5018 SAYILI KANUN KAPSAMINDA HARCAMA SÜRECİ SÜREÇTE ROL ALAN AKTÖRLER - GÖREVLER SORUMLULUKLAR

Transkript

1 5018 SAYILI KANUN KAPSAMINDA HARCAMA SÜRECİ SÜREÇTE ROL ALAN AKTÖRLER - GÖREVLER SORUMLULUKLAR 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun Amacı: Tahir TEKİN- İçişleri Bakanlığı İç Denetçisi Kalkınma planları ve programlarda yer alan politika ve hedefler doğrultusunda, KAMU KAYNAKLARININ Etkili, Ekonomik ve Verimli bir şekilde elde edilmesi ve kullanılmasını, Hesap Verebilirliği ve Malî Saydamlığı sağlamak üzere, Kamu malî yönetiminin yapısını ve işleyişini Kamu bütçelerinin hazırlanmasını, uygulanmasını, Tüm malî işlemlerin muhasebeleştirilmesini, raporlanmasını ve malî kontrolü düzenlemektir. KANUN KAPSAMINDAKİ İDARELER (5018) GENEL YÖNETİM SOSYAL GÜVENLİK KURUMLARI MERKEZİ YÖNETİM MAHALLİ İDARELER 5018 Sayılı Kanunun Getirdikleri STRATEJİK PLAN (9) BÜTÇELEME ANLAYIŞI VE SÜRECİNİN DEĞİŞMESİ (PEB- Çok Yıllı Bütçeleme, ABS, 9,13/c-d, 17/c, 18/e) HARCAMA SÜRECİNİN DEĞİŞMESİ YENİ AKTÖRLER (31 ) İÇ KONTROL İç Denetim Harcama Öncesi Kontrol (Ön Mali Kontrol)- Risk Yönetimi (55, 58,63) DIŞ DENETİM (68) TAHAKKUK ESASLI MUHASEBE SİSTEMİ (49-50) Tüm mali işlemlerin muhasebeleştirilmesi, raporlanması ve değerlendirilmesi TÜM GELİR VE GİDERLERİN BÜTÇEDE GÖSTERİLMESİ (13/m) GİDERLERİN ÖDEME SIRASI (34) BÜTÇE: İl özel idaresi, belediye, bağlı idare ve birliklerin bütçesi, mali yıl içindeki gelir ve gider tahminlerini gösteren, gelirlerin toplanmasına ve harcamaların yapılmasına izin veren bir meclis kararıdır. (M.İ.B.M.Y. - Md. 5) Performans Esaslı Bütçeleme Stratejik Planlama Performans programı Çok Yıllı Bütçeleme Analitik Bütçe Ayrıntılı Harcama Programı Finansman Programı Tahakkuk Esaslı Muhasebe Faaliyet Raporları

2 5393 S.Belediye Kanunu (Md. 41) Belediye başkanı, mahallî idareler genel seçimlerinden itibaren altı ay içinde; stratejik plân ve ilgili olduğu yıl başından önce de yıllık performans programı hazırlar. Nüfusu 'in altında olan belediyelerde stratejik plân yapılması zorunlu değildir. Stratejik plân ve performans programı bütçenin hazırlanmasına esas teşkil eder ve belediye meclisinde bütçeden önce görüşülerek kabul edilir. Geçici Md. 4. İlk stratejik plân, Kanunun yürürlüğe girmesinden itibaren bir yıl içinde hazırlanır. ( ) Performans Esaslı Bütçeleme Kamu idarelerinin ana fonksiyonlarını, Bu fonksiyonların yerine getirilmesi sonucunda gerçekleştirilecek amaç ve hedeflerini belirleyen, Kaynakların bu amaç ve hedefler doğrultusunda tahsisini ve kullanılmasını sağlayan, Performans ölçümü yaparak ulaşılmak istenen hedeflere ulaşılıp ulaşılamadığını değerlendiren ve sonuçları raporlayan bir bütçeleme sistemidir. Performans Esaslı Bütçeleme Performans Esaslı Bütçelemeye ilişkin hususları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir. Maliye Bakanlığı PEB taslak rehberi hazırlamıştır. (5018- md.16) Maliye Bakanlığı, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı ve ilgili kamu idaresi tarafından birlikte tespit edilecek olan performans göstergeleri, kuruluşların bütçelerinde yer alır. (5018- Md. 9) ÇOK YILLI BÜTÇELEME Bütçe yılı (1 Ocak- 31 Aralık) takvim yılıdır. Bütçeler, izleyen iki yılın bütçe tahminleriyle birlikte görüşülür ve değerlendirilir. ( /d), (5393/ 61) Birden fazla yılın bütçelerinin birlikte yapılması değildir. ÖDENEK KULLANIMI Kamu idareleri, bütçelerinde yer alan ödeneklerin üzerinde harcama yapamaz. Bütçeyle verilen ödenekler, tahsis edildikleri amaçlar doğrultusunda yılı içinde yaptırılan iş, satın alınan mal ve hizmetler ile diğer giderlerin karşılanmasında kullanılır. Ancak, ait olduğu malî yılda ödenemeyen ve emanet hesabına alınamayan zamanaşımına uğramamış geçen yıllar borçları ile ilama bağlı borçlar, ilgili kamu idaresinin cari yıl bütçesinden ödenir. (Md.20)

3 AYRINTILI HARCAMA PROGRAMI FİNANSMAN PROGRAMI Mahallî idarelerin ayrıntılı harcama programları ile finansman programları bütçeleriyle birlikte hazırlanır, görüşülür ve onaylanır. Ödenekler de bu usul ve esaslara göre kullanılır. (5018 S.K.77.Md) GENEL OLARAK AKTÖRLER: 1- Üst yönetici 2- Harcama yetkilisi 3- Mali hizmetler birimi (Strtj. Glşt. Brm.) 4- Mali Hizmet Uzmanı (Kadroya bağlı) 5- Muhasebe yetkilisi 6- Muhasebe yetkilisi mutemeti 7- Gerçekleştirme görevlileri 8- İç denetçi (Kadroya bağlı) Kamu gideri: Kanunlarına dayanılarak yaptırılan iş, alınan mal ve hizmet bedelleri, sosyal güvenlik katkı payları, iç ve dış borç faizleri, borçlanma genel giderleri, borçlanma araçlarının iskontolu satışından doğan farklar, ekonomik, malî ve sosyal transferler, verilen bağış ve yardımlar ile diğer giderleri, Kamu kaynağı: Borçlanma suretiyle elde edilen imkânlar dahil kamuya ait gelirler, taşınır ve taşınmazlar, hesaplarda bulunan para, alacak ve haklar ile her türlü değerler Hesap Verme Sorumluluğu Her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanlar, kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumludur ve yetkili kılınmış mercilere hesap vermek zorundadır. (5018 S.K md.8) Harcama Mevzuatın öngördüğü sınırlar dahilinde, kamu giderlerini karşılamak amacıyla, kamu kaynağının sarf edilmesi Kamu kaynağının (bütçe anlamında) sarf edilmesinde inisiyatif kullanabilme yetkisi; bu konuda ilgililere gerekli talimatı verme yetkisi Harcama yetkilisi: Bu yetkiyi/inisiyatifi kullanan kamu görevlisi HARCAMA YETKİLİSİ Bütçeyle ödenek tahsis edilen her bir harcama biriminin en üst yöneticisi harcama yetkilisidir. (BİRİM AMİRLERİ) (5018 S.K md.31, 5393 s.k. Md.63)

4 Bütçe kurumsal sınıflandırması harcama yetkilisini belirleyen temel unsur olmaktadır. Harcama Yetkilisi Ancak, teşkilât yapısı ve personel durumu gibi nedenlerle harcama yetkililerinin belirlenmesinde güçlük bulunan idarelerde, Bütçelerinde harcama birimleri sınıflandırıl-mayan idarelerde (Kasaba Belediyelerinde) harcama yetkisi, üst yönetici veya üst yöneticinin belirleyeceği kişiler tarafından; mahallî idarelerde İçişleri Bakanlığının, diğer idarelerde ise Maliye Bakanlığının uygun görüşü üzerine yürütülebilir. (5018 S.K md.31) Harcama Yetkililerinin Belirlenmesi : ( Tarihli İçişleri Genelgesi -1) -Bütçelerinin kurumsal sınıflandırmasında harcama birimleri kodlanmakla birlikte, nüfusu ve aşağı olan ilçe ve ilk kademe belediyelerinde harcama yetkisinin belediye başkanı, -Bütçelerinde harcama birimleri sınıflandırıl-mayan kasaba belediyelerinde harcama yetkisinin belediye başkanı, - Mahalli idare birliklerinde harcama yetkisinin birlik başkanı, Harcama Yetkililerinin Belirlenmesi ( Tarihli İçişleri Genelgesi -2) -Üst yönetimin giderleri, kurumsal sınıflandırmada özel kalem olarak kodlanan, ancak özel kalem müdürlüğü kadrosu bulunmayan idarelerde 02-Özel Kalem kurumsal kodundan yapılacak giderlerde harcama yetkisinin il özel idarelerinde vali, belediyelerde belediye başkanı, Harcama Yetkililerinin Belirlenmesi : ( Tarihli İçişleri Genelgesi -3) - Mali hizmetler birim amirliği ve muhasebe yetkilisi görevleri aynı kişide birleşen mahalli idarelerde, 5018 sayılı Kanunun 60 ıncı maddesi gereğince, harcama yetkilisi ile muhasebe yetkilisi görevleri aynı kişide birleşemeyeceğinden, mali hizmetler biriminin harcama yetkisi üst yönetici veya belirleyeceği kişi, Tarafından kullanılması, 5018 sayılı Kanunun 31 inci maddesi hükmü uyarınca Bakanlığımızca uygun görülmüştür.

5 Maliye Bak.Harcama Yetkilisi Tebliği-1- (Harcama Yetkisinin Devri ) ( Mükerrer R.G) Harcama yetkilileri bu yetkilerini yardımcılarına, yardımcısı olmayanlar ise hiyerarşik olarak bir alt kademedeki yöneticilere, Mahalli idare birliklerinde birlik başkanı harcama yetkisini birlik genel sekreteri, birlik müdürü veya birim amirlerine, Kısmen veya tamamen devredebilirler. Harcama Yetkisinin Devrinde Sınır Her bir harcama işlemi itibarıyla, mal ve hizmet alımlarında ikiyüzellibin Türk Lirasını, yapım işlerinde ise birmilyon Türk Lirasını aşan harcamalara ilişkin harcama yetkisi hiçbir şekilde devredilemez. (TEBLİĞ Mükerrer R.G) Harcama yetkisinin devredilmesi, yetkiyi devredenin idarî sorumluluğunu ortadan kaldırmaz. (Maliye Bak.Harcama Yetkilisi Tebliği- 2) Harcama Yetkisinin Birleştirilmesi Teşkilat yapısında üst yönetici ile harcama birimleri arasında yönetim kademesi yer almak şartıyla, bütçeyle ödenek tahsis edilen harcama birimlerinin harcama yetkisi harcama türleri itibarıyla kısmen veya tamamen; İçişleri Bakanlığının uygun görüşü ve üst yöneticinin onayı ile bir üst yönetim kademesinde birleştirilebilir. Uygun görüş talep yazılarında, harcama yetkisinin bir üst yönetim kademesinde birleştirilme gerekçesine ayrıntılı olarak yer verilir. Üst yönetici ve yardımcılarına harcama yetkisinin birleştirilmesi suretiyle harcama yetkisi verilemez. Harcama Yetkisi Nasıl Devredilir? Yetki devri yazılı olmak zorundadır. Devredilen yetkinin sınırları açıkça belirlenmiş olmalıdır. Harcama yetkisinin devri ve bu yetkinin geri alınması üst yöneticiye, mali hizmetler birimine ve muhasebe yetkilisine; yazılı olarak bildirilmelidir. Harcama yetkisinin devredilmesi, yetkiyi devredenin idari sorumluluğunu ortadan kaldırmaz. Harcama Yetkilisinin Geçici Olarak Görevinden Ayrılması Durumunda Harcama Yetkilisi Kimdir? Harcama yetkilisinin kanuni izin, hastalık, geçici görev, disiplin cezası uygulaması, görevden uzaklaştırma ve benzeri nedenlerle geçici olarak görevinden ayrılması halinde ilgili harcama biriminin harcama yetkilisi o birimde vekaleten görevlendirilen kişidir.

6 Harcama Yetkilisinin Sorumluluğu- 1 Harcama yetkilileri, harcama talimatlarının Bütçe ilke ve esaslarına, Kanun, tüzük ve yönetmelikler ile diğer mevzuata uygun olmasından, Ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından sorumludurlar. (5018 S.K md.32) Harcama yetkilileri bütçede öngörülen ödenekleri kadar harcama yapabilirler. (5018 S.K md.31) Bütçelerden harcama yapılabilmesi, harcama yetkilisinin harcama talimatı vermesiyle mümkündür. (5018 S.K md.32) Harcama Talimatı Hizmet gerekçesi, Yapılacak işin konusu ve tutarı, süresi, kullanılabilir ödeneği, Gerçekleştirme usulü Gerçekleştirmeyle görevli olanlara ilişkin bilgiler yer alır. (5018 S.K md.32) İlgisine göre; - İhale Onay Belgesi - Onay Belgesi - Harcama Talimatı belgelerinden biri kullanılır İhale Onay Belgesi (Muhasebat Gn.Müd. 2006/1- Harcama Bel. Tebl.) Kamu ihale mevzuatı gereğince ihale usulleri uygulanmak suretiyle yapılacak mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinde ilgili uygulama yönetmeliklerinin ekinde standart form olarak belirlenen ihale onay belgesi, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu hükümlerine göre düzenlenen Yapım İşleri / Mal Alımı / Hizmet Alımı / Danışmanlık Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmelikleri ekinde bulunan standart (İhale Onay Belgesi) formları. Onay Belgesi (Muhasebat Gn.Müd. 2006/1- Harcama Bel. Tebl.) Kamu ihale mevzuatı gereğince doğrudan temin usulüyle yapılacak veya 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 3 üncü maddesinde bu Kanuna tabi olmadığı belirtilen işlerde onay belgesi, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu uygulamalarına ilişkin çeşitli mevzuatta açıklandığı şekilde düzenlenen onay belgesi. Harcama Talimatı (Muhasebat Gn.Müd. 2006/1- Harcama Bel. Tebl.) İlgili mevzuata göre ödenmesi gereken geçici görev yolluğu, görevden uzaklaştırılmış olanların açıkta kaldıkları sürelere ait aylıkları, kıdem tazminatı, huzur ücreti, konferans ücreti, kaçak olarak yakalanan eşya, uyuşturucu, silah ve mühimmatlar için verilecek ikramiyeler ile diğer ikramiye ve teşvik primleri ve benzeri ödemelerde ise Yönetmeliğin 4 üncü maddesinde tanımlanan harcama talimatı (Ek-1) (Harcama Bel. Y.)

7 İHALE YETKİLİSİ md. 3 İdarenin, ihale ve harcama yapma yetki ve sorumluluğuna sahip kişi veya kurulları ile usulüne uygun olarak yetki devri yapılmış görevlileri şeklinde tanımlanmıştır Maliye Bak. 2 Seri no lu Tebliğ (md.1/a).. ihale yetkilisinin ilgili mevzuatında özel olarak belirlendiği haller dışında, 5018 sayılı Kanunun 31 inci maddesi uyarınca belirlenmiş bulunan harcama yetkilileri aynı zamanda ihale yetkilisi olacaktır. Harcama yetkisi devredilmekle ihale yetkisi de devredilmiş olur S.K.na tabi idarelerde (İSKİ, ASKİ, vb.) 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa tabi işlerinde, harcama yetkililerinin 5018 sayılı Kanunun 32 inci maddesine uygun olarak verecekleri harcama talimatı ile birimlerin talepleri genel müdür aracılığı ile yönetim kuruluna iletilecek, bunun üzerine ihale yetkisi yönetim kurulu tarafından kullanılacak, harcamaya ilişkin ödeme emri harcama biriminde düzenlenerek harcama yetkilisi olan birim amirince imzalanacaktır. (İçişleri Bak tarihli Gnlg.) İstanbul Su Ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş Ve Görevleri Hakkında Kanun (2560) Genel Müdürlükçe önerilecek satma, ve her bütçe yılında satın alma ve ihale işlemlerini karara bağlamak Genel Müdürlükçe yapılabilecek alım, satım ihale ve kira bedellerinin üst sınırını belirleyerek Genel Müdüre yetki vermek, (Yönetim Kurulunun görevleri - md. 19/e) Genel Müdürün Görevleri (2560/11) d) Bütçe, iş ve yatırım programları uyarınca harcama yapmak, g) Alım, satım ve ihale işlerinin hazırlıkları ile yönetim kurulunun vereceği yetki dahilinde alım, satım, ihale ve kira işlerini yapmak, bunlardan yetkisi dışında kalanları yönetim kuruluna sunmak, 5018 sayılı Kanun- md. 81 Yürürlükten kaldırılan hükümler:

8 f) Diğer kanunların bu Kanuna aykırı hükümleri, Yürürlükten kaldırılmıştır sayılı Kanuna tabi idareler dışında kalan diğer bağlı idarelerde (EGO, İETT vb.) 4734 sayılı Kamu İhale Kanuna tabi işlerde ihale yetkilisi sıfatı harcama yetkilileri (birim amirleri) tarafından kullanılacaktır (İçişleri Bak tarihli Gnlg.) İhale Yetkisi Harcama Yetkisi Harcama Yetkisi, kamu kaynağını kullanma, sarf etme yetkisidir; İhale Yetkisini de kapsar Aksi halde ihale yetkisi kullanamayan harcama yetkisi bir anlam ifade etmez, İhale, harcama yetkisi kullanılırken uyulacak usul, esas ve yöntemlerdir. Bir işi en uygun taliplisine vermektir. İhale Yetkisi de devredilebilir- 1 Alım, satım, yapım, kiralama, kiraya verme, bakım-onarım ve benzeri malî işlemlerden; idarenin tamamını ilgilendirenler destek hizmetlerini yürüten birim, Sadece harcama birimlerini ilgilendirenler ise harcama birimleri tarafından gerçekleştirilir. Ancak, harcama yetkililiği görevi uhdesinde kalmak şartıyla, harcama birimlerinin talebi ve üst yöneticinin onayıyla bu işlemler destek hizmetlerini yürüten birim tarafından yapılabilir.(5018- md.60) İhale Yetkisinin Devri-2 (Maliye Bak. 2 Seri No lu Tebl.) Harcama yetkilileri, ilgili mevzuatı uyarınca ihale usulleriyle yapılacak mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin ihale işlemlerine ilişkin olarak, ihale yetkisiyle sınırlı olmak üzere harcama yetkilerini, üst yöneticiden onay almak suretiyle, idarenin destek hizmetlerini yürüten birim yöneticilerine devredebilirler. Bu durumda, ihale onay belgesinin düzenlenmesinden sözleşmenin imzalanmasına kadar geçen süreçteki tüm ihale işlemlerine ilişkin ihale yetkisi destek hizmetleri birim yöneticisi tarafından kullanılacaktır. İhale Yetkisinin Devri- 3 (Maliye Bak. 2 Seri No lu Tebl) Destek hizmetleri birimi, harcama birimlerinin ihtiyaçlarını birleştirmek suretiyle 4734 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde karşılayabilir. Birden fazla harcama biriminin doğrudan temin limiti dahilindeki ihtiyaçlarının, destek hizmetleri birimi tarafından birleştirilerek ihale usulleriyle karşılanması da mümkün bulunmaktadır.

9 Harcama - İhale İhale yetkisinin devri harcama yetkisinin de devrini gerektirmez sayılı Kanuna göre gerçekleştirme işi, 4734 sayılı Kanun kapsamında ihale işidir. İhale yetkisinin devri durumunda, İşin yaklaşık maliyetinin belirlenmesi ve teknik şartnamenin hazırlanması gibi ihale öncesi işlemlerin ilgili harcama birimi, destek hizmetleri birimi veya idarenin diğer birimleri tarafından hazırlanması mümkün bulunmaktadır. Maliye Bak. 2 Seri no lu Tebliğ (md.3) Bu hükmün uygulanmasında, idarelerin teşkilat yapılarında destek hizmetleri ile yardımcı hizmet birimleri olarak yer alan idari ve mali işler, makine-ikmal, satın alma, yapı işleri, personel gibi birimler destek hizmetleri birimi sayılacaktır. Destek Hizmetleri Birimi Norm Kadro İlke ve Standartlarında Makine İkmal, Satınalma, İdari ve Mali İşler Müdürlüklerine yer verilmemiştir. Bunların yerine Destek Hizmetleri Birimi kurulacaktır. Birimler Daire Başkanlığı olan yerlerde, bunun altında benzer Şube Müdürlükleri kurulabilecektir. Ödenek Ödenek, yetkili organ tarafından verilmiş, belirli limitler ve esaslar dahilindeki harcama yetkisidir. Ödeneğin bulunması nakit para anlamına gelmez; ancak, nakit ödenmesi gerekmeyen giderler için (ödenek varsa) harcama yapılabilecektir. Nakit ödeme yapılması zorunlu olan harcamalarda, ödeneğin bulunması harcama yapabilmek için yeterli değildir. Ödeneği bulunmayan iş için ihaleye çıkılamaz Ödeneği bulunmayan hiçbir iş için ihaleye çıkılamaz (4734/5. md.) Ödeneği bulunma ibaresinden yeterli ödeneğin bulunmasını anlamak gerekir Bütçe içi aktarma yada ek ödenek verilmesi suretiyle ödenek temin edilebilir md. 26 Bütçede yeterli ödeneği bulunmayan işler için yüklenmeye girişilemez. Harcama yetkilileri, tahsis edilen ödenekler dahilinde yüklenmeye girebilirler

10 5018/14. md. m) Kamu idarelerinin tüm gelir ve giderleri bütçelerinde gösterilir. n) Kamu hizmetleri, bütçelere konulacak ödeneklerle, mevzuatla belirlenmiş yöntem, ilke ve amaçlara uygun olarak gerçekleştirilir. o) Bütçelerde, ödenekler belirli amaçları gerçekleştirmek üzere tahsis edilir. (Bütçenin hazırlanması ve uygulanması ile ilgili olarak merkezi idare ve kurumun yetkili organları (meclis, üst yönetici) tarafından ilkeler belirlenebilir) 5018/20- d Kamu idareleri, bütçelerinde yer alan ödeneklerin üzerinde harcama yapamaz. Bütçeyle verilen ödenekler, tahsis edildikleri amaçlar doğrultusunda yılı içinde yaptırılan iş, satın alınan mal ve hizmetler ile diğer giderlerin karşılanmasında kullanılır. Ancak, ait olduğu malî yılda ödenemeyen ve emanet hesabına alınamayan zamanaşımına uğramamış geçen yıllar borçları ile ilama bağlı borçlar, ilgili kamu idaresinin cari yıl bütçesinden ödenir. Üst Yöneticinin Sorumluluğu Üst yöneticiler, stratejik planlarının ve bütçelerinin, Kurumun stratejik plan ve performans hedefleri ile hizmet gereklerine uygun olarak hazırlanması ve uygulanmasından, Sorumlulukları altındaki kaynakların etkili, ekonomik ve verimli şekilde elde edilmesi ve kullanımını sağlamaktan, kayıp ve kötüye kullanımının önlenmesinden, Malî yönetim ve kontrol sisteminin işleyişinin izlenmesinden, Bu Kanunda belirtilen görev ve sorumlulukların yerine getirilmesinden meclislerine karşı sorumludurlar. (5018 S.K.md.11) Bütçeyi hazırlamak, uygulamak (5393 md.38/b, i) Üst Yöneticiler Bu Sorumluluğun Gereklerini Harcama yetkilileri, Malî hizmetler birimi, İç denetçiler, aracılığıyla yerine getirirler. (5018 S.K md.11)

11 Ödenek kullanımında üst yöneticinin rolü Hizmetlerin önceliği ve mevcut nakit durumu gibi gerekçelerle ayrıntılı harcama ve finansman programları gözetilerek, mali hizmetler biriminin görüşleri alınarak üst yönetici tarafından ödenek kullanımına ilişkin ilkeler belirlenebilir. (M.İ.B.M.Y.- Md. 35/1) Maliye Bak. 2 Seri no lu Tebliğ (md.2).. iç kontrol ve ön mali kontrol alanındaki gözetim görevi çerçevesinde, Bakan ve üst yöneticiler, bazı mali işlemleri, işlem sürecine başlanılmadan önce ön izinlerine tabi tutabilirler. ÖDENEK ÜSTÜ HARCAMANIN CEZASI Kamu zararı oluşturmamakla birlikte; bütçelere, ayrıntılı harcama programlarına, aykırı olarak veya ödenek miktarını aşan harcama talimatı veren harcama yetkililerine, Her türlü aylık, ödenek, zam ve tazminat dahil yapılan bir aylık net ödemeler toplamının iki katı tutarına kadar para cezası verilir. (5018-Md.70) Para cezasını vermeye yetkili merciler Bu Kanunda belirtilen para cezaları, ilgili kamu idaresinin üst yöneticisi tarafından verilir. Para cezaları, karar verilmesini izleyen ay başından başlamak üzere ve herhangi bir hüküm almaya gerek kalmaksızın; ilgililerine yapılan her türlü aylık, ödenek, zam, tazminat dahil bir aylık net ödemelerinden 1/4 oranında kesilerek tahsil olunur. (Madde 73) Ödeneklerin iptali ve devri Cari yılda kullanılmayan ödenekler yıl sonunda iptal edilir. (5018/20- e) Yıl sonunda kullanılmayan ödenekler bütün düzeyleri belirtilerek iptal edilir. Ancak, şartlı, tahsisi mahiyette ve mevzuatı gereği ertesi yıla devri gereken ödenekler devir gerekçesi belirtilerek devredilir. Devredilen ödenek yeni yıl bütçesinde açılacak tertiplere ödenek kaydedilir. (M.İ.B.M.Y./ Md.39) STRATEJİ GELİŞTİRME BİRİMİ-(MALİ HİZMETLER) Danışmanlık hizmeti sunma ve bilgilendirme yükümlülüğü Mali hizmetler birimi, harcama birimleri tarafından birimlerine ilişkin olarak istenilen bilgileri sağlamak ve harcama birimlerine mali konularda danışmanlık hizmeti sunmakla yükümlüdür. Harcama birimleri, mali mevzuatta meydana gelen değişiklikler konusunda mali hizmetler birimi tarafından uygun araçlarla bilgilendirilir. Strtj. Geliş. Brm. Fonksiyonları- 1

12 a) Stratejik yönetim ve planlama. 1) Misyon belirleme. 2) Kurumsal ve bireysel hedefler oluşturma. 3) Veri-analiz ve araştırma-geliştirme. b) Performans ve kalite ölçütleri geliştirme. c) Yönetim bilgi sistemi. d) Malî hizmetler. 1) Bütçe ve performans programı. 2) Muhasebe, kesin hesap ve raporlama. 3) İç kontrol. Strtj. Geliş. Brm. Fonksiyonları- 2 İdarelerin görev alanı ve teşkilat yapılarına göre, bu fonksiyonlar alt birimler tarafından yürütülür. Bu fonksiyonlar birleştirilerek bir veya daha fazla alt birim tarafından yürütülebileceği gibi, bir fonksiyon birden fazla sayıda alt birim tarafından da yürütülebilir; Ancak, malî hizmetler fonksiyonu kapsamında yürütülen iç kontrol faaliyetinin, diğer faaliyetleri yürüten alt birim ve personelden ayrı bir alt birim ve personel tarafından yürütülmesi zorunludur. GERÇEKLEŞTİRME GÖREVLİLERİ Harcama talimatı üzerine; İşin yaptırılması, Mal veya hizmetin alınması, Teslim almaya ilişkin işlemlerin yapılması, Belgelendirilmesi Ödeme için gerekli belgelerin hazırlanması Görevlerini yürütürler. BÜTÇEDEN GİDER YAPILABİLMESİ İÇİN Bütçelerden bir giderin yapılabilmesi için iş, mal veya hizmetin belirlenmiş usul ve esaslara uygun olarak alındığının veya gerçekleştirildiğinin, görevlendirilmiş kişi veya komisyonlarca onaylanması ve gerçekleştirme belgelerinin düzenlenmiş olması gerekir. (5018- md. 33)

13 Ödeme Emri Belgesini Kim Hazırlar? Harcama yetkilileri, yardımcıları veya hiyerarşik olarak kendisine en yakın üst kademe yöneticileri arasından bir veya daha fazla sayıda gerçekleştirme görevlisini ödeme emri belgesi düzenlemekle görevlendirir. Ödeme emri belgesini düzenlemekle görevlendirilen gerçekleştirme görevlileri, ödeme emri belgesi ve eki belgeler üzerinde ön malî kontrol yaparlar. Bu gerçekleştirme görevlileri tarafından yapılan kontrol sonucunda, ödeme emri belgesi üzerine Kontrol edilmiş ve uygun görülmüştür şerhi düşülerek imzalanır. (İç Kontrol ve Ön Mali Kontrol Esaslar: 12. md.) Gerçekleştirme Görevlilerinin Sorumlulukları Gerçekleştirme görevlileri, bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken iş ve işlemlerden sorumludurlar. Mali karar ve işlemlerin ön mali kontrole tabi olması ve ön mali kontrol sonucunda uygun görüş verilmesi gerçekleştirme görevlilerinin sorumluluğunu ortadan kaldırmaz. Gerçekleştirme görevlileri tarafından hazırlanan ödeme emirleri ve ekleri tamamlanıp kontrol edildikten ve uygun görülmüştür şerhi düşüldükten sonra harcama yetkilisince imzalanması sağlanarak ödenmek üzere Muhasebe Yetkilisine (muhasebe birimine-servisini) gönderilir. MUHASEBE YETKİLİLERİ Muhasebe hizmeti Gelirlerin ve alacakların tahsili, giderlerin hak sahiplerine ödenmesi, para ve parayla ifade edilebilen değerler ile emanetlerin alınması, saklanması, ilgililere verilmesi, gönderilmesi ve diğer tüm malî işlemlerin kayıtlarının yapılması ve raporlanması işlemleridir. Bu işlemleri yürütenler muhasebe yetkilisidir. Strtj. Geliş. Brm. Fonksiyonları- 3 (Muhasebe Yetkililiği görevi) Genel bütçe kapsamı dışında kalan idarelerde, muhasebe yetkililiği görevi, strateji geliştirme biriminin muhasebe-kesin hesap ve raporlama fonksiyonunu yürüten alt birim yöneticisi tarafından yerine getirilir. Muhasebe Yetkilisi Olarak Atanacaklarda Aranacak Şartlar: a) En az dört yıllık yüksek öğrenim görmüş olmak. b)muhasebe hizmetlerinde en az dört yıl çalışmış olmak koşuluyla bu idarelerde muhasebe yetkilisi yardımcısı veya eşiti görevlerde bulunmak. c) Muhasebe yetkilisi sertifikası almış olmak. d) Son üç yıl içerisinde olumsuz sicil almamış olmak. e)aylıktan kesme ve kademe ilerlemesinin durdurulması cezası almamış olmak.

14 f) Görevin gerektirdiği bilgi ve temsil yeteneğine sahip olmak. Kasaba ve nüfusu 'in altında olan İlçe Belediyeleri ile Birliklerde Muhasebe Yetkilisi Olarak Atanacaklarda Aranacak Şartlar: a) En az lise ve dengi okul mezunu olmaları, b) Kamu idarelerinin muhasebe hizmetlerinde en az dört yıl çalışmış olmak, c) Muhasebe yetkilisi sertifikası almış olmak. d) Son üç yıl içerisinde olumsuz sicil almamış olmak. e)aylıktan kesme ve kademe ilerlemesinin durdurulması cezası almamış olmak. f) Görevin gerektirdiği bilgi ve temsil yeteneğine sahip olmak. Muhasebe yetkilisini kim atar? Muhasebe yetkilisi üst yöneticiler tarafından atanır. Memuriyet kadro ve unvanlarının muhasebe yetkilisi niteliğine etkisi yoktur. Muhasebe yetkilisi olacak görevliler, Maliye Bakanlığınca görevin niteliği dikkate alınarak meslekî konularda eğitime tâbi tutulur ve bu eğitimi başarıyla tamamlayanlara sertifika verilir. Muhasebe yetkilisinin görev ve yetkileri-1- Gelirleri ve alacakları tahsil etmek, yersiz ve fazla tahsilatı ilgililerine iade etmek. Giderleri ve borçları hak sahiplerine ödemek. Para ve parayla ifade edilebilen değerler ile emanetleri almak, saklamak ve ilgililere vermek veya göndermek. Yukarıdaki bentlerde sayılan işlemlere ve diğer mali işlemlere ilişkin kayıtları usulüne uygun, saydam ve erişilebilir şekilde tutmak, mali rapor ve tabloları her türlü müdahaleden bağımsız olarak düzenlemek. Gerekli bilgi ve raporları, harcama yetkilisi ile üst yöneticisine ve yetkili kılınmış diğer mercilere muhasebe yönetmeliklerinde belirtilen sürelerde düzenli olarak vermek. Muhasebe yetkilisinin görev ve yetkileri-2- Vezne ve ambarların kontrolünü öngörülen sürelerde yapmak. Muhasebe hizmetlerine ilişkin defter, kayıt ve belgeleri ilgili mevzuatında belirtilen sürelerle muhafaza etmek ve denetime hazır bulundurmak. Muhasebe yetkilisi mutemetlerinin hesap, belge ve işlemlerini öngörülen zamanlarda denetlemek Hesabını kendinden sonra gelen muhasebe yetkilisine devretmek, devredilen hesabı devralmak.

15 Muhasebe birimini yönetmek. Muhasebe yetkilisinin sorumlulukları-1- Sayılan hizmetlerin zamanında yapılmasından ve muhasebe kayıtlarının usulüne uygun, saydam ve erişilebilir şekilde tutulmasından, Mutemetleri aracılığıyla aldıkları ve elden çıkardıkları para ve parayla ifade edilen değerler ile bunlarda meydana gelen kayıplardan, Ön ödeme ile kesin ödemelerin yapılması ve ön ödemelerin mahsubu aşamalarında ödeme emri belgesi ve eki belgelerin usulünce incelenmesi ve kontrolünden, Yersiz ve fazla tahsil edilen tutarların ilgililerine geri verilmesinde, geri verilecek tutarın, düzenlenen belgelerde öngörülen tutara uygun olmasından, Muhasebe yetkilisinin sorumlulukları-2- Ödemelerin, ilgili mevzuatın öngördüğü öncelik sırası da göz önünde bulundurularak, muhasebe kayıtlarına alınma sırasına göre yapılmasından, Rücu hakkı saklı kalmak kaydıyla, kendinden önceki muhasebe yetkilisinden hesabı devralırken göstermediği noksanlıklardan, Muhasebe yetkilisi mutemetlerinin hesap, belge ve işlemlerini ilgili mevzuata göre kontrol etmekten, Yetkili mercilere hesap vermekten sorumludurlar. Muhasebe yetkilisinin sorumlulukları-3- Muhasebe yetkilisinin sorumlulukları-4- Muhasebe yetkilileri, ödeme emri belgesine bağlandığı halde ödenemeyen tutarların, bütçeye gider yazılarak emanet hesaplarına alınması ve buradan ödenmesinden, Malın alındığı veya hizmetin yapıldığı malî yılı izleyen beşinci yılın sonuna kadar talep edilmeyen emanet hesaplarındaki tutarları bütçeye gelir kaydedilmesinden, Ödeme sırasında ödeme emri ve eki belgeler üzerinden kontrol ettiği işlemlerden dolayı sorumludur. Muhasebe yetkililerinin bu Kanuna göre yapacakları kontrollere ilişkin sorumlulukları, görevleri gereği incelemeleri gereken belgelerle sınırlıdır. Alacakların tahsil sorumluluğu: Muhasebe yetkilileri, Tarh ve tahakkuk ettirilerek tahsil edilebilir hale gelmiş gelir ve alacaklarının yükümlüleri ve sorumluları adına ilgili hesaplara kaydedilerek tahsil edilmesinden sorumludurlar.

16 Muhasebe Yetkililerini Bildirim İdareler her hesap yılı başında muhasebe yetkililerinin ad ve soyadlarını Sayıştaya bildirmekle yükümlüdür. Yıl içinde yapılan değişiklikler, değişiklik tarihinden itibaren en çok bir ay içinde aynı şekilde Sayıştaya bildirilir. Yetkisiz tahsil ve ödeme Kanunların öngördüğü şekilde yetkili kılınmamış hiçbir gerçek veya tüzel kişi kamu adına tahsilat ve ödeme yapamayacağı gibi muhasebe hizmeti de veremez. Usulüne göre atanmadığı halde muhasebe hizmetlerinden bir kısmını veya tamamını kendiliğinden yapanlar ile yapılması konusunda emir veren yöneticiler hakkında, Sayıştayca belirlenecek mali sorumlulukları saklı kalmak üzere, adli ve idari yönden de ayrıca işlem yapılır. Mali işlemlerin muhasebeleştirilmesi Bir ekonomik değer yaratıldığında, başka bir şekle dönüştürüldüğünde, mübadeleye konu edildiğinde, el değiştirdiğinde veya yok olduğunda muhasebeleştirilir. Bütün malî işlemlerin muhasebeleştirilmesi ve her muhasebe kaydının belgeye dayanması şarttır. (5018- md. 50) Mali işlemlerin muhasebeleştirilmesi Her muhasebe kaydının bir belgeye dayandırılması zorunludur. Muhasebeleştirme işlemleri idarelerin tabi olduğu muhasebe yönetmeliklerinde belirtilen muhasebeleştirme belgeleri ile yapılır. Muhasebeleştirme işlemi, mali işlemin tamamlanmasını takiben geciktirilmeden en geç izleyen iş gününde yapılır. Ödeme emri belgesi ve ekleri üzerinde yapılacak kontroller -1 Muhasebe yetkilileri ödeme emri belgesi ve ekleri üzerinde; a) Yetkililerin imzasını, b) Ödemenin çeşidine göre ilgili mevzuatında belirlenen belgelerin tamam olmasını, c) Maddi hata bulunup bulunmadığını, d) Hak sahibinin kimliğine ilişkin bilgileri, kontrol etmekle yükümlüdürler. (5018- md. 61)

17 Ödeme emri belgesi ve ekleri üzerinde yapılacak kontroller -2 Muhasebe yetkilileri, yukarıda belirtilen kontroller dışında kontrol ve inceleme yapamaz; ödemelerde ilgili mevzuatında düzenlenmiş belgeler dışında belge arayamaz. Yukarıda sayılan konulara ilişkin hata veya eksiklik bulunması halinde ödeme yapamaz ve ödemeye zorlanamaz. (Muhasebe Yetkilileri Yönetmelik md. 29) Ödeme emri belgesi ve ekleri üzerinde yapılacak kontroller -3 Muhasebe yetkilileri, ödeme emri eki belgelerin, ödemesi yapılacak giderin çeşidine ve alım şekline göre Merkezi Yönetim Harcama Belgeleri Yönetmeliğinde ve özel mevzuatında öngörülen belgelerden olmasını ve bu belgelerin eksiksiz olarak ödeme emri belgesi ekine bağlanmasını kontrol etmekle sorumlu olup, belgelerin alınan mal veya hizmet ya da yapılan iş bazında miktar veya ara toplam olarak bütçedeki tertiplerine uygunluğunun kontrolünden ve doğruluğundan sorumlu değildir. (Muhasebe Yetkilileri Yönetmelik md. 29) Maddi hata kontrolünün içeriği- 1 Muhasebe Yetkililerinin ödemelerde yapacakları maddi hataya ilişkin kontrollerin neler olduğu yönetmeliğin 29 uncu maddesinde açıklanmıştır. Maddi hata kontrolünün içeriği- 2 Bir mali işlemin muhasebeleştirilmesine dayanak teşkil eden karar, onay, sözleşme, hakediş raporu, bordro, fatura, alındı ve benzeri belgelerde; gelir, alacak, gider ya da borç tutarının tespit edilmesine esas rakamların hiçbir farklı yoruma yer vermeyecek biçimde, bilerek veya bilmeyerek yanlış seçilmesi, oranların yanlış uygulanması, aritmetik işlemlerin yanlış yapılması ve muhasebeleştirmeye esas toplamlarının muhasebe-leştirme belgesinde ilgili hesaplara noksan veya fazla kaydedilmek suretiyle yapılan yersiz ve fazla alma, verme, ödeme ve gönderilmesiyle sınırlıdır. Maddi hata kontrolünün içeriği- 3 Teknik nitelikteki belgelerde, bu niteliğe ilişkin olarak yapılmış maddi hatalardan bu belgeleri düzenleyen ve onaylayan gerçekleştirme görevlileri sorumlu olup, muhasebe yetkililerinin bu belgelere ilişkin sorumlulukları aritmetik işlemlerdeki yanlışlıklarla sınırlıdır. Muhasebe yetkilileri, ön ödemeler ile geri verilecek para ve para ile ifade edilen değerlere ilişkin olarak düzenlenen muhasebeleştirme belgeleri ve ekleri üzerinde de gerekli kontrolleri yapmakla yükümlüdürler. Ödeme öncesi kontrol süresi Ödeme emirleri, muhasebe birimine geliş tarihinden itibaren, en geç dört iş günü içinde incelenir, uygun bulunanlar muhasebeleştirilerek tutarları hak sahiplerinin banka hesabına aktarılır. Eksik veya hatalı olan ödeme emri belgesi ve eki belgeler, düzeltilmek veya tamamlanmak üzere en geç, hata veya eksikliğin tespit edildiği günü izleyen iş günü içinde gerekçeleriyle birlikte harcama yetkilisine yazılı olarak gönderilir. Hata veya eksiklikleri tamamlanarak tekrar muhasebe birimine

18 verilenler, en geç iki iş günü sonuna kadar incelenerek muhasebeleştirme ve ödeme işlemi gerçekleştirilir. (Yönetmelik md. 30) Ödemelerde üst yöneticilerin yetkileri Hak sahiplerinin banka hesaplarına aktarılmaksızın kasadan veya çek düzenlenmek suretiyle bankadan yapılabilecek ödeme tür ve tutarları ile kontrol, muhasebeleştirme ve ödeme süresini dört iş gününden daha az olarak belirlemeye, genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinde Bakanlık, kapsamdaki diğer kamu idarelerinde üst yöneticiler yetkilidir. (Yönetmelik md. 30) Nakit Mevcudunun Yeterli İse Ödemelerin Sırası Kamu idarelerinin nakit mevcudunun yeterli olması durumunda ödemeler, ödeme emri belgelerinin muhasebe biriminin kayıtlarına giriş sırasına göre yapılır. Ödeme emri belgesi ve eki belgeler üzerindeki kontroller sonucunda noksanlığı tespit edilerek tamamlanmak üzere birimine iade edilen ödeme emri belgeleri tamamlanarak muhasebe birimi kayıtlarına girdikten sonra tutarı, yeni giriş sırasına göre ödenir. Nakit Mevcudunun Tüm Ödemeleri Karşılayamaması Halinde Ödeme Sırası Muhasebe kayıtlarına alınma sırasına göre ödenir. Ancak, Kanunları gereğince diğer kamu idarelerine ödenmesi gereken vergi, resim, harç, prim, fon kesintisi, pay ve benzeri tutarlara, Tarifeye bağlı ödemelere, İlama bağlı borçlara, Ödenmemesi halinde gecikme zammı ve faiz doğuracak ödemelere, Ödenmesi talep edilen emanet hesaplarındaki tutarlara, (bu arada personel maaş ve ücretlerine) öncelik verilir. Görevler ayrılığı ilkesi (İç Kontrol Ön Mali Kontrol Esaslar md. 15) Harcama yetkililiği ile muhasebe yetkililiği görevi aynı kişide birleşemez. Malî hizmetler biriminde ön malî kontrol görevini yürütenler, onay belgesi ve ekleri ile şartname ve sözleşme tasarılarının hazırlanması, malî karar ve işlemlerin belgelendirilmesi, mal ve hizmetlerin teslim alınması gibi malî karar ve işlemlerin hazırlanması ve uygulanması aşamalarında görevlendirilemezler ve ihale komisyonu ile muayene ve kabul komisyonunda başkan ve üye olamazlar.