Türkiye de Müzik Eğitimi ve Orff Yaklaşımı.

Transkript

1

2 2 Türkiye de Müzik Eğitimi ve Orff Yaklaşımı

3 Sahibi Bali Müşavirlik Mümessillik Yayıncılık Tic. Ltd. Şti. adına Yasemin Çetin Genel Yayın Yönetmeni Serhan Bali Genel Koordinatör Pınar Ünal Genel Yayın Yönetmeni Yrd. ve Yazı İşleri Müdürü (Sorumlu) Melike Bali Yazı işleri Sanat Deliorman Yayın Kurulu Serhan Bali, Can Denizci, Feyzi Erçin, Diğdem Gezek, Ahu Ünalp, Selen Yılmaz Yayın Danışmanı Şefik Kahramankaptan Görsel Sanat Yönetmeni ve Kapak Tasarımı Faruk Özcan Proje Danışmanı Ahu Ünalp Abonelik ve Eski Sayılar Renk Ayrımı-Baskı-Cilt Şan Ofset Matbaacılık San. ve Tic. Ltd. Şti. Hamidiye Mh. Anadolu Cd. No: 50 Kağıthane / İstanbul Tel: (0212) Haziran 2015 Dağıtım Dünya Süper Veb Ofset A.Ş. Tel: (0212) İdare Merkezi Akçaağaç Sokak, No: 1/ Acıbadem-Üsküdar, İstanbul. Tel: (0216) / (0216) Faks: (0216) Ankara İrtibat Bürosu Tel-Faks: (0312) Yayın Türü Aylık Yaygın Süreli Yayın Andante dergisinde yayımlanan tüm yazı, fotoğraf ve illüstrasyonların her hakkı saklıdır. İzinsiz alıntı yapılamaz. Türk müzik sektörüne yeni bir soluk getiren Mikrop Gramofon internet mağazası onuncu yılında klasik, caz ve alternatif müzik albümleri satışında akla ilk gelen adres olmayı sürdürüyor. Mikrop Gramofon un geniş veritabanında adetten fazla klasik müzik ve caz albümü müzikseverlerin beğenisine sunulmuş bulunuyor. İÇİNDEKİLER Carl Orff-Vakfı Dießen am Ammersee den Tüm Andante Okurlarına Selamlar Prof. Dr. Phil. Ulrike E. Jungmair dan Önsöz Uluslararası bağlamda Carl Orff ve Gunild Keetman ın yaklaşımıyla elementer müzik ve dans pedagojisinin etki ve uygulaması Orff-Schulwerk in getirdiği çözümler üzerine Anadolu Müzik Eğitimi İyileştirme Projesi Güher ve Süher Pekinel ile Anadolu Orff Projesi Üzerine Türkiye Orff-Schulwerk Merkezi Müdürü Fatoş Cümbüş Auernig ile Türkiye de Orff eğitimciliği üzerine Anadolu Orff Projesi yeniden harekete geçiyor Özel ALEV İlköğretim Carl Orff Model Okulu nda Müzikli Tiyatro Projesi Marmara Üniversitesi nde Temel Müzik ve Hareket Eğitimi Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı nda Orff-Schulwerk Etnomüzikolog Tugay Başar ile KeKeÇa ve otizmli çocukların eğitiminde Orff yaklaşımın etkisi üzerine San Francisco Okulu ve dünyayı gezen bir Orff-Schulwerk uzmanı: Doug Goodkin Finlandiya daki Orff-Schulwerk Birliği JaSeSoi ry nin müdürü Juuso Kauppinen ve de Birliğin ve MUSISOI ry nin kurucu ortağı Jukka Siukonen ile söyleşi Erken çocukluk eğitim uzmanı, İngilizce öğretmeni ve çevre eğitmeni Gaye Amus tan görüşler

4 Carl Orff-Vakfı Dießen am Ammersee den Tüm Andante Okurlarına Selamlar Carl Orff Vakfı, Türkiye Orff Schulwerk Merkezi ni, Güher ve Süher Pekinel in girişimiyle ve Andante dergisiyle birlikte hazırladıkları elinizdeki ek için tebrik eder. Bu sayede, Carl Orff Schulwerk in uluslararası çalışmaları ve 10 yıldan uzun bir süre Türkiye de anaokuldan liseye kadar, Orff-Schulwerk dersi veren öğretmenlerin bu doğrultudaki eğitimleri, ilk kez çok daha geniş bir okuyucu kitlesine tanıtılmış olacak. Besteci Carl Orff un ( ) yarattığı Orff-Schulwerk her çocuğun, her insanın içinde bir sanatçı yattığı inancına dayanmaktadır. Bu sanatsal pedagojik yaklaşımın temeli müzik, konuşma ve hareket ile özgün ve yaratıcı ifadedir. Carl Orff-Vakfı elinizdeki ekin birçok ilgili okuyucuya ulaşmasını dilerken, bu yayından dolayı dünyaca ünlü piyanistler Güher ve Süher Pekinel e, Andante dergisine, ekin hazırlanmasından sorumlu olan dergi editörlerinden Sanat Deliorman a ve Türkiye Orff-Schulwerk Merkezi ndeki başarılı çalışmalarından dolayı Fatoş Cümbüş Auernig e teşekkür eder. Ute Hermann Carl Orff-Stiftung Dießen am Ammersee Başkanı 4 Türkiye de Müzik Eğitimi ve Orff Yaklaşımı

5 5

6 Prof. Dr. Phil. Ulrike E. Jungmair dan Önsöz Hindemith ten bugüne Türkiye de Orff-Schulwerk uygulamaları Türkiye de Orff-Schulwerk, Türk müzik pedagojisi açısından bir başarı hikâyesidir yılında Ankara daki Goethe Enstitüsü nden Dr. Gertraud Stoop- Wirth, Prof. Dr. Ali Uçan ile birlikte Gazi Üniversitesi nde bir seminer vermek üzere beni Ankara ya davet etmişlerdi. Dr. Stoop beni Kıbrıs taki seminerlerden tanıyordu, şimdi de Orff- Schulwerk i Gazi Üniversitesi nde tanıtmam isteniyordu. O zaman bu olayın üniversitenin Orff-Schulwerk ile ilk karşılaşması olmadığını öğrendiğimde çok şaşırmıştım. Paul Hindemith ve onunla birlikte Dr. Eduard Zuckmayer daha 1938 yılında Orff- Schulwerk i ve çalgılarını Gazi Eğitim Enstitüsü nde öğrencilerle tanıştırmıştı. Özellikle Schulwerk in temel fikirlerini aktarmak isteyen ve Carl Orff ile şahsen iletişimde bulunmuş ( ) olan kişi besteci ve pedagog Muzaffer Arkan dı. Kendisi Orff- Schulwerk i temel fikirlerine sadık kalarak tanıtmanın Türk müziği ve Türk kültürü bazında anlamlı ve başarılı olacağının bilincindeydi. Sem nerlerle başladık 1991 de Ankara da gerçekleşen bu ilk seminerimde Liz Sey ile tanıştım. Onun girişimi ve uzun yıllar süren hazırlık çalışmaları sonucunda 1997 den itibaren Orff-Schulwerk Yaklaşımı ile Elementer Müzik ve Hareket Eğitimi üzerine pedagoglar, öğretmenler, anaokulu eğitmenleri, müzik öğretmenleri, ayrıca da konservatuvar ve üniversitelerin profesörlerine yönelik düzenli seminerler gerçekleşti. Bayan Sey kızı Rana Uluç ile birlikte kursların hazırlık ve organizasyonunu gerçekleştiriyorlardı. Kendisi iletişimi sağlıyor, yerel haftasonu seminerleri düzenleyerek çoğunlukla katılımcıların geliştirme kurslarına önbilgilere sahip olarak gelmelerini sağlıyordu. Liz Sey aracılığı sayesinde Avusturya Kültür Ofisi ile bağlantıya geçildi ve finansal destek alındı; Münih teki Carl Orff Vakfı da en başından beri bu çalışmalara destek verdi de artık Orff-Schulwerk yaklaşımı ile Müzik ve Dans Eğitimi seminerlerimizden sekizincisini gerçekleştiriyorduk. İlk defa dans ve müzik ağırlık noktalarına dayanarak iki farklı grupla kurs yapabilmek mümkün olmuştu (Susanne Rebholz ve Ulrike E. Jungmair). Hareket konusunun da, uzmanlık alanı dans olan bir müzik ve hareket eğitmeni tarafından ele alınması içerik bakımından büyük önem taşıyordu. İki eğitmenin temel yaklaşımlarının uyumu sayesinde hareket ve müziğin o derin bağı katılımcılar için netleşmiş oldu. Bu tarz seminerlerin çoğunun sonunda yapılan proje çalışmalarında sadece içeriklerin aktarılmadığı, katılımcıların sunumlarında Türk kültürünü ifade aracı olarak yansıttıkları çok barizdi. Bu sırada Katja Ojala Koçak Salzburg daki Mozarteum Üniversitesi bünyesindeki Orff Enstitüsü nden mezun olmuştu. Ona İstanbul a gitmeyi istemez misin diye sordum ve bunun üzerine kendisi sanatsal-pedagojik iş hayatına İstanbul da başlamayı kabul etti. Önce Özel Sezin Okulu nda, 1999 dan sonra da Özel ALEV Okulları nda görevine devam etti. Derslere girmenin yanında meslektaşlarını Orff-Schulwerk konusunda eğitti, onların ders içeriklerini oluşturmalarına yardımcı oldu ve onları pratik çalışma hayatına hazırladı. Uyguladığı eğitim programı dört yıl süren uzun soluklu bir tür Hizmetiçi Eğitim Programı idi. Bu sayede Orff-Schulwerk ALEV Okulları nda sadece müzik dersinin bir parçası olmakla kalmayıp bütün eğitimin içine girmiş oldu. Tam da Orff un kendi değer yargılarına uygun bir şekilde, sadece yetenekli olanlar değil BÜTÜN çocuklar bu şekilde eğitilmeliydi de ALEV Okulları Carl Orff Okulu unvanını kazandı ve Model Okul olarak tanındı de Orff-Schulwerk Eğitim ve Danışmanlık Merkezi nin kuruluşu Türkiye de Orff-Schulwerk in gelişimi adına kesinlikle en önemli dönüm noktası oldu. Merkez uzun yıllardır seminerler düzenlemekte, bilgilendirmekte, dergi ve kitaplar yayımlamakta ve farklı eğitim kuruluşları ile iletişimini sürdürmektedir. Merkezin şimdiki müdürü Fatoş Cümbüş Auernig çok yetkin bir temsilcidir. Merkez Salzburg daki Uluslararası Orff-Schulwerk Forum un bir üyesidir ve dünyanın her yerindeki diğer merkezlerle iletişim halindedir. Prof. Dr. Phil. Ulrike E. Jungmair Salzburg daki Paris-Londra Üniversitesi nde eğitim bilimleri ve psikoloji eğitimi alan Ulrike E. Jungmair felsefe alanında doktora yaptı. Salzburg Mozarteum Üniversitesi bünyesindeki Orff Enstitüsü nde Elementer Müzik ve Hareket Eğitimi ni bitirdi yılında Linz te ilkokul ve Graz da beden eğitimi öğretmenliği hakkını kazandı ten beri Mozarteum Üniversitesi Orff Enstitüsü nde öğretim görevlisi, Avusturya Orff-Schulwerk Merkezi Gesellschaft Förderer des Orff-Schulwerks başkan yardımcısı olan Jungmair, Carl Orff anlayışında Müzik ve Hareket Eğitimi Das Elementare kitabının (Mainz, Schott 2010 [1992, 2003]) yazarıdır. Kongre kitapları ve meslekî dergilerde çok sayıda makalesi yayımlanmıştır. 6 Türkiye de Müzik Eğitimi ve Orff Yaklaşımı

7 ürkiye deki aktivitelere bakıldığında yılı Orİ- Schulwerk bağlamında yapılan geliştirme çalışmaları bakımından zirve noktalarından biriydi: stanbul daki Orİ-Schulwerk Eğitim ve Danışmanlık erkezi Orİ-Schulwerk Elementer üzik ve Dans edago isi başlıklı uluslararası bir sempozyum düzenlemişti, mükemmel bir organizasyondu. Burada Elementer üzik ve Dans edago isi nin bilimsel bilgilerinin yanında Orİ-Schulwerk prensiplerinin ürk kültüründe ne lçüde uygulanabileceği konusu da ele alındı. lgi giderek arttı. Birçok üniversite itki uyandıracak organizasyonlar düzenleme arayışına girdi. Bu sayede stanbul da armara niversitesi nde, Eskişehir niversitesi nde, Bursa, zmir ve aziantep te farklı ağırlık noktaları içeren seminerler y netme şansına sahip oldum. te Drama Derneği, Orİ- Schulwerk yetkilileri ile işbirliği yapıp Yaratıcı Drama başlıklı bir sempozyum organize etti. Drama liderleri ve Orİ-Schulwerk yetkilileri deneyim ve birikimlerini paylaşacakları ve bunları g zden geçirecekleri bir platform bulmuş oldular. yılı Orİ-Schulwerk anlayışında Elementer üzik ve Dans edago isi ni ürkiye de uzun yıllardır tanıtmaya çaba harcayan eğitimcilere yeni bir bakış açısı getirdi. luslararası üne sahip piyanist kardeşler üher ve Süher ekinel bugüne kadar ürkiye deki çocuk ve gençlerin müzikal eğitimini geliştirmeye y nelik birçok farklı pro enin sorumluluğunu üstlenmişlerdi. üzik eğitiminin erken yaşta başlaması ve bu konuda zel eğitim almış ğretmenler tarafından verilmesi gerektiğini çok iyi biliyorlardı. luslararası bağlantılarından dolayı da Orİ-Schulwerk bildikleri bir kavramdı. yılı sonbaharında ürkiye Orİ-Schulwerk erkezi ile birlikte Anadolu üzik Eğitimi yileştirme ro esi hayata geçirildi. otive edici kurslarla ürkiye nin farklı y relerinden seçilmiş olan müzik ğretmenlerinin Orİ-Schulwerk e erişim olanağı sağlanması düşünüldü. Burada katılımcıların bilgilerini kendi y relerinde paylaşabilecekleri umudu yatıyordu. Bu yolla bir zincirleme etki yaratılarak ürkiye deki bütün ğretmenlere ulaşılacak, ürkiye deki müzik eğitimi olumlu etkilenecek ve erken müzik eğitimi genel insan eğitiminde olumlu bir etki oluşturacaktı. Büyük bir ffkrin ürkiye de olduğu kadar yoğun çiçekler açışını başka hiçbir ülkede deneyimlemedim. Carl Orİ un temel ffkirlerinin bu kültürde otantik olarak iletilebilmesi için ürk eğitimcilere gereksinim duyulduğu giderek daha da kesinlik kazandı. luslararası eğitimciler metotlar, yaklaşımlar ve sanatsal sunum olanaklarını tanıtabilirler, ama bunun bir ülkenin kendi kültürü ile bağlantısı o ülkede kendiliğinden gelişmelidir. Bu tarz düşüncelerin mantıklı sonucu da multiplikat rlerin yani ürk eğitimcilerin yetiştirilmesiydi. Seçilen eğitimci adaylarının çoğu yurt içi ve yurt dışında saatten fazla Orff-Schulwerk kursu almışlardı. B ylece renkli bir deneyim mozaiği oluştu. Bu bir yandan Orff- Schulwerk anlayışında Elementer üzik ve Dans edago isi nin açıklığını ve çok y nlülüğünü kanıtlarken bir yandan da sistematik olmanın kaçınılmazlığını g steriyor. Orff-Schulwerk açık bir anlayış ortaya koysa ve sabit bir metot olmasa da ğretenlerin farklı yollar, yaklaşımlar ve geçerli çeşitli metotları bilmeleri gereklidir. Sanatsal pedago ik sunum olanaklarını kendi kültürü bazında aktarabilmeleri için prensipler deneyimlenmeli ve üzerinde tartışılmalıdır. çerikler aceleyle kullanılmamalıdır, zellikle de s z konusu çocuklar olduğunda, onlara ait olanı, fikirlerini ve yaratıcı katılımlarını ortaya koymaları istendiğinde bu durumda ğretmenlerin meslek becerileri ve esneklikleri talep edilir. Eğitimciler her durumda profesyonel davranmalıdır ve ng rülemeyen ile baş edebilmelidir. Bunun anlamı sadece E hakkında değil ASIL ve EDE hakkında da yapabilmek ve bilmek, eylem halinde olmak ve yansıtmaktır. Devam etmekte olan Seviye eliştirme Kursları Level Courses yoğun bir eğitimci geliştirme sürecine ilişkin etkileyici bir rnektir. Katılımcılara pratik rneklerin yanında teorik temeller de aktarılmaktadır. Seminer haftaları arasında katılımcılar birikimlerini pratik alanda deneyimler, yazılı sorulara ve devlere yanıt arayarak da konuya yoğunlaşır. Bu sayede katılımcılar sadece içeriklerin üzerinde çalışmaz onlara Orİ- Schulwerk i uygularken sağlam bir zemin sağlayacak kendi yapılarını oluştururlar. Bütün bu yıllar boyunca ürkiye de ün çok üstünde seminer gerçekleşti birçoğunda ben de g rev aldım ve uzun yıllardır gelişime eşlik edebildim. An ante dergisi tarafından yayımlanan elinizdeki bu ek, insan yetiştiren sanatsal pedago ik bir yaklaşım olan Orİ-Schulwerk Elementer üzik ve Dans edago isi hakkında sizlere ffkir verecektir. ALMANCADAN ÇEVİREN: FATOŞ CÜMBÜŞ AUERNIG DİPNOT 1 Salzburg Orff Enstitüsü ve Avusturya Orff Merkezi Förderer des Orff-Schulwerks ile yapılan yakın iş birliği sonucu Avusturya Kültür Ofisi ve İstanbul Goethe Enstitüsü, Mozarteum Üniversitesi ve Diessen Ammersee deki Carl Orff Vakfı nı da dahil etmek mümkün olabildi. Carl Orff ve değişen müzik anlayışı Meşhur Carmina Burana operası ve çocuk eğitimi alanında geliştirdiği yaklaşımıyla günümüzde adını sıklıkla duyduğumuz Carl Orff ( ), oldukça çalkantılı bir dönemde yaşamıştır. Orff un 87 yıllık hayatı boyunca Almanya dört kez yönetim değiştirmiştir. Bu durum kuşkusuz bestecinin müzik hayatında ve bestecilik stilinde kendini belli eder. 1. Dünya Savaşı nda Alman ordusunda ön saflarda savaşmadan önce, müziğinde Debussy ve Schönberg etkileri sezilen besteci, 1919 dan sonra kendini 16. ve 17. yüzyılların müziklerini çalışmaya adayarak döneminin güncel müzik stillerine sırt çevirir. Weimar Cumhuriyeti Almanyası nda bu bağlamda onun daha çok şefliğinin ve Güntherschule aracılığıyla geliştirdiği pedagojik kariyerinin ön plana çıktığını görürüz. Bestecilik kariyeri ise asıl olarak Nazi Almanyası nda başlar. Antik Yunan tragedyası ile kantat ve oratoryo gibi Barok formlarının harmanlandığı müzik stili bu dönemde olgunlaşır. Orff, kendi özgün müzikal dilini Carmina Burana da bulduğuna inanmış olmalıdır ki, bundan önce yazmış olduğu her şeyi reddeder. Repertuvarının neredeyse tümünün sahne müziği olması, onun müziği söz ve dansın da dahil olduğu daha büyük bir oluşumun parçası olarak görmesinden ileri gelir. Nazi rejiminin sanat faaliyetlerine sert bir biçimde müdahale ettiği ve 1920 lerin modernist sanatının dejenere olarak ilan edildiği bu dönemde Orff yaptığı çalışmalarla ön plana çıkan bir bestecidir. Bu durum onun, modernist düşünceden uzak duran, halka yakın olmayı benimseyen bir yaklaşıma sahip olmasıyla açıklanabilir. Böyle bir tavır Carl Orff u Nazi yönetiminin hışmından korumuştur. Ancak bu durum daha sonraki dönemlerde müzikoloji alanının tartışılan konularından biri olmuştur. Bugün tüm bu tartışmaların ötesinde bestecinin eğitim alanında yaptığı büyük katkı onu müzik tarihinde özel bir yerde konumlandırır. 7

8 Uluslararası bağlamda Carl Orff ve Gunşld Keetman ın yaklafiımıyla elementer müzşk ve dans pedagojşsşnşn etkş ve uygulaması 2. yüzyılın ortalarında besteci Carl Orİ ve onun yakın çalışma arkadaşı unild Keetman tarafından oluşturulan Orİ-Schulwerk, müzik eğitiminin çok tesindedir değişik sanatsal araçlar sayesinde, müzik, dans ve konuşma yoluyla bütünsel, estetik-hümanist bir pedago i ortaya koyar. nsanın bütünü merkezdedir çocuk, genç. ğrenme bireysel ve iletişimsel, ses ve çalgısal olarak, konuşma ve dansın elementer alanında gerçekleşir, ama diğer sanatsal ifade formları ile de bağlantılıdır. Doğaçlama ve besteleme dans dahil yaratıcılığı geliştirmek için esas kabul edilir. Ori inal usik für Kinder ocuklar için müzik derlemesindeki rneklerin çoğunun kaynağı zgün kültürel gelenektir. Kullanılan uygun çalgı seti oyun yolu ile başlangıcı mümkün kılar. ğrenme birincil olarak deneyimleme, içselleştirme ve yaratıcı uygulama sürecinde olur ve de ağırlıklı olarak grup içinde gerçekleşir. Bu prensiplerin transkültürel olduğu g rülmüştür ve Almanca konuşulan kültürlerle kısıtlı değildir gerekli becerilere sahip eğitmenlerle farklı kültürlere uyarlanabilir. Bu nedenle Prof. Dr. Barbara Haselbach Orİ-Schulwerk son on yıllarda tüm kıtalara yayılıp ilgi g rmüştür zgün kültürlere ve dillere uyarlanması sonucunda birçok ülkede yayınlanmıştır. Burada olması gereken ori inal şeklinin taklidi değil kendi kültüründeki şarkılar, danslar, oyunlar ve tekerlemelerin, ayrıca tipik, zgün ve çocuklar için kolay ğrenebilen çalgıların kullanılmasıdır. Orİ-Schulwerk kavramı başlangıçta okullarda kullanılmak üzere tasarlandı, çünkü ancak bu sayede her çocuk gerekli isteklendirmeye ulaşacaktı, ama yıllar içinde hedef kitleleri genişledi ve günümüzde engelli ve engelsiz her yaştan insana erken eğitimden yaşlılara kadar seslenir oldu. ozarteum niversitesi bünyesinde bulunan ana eğitim kurumu Carl Orİ-Enstitüsü yanında birçok ülkede o ülkelerdeki Orİ erkezlerinin düzenlediği geliştirme olanağı sunan Seviye eliştirme Kursları Level Courses mevcuttur. Orİ un vizyonu sadece canlı yaratıcı bir müzik pedago isi değil, çok y nlü insan yetiştirmektir. ALMANCADAN ÇEVİREN: FATOŞ CÜMBÜŞ AUERNIG Univ. Prof. em. Barbara Haselbach Viyana Üniversitesi nde Alman filolojisi, Müzik bilimi ve Jimnastik eğitimi alan Prof. Dr. Barbara Haselbach, dansçı Harald Kreuberg in okulunda eğitimini Dans ve Dans Pedagojisi alanlarında devam ettirme kararını verdi yılında bir yaz kursunda Gunild Keetman ile ve onun vasıtasıyla Carl Orff ile tanışan Barbara Haselbach, o dönem kurulmak üzere olan Orff Enstitüsü nde, Keetman ın öğrencisi olarak çalışma fırsatını buldu. Dans Didaktiği konusunda Salzburg Mozarteum Üniversitesi Orff Enstitüsü emekli profesörü Barbara Haselbach Orff Enstitüsü ve Orff-Schulwerk Müzik ve Dans Eğitimi lisans sonrası üniversite kurlarının uzun yıllar boyu yöneticiliğini yaptı. Kendisi aynı zamanda iki dilde yayınlanan Orff-Schulwerk-Informationen dergisinin yayımcısı ve baş editörü, Orff-Schulwerk Forum Salzburg un ise başkanıdır. 8 Türkiye de Müzik Eğitimi ve Orff Yaklaşımı

9 Orff-Schulwerk Forum Salzburg Bafikanı Prof. Dr. Barbara Haselbach: Orff-Schulwerk şn getşrdşğş çözümler üzerşne Yayınlarınızdan birinin başlığı Orff-Schulwerk Disiplinlerarası Deneyim. Bu başlığı nasıl anlamalıyız? Orff pedagojisi farklı pedagojik formların bileşimi midir yoksa başlık Orff pedagojisindeki temel elementlerden sayılan ifade formlarının bağlantısına mı dayanıyor? Orİ-Schulwerk OS, eğitim bilimcisi ve didaktikçi olmayan ama pedago iyle ilgili sorumluluk sahibi bir sanatçının ffkri ve kavramıdır. O yüzden geçtiğimiz yüzyılın li yıllarında ortaya çıkışında reform pedago isinin belli bir etkisi olduğu fark edilse de farklı pedago ik bakış açılarının bileşimi bu eğitimin içeriğini yansıtmaz. Esas fark edilmesi gereken OS in temelde bütün g steri sanatlarını elementer açıdan içerip birleştirdiğidir yani şarkı s ylenir, konuşulur ve dans edilir, konuşma melodiye, metinler sahne-dans sunumlarına g türür, müzik dansı ortaya çıkarır ve hareket müziği talep eder. Bu bağı çocukları g zlemlediğimizde de, müziği duyduklarında kendilerinden hareket etmeleri, resim çizerken şarkı mırıldanmaları, zıplarken şarkı s ylemeleri ve kendi kendilerine şarkı yolu ile hik yeler anlatmalarında g rebiliyoruz. üzik-dans-konuşmanın bu sıkı bağının yanında günümüzde g rsel sanatların farklı formları resim, graffk, heykel vb. artarak OS çalışmalarına dahil edilmektedir. Bütün sanatsal araçların ortak noktası ifade etme ihtiyacı ve anlatma, iletişim arzusudur. Orİ-Schulwerk hem grup içinde kişinin yaratıcılığını hem de grup içi iletişimi geliştirir ve sanatların ortak noktalarını ve de farklarını deneyimlemeye olanak tanır. Müzik pedagojisi kavramı Orff-Schulwerk Almanya nın Münih şehrinde hayat buldu. Kültürel farklılılıkları göz önünde bulundurarak, Orff un temel fikrini Türkiye de özellikle eğitim seviyesi daha düşük ve dünyaya bakış açısı geleneksel olan Doğuda uygulamak mümkün olabilir mi? Bu farkların aşılması, hatta yararlarını değerlendirebilmek üzere, uygulamada nelere dikkat edilmelidir? Evet Orİ-Schulwerk güneydeki Bavyera çocukları için oluşturuldu. eyrek yüzyıl bile geçmeden Avrupa nın ve Amerika nın birçok yerinde ve hemen arkasından Avustralya ve Asya da yayılması Orİ un ya da Keetman ın hedeff veya planı değildi. Birçok ülkedeki ileri g rüşlü pedagoglar Schulwerk in olumlu etkilerini kısa sürede fark ettiler ve ülkelerine uyarlanmasını sağladılar. Doğal olarak sosyokültürel çevrelerde büyük farklılıklar olacağı hesaba katılmalıydı. ateryal her bir dil ve kültür için kendi müzik ve dans geleneğine dayandırılarak yeniden geliştirilmeliydi. Schulwerk in Almanca ori inal baskısı sadece modeller sunar, ama bunların nasıl uyarlanacağına ilişkin reçeteler sunmaz. Orİ, Keetman ve onlardan sonra gelen Dr. egner bu uyarlama konusuna çok nem verir ve yardıma hazır danışman olarak iş birliği yaparlardı. OS i uygularken ğrencilerin eğitim seviyesi değil daha çok ğretmenin pedago ik yeteneği ve becerisi belirleyicidir. Schulwerk biriktirilmiş bilgi üstüne değil çocukların doğal yeteneği üzerine inşa eder C il rens re, yani kendi y relerinden geleneksel şarkılar, hareket oyunları, hik yeler ve danslar kullanır. Bundan yola çıkarak müzikal, s zel ve hareket materyalini kullanabilirler ve bunu hem geleneksel, hem de yaratıcı şekilde kendi sunumlarına d nüştürebilirler. ok basit algılarla da müzik yapılabileceğini ğretirler. Bunun dışında çocuklar duyarlılığı, itinayı, işbirliğini, sorumluluğu ve makul uyumu benimserler. Schulwerk belki harika çocukları eğitmek için en iyi y ntem değildir ancak bütünsel, oyunla, yaratıcı yolla genç ve yaşlı insanları, zellikle de zel gereksinimi olan ve hasta kişileri, bedensel, ruhsal, zihinsel, sosyal ve sanatsal olarak geliştirmek için en iyi y ntemdir. Orİ-Schulwerk kelimenin tam anlamıyla dahil edicidir. Bunun için ise, daha nce de vurgulandığı gibi, ncelikle çocukların ilgisini çekmeyi başarabilen, oyundan keyif almalarını ve zgüvenlerini destekleyen olağanüstü ğretmenler gereklidir. ocuklar sadece taklit etmek ve ezberlemek zorunda olmadıklarını, kendileri keşfedip şekillendirebileceklerini fark eder etmez, yaptıklarıyla kabul edilip değer verildiğini hissettikleri andan itibaren yol açıktır. Türkiye de ortalama günde dört saat internette olan 38 milyon aktif kullanıcı var. Televizyon dahil, bu medya tüketimi ruhsal gelişimi nasıl etkiler? Televizyon programları özellikle çocuklar için Orff bağlamında olumlu bir gelişmeyi destekleyebilir mi? Çocuklar için hazırlanan müzik oyun uygulamalarını nasıl değerlendiriyorsunuz? 9

10 Bu konu hakkında birçok meslek uzmanı ve bilim adamı tarafından yazılar yazıldı. Sizin de bahsettiğiniz gibi ve her alanda olduğu üzere, her şeyin iyi ve k tü tara arı olduğu kesin. Ben şahsen bunların tehlikesini ncelikle doğrudan iletişim yerine sahte iletişimin dayatılması olarak g rüyorum. Bir arkadaşa gerçekten yakın olmak yerine acebook arkadaşınız oluyor. Ama birine ihtiyacınız olduğunda hangisi yanınızda Kiminle sohbet ediyorsunuz, kiminle müzik yapıp kiminle oynuyorsunuz Japonya da medya bağımlısı gençlere, içinde müzik ve dansın da kullanıldığı terapi formları uygulanıyor. Salzburg niversitesi Carl Orİ Enstitüsü mezunları da bu alanda çalışıyorlar. edyanın gelişimini durdurmak mümkün mü bilemiyorum. Ama gerçek şu ki, oldukça belirgin ilgi alanları olan spor, müzik, dil olsun ya da her ne olursa olsun çocuklar ve gençlerin medya bağımlısı olma yatkınlığının daha az olduğu kanıtlandı. Cep telefonları ile de beste yapılabilir eğer ğretmen bu konuda yeterince becerikliyse ve sonra yavaşça başka tınılara y nlendirilebilirler. iyatro oyununu ya da dansları youtube da sadece seyretmek yerine, kendilerini kaydedip birbirlerine g sterebilirler ve sonrasında yapılanı birlikte değerlendirme sonucunda bununla da zgüven kazanabilirler. arklı müzik ve sanat formlarını g stermek için, çocukların ve gençlerin ufkunu genişletmek adına tabii ki televizyon, youtube vb. kullanılabilir. edago ik olarak bunun anlamı onların ilgisini o an bulundukları yerden alıp başka bir şeye ilgilerini uyandırmaktır. Bütün bunlar kolay değil, ğretmen sınıfının dünyasına ve onun tekniklerine h kim olabilmelidir. edago i eğitimi veren hangi yüksek okulda bunları ğrenebilirsiniz Birlikte canlı müzik yapmak gerçek ve çok tatmin edici bir birliktir ama bu deneyimi yaşamamış kişi buna ilgi g stermez. Birlik olmayı bazen ğrenmek gerekir. Türk eğitim sistemi öğrencilerden halen yüksek ölçüde ezberlemeyi talep ediyor. Ayrıca sistem kişisel güçlü yanları geliştirmeye yönelik değil. Öğretmenler deneyim ve yapım odaklı ders ağını nasıl genişletebilirler? Çocuk ve gençlerin bireyselliklerini geliştirmek ve özel becerilerini kuvvetlendirmek için hangi önlemler alınabilir? Eğer bir toplum sorumluluk sahibi, kendi başına düşünebilen ve açık bireyler, yani problemleri fark edip bunların ç zümü üzerinde çalışabilen, sosyal hayata anga e olabilen, mutlu ve tatmink r bir yaşama nem veren insanlar istiyorsa eğitim sistemini de buna uygun olarak düzenlemelidir. Bunu yapmanın tabii ki birçok yolu var. yi bir ğretmenin elinde Orİ-Schulwerk bu sürece değerli katkılarda bulunabilir. Yaşamımıza derinlik ve anlam katan bir şey olarak sanattan zevk almayı, bağımsızlığı ve birlikteliği, sorumluluğu ve düzeni, sadeliğin netliğini ve çeşitliliğin mucizesini, birbirine karşı değil birlikte yaşamayı ğretir hayal gücünü ve oluşturma arzusunu güçlendirir sanatsal araçlarda beceriler ve basit teknikleri aktarır kendi geleneğinin değerini anlatır ve yeninin bulunmasına cesaret verir. Sizin şairiniz zım Hikmet bir şiirinde düşüncelerini harika bir şekilde dile getirmiş: a amak ir a a gi i tek e r e ir rman gi i kar e esine u asret i im Estetik eğitimi alanında Orİ-Schulwerk pedago isinin yaratmak istediği etki de zaten budur. Eğitim bilimleri ve psikolo i araştırmaları g stermiştir ki ezberlemek, ğretmen odaklı yüz yüze yapılan ders ve bütün bu eski metotlar kendi başına düşünebilmeyi, problemi yenileyerek ç zmeyi, sosyal hayata anga e olmayı vb. sağlamıyor. edagogların bunu biliyor olmaları yeterli değil. Kendilerini gerekli geliştirme seminerleri ile yenileyerek deneyimlerini ğrencilerinin algılama kapasitelerine g re zenginleştirmeleri son derece nemlidir. SÖYLEŞİ: GÜHER & SÜHER PEKİNEL Güntherschule Schulwerk Günümüzde erken müzik eğitiminde dünyanın birçok yerinde tanınan ve uygulanan Orff yaklaşımı (Orff-Schulwerk), 1924 yılında Güntherschule de oluşum ve gelişim sürecine başladığında çocuklara değil dansçılara hitap ediyordu. Güntherschule içinde jimnastik, ritim, müzik ve dans gibi branşları kapsayan ve bunların sentezinden oluşacak dinamik ve tiyatral sahne performanslarının yapılacağı bir eğitim merkezi olarak tasarlandı. Güntherschule nin oluşumu 20. yüzyılın başlarında ortaya çıkan Yeni Dans Hareketi (Neue Tanzbewegung) akımından bağımsız düşünülmemelidir. Özellikle 20 li yıllar, Almanya da genç jenerasyonun bedene, spora, jimnastiğe ve dansa farklı bir hassasiyet geliştirdiği bir dönemdi. Jasquez Dalcroze un Ritim ve Müzik Enstitüsü bu yeni yaklaşımların oluşmasına uygun bir zemin hazırlamıştı. Rudolf van Laban ve Mary Wigman ise anti-akademik bir dans türü olan dışavurumcu dansı (Ausdrucktanz) yaratmışlardı. Carl Orff ve Dorothee Günther in oluşturduğu Güntherschule işte böyle bir kültürel zeminde kurulan birçok dans ve jimnastik okulundan biriydi. Orff burada, formal müzik bilgisi olmayan genç dansçıları topluluk performanslarında müziği derhal dansın içine dahil edebilecek ve belirli melodik/armonik taslaklar doğrultusunda doğaçlama yapabilecek bir duruma getirmek için pedagojik bir yaklaşım geliştirdi. Zira Güntherschule, hareket ile müziğin eşzamanlı olarak ortaya çıkması ve birbirini tamamlaması fikrini esas alıyordu. Bu ikisini birleştirecek asıl etmen de ritimdi. Nitekim Orff un tiyatroda çalıştığı dönem şarkıcı, aktör, dansçı ve müzisyen çemberinde eksikliğini en çok hissettiği olgu güçlü bir ritim farkındalığıydı. Bu nedenle de çoğunluğu ksilofon, çan, timbal gibi kolay başa çıkılacak ve ritmik vuruş özellikleri ağır basan çalgılar kullandılar. Bunlardan bazıları Ortaçağ a ait bazıları da burada kullanılmak üzere icat edilmiş çalgılardı. Yapılan müziğe gelince... Doğaçlama ve yaratıcılık Orff-Schulwerk in ana fikriydi. Tıpkı dansta olduğu gibi müzik de yalınlaştırılmalıydı. Bu nedenle bolca halk şarkısı kullanıldı. Fakat asıl hedeflenen, öğrencilerin kendi danslarına kendi ürettikleri müzik ile eşlik edebilecekleri bir seviyeye ulaşmasıydı. Topluluk performanslarında dansçılar aynı zamanda kendi kendilerinin orkestrasıydılar. Dansçılar ve enstürman çalanlar zaman zaman yer değiştiriyor, bazı çalgı çalanlar da koreografinin içine dahil ediliyordu. Burada ilave edilmelidir ki, içinde jestin, müziğin ve şiirsel dilin iç içe geçtiği bu tiyatral gösterilerin asıl fikir kaynağı ekspresyonist dans değil, Antik Yunan tragedyasıydı. Orff un Batı nın Hıristiyanlık öncesi kökenlerine olan ilgisi yalnız pedagojik yaklaşımında değil bestecilik stilinde de belirleyici bir unsur olarak ortaya çıkmıştır. Orff-Schulwerk in 1930 da basılan ilk edisyonu bu dans okulunda yapılan çalışmaların ve performansların kaydedilmesinden oluşmuştu. Bunun çocuklar üzerinde denenmesi ancak 1948 de Bavyera Radyosu bir çocuk programı için Orff tan birkaç müzik yazmasını istedikten sonra gerçekleşti. Burada, Orff daha önce genç dansçı kitlesine hitap eden Schulwerk te neyin eksik olduğunu keşfedecekti: şarkı ve söz. Doğal olarak bir çocuğun müzik eğitimi sözle başlayacak, ezgi sözün aracılığıyla ortaya çıkacaktı. Bu radyoda yapılan çalışmaların ardından 5 sayılık Müsik für Kinder ortaya çıktı. Aylin Yılmaz (Bilkent Üniversitesi Müzik ve Sahne Sanatları Bölümü Müzikoloji Yüksek Lisans Öğrencisi) 10 Türkiye de Müzik Eğitimi ve Orff Yaklaşımı

11 Prof. Ulrşke E. Jungmaşr den proje üzerşne kapsamlı bşr değerlendşrme Anadolu Müzşk Eğştşmş İyşlefitşrme Projesş Güher ve Süher ekinel tarafından başlatılan ve yılından itibaren bizimle birlikte yürütülen Ana dolu Müz k t m şy leıt rme Projes için ill Eğitim Bakanlığı nı ikna etmek ve gerekli finansal desteği sağlamak neredeyse aşılması imk nsız gibi g rünen bir güçlük oluşturuyordu. B yle bir amaç için ürkiye Orİ-Schulwerk erkezi doğru ortaktı: erekli olan bilgiye sahip olmanın yanında eğitmen eğitimi kurslarının organizasyonu konusunda da rakipsiz bir deneyime sahiplerdi. Yıllardan beri bu konuyla ilgilenen ğretmenlere bilgi ve profesyonel gelişimlerine katkıda bulunacak kurslar sunabilmek için çaba g stermekteydi. Yüzlerce eğitmen bugüne kadar bu çalışmalardan faydalanabildi. Orİ-Schulwerk Eğitim ve Danışmanlık erkezi için ekineller in girişimi çok nemli bir adımdı. Dünyaca ünlü iki sanatçı ğretmenlerin gelişimi için sorumluluk üstleniyor, Orİ erkezi ile iletişime geçiyor, işbirliği yapmak istiyor ve hem sanatsal otorite olmaları ve hem de sahip oldukları ün sayesinde ğretmenlerin pedago ik çalışmalarını ve bu yolla da çocukların sanatsal eğitimini destekliyorlardı. Benim ekinel Kardeşler ile işbirliğim yılı Eylül ünde Boğaziçi niversitesi nin Karadeniz kıyısındaki yerleşkesinde gerçekleşen ilk kurs ile başladı. Süher ekinel ilk akşam katılımcıları selamladı ve sonunda bu ilk kurs gerçekleşene kadar yapılan uzun soluklu ve yorucu n hazırlık çalışmalarından bahsetti. Orada halka şeklinde meraklı yüzler ve dikkatli insanlar beklenti içinde oturuyorlardı. atoş Auernig kendi açısından ve ürkiye Orİ-Schulwerk erkezi nin nemsediği konuları açıkladı. Son b lümde ise katılımcıların kendilerini tanıtmaları ve çalışma alanları hakkında kısa bilgiler vermeleri istendi. Katılımcıların çoğu üç yaşından on beş yaşına kadar olan çocuk ve gençlerle çalışan müzik ğretmenleriydi. Sadece birkaçı, anaokulu sınıf ğretmeniydi. ill Eğitim Bakanlığı nın vermiş olduğu yaklaşık kişilik bir listeden seçilmişlerdi. oğunluğu stanbul dan olmakla birlikte zmir, Ankara, Bursa, ersin, ardin, rabzon, aziantep ve ırnak tan da katılanlar vardı. üher ekinel in normalde bir dersin akışının nasıl olduğunu sorması üzerine yorumlar çığ gibi arttı: Katılımcılar dersi işlemeye y nelik tam bir konsept bulunmadığından, bilgi içeriklerinin yetersizliğinden ve kendini işine adamış ğretmenlerin k tü ve geleneksel eğitim karşısında gittikçe daha fazla arayış içinde olduklarından bahsettiler. nsandan çok y nlü talepte bulunan bireye ve eyleme y nelik bir pedago i s z konusudur. üzik ve dans insanı tüm antropolo ik boyutlarıyla psikomotor, duygusal, bilişsel ve sosyal olarak içine alır. üzik yapan/dans eden insan üretim, yeniden üretim, alıntı ve yansıtma gibi çok değişik çalışmalarda kendi yaratıcı kişiliğini ve birlikte oluşturma becerisini g rür. Orff-Schulwerk Hareketten Müzik Yapmaya Orff-Schulwerk müziğe bütünsel yönlendirici girişimi ile katılımcılara dersleri için umdukları desteği verebilir mi? Orff-Schulwerk her evresinde kendi kendini geliştirmeyi teşvik eder. Bu aynı zamanda bir ülkenin kültür zenginliğinin yapılan çalışmalara akması veya daha doğrusu çalışmaların çıkış noktasının bu zenginlik olması anlamına gelir. Orff-Schulwerk in hedefi müzik yaptırarak öğrenciyi aktif kılmaktır. Özellikle sanata yatkın, enerjik, hareketten keyif alan kişilere hitap eder, sadece belli kalıplarla çalışmaya önem veren eğitmenlere Orff-Schulwerk anlayışında Müzik ve Hareket Eğitimi çok da fazla hoşnutluk sağlamayacaktır. Şarkılar, dizeler, metinler ve çalma parçalarından oluşan Orff-Schulwerk. Musik für Kinder (Orff-Schulwerk. Çocuklar için Müzik) kitapları ders içeriği için bir yol gösterici olabilir; seçilen bazı parçalar dersin akışına bir model olarak dahil edilebilir, bu parçalar üzerinde özellikle elementer müzik cümle yapısı teknikleri üzerinde çalışılabilir. Tabii ki ses sahasının sistematiği, üretilişi ve geliştirilmesi bu parçalarda gözlemlenebilir ama tek başına dersin temelini oluşturamazlar. Orff-Schulwerk çalışmalarında sanatsal ifade olanağı bulan her zaman geçerli ve bütün dünyada kabul gören varsayımlar birçok farklı ülkede uygulanmaktadır. Geçerli olan hareketten yola çıkarak müzik eğitimi ve ikisinin ortak kökü olan ritmi oluşturmak. Orff, müzik ve hareket bütünlüğünün genç insanlarda gayret sarf edilerek yeniden oluşturulması gerektiğinden, küçük çocuklarda ise doğal olarak var olduğundan yola çıkmıştır. Bu gerçek çalışmalarının anahtarı olmuştur. Hareket, şarkı söyleme ve oyun çocuğun yapısına uygun bir müzik eğitimi için gerekli bütünlüğü oluşturur. Bunun yanında öncelikle insan ve kişilik eğitimine de katkısı olmalıdır. Ancak bu hedefe bugün de yalnız özel sunuş formları ile ulaşılabilir. Bedenle yakından ilgili, hareket odaklı sunuş formları ancak pratik yapılarak kazanılabilir, yani yaşayarak öğrenilmelidir. Birçok ülkede başarılı çalışmalar yayınlanarak belgelendi. Ancak bağlayıcı ön koşullar, canlılığı koruma, hep akış halinde olma temel düşüncesi ile çakışacaktı. Bu açık anlayış, prensipleri ve temel duruşları tanımlayabilir ama buna rağmen kişisel gelişim için yeterli hareket alanı hep olmalıdır. 11

12 Her ne kadar Carl Orİ a g re kendine ait olanı bulma ve keşfetme, akıcı olarak oluşan ve geçici olan n planda olsa da şekil verilen form, kişisel g rüşün yerleşmesi de hep nemlidir. Bunlar kendinin bulduğu şarkı, grup ile birlikte ya da kişisel yaratılan hareket, dans formu, çalgı parçası, kendi üretimi olan herhangi bir şeydir. Bir bütün olarak hareket, konuşma/şarkı söyleme ve müzik yapma S z, müzik ve dans içsel hareketin, insanın bireysel iç ritminin, yürek ve nabız atışının bireysel sanatsal ifade biçimi olarak g rülür. Konuşma, müzik ve dans bu iç ritimden çıkmıştır. Ancak insan aynı zamanda başka insanlarla etkileşim içinde salınma yeteneğine de sahiptir, bu zellik grup çalışmasının belirleyicisidir. Bunun dışında dans, s z/şarkı ve müzik eğitsel anlamda birbirini tamamlayan ve birçok disiplini birden kapsayan çalışma sahalarıdır. Elementer yaratıya olanak sağlayan çalgılar Küçük vurmalılar ve davullar, ksilofonlar gibi basit çalgılar içsel hareketlerin doğrudan tınıya d nüştürülmesine olanak sağlar. Bu çalgılar insanın kendini ifade etmesine yarayan organları gibidir hem grup içinde müzik yapmak için hem de bireysel doğaçlama ve beste yapmak için kullanılırlar. Doğaçlama rizikosu Doğaçlamada insanın kendi buluşu ve icadı uygun teknik ve donanımla bir araya gelerek sanatsal yaratıcı ifadesini bulur. Her doğaçlama bir rizikodur: Kendi içinde olanı müzik ve dans yoluyla ortaya çıkarmak, ifade etmektir. Sosyal güvenlik ve esenlik, yapabilmekle yapamamak arasındaki sınırı ğrenip tanımanın ve b ylece kendi yeteneğini geliştirmenin n koşuludur. Birlikte ve birbirinden öğrenme üzik ve Hareket Eğitimi bir grup içinde gerçekleşir. Bilgi aktarımı ve kişilik gibi ilişki seviyesinin de gelişimi ğrenci ile ğrenci arasında ve ğrenci ile ğretmen arasında oluşan sürekli alış-veriş sayesinde gerçekleşir. ğretmen de hep ğrencilerinden ğrenen durumundadır. Kompozisyon, yaratma-estetik zenginleşme ve kişisel görüşün oluşması Daha ilk seminerde bile müzik ğretmenleri yeni şeyler denemeye ilişkin ne kadar istekli olduklarını belli ettiler. Oyundan, hareketten keyif almaları, merakları, anga manları, tını estleri ve vurmalı çalgıları çalmaya katılımları şaşırtıcıydı. abii ki bütün katılımcıların müzik eğitimi almış, eğitimleri sırasında konularında bilgi edinmiş oldukları g rülüyordu. ek n ve grup çalışmalarına ilişkin alıştırmalarla kendi hareket moti erini bulma, kurallar koyma, bunun yanında yol g sterilerek hareket moti erine bir amaca y nelik y n ve dinamik katma konusunda cesaretlendirildiler. Buradan ritmik metinler elde edildi, bunlar ise çalgılar ile üretim yapmanın temelini oluşturdu. Hareket, konuşma, el çırpma, beden perküsyonunun kullanımından vurmalı çalgılarla küçük müzikal formlara ulaşıldı, daha sonra rondo formu oluşturuldu ve bu da kendi doğaçlamaları ile geliştirildi. ok y nlü rnekler ele alındı: müzik parçaları çalışıldı, hareket formları bulundu, şarkılar canlandırıldı, lçülü metinler oluşturuldu, bir resimli hik ye kitabı spontane anlatım formundan müzikal, s zlü ve danslı bir sunum oluşturmaya ilham kaynağı oldu. Katılımcıların Camille Saint-Sa ns ın Ha - anlar arna alı ndan Ak ar um müziği ile uyguladıkları hareket sunumu, belki de kullanılan kayıt üher ve Süher ekinel in yorumları olduğu için en etkili olanıydı. Katılımcıla- Orff-Schulwerk te Elementer nosyonu Schulwerk in temel nosyonu, yapılan eylemlerin yalınlığında yatar. İngilizce elemental (elementer) kelimesiyle ifade edilen bu kavram müzik, söz ve dansa, yani, tüm bu büyük sanat formlarının mümkün olabilecek en temel seviyesi, başlangıç noktası na atfedilebilir. Eğer sanat entellektüel ise, yani zihinsel bir eylemle yoğrulmuşsa, buradaki yalın elemental kelimesiyle anlatılmak istenen pre-entellektüel olabilir ancak. Böylece müzik karmaşık ve büyük formlardan bilinçli olarak kaçınır Temel kavramlara dayanan tekrarlı yapılar, minyatür rondolar, ostinatolar içerecektir. Müzik daima hareket, dans ve konuşmayla iç içedir; salt müzik düşüncesinden uzak durulur. Bunları bir arada tutan kinetik unsur ise ritimdir. Orff kendi müzikal stilinde de elementer fikrini öyle bir estetik boyuta taşır ki, bu onun romantik gelenekle arasına çektiği keskin bir çizgi olarak belirir. Onun müziğinde Batının son birkaç yüzyıllık gelişimini inkâr edercesine ritmik, melodik, armonik ve yapısal prosedürler kasıtlı bir basitlik gözetirmiş gibi görünür. Burada amaçlanan müziğin en yalın ifadesine ulaşmaktır. Orff bu özelliğiyle sadece 18. Yüzyıl sonrası Batı geleneğiyle değil kendi döneminin stil ve akımlarıyla da arasına mesafe koyar. Orff un Carmina Burana dan sonra yazdığı tüm yapıtları Antik Yunan temalı sahne müzikleridir. Burada öne çıkan özellik dans, kurgu ve konuşmanın müzik ile bütünleştirilmesidir. Böylece dramatik içerik öznel ifadeler yerine tutarlı bir nesnelliğe yer verir. Bu doğrultuda müzik de diğer elementler gibi yalınlaştırılarak işlevsel bir boyuta taşınmış böylelikle drama ile bütünleşebilmiştir. Aylin Yılmaz (Bilkent Üniversitesi Müzik ve Sahne Sanatları Bölümü Müzikoloji Yüksek Lisans Öğrencisi) 12 Türkiye de Müzik Eğitimi ve Orff Yaklaşımı

13 rın bulduğu ç zümlerdeki çeşitlilik ve yoğunluk oradaki herkesi hayrete düşürdü. Bu zel kursun konularının seçiminde tabii ki Orİ- Schulwerk in temelinin ve bu tarz çalışmanın karakteristik zelliğinin ortaya çıkarılması beklentisi belirleyici ve bağlayıcı oldu. Katılımcılar yaratıcılıklarını, dışarı taşan hareket etme arzularını yeniden keşfedebilmeli ve oluşuma aktif olarak katılabilmeliydiler. Bundan te en baştan beri konunun verilme düzleminin de bilincinde olmalıydılar. Yani burada da farklı alanlarda çalışma yapmak gerekliydi. Katılımcılar bir yandan doğrudan sürece katılmalıydılar çünkü kişisel katkıları, parlak ffkirleri, itkilere verdikleri çoğunlukla bilinçsiz tepkiler dersin akışına dahil edilip bütün oluşum ve çalışma sürecini etkiler. Ancak aynı zamanda konulara ve çalışma alanlarına ilişkin didaktik bilgiler, metotlar ve yaklaşım tarzı, zel veriliş y ntemleri yukarıya bkz. anlaşılır, şeiaf ve bilinçli hale getirilmeliydi. Katılımcılar bağımsız olarak kendilerini geliştirme yukarıya bkz. anlamında kendi kendilerine konular oluşturabilir hale gelmeliydiler. Bu nedenle uygulama yapılan her birimin sonunda detaylı bir geri bildirim ve irdeleme yapıldı ve yapılmalı, çalışma sırasında verilen itkiler yeniden hatırlanmalı, katılımcıların bu tarz itkilere verdikleri tepki ve katkıların farkına varmaları sağlanmalı ve hepsinden nemlisi konunun gelişiminde, aşamalarında ne şekilde s z sahibi oldukları g sterilmeli. Katılımcıların dikkatini sürekli bu zel ğretme biçimine y nlendirmek üzere onlara verilen g revlerin aşamalarının ve itkilerin mantığı detaylı olarak açıklanmalı. Bunlar çoğu zaman bulunan ç zümü iyileştirmeye y nelik kısa yorumlar, küçük ffkir vermelerdir ortaya çıkan ara ç zümler yine konunun geliştirilmesini tetikleyici olabilir. eleneksel müzik dersinde gerekli olan bilişsel becerilerin nota bilgisi, gam bilgisi, ses şemaları, armonik diziler, cümle ve hız işaretleri vb. yanında Orİ-Schulwerk te zellikle nemli olan beceriler vardır. rneğin genel algılama, hareket ve hareket belleği, dans teknikleri, müzik ve dansta doğaçlama, müzikal bellek, müzik cümlelerini algılama, mek n bilinci, yakınuzak algılaması ve daha birçok farklı beceri gibi... Konular için i aktik in irgeme bağlamında bedene dayalı bir çalışmanın belirleyicisi olan yollar bulunmalıdır: bir konu hareket yolu ile nasıl ele alınmalı ki nce beden ve bu yolla bütün duyular bir melodiyi, parçanın hızını, farklı ritimleri deneyimlesin ve kavrasın Konuların sadece di ital ve sanal olarak değil rneksel bütünlüğü ile deneyimlenmesine olanak tanıyan hik yeler, hayal gücünü uyaran resimler var mı Yukarıda da açıklandığı gibi Orİ-Schulwerk ile yapılan çalışmalar insana dairdir, yani şahsi pedago i ile ilgilidir. nsanları kendi aktivitelerinden yola çıkarak anlar. Antropolog ve düşünür Arnold ehlen gerçekleri -yani bizi çevreleyen her şeyiancak onunla pratik anlamda meşgul olduğumuz ya da duyularımızın birçoğunun içinden geçirdiğimiz, onun çok anlamlılığını açıklayabildiğimizde anlayıp benimseyebileceğimize inanırdı k lrike E. Jungmair, Das lementare. Araştırma, oynama, alıştırma yapma, doğaçlama, yaratma, besteleme -yani değişken çok y nlü davranış biçimleriyle- çocuklar, hatt yetişkinler içerikleri içselleştirir ve kendi deneyim sermayelerine d nüştürebilirler. Bunun anlamı şudur: Herhangi bir durumdaki tek tek eriler kişiler tarafından kendi zel tarzlarınca algılanır ve ğrenme yapısı gibi bir şey ortaya çıkar. Buna g re deneyim deyince bilgilerin toplanıp, biriktirilip kaydedilmesi değil deneyim yapısına kişinin kaydedilmesi anlaşılmalıdır. Kişinin zellikleri, kişiliği ne kadar şekillenmiş ise ka rama a ı da o kadar büyüktür. Deneyimler kişinin içine süzülür, onunla rtüşür ve ona ait, kişisel hale gelir. Erken çocukluk d neminde genetik olarak programlanmış çeşitli gelişim olanaklarını mümkün kılan bir sinaptik sinir hücrelerine dair ilişki ve bağlantı arz fazlalığı mevcuttur. Aşağı yukarı ergenlik d nemine kadar kullanma ya da ihmal etme sonucunda asıl işlevsel bağlantılar, n ron yapıları kalıcı olarak netleşir. Bir kültürdeki değerler bu yolla ğrenme anlayışını belirler, beyni yapılandırır. Yukarıda anılan n veriler, dersi, ğrencilerin kendi deneyimlerini yapabilecekleri, kendi ğrenim yapılarını geliştirebilecekleri şekilde organize edebilme becerisini gerekli kılar. Demek ki pedagoglar çoğunluğun uyarılması için çok değerlikli durumlar oluşturmalı, değişken davranış formları planlamalı, bunları sadece müzikal üretim bağlamında g rmemeli, kişisel deneyim ve d nüşümleri kendi ğrenme materyaline d nüştürme ve yansıtmaya y nelik tertipler ve düzenlemeler yaratmalıdır. Anadolu Orİ ro esi henüz sonuçlanmadı. Yapılan ders saati sonunda katılımcılar çok y nlü neriler deneyimlediler, kendi sunumlarını ürettiler ve kendi yaratıcı ç zümlerine y nlendirildiler. alışma alanlarının bir zeti, katılımcıların ğrencileri ile yeni deneyimler toplayabilmek için bu nerileri kendi çalışmalarına aktarmalarını kolaylaştırabilir. Seminerlerdeki aktif ve tutkulu katılım bu konuda bana ümit veriyor ancak birçok soru henüz cevapsız ve yapılacak daha çok şey var. Orİ- Schulwerk ğretmenleri insan e itimi için gayret g stermeliler, ğretmenler kendileri profesyonelliği hede emeliler ve kendileri sanatsal bir uru geliştirmeyi istemeliler. Bu anlamda işimiz zaten asla bitmiş olmayacaktır ALMANCADAN ÇEVİREN: FATOŞ CÜMBÜŞ AUERNİG 13

14 Güher ve Süher Pekşnel Anadolu Orff Projesş nş anlatıyor Bşrşncş yılın sonunda tam 10 bşn çocuğa ulafiıldı Anadolu da Müzik Eğitimini İyileştirme Projesi nin başlangıcını anlatabilir misiniz? da E L de bir müzik b lümü kurduktan sonra ürkiye deki müzik eğitiminin büyük sorunlarını bizzat yaşayarak, sistemin güncellemesi için girişimde bulunmaya karar verdik. zun yıllar yurt dışında çeşitli ülkelerde yaşamış ve müzik dersine değişik şekillerde entegre edilmiş Orİ sistemi ile tanışmıştık. ürkiye deki müzik eğitiminin durumunu araştırmak üzere Carl Orİ-Schulwerk eğitim ve danışmanlık kurslarını inceledik. Bilindiği gibi Orİ eğitim sistemi tüm dünyada kabul edilen ve uygulanan bir metottur. Amacı tüm sanat dallarından yararlanarak, insanın içinde zaten var olan yaratıcı güçleri ve değişik nemli sosyal ve psikolo ik paylaşımları ritim, dans ve dili kullanarak açığa çıkartmasıdır. Orİ eğitimi insan değerleri bir bütün olarak işler. lkemizde en çok Carmina Burana adlı eseri ile tanınan Carl Orİ, nemli ürk besteci erit üzün e ünih Akademisi nde ders vermekle kalmayıp, üzün ün eserinin ilk seslendirilerinin ünih ilarmoni tarafından yapılmasına destek olmuştur. Carl Orİ un ürkiye ye hediye ettiği, kendi geliştirdiği çok sayıda çalgısı, ilk kez - yıllarında müzisyen uzaier Arkan tarafından ve Ankara aarif Kole i nin şimdiki ED başındaki ümtaz arhan ın iş birliğiyle getirilmiş, ancak yetersiz altyapı nedeniyle gerekli etki yaratılamamıştır. Carl Orİ sisteminin kalıcı olabilmesi için mevcut sisteme entegre edilmesi gerekmektedir. Bir çocuğun yeteneklerinin doğal ve hızlı şekilde geliştiği ve dolayısıyla yaratıcılık ve duygusal zek nın oturtulabileceği en verimli yaş aralığı ile arasıdır. Bilimsel verilere g re, bu yaş aralığındaki çocukların algılama kapasitesi normal insanlarınkinin iki buçuk katıdır. Bu sebeple okul ncesi d nemde başlaması gereken müzik eğitimi, çocuğun müzikle ilgili bilgi ve becerilerini doğrudan etkileyecektir. Bu, üzerinde dikkat ve titizlikle durulması gereken bir konudur. Okul ncesi eğitimin bir boyutu olan sanat eğitimi içerisinde müzik çok nemli bir yere sahiptir. Okul ncesi eğitimde müzik eğitiminin amaçları, çocukların bilişsel, duygusal, devinişsel ve sosyal gelişimlerine yardımcı olmak, çok y nlü bireyler yetiştirme vizyonu ile duygu, düşünce ve izlenimlerini estetik bir anlatım dili olan müzikle ifade etmelerini sağlamak, çocukta var olan yaratıcılığı ortaya çıkarmak ve ana dilin daha hızlı gelişimini sağlayarak onları temel eğitime hazırlamaktır. zetlediğimiz veri ve düşüncelerimiz doğrultusunda, da, Orİ eğitim sisteminin ürkiye de tüm okullarda genel müzik dersleri kapsamında uygulanabilmesini sağlamak üzere, ürkiye Orİ-Schulwerk erkezi ile birlikte verimli bir çalışma içinde Anadolu da üzik Eğitimini yileştirme ro esi ni geliştirdik. Bu pro e ile ill Eğitim Bakanlığı na EB başvurduk ve EB ile Anadolu iyileştirme pro esini gerçekleştirmek üzere,.. tarihinde bir protokol imzaladık. S z konusu eğitim pilot ilde stanbul, Ankara, Antalya, zmir, ersin, Bursa, rabzon, aziantep, ardin anaokulları ile ilk ğretim sını arında uygulandı. ro enin temel yapılandırması, yürütmesi ve sponsorluğu tarafımızdan üstlenildi. ürkiye Orİ-Schulwerk erkezi, rof. Jungmair ile birlikte çok iyi bir çalışma programı oluşturdu ve uyguladı. EB katılımcıların. ve. etapta tekrar gelebilmeleri için, konaklama hizmetlerini üstlendi. Bu da pro enin devamı için ciddi bir yardımdı. Bu projenin ilk safhasında ve değişik aşamalarında ne gibi gelişmeler sağlandı? ro enin n hazırlık aşamasında hocaların bulunduğu okullarda müzik dersleri haftada saate çıkartıldı, aileler bilgilendirildi, katılımları teşvik edildi ve ğretmenlere ek eğitim verilmeye başlandı. pilot ilden bakanlık tarafından nerilen ğretmenden ğretmen seçildi ve Boğaziçi niversitesi tesislerinde gün boyunca tüm gün ve akabinde zel ALE okullarındaki ürkiye Orİ-Schulwerk erkezi nde ayrı buluşma seminerlerinde eğitim g rdüler. Bu eğitim Salzburg ozarteum Orİ Enstitüsü nün eski başkan yardımcısı, rof. Jungmair tarafından bizzat y netildi.. yılın sonunda. çocuğa ulaşıldı. ilot pro e kapsamında eğitim verilen ğretmenin okullarında müdürler de g revlendirilerek müzik sınıf odaları açıldı ve yıldır durdurulmuş olan müzik eğitimi, ğrencilerinin coşkulu tepkileri sonucunda, sını arda tekrar yerini buldu. üdürlerle bizzat iletişime geçerek, oluşan problemleri ğretmenlerle birlikte c zdük. EB dersleri denetledi ve pro e kapsamında okullara daha çok müzik ğretmeni atayacağını açıkladı. Proje bugün itibari ile hangi aşamadadır? ro e kapsamında eğitim alan eğitmenler, seçildikleri okullarında halen ders vermekte ve daha seyrek olsa da Orİ-Shulwerk erkezi nin ilerletme seminerlerine katılmaktadırlar. den itibaren EB kadrosunda sürekli değişen bakanlar ve müdürler sebebiyle pro e maalesef duraklama konumuna gelmiş, Dr. e at. Eczacıbaşı akfı nın Carl Orİ eğitimine ilgi duyması sonucu, sponsor bularak devamlılık kazanmış yeni kapıların açılmasına vesile olunmuştur. akfın b yle bir pro- eye destek vermesi çok sevindiricidir. te yandan pro emiz kapsamında yetiştirilmiş olan ğretmenler her ne kadar g revlerini sürdürseler de eğitimin devam edebilmesi ve Anado- 14 Türkiye de Müzik Eğitimi ve Orff Yaklaşımı

15 lu da okullara yayılması için ifade ettiğimiz gibi üniversitelerde müzik b lümlerine Orİ sisteminin de entegre edilerek, sistemli bir biçimde kaliteli, işlerine adanmış eğitmenlerin yetiştirilmesi, eğitimin geleceği için son derece nemlidir. Türkiye deki Okul Öncesi Müzik Eğitimini nasıl değerlendiriyorsunuz? ürkiye de Okul ncesi üzik Eğitimi adı altında genelde sadece zel okullarda ve kreşlerde çocuklara koro, bireysel çalgı ve danslı ritim eğitimi verilmektedir. mut verici olmak ile birlikte, bu gelişim sadece zel eğitme açık olduğundan ihtiyacı karşılayacak nitelikte değildir. zellikle devlet okullarının anaokul ve ilkokullarında Orİ metodu uygulamasının gerçekleşmesi, gelecek nesillerin estetik ve sanatsal alt yapısının oluşturulmasını destekleyerek, müzik eğitiminin yanı sıra genel eğitimde de yeni kapılar açacaktır. üzik eğitiminde en çok nem taşıyan konu ise, Avrupa da olduğu gibi, müzik dersinin bunun için yetiştirilmiş bilgi ve birikim sahibi olan anaokulu ve ncesi hocaları tarafından verilmesidir. Bu projenin geleceği üzerine düşünceleriniz nedir? lk etapta bu pro enin devamının tüm ürkiye ye yayılabilmesi için, her h lük rda üniversitelere dağılması son derece nemlidir. Son olarak Eczacıbaşı akfı nın sponsorluğunu üstlenerek EB ile birlikte gerçekleştirdiği devlet okulunu kapsayan pilot pro esinin devamı hepimiz için ayrıca nemlidir. Süreç bir pro e olmaktan çıkıp müfredatın bir parçası haline gelmelidir. Bu süreci dünya genelinde incelediğimizde, uluslararası genel değerlendirme ve sınavlarda yıllardır birinci gelen inlandiya ğrencilerinin Orİ sistemi ile eğitimleri sonucu bu başarıyı g sterdikleri uluslararası eğitimciler tarafından bilinmektedir. inlandiya da okul ncesi eğitimde g rev yapan müzik ğretmenlerinin, üniversitelerin okul ncesi müzik ğretmenliği b lümlerinden mezun olmaları, ülkenin müzik eğitimindeki başarısının temel sebeplerinden birisidir. Bu lisans programında, temel müzik eğitimi ve okul ncesi müzik eğitimi derslerinin yanı sıra, ocuk elişim ve sikolo isi, ocuk Estetik Eğitimi, ocuk Edebiyatı, Drama, ocuk Korosu e iği, üzik-oyun-hareket ve üzik ve Dans dersleri dikkat çekmektedir. ürkiye de ise bu donananımla Okul ncesi üzik Eğitimcisi yetiştiren bir kurum, b lüm veya anabilim dalı dahi daha yeni oluşmaktadır. stelik müzik ğretmeni yetiştiren b lümlerde, konservatuvarlarda ve diğer müzik okullarında okul ncesi müzik eğitimine y nelik alan dersleri ve çocuklar için çok gerekli olan bilişsel gelişim psikolo isi eğitimini kapsayan dersler yetersizdir. Avrupa da olduğu gibi, sistemin yoğun olarak uygulanabilmesi için, Salzburg tan EB ve sponsor girişimiyle atanabilecek seçkin eğitmenin, kaliteli eğitimin kontrolünü sağlamak adına belirli seçkin üniversitelerde sistemin bazını oturtmak ve seminerler vermek üzere devreye girmesi kaçınılmazdır. rof. Jungmair in ns zünde değindiği üzere, geçmişte kendisi ve rof. Haselbach bu alanda en yüksek profilli eğitmenler olarak belirli üniversitelerde uzun yıllar verimli seminerler gerçekleştirmişlerdir. Daha nce de olduğu gibi ürkiye Orİ-Schulwerk erkezi nin de bu çalışmalara destek vermesi, arzu ederse üniversitelerin bir parçası olması Orİ eğitiminin gereken entegrasyonunu hızlandıracaktır. Bugünkü durumda, bu işe adanmış ve kaliteli bir eğitim sunan Orİ erkezi nin kendisine z kapasitesi dahilinde ürkiye yi kapsayacak ğretmen kadrosunu yetiştirebilmesi çok uzun bir süre gerektiriyor. O yüzden b yle bir y ntemle Anadolu da ihtiyaç duyulan çok daha fazla hocanın anaokullardan başlayarak tüm çocukları kapsayacak şekilde bu eğitimi verebilmesi mümkün olabilecektir. Dolayısıyla bundan sonraki aşamada Y K ün devreye girerek, şimdiye kadar stanbul armara, zmir Dokuz Eylül, azi ve Bolu zzet Baysal üniversitelerindeki müzik ğretmenliği anabilim dallarında Orİ eğitiminin müfredatın bir parçası olarak devam etmesini sağlaması son derece nemlidir. Bu sayede, ileride s z konusu eğitimin uygun g rülen diğer üniversitelerde de verilmesi mümkün olabilecektir. ürkiye Orff erkezi nin standardını ve gerekli ilerletme eğitim programlarını da g z nünde bulundurarak, üniversitelerden mezun olacak ğretmen adaylarının sadece en seçkinleri, yeni ğretmenlerin yetiştirilmesini de sağlayabileceklerdir. Bu ğretmenlerin Salzburg Orİ Enstitüsü ve değişik luslararası Yaz Kursları seminerlerine katılımlarının ayrıca faydalı olacağı g rüşündeyiz. Bunları konuşurken, devlet okullarında verilmesi gereken müzik eğitiminin müfredatın bir parçası olarak tekrar geri d nmesinin neminin bir kez daha altını çizmek isteriz. SÖYLEŞİ: SANAT DELİORMAN Güher ve Süher Pekinel Uluslararası çapta sıra dışı bir kariyere sahip olan piyano ikilisi Güher ve Süher Pekinel, çağımızın en seçkin orkestraları ve şefleri ile konserler vermekte ve Deutsche Grammophon, CBS, Teldec, Warner Classics, Chandos, Arthaus/Unitel gibi uluslararası kayıt markaları için ikili piyano literatürünün en önemli yapıtlarını kaydetmektedirler. Arthaus/Unitel tarafından 2014 te yayınlanan CD/DVD leri Zubin Mehta and Güher & Süher Pekinel in Concert, 2015 Alman Plak Eleştirmenleri Ödülü ne aday gösterilmiştir. Sanatçı kimliklerinin yanı sıra Pekineller üç değişik eğitim projesi yürütmektedirler. Okullardaki müzik eğitimini günümüz standartlarına taşıyan, kendilerine öz bir sistemi, 2006 yılından itibaren TEVİTÖL GS Pekinel - Müzik Bölümü nde uygulamalarının yanı sıra, sürdürdükleri Dünya Sahnelerinde Genç Müzisyenler projesi, profesyonel genç müzisyenlerin müzik eğitimi standardının uluslararası düzeye taşınabilmesini amaçlamaktadır. Avrupa nın önde gelen pedagoglarıyla eğitimlerini sürdürmek ve önemli uluslararası yarışmalarda yer almak üzere, burs ve kaliteli çalgı sağlanmakta olan genç müzisyenler, beş yıl içinde uluslararası yarışmalarda 7 birincilik ve 4 ikincilik ödülü kazanmışlardır. Pekineller üçüncü projelerinde 2010 yılından bu yana anaokulları ve ilkokullarda sürdürdükleri Orff-Schulwerk Müzik Eğitimi konseptinin okul müfredatına entegre edilmesini hedeflemektedir. 15

16 Türkşye Orff-Schulwerk Merkezş Müdürü Fatofi Cümbüfi Auernşg şle Türkşye de Orff eğştşmcşlşğş üzerşne sohbet ettşk Kefike konservatuvarlarımız Orff yaklafiımını daha çok benşmseseler Başlangıcından beri merkezde aktifsiniz, öyle değil mi? de ALE Okulları nda müzik ğretmeni olarak çalışmaya başladım. Okulumuz o zamandan beri yurt dışından eğitmenler getirterek Carl Orİ un Orİ-Schulwerk yaklaşımını ilkokul zellikle de anaokulu ğretmenlerine tanıtmaya çalıştı. ünkü Avusturya Liseliler akfı bir Orİ erkezi kurmak için eğitmen kadrosu yetiştirmek istiyordu, bu yüzden de anaokulu ve müzik ğretmenlerinden bu eğitimi almamız için her türlü olanağı bizlere sundu. Bayan Jungmair zaten sık sık ürkiye ye gelip eğitimler veriyordu. Salzburg daki Orİ Enstitüsü nün mezunu ve aynı zamanda Bayan Jungmair in ğrencisi olan Kat a O ala Koçak da yedi yıl kadar ürkiye de kaldı ve ALE Okulları nın Orİ-Schulwerk danışmanlığını yaptı. Bize çok yoğun bir hizmetiçi eğitimi verdi. lk nce ders planını birlikte hazırlıyorduk, sonra biz derste uygulamayı yaparken, o da bizi izliyor, notlar alıyor, dersten sonra da bizimle olumlu olumsuz geribildirimlerini paylaşıyordu. Bir sonraki dersi tekrar birlikte hazırlıyorduk. Kendisi yıl boyunca bize bu şekilde yoğun bir eğitim verdi. rogram kademeli olarak uygulamaya koyuldu. lk yıl sadece birinci sını ar ve anaokulu, sonra bir, iki ve üçüncü sını ar eklenerek müzik ğretmenlerinin de katkısıyla Orİ eğitiminin çatı planı oluşturuldu. erkezin kuruluşunda okulun ğretmenlerine Kat a Hanım nderlik etti. Ben de kuruluşundan beri y netim kurulundayım. te Kat a Hanım ın Almanya ya gitmesinden beri merkezin müdürlüğü g revini ben yürütüyorum. Türkiye Orff-Schulwerk Eğitim ve Danışmanlık Merkezi sadece eğitmenler için mi kurslar ve atölye çalışmaları düzenlemekte? arklı alanlardan sanatçılar, çok küçük yaşta çocuklara çalgı dersi verenler ve üniversite ğrencileri de bu eğitimlere katılmakta. niversitelerde Orİ dersi adı altında Orİ çalgılarını çalma dersi veriliyor, ama Orİ-Schulwerk pedago isi ğretilmiyor. Ancak armara, Dokuz Eylül, Abant zzet Baysal, Eskişehir Anadolu niversitelerinde bizden ve yurt dışındaki merkezlerden eğitim almış ve Orİ yaklaşımıyla ilgili bilgi aktaran ğretim g revlileri var. abii burada Avrupa daki gibi yoğun bir eğitimden bahsetmiyoruz. Merkezin düzenlediği atölye çalışmaları ve seviye kurslarından bahseder misiniz? erkezimiz Ağustos ayının ortalarından Haziran ın sonuna kadar aktiftir. Ayda aşağı yukarı en az bir kurs sunmaya zen g steriyoruz. Ayrıca başka şehirlerde de kurslar düzenliyoruz. rneğin Dokuz Eylül niversitesi nden eğitmenimiz Doç. Dr. Banu zevin, anakkale art niversitesi O ve rakya niversitesi nden Dr. Belgin zunoğlu Yegül ile her zaman işbirliği içindeyiz. Ankara da bireysel ilgilenen kişiler ile ortak organizasyonlar yapabiliyoruz. Bu at lye çalışmalarının dışında den beri eğitmen eğitme amaçlı seviye kursları düzenlemekteyiz. ürkiye Orİ-Schulwerk erkezi nin düzenlediği bu kurslara ya da Avusturya, ABD, inlandiya, talya, Slovakya ve ek Cumhuriyeti ndeki bir haftalık yaz kurslarına katılıp minimum - saatlik Orİ-Schulwerk eğitimi almış kişiler başvurabiliyor. de ilk seviyeye kişi ile başlamıştık. kinci seviyede bu sayı kişiye düştü. çüncü seviyede ise e düşecek. çüncü seviyeyi de başarıyla bitirenler senelik bir eğitime daha tabi tutulduktan sonra ürkiye nin farklı şehirlerindeki diğer yetişkinleri yetiştirecek Orİ eğitmenleri haline gelecek. Yani eğitmen eğitimcisi olacaklar. Ne zamandan beri Salzburg Mozarteum dan eğitmenler ağırlamaktasınız? den beri başta Avusturya ve Almanya olmak üzere zaman zaman Amerika Doug oodkin ve Avustralya dan Christoph aubach getirttiğimiz eğitmenlerimiz oluyor. Bu kişilerin 16 Türkiye de Müzik Eğitimi ve Orff Yaklaşımı

17 hemen hepsinin çıkış noktası da zaten yine Salzburg daki Enstitü. Enstitü olma yolunda çalışmalar var mı? ürkiye nin şartlarında bu biraz zor, çünkü enstitü olabilmek için bir üniversite ile bağlantılı olmak lazım. Bunun için de üniversitede ders verebilecek eğitmenlerinizin olması lazım. Evet şimdiye kadar eğitmen yetiştirdik ama bu kişilerden sadece ikisi üniversitede okutmanlık yapacak akreditasyona sahip akademisyenler. Salzburg daki enstitüde hangi düzeyde eğitim veriliyor? Hem lisans hem yüksek lisans hem de doktora düzeyinde eğitim veriliyor. Yılda iki kere çıkardığınız Orff Info daki makalelerin muhteviyatı ve çıkardığınız kitap hakkında bilgi verebilir misiniz? Or n f dergisini den beri çıkartmaktayız. Orİ-Schulwerk alanında ürkçede yayımlanan en yararlı kaynaktır. Edit rlüğünü yaptığım bu derginin içinde haberler, bilimsel makaleler, dünyanın çeşitli yerlerinde Orİ-Schulwerk kurslarına katılmış kişilerin kaleme aldığı izlenimler ve pratik uygulamalara dair yazılar yer alıyor. Yabancı dergilerden aldığımız bilimsel makalelerin ori inallerine de derginin içinde yer veriyoruz. Ayrıca ilk eğitmen eğitiminden geçip merkezin eğitmeni olmaya hak kazanan adayın bitirme çalışmalarını derlediğimiz bir kitabımız var. Merkezin arşiv çalışmaları nasıl gidiyor? Bayan Jungmair ürkiye Orİ-Schulwerk erkezi nin deki kuruluş t renine gelirken yanında, kütüphanemizin temelini oluşturacak kitapları da getirmişti. Biz de eğitmenler olarak aldığımız, tavsiye ettiğimiz kitaplar ve bize ulaşan tez ve dergilerle bu arşivi daha zengin hale getirdik. Carl Orff un yazdığı kitaplar da Türkçeye çevrilmeye başlanacak mı veya çevriliyor mu? Hayır çevrilmiyor. aten o kitaplar aslında metinden ziyade son derece sistematik hazırlanmış notalardan oluşuyor. Bu kitapları ancak Orİ-Schulwerk eğitiminden geçmiş birisi olması gerektiği şekilde değerlendirebilir. rneğin ilk kitap tamamen ritimler üzerine. ürkçeye çevrilmeyişinin bir sebebi de telif hakları meselesi. ünkü bu kitapların yayın hakları akıf ta değil Schott yayınevinin elinde. O yüzden ders kitapları haricinde Carl Orİ un düşüncelerini anlattığı kitapları da maalesef ürkçeye çeviremiyoruz. Hayır hiç besteci katılmadı. ünkü ürkiye klasik müzik camiasından Orİ yaklaşımına destek veren kişiler olarak bir ekineller bir de ehveş Emeç çıktı. Herkes temkinli yaklaşıyor. Bunun iki sebebi var: Hem elementer kavramı yanlış anlaşılıyor hem de Orİ yaklaşımı açık ve esnek olmakla birlikte risk almayı da gerektirdiğinden dolayı daha zorlayıcı. Bayan Jungmair hep ş yle derdi: Bi ler ers r gramımı ı k sıkı a ırları ama i eri gir i imi e ne la a ını ileme i ALEV Okulları nda Orff yaklaşımlı ders uygulamalarınız oluyor öyle değil mi? ALE Okulları na yaşından itibaren ğrenci kabul ediliyor. Anaokulunda Orİ yaklaşımına ağırlık vererek eğitim veriyoruz. rneğin sınıfta çocuklara suyun doğadaki dolaşımını anlatmak için onlara bu d nüşümü bedenleriyle canlandırtıyoruz. Birinci sınıfta el yazısının çizimini ğretirken yine Orİ yaklaşımından yardım alıyoruz. Ya da çarpım tablosu beden perküsyonu kullanılarak ğretiliyor. Orİ uygulamalarını okula yeni gelen ğretmenlerle yaptığımız oryantasyon programında da kullanıyoruz. O zaman Orff-Schulwerk sadece müzik derslerinde uygulanmıyor... Elbette. aten Carl Orİ Okulu olabilmeniz için bu yaklaşımı okulun genelinde benimsemiş olmak gerekiyor. Carl Orİ bu anlayışı geliştirirken gelen ğrencinin virtüoz olmadan da doğaçlama yapabilmesi için piyano gibi bir çalgı yerine çok rahat çalınan tuşlu vurmalıları ve perküsyon çalgılarını, şarkıyı, beden diliyle hik yeleştirmeyi devreye sokmuştu. Orİ-Schulwerk eğitimi alanlar da bu anlayışı dünyanın d rt bir yanına çok farklı eğitim alanlarına taşıdılar. Bedensel ve zihinsel engelliler ile de çalıştınız mı? Bugün benzeri çalışmalar otizmli çocuklarla da yürütülüyor. rneğin ohum akfı ndan ugay Başar bu alanda çalışıyor. Ayrıca yurt dışından uzman Karin Schumacher ile de çalışmalarımız olmuştu. ludağ niversitesi Eğitim akültesi zel Eğitim B lüm Başkanı Dr. Bilgehan Eren de merkezimizin eğitmenlerindendir. Şu anda Türkiye de Orff yaklaşımı sadece ALEV Okulları nda mı uygulanmaktadır, yoksa artık başka anaokulları ve ilkokullar da var mı? Elbette ürkiye nin pek çok saygın zel okulundan ğretmenler gelip bizim eğitimlerimize katılıyor ve kendi derslerinde Orİ-Schulwerk uygulamalarına yer veriyorlar. Ama ALE Okulları bütün eğitim anlayışını bu çerçeveye oturtmuş ürkiye deki tek Carl Orİ Okulu dur. ORFF yaklaşımını kendi eğitim anlayışınız çerçevesinde yeniden tanımlamanızı istesek yıl boyunca stanbul Belediye Konservatuvarı nın iyano B lümü nde okudum. O yıllarda, bırakın doğaçlama yapmayı, o kelimeyi kullanmak bile yasaktı. O yüzden Orİ yaklaşımıyla ilk Orff yaklaşımı doğaçlamaya ve kompozisyona yönlendiriyor. Derslerinize hiç besteci katıldı mı? 17

18 tanıştığımda epeyi bocalamıştım. rneğin dans ederken şarkıyı kulaktan ğrenmemiz istenince aradan gizli gizli notalara bakmaya çalışıyordum. Ancak bu şekilde aklımda kalacak diye düşünüyordum. Sonra o yıl boyunca ne kadar katı ve tek y nlü bir eğitimden geçtiğimi fark ettim. Keşke konservatuvarlar Orİ yaklaşımını biraz daha aktif olarak benimseyebilseler, ki artık imar Sinan, stanbul eknik ve stanbul üniversiteleri konservatuvarlarının giriş sınavına hazırlık kurslarında bu yaklaşım bizim eğitmenlerimiz tarafından uygulanıyor. - yaş arasındaki çocuklara hafta sonu Orİ yaklaşımıyla kurs veriyorlar. Bu çocukların bazıları konservatuvar sınavını kazanamasalar bile kaliteli bir temel müzik ve hareket eğitimi almış olacaklar. Ama eğitmen eksiği var, biz de bu eksiği en hızlı şekilde kapamaya çalışıyoruz. ORFF yaklaşımı Türk kültürüne adapte edilirken genel olarak ne gibi yöntemlere başvuruluyor? Bir rnek vermem gerekirse eğitmenlerimiz bitirme çalışmalarını yaparken türküleri kullandılar. Avrupa müziğinde olmayan zor aksak ritimlerimizi nce oyun oynatarak sonra dans ffgürlerini oyunun içine dahil ederek ğrettiler ve en sonunda o türküleri çalınabilir, s ylenebilir dansı yapılabilir hale getirdiler. Türkiye de Orff çalgılarından hangileri kullanılıyor? Yerel perküsyon çalgılarından eklemeler yapıldı mı? Sınıf çalışmalarında hemen hemen bütün çalgılar kullanılıyor, ama esas Orİ çalgıları, sanılanın aksine perküsyon çalgıları değil, ksilofonlar ve metalofonlardır. Carl Orİ bunları Afrika ya gidip oradaki bir çalgı yapımcısıyla birlikte çocuklar tarafından kolay çalınabilsin duruma g re parçaları çıkarılabilsin ve taşınabilsin diye zel olarak tasarlamıştır. Kendi derslerimizde el davulu, marakas, çelik üçgen, tek ses blokları ve ritim çubuğunun yanı sıra darbuka, def, kaşık ve kastanyet de kullanıyoruz. Çocukları notayla ne zaman tanıştırıyorsunuz? Elbette Orff yaklaşımına göre bunun belli bir zamanı yok ama deneyimlerinize dayanarak ne söylersiniz? Kendi geliştirdiğiniz notalama sistemleriniz var mı? Orİ yaklaşımında, klasik porteye yazılan notalardan çok graffk notasyon kavramı s z konusudur. Bu graffk notasyon çocuğun duyduğu bir sesi herhangi bir şekilde g rsele d kmesidir. rneğin bir çocuk kuvvetli bir vuruşu daha koyu bir renk kullanarak, diğeri ise daha büyük bir alanı karalayarak ifade edebilir. Karşınıza solistlik yolunda ilerleyen bir müzik öğrencisi geldiğinizde ne yapıyorsunuz? rup içinde daha zor bir ritmi ya da melodiyi çalma g revi varsa tabii ki o g rev, b ylesi yetenekleri g steren çocuklara verilebiliyor. Ama bizim odak noktamız bu çocuklar değil. Onlar zaten okul dışında ayrıca bir müzik eğitimi alıyorlar. Bizim hedeffmiz Senin etene in k ersi ma eter denilen çocuklar. ünkü o çocukların da yapabileceği şeyler var. Orİ yaklaşımında Bu anlı a ma a ama sın demek yok. itim duygusu olmayan bir çocuğa bile mutlaka becerisine uygun bir g rev veriyoruz ki o da kendini o grubun bir parçası olarak hissetsin. Ya bu Orff çalışmaları esnasında çocuklardan birinin yetenekli olduğu ortaya çıkarsa? Yeteneğini keşfettiğimiz çocuklara grup çalışması içinde yer yer bir doğaçlama alanı bırakıyoruz. Yavaş yavaş diğer çocuklar da bu çocuğa zenip onlar da kendi seviyelerinde doğaçlama yapmaya başlıyorlar. Orİ yaklaşımında birlikte ve birbirinden ğrenmek çok nemli. 18 Türkiye de Müzik Eğitimi ve Orff Yaklaşımı

19 Eczacıbafiı ndan Dans Eden Notalar - Anaokullarında Müzşk Eğştşmş Projesş Anadolu Orff Projesş yenşden harekete geçşyor Dr. e at. Eczacıbaşı akfı nın ill Eğitim Bakanlığı nın katkılarıyla gerçekleştirdiği anaokullarında müzik eğitimi pro esi Dans Eden otalar ile stanbul da belirlenen pilot devlet okulundaki ğretmene, müzik ğretiminde yeterliliği artırmaya y nelik Orİ yaklaşımı çerçevesinde eğitimler verilmesi ve nihayetinde toplam bine yakın çocuğa ulaşılması hede eniyor. ro e, çocuklarda müzik sevgisini uyandırmak, ritim duygusunu artırmak, müzik becerilerini destekleyecek deneyimler sunmak, yeteneklerin erken yaşta keşfedilmesini sağlamak amacıyla hayata geçiriliyor. Eğitimler, Orİ yaklaşımıyla, Orİ-Schulwerk Eğitim ve Danışmanlık erkezi aracılığıyla gerçekleştirilecek. Eğitim alan ğretmenlerin g rev yaptığı anaokullarına, uygulamayı kendi okullarında başlatabilmeleri için gereksinim duyacakları Orİ çalgıları sağlanacak. yılı için seçilen pilot devlet okullarının adları ş yledir: Akşemsettin Anaokulu mraniye, Adalet Anaokulu Bakırk y, Serpil Sahioğlu Anaokulu altepe, ahriye ardemir Anaokulu Ataşehir, Aynur Sarı Anaokulu Başakşehir, Halide Edip Adıvar Anaokulu aziosmanpaşa, Yayla Anaokulu Sultangazi, ağdaş Yaşam Anaokulu Kağıthane, olis Amca Anaokulu üng ren, evlana Anaokulu Bağcılar. Dans Eden Notalar ile ilk adımı atıyoruz Ülkemizin en önemli sermayesi insanıdır. Bu nedenle, sosyal sermayemizi, en uygun, en çağdaş, en doğal yöntemlerle geliştirmemiz ve bunu, anaokulu düzeyinde başlatarak kesintisiz yüksek öğretimi sonuna kadar sürdürmemiz gerekiyor. Bugün, sosyal refahına gıptayla baktığımız İskandinav ve Kuzey Avrupa ülkelerinin ortak özelliğinin, örgün eğitime anaokulundan itibaren başlamaları olduğunu görüyoruz. Ülkemizde okul öncesi eğitim ne yazık ki arzu edilen düzeyde değil ve bunu gidermeye yönelik her girişimin desteklenmesi gerektiğine inanıyoruz. Dr. Nejat F. Eczacıbaşı Vakfı olarak biz de, ülkemizde daha küçük yaştan itibaren çocukların keşfederek öğrenmesini sağlamak, müzik sevgisini uyandırmak, ritim duygusunu arttırmak, müzik becerilerini destekleyecek deneyimler sunmak, yeteneklerin erken yaşta keşfedilmesini sağlamak amacıyla Dans Eden Notalar Projesi ne gönülden inanıyor ve destekliyoruz. Bu vesileyle 60 öğretmene verilecek eğitimlerle hiç olmazsa iki bin anaokulu öğrencisine ulaşmak, atılacak ilk adımdır. Böyle bir eğitim sürecinde yer aldığımız için kıvanç duyuyor, süreci ilerletecek herkese peşinen teşekkür ediyorum. FARUK ECZACIBAŞI 19

20 Özel ALEV İlköğretşm Carl Orff Model Okulu nda Müzşklş Tşyatro Projesş ALE Okulları nda Orİ-Schulwerk in disiplinlerarası kullanımını açıklayabilmek için artık gelenekselleşen. Sını ar üzikli Oyun ro esi nden bahsetmek gerekir. yılından beri kesintisiz devam eden bu pro e sayesinde ğrenciler kazandıkları becerileri daha geniş bağlamda kullanma ve sonunda da sunma olanağı buluyorlar. Bütün bir ğrenim yılına yayılan bu çalışmada ğrenciler müzik, dans ve tiyatro alanında aktif katılım sağlıyor. ro enin her üyesi hazırlık, planlama ve g steri akışında s z sahibi oluyor. ğretmenler burada sadece eşlik edici rolü üstleniyor, yani çalışma grupları arasındaki koordinasyonu sağlıyor. Yola çıkış noktası her zaman çocukların yaşına uygun bir hik ye oluyor. ocuklar bütün oluşturma süreci boyunca - kişilik küçük gruplarda çalışıyorlar. Küçük grupların ürettikleri diğer gruplara sunuluyor ve onlardan gelen karşılıklı yapıcı eleştiriler ile geliştiriliyor. Bazen hazır müzik parçaları çocukların seviyelerine uyarlanmak amacı ile kısaltılıp basitleştiriliyor. Kendi yazdıkları şarkı s zleri, küçük melodiler ve dansları zgün oluyor. Hik yenin seçilmesi. ocuklar genellikle masallar veya içinde krallar, prensesler ya da tuhaf yaratıkların olduğu hayvanlar hakkındaki hik yelerden hoşlanıyorlar. Almanca ğretmenleri ile yoğun işbirliği yapılıyor. Onlar seçilen hik yeyi sınıfta ğrencilerle okuyorlar, sonra ğrenciler aynı hik yeyi anlatmaya çalışıyorlar, bu hem kelime hazinelerini geliştiriyor hem de onları Almanca düşünmeye y neltiyor. üzikli tiyatro için nem taşıyan kelimelerin üzerinde zellikle duruluyor. Hik yenin içselleştirilmesine y nelik alıştırma ve oyunlar oynanıyor. rneğin argalar en renkli ken hik yesinde üzeri farklı kuşlarla dolu bir ağaç hayal ediliyor. Her çocuk Almanca birikimi elverdiğince nasıl bir kuş olduğunu anlatıyor ya da hik yenin nasıl devam edebileceği hakkında tartışılıyor. üzikli tiyatronun b lümlerine karar veriliyor. enellikle kaç paralel sınıf var ise hik ye de o kadar parçaya b lünüyor. Her sınıf bir parçanın sorumluluğunu üstleniyor. Her b lümde bir zirve noktası olmasına zen g steriliyor. oksesli konuşma korosu için alıştırmalar yapılıyor. Her sınıf hangi b lüm için s z yazmak istediğine karar veriyor. üzik ğretmenleri ğrencilere bir ritim veriyor. ncelikle bu ritim farklı oyunlarla ve beden perküsyonu ile içselleştiriliyor. Sonrasında ğrenciler küçük gruplara ayrılarak bu ritme uygun hik ye ile bağlantılı s z yazıyorlar. S zler ürkçe veya Almanca ya da ikisinin birleşimi olabiliyor. Bütün sonuçlar sunuluyor ve grubun kendisi hangi ç zümün kullanılacağına karar veriyor. erilen bir metne melodi bulunuyor ya da verilen melodiye s z yazılıyor. oğunlukla Orİ-Schulwerk ten bir parça çıkış noktası olarak kullanılıyor. arça çalışılırken hik yenin konusuna uygun s zler yazılmaya da çalışılıyor. Bazen çocuklar nce s zleri yazıp bu s zlere uygun basit bir melodiyi doğaçlama yolu ile oluşturuyorlar. Bütün sınıf müzik parçasını ğrendikten sonra yine ortak karar alma yoluyla küçük tuşlu vurmalı çalgılarla parça zenginleştiriliyor. Sesin yanında kendi bedenleri ya da kendi yaptıkları çalgılar ya da plastik bidonlar gibi normalde 20 Türkiye de Müzik Eğitimi ve Orff Yaklaşımı