Küresel Isınmada Ormanların Karbon Tutulumuna Etkisi (Tarsus-Karabucak Örneği)
|
|
- Nazar Kahya
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 I. Ulusal Akdeniz Orman ve Çevre Sempozyumu, Ekim 2011, Kahramanmaraş 313 Küresel Isınmada Ormanların Karbon Tutulumuna Etkisi (Tarsus-Karabucak Örneği) Osman POLAT 1, Sevda POLAT 1, Erhan AKÇA 2 1 Doğu Akdeniz Ormancılık Araştırma Müdürlüğü, Tarsus/Mersin 2 Adıyaman Üniversitesi, Teknik Programlar, Adıyaman ÖZET: İklim değişikliğinin önemli nedenlerinden biri de; atmosferdeki sera gazı düzeyinin artarak güneşten gelen radyasyonu atmosfer içerisinde tutması ve sıcaklık artışlarına yol açmasıdır. Bu nedenle iklim ve çevre çalışmalarında sera gazları salınımının, yayılımının azaltılması ve söz konusu gazların organik ve/veya inorganik bağlayıcılarla tutulması öncelikli konulardır. Türkiye nin kurak-yarı kurak iklim kuşağında olması ve aşırı nüfus baskısı nedeniyle yanlış arazi kullanımı çevre ve hava kalitesini azaltarak iklimsel bozunum ve çölleşmeye yol açan süreçlerin ivme kazanmasına neden olmaktadır. Ormanlar, küresel bazda örttükleri toprak ve bitki örtüsüyle en yüksek organik karbon depolanan yutaklardır. Ormanların sera gazlarını bağlama potansiyelinin ve işlevinin yüksek olması iklim değişimi üzerinde olumlu etki yaratmaktadır. Orman alanlarında karbon, biyokütlede ve toprakta tutulmaktadır. Orman örtüsü altındaki topraklarda karbon birikimi, bitkisel artıkların organik maddeye dönüşümü ve organik maddenin ayrışması arasındaki ilişki ile belirlenebilmektedir. Biyokütle de tutulan karbon; toprak üstü biyokütle, toprak altı biyokütle ve toprak üstü ölü ve diri örtüde tutulan karbon olarak tespit edilmektedir. Bununla birlikte Türkiye orman alanlarında bölgesel ve toprak özelliklerine bağlı karbon depolama işlev ve potansiyellerini ayrıntılı olarak ölçen çalışmalar yetersiz düzeydedir. Bu çalışma ile küresel ısınma - ormanlar - karbon döngüsü çerçevesinde tamamı ağaçlandırma ile kurulmuş Tarsus Karabucak Orman İşletme Şefliği ndeki ormanlarının karbon tutumu etkinliği belirlenmiştir. Anahtar Sözcükler: İklim değişikliği, Orman, Karbon, Tarsus- Karabucak Effects of Forests on Carbon Sequestration in Global Warming (Tarsus-Karabucak Case) ABSTRACT: One of the main reasons of climate change is the capturing of solar radiation within atmosphere by increased level of green house gases which also increases temperature increases. Thus, decreasing the emission, distribution of greenhouse gases and sequestration of these gases by organic and/or inorganic binders are primary issues. The misuse of lands due to excess population pressure in Turkey degrades the quality of environment and land which in turn accelerates climate change and desertification. Forests are the major organic carbon pools of the globe. The high greenhouse gas sequestration potential and function of forests have a positive effect on climate change. Carbon is sequestrated in biomass and soils of the forests. Soils carbon accumulation under forest cover is determined by the relations of transformation of plant litter to organic matter and decomposition of organic matter to humin substances. Carbon of biomass is determined by calculation of biomass above and subsurface of soil along with carbon sequestrated in dead litter. However, studies on potential and functions of soil forests of Turkey for carbon sequestration are not sufficient. Within the global warmingforest-carbon cycle framework the carbon sequestration efficiency of forests established by afforestration at Tarsus Karabucak Forest Directorate is determined with this study. Keywords: Climate change, Forest, Carbon, Tarsus-Karabucak GİRİŞ Sanayi devrimiyle paralel atmosferdeki CO 2 düzeyi de küresel iklim değişikliğini etkilemeye başlamıştır. CO 2 artışına bağlı olarak bölgesel nem ve sıcaklık rejimlerinin de değişime uğraması iklim değişimlerini tetiklemiştir. İklim değişikliği ile ilgili bilim adamları tarafında yapılan ilk çalışma 1827 yılında Fransız matematikçi Baron Jean Baptiste Fourier tarafından yapılmış ve atmosferin sera etkisi tanımlanmıştır. Fourier Dünya atmosferini sera camına benzetmiş ve yer yüzeyi ısısının atmosferin kimyasal kompozisyonu tarafından bir sera camının havayı tuttuğu ve ısıttığı şeklinde ifade etmiştir. Atmosferdeki CO 2 güneş ısısını tutarak yeryüzünün ısınmasında önemli bir rol oynar (Özey, 2001). Özellikle 20. yüzyılda görülen ısınma artışının en önemli sebebi, insan faaliyetleri sonucu üretilen çeşitli Sor. Yazar: Polat, O., osmanpolat01@gmail.com gazların, atmosferdeki oranlarının beklenmedik ölçüde artmasıdır. Dolayısıyla, ısınmaya yol açan gazların salım kontrolünün insan elinde olduğu anlaşılmış ve iklim değişikliğini önleme çabaları, söz konusu gazların çıkış kaynaklarını bulmaya ve denetim altına almaya yönelmiştir. Bu gazların önemli bir kısmı yeryüzünden atmosfere doğru yansıyan güneş ışınlarından, özellikle ısıtıcı nitelikteki kızılötesi ışınlarının dışarıya kaçmasını engellemekte, dolayısıyla yüzeye yakın bölgelerin ısınmasına yol açmaktadır (Şekil 1). Bu fiziksel olay seralarda kullanılan plastik veya cam örtülerin seranın içinin ısınması olayına yol açmasına benzediğinden, söz konusu gazlara Sera Gazları adı verilmektedir (Türkeş ve ark. 2000). Hunter (2003) e göre, Dünya tarihinde iklim değişikliği, belirli dönemler ve değişen süreler boyunca sürüp giden bir olgu olmasına karşın, içinde bulunduğumuz yüzyılda gerçekleşen bu değişim, daha
2 I. Ulusal Akdeniz Orman ve Çevre Sempozyumu, Ekim 2011, Kahramanmaraş 314 Şekil 1. Sera etkisi ile küresel ısınmanın meydana gelişini açıklayan şematik görünüm (Anonim, 2006a) önceki hiçbir dönemde bugünkü kadar hızlı gerçekleşmemiş; insan etkisi ise, daha önceki değişimlerde böyle bir rol oynamamıştır. Dünya tarihinde ilk kez insanoğlu iklimi değiştirmeye başlamış ve bunun sonuçlarıyla karşı karşıya kalmıştır. İnsanoğlunun, arazi kullanımında yaptığı yanlışlıklar sonucu doğanın nasıl tahrip olduğu veya yok edildiği dikkat çekicidir. Küresel ısınma, insan nüfusundaki artış sonucu hızlı endüstrileşme ve çevre kirliliği, ormansızlaşma sonucu ortaya çıkan çölleşme ise hem ormanları hem de su kaynaklarını tehdit eden diğer etmenlerdir. FAO tarafından yapılan bir araştırmaya göre yılları arasında sanayileşmiş ülkelerde (Rusya Federasyonu hariç) 1.75 milyon hektarlık orman alanı artışı olurken aynı dönemde gelişmekte olan ülkelerde net 13 milyon hektarlık orman alanı kaybı olmuştur. Yapılan tahminlere göre gelecek 20 yıl içersinde yaklaşık 1 milyon hayvan ve bitki türlerinin dünya ekosisteminden kaybolup gideceği belirtilmektedir (Kırış ve ark. 2007). Karbonun atmosfer, canlılar ve karalar ile sular arasında yer değiştirmesi olayı karbon döngüsü olarak adlandırılmaktadır. Atmosferdeki karbon karalardaki ya da sulardaki fotosentez yapan canlılar tarafından (bitkiler, fitoplanktonlar gibi) bağlanmaktadır. Karbon daha sonra besin zinciri aracılığı ile fotosentez yapabilen canlılarla beslenen hayvanlara geçmektedir. Bu aşamadan sonra ya solunum ile atmosfere CO 2 olarak dönmekte ya da canlıların ölmesi ile toprakta veya sularda birikmektedir. Organik atıkların buralarda ayrışmasıyla tekrar CO 2 olarak atmosfere ulaşmaktadır. Küresel karbon döngüsüyle de karalardaki bitkiler tarafından yaklaşık 60 milyar ton karbon alınmakta ve bir bu kadar karbon da solunum ile atmosfere verilmektedir (Tolunay ve ark. 2007). Karbonun canlı biyokütle, çürüyen organik madde ve toprak içinde tutulduğu karasal ekolojik sistemler, küresel karbon döngüsünde önemli rol oynar. Karbon doğal olarak bu sistemler ile atmosfer arasında fotosentez, solunum, ayrışma ve yanma olayları vasıtasıyla yer değiştirir. İnsan faaliyeti ise bu havuzlardaki karbon stoklarının değişmesinde etkili olmaktadır (Dural 2010). Yeşil ve ark. (2007) nın yapmış oldukları araştırmada bugünkü küresel istatistiklere göre ılıman bölge ormanlarındaki artışa karşılık tropik bölgelerde yer alan orman alanlarında önemli miktarda azalmanın meydana geldiğini, orman alanlarının azalması ve arazi kullanım biçimlerine dönüştürülmesinin atmosfere salınan karbondioksiti artırdığını, buna karşılık orman alanlarının artmasıyla da karbon birikiminin arttığını belirtmişlerdir. Karasal ekosistemlerdeki vejetasyonda depolanmış olan karbon miktarı 500 milyar ton civarındadır. Karalarda karbon sadece bitkilerde değil aynı zamanda topraklarda da depolanmaktadır. Topraklarda depolanan karbon miktarı yaklaşık olarak 2000 milyar tondur (1 m derinlikteki topraklar için) (Janzen, 2004). Organik karbon uygun şartlarda çok uzun süre topraklarda muhafaza edilebilir. Ancak arazi kullanımındaki değişim ve tarımda yoğun toprak işleme teknikleri (toprak agregatlarının dağılarak bu agregatlardaki organik maddenin, toprağa oksijenin girmesi ile mikroorganizmalar tarafından ayrıştırılarak CO 2 olarak topraktan uzaklaşmasına sebep olması) toprakların karbon stoklarını önemli ölçüde azaltmaktadırgrogan ve Matthews (2001) e atfen Dural (2010), daha önce tarımsal amaçlarla kullanılan topraklarda biyoenerji bitkilerinin yetişmesiyle toprak altında önemli miktarlarda karbonun depolanabileceğini ve böyle bir artışın köklerden, toprak organik madde içeriğinden kaynaklanabileceğini, bitki kökleri ile toprağa düşen diğer bitki aksamlarının (yaprak, dal, kozalak vb.) ayrışması zor olan humin maddeleri fraksiyonlarına dönüşebileceğini ve havadaki CO 2 miktarının azaltılmasında etkili bir yol olabileceğini belirtmiştir. Ülkemizde ormanlar, aşırı ve düzensiz faydalanma, açma, yangın ve yapılan usulsüz otlatmalar ile büyük ölçüde yok edilmiştir. Türkiye
3 Ormanlarının yarısına yakını bozuk vasıftadır. Öte yandan Türkiye, yüksek olduğu kadar da engebeli ve dolaysıyla fazla eğimli bir arazi yapısına sahip bulunmaktadır. Küresel ısınma, iklim değişikliği, Ozon tabakasının delinmesi, asit yağmurlarının yağması vb. çevre sorunları olarak adlandırdığımız birçok problem insanlığı her geçen gün artan bir şekilde tehdit etmektedir. Bu gibi çevre problemlerinin çoğunun temelinde ormanların yok olması yatmaktadır. Orman ekosistemindeki bozulmalar çölleşmeyi tetiklemektedir. Orman ve otlakların tarıma açılmasıyla organik karbon miktarının %20 düzeyinde azaldığı rapor edilmiştir (Mann 1986). MATERYAL ve METOT Materyal Araştırmaya konu saha, Doğu Akdeniz Bölgesi, Mersin ili Tarsus ilçesi güneyinde, Karabucak Orman İşletme Şefliği sınırlarında yer almakta olup, toplam orman varlığı 2557 hektardır. İşletme Şefliği dahilindeki ormanların ve diğer ziraat alanlarının tamamı deniz seviyesinde olup en yüksek rakım 10 metre civarındadır. İşletme Şefliği ormanları idari olarak Mersin Orman Bölge Müdürlüğü Tarsus Orman İşletme Müdürlüğüne bağlıdır. Araştırma alanı toprakları; kıyı kumulları, eksibeler ve bataklıklardan oluşmuş karmaşık topraklardır. Çalışma alanında tipik Akdeniz iklimi hüküm sürmektedir. Yıllık ortalama yağış 597,9 mm, yıllık ortalama sıcaklık 18 o C dir. Karabucak Orman İşletme Şefliği Orman Amenajman Planı, Turan Emeksiz Ormanı Kuruluş Dosyası, Türkiye orman varlığı ve karbon tutulumu ile ilgili çeşitli kaynaklar ve organik madde analizi yapılan topraklar araştırmanın ana materyallerini oluşturmaktadır. Metot Çalışmanın birinci bölümünde, ormanlarda karbon tutulumu ve orman varlığımız, ikinci bölümde ise Karabucak orman varlığı ve karbon tutulumu mevcut literatürlere ve amenajman plan verilerine göre değerlendirilmiştir. Fehmi Güresin ve Turan Emeksiz serinlerinden alınan toprak örneklerinde organik madde analizi Walkley-Black yaş yakma yönteminin Jackson tarafından modifikasyonu ile (Jackson 1967) yapılmıştır. BULGULAR ve TARTIŞMA Ormanlarda Karbon Tutulumu ve Orman Varlığımız Ormanı oldukça geniş bir alanda, kendine has bir iklim oluşturabilen, belirli yükseklik, yapı ve sıklıktaki ağaçların, ağaççık, çalı ve otsu bitkiler, yosun, eğrelti ve mantarlar, toprak altı ve toprak üstünde yaşayan mikroorganizmalar ve de çeşitli böcek ve hayvanlarla orman toprağının birlikte oluşturduğu hayat birliği olarak tanımlamak mümkündür. 315 Ormanlarımız çok çeşitli fonksiyonlar üstlenmişlerdir. Bu fonksiyonları; orman ürünleri (odun ve odun dışı) üretimi, doğayı koruma, erozyon önleme, hidrolojik, estetik, ekoturizm ve rekreasyon, iklim koruma, toplum sağlığı, ulusal savunma ve bilimsel fonksiyonlar olarak sıralayabiliriz. Ormanlarımız bu fonksiyonlardan birini üstlendiği gibi birkaçını da üstlenebilmektedir (Anonim 2006b). Ormanlar, hem diğer ekosistemlere oranla daha fazla CO 2 tüketmeleri ve hem de bağladıkları karbonu çok uzun süre bünyelerinde tutmalarından ötürü, karasal ekosistemler içerisinde en önemli yere sahiptirler. Ormanlar, dünya karasal sisteminde bitki örtüsü tarafından tutulan karbon miktarının büyük bir kısmını bünyesinde biriktiren ve bundan dolayı da hava kalitesini yükselten en önemli unsurlardan biridir. Ormanlar; havadaki nem oranını dolayısıyla yağışı artırır, hava kirliliğini engelleyerek soluduğumuz havayı temizler, oksijen kaynağıdır, sıcaklık değişimlerini de dengeler. Ormanlar karbon deposudur ve özümlemede CO 2 harcar. Ormanlar yılda hektar başına 3-5 ton CO 2 tutar, buna karşılık 8-13 ton arasında O 2 üretir. Sözgelişi bir kızılağaç ormanında saatte hektar başına 11,7 23,4 kg CO 2 üretilirken bu miktar tarla toprağında sadece 1,25 4,1 kg olarak ölçülmüştür. Atmosferdeki CO 2 miktarını azaltmanın, dolayısıyla küresel düzeyde ısınmanın önüne geçmek için başvurulacak yollardan birisi, hatta en önemlisi fidan dikmek, ağaçlandırma yapmak, orman alanlarını artırmak, niteliklerini iyileştirmektir. Aynı şekilde ağaçlar orman örtüsü, fotosentez yoluyla tuttukları karbonu dökülen yapraklar, kuruyan dallar, ölen kökler yoluyla toprağa verirler (Kırış ve ark. 2007). Tolunay ve ark. (2007), orman topraklarında daha fazla karbon bağlanabilmesi için bozuk orman alanlarının verimli hale getirilmesi, tıraşlama kesiminden kaçınılması, karışık ormanlar kurulması, silvikültürel müdahalelerin mutedil yapılması ve bu müdahalelerde toprağı korumaya dikkat edilmesi, orman olmayan alanların ağaçlandırılması, toprak erozyonunun engellenmesi, orman arazilerinin yapılaşma, kaçak kesimler ve otlatma ile zarar görmesinin engellenmesi gerektiğini belirtmişlerdir. Asan (2006), yılları arasındaki 15 yıllık dönemde Türkiye ormanlarının atmosferden aldığı ve saldığı CO 2 in sürekli yükseldiğini belirtmiştir yılında atmosferden alınan CO ton yıl -1 iken, 2004 yılında ton yıl -1 olduğunu ve 1990 yılında atmosfere salınan CO ton yıl -1 iken, 2004 yılında ton yıl -1 olduğunu belirtmiştir. Türkiye ormanlarının atmosferden aldığı ve saldığı CO 2 nin sürekli yükselmesini Yeşil ve ark. (2007); 1-Bozuk orman alanlarının ve orman içi açıklıkların ağaçlandırılmasına, 2-Üst orman zonlarında ve sarp araziler üzerindeki ormanların muhafazaya ayrılarak bu ormanlarda kesim yapılmamasına, 3-Seyrek kapalı meşçerelere eta verilmemesi ve bu
4 ormanlarda servet birikiminin sağlanmasına, 4-Yaşlı, seyrek ve artımdan düşmüş meşçereleri doğal yolla gençleştirmek suretiyle bu meşçerelerin artım performanslarının yükseltilmesine, 5-Orman içi ve civarı yerleşik nüfusun kente göçü ve böylece eski tarım alanlarından bir bölümünün yeniden orman haline gelmesine, 6-Orman içi otlatmalardan vazgeçilerek, ahır hayvancılığına dönülmesi biçiminde ortaya çıkan 316 Çizelge 1. Orman varlığımızın ormanlık alana dağılımı (Anonim, 2006b). Ormanlık Alanın Dağılımı ormancılık politikalarına bağlamışlardır. Ülkemiz orman varlığı yaklaşık olarak 21,2 milyon hektar olup Ülke genel alanının % 27,2 sini kapsamaktadır. Koru ve baltalık olarak sınıflandırılan ormanlarımızın normal ve bozuk orman olarak alan dağılımları Çizelge 1 de verilmiştir. Orman varlığımızın % 73 ü koru, % 27 si baltalıktır ve yarısı bozuk vasıflıdır. Durumu Normal Bozuk Toplam Hektar % Hektar % Hektar % Koru Baltalık Genel Toplam Bakanlığımızın verilerine göre; Türkiye de yapraklı ormanlarda ton biyokütle ton karbon tutarken, iğne yapraklı ormanlarda ton biyokütle ton karbon tutmaktadır. Orman toprağında tutulan karbon miktarı ise tondur. Orman ekosisteminde tutulan toplam karbon miktarı tondur (Çizelge 2). Ormanlarda tutulan karbon miktarı hesaplanırken; yapraklı ve iğne yaprakları ayrı ayrı değerlendirilmektedir. Toprak üstü biyokütle, toprak altı biyokütle ve toprak üstü ölü ve diri örtü biyokütlede tutulan karbon miktarları ayrı ayrı hesaplanıp toplanarak toplam biyokütlede tutulan karbon miktarı bulunmaktadır. Orman toprağında tutulan karbon da ayrıca hesaplanmakta ve toplam biyokütle ve toprakta tutulan karbonun toplamı orman ekosisteminde tutulan toplam karbon miktarını vermektedir. Çizelge 3 de bu hesaplamada kullanılan değerler verilmiştir. Çizelge 2. Türkiye ormanlarında karbon birikim miktarının hesaplanması (Anonim, 2006b) Ağaç Türü Grupları Yapraklı İğne Yap Servet m³ Toprak Üstü BİYOKÜTLE MİKTARI TON Toprak Altı (Kök) Toprak Üstü Ölü ve Diri Örtü TOPLAM KARBON MİKTARI TON Toplam Biyokütle İçindeki Orman Toprağındak i Toplam Orman Ekosistemi ndeki DGH TÜBK TABK TÜÖDBK TGBK TBKM TKM DGH x (a) x (TÜBK+TABK) (TÜBK+TABK+ TÜBK x( e) TGBK x (h) TBKM x (J) ( c) x (g) TÜÖDBK) DGH x (b) x (TÜBK+TABK) (TÜBK+TABK+ TÜBK x(f) TGBK x (h) TBKM x (J) (d) x (g) TÜÖDBK) Yapraklı İğne Yap TOPLAM Çizelge 3. Karbon birikim miktarının hesaplanmasında kullanılan katsayılar (Anonim, 2006b) (a) = 0,64 Yapraklılar için daha önce saptanmış fırın kurusu ağırlığı (b) = 0,47 İğne yapraklılar için daha önce saptanmış fırın kurusu ağırlığı (c ) = 1,25 Dikili gövde hacmine karşılık olan biyokütleyi, yapraklı türlerde toprak üstü biyokütkeye çevirme faktörü (d) = 1,2 Dikili gövde hacmine karşılık olan biyokütleyi, İğne yapraklı türlerde toprak üstü biyokütkeye çevirme faktörü ( e) = 0,15 Dikili gövde hacmine karşılık olan biyokütleyi, yapraklı türlerde toprakaltı biyokütkeye çevirme faktörü (f) = 0,2 Dikili gövde hacmine karşılık olan biyokütleyi, İğne yapraklı türlerde toprakaltı biyokütkeye çevirme faktörü (g) = 0,4 Göğüs çapı < 8 cm. olan ağaçlar ile ağaççık, çalı, süceyrat ve ölü örtüye ait biyokütleye çevirme katsayısı (h) = 0,45 Canlı cansız biyokütleyi KARBON miktarına dönüştürme faktörü (1 ton fırın kurusu bitkisel madde içinde 0,45 ton karbon bulunur.) (j) = 0,58 Orman toprağındaki karbon miktarına dönüştürme faktörü
5 Karabucak Orman Varlığı ve Karbon Tutulumu Mersin Orman Bölge Müdürlüğü, Tarsus Orman İşletme Müdürlüğü ne bağlı Karabucak Orman İşletme Şefliği (OİŞ) orman alanlarının tamamı ağaçlandırma yoluyla kurulan Karabucak ve Turan Emeksiz Serilerinden oluşmaktadır. Karabucak Serisinde, 825 ha alanda kurulmuş Fehmi Güresin Ormanı ülkemizin endüstriyel amaçlı ilk ağaçlandırma sahası olma özelliğini taşımaktadır (Şekil 2). Mazisinde bataklık olan bu saha 1939 yılında başlayan çalışmalarla okaliptüs ağaçlandırması ile kurutulan bataklığın yerine kurulmuş verimli orman durumundadır. 317 Turan Emeksiz Serisi ise 1960 yılında başlayan çalışmalarla rüzgâr erozyonu ile mücadele amaçlı yapılan kumul tespit ve ağaçlandırma sahasıdır. Akdeniz kenarında güneydoğudan kuzeybatıya doğru takriben dikdörtgen şeklinde uzanan 12,5 km boyunda ortalama 1,5 km eninde ve ha alana sahiptir (Şekil 3). Akdeniz Turan Emeksiz Serisi Şekil 3. Turan Emeksiz Serisi nin uydu görüntüsü Fehmi Güresin Serisi Şekil 2. Karabucak Fehmi Güresin Ormanı nın uydu görüntüsü Karabucak OİŞ ormanları fonksiyonlarına göre; Fıstıkçamı Plantasyon İşletme Sınıfı, Okaliptüs Baltalığı İşletme Sınıfı, Kumul Önleme İşletme Sınıfı ve Tohum Meşçeresi İşletme Sınıfı olarak dört sınıfa ayrılmıştır (Anonim 2002). Karabucak OİŞ ormanları işletme amacına göre de dört başlık altında toplanmıştır (Çizelge 4). Karabucak OİŞ Amenajman Planına göre Karabucak Ormanlarında; yapraklı ormanlarda ton biyokütlede ton karbon tutulurken, iğne yapraklı ormanlarda ton biyokütlede ton karbon tutulmaktadır. Çizelge 4. Karabucak OİŞ orman varlığının işletme amacına göre alan dağılımı (Anonim, 2002) İşletme Amacı Alan (Hektar) Toplam alandaki miktarı (%) Okaliptüs Baltalığı 908,0 35,5 Araştırma Ormanı 31,0 1,3 Rekreasyon Ormanı 6,0 0,2 Kumul Önleme 1612,0 63 Genel Toplam 2557,0 100 Orman toprağında tutulan karbon ise tondur. Orman ekosisteminde tutulan toplam karbon miktarı tondur. Toplam orman ekosistemindeki karbonun % 36,7 si toprakta tutulmaktadır (Çizelge 5). Öncesinde bataklık ve kumul olan ve Türk Ormancılığı nda özel bir yere sahip, başarılı ağaçlandırma çalışmaları ile kurulan Fehmi Güresin ve Turan Emeksiz Ormanları günümüzde birçok fonksiyonu bir arada üstlenmiş durumdadır. Üzerinde bitki örtüsü bulunmayan bir arazinin ağaçlandırılması toprak organik maddesini arttırmaktadır. Turan Emeksiz Ormanı kurularak, kumulda rüzgâr erozyonu durdurulmuş, kumulda topraklaşma başlamış ve organik madde oranında artış tespit edilmiştir yılında fıstıkçamı dikimi yapılan kumul alandan alınan toprak örneklerinde yapılan organik madde analizlerinde % 0,280-0,576 arasında olan organik madde 2009 yılında yapılan analizlerde % 0,73-5,66 arasında saptanmıştır (Polat ve ark. 2010).
6 318 Çizelge 5. Karabucak ormanlarında karbon birikim miktarı (Anonim, 2002) Ağaç Türü Grupları Yapraklı İğne Yap Servet m³ Toprak Üstü BİYOKÜTLE MİKTARI TON Toprak Altı (Kök) Toprak Üstü Ölü ve Diri Örtü TOPLAM Toplam Biyokütle İçindeki KARBON MİKTARI TON Orman Toprağındaki Toplam Orman Ekosistemindek i DGH TÜBK TABK TÜÖDBK TGBK TBKM TKM DGH x TÜBK x( (TÜBK+TABK) (TÜBK+TABK+T TGBK x TBKM x (J) (a) x ( c) e) x (g) ÜÖDBK) (h) DGH x TÜBK (TÜBK+TABK) (TÜBK+TABK+T TGBK x TBKM x (J) (b) x (d) x(f) x (g) ÜÖDBK) (h) Yapraklı İğne Yap TOPLAM Turan Emeksiz de 1968 yılında okaliptüs dikimi yapılan alanda organik madde % 0,16-0,24 iken 2011 yılında yapılan analizlerde organik maddenin yükselerek % 0,59-1,78 olduğu tespit edilmiştir. Karabucak Okaliptüs Ağaçlandırma sahasında (Fehmi Güresin Ormanı) organik madde birikimi olduğu ve 0-30 cm derinlik kademesinde organik madde miktarının % 6,05-7,65 arasında olduğu tespit edilmiştir. Bu sonuçlar, yapılan ağaçlandırma çalışmaları ile toprak organik maddesinin ve toprakta depolanan karbon miktarının arttığını göstermektedir. Tolunay ve ark. (2007) yapmış oldukları bir çalışmada Türkiye de değişik ormanlarda açılan 1159 adet toprak çukurunda topraktaki organik karbon stoğunun 0,8-448 ton ha -1 arasında değiştiğini, ağırlıklı ortalamanın ise 77,8 ton ha -1 olduğunu belirtmişlerdir.yine aynı araştırmacılar özellikle yapraklı ormanlarımız ve ağaçlandırma alanlarımızla ilgili verinin az olduğunu, ancak kaba bir hesapla 21,2 milyon ha orman alanımız olduğu ve 1 ha orman alanında topraklarda ortalama 77,8 ton karbon depolandığından hareketle orman topraklarımızda 1,65 milyar ton karbonun depolanmış olduğunu belirtmişlerdir. Orman topraklarında ağaçlandırma sonrası artış gösteren organik maddenin kimyasal yöntemlerle verilmesi durumunda yüksek harcamalara yol açacağı araştırmalarla da tespit edilmiştir. Akça ve ark. (2006), Adana Akyatan kumul ağaçlandırma sahasında yaptıkları bir çalışmada, kumulda ağaçlandırma sonrası yüzey horizonlarında ortalama % 2,5 olan organik maddenin kimyasal yöntemlerle verilmesi durumunda; hektarlık Akyatan kumul ağaçlandırma sahasına yılda ton ahır gübresi verilmesi gerektiği ve bunun maliyetinin de yıllık TL yi bulacağını belirtmişlerdir. Cline (1992), ağaçlandırma vasıtasıyla karbon dışı enerji kaynakları teknolojilerinin kullanılmasına geçme sürecinde yıl zaman kazanılacağını, ormanlarda yüksek seviyede depolanan karbonun küresel ısınmanın şiddetindeki belirsizlikler karşısında daha fazla esneklik sağlayacağını, fosil yakıtların yenilenebilir biyokütle enerjisi ile yer değiştirerek küresel ısınma sorununu çözebileceğini belirtmiştir. Toprak içindeki karbon, yerüstü biyokütleye bağlı olarak değişmekte ve orman ekosisteminde tutulan karbon içerisinde büyük bir orana sahip bulunmaktadır. Son yıllarda yapılan çalışmalarda ölü örtü ayrışmasının da küresel karbon bütçesinde önemli bir rol oynadığını ortaya koymaktadır. Yapılan ağaçlandırma çalışmaları neticesinde, canlı biyokütlede karbon depolamanın yanı sıra toprak organik maddesinde de artış sağlanmakta, dolayısıyla toprakta tutulan karbon miktarında da artış olmaktadır. SONUÇ Sera gazları, fosil yakıtların yakılması, ormansızlaşma, hızlı nüfus artışı, teknolojideki gelişmeye bağlı olarak toplumlardaki tüketim eğiliminin artması gibi nedenlerle CO 2 in atmosferdeki miktarı artmakta ve yer küre daha çok ısınmaktadır. Ormanlar, diğer ekosistemlere oranla daha fazla CO 2 tüketmeleri ve bağladıkları karbonu çok uzun süre bünyelerinde tutmalarından ötürü CO 2 salınımının azaltılmasında önemli rol oynamaktadırlar. Üstlendiği onlarca fonksiyonun yanı sıra, küresel ısınmayı engellemede karbon tutulumunu sağlayarak çok büyük bir öneme sahip orman alanlarının öncelikle korunması gerekmektedir. Orman ekosistemleri doğal nedenlerden çok insan kaynaklı tahrip olmaktadır. Bu nedenle ormanların diğer fonksiyonları ile beraber küresel ısınmada üstlendiği rolün önemi hakkında kamuoyu bilinçlendirilmelidir ha olan orman alanlarımızda; toprak üstü biyokütle, toprak altı biyokütle ve toprak üstü ölü ve diri örtü biyokütlede toplam ton, orman topraklarında ton olmak üzere toplam ton karbon tutulmaktadır. Tarsus Karabucak OİŞ orman alanlarının tamamı bataklık ve kumulun ıslahı için yapılan ağaçlandırmalarla tesis edilmiştir ha alanda, toplam biyokütle içinde ton, orman toprağında ton olmak üzere toplam ton karbon tutulmaktadır. Karabucak orman topraklarında ağaçlandırma öncesi düşük olan organik madde değerleri günümüzde artmıştır. Turan Emeksiz Serisi nde yer
7 yer % 5 e, Fehmi Güresin Serisi nde ise % 7,5 a ulaşan organik madde miktarları, ağaçlandırmanın biyokütle de karbon tutulumunun yanı sıra orman topraklarındaki karbon tutulumunu da arttırdığını göstermektedir. Atmosferdeki karbonu hem biyokütleye hem de toprağa bağlamak için en etkili yol, ağaçlandırmalarla orman varlığının arttırılmasıdır. Karabucak örneğinde olduğu gibi bitki örtüsünden yoksun alanların ağaçlandırılması ile kurulan ormanlar karbon tutulumunda etken rol oynamaktadırlar. KAYNAKLAR Akça, E., Yaktı, S., Pekel, M., Yılmaz, S., Polat, O., Polat, S., Yılmaz, E., Kapur, S Akyatan Kumulu ndaki (Kapıköy, Adana) ormancılık etkinliklerinin toprak kalitesine etkisi ve ekonomik getirisi, I.Ulusal Okaliptus Sempozyumu ( Nisan 2008), Bildiriler Kitabı,Tarsus. Anonim, Turan Emeksiz Ormanı için Ön Etüt Raporu, Mersin. Anonim, Karabucak Orman İşletme Şefliği, Orman Amenajman Planı, Mersin Anonim, 2006a. Arazi kullanımı, Arazi Kullanım Değişikliği ve Ormancılık (Land Use, Land Use - Change and Forestry-LULUCF) İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulu Çalışma Grubu Raporu, Çevre ve Orman Bakanlığı, AR-GE Daire Başkanlığı, Ankara Anonim, 2006b. Orman Varlığımız, T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı, Orman Genel Müdürlüğü, Ankara. www2.ogm.gov.tr. Erişim tarihi: Asan, Ü Karbon havuzu olarak bitki ekosistemleri ve ormanlar, Bilim ve Ütopya Der., 139: Cline, W.R The Economics of Global Warming.Institute for International Economic, Peterson Institute, ISBN X, , Washington, A.B.D. 399 s. Dural M Toprakta Karbonun Tutulması ve Atmosferdeki CO 2 İçeriğine Etkisi, Ç.Ü.Fen Bilimleri Enstitüsü Toprak Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Adana. Hunter, J.W İklime Özen Göstermek İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi ve Kyoto Protokolü İçin Kılavuz. Çevre ve Orman Bakanlığı ile Birleşmiş Milletler Kalkınma Proğramı, Ankara. Jackson, M.L Soil Chemical Analysis, Prence Hall Inc. Englewood Cliffs, N.J. USA. Janzen, H. H Carbon cycling in earth systems-a soil science perspective, Agriculture, Ecosystems and Environment 104: Kırış R., Karademir H Türkiye orman varlığı ve ormanların iklim değişikliğindeki yeri, I. Türkiye İklim Değişikliği Kongresi TİKDEK 2007, Nisan 2007, İTÜ, İstanbul. Mann, L.K Changes in soil carbon storage after cultivation, Soil Sci., 142: Özey, R Çevre Sorunları, Aktif Yayınevi, İstanbul. Polat, O., Polat, S., Kapur, S Turan Emeksiz Kumulu nda Rüzgar erozyonu ile mücadele ve 35 yıllık süreçte toprak özelliklerindeki değişim. T. C. Çevre ve Orman Bakanlığı, Çölleşmeyle Mücadele Sempozyumu (17 18 Haziran 2010), Tebliğler Kitabı, Çorum. Tolunay, D., Çömez, A Orman topraklarında karbon depolanması ve Türkiye deki durum. Küresel İklim Değişimi ve Su Sorunlarının Çözümünde Ormanlar, Aralık 2007, İstanbul. Türkeş, M., Sümer, U.M., Çetiner, G Küresel İklim Değişikliği ve Olası Etkileri, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Seminer Notları, Ankara. Yeşil, A., Asan, Ü Ormanların karbon birikimindeki mevcut ve potansiyel rolü, İklim Değişimi ve Su Sorunlarının Çözümünde Ormanlar, Aralık 2007, İstanbul.
DOĞA - İNSAN İLİŞKİLERİ VE ÇEVRE SORUNLARININ NEDENLERİ DERS 3
DOĞA - İNSAN İLİŞKİLERİ VE ÇEVRE SORUNLARININ NEDENLERİ DERS 3 İnsan yaşamı ve refahı tarihsel süreç içinde hep doğa ve doğal kaynaklarla kurduğu ilişki ile gelişmiştir. Özellikle sanayi devrimine kadar
DetaylıBİLDİRİ KİTABI Editörler Ahmet ÖZTOPAL Zekâi ŞEN
BİLDİRİ KİTABI Editörler Ahmet ÖZTOPAL Zekâi ŞEN 1 Climate - Environment Research & Development Centre I. TÜRKİYE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ KONGRESİ TİKDEK 2007 11-13 Nisan, 2007 İTÜ Maslak Kampüsü Kültür ve Sanat
DetaylıORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ LULUCF KAPSAMINDA SERAGAZI ENVANTERİ
ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ LULUCF KAPSAMINDA SERAGAZI ENVANTERİ Yücel FIRAT Emine ATAŞ, Sami BAYÇELEBİ, Dr.Işık TAŞKIRAN İklim Değişikliği ve Biyoenerji Çalışma Grubu Orman Harita ve Fotogrametri Müdürlüğü
DetaylıSERA GAZI EMİSYONU HAKAN KARAGÖZ
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE SERAGAZI EMİSYONU İklim değişikliği, nedeni olursa olsun iklim koşullarındaki büyük ölçekli (küresel) ve önemli yerel etkileri bulunan, uzun süreli ve yavaş gelişen değişiklikler olarak
Detaylıİklim Değişikliğinde Ormanların Rolü
İklim Değişikliğinde Ormanların Rolü The effects of forests on climate change Rüstem Kırış 1, Salih Toprak 2 1 OGM Etüd Planlama Şube Müdürlüğü 7 Nolu Bina Gazi Ankara. 2 İl Çevre ve Orman Müdürlüğü, Doğa
DetaylıENERJİ AKIŞI VE MADDE DÖNGÜSÜ
ENERJİ AKIŞI VE MADDE DÖNGÜSÜ Ekosistem, birbiriyle ilişkili canlı ve cansız unsurlardan oluşur. Ekosistem, bu unsurlar arasındaki madde ve enerji dolaşımı ile kendini besler ve yeniler. Madde döngüsü
DetaylıI.10. KARBONDİOKSİT VE İKLİM Esas bileşimi CO2 olan fosil yakıtların kullanılması nedeniyle atmosferdeki karbondioksit konsantrasyonu artmaktadır.
I.10. KARBONDİOKSİT VE İKLİM Esas bileşimi CO2 olan fosil yakıtların kullanılması nedeniyle atmosferdeki karbondioksit konsantrasyonu artmaktadır. Fosil yakıtlar, çoğu yeşil bitkilerin fotosentez ürünü
DetaylıTÜRKİYE ORMANLARI VE ORMANCILIĞI
TÜRKİYE ORMANLARI VE ORMANCILIĞI 1-ORMAN KAYNAKLARI VE NİTELİKLERİ Türkiye ormanlarının tamamına yakını devletin hüküm ve tasarrufu altında olup Orman Genel Müdürlüğü tarafından sürdürülebilirlik ilkesi
Detaylıİşletme Amaçları ve Koruma Hedefleri Ormancılığın ve orman işletmesinin en önemli görevi, toplumun orman ürün ve hizmetlerine olan ihtiyacını karşılamak olduğundan, işletmenin amaç veya hedeflerini saptaya
Detaylıİşletme Amaçları ve Koruma Hedefleri Ormancılığın ve orman işletmesinin en önemli görevi, toplumun orman ürün ve hizmetlerine olan ihtiyacını karşılamak olduğundan, işletmenin amaç veya hedeflerini saptaya
DetaylıSera Etkisi. Gelen güneş ışınlarının bir kısmı bulutlar tarafında bloke edilmekte. Cam tarafından tutulan ısı
Sera Etkisi Bir miktarda ısı arz dan kaçmakta Gelen güneş ışınlarının bir kısmı bulutlar tarafında bloke edilmekte CO2 tarafından tutulan Isının bir kısmı tekrar atmosfere kaçabilir. Cam tarafından tutulan
DetaylıİKLİM DEĞİŞİKLİĞİ: FAO NUN BAKIŞ AÇISI. Dr. Ayşegül Akın Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü Türkiye Temsilci Yardımcısı 15 Ekim 2016
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ: FAO NUN BAKIŞ AÇISI Dr. Ayşegül Akın Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü Türkiye Temsilci Yardımcısı 16 Ekim Dünya Gıda Günü Herkesin gıda güvenliğine ve besleyici gıdaya ulaşma
Detaylı1. İklim Değişikliği Nedir?
1. İklim Değişikliği Nedir? İklim, en basit ifadeyle, yeryüzünün herhangi bir yerinde uzun yıllar boyunca yaşanan ya da gözlenen tüm hava koşullarının ortalama durumu olarak tanımlanabilir. Yerküre mizin
DetaylıLAND DEGRADATİON. Hanifi AVCI AGM Genel Müdür Yardımcısı
ARAZİ BOZULUMU LAND DEGRADATİON Hanifi AVCI AGM Genel Müdür Yardımcısı LAND DEGRADATİON ( ARAZİ BOZULUMU) SOİL DEGRADATİON (TOPRAK BOZULUMU) DESERTİFİCATİON (ÇÖLLEŞME) Arazi Bozulumu Nedir - Su ve rüzgar
DetaylıKADIKÖY BELEDİYESİ ÇEVRE KORUMA MÜDÜRLÜĞÜ
KADIKÖY BELEDİYESİ ÇEVRE KORUMA MÜDÜRLÜĞÜ ÇEVRE NEDİR? İçinde bulunduğumuz canlı, cansız tüm varlıkların birbirleri ile ilişkilerini içine alan ortam. Çevrenin doğal yapısını ve bileşiminin bozulmasını,
DetaylıHidroloji: u Üretim/Koruma Fonksiyonu
Hidroloji: u Üretim/Koruma Fonksiyonu Ormanların yağışlardan yararlanmayı artırma, su ekonomisini düzenleme ve sürekliliğini sağlama, su taşkınlarını önleme, dere, nehir, bent, baraj, su kanalı ve benzeri
DetaylıEkoloji, ekosistemler ile Türkiye deki bitki örtüsü bölgeleri (fitocoğrafik bölgeler)
Ekoloji, ekosistemler ile Türkiye deki bitki örtüsü bölgeleri (fitocoğrafik bölgeler) Başak Avcıoğlu Çokçalışkan Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği Biraz ekolojik bilgi Tanımlar İlişkiler
DetaylıFonksiyonlar. Fonksiyon tanımı. Fonksiyon belirlemede kullanılan ÖLÇÜTLER. Fonksiyon belirlemede kullanılan GÖSTERGELER
Fonksiyonlar Fonksiyon tanımı Fonksiyon belirlemede kullanılan ÖLÇÜTLER Fonksiyon belirlemede kullanılan GÖSTERGELER Fonksiyona uygulanacak Silvikültürel MÜDAHALELER 2) ETÇAP Planlarının Düzenlenmesine
DetaylıORMAN AMENAJMANI ( BAHAR YARIYILI)
ORMAN AMENAJMANI (2016-2017 BAHAR YARIYILI) YETİŞME ORTAMI ENVANTERİ Yetişme Ortamı? Orman toplumu ve onunla birlikte yaşayan diğer canlıların yetişmesini, gelişmesini sağlayan ve onları sürekli etkisi
DetaylıTRAKYA ORMAN ALANLARİ İLE ORMANLARIN AĞAÇ SERVETİ DEĞİŞİMİ ÜZERİNE BİR İNCELENME
Trakya'da Sanayileşme ve Çevre Sempozyumu II 127 T.C. ORMAN BAKANLIĞI O.G.M.. Çanakkale Bölge Müdürlüğü Çalışma Programı TRAKYA ORMAN ALANLARİ İLE ORMANLARIN AĞAÇ SERVETİ DEĞİŞİMİ ÜZERİNE BİR İNCELENME
DetaylıÇevre Yüzyılı. Dünyada Çevre
Çevre Yüzyılı Çevre; canlıların yaşamı boyunca ilişkilerini sürdürdüğü dış ortamdır. Hava, su ve toprak bu çevrenin fizikî unsurlarını; insan, hayvan, bitki ve diğer mikroorganizmalar ise, biyolojik unsurlarını
DetaylıDERS VI-VII Nüfus Artışı Küresel Isınma
DERS VI-VII Nüfus Artışı Küresel Isınma Demografi (nüfus bilimi), sınırları belli olan bir coğrafyanın nüfus yapısını, özelliklerini ve değişimlerini incelemektedir. Doğum, ölümün yanı sıra göç gibi dinamikleri
Detaylıİklim Değişikliğine Bağlı Olarak Ormancılıkta Kullanılabilecek Sürdürülebilir Orman İşletmeciliği Ölçüt ve Göstergeleri
İklim Değişikliğine Bağlı Olarak Ormancılıkta Kullanılabilecek Sürdürülebilir Orman İşletmeciliği Ölçüt ve Göstergeleri Unal ASAN-İbrahim ÖZDEMİR-Ramazan ÖZÇELİK GENEL BAKIŞ Doğal denge ve Doğal çevrenin
Detaylı2010-2011 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI ÖZEL ÇAMLICA KALEM İLKÖĞRETİM OKULU OKULLARDA ORMAN PROGRAMI ORMANDAN BİO ENERJİ ELDE EDİLMESİ YIL SONU RAPORU
2010-2011 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI ÖZEL ÇAMLICA KALEM İLKÖĞRETİM OKULU OKULLARDA ORMAN PROGRAMI ORMANDAN BİO ENERJİ ELDE EDİLMESİ YIL SONU RAPORU AYLAR HAFTALAR EYLEM VE ETKİNLİKLER 2 Okullarda Orman projesini
DetaylıBÖLÜM 3. Artvin de Orman Varlığı
BÖLÜM 3 Artvin de Orman Varlığı Özgür EMİNAĞAOĞLU Orman, oldukça geniş bir alanda kendine özgü bir iklim oluşturabilen, belirli yükseklik, yapı ve sıklıktaki ağaçlar, ağaçcık, çalı ve otsu bitkiler, yosun,
DetaylıORMANLARIMIZ ve ORMANCILIĞIMIZ OLASI İKLİM DEĞİŞİKLİKLERİNE KARŞI DİRENEBİLİR Mİ?
ORMANLARIMIZ ve ORMANCILIĞIMIZ OLASI İKLİM DEĞİŞİKLİKLERİNE KARŞI DİRENEBİLİR Mİ? Yücel ÇAĞLAR ormanlarindelisi@gmail.com (Resim:Jakub Roszak (Yaş 8) Nedenleri mi? Sonuçları mı? Önlemleri mi? Ekolojik
DetaylıTARIMSAL ORMANCILIK (AGROFORESTRY) Prof. Dr. İbrahim TURNA
TARIMSAL ORMANCILIK (AGROFORESTRY) Prof. Dr. İbrahim TURNA 6.3.2.4. Akdeniz Bölgesinde Tarımsal Ormancılık Uygulamaları ve Potansiyeli Bölgenin Genel Özellikleri: Akdeniz kıyıları boyunca uzanan Toros
DetaylıALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI
ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI KONULAR 1-Güneş Enerjisi i 2-Rüzgar Enerjisi 4-Jeotermal Enerji 3-Hidrolik Enerji 4-Biyokütle Enerjisi 5-Biyogaz Enerjisi 6-Biyodizel Enerjisi 7-Deniz Kökenli Enerji 8-Hidrojen
DetaylıKÖPRÜLÜ KANYON MİLLİ PARKI BALLIBUCAK SERİSİ NİN KONUMSAL ve ZAMANSAL DEĞİŞİMİNİN COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ İLE İNCELENMESİ
KÖPRÜLÜ KANYON MİLLİ PARKI BALLIBUCAK SERİSİ NİN KONUMSAL ve ZAMANSAL DEĞİŞİMİNİN COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ İLE İNCELENMESİ Arş. Gör. Uzay KARAHALİL Arş. Gör. Ali İhsan KADIOĞULLARI Prof. Dr. Selahattin
Detaylı%78 Azot %21 Oksijen %1 Diğer gazlar
Küresel Isınma MMO LPG Personel Eğitimi Çalışma Notlarından Geliştirilerek Tanzim Edilmiştir. İklim Nedir? iklim sözcüğü dilimize Arapça dan girmiştir. Aynı sözcük Latince klimatis ve Yunanca klima sözcüklerinden
DetaylıORMANCILIĞIMIZ (TOHUM-FİDAN-AĞAÇLANDIRMA)
ORMANCILIĞIMIZ (TOHUM-FİDAN-AĞAÇLANDIRMA) Prof. Dr. İbrahim TURNA Orman Nedir? Orman, sadece ağaç ve ağaççık toplulukları değildir. Orman canlı ve büyük bir sistemdir. Bu sistem; ağaçlar, çalılar, otlar,
DetaylıTurkey; has different ecosystems due to her climate, topography and soil characteristics
1 Turkey; has different ecosystems due to her climate, topography and soil characteristics Average Altitude: 1132 meter 62.5% of the country has slope more than 15% 29% of the country is mid-high mountainous
DetaylıAğaçlandırma Tekniği. Prof. Dr. İbrahim TURNA
Ağaçlandırma Tekniği 1 İÇERİK TEMEL KAVRAMLAR AĞAÇLANDIRMALARDA UYGULAMA ÖNCESİ ÇALIŞMALAR AĞAÇ TÜRÜ SEÇİMİ-YETİŞME ORTAMI VE AMAÇ İLİŞKİSİ AĞAÇLANDIRMA ALANLARINDA İÇ BÖLÜMLEME AĞAÇLANDIRMA ALANLARININ
DetaylıRÜZGAR ENERJİSİ. Cihan DÜNDAR. Tel: Faks :
RÜZGAR ENERJİSİ Cihan DÜNDAR Tel: 312 302 26 88 Faks : 312 361 20 40 e-mail :cdundar@meteor.gov.tr Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü A r a ş t ı r m a Ş u b e M ü d ü r l ü ğ ü Enerji Kullanımının
DetaylıKORUNAN ALANLARIN PLANLANMASI
KORUNAN ALANLARIN PLANLANMASI III. Hafta Yrd. Doç. Uzay KARAHALİL Köprülü Kanyon Milli Parkının Kısa Tanıtımı Gerçekleştirilen Envanter Çalışmaları Belirlenen Orman Fonksiyonları Üretim Ekolojik Sosyal
DetaylıSU ÜRÜNLERİNDE MEKANİZASYON-2
SU ÜRÜNLERİNDE MEKANİZASYON-2 Yrd.Doç.Dr. Mehmet Ali Dayıoğlu Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları & Teknolojileri Mühendisliği Bölümü Kaynak: YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI VE TEKNOLOJİLERİ
DetaylıAğaç Nedir? Bir ağacın yaşayıp gelişebilmesi için; ışık, sıcaklık, CO 2, O 2, su ve mineral madde gereklidir.
AĞAÇ NEDĠR? Ağaç Nedir? Boyu en az 5 metre, çapı da 10 cm'den aşağı olmayan, dal sürgün ve yapraklarının oluşturduğu tepe tacını tek bir gövde üzerinde taşıyan, her yıl çap artımı yaparak kalınlaşan, sürgün
DetaylıİÇİNDEKİLER BÖLÜM 1. ÖNSÖZ... vii. YAZAR HAKKINDA... ix. ŞEKİLLER LİSTESİ... xix. TABLOLAR LİSTESİ... xxiii
İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... vii YAZAR HAKKINDA... ix ŞEKİLLER LİSTESİ... xix TABLOLAR LİSTESİ... xxiii BÖLÜM 1 1. KÜRESEL ISINMA VE İKLİM DEĞİŞİMİ...3 1.1. KÜRESEL İKLİM DEĞİŞİMİ...26 1.2. KÜRESEL ISINMA...27
DetaylıÖĞRENME ALANI : CANLILAR VE HAYAT ÜNİTE 6 : İNSAN VE ÇEVRE
ÖĞRENME ALANI : CANLILAR VE HAYAT ÜNİTE 6 : İNSAN VE ÇEVRE C ÇEVRE SORUNLARI VE ETKİLERİ (5 SAAT) 1 Ekosistemlerin Bozulma Nedenleri (Çevre Sorunları) 2 Çevre Kirliliğine Neden Olan (İnsan Kaynaklı) Faktörler
DetaylıEKOSİSTEM. Cihangir ALTUNKIRAN
EKOSİSTEM Cihangir ALTUNKIRAN Ekosistem Nedir? Bir bölge içerisinde bulunan canlı ve cansız varlıkların karşılıklı oluşturdukları sisteme ekosistem denir. Ekosistem Bileşenleri Canlı Öğeler Üreticiler
DetaylıEditör Doç.Dr.Hasan Genç ÇEVRE EĞİTİMİ
Editör Doç.Dr.Hasan Genç ÇEVRE EĞİTİMİ Yazarlar Doç.Dr.Hasan Genç Doç.Dr.İbrahim Aydın Doç.Dr.M. Pınar Demirci Güler Dr. H. Gamze Hastürk Yrd.Doç.Dr. Suat Yapalak Yrd.Doç.Dr. Şule Dönertaş Yrd.Doç.Dr.
DetaylıProf. Dr. Ali Ömer ÜÇLER 1
Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER 1 Karpelli Sedir Ekim Ağaçlandırması Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER Rehabilitasyon çalışması da denilmektedir 2 Ağaçlandırma Çalışması-Mersin Karpelli Sedir ekimi ile kazanılan sahalar
DetaylıSULAMA VE ÇEVRE. Küresel Su Bütçesi. PDF created with pdffactory trial version www.pdffactory.com. Yrd. Doç. Dr. Hakan BÜYÜKCANGAZ
Sulama? Çevre? SULAMA VE ÇEVRE Yrd. Doç. Dr. Hakan BÜYÜKCANGAZ SULAMA: Bitkinin gereksinimi olan ancak doğal yağışlarla karşılanamayan suyun toprağa yapay yollarla verilmesidir ÇEVRE: En kısa tanımıyla
DetaylıEkosistem ve Özellikleri
Ekosistem ve Özellikleri Öğr. Gör. Özgür ZEYDAN http://cevre.beun.edu.tr/zeydan/ Ekosistem Belirli bir bölgede yaşayan ve birbirleriyle sürekli etkileşim halindeki canlılar (biyotik faktörler) ve cansız
DetaylıORMAN YANGIN DAVRANIŞINA GİRİŞ
Orman Koruma Dersi ORMAN YANGIN DAVRANIŞINA GİRİŞ Prof. Dr. Ertuğrul BİLGİLİ Ekim 2014 1.2. Orman Yangını Tanımı Orman yangını, çevresi açık olması nedeniyle serbest yayılma eğiliminde olan ve ormandaki
DetaylıORMAN KORUMA ORMAN KORUMA YA GİRİŞ
ORMAN KORUMA ORMAN KORUMA YA GİRİŞ Prof. Dr. Ertuğrul BİLGİLİ Ekim 2014 Foto: İ.BAYSAL Balıkesir, 2006 Orman Korumanın Tanımı Modern ormancılığın amacı, ormanın devamlılığını sağlayarak en uygun yararlanmayı
DetaylıAğaçlandırma Tekniği (2+1) Bahar yarıyılı Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER
Ağaçlandırma Tekniği (2+1) 2015-2016 Bahar yarıyılı Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER 1 Ülkenin %27.3'si ormanlarla kaplıdır. Bu da 21.403.805 hektar ormana karşılık gelmektedir. Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER 2 Ağaçlandırma
DetaylıI.6. METEOROLOJİ VE HAVA KİRLİLİĞİ
I.6. METEOROLOJİ VE HAVA KİRLİLİĞİ Meteorolojik şartlar, hava kirliliğinin sadece can sıkıcı bir durum veya insan sağlığı için ciddi bir tehdit olduğunu belirler. Fotokimyasal dumanın negatif etkileri
DetaylıKüresel. İklim Değişikliği. ÇEVRE KORUMA ve KONTROL DAİRESİ BAŞKANLIĞI
Küresel İklim Değişikliği ÇEVRE KORUMA ve KONTROL DAİRESİ BAŞKANLIĞI 1 Sera etkisi ve İklim Değişikliği Nedir? Dünya, üzerine düşen güneş ışınlarından çok, dünyadan yansıyan güneş ışınlarıyla ısınır. Bu
DetaylıBİYOMLAR KARASAL BİYOMLAR SELİN HOCA
BİYOMLAR KARASAL BİYOMLAR SELİN HOCA EKOSİSTEM İLE BİYOM ARASINDA İLİŞKİ Canlıların yeryüzünde dağılışını etkileyen abiyotik ve biyotik faktörlere bağlı olarak bitki ve hayvan topluluklarını barındıran
DetaylıSAF VE KARIŞIK SARIÇAM MEŞCERELERİNDE KALIN KÖK KÜTLESİ MİKTARI VE BUNU ETKİLEYEN ETMENLER ÖZET ABSTRACT
III. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi 2-22 Mayıs 21 Cilt: III Sayfa: 138-144 SAF VE KARIŞIK SARIÇAM MEŞCERELERİNDE KALIN KÖK KÜTLESİ MİKTARI VE BUNU ETKİLEYEN ETMENLER Aydın TÜFEKÇİOĞLU 1, Mehmet KÜÇÜK
DetaylıÖĞRENME ALANI: Canlılar ve Hayat 6.ÜNİTE: Canlılar ve Enerji ilişkileri
ÖĞRENME ALANI: Canlılar ve Hayat 6.ÜNİTE: Canlılar ve Enerji ilişkileri Ayrıca bitkilerin yapraklarına yeşil rengi de klorofil adı verilen bu yapılar verir. Besin Zinciri: - Aynı ekosistemde yaşayan canlıların
DetaylıKüresel İklim Değişikliği ve Ülkemize Etkileri
Küresel İklim Değişikliği ve Ülkemize Etkileri Küresel İklim Değişikliği Nedir? Çeşitli gaz ve çevre kirliliği gibi olaylar sonucu atmosfer incelmeye başlamıştır.böylece güneş ışınları dünyaya daha fazla
DetaylıÇEVRE KORUMA ÇEVRE. Öğr.Gör.Halil YAMAK
ÇEVRE KORUMA ÇEVRE Öğr.Gör.Halil YAMAK 1 Çevre Kirlenmesi İnsanoğlu, dünyada 1,5 milyon yıl önce yaşamaya başlamıştır. Oysa yer küre 5,5 milyar yaşındadır. Son 15 yıl içinde insanoğlu, doğayı büyük ölçüde
DetaylıİZMİR BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ SINIRLARI İÇİNDE KALAN ORMANLARIN FONKSİYONEL PLANLAMASI. A. Kenan ÖZTAN Orman Yüksek Mühendisi oztan_kenan@hotmail.
661 İZMİR BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ SINIRLARI İÇİNDE KALAN ORMANLARIN FONKSİYONEL PLANLAMASI GİRİŞ A. Kenan ÖZTAN Orman Yüksek Mühendisi oztan_kenan@hotmail.com İzmir Büyükşehir belediyesi sınırlarının 50
DetaylıEkosistemi oluşturan varlıklar ve özellikleri
On5yirmi5.com Ekosistemi oluşturan varlıklar ve özellikleri Bir bölgedeki canlı varlıklarla cansız varlıkların oluşturduğu bütünlüğe ekosistem denir. Ekosistemdeki canlı ve cansız varlıklar birbiriyle
DetaylıÇYDD: su, değeri artan stratejik bir nitelik kazanacaktır.
ÇYDD: su, değeri artan stratejik bir nitelik kazanacaktır. 2017 Dünya Su Günü Bildirisi 2016 yılı, ilk kayıtların tutulduğu 1880 yılından bu yana en sıcak yıl olarak kayda geçti. 2 yüzyıl, dünya ortalama
DetaylıCOĞRAFYA-2 TESTİ. eşittir. B) Gölün alanının ölçek yardımıyla hesaplanabileceğine B) Yerel saati en ileri olan merkez L dir.
2012 LYS4 / COĞ-2 COĞRAFYA-2 TESTİ 2. M 1. Yukarıdaki Dünya haritasında K, L, M ve N merkezleriyle bu merkezlerden geçen meridyen değerleri verilmiştir. Yukarıda volkanik bir alana ait topoğrafya haritası
DetaylıBİYOKÜTLE ENERJİ SANTRALİ BİOKAREN ENERJİ
BİYOKÜTLE ENERJİ SANTRALİ BİOKAREN ENERJİ BİYOKÜTLE SEKTÖRÜ Türkiye birincil enerji tüketimi 2012 yılında 121 milyon TEP e ulaşmış ve bu rakamın yüzde 82 si ithalat yoluyla karşılanmıştır. Bununla birlikte,
DetaylıDünyanın sağlığı bozuldu; İklim Değişikliği
Dünyanın sağlığı bozuldu; İklim Değişikliği Dr. Hüseyin Toros (İTÜ Meteoroloji Mühendisliği) huseyintoros@yahoo.com (İnsan ve Hayat Dergisi Kasım 2011) İklim değişiklikleri, seller ve aşırı sıcaklar gündemden
DetaylıSu, evrende varolan canlı varlıkların yaşamlarını devam ettirebilmeleri için gerekli olan en temel öğedir. İnsan kullanımı, ekosistem kullanımı,
GELECEĞİN SORUNLARI SU Su, evrende varolan canlı varlıkların yaşamlarını devam ettirebilmeleri için gerekli olan en temel öğedir. İnsan kullanımı, ekosistem kullanımı, ekonomik kalkınma, enerji üretimi,
DetaylıKüresel Değişim Ekolojisi BYL 327 Hacettepe Üniv. Biyoloji Bölümü lisans dersi
Küresel Değişim Ekolojisi BYL 327 Hacettepe Üniv. Biyoloji Bölümü lisans dersi Küresel Değişim Kavramı Çağatay Tavşanoğlu Hacettepe Üniv., Biyoloji Böl., Ekoloji Anabilim Dalı 2017-2018 Güz Sistem kavramı
DetaylıÜNİTE 4 DÜNYAMIZI SARAN ÖRTÜ TOPRAK
ÜNİTE 4 DÜNYAMIZI SARAN ÖRTÜ TOPRAK ÜNİTENİN KONULARI Toprağın Oluşumu Fiziksel Parçalanma Kimyasal Ayrışma Biyolojik Ayrışma Toprağın Doğal Yapısı Katı Kısım Sıvı Kısım ve Gaz Kısım Toprağın Katmanları
DetaylıIĞDIR ARALIK RÜZGÂR EROZYONU ÖNLEME PROJESİ İZLEME RAPORU
Rapor No. :1 Tarihi: 04/12/2012 IĞDIR ARALIK RÜZGÂR EROZYONU ÖNLEME PROJESİ İZLEME RAPORU Projenin Adı: Iğdır Aralık Rüzgâr Erozyonu Önleme Projesi Proje Alanının Genel Özellikleri: Iğdır İli Aralık İlçesinde
DetaylıYenilenebilir olmayan enerji kaynakları (Birincil yahut Fosil) :
Günümüzde küresel olarak tüm ülkelerin ihtiyaç duyduğu enerji, tam anlamıyla geçerlilik kazanmış bir ölçüt olmamakla beraber, ülkelerin gelişmişlik düzeylerini gösteren önemli bir kriterdir. İktisadi olarak
DetaylıT.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Orman İdaresi ve Planlama Dairesi Başkanlığı TÜRKİYE ORMAN VARLIĞI
T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Orman İdaresi ve Planlama Dairesi Başkanlığı TÜRKİYE ORMAN VARLIĞI Orman İdaresi ve Planlama Dairesi Başkanlığı Yayın No. : 115 Envanter Serisi No.
DetaylıHava Durumu İKLİM İklim Değişiyor Peki Siz Bunun Farkında mısınız? Sera Etkisi Ve İklim Değişikliği En önemli sera gazları Karbon dioksit (CO2) Metan (CH4) Diazot monoksit(n2o) İklim Değişikliğine Sebep
DetaylıTEKSTİLDE SÜRDÜRÜLEBİLİR ÜRETİM. Prof.Dr. Şule ALTUN, Bursa Teknik Üniversitesi
TEKSTİLDE SÜRDÜRÜLEBİLİR ÜRETİM Prof.Dr. Şule ALTUN, Bursa Teknik Üniversitesi İklim değişikliği Küresel iklim değişikliği Küresel Isınma Sera gazları 1. Karbon Dioksit (CO 2 ) 2. Metan (CH 4 ) 3. Diazot
DetaylıİNSAN VE ÇEVRE A. DOĞADAN NASIL YARARLANIYORUZ? B. DOĞAYI KONTROL EDEBİLİYOR MUYUZ? C. İNSANIN DOĞAYA ETKİSİ
İNSAN VE ÇEVRE A. DOĞADAN NASIL YARARLANIYORUZ? B. DOĞAYI KONTROL EDEBİLİYOR MUYUZ? C. İNSANIN DOĞAYA ETKİSİ A. DOĞADAN NASIL YARARLANIYORUZ? Canlıların hareket etme, büyüme ve yaşamlarını sürdürebilmeleri
DetaylıORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞ NÜN
www.ogm.gov.tr AĞAÇLANDIRMA VE SİLVİKÜLTÜR ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞ NÜN SİLVİKÜLTÜR, AĞAÇLANDIRMA, EROZYON KONTROL VE TOPRAK MUHAFAZA, FİDANLIK ve TOHUM İŞLERİ DAİRE BAŞKANLIKLARININ TAŞRADAKİ
DetaylıPROJE KONUSU NASIL BULUNUR? Prof. Dr. Turan GÜVEN
PROJE KONUSU NASIL BULUNUR? Prof. Dr. Turan GÜVEN PROJE KONUSU SEÇERKEN ŞU SORULARIN CEVAPLARI ARANMALIDIR : 1. Proje yapmam için bir gerekçem var mı? 2. Niçin proje yapacağım? 3. Projemin amacı nedir?
DetaylıT.C ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI AĞAÇLANDIRMA VE EROZYON KONTROLÜ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
T.C ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI AĞAÇLANDIRMA VE EROZYON KONTROLÜ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ.. ORMAN BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ. ORMAN İŞLETME MÜDÜRLÜĞÜ. ÇOK AMAÇLI UYGULAMA PROJESİ 201 (BU KAPAK SAYFASI
DetaylıÇÖLLEŞME/ARAZİ BOZULUMU İLE MÜCADELE RAPORU
ÇÖLLEŞME/ARAZİ BOZULUMU İLE MÜCADELE RAPORU Çölleşme: Kurak, yarı kurak ve yarı nemli alanlarda iklim değişiklikleri ve insan faaliyetleri de dâhil olmak üzere çeşitli faktörlerden kaynaklanan arazi bozulumu
DetaylıFonksiyonlara göre dağılım
Fonksiyonlara göre dağılım (2004 OBM çalışmalarına göre) 2008 yılında; 1,451,047 ha alan KORUYUCU özelliği ile korumaya 0,613,626 ha alan su havzalarını korumaya 1,832,770 ha alan toprak korumaya Biyoçeşitlilik
DetaylıTEKSTİLDE SÜRDÜRÜLEBİLİR ÜRETİM
TEKSTİLDE SÜRDÜRÜLEBİLİR ÜRETİM Prof.Dr. Şule ALTUN, Bursa Teknik Üniversitesi B U T E K O M S E M I N E R L E R I, 2 9. 0 9. 2 0 1 4, B U R S A İklim değişikliği Küresel iklim değişikliği Küresel Isınma
DetaylıOrman Koruma Dersi YANGIN EKOLOJİSİ
Orman Koruma Dersi YANGIN EKOLOJİSİ Prof. Dr. Ertuğrul BİLGİLİ Ekim 2014 Orman Yangınları Karadeniz Ege Akdeniz Yangın Ekolojisi KONULAR: Konu I: Yangın Tarihi Konu II: Konu III: Konu IV: Konu V: Konu
DetaylıProje Adı ASİT YAĞMURLARININ BİTKİ YAPRAKLARI ÜZERİNE ETKİSİ. Proje Grubu KARINCA. Emrah AVCI Abdullah Bayram GÜRDAL
Y.İ.B.O. ÖĞRETMENLERİ (FEN VE TEKNOLOJİ, FİZİK, KİMYA, BİYOLOJİ VE MATEMATİK) PROJE DANIŞMANLIĞI Proje Adı ASİT YAĞMURLARININ BİTKİ YAPRAKLARI ÜZERİNE ETKİSİ Proje Grubu KARINCA Grubu Üyeleri Asıl alt
DetaylıSİLVİKÜLTÜREL PLANLAMA-4. Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER
SİLVİKÜLTÜREL PLANLAMA-4 Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER Helsinki Konferansının I.Avrupa Ormanlarının Sürdürülebilir Yönetimi İçin Genel Esaslar kararı çerçevesinde Sürdürülebilir Orman Yönetimi tanımı yapılmış
DetaylıBölüm 8 Çayır-Mer alarda Sulama ve Gübreleme
Çayır-Mer a Ders Notları Bölüm 8 65 Bölüm 8 Çayır-Mer alarda Sulama ve Gübreleme 8.1 Gübreleme Çayır-Mer alarda bulunan bitkilerin vejetatif aksamlarından yararlanılması ve biçme/otlatmadan sonra tekrar
DetaylıBiyokütle Nedir? fosil olmayan
Biyokütle Enerjisi Biyokütle Nedir? Yeşil bitkilerin güneş enerjisini fotosentez yolu ile kimyasal enerjiye dönüştürerek depolaması sonucu oluşan biyolojik kütle, biyolojik kökenli fosil olmayan organik
DetaylıDOĞU AKDENİZ ORMANCILIK ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ OKALİPTÜS ISLAH ÇALIŞMALARI. A. Gani GÜLBABA Orman Yük Mühendisi
DOĞU AKDENİZ ORMANCILIK ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ OKALİPTÜS ISLAH ÇALIŞMALARI A. Gani GÜLBABA Orman Yük Mühendisi Doğu Akdeniz Ormancılık Araştırma Estitüsü PK. 18 33401 TARSUS 1. GİRİŞ Okaliptüs, yurdumuza
DetaylıProje alanı, süresi ve bütçesi
1 Proje Gelişim Süreci Projenin amacı Proje alanı, süresi ve bütçesi İşbirliği yapılan kurumlar Proje Bileşenleri Proje Faaliyetleri 2/21 Mart 2011 Mart 2011 Mart 2012 Mart 2012 Haziran 2012 Haziran 2013
DetaylıDoğal Su Ekosistemleri. Yapay Su Ekosistemleri
Okyanuslar ve denizler dışında kalan ve karaların üzerinde hem yüzeyde hem de yüzey altında bulunan su kaynaklarıdır. Doğal Su Ekosistemleri Akarsular Göller Yer altı su kaynakları Bataklıklar Buzullar
DetaylıT.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI ÇEVRE YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YER SEVİYESİ OZON KİRLİLİĞİ BİLGİ NOTU
T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI ÇEVRE YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YER SEVİYESİ OZON KİRLİLİĞİ BİLGİ NOTU Temmuz 2014 OZON NEDİR Ozon (O 3 ) üç tane oksijen atomunun birleşmesi ile oluşmaktadır. Ozon, atmosferde
DetaylıPROJE TABANLI DENEY UYGULAMASI
PROJE TABANLI DENEY UYGULAMASI DERSĐN SORUMLUSU:Prof.Dr.Đnci MORGĐL HAZIRLAYAN:S.Erman SEVDĐ DENEYĐN ADI:FOTOVOLTAĐK PĐL YAPIMI;GÜNEŞ ENERJĐSĐNDEN ELEKTRĐK ÜRETĐMĐ DENEYĐN AMACI:GÜNEŞ ENERJĐSĐNDEN ELEKTRĐK
DetaylıBölgesel iklim: Makroklima alanı içerisinde daha küçük alanlarda etkili olan iklimlere bölgesel iklim denir.(marmara iklimi)
YERYÜZÜNDEKİ BAŞLICA İKLİM TİPLERİ Matematik ve özel konum özelliklerinin etkisiyle Dünya nın çeşitli alanlarında farklı iklimler ortaya çıkmaktadır. Makroklima: Çok geniş alanlarda etkili olan iklim tiplerine
DetaylıAĞAÇLANDIRMALARDA UYGULAMA ÖNCESİ ÇALIŞMALAR
AĞAÇLANDIRMALARDA UYGULAMA ÖNCESİ ÇALIŞMALAR Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER 1 Ağaçlandırma çalışmalarında amaç tespiti ile işe başlamak ilk hedeftir. Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER 2 Amaç tespiti ülkemizin ormancılık
DetaylıÇAKÜ Orman Fakültesi Havza Yönetimi ABD 1
Uymanız gereken zorunluluklar ÇEVRE KORUMA Dr. Semih EDİŞ Uymanız gereken zorunluluklar Neden bu dersteyiz? Orman Mühendisi adayı olarak çevre konusunda bilgi sahibi olmak Merak etmek Mezun olmak için
DetaylıSürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel Gelişme ve Yaklaşımlar
Sürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel Gelişme ve Yaklaşımlar Prof.Dr. Göksel N. Demirer Orta Doğu Teknik Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü Temiz Gelecek Gençlerle Gelecek Projesi
DetaylıHİDROLOJİ. Buharlaşma. Yr. Doç. Dr. Mehmet B. Ercan. İnönü Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü
HİDROLOJİ Buharlaşma Yr. Doç. Dr. Mehmet B. Ercan İnönü Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü BUHARLAŞMA Suyun sıvı halden gaz haline (su buharı) geçmesine buharlaşma (evaporasyon) denilmektedir. Atmosferden
DetaylıT.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ORMAN VARLIĞI
T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ORMAN VARLIĞI 2015 ÖNSÖZ E konomik, ekolojik ve sosyal açıdan büyük öneme sahip olan ormanlar günümüzde küresel bir nitelik kazanmış ve
DetaylıTranspirasyonun fiziksel yönü evaporasyona benzer ve aşağıdaki şekilde gerçekleşmektedir:
Transpirasyon Transpirasyon Bitkilerin çeşitli dokularından atmosfere buhar halinde su verilmesi olayına transpirasyon denmektedir. Hava, nemli ve kurak oluşuna göre değişen belli bir su buharı emme gücüne
DetaylıKarbon Ayak İzi. Doğan ÇOK Görkem BARÇA Sadık Ozan ÖZDEMİR. Sunum Tarihi: 20.04.2014
Karbon Ayak İzi Sunanlar: Beytullah ALBAYRAK Doğan ÇOK Görkem BARÇA Sadık Ozan ÖZDEMİR Sunum Tarihi: 20.04.2014 Karbon ayak izi nedir? Karbon ayak izi kişilerin ya da şirketlerin küresel ısınmadaki payının
DetaylıDoğalgaz Kullanımı ve Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi
Doğalgaz Kullanımı ve Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi Aslı İşler, Enerji Ekonomisi Derneği Filiz Karaosmanoğlu, İstanbul Teknik Üniversitesi 29 Mayıs 2013 İÇERİK Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi Doğalgaz ve
DetaylıĞİŞİKLİĞİ. Yeni Mücadele ile Yüzleşmek. Kasım 2006
İKLİM M DEĞİŞİ ĞİŞİKLİĞİ Yeni Mücadele ile Yüzleşmek Kasım 2006 WWF Kimdir? WWF 5 kıtada, 50 den fazla ülkede temsilciliği bulunan dünyanın en büyük ve saygın doğa kuruluşlarındandır. 100 den fazla ülkede
DetaylıİKLİM ELEMANLARI SICAKLIK
İKLİM ELEMANLARI Bir yerin iklimini oluşturan sıcaklık, basınç, rüzgâr, nem ve yağış gibi olayların tümüne iklim elemanları denir. Bu elemanların yeryüzüne dağılışını etkileyen enlem, yer şekilleri, yükselti,
DetaylıKONU MOTORLARIN ÇEVREYE OLUMSUZ ETKĠLERĠ VE BU ETKĠLERĠN AZALTILMASI
KONU MOTORLARIN ÇEVREYE OLUMSUZ ETKĠLERĠ VE BU ETKĠLERĠN AZALTILMASI HAVA Etrafımızı saran gaz karışımıdır ( Atmosfer). Kuru Temiz hava içerisinde yaklaģık olarak ; - %78 Azot - %21 Oksijen - %0,03 Karbondioksit
DetaylıÇevre Sorunları A- Çevre Kirliliği Hava kirliliğini azaltmanın en etkili yolları nelerdir?
Çevre Sorunları Doğal çevrede meydana gelen değişimlerin bazıları doğal yolla gerçekleşirken, bazıları da beşeri etkilerle yani insan faktörüyle ortaya çıkmaktadır. Çünkü bir yeri yaşam alanı olarak seçen
DetaylıKÜRESEL ISINMA VE ÜZERĐNDEKĐ ETKĐLERĐ
KÜRESEL ISINMA VE DÜNYAMIZ ÜZERĐNDEKĐ ETKĐLERĐ Hava sıcaklıklarında ortaya çıkan alışılmadık ve ani değişimler, sonuçlarını günlük hayatımızda da hissettiriyor. Bunlar, insanın katkılarından bağımsız,
DetaylıBELEDİYELERCE BİLGİ SAĞLANACAK İDEP EYLEMLERİ
Arazi Kullanımı ve Ormancılık 3. ORMAN, MERA, TARIM VE YERLEŞİM GİBİ ARAZİ KULLANIMLARI VE DEĞİŞİMLERİNİN İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİ OLUMSUZ YÖNDE ETKİLEMESİNİ SINIRLANDIRMAK 5. 2012 yılında yerleşim alanlarında
Detaylı