RPM TEKNİKLERİNİN TEKNİKER YÖNÜYLE İNCELENMESİ

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "RPM TEKNİKLERİNİN TEKNİKER YÖNÜYLE İNCELENMESİ"

Ekin Mutlu
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 RPM TEKNİKLERİNİN TEKNİKER YÖNÜYLE İNCELENMESİ Sevil YILMAZ Radyoterapi Teknikeri Uludağ Üniversitesi Radyasyon Onkolojisi AD BURSA

2 RPM (Real-Time Position Manegement) Gerçek Zamanlı Pozisyonlama Tümör ve organlar anlamlı ölçüde hareket sergileyebilir, bu durum planlanan ve verilen doz dağılımları arasında önemli hatalara yol açabilir. Bireysel olarak tümör ve organ hareketliliğini kesin olarak karakterize etmekteki zorluklar yüksek hassasiyette radyoterapi uygulanması gerektirmektedir.

3 NERELERDE UYGULANIR Akciğer Ca Meme Ca Prostat Ca Pankreas Ca

4 SOLUNUMA BAĞLI HAREKET Tümör Aksiyel Tümör Anterior / Posterior Superior / Inferior Tüm hareket Kompleks

5 SOLUNUM HAREKETİ NEDEN ÖNEMLİ Akciğer Kalp Spinal kord Solunum Hareketi (IM) Pnömoni Kardiyotoksik Myelit 5 mm- 4.5 cm

6 SOLUNUM HAREKETİ Görüntü elde edilmesinde Hedef tanımlamasında Tedavinin planlamasında Tedavinin verilmesinde sınırlamalara neden olur.

7 RPM MODELLERİ RESPIRATORY GATING SYSTEM 4D GATING SYSTEM ACTIVE BREATHING COORDINATOR (ABC) X-SIGHT SYSTEM CALYPSO

8 RESPIRATORY GATING SYSTEM 3D LCD Gözlük Küp Selobant Kızıl ötesi kamera

9 RESPIRATORY GATING SYSTEM Çekim işleminden önce hastaya nefes egzersizi yaptırılır. Solunum döngüsünde 5 mm tolerans sınırı geçilmemelidir. RPM ekranından hastanın nefes hareketi izlenir; istenen düzeye geldiği zaman çekim işlemine başlanır.

Solunum döngüsünde 5 mm tolerans sınırı geçilmemelidir.

10 RESPIRATORY GATING SYSTEM (SİMÜLASYON) Normal nefesli BT ile nefes tutturularak çekilen BT, radyasyon onkoloğu tarafından karşılaştırılır. Hasta yeterince derin nefes alamıyorsa tekrar nefes egzersizleri yaptırılır. Çizim işlemi, nefes tutturularak yapılır.

11 RESPIRATORY GATING SYSTEM Normal nefes Nefes tutarken Füzyon

12 SET - UP Tedaviden önce hasta dinlendirilir. Normal nefes almaya başladıktan sonra tedavi makinesine alınır. Set-up işleminde nefes tutturularak SSD ler kontrol edilir. Alan merkezi oturtulur.

13 RESPIRATORY GATING SYSTEM

14 TEDAVİ Hastalar, her alanda ortalama saniye civarında nefes tutarlar. Dose rate i arttırıldığı için MU yeterlidir. Hasta, o süre içinde nefesini tutamaz ise makine otomatik olarak ışını keser.

15 RESPIRATORY GATING SYSTEM

16 4D GATING SYSTEM Tedavi sırasında solunumla yer değiştiren hedef volümün farklı fazlardaki yer değişimini belirleyerek Solunumun belli bir fazını seçebilmeye Sadece seçilen fazda ışınlama yapılmasına izin veren sistem.

değişimini belirleyerek Solunumun belli bir fazını

17 GATİNG MODELLERİ Internal Gating (floroskopik gating) İşaretleyici (fiducial marker) Eksternal Gating (optical gating) Vücut dışına 2-6 noktalı işaretleyici

18 4D GÖRÜNTÜ KALİTESİ VE HASTA SEÇİMİ Tümör hareketini belirlemek için nefes döngüsünü izlemek gerekiyor Gerçek hareket ile RPM alınan sinyal arasında bir gecikme olabilir. Bunun ölçülüp hesaba katılması gerekir. İyi kalitede veri elde etmek için hasta düzenli nefes alıp-verebilmeli Nasıl bir gating modeli uygulanacağına simulasyon aşamasında karar verilir Solunum döngüsünde 5 mm tolerans sınırı geçilmemelidir. Tedavide kullanılacak gating modeline göre solunum egzersizleri nefes fizyoterapisti tarafından yaptırılır.

İyi kalitede veri elde etmek için hasta düzenli nefes alıp-verebilmeli Nasıl bir gating modeli uygulanacağına simulasyon

19 GATİNG SİSTEMİ & SİMULASYON Gating sistemi ile solunum hareketi döngü formunda senkronize edilir Kızılötesi kameradan gelen görüntülerin kaydını yapar ve tekrar oynatılmasını sağlar.

20 TEDAVİ ALAN DOĞRULAMA Tedavi Öncesi Floroskopi 2B (kv-kv, kv-mv) 3B CBCT (kv-mv) Tedavi Sırasında Cine EPID (MV)

21 ONLİNE EŞLEŞTİRME 1.adım: Önce kemik yapı üzerinden eşleştirmeyapılır. Renkli wash-colour pencere kullanılır 2.adım: Parenkim pencere kullanılarak GTV ve CTV eşleştirmesi yapılır. Her ikisi de klinik limitleri içindeyse tedaviye geçilir. Değilse tekrar setup yapılır.

22 4D GATING SYSTEM

23 ACTIVE BREATHING COORDINATOR (ABC) Tekrarlanabilir nefes tutmayı kolaylaştırmak için geliştirilmiş, solunuma bağlı hareketin sınırlandırılarak radyoterapinin etkinliğini artırma amaçlı kullanılan güncel bir tekniktir.

24 ACTIVE BREATHING COORDINATOR (ABC) ABC cihazı solunumu önceden tanımlanmış bir pozisyonda kesebilir ve sıklıkla orta ya da derin inhalasyonda kullanılır. ABC prosedüründe hasta normal olarak ağızlıktan soluk alıp verir. Radyoterapi teknikeri, solunum siklusunun istenen fazında ve belirlenen akciğer volümünde sistemi balon valfin kapanması yoluyla aktif hale getirir.

25 ACTIVE BREATHING COORDINATOR (ABC) Hastanın tipik olarak iki hazırlık nefesinden sonra belirlenmiş olan akciğer hacmine ulaşması öğretilir. Nefes tutma süresi hastadan hastaya değişkenlik gösterir, ortalama saniyedir; bu sürenin iyi tolere edilerek kısa bir dinlenme periodu sonrası tekrarlanabilmesi önemlidir.

26 SİMÜLASYON Hastadan normal nefeste ve orta derin nefeste görüntü elde edilir 50 cc kontrast madde(iyopromid) enjekte edilip nefes tutturularak BT görüntüsü elde edilir. Görüntü rehberliğinde radyoterapi, kullanılarak tümör hareketleri belirlenir; Elde edilen görüntülerde hedef ve kritik organ çizimi yapıldıktan sonra veri setleri tedavi planlama sistemine aktarılır.

27 TEDAVİ Hasta set-up için tedavi masasına yatırılır. Portal görüntüleme ya da Cone-beam CT seçeneklerinden biri veya her ikisi de tercih edilerek kontroller gerçekleştirilir. Tedavi alanın ve MLC sınırlarının anatomik yapıya göre doğruluğunun kontrolü yapılarak sapma değerleri bulunur. Gerekli düzeltmeler yapılır Set-up sonrası Cone-beam CT ile tedavi bölgesinin doğruluğu kontrol edilerek, dışarıdan kumanda ünitesi ile x,y,z koordinatlarındaki hareket otomatik olarak düzeltilir. Tedaviye başlanır

28 X-SIGHT SYSTEM Akciğer tümörlerinin tedavisinde kullanılan sistemdir. Bu tedavide X-Sight Lung, Fiducial, Synchrony ve X- Sight Spine tümör takip yöntemleri kullanılmaktadır. Tümörün bulunduğu yere, tümörün büyüklüğüne ve tümörün solunumla hareket edip etmediğine göre, bu tümör takip yöntemlerinden biri tercih edilir. X-Sight Lung tümör takip yönteminde tümör vertebradan uzak olmalı, nefes takibi gerektirmeli, alınan X-ışını görüntülerinde vertebra tarafından görüntüsü engellenmemelidir. Her yöndeki çapı 1.5 cm den büyük periferik tümörlerde tercih edilmelidir.

29 X-SIGHT SYSTEM Tedavi uygulaması sırasında X-Sight Lung izleme yöntemi, tümörün, hasta solunum biçimlerine bağlı hareketinin izlenmesinde Synchrony solunum izleme sistemi ile birlikte kullanılır. X-Sight Lung sistemi diğer izleme yöntemlerinden farklı olarak hedef tümörün orada olup olmadığını kontrol eder.

30 X-SIGHT SYSTEM BT çekimi esnasında X-Sight Lung için senkron yeleği giydirilen hastaya, tümörün bulunduğu yere göre farklı immobilizasyon aletleri kullanılır. Hastadan BT çekimi boyunca nefes verdikten sonra nefesini tutması istenir. Planlama aşamasında tümöre en yakın vertebradan yararlanılırak hasta merkezi oluşturulur Set-up aşamasında Bilgisayarlı Tomografi (BT) çekim pozisyonunun aynısı oluşturulur. Cihazın solunum takibi yapabilmesi için senkron yeleğine ledler yerleştirilir.

31 X-SIGHT SYSTEM Tedavi öncesinde X-Sight Spine yöntemiyle vertebralar hizalanır. Sonra X-Sight Lung takip tekniği ile hasta,tedavi merkez noktasına taşır.uygulamalar tamamlandıktan sonra tedaviye başlanır.

32 CALYPSO Eksternal ışın tedavisinde kullanılan en yeni teknoloji olan Calypso 4D Lokalizasyon Sistemi, bir GPS sistemi gibi çalışır. Radyoterapi sırasında prostatın tam yerini ve hareketini belirleyerek, radyasyonu en iyi şekilde hedefler ve yan etkileri en aza indirir.

34 RPM Radyoterapi Teknikerinin Rolü Tüm RPM sistemleri kullanılırken iki radyoterapi teknikeri koordinasyon içinde çalışır. Tüm RPM sistemlerinde elektonik görüntülemeler sağlıklı değerlendirmelidir. Tüm RPM sistemlerinde hasta set-up ına dikkat edilmelidir Tedavi işlemleri uzun sürdüğü için hastayla uyum içinde çalışılmalıdır. Hastayı telkin edici ve ona güven verici davranılmalıdır. Tüm tedavi boyunca hasta ve görüntü takibi nedeniyle dikkatli olunmalıdır.

35 SONUÇ Gelişen teknolojiye paralel olarak radyoterapi teknikerinin tedavideki rolü farklı bir boyuta taşınmıştır. Hareketli organlar kontrol altına alınarak artık sağlam dokular daha fazla tedavi alan dışında kalmaktadır. Gelişen teknolojiyle hasta aktif olarak tedaviye katılmaktadır. Tedavi yan etkileri azaldığı için tedavi sonrası hasta yaşam kalitesi artmaktadır.

36 SONUÇ «Tedavinin en etkin şekilde tamamlanması için Doktor, Medikal fizikçi ve Radyoterapi teknikeri koordinasyon içinde olmalıdır.»

Benzer belgeler

AKCİĞ İĞER CA TEDAVİSİ GÜLFER KARAKURT ANKARA ONKOLOJİ HASTANESİ RADYASYON ONKOLOJİSİ KLİNİĞİ

CYBERKNIFE CİHAZINDA X-SIGHT X LUNG YÖNTEMY NTEMİYLE AKCİĞ İĞER CA TEDAVİSİ GÜLFER KARAKURT ANKARA ONKOLOJİ HASTANESİ RADYASYON ONKOLOJİSİ KLİNİĞİ CyberKnife (Sunnyvale Accuray) cihazı bilgisayar kontrollü