Kimyasal Olmayan Yabancı Ot Kontrol Yöntemleri

Transkript

1 Kimyasal Olmayan Yabancı Ot Kontrol Yöntemleri Ali TEKGÜLER, Taner YILDIZ Ondokuz Mayıs Üniversitesi Samsun Meslek Yüksekokulu Tarım Makinaları Programı, Samsun Özet: Yabancı ot, yanlış zamanda ve yanlış yerde yetişen herhangi bir bitki olarak tanımlanabilmektedir. Yabancı otlar; kültür bitkileriyle besin maddesi, su, yaşam alanı ve ışık için rekabet ettiklerinden dolayı sorun oluşturmaktadır. Yabancı otlar, üründe önemli verim düşüklüğüne sebep olmakta, aynı zamanda hasat ve ürün depolamada makinaların etkin kullanımını da sınırlamaktadır. Yabancı ot kontrolü, tarımsal üretimin en pahalı ve zaman alıcı işlemlerinden birisidir. Bununla birlikte; yabancı ot kontrolünde en yaygın olarak kullanılan yöntem, kimyasal ilaç uygulamasıdır. Ancak, kimyasal ilaçların kullanımı, hem yer altı ve yüzey sularının kirlenmesine hem de gıdalarda ilaç kalıntılarının oluşmasına neden olmaktadır. Son zamanlarda, toplumun çevreye olan duyarlılığının hızla artması ve kimyasal kullanımındaki bazı problemler, kimyasal olmayan yabancı ot kontrol yöntemleri için bazı yöntem ve makinaların geliştirilmesine neden olmuştur. Bu çalışmada, kimyasal olmayan bazı yabancı ot kontrol yöntemlerine yer verilmiştir. Anahtar kelimeler: Kimyasal olmayan, yabancı ot kontrolü, alevle yabancı ot kontrolü, fiziksel, kültürel kontrol, termal yabancı ot kontrolü Non-Chemical Weed Control Methods Abstract: A weed can be described as a plant growing in the wrong place at the wrong time. Weeds cause some problems because they compete with crops for nutrients, water, space and light. Weeds can cause decrease in crop yield and also limit the efficient use of machinery in harvest and storage. Weed control is one of the most expensive and time consuming activities in agriculture. However, the aplication of the chemical is used the most common method in weed control. But, chemicals both contaminate the underground and the surface waters, and lead to accumulation of residues in food. The recent upsurge in environmental awereness of the public, interest in organic food production and some problems with chemicals use has led to a range of techniques and machines being developed for non-chemical weed control. In this paper, some nonchemical weed control methods were included. Keywords: Non-chemical, weed control, flame weeding, physical, cultural control, thermal weed control GİRİŞ Bitkisel üretim artışı için yapılan yoğun toprak işleme, sulama ve gübreleme; hastalık, zararlı böcek, mikroorganizma ve yabancı otların gelişme ve çoğalmalarına neden olmaktadır. Yanlış zamanda ve yanlış yerde büyüyen herhangi bir bitkiye, yabancı ot denilebilmektedir. Yabancı ot, kültür bitkisi için gerekli olan; nem, ışık ve besin maddelerine ortak olmakta ve önemli miktarlarda ürün kayıplarına neden olmaktadır (Önal, 1977). Yabancı otlar ile kültür bitkileri arasındaki rekabet sonucunda, yabancı ot türüne bağlı olarak % arasında ürün kaybı meydana gelebilmektedir. Ayrıca, yabancı otlar hasat ve depolama sırasında da etkili makina kullanımını sınırlamaktadır. Kültür bitkilerinde bakım işlemleri giderlerinin üçte birini yabancı otla mücadele giderleri oluşturmaktadır. Etkili bir yabancı ot kontrolü, bitkisel üretimin önemli bir parçasını oluşturmakta ve geleneksel olarak yapıldığında oldukça yüksek insan iş gücü gereksinimine sahip olmaktadır. Elle yapılan yabancı ot mücadelesinde insan iş gücü gereksinimi İİG/ha kadar olmaktadır. Günümüzde, az gelişmiş ülkelerde de elle yabancı ot mücadelesi, başta kadınlar olmak üzere yüksek oranda insan iş gücü gerektirmektedir (Parish, 1990). Dünyanın bütün bölgelerinde ekosistemleri ve doğal bitki topluluklarını tehdit eden birçok yabancı ot türü bulunmaktadır. İnsanlar, kültürel anlamda tarımı öğrendikleri ilk çağlardan bu yana sihir, büyü ve çeşitli ilkel tuzaklardan günümüzde uygulanan son tekniklere kadar çok çeşitli tarımsal savaş yöntemleri geliştirmiş ve uygulamışlardır (Yağcıoğlu, 1993). Yabancı otlara karşı uygulanan kimyasal ilaçlar, herbisit olarak bilinmektedir. Herbisitler, yabancı otların fizyolojik gelişmelerini etkileyerek, onların zararlarını en aza indirmek veya tamamen yok etmek amacıyla kullanılmaktadırlar. Kimyasal ilaçlar, hem tarımsal hem de tarımsal olmayan alanlarda yabancı otların kontrolü için en yaygın olarak kullanılan yöntemdir. Ancak, son yıllarda kimyasal ilaç 259

2 kullanımıyla ortaya çıkan potansiyel tehlikeler, bilim insanlarını ve toplumu endişeye yöneltmiştir. Kimyasal ilaçlar hassas ürünlere, süs bitkilerine, faydalı böceklere ya da hedef olmayan doğal türlere karşı zararlı olabilmektedir. Bunun yanında, özellikle içme suyu kaynaklarının olduğu bölgelerde kimyasal ilaç kullanımının sakıncaları da bulunmaktadır. Ayrıca, kimyasal yöntemlerin uygulanmasında da tam bir başarı elde edilememektedir. Çünkü kimyasal ilaçlar, rüzgar, nem ve sıcaklık gibi doğal olaylar nedeniyle, hedef üzerine tam olarak ulaşamamakta, damlalarının büyük kısmı tarla içinde kaybolmakta ve tarla dışına sürüklenerek çevre kirliliği oluşturmaktadır (Dursun, 1996). Bunun yanında, yoğun ve sürekli kimyasal ilaç kullanımı yabancı otların dayanım kazanmasına neden olabilmekte, bitki çeşitliliği üzerine de olumsuz etki yapabilmektedir (Bayat, 1993). Kimyasal ilaç kullanımının ortadan kaldırılarak tamamen doğal bitki üretimine yer verilmesi, yani organik tarıma doğru gidilmesi toplumun oldukça arzu ettiği bir durum olarak ortaya çıkmaktadır. Ancak, birçok üretici uygulama kolaylığı nedeniyle kimyasal ilaç kullanımını çok çabuk kabul etmektedir (Ascard, 1990). Son yıllarda organik tarımın yaygınlaşmaya başlamasıyla birlikte, kimyasal olmayan yabancı ot kontrol yöntemlerine olan ilgi de giderek artmaktadır. Bu makalede, bazı kimyasal olmayan yabancı ot kontrol tekniklerine ve bu konuda yapılan çalışmalara yer verilmeye çalışılmıştır. Kimyasal Olmayan Yabancı Ot Kontrol Yöntemleri Fiziksel Yabancı Ot Kontrolü Son yıllarda, özellikle sıraya ekilmiş bitkilerde birçok fiziksel yabancı ot kontrol yöntemi birçok araştırıcı tarafından araştırılmıştır (Stopes ve Millington, 1991; Rasmussen ve Ascard, 1995; Bond ve Grundy, 2001; Rasmussen, 2003). Ancak, organik tarımdaki yabancı ot kontrolüne ilişkin sorunlar tam olarak çözülememekle birlikte, bu konudaki çalışmalar devam etmektedir. Mekanik Yabancı Ot Kontrolü Elle yolma ve çapalama insanlar tarafından kullanılan en eski yabancı ot kontrol yöntemleri olarak bilinmektedir. Yoğun iş gücü gerektiren ve yıllık yabancı otların kontrolü için nispeten etkisiz olmasına rağmen, çevreye en az zarar veren yöntemdir. Biçme ile yabancı ot kontrolü, otoyol kenarlarında ve eğlence alanlarında popüler bir kontrol tekniği olmaktadır. Çevreye toprak işlemeden daha az zarar vermektedir. Biçmenin en büyük tehlikesinin, bitki topluluklarının kompozisyonu üzerine olan etkisinin olduğu düşünülmektedir. Uygun zamanlama ile bu tehlike azaltılabilmektedir. Oysa yanlış zamanda biçme, yabancı ot popülasyonunu artırabilmektedir. Biçme, faydalı böcek popülasyonu için de zararlı olabilmektedir. Örneğin, sarı yıldız deve dikeninin çiçeklenmesinin erken aşamalarında yapılan biçme, yabancı ot tohumlarıyla beslenen faydalı böceklerin yaşamaları zorlaşmaktadır (Ditomaso, 1997). Pnömatik Yabancı Ot Kontrolü Pnömatik yabancı ot kontrolünde, toprak içerisine gönderilen yüksek basınçlı hava ile ürün sırasının her iki tarafında bulunan küçük yabancı otların kökleri kesilmekte veya gevşetilmektedir. Bu amaçla havuç, mısır ve şeker pancarında başarılı bir şekilde kullanılabilen bir yöntem geliştirilmiştir. Bu yöntem, en iyi kuru toprak koşullarında etkili olmaktadır (Vale, 1998). Malçlama İle Yabancı Ot Kontrolü Malçlama ile yabancı ot tohumlarının çimlenmesi veya çimlenmeye başlayan yabancı otların gelişmesi önlenebilmektedir (Şekil 1). Kuru ot, saman, testere talaşı, kompost, yün tozu, gübre, kaba ağaç kabuğu ve siyah polietilen malçlama malzemesi olarak kullanılabilmektedir. Şekil 1. Malçlama Elektrik Kullanımı İle Yabancı Ot Kontrolü Kültür bitkisinden daha fazla boylanan yabancı otların yok edilmesinde elektriksel deşarj sisteminden de (EDS) yararlanılmaktadır (Şekil 2). Son yıllarda geliştirilmeye başlanan bu teknikte elektrik enerjisi hem yüksek bir ısı enerjisi kaynağı hem de elektriksel şok uygulaması olarak kullanılmaktadır. Bu yöntemin yabancı ot kontrolünde etkili olabilmesi için, 20 kv dolayındaki voltajlara gereksinim duyulmaktadır. Bu yöntemde elektriğin voltajı, transformatör vasıtasıyla yükseltilmektedir. EDS de metal elektrot yabancı ota değdiğinde, elektrik topraktan devresini tamamlamakta, bu arada elektrik enerjisi bitki dokularına yayılarak doku içerisindeki sıvıyı buharlaştırmaktadır. Su buharı, hücre duvarlarında fiziksel hasar oluşturunca, bitki iletim sisteminin çalışması engellenmekte ve böylece bitki yok edilmiş olmaktadır (Önal, 1995). 260

3 Şekil 2. Elektrikle yabancı ot kontrol yöntemi (Vigneault, 2002). Şeker pancarında elektriksel temas makinasıyla yapılan yabancı ot kontrolü denemelerinde, %40 oranında başarı elde edilmiştir. Kimyasal ilaç kullanımında bu oran, %60 dolayında olmaktadır. Ancak bu yöntemle, kimyasal ilaç kullanımı karşılaştırıldığında uygulamadan sonra tehlikeli bir kalıntı bırakmaması ve sonraki aşamalarda yapılan işlemlerde de gecikme olmaması gibi üstünlükleri bulunmaktadır. Ayrıca, kimyasal uygulamalarda depo doldurma zamanları ve termal uygulamalarda ise gaz doldurma zamanları söz konusu olmadığından tarla etkinliği de yüksek olmaktadır (Parish, 1990). Termal Yabancı Ot Kontrolü Toprak ve su kaynaklarında hiçbir kalıntı bırakmama-sından dolayı, yabancı ot kontrolünde termal yöntem-lere olan ilgi giderek artmaktadır (Ascard, 1998). Alevle Yakma İle Yabancı Ot Kontrolü Son yıllarda özellikle, organik tarıma yönelik çalışmalar sonucunda yabancı ot kontrolü için kimyasal olmayan bir yöntem olarak, alevle yakma yeniden yaygınlaşmaya başlamıştır (Şekil 3). Bu yöntem, kimyasal ilaçların olumsuz etkilerine karşı uygulanan birçok yöntemden birisidir (Kang, 2001). Şekil 3. Çeşitli yakma uygulamaları Alevle yabancı ot mücadelesinin, kimyasal ilaçlara dayanıklı olan yabancı otlara karşı etkili bir yöntem olmasının nedeni, hiçbir bitkinin suyun kaynama noktası üzerindeki sıcaklıklara karşı dayanıklı olmaması şeklinde açıklanabilmektedir. Böylece, solunum ve normal bitki fonksiyonları engellenerek, yabancı otların yok edilmesi sağlanmaktadır (Heiniger, 1999). Alevle yabancı otları yok etme tekniğinde, bitkinin yeşil kısımlarında gerçek yanma söz konusu olmamaktadır. Bu nedenle, alevle yakmada uygulamanın başarılı olup olmadığı hemen anlaşılmamakta, uygulamadan bir süre sonra anlaşılabilmektedir. Alevle yakma işleminde kullanılacak alevin şiddeti yabancı otların büyüklüğüne, kültür bitkilerinin boylarına ve dayanıklılığına bağlıdır (Mutaf, 1984). Alevle yabancı ot kontrolü, bazı kültür bitkilerinde sadece çıkış öncesi uygulanabildiği halde, mısır ve pamuk gibi çapa bitkilerinde çıkış sonrasında da kullanılabilmektedir. Alevle yabancı ot mücadelesi diye adlandırılan termal tekniklerde genellikle likit (sıvı) petrol gazı (LPG), çoğunlukla da propan gazı kullanılmaktadır. Ayrıca, 1950 li yıllarda soğan bitkisindeki yabancı otları yok etmek için yağ yakıcıları da kullanılmıştır (Parish, 1990). LPG nin yanması sonucunda doğaya zarar vermeyen ve kalıntı bırakmayan CO 2 ve H 2 O nun oluşması, bu yöntemin en önemli avantajlarındandır. Alevle kontrol yöntemi, yabancı ot mücadelesinde kesin çözüm olmamakla birlikte, diğer yöntemlerle 261

4 beraber kullanıldığında, yabancı ot kontrol masraflarını büyük oranda düşürmektedir (Önal, 1995). Enfaruj Radyasyon (IR) İle İle Yabancı Ot Kontrolü IR teknolojisi yapısal olarak alevli yakıcılardan farklıdır. Bu yöntemde de enerji kaynağını, genellikle alevli yakıcılarda olduğu gibi, propan gazı oluşturmaktadır (Şekil 4). Şekil 4. Enfaruj yakıcı Ancak, ısıtılan seramik ya da metal yüzeyler yardımıyla oluşturulan ısıl ışıma, hedef bitkiler üzerine gönderilmektedir. Bu tip yakıcıların ısıtılmaları için zamana gereksinim duymaları, alevli yakıcılardan daha düşük sıcaklıklara sahip olmaları ve daha pahalı olmaları olumsuz yönlerini oluşturmaktadır (Bond ve ark., 2003). Dondurarak Yabancı Ot Kontrolü Bitki dokusu, yüksek sıcaklıklarda olduğu gibi düşük sıcaklıklarda da hasar görebilmektedir. Dondurma yöntemiyle yabancı ot kontrolünde genellikle sıvı nitrojen ve CO 2 kullanılmaktadır. Sıvı nitrojenle yapılan uygulamalar karbondioksite oranla daha iyi sonuç vermektedir. Dondurma yöntemi ile alevle yakma yöntemi karşılaştırıldığında ise, en iyi sonuçlar yine de alevle yakma denemelerinde elde edilmektedir (Fergedal, 1993). Lazerle Yabancı Ot Kontrolü Yabancı ot kontrolünde yeni bir teknik de lazerle yabancı otların kesilmesi yöntemidir (Şekil 5). Lazer olayı, ışığın uyarılmış ışıma yayımıyla yükseltildiği fiziksel bir olaydır. Başlıca lazer türleri olarak; katı lazerler, gaz lazerler, iyon lazerler, kimyasal lazerler, metal buharlı lazerler, boyarmadde lazerler, yarıiletkenli lazerler ve karbondioksit (CO 2 ) lazerler sayılabilir (Anonymous, 1986). Lazerler endüstriyel materyallerin kesilmesinde, medikal cerrahide, ağaç kesme işlerinde ve mikroskopide preparat hazırlama gibi farklı alanlarda kullanılmaktadır. Lazer (aygıtı), enerjinin büyük bölümünü dar bir ışın demeti olarak bir yerde toplamaktadır. Böylece, hedef üzerine kesin ve hızlı bir şekilde yönlendirilebilmektedir (Heisel ve ark., 2001). Şekil 5. Yabancı ot kontrolünde lazer kullanımı Bunun yanında lazer tipleri dalga boylarına göre, ultraviyole (UV lazerleri ~ nm), enfaruj (IR lazerleri ~ nm) ve uzak enfaruj (FIR lazerleri ~5 15 µm) ve CO 2 lazerleri olmak üzere sınıflandırılabilmektedir. UV ve IR lazerleri, oluşturulan multifoton ve elektron iyonlaşma yığılması ile bitki dokularının patlatılması yoluyla kesilmesini içermektedir. CO 2 lazerleri, dokunun su moleküllerinde büyük ışık absorbsiyonu oluşturduktan sonra kuvvetli ısıtma ve kaynatma yapmak suretiyle kesme yapmaktadırlar. Genellikle, daha kalın gövde yapısına sahip yabancı otların lazerle kesilmesinde daha yüksek enerjilere gereksinim duyulmaktadır (Heisel ve ark., 2002). Sıcak su Uygulaması İle Yabancı Ot Kontrolü Yabancı otların yok edilmesinde uygulanan termal yöntemlerden bir tanesi de, sıcak su uygulamalarıdır. Sıcak su ile muamele; bitki kök, rizom, yumru ve soğanlarının belirli bir süre için (yaklaşık 10 dakika) sabit sıcaklıktaki (50 52 C) su içerisinde tutulması işlemidir. Uygulanacak sıcaklık, bitki türüne göre değişiklik göstermektedir. Sıcak su uygulaması, sert zeminli alanlarda ve özellikle herbisit kullanımının sınırlandırıldığı demiryolu kenarlarında uygulanan ilginç bir kimyasal olmayan yabancı ot kontrol yöntemi olmaktadır (Hansson ve Ascard, 2002; Hansson ve Mattsson, 2002; Hansson ve Mattsson, 2003). Bu metot, dönerek çalışan misinalı tırpanlar gibi mekanik metotlarla karşılaştırıldığında, diğerine göre daha az zemin aşınmasına neden olmaktadır (Hein, 1990). Sıcak su uygulaması aynı zamanda, alevle yabancı ot kontrolünde ortaya çıkabilecek yangın tehlikesi ve toprak sıkışması oluşturmaması yönüyle yararlı olmaktadır (Kurfess ve Kleisinger, 2000). Sıcak günlere oranla soğuk günlerde 262

5 yapılan sıcak su uygulamasının yabancı otları daha hızlı öldürdüğü bildirilmektedir (Daar, 1994). Kurfess ve Klieisinger (2000), Almanya koşullarında C sıcaklıktaki suyu kullanarak, 6 km/h ilerleme hızında elma bahçelerindeki yabancı otları yok etmeyi araştırmıştır. Elde edilen sonuçlara göre, elma ağaçlarına zarar vermeden yabancı otlara karşı oldukça iyi sonuçlara ulaşıldığını belirtmişlerdir. Sıcak Buhar İle Yabancı Ot Kontrolü Bir diğer kimyasal olmayan alternatif kontrol yöntemi ise, sıcak buhar teknolojisidir (Şekil 6). Sıcak buhar uygulaması, rüzgarlı ve yağmurlu hava koşullarında bile etkinlik kaybı olmadan kullanılabilmektedir (Riley, 1995; Rıfai ve ark., 2002). Şekil 6. Sıcak buharla yabancı ot kontrolü Bu yöntemde toprak sıcaklığı C ye kadar çıkmakta ve bu sıcaklık yaklaşık 10 cm derinliğe kadar ulaşabilmektedir. Bu nedenle, birçok yabancı ot tohumlarını da yok edebilmektedir (White ve ark., 2000a; 2000b). Ancak, bazı sert tohumlu yabancı otlar buhar uygulamasından etkilenmemektedir. Biyolojik Yabancı Ot Kontrolü Organik tarımda biyolojik kontrol yabancı ot mücadelesi için doğal bir çözüm olarak görülmektedir (Cooke, 1988). Dünya genelinde yabancı ot mücadelesi için çok sayıda biyolojik yabancı ot kontrolü araştırmaları yapılmaktadır. Bir bitkinin, diğer bitkilerin çimlenme, büyüme veya gelişmesi üzerine zararlı etkileri şeklinde tanımlanan allelopati, biyolojik yabancı ot kontrolünde kullanılan önemli bir yöntemdir. Bununla birlikte, Avrupa da bu yöntemin uygulanmasında birçok zorlukların olduğu bildirilmiştir (Müller-Scharer ve ark., 2000). Kültürel Yabancı Ot Kontrolü Kültürel önlemleri; otlatma, dayanıklı tür ve çeşitlerin yetiştirilmesi, bitkilerin dönüşümlü (münavebeli) olarak ekilmesi, ekim ve hasat zamanlarının ayarlanması, değişik toprak işleme yöntemlerinin uygulanması, sağlıklı bitki yetiştirme, sulama, drenaj, gibi önlemler oluşturmaktadır. Bu önlemlerin, doğal dengeyi bozacak çevre kirliliğini oluşturmaması ve ucuzluğu nedeniyle öncelikle düşünülmesi gerekmektedir (Yağcıoğlu, 1993; Bal, 1988). Otlatma İle Yabancı Ot Kontrolü Sığır, koyun ve keçi gibi hayvanlarla otlatma yapılması, yabancı otların kontrolü için etkili bir metot olabilmektedir. Bu metodun başarısı genellikle uygun zamanlamaya bağlıdır. Örneğin; bitkilerin rozetlenme döneminde koyunla otlatma yapılması, sarı yıldız deve dikeni yabancı otunun (Centaurea solstitialis) yoğunluğunu arttırmaktadır. Ayrıca yoğun otlatma, otlaklarda yabancı otların istilasına da yol açmaktadır. Bazı durumlarda, otlatma belirli yabancı ot ya da yabancı ot grupları için seçilebilmektedir. Aynı zamanda büyük baş hayvanlar, hassas türleri de çiğneyebilmekte ve yabancı ot tohumlarını, kıllarıyla yada dışkı yoluyla, geniş bir alana yaymaktadırlar (Ditomaso, 1997). Dayanıklı Türlerin Yetiştirilmesi İle Yabancı Ot Kontrolü Ürün yetiştirilmeyen yabancı ot bulaşmış alanlarda yabancı otlara rekabetçi türlerin tesis edilmesi mücadeleyi kolaylaştıracaktır. Ancak, otlak alanlarda yaygın doğal türler, yabancı otlara karşı rekabet edememektedirler. Sarı yıldız deve dikeni (Centaurea solstitialis) bulaşmış alanlarda, otlak ayrığı (Crested Wheatgrass), yabani domuz ayrığı (orchardgrass) rekabetçi tür olarak birçok çalışmada kullanılmıştır. Örneğin; bu türlerin Kaliforniya için doğal olmadığı, fakat iyi bir hayvan yemi özelliğinin bulunduğu ve otlakların korunması için sürdürülebilir bir seçenek olduğu bildirilmektedir (Ditomaso, 1997). Ekim Nöbeti (münavebe) İle Yabancı Ot Kontrolü Bir yerde uzun süre aynı bitkinin yetiştirilmesi, mevcut yabancı otun popülasyonunun artmasına sebep olmaktadır (Bal, 1988). Ancak, sürekli tahıl yetiştirilen alanlarda uygun sürelerle ekim nöbeti yapılması yabancı otları azalmaktadır. Buna ek olarak, ürün münavebesinde farklı zamanlarda yapılan tohum yatağı işleme, bir yabancı otun baskın olmasını önlemektedir (Parish, 1990). Ekim ve Hasat Zamanlaması İle Yabancı Ot Kontrolü Toprak işleme, ekim ve bakım gibi işlemlerinin zamanları yabancı otların gelişme devrelerine göre düzenlendiğinde yabancı ot kontrolünde etkili sonuçlar alınabilmektedir. Buna ek olarak, ürün münavebesinde farklı zamanlarda yapılan tohum yatağı işleme, bir yabancı otun baskın olmasını önlemektedir (Parish, 1990). Örneğin, Lockhart (1990) yaptığı bir çalışmada, yoğurt otunun temel sorun olduğu alanlarda, kışlık tahıl ekiminin bu otun çimlenmesindeki tarihten sonraya ertelenmesi gerektiğini ortaya koymuştur. Değişik Toprak İşleme Teknikleri İle Yabancı Ot Kontrolü Toprak işleme yaparak yabancı ot kontrolü, ürün yetiştirilmeyen alanlara göre tarımsal alanlarda daha yaygındır. Ara sıra toprak işleme, otlaklarda ve yol kenarlarında da kullanılabilmektedir. Çift katlı sürme 263

6 tekniği gibi işlemler uygulanarak, yabancı otların azaltılması mümkün olabilmektedir (Mutaf, 1984). Yıllık yabancı otların gömülerek kontrolü için kulaklı ve diskli pulluklar kullanılmaktadır. Bu iki yıllıklara oranla tek yıllıklarda daha etkili olmaktadır. Aksine tırmıklar, bıçaklar, süpürgeler, kök sistemlerinin yok edilmesi ya da sürgünleri köklerinden ayırmak için kullanılmaktadır. Bu teknik, toprak yüzeyi kuru olduğunda ya da bitki parçaları yeniden büyüdüğünde ve problem artığında uygulanabilmektedir. Bir kez toprak işleme tek yıllık bitkilerin kontrolünde kullanılırken, birden fazla tekrarlanan toprak işleme çok yıllık bitkilerin kontrolü için gerekli olmaktadır. Yıllık yabancı otların kontrolü için etkin olmasına rağmen, toprak işleme ile toprağın kuru koşullarda rüzgar erozyonuna ve çok nemli koşullarda ise su erozyonuna maruz kalmasına neden olabilmektedir. Ayrıca, toprak yapısının değişmesine, toprak altındaki yabancı ot tohumlarının yüzeye çıkmasına, toprak altındaki gövdelerden yeni filizlerin çıkması gibi çok yıllık yabancı ot problemlerinin artmasına neden olmaktadır. Diğer yandan, toprak işleme ve biçme gibi işlemler egzoz dumanı kirliliğine ve toprak sıkışıklığının artmasına neden olabilmektedir. Traktörle çalıştırılan makinalarla yapılan yabancı ot mücadelesinde hava kirletilmekte ve 10 mikron çapından daha küçük toprak LİTERATÜR LİSTESİ Anonymous, Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi. Fransızca Grand Dictionnaire Encylopedique Larousse (GDEL) çeviri. 14. Cilt Sayfa: , Milliyet Yayınları, İstanbul. Ascard, J Weed control in ecological vegetable farming. In A. Granstedt (ed).proceedings of the Ecological Agriculture, Nordiske Jordbrugsforskeres Forening, Seminar, 166, Ascard, J Comparison of flaming and infrared radiation techniques for thermal weed control. Weed Research, 38, Bal, H Tarımsal Savaş Mekanizasyonu Ders Notları. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Mekanizasyon Bölümü, Erzurum. Bayat, A Pestisit Uygulamalarında Drift Oluşumu ve Driftin Azaltılmasına Yönelik Görüşler, 5. Uluslar Arası Tarımsal Mekanizasyon Kongresi Bildiri Kitabı, s , Ekim, Kuşadası, Türkiye Bond W. and A.C. Grundy Non-chemical weed management in organic farming systems. Weed Research, Bond, W., R.J., Turner, A.C. Grundy, A review of nonchemical weed management. downloads/updated_review.pdf. Erişim: 30 Mart 2004 Cooke, R.J Biological Control and holistic plant-health care in agriculture. American Journal of Alternative Agriculture 3, Daar, S New technology harnesses hot water to kill weeds. IPM Practitioner 16, 1-5. Ditomaso, J.M Risk Analysis of Various Weed Control Methods. California Exotic Pest Plant Council, Symposium Proceedings. P Dursun, E Farklı İlaç Uygulama Yöntemlerinin Damla Sıklığına Etkilerinin Belirlenmesi. 6. Uluslararası Tarımsal parçacıklarının atmosfere karışmasına da neden olunmaktadır (Ditomaso, 1997). SONUÇ ve ÖNERİLER Özellikle son yıllarda, tüm dünyada organik ürünlere olan ilginin ve çevresel konulara verilen önemin yoğun bir şekilde artması nedeniyle, bitkisel üretimde kimyasal ilaç kullanımının yerini alternatif yöntemler almaya başlamıştır. Sürdürülebilir tarımın gerçekleşmesi, toprak ve su kaynaklarımızın korunması ve gelecek nesillere daha yaşanabilir bir dünya bırakmak için bunun yapılması gerekmektedir. Yabancı ot kontrol yöntemleri uygulanırken, bitkisel üretim zinciri içerisine yeni bir teknoloji, enerji ve masraf getireceği bilinmeli ve çok iyi düzenlenmelidir. Her yabancı ot kontrol yöntemi veya yöntemlerinin kombinasyonunda uygulanan tekniklerin etkinliği iyi belirlenmeli, diğer yöntemlere göre ekonomik olup olmadıkları da göz önünde bulundurulmalıdır. Yapılan mücadele sonunda kurtarılan ürünün değerinin yapılan masrafı karşılaması gerekmektedir. Kimyasal olmayan yabancı ot kontrol yöntemleri her coğrafi bölge ve farklı ürünler için iyi araştırmalı, uygulanan farklı yöntemlerin oluşturabileceği potansiyel tehlikeler de ortaya konularak, yabancı ot kontrol stratejilerinin belirlenmesi yararlı olacaktır. Mekanizasyon ve Enerji Kongresi, , 2-6 Eylül, Ankara. Fergedal, S Weed Control by Freezing with Liquid Nitrogen and Carbon dioxide Snow; a Comparison Between Flaming and Freezing. Communications of the 4 th International Conference I.F.O.A.M. non-chemical Weed Control, Dijon, France, Hansson, D., J.Ascard, Influence of developmental stage and time of assessment on hot water weed control. European Weed Research Society Weed Research 42, Hansson, D., Mattsson, J.E Effect of drop size, water flow, wetting agent and water temperature on hot water weed control. Crop Protection 21, Hansson, D., J.E. Mattsson, Effect of air temperature, rain and drought on hot water weed control. European Weed Research Society Weed Research 43, Hein, R., The use of rotating brushes for non-chemical weed control on paved surfaces and tarmac. Swedish University of Agricultural Sciences, Department of Agricultural Engineering, Alnarp, Sweden, Report 141. Heiniger, R. W., 1999.Controlling Weeds in Organic Crops Through the Use of Flame Weeders. Summer, 6: Heisel, T., J. Schou, S. Christensen, C. Andreasen, Cutting Weeds with a CO 2 laser. European Weed Research Society Weed Research, 41, Heisel, T., J. Schou, C. Andreasen, S.Christensen Using laser to measure stem thickness and cut weed stems. European Weed Research Society Weed Research 42, Kang, W.S Development of a Flame Weeder. American Society of Agricultural Engineers. Vol.44 (5): Kurfess, W., S. Klieisinger, Effect of Hot Water on Weeds. Proceedings 20 th German Conference on Weed 264

7 Biology and Weed Control, Stuttgart-Hohenheim, , Germany. Lockhart, J.A.R. R.J. Hance and K. Holly The Evolution of Weed Control In British Agriculture. In Weed Control Handbook: Principles p Blackwell;Oxford. Mutaf, E., Tarım Alet ve Makinaları, I. Cilt, Ege Üniv. Ziraat Fak. Yayınları No: 218, İzmir. Müller-Scharer, H., P.C. Scheepens, M.P. Greaves, Biological control of weeds in European crops: recent achievements and future work. Weed Research 40, Önal, İ Ekim, Bakım, Gübreleme Makinaları. Ders Kitabı, Ege Üniv. Ziraat Fak. Yayınları No: 490, İzmir. Önal, İ Pamuk tarımında yabancı ot mücadelesi. 2. Tarımsal Mekanizasyon Semineri, İzmir. Parish, S A Review of Non-Chemical Weed Control Techniques. Biological Agriculture and Horticulture. Vol.7, Rasmussen, J., J. Ascard, Weed Control in Organic Farming Systems: In Ecology and Integrated Farming Systems, 49-67, UK. Rasmussen, J Punch planting, flame weeding and stale seedbed for weed control in row crops. European Weed Research Society Weed Research 43, Rasmussen, J., Ascard, J Weed control in organic farming systems. In: Ecology and Integrated Farming Systems, Rıfai, M.N., T. Astatkie, M. Lacko-Bartosova, and J. Gadus, Effect of Two Different ThermalUnits and Three Types of Mulch on Weeds in Apple Orchards. J.Environ. Eng.Sci., 1: Riley, B Hot water: A cool new weed control method. J. Pestic. Reform, 15: 9. Stopes C. and S. Millington, Weed Control in Organic Farming Systems. Proceedings 1991 Brighton Crop Protection Conference-Weeds, p UK Vale, S Mechanical Weeder Uses Compressed Air. Vegetable Farmer, Act Publishing, Maidstone, UK, (August), White. G, B. Bond. and M. Pinel a. Steaming Ahead. Grower, Nexus Horticulture, 134(5), 19-20, Swanley, UK. White. G, B. Bond. and M. Pinel b. Return to the Age of Steam. HDC News No. 61, Vigneault, C Weed electrocution. Encyclopedia of Pest Managament. NewYork, p Yağcıoğlu, A Bitki Koruma Makineleri Ders Kitabı. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, No:508, İzmir. 265