

15 Temel Altlıkların Hazırlanması KBS için mülkiyet verilerinin toplanması Mülkiyetin temel bileşenleri kadastro ve tapu sicil bilgileridir. Kadastro, konumu ile belli olan taşınmazların grafik bilgilerini; tapu sicil ise, konumu ile belli olan taşınmazların sahipleri, i hk hak ve yükümlülükleri, kullanım türleri, toprak kdeğerleri ğ vb grafik olmayan diğer bilgileri içerir. Kent bilgi sisteminde mülkiyete ilişkin temel parsel bilgilerinin de bulunması gerekir. KBS temel altlığını oluşturacak parsel bazındaki sayısal bilgiler mevcut değiliseöncelikle ise sayısal haritalar oluşturulmalıdır. Bu amaçla, sayısal kadastral harita üretimi için, mevcut arşiv bilgilerinin bilgisayar ortamına aktarılması yaklaşımı seçilmelidir. Kadastro müdürlüklerinin arşivinde sayısal harita üretimine altlık olacak şekilde çeşitli dokümanlar (prizmatik ölçü krokisi, kutupsal ölçü krokisi, mira okumaları, röperler, poligon, nirengi hesapları vs) bulunmaktadır. Bu bilgiler içerisinde özellikle güncelliğini koruyan bilgiler kullanılmalı ya da bilginin pafta arazi arazi ilişkisinin doğru olup olmadığı denetlenmelidir. Aksi halde, kontrolsüz yapılacak sayısallaştırma neticesinde kadastro paftalarının hukuken geçerliliğiolmaz.kbsoluşturmaya çalışan yerel yönetimler mülkiyet bilgilerini genelde kadastro müdürlüklerinden edinerek sayısallaştırma ş yoluna gitmektedirler.

16 Temel Altlıkların Hazırlanması Sayısal kadastral altlıkların oluşturulmasındaki sorunlar Ülkemizde başta İstanbul, Ankara, İzmir ve Bursa Büyükşehir belediyelerinde olmak üzere bir çok kentte başlatılan ve halen devam eden kent bilgi sistemi oluşturma çalışmalarının temeline inildiğinde ğ genel olarak problemlerin başında ş mülkiyet verilerinin sisteme aktarılması gelmektedir. Tescile Konu Olan Harita Ve Planların Yapımı Yönetmeliği gereği ülke koordinat sisteminde sayısal kadastral altlıkların oluşturulması esastır. Ancak sayısal altlıkların ülke sisteminde oluşturulmasında önemli sorunlar ile karşılaşılmaktadır. Bunlardan bazıları; Farklı ölçeklerde, farklı koordinat sistemlerinde, farklı yöntemlerle ve değişik zaman dilimlerinde haritaya dayalı bilgilerin üretilmesi, İlk kadastro sonucu oluşturulmuş altıkların uygulanabilirliği noktasında jeodezik temel ağın yetersizliği ve güncelliğinin sağlanamamış olması, Sayısal kadastral altlıkların oluşturulmasında pafta orijinal ölçü değeri zemin üçlüsünden hangisinin teknik kve yasal anlamda tercih edilebileceği, dl bl ğ Kadastral paftaların yetersizliği ve ilk tespit anından günümüze kadar altlıkların güncel olmaması, Arşiv verilerinin i i dağınıklığı, ğ ğ yetersizliği ve karmaşıklığı, kl ğ Kadastro teşkilat yapısında son teknolojik gelişmeler ışığında yeni kurumsal yapılanma ihtiyacının doğması, sayılabilir.

17 Personel Organizasyonu Büyük yatırımlar neticesinde oluşturulacak bir KBS sisteminin, tecrübeli ve sorumluluk bilincinde olan personel tarafından kullanılması ve korunması sistemin yaşatılması açısından ayrıca büyük önem taşımaktadır. Yazılım, donanım ve veri tabanı yönetimi gibi teknik problemler ortaya çıktığında bunların mutlak suretle sağlıklı bir şekilde giderilmesi gerekir. Bu nedenle, personel temini, i eğitimi i ve organizasyonu, bilgii sistemi iprojesi içerisinde önemli bir yer tutmaktadır.

18 Personel Organizasyonu KBS Kullanıcı Ortamları Komple bir sisteminin kullanıcıları farklı seviyelerde KBS bilgisi ve ihtiyaçlarına sahip olmalıdır. Ancak, kullanıcıların tümügenelaltlık haritalara, paylaşımlı veri katmanlarına ve paylaşımlı öznitelik bilgilerine erişebilmelidir. Genelde KBS ortamlarının sınıflandırması içinbeş temel farklı kullanıcı seviyesi mevcuttur. a. Sistem Seviyesi Sistem seviyesinde, uzman personel merkezi veya dağınık yapıdaki sunumcular üzerinde sistem ve veritabanı yönetim fonksiyonlarını gerçekleştireceklerdir. Sunumcu tipleri, veritabanı sunumcuları, uygulama yazılımları sunumcuları ve haberleşme sunumcularıdır. Sistem seviyesinde her çekirdek birimde 1 3arası kişi bulunmalıdır. Bu kullanıcılar veritabanı, uygulamalar ve haberleşme sunumcularının yönetiminden sorumlu olurlar. Büyük veri ve sistem kaynakları bulunan öncelikli kullanıcı birimler de sistem seviyesi kullanıcılar bulundurur. Sistem seviyesi kullanıcı fonksiyonlarından bazıları; Sistem yönetimi, Veritabanı yönetimi, KBS uygulamaları geliştirme sayılabilir.

19 Personel Organizasyonu b. Profesyonel Seviye Profesyonel seviyede, asıl görevi KBS veritabanını güncelleştirmek ve yönetmek olan KBS uzmanları tarafından yüksek teknoloji iş istasyonları kullanılacaktır. Profesyonel seviye kullanıcılar ayrıca birimlerdeki kullanıcıları,gelişkin, özel amaçlı analizlerle destekler. Her bir birimde sınırlı sayıda kullanıcı profesyonel seviye sistemlere ihtiyaç duyar. Bu sistemler tecrübeli KBS operatörleri ve programcıları tarafından kullanılır. Profesyonel seviye sistem fonksiyonlarından bazıları: Lokal veri setlerinin veritabanı yönetimi Öncelikli KBS veri katmanları veri giriş, düzeltme ve kalite kontrolü KBS uygulamaları geliştirme Kapsamlı analitik modeller Kompleks veritabanı sorgulamaları Kompleks mekansal sorgulamalar Kompleks görüntüleme ve raporlama ürünleri Profesyonel seviye sistemler, yoğun KBS kullanımı ve veri yönetimi sorumlulukları nedeniyle, çoğunlukla çekirdek birimlerde bulunurlar. Bu sistemler, çekirdek birimlerin geniş ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik olarak tam fonksiyonel KBS ürünleri üzerine kurulmalıdır.

20 Personel Organizasyonu c. Masaüstü Seviye Masaüstü seviyede, asli görevleri KBS fonksiyonları olmayan ancak KBS uygulamalarını kendi günlük işlerini gerçekleştirmede kullanan kullanıcılar için uygulamalar sağlanır. Sağlanan uygulamalara ilave olarak, masaüstü seviye kullanıcılar sorgulama, analiz ve görüntüleme fonksiyonları da kullanır. Masaüstü seviyede veri düzenleme/değiştirme ya hiç yok ya da çok azdır. Masaüstü seviyede, kullanıcının işine yönelik tablosal verinin girilmesi ve bu verinin mekansal veri ile bağlanması gerçekleştirilebilir. Masaüstü seviye sistemler genellikle öncelikli kullanıcı birimlerce ve çekirdek birimler içinde asli görevi veri giriş ve yönetimi olmayan personelce kullanılan sistemlerdir. Bu çeşit sistemler her kullanıcı birimde bulunabilir ve genellikle profesyonel ve teknik personel tarafından birimlerinin günlük işlerini desteklemek için kullanılır. Masaüstü seviye sistemlerin fonksiyonları: Birim aktiviteleri için standart ve detaylı sorgulama, rapor ve harita çıktıları hazırlama Birim aktiviteleri için konumsal analitik işlemleri gerçekleştirme Birim verileri üzerinde kısıtlı veri güncelleme Veritabanı sorgulama

21 Personel Organizasyonu d. Günlük Seviye Günlük seviyede, KBS sistem fonksiyonlarını nadir olarak kullanan, mekansal sorgulama ve veritabanı erişiminde bulunan ve asli görevleri KBS olmayan kullanıcılara özel uygulamalar sağlanır. Uygulamalar çok özel veritabanı sorgulamalarını gerçekleştirebilecek şekilde yapılandırılır. Bu seviyede veri giriş, düzeltme, kapsamlı sorgulama ve görüntüleme fonksiyonları olmaz. Erişim Intranet ortamında bir browser kullanarak veya istemci/sunumcu ortamda gerçekleşir. Günlük seviye sistemler, çekirdek ve öncelikli kullanıcı birimlerde kullanılacak düşük kapsamlı gereksinimleri karşılayan sistemlerdir. Tipik kullanıcılar arasında, üst düzey yöneticiler, sistem yöneticileri ve veri yönetimi görevi olmayan diğer ğ kullanıcılardır. Günlük seviye sistemlerin fonksiyonları: Veriye y sadece okuma modunda erişimş Menü ve mouse desteği Birim aktiviteleri için standart sorgulamalar, raporlar, grafikler ve harita çıktılar Programlı analitik operasyonlar Programlı konumsal sorgulamalar Programlı veritabanı sorgulamaları

22 Personel Organizasyonu e. Halk Seviyesi Halk seviyesinde, bilgilere ve veritabanına erişim Internet üzerinden sağlanır. Uygulamalar sadece özelleştirilmiş bir takım sorgulamalara izin verecek, birimlerin veritabanları koruyucu duvar (firewall) lar veya özel koruma prosedürleri tarafından korunacaktır. kt Halk seviyesi sistemler, belirli bilgilere Internet üzerinden erişime izin veren, günlük seviye sistemlerin kısıtlanmış bir versiyonudur. Halk seviyesi sistemlerin fonksiyonları: Veriye sadece okuyucu olarak erişim Menü ve mouse desteği, kolay kullanıcı arayüzü Programlı konumsal sorgulamalar Programlı veritabanı sorgulamaları gerçekleştirecek şekildedir.