Erken Çocukluk Gelişiminin Desteklenmesi: Beslenme ve Aile. Dr. Mehmet Vural Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları ABD

Transkript

1 Erken Çocukluk Gelişiminin Desteklenmesi: Beslenme ve Aile Dr. Mehmet Vural Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları ABD

2 Einstein Arılar Ölürse İnsanlığın 4 Yıl Ömrü Kalır

3

4 beslenme ARI SÜTÜ Tüm larvalar: 3 gün => işçi arılar Seçilmiş larva : 3 gün + 3 gün => Kraliçe arı Farklı morfoloji Üreme kapasitesi Farklı davranış

5 beslenme Fenotipi değiştirmesi Epigenetik gen regülasyonu Gen ekspresyonunda kalıtsal olabilen değişiklikler gen sekansında değişiklik olmadan Embriyogenez ve post-natal dönemde Önce hayvanda sonra insanda gösterildi

6 Beslenmenin Epigenome üzerine etkisi DNA metilasyonları Histon modifikasyonu mirnas

7

8 Prenatal Beslenme Barker ve Osmond; Lancet 1986 Düşük doğum ağırlığı (prenatal beslenme problemi) Prenatal kilo alımında azalma Azalan insülin sekresyonu Fetusta insülin rezistansı >>> hayatın ileriki dönemlerinde de az beslenmeye adapte >>>ancak doğum sonrası daha iyi beslenme

9 Prenatal Beslenme Barker ve Osmond; Lancet 1986 Düşük doğum ağırlığı Hipertansiyon İnsülin rezistansı Yenidoğanda: Düşük insülin + düşük IGF-1 + düşük IGF binding protein 3 Sonraki 3 ayda normalleşme Hormonlarda hızlı yükseliş >> hipoglisemiyi önlemek için>>insülin rezistansı geliştirir Doğum sonrası hızlı kilo alımı Metabolik sendrom Postnatal obezite Tip 2 Diyabet Dislipidemi Obezite

10 Prenatal Beslenme Dutch Hunger Winter 1944 kışı Anne beslenmesinin önemi Konsepsiyon ve 1. trimestre de açlık yaşayan anne Obezite riskinde artış Kardiyo vasküler hastalık riskinde artış Daha sonraki trimestre de açlık yaşayan anne ve postnatal açlık Obezite riskinde azalma İnsülin rezistansında artış hipertansiyon

11 Prenatal Beslenme Obez anne çocukları Aşırı kilolu İnsülin rezistansı (Dorner, Plagemann; Horm Metab Res 1994) Hamilelikte fazla kilo alan anne çocukları 3 yaşında obezite riski artışı (Oken; Am J Obstet Gynecol 2007)

12 Prenatal Beslenme Bariatik cerrahi olan annelerde Obezite geçişi riskini azalıyor (2-18 yaş) (Kral; Pediatrics 2006)

13 Diyabetik anne (gestasyonel, tip1, tip 2) Çocuk: Aşırı kilo Bozulmuş glukoz toleransı Artmış kan basıncı Anne sütü yapısında değişiklikler Glukoz düzeyi yüksek İnsülin düzeyi yüksek Hayvan deneyi: diyabetik süt alanlarda Hipotalamusta değişiklikler

14

15 Prenatal Beslenme Baba beslenmesinin önemi! Hayvan modeli (rat) Baba beslenmesi: düşük protein (%11 vs %20) Hepatik gen ekspresyonunda farklılıklar Yağ ve kolesterol metabolizmalarında değişiklikler

16 Prenatal Beslenme Prenatal beslenme yetersiz ise Böbrek: küçük Glomerül sayısında azalma Glomerülo-sklerozis Erişkin dönemde: hipertansiyon

17 Prenatal Beslenme Anne beslenmesinde: yağ Plasentadan geçen yağ asitlerinin kalitesini belirler Yağ asitleri: Gen ekspresyonu İnterselüler komünikasyon Nöro-endokrin bağlantılar (Innis, 2011)

18 Prenatal Beslenme ω- 6 yağ asitleri : aşırı miktarda Vejetal yağ Linoleik asit (LA) Araşidonik Asit (AA) ω- 3 yağ asitleri : yetersiz miktarda Hayvani gıdalar Linolenik asit (ALA) Docosahexaenoic asit (DHA) Eicosapentaenoic asit (EPA) * Beyin ve retina gelişimi * Eksikliğinde hipertansiyon

19 Yağ asitleri Gen ekspresyonunu düzenler Protein fonksiyonlarını düzenler İştahı düzenleyen sinyal moleküllerine etki eder Enerji balansını düzenler Enflamasyonu düzenler

20 Protein alımı Anne sütü dönemi (ilk 6 ay): Protein enerji: %5 Mama: %7-8 İnek sütü: %20 Yarım yağlı süt: %39 Aileyle yemek: Protein enerji %: %15-20

21 Anne sütü Mama ile beslenenler Boyda artış Kiloda artış BMI artış Sebep? Yüksek protein >> IGF-I ve insülin sekresyonunda artış >> anabolik etki >>büyümeyi tetikler

22 Anne sütü ile beslenenler IGF-I düzeyleri daha düşük Anne sütü ile beslenme arttıkça >> IGF-I düzeyi azalıyor

23 Anne sütü ile beslenme - obezite 2 meteanaliz : koruma + Arenz çalışma 7 sinde ebeveyn kilo ve boyu dahil edilmiş 3 ü: koruyucu etki + 4 ü koruyucu etki - Owen 2005) 6 çalışma

24 Anne sütü ile beslenme - obezite 1 metanaliz Harder (2005) Her 1 aylık anne sütü beslenmesi: obezite riskini %4 azaltıyor

25 İrlanda çalışması (McCrory 2012) N= yaşında Sosyodemografik faktörler, ebveyn BMI dikkate alarak hafta anne sütü alımı : obezite riskini %38 azaltır 26 haftadana daha uzun anne sütü alımı: obezite riskini %51 azaltır

26 Anne sütü ile beslenme Kan basıncı n=216 Preterm RCT Anne sütü (banka veya kendi annesi)/mama Kontrol: yaş Ortalama basınç: 4,1 mmhg daha düşük Diastolik basınç: 3,2 mmhg daha düşük Doza bağlı etki bulunmuş Cinsiyet, neonatal Na alımı ve BMI e göre düzeltilmiş (Singhal; 2001)

27 Anne sütü ile beslenme Kan basıncı Diastolik basınçta 2mmHg lık düşüş >> her sene USA da serebral ve miyokardiyal patolojiyi engelliyor (Cook; 1995)

28 Anne sütü ile beslenme Kan basıncı PROBIT : Promotion of Breastfeeding Intervention Trial (Kramer;2007) Term yenidoğanlar Anne sütünün 6. yılda etkisi YOK Term bebekte etkisi yok? Etki daha geç ortaya çıkıyor? Az anne sütü vs çok anne sütü çalışması!?

29 Anne sütü ile beslenme Plazma lipid düzeyleri Preterm RCT Kontrol: yaş Sadece anne sütü alan grup LDL kolesterol düşük LDL/HDL daha düşük Doza bağlı etki bulunmuş Kolesterolde %10 düşüş (Singhal; 2004)

30 Anne sütü ile beslenme Plazma lipid düzeyleri Kolesterolde %10 luk düşüş anlamlı mı? Kardiyovasküler hastalıklarda %25 azalma Mortalitede %13-14 azalma

31 Ek gıdalar ESPGHAN (2009) Optimal büyüme için 6 aya kadar anne sütü Ek gıdalar: hafta arası başlanabilir Wilson, haftadan önce ek gıda başlananlarda 7 yaşta obezite riski daha yüksek

32 Ek gıdalar Hoppe, ay beslenmesinde Protein: 4-5 g/kg/g (total enerjinin %16-20 si) İleri yaşta fazla kilo riski Protein >> IGF-1 >> adiposit farklılaşması ve adipogenesis >> aşırı kilo

33 Sağlıklı anne sağlıklı bebek

34 Kritik dönemler Pre-konsepsiyon Hamilelik Laktasyon İlk 2 yaş Adolesan

35

36 ÇOCUK DOKTORLARI, ERĠŞKĠN HASTALIKLARINA DAHA FAZLA ĠLGĠ DUYMALIDIRLAR. ÇÜNKÜ ÇOCUK ĠNSANLIĞIN BABASIDIR

37 Anne sütü ile beslenme - enfeksiyon Gastro-intestinal ve diğer enfeksiyonlarda azalma (Jackson 2006)

38

39

40

41

42 Mekanizma: anne sütü ile daha yavaş büyüme sağlar (Düşük protein? Koletzko 2009) Ek gıdalara geç başlama? anne sütünde: Leptin, ghrelin>>tokluk hissi Anne sütü yağlarının daha yüksek kalitede olması (LC-PUFA) Sindirilemeyen karbonhidrat varlığı >>lactobacilli ve bifidi Davranışsal farklılıklar Anne göğsünden beslenme: ilk emmelerde yüksek miktar ; sonrasında daha küçük miktarlar (biberonla sürekli aynı miktarlar) (Wright, 1980)

43 Anne sütü beslenme çalışmalarındaki kıstlamalar Randomizasyon yok obez anneler daha az emziriyor) Bebekler aynı çevrede büyüyor (beslenme alışkanlıkları, daha sağlıklı ortam vs) Aynı genleri taşıyor Anneden seneler sonra beslenme dönemiyle ilgili bilgi alınıyor (güvenirlilik?) Kardiyo-vasküler hastalıkların öncüsü olduğu kabul edilen kriterler değerlendiriliyor (hipertansiyon, lipid düzeyleri vs) Anne sütü içeriği sürekli aynı değil mama ile beslenen grup ta farklı mamalar kullanıyor Anne sütünün kognitif fonksiyonlara etkisi? (anne IQ dikkate alınmalı) Obezite ile ilgili olarak: bir kesit alınıyor ve ona göre değerlendiriliyor. Daha ilerideki tarihlerdeki etkisi bilinmiyor Hayvan deneyleri: erkek ve dişilerde farklı sonuçlar veriyor (insanda?)

44 Anne sütü ile beslenme nöro-kognitif gelişim