ÇOCUKLUK ÇAÐINDA YENÝDOÐANDAN ADOLESANA NORMAL TROMBOSÝT PARAMETRELERÝ. Saadet AKARSU, Ýsmail ÞENGÜL, Mehtap DURUKAN TOSUN, Derya BENZER,

Transkript

1 ADÜ Týp Fakültesi Dergisi 202; 3(3) : - Araþtýrma ÇOCUKLUK ÇAÐINDA YENÝDOÐANDAN ADOLESANA NORMAL TROMBOSÝT PARAMETRELERÝ Saadet AKARSU, Ýsmail ÞENGÜL, Mehtap DURUKAN TOSUN, Derya BENZER, A. Denizmen AYGÜN ÖZET AMAÇ: Çocuklarda trombosit parametreleri olan ortalama trombosit hacmi (MPV), platokrit (PCT) ve trombosit daðýlým aralýðý (PDW) normal deðerleri üzerine yapýlmýþ çalýþmalar çok azdýr. Bu çalýþmada saðlýklý Doðu Anadolu Bölgesi çocuklarýnda platelet parametrelerinin normal deðerlerinin ortaya çýkarýlmasý amaçlandý. GEREÇ ve YÖNTEM: Bu çalýþma; Fýrat Üniversitesi Týp Fakültesi Saðlam Çocuk Polikliniði'ne baþvuran, larý 0 ile 4 yýl arasýnda deðiþen, toplamda 00 saðlýklý ve geliþimleri normal olan çocuk üzerinde gerçekleþtirildi. Kan örnekleri kol bölgesinde venöz olarak elde edildi. Otomatik sayaç (Advia 20, Japan) ile elde edilen trombosit deðerleri istatistiksel deðerlendirme amacýyla ortalama ve standart sapma hesaplanmasýnda kullanýldý. Yaþ gruplarý trombosit göstergeleri arasýndaki farký belirlemek için tek yönlü varyans analizi Anova kullanýldý ve p<0.0 anlamlý kabul edildi. BULGULAR: Trombosit sayýsý ve PCT deðerleri yendioðan döneminde düþüktü. Bu deðerler süt çocukluðu döneminde hafifçe arttý ve pubertal dönemde yeniden düþme eðilimi gösterdi. MPV için en düþük deðerler yenidoðan döneminde gözlendi. Daha sonra bu deðerler süt çocukluðundan itibaren pubertal döneme kadar yükselme gösterdi. Buna karþýn PDW deðerleri yenidoðan döneminde yüksek olarak saptandý ve daha sonra sabit aralýkta deðerlerini korudu. SONUÇ: Bu çalýþmada bulunan sonuçlar diðer çalýþmalar ile benzer bulundu. Bu nedenle trombositlerde ortaya çýkan deðiþiklikler açýsýndan referans deðer olarak kullanýlabilir. Anahtar sözcükler: Trombosit sayýsý, ortalama trombosit hacmi, trombosit daðýlým aralýðý, platokrit, çocukluk çaðý Normal Platelet Parameters in Childhood Period from Newborns to Adolescents SUMMARY PURPOSE: There are few studies on normal values of platelet parameters as mean platelet volume (MPV), thrombocytocrite (PCT) and platelet distribution width (PDW) in children. The aim of this study is to determine the normal values of these platelet parameters in healthy Eastern Turkish children. MATERIALS and METHODS: This study was realized in Healthy Child Clinic of Fýrat University Medical Facullty on a total number of 00 children, between 0 to 4 years old, who have normal growth and developmental features. Their blood samples were collected by venipuncture of the arm. Platelet values determined in an automatic counter (Advia 20, Japan) were used in the statistical analysis to calculate the mean and standart deviation. To determine the differentiations between age groups one way Anova was used and p<0.0 was accepted as significant. RESULTS: Platelet count and PCT values decreased in neonatal period. These values slightly increased in infantile period and again decreased in adolescent period. As for MPV, extremely low values were measured in neonatal period, followed by an increase from infantile to adolescent periods. Whereas PDW values significantly increased in neonatal period and stayed in a constant interval. CONCLUSIONS: The values of platelet indices obtained in this study were similar to different reports and may be used as reference values in pediatric patients with clinical problems related to these cells. Key words: Platelet count, mean platelet volume, platelet distribution width, thrombocytocrite, childhood period Hematolojik deðerlendirmede yalnýzca trombosit sayýsý deðil, ayný zamanda trombosit volüm parametreleri de önemlidir. Üç tane önemli trombosit volüm parametresi bulunmaktadýr. Bunlar ortalama trombosit volümü (MPV), trombosit daðýlým aralýðý -3 (PDW) ve platokrit (PCT)'dir. Yenidoðandan adolesana kadar olan çocukluk grubunda trombosit volüm parametrelerine ait normal deðerler bilinmemektedir. Bu çalýþmada, çocukluk grubunda; yenidoðandan adolesan döneme kadar saðlýklý bireylerde, trombosit sayýsý ve parametrelerinde gerçekleþen deðiþikliklerin ortaya çýkarýlmasý amaçlandý. GEREÇ VE YÖNTEM Çalýþma grubumuz Fýrat Üniversitesi Týp Fakültesi Saðlam Çocuk Polikliniði'ne rutin muayene için baþvurmuþ olan ilk 48 saat içinde saðlýklý hafta arasý term yenidoðan (n: 63) (anneleri saðlam), 3 ay-2 (n: 386), 6-2 (n: 340) ve 2-4 (n: 26) toplam 00 olgudan oluþturuldu. Bir saðlýk Fýrat Üniversitesi Týp Fakültesi, Pediatrik Hematoloji BD, ELAZIÐ, TÜRKÝYE 2 Eðitim Araþtýrma Hastanesi, Çocuk Kliniði, YOZGAT, TÜRKÝYE 3 Zeynep Kamil Kadýn ve Çocuk Hastalýklarý Hastanesi, Yenidoðan Kliniði, ÝSTANBUL, TÜRKÝYE

2 Çocukluk Çaðýnda Yenidoðandan Adolesana Normal Trombosit Parametreleri problemi olan ve son iki hafta içinde ilaç alýmý öyküsü inflamasyon belirtecidir. Neonatal dönemde, normal olan hastalar çalýþmadan çýkartýldý. Kan örnekleri MPV'nün deðerlendirildiði olguluk bir çalýþmada; EDTA'lý tüplere alýnarak ve uygun kitler kullanýlarak hem trombosit sayýsý hem de MPV ile istatistiksel ADVÝA 20 JAPAN cihazýnda çalýþtýrýldý. Veriler önemli derecede artmýþ olarak saptanmýþtýr. Artmýþ ortalama SD olarak verildi. Ýstatistiksel olarak tek MPV trombosit üretimi süresince görülmektedir. yönlü varyans analizi (Anova Test) kullanýldý ve Erken postnatal haftalarda, trombositlerin artmýþ p<0.0 anlamlý kabul edildi. üretimi nedeniyle; artmýþ MPV ile birlikte yüksek trombosit sayýsý gözlenmesi gerekmektedir 0. BULGULAR Trombosit sayýsý ve MPV'de azalma toplam trombositik pýhtýlaþma kapasitesinde azalma anlamýna Trombosit sayýsý ve volüm parametreleri Tablo gelir. Yaþýn artmasý ile trombosit sayýsýnýn azalmasý ile Þekil 'de gösterildi. Trombosit sayýsý ve PCT ve MPV'nün artmasý; trombositlerin hemostatik deðerleri yenidoðanlarda daha düþük olup, süt rollerinin, ýn artmasý ile daha etkinleþtiðinin ifadesi 7 çocukluðu döneminde hafif artma gösterip; adolesana olabilir. Hemostaz yenidoðanlarda eriþkinlerden 4 doðru tekrar azalma eðilimine girmektedir. MPV daha düþük etkinliðe sahiptir. Azalmýþ trombosit deðeri yenidoðanda belirgin düþük olup süt çocukluðu sayýsý, azalmýþ PCT ve artmýþ PDW plasenta ve adolesana doðru belirgin artma göstermektedir. fonksiyon bozukluðu ve düþük gestasyon ýndan PDW ise yenidoðanlarda belirgin yüksek olup daha etkilenebilir. sonra sabit bir aralýkta seyretmektedir. Ellibeþ term yenidoðanda yapýlan bir çalýþmada TARTIÞMA MPV 7.79, PDW 46.4 ve PCT 0.22 olarak saptanmýþtýr. Altmýþüç term yenidoðanda yapýlan bizim çalýþmamýzda ise MPV 8.26, PDW 7.7 ve PCT Çocuklarda a göre trombosit sayýsý ve volüm 0.27 ile daha yüksek olarak saptandý. Preeklamptik ve parametrelerinde (MPV, PDW, PCT) deðiþim normal hamile kadýnlarýn bebeklerinde MPV 2,3 hakkýnda belirlenmiþ veri sýnýrlýdýr. Yenidoðandan deðerinin karþýlaþtýrýldýðý bir çalýþmada trombosit 4, adolesana kadar belirlenmiþ veri sýnýrlýdýr. 2 sayýsý azaldýkça MPV artmýþ olarak saptanmýþtýr. Maturasyon yenidoðan dönemi sonrasýnda da devam Çalýþmamýzda trombosit sayýsý 3 ay-2 grubunda en etmektedir. Yenidoðan dönemi sonrasý trombosit yüksek olarak saptanmýþtýr. MPV deðeri arttýkça sayýsý ve volüm parametrelerinin de maturasyonunu yükselmiþ olarak saptandý (Tablo, Þekil ). tamamladýðý düþünülmektedir. Trombosit volüm Yenidoðan yoðun bakým ünitelerinde, trombosit parametreleri trombositopeninin etiyolojik transfüzyonu vermede; tek baþýna trombosit sayýsý göz 6,7 nedenlerini belirlemede faydalýdýr. Çalýþmamýzda önüne alýnmaz. Þimdilerde trombosit sayýsý ile MPV trombosit sayýsý yaný sýra trombosit volüm deðerinin çarpýmý ile bulunan trombosit kitlesi parametrelerinde de a baðýmlý deðiþimler olduðu (Trombosit kitlesi: Trombosit sayýsý X MPV) açýktýr. deðerlendirmesi daha önemlidir. Bu hesaplamayla Dolaþan trombositlerin volümü ve fonksiyonel belirlenen rehberler bulunmaktadýr. Trombosit kitlesi aktivitesi deðiþir. Trombosit fonksiyon ve hacmi deðeri arttýkça kanama için daha yüksek risk, birbiriyle uyum gösterir. Çünkü normal azaldýkça daha düþük risk olarak deðerlendirilir trombositlerden muhtemelen daha aktif olan kemik (Yüksek risk <800 fl/nl, orta risk <400 fl/nl, düþük risk iliðindeki aktif megakaryositlerden daha büyük 3,4 <60 fl/nl). Çalýþmamýz saðlýklý olgularda trombositler üretilir. Genç trombositler daha büyüktür. yapýldýðýndan trombosit kitlesi belirtilmedi. Fakat 8 Artmýþ MPV artmýþ trombosit sayýsýný gösterir. yenidoðandan itibaren la düzenli olarak arttýðý Trombosit aktivitesi tromboz ve inflamasyona eðilim saptandý. 9 yapan hastalýklarýn patofizyolojisinde önemlidir. Bu MPV trombositopeninin ayýrýcý tanýsýnda kemik nedenle özellikle yenidoðan sepsislerinin tanýsýnda iliði hastalýðý varlýðý için iyi bir göstergedir. Solid MPV deðeri kullanýlabilinir. MPV basit bir Tablo. Yaþa göre trombosit sayýsý ve trombosit volüm parametreleri. Grup A Grup B Yenidoðan 3 ay-2 (n=63) (n=386) 2 Grup C 6-2 (n=340) Grup D 2-4 (n=26) *p<0.0 Trombosit sayýsý (/mm³), ort±sd ± ± ± ±77.03 A-D, B-C, B- D MPV (fl), ort±sd 8.26± ± ±2.9.7±2.7 A-C, A-D, B- C, B-D, C-D PDW ort±sd 7.7± ± ± ±7.4 A-B, A-C, A- D, B-D PCT (%), ort±sd 0.27± ± ±0. 0.3±0.0 A-B, A-C, B- C, B-D *Anova test post hoc scheffe

3 Akarsu ve Ark. tümörlerin kemik iliðine metastazýnýn varlýðýný ya da Trombosit sayýsý Afrikalý çocuklarda -2 ta yokluðunu deðerlendirmede güvenilir bir belirteç X0 /L, 2-3 ta X0 /L, olarak kullanýlýr. Trombositopenili 473 hastada 9 ta X0 /L ve 4- ta yapýlan bir çalýþmada MPV kemik iliði hastalýðý 33.8X0 /L olarak saptanmýþtýr. Ýki-6 arasý olanlarda 8. fl ve kemik iliði hastalýðý olmayanlarda 642 olgunun deðerlendirildiði bir çalýþmada, fl olarak farklý saptanmýþtýr. Kemik iliði büyüdükçe trombosit sayýsý ve PCT deðerlerinde hastalýklarýný ayýrt etmek her grubuna göre normal azalma gözlenmiþ, MPV ve PDW'nýn ise arttýðý 2,3 deðerlerin saptanmasý önemlidir. bulunmuþtur. Yine 2.3 olgunun deðerlendirildiði Eriþkinde ortalama PDW deðeri %3.3 (% arasý bir çalýþmada trombosit sayýsý ve PCT 8 7.9) olarak saptanmýþtýr. Hematolojik hastalýklarýn deðerlerinin la azaldýðý görülmüþtür. Trombosit ayýrýcý tanýlarýnda, PDW deðerinin taný için diðer sayýsý ve PCT la negatif, MPV ve PDW ise pozitif trombosit volüm parametrelerinden daha önemli 22 korelasyon göstermiþtir. Bir çalýþmada, trombosit 9 7 olduðu belirtilmektedir. MPV'de deðiþim olmadan sayýsý la azalýrken; MPV artma göstermiþtir. yükselmiþ PDW, trombosit anizositoz indeksi olarak Çalýþmamýzda, trombosit sayýsý; PCT gibi 3 ay-2 trombosit volümündeki deðiþimlerin tahmini için grubunda en yüksek deðerine ulaþtý. Bundan sonra 20 daha hassas bir belirteçtir. Çalýþmamýzda en yüksek azalarak yenidoðan dönemi altýndaki deðerlere ulaþtý. PDW deðeri yenidoðanlarda saptandý (Tablo, Þekil MPV deðeri düzenli olarak artýþ gösteren bir eðilim ). gösterdi. PDW, trombosit sayýsý ve PCT deðerinin ,00 0,00 Trombosit Sayýsý MPV 8,00 6,00 4,00 2,00 0 0, ,40 0 0,30 40 PDV 30 0,20 20 PCT 0, ,00 Þekil. Trombosit ve trombosit volüm parametrelerinin a göre deðiþimi. 3

4 Çocukluk Çaðýnda Yenidoðandan Adolesana Normal Trombosit Parametreleri tersine hareket etti. Yenidoðandaki en yüksek deðer, 3 Fajardo-Gutiérrez A. Platelet reference values in ay-2 grubunda en düþük seviyeye düþtü. Daha healthy children living in Mexico City. Rev Med Inst sonra yenidoðan düzeyine ulaþmasa da hafif artýþ Mex Segure Soc 2006; 44:2-30. eðilimi gösterdi. PCT yenidoðan grubunda en düþük 8. Demirin H, Ozhan H, Ucgun T, et al. Normal range of mean platelet volume in healthy subjects: Insight from düzeyde olup 3 ay-2 grubunda en yüksek deðerine a large epidemiologic study. Thromb Res 20 May 2. ulaþtý. Daha sonraki süreçte yenidoðan grubu kadar [Epub ahead of print] olmasa da aþaðý yönde bir eðilim gösterdi (Tablo, 9. Gasparyan AY, Ayvazyan L, Mikhailidis DP, Kitas GD. Þekil ). Mean platelet volume: a link between thrombosis and Trombosit sayýsýnýn eriþkin kýzlarda ayný inflammation? Curr Pharm Des 20; 7:47-8. erkeklerden daha yüksek olduðunu bildiren çalýþmalar 0. Arad ID, Alpan G, Sznajderman SD, Eldor A. The mean 23 vardýr. Çalýþmamýzda cinsiyet farkýna göre platelet volume (MPV) in the neonatal period. Am J trombosit sayýsý ve indisleri arasýnda farklýlýk Perinatol 986; 3:-3.. van Wersch JW, Kaiser V, Janssen GM. Platelet system saptanmadý. Fakat bu deðer olgu grubu azlýðý changes associated with a training period of 8-20 nedeniyle anlamlý olarak deðerlendirilmedi ve months: a transverse and a longitudinal approach. Int J deðerleri tablo halinde verilmedi. Sports Med 989; 0:S8-. Eriþkinde obezite damar endotel hücre ve 2. Akcan A, Oygucu SE, Ozel D, Oygür N. Mean platelet 2 4 trombosit aktivasyonu ile birliktedir. volumes in babies of preeclamptic mothers. Blood Çalýþmamýzdaki olgular normal kilo ve boya Coagul Fibrinolysis 20; 22:28-7. sahiplerdi. Ýleride yapýlacak çalýþmalarda normal kilo 3. Gerday E, Baer VL, Lambert DK, et al. Testing platelet ve obezite gruplarý arasýnda trombosit volüm mass versus platelet count to guide platelet transfusions parametrelerinin karþýlaþtýrmasý gereklidir. in the neonatal intensive care unit. Transfusion 2009; 49: Bölgemizin deniz seviyesinden yüksekliði Estcourt LJ, Stanworth SJ, Murphy MF. Prophylactic metredir. Yüksek rakým ile deniz seviyesinde platelet transfusions. Curr Opin Hematol 200; ayanlar arasýnda trombosit indislerinin benzer 7: bulunduðu çalýþmalar vardýr.. Chandra H, Chandra S, Rawat A, Verma SK. Role of Çocukluk grubunda, hemoglobin deðeri ve mean platelet volume as discriminating guide for bone eritrosit volüm parametreleri gibi; trombosit sayýsý ve marrow disease in patients with thrombocytopenia. Int trombosit parametreleri de deðerlendirirken farklý J Lab Hematol 200; 32: larda deðiþen normal deðerler olduðunu bilmek 6. Aksoy S, Kilickap S, Hayran M, et al. Platelet size has diagnostic predictive value for bone marrow metastasis gereklidir. Yenidoðan dönemi yine kendine özeldir. in patients with solid tumors. Int J Lab Hematol 2008; Süt çocukluðu döneminden baþlayarak, pubertal 30:24-9. döneme kadar trombosit sayýsý ve PCT deðerleri 7. Bowles KM, Cooke LJ, Richards EM, Baglin TP. azalýrken MPV ve PDW deðerleri artmýþtýr. Bu Platelet size has diagnostic predictive value in patients çalýþmada bulunan sonuçlar, trombositlerde meydana with thrombocytopenia. Clin Lab Haematol 200; gelen deðiþiklikler açýsýndan referans deðer olarak 27: kullanýlabilir. 8. Farias MG, Schunck EG, Dal Bó S, de Castro SM. Definition of reference ranges for the platelet KAYNAKLAR distribution width (PDW): a local need. Clin Chem Lab Med 200; 8: Saadet Akarsu, A Neþe Çýtak Kurt, Abdullah Kurt,. Wiwanitkit V. Plateletcrit, mean platelet volume, Ýlknur Varol, Yaþar Þen. Deðiþik hastalýk gruplarýnda platelet distribution width: its expected values and trombosit hacim deðiþkenleri. Türk Pediatri Arþivi correlation with parallel red blood cell parameters. Clin 2006; 4: Appl Thromb Hemost 2004; 0: Park Y, Schoene N, Harris W. Mean platelet volume as 2. Osselaer JC, Jamart J, Scheiff JM. Platelet distribution an indicator of platelet activation: methodological width for differential diagnosis of thrombocytosis. Clin issues. Platelets 2002; 3:30-6. Chem 997; 43: Quintó L, Aponte JJ, Sacarlal J, et al. Haematological 3. Robert A, Boneu B, Corberand J, Goudable JP, Regnier and biochemical indices in young African children: in C. Determination of mean platelet volume in pediatric search of reference intervals. Trop Med Int Health hematology. Practical value (author's transl). Nouv 2006; :74-8. Presse Med 978; 7: Taylor MR, Holland CV, Spencer R, Jackson JF, 4. Israels SJ, Rand ML, Michelson AD. Neonatal platelet O'Connor GI, O'Donnell JR. Haematological reference function. Semin Thromb Hemost 2003; 29: ranges for schoolchildren. Clin Lab Haem 997; 9:-. Wasiluk A, Osada J, D¹browska M, Szczepañski M,. Jasinska E. Does prematurity affect platelet indices? 23. Adetifa IM, Hill PC, Jeffries DJ, et al. Haematological Advances in Medical Sciences 2009; 4:23-. values from a Gambian cohort--possible reference 6. Dumoulin-Lagrange M, Tirmarche M, Couston B, range for a West African population. Int J Lab Hematol Hotchen M, Samama M. Discriminant study of platelet 2009; 3:6-22. volume indices in the etiological diagnosis of 24. Desideri G, De Simone M, Iughetti L, et al. Early thrombocytopenia. Acta Haematol 984;7:2-3. activation of vascular endothelial cells and platelets in 7. Becerre-Flores MC, Farfán-Canto JM, Nieva-García B, obese children. J Clin Endocrinol Metab 200; 90:

5 Akarsu ve Ark. YAZIÞMA ADRESÝ Prof. Dr. Saadet AKARSU Fýrat Üniversitesi Týp Fakültesi, Pediatrik Hematoloji BD, ELAZIÐ, TÜRKÝYE E-Posta: Geliþ Tarihi : Kabul Tarihi :