T.C. AFYONKARAHİSAR İL MÜFTÜLÜĞÜ (ANMAKTAN ANLAMAYA)

Transkript

1 T.C. AFYONKARAHİSAR İL MÜFTÜLÜĞÜ (ANMAKTAN ANLAMAYA) KUTLU DOĞUM AFYONKARAHİSAR-2012

2 İçindekiler Önsöz... 3 Kutlu Doğumu Anlamak... 4 Hz. Muhammed (sav) in Kronolojik Hayatı... 6 Sevgili Peygamberimiz (sav) in Ş i Ensar Muhacir Örnekliğinde Kardeşlik Hukuku Peygamber Efendimiz (sav) in Nezaket Ve Zarafeti Peygamber Efendimiz (sav) in Bir Günü Hz. Peygamber (sav) in Sünneti Fert Ve Toplum Açısından Kardeşlik Hukuku Eş Olarak Hz. Peygamber (sav) Öğretmen Olarak Hz. Peygamber (sav) Hz. Peygamber (sav) in Cömertliği Peygamber Efendimiz (sav) in Vefası Hazreti Peygamber (sav) in Affediciliği Peygamber Efendimiz (sav) in Nükte Ve Latifeleri Hz. Peygamber (sav) in Mucizeleri Hadis Hz. Peygamber (sav) in Dilinden Dualar

3 ÖNSÖZ Yüce Allah ezeli ve ebedi rahmetin sahibidir. Rabbimiz bu rahmetinin bir gereği olarak kullarına kendi hemcinslerinden peygamberler göndermiştir. Peygamberler silsilesinin son halkasını teşkil eden Efendimiz 20 Nisan 571 tarihinde Mekke de dünyaya gelmiş, cihan ufkuna adeta bir yıldız gibi doğmuştur. Her yıl olduğu gibi bu yıl da Nisan tarihleri arasında Kutlu Doğumlarının yıldönümünde O nu bir kez daha rahmetle anacak, Rabbimiz katından getirip bizlere armağan ettiği rahmet yüklü mesajları yeniden gündemimize taşıyacağız. Rasül-ü Ekrem (sav) Efendimiz hidayet rehberleri olan peygamberlerin sonuncusu, yüce İslam dininin ilk ve en önemli davetçisidir. Peygamberimiz risalet görevini en mükemmel şekilde tamamlamış, insanlık âlemine çok muhteşem bir medeniyet bırakmıştır. Bu medeniyetin özünde rahmet ve merhamet vardır. Sevgi ve kardeşlik vardır. Kardeşlik hukukuna riayet vardır. O nun getirdiği medeniyette kine, kibre, hırsa, hasede yer yoktur. Diyanet İşleri Başkanlığımız 2012 yılı Kutlu Doğum Haftasının ana temasını Kardeşlik Ahlakı ve Kardeşlik Hukuku olarak belirlemiştir. Afyonkarahisar İl ve İlçe Müftülükleri olarak bizler de bu yılki kutlamalara mütevazı bir katkımız olsun diye düşündük. Bu amaçla hazırladığımız bu küçük kitapçığı sizlere sunuyoruz. Nazargâh-ı İlâhi olan gönüllere bir rahmet mesajı iletebilirsek kendimizi bahtiyar hissedeceğiz. 3 Mustafa KAYA Afyonkarahisar İl Müftüsü

4 KUTLU DOĞUMU ANLAMAK 1 Eskilerden kalma çok güzel bir söz var: Her şeyin bir vakti merhunu olur. Doğrusu, biz ne yaparsak yapalım her iş vaktini bekliyor, varacağı yere varıyor. Güneş ne zaman doğacaksa o zaman doğuyor. Kış ne kadar çetin geçerse geçsin bir gün cemre toprağa düşüyor; erimeye başlayan karlar, tomurcuklarını açan badem ağaçları yaklaşan baharı müjdeliyor. Her kışın bir baharı olduğu gibi, her zevalin de bir kemali oluyor. İsa (a.s) dan sonra altı asır geçmiş, insanlar uzun bir cehalet dönemi yaşamıştı. Bu öyle bir dönem ki, vicdanlar kararmış, tevhid inancı terk edilmiş, hak ve adalet duygusundan uzaklaşılmıştı. Takvimler miladi 571 yılını gösterdiğinde, insanlığın son cemresi toprağa düşmüştü. Düşen bu cemre ile beklenen vakit geliyor, insanlık son peygamberine kavuşuyordu. Benimle, benden önce gelen peygamberlerin durumu, tıpkı şu bina yapan adamın durumu gibidir ki, bu adam güzelce bir bina yaptı onu süsledi, tamamladı. Yalnız köşelerinden birinde bir kerpiçlik yer eksik kaldı. İnsanlar binanın çevresini dolaşmaya başladılar. Onu çok beğendiler, ama keşke şu kerpiç de yerinde olsaydı dediler. İşte o kerpiç benim, ben peygamberlerin sonuncusuyum." İşte bu nedenle, 20 Nisan 571 tarihi insanlık için yepyeni bir bayramın kutlu günü olmuştur. Yalnız bu vesile ile bir iki hususa dikkat çekmek istiyorum: Şüphesiz her bayram ayrı bir bayramdır. 1 Bu makale İl Müftüsü Mustafa Kaya tarafından yazılmıştır. 4

5 Hangi bayrama erişirsek erişelim onu güzel bir bayram havasında yaşayalım. Sevgimizi, coşkumuzu sırf kendi dünyamıza hapsetmeyelim. İnancımızı amellerimize yansıtalım. Kur an ahlakı, ahlakımız; kutlu peygamberin kutlu yolu, yolumuz olsun. Bir de, kutlu doğum haftalarını bir takım kuru ve anlamsız etkinliklere dönüştürmeyelim. Zira önemli olan, anmaktan anlamaya yol bulabilmektir. Ben güzel ahlakı tamamlamak için gönderildim müjdesini veren sevgili peygamberimizi kendimize rehber ve örnek edinebilmektir. Andolsun, Allah ın Rasûlünde sizin için; Allah a ve ahiret gününe kavuşmayı uman, Allah ı çok zikreden kimseler için güzel bir örnek vardır. 2 Kutlu Doğum Bayramınız mübarek olsun 2 Ahzab, 21. 5

6 HZ. MUHAMMED İN KRONOLOJİK HAYATI 3 Sevgili Peygamberimizi tanımak, bir Müslüman olarak önemli görevlerimiz arasındadır. Ashab-ı kiram onun 63 yıllık hayatını safha safha takip ve tespit etmişlerdir. Efendimiz (s.a.v.) in gereği gibi tanınıp tanıtılmasında O nun kronolojik hayatının bilinmesi önem arz etmektedir. Ana hatlarıyla kronolojik hayatı: Rebiülevvel ayının 12 nci gecesi Efendimiz (sas) dünyayı şereflendirdi. (20 Nisan) Dört sene sütannesi Halime'nin yanında kaldıktan sonra annesi Hz. Amine ye teslim edildi Annesi Amine ve hizmetçileri Ümmü Eymen ile birlikte Medine'ye gidip babasının mezarını ziyaret etti ve dönüşte Ebvâ'da annesi vefât etti Dedesi Abdulmuttalib'in vefatı ve amcası Ebû Talib'in himâyesine girmesi Amcası Ebu Talib'le ticaret maksadıyla Şam'a gitti. Burada Rahip Bahîra Allah Resulü'nün beklenen son peygamber olduğunu söyledi Kureyş-Hevâzîn arasında dört yıl süren Ficar harbinde tarafsız kaldı ve Hılf ûl Fudûl Cemiyeti'ne girdi, bununla hep iftihar etti Hz Hatice'nin kervanını Şam'a götürmesi, Meysere'nin Hz Muhammed'e hayranlığı Hz Hatice ile evlendi, Ebû Talib nikâh töreninde konuşma yaptı Oğlu Kasım doğdu (Kendisine Ebul Kasım denildi) 3 Bu makale Başmakçı Müftüsü Hasan Aksoy tarafından yazılmıştır. 6

7 608 - Muhammed ül Emîn denilen Hz Muhammed in Kâbe hakemliği Hira mağarasında (Ramazan ayında Kadir Gecesi nde) ilk vahyin gelişi, peygamber oluşu En yakınlarını İslâm'a davet etmesi Hz Hatice, Hz Ebubekir, Hz Ali ve Hz Zeyd in Müslüman olmaları Safa tepesine çıkıp ilk açık tebliğini yaptı. Yakın akrabalarına tebliğ için yemekler verdi. Müslümanlara işkence yapılmaya başlandı Müşriklerin ağır baskıları üzerine Hz. Ömer liderliğindeki 14 müslümanın Habeşistan'a hicreti - Putperest müşriklerin zulüm ve işkencelerini iyice artırmaları üzerine müslümanların Dâr ul Erkam a sığınmaları Hz Hamza ve Hz Ömer'in müslüman olmaları Hz Ali'nin ağabeyi Cafer- i Tayyar liderliğindeki ikinci Habeşistan hicreti - Kureyş kabilesinin Haşimoğulları'yla münâsebeti keserek boykot ilanı Kureyş in üç senelik ablukayı kaldırması. - Hz Hatice ve hemen peşinden Ebû Talib'in vefatı. (Hüzün Yılı) Peygamberimizin İslâm'a davet için Taif'e gitmesi. - İsrâ ve Mi'rac Olayı. - I. Akabe Biatı. Medineli (Yesribli) 12 kişinin müslüman olması. - Beş vakit namaz farz kılındı II Akabe Biatı. - Mus ab b. Umeyr in Medine ye öğretmen olarak gönderilmesi Hz Muhammed'in, dostu Hz Ebû Bekir le Mekke'den Medine'ye hicreti - Rasûlullah'ın Kuba Mescidi'ni yaptırması 7

8 - Ranuna vadisinde ilk Cuma namazını kıldırması ve ilk hutbeyi okuması - Muhacirlerle Ensar arasında kardeşliğin kurulması - Mekke de nişanlandığı, Hz Ebubekir in kızı Hz Aişe ile evlenmesi Medine'de Mescid-i Nebevî'nin ve Hâne-i Saâdet in yedi ayda inşâsı - Ezanın meşrû kılınması - İlk nüfus sayımı - Mescidin önünde fakirleri barındırmak için Suffa yapılması - Kıblenin Kudüs'ten Kâbe-i Muazzama'ya çevrilmesi İslam'da ilk harb olan Bedir zaferinin kazanılması. - Ramazan orucunun ve zekâtın farz kılınışı İlk bayram namazı - Peygamberimizin kızı Hz Fatma ile Ebû Talib'in oğlu Hz Ali'nin evlenmesi Uhud harbi ve Hz Hamza'nın şehid edilmesi - Hz Hasan ın doğumu (Ramazan ayında) - Reci vak ası: İslâm a davet için çevre kabilelere gönderilen muallimlerden dördünün şehid edilmesi, Zeyd ve Hubeyb in Mekkeliler e satılması ve şehid edilmesi - Bi r-i Maûne faciası: Necid e gönderilen 70 muallimin şehâdeti - Hz. Hüseyin in doğumu (Şaban ayında) Dûmetü l Cendel Gazvesi Suriye'de toplanan eşkıyalar dağıtıldı - İçki ve kumarın haram kılınması Hendek (Ahzab) Harbi: Medine'yi kuşatan müşriklerin perişan olmaları - Hendek harbinde hainlik eden Benî Kureyza Yahudilerin cezalandırılmaları Hudeybiye Antlaşması 8

9 - Hayber'in Fethedilmesi Hudeybiye Antlaşması hükümlerine göre müslümanların Kâbe'yi ziyaret etmeleri (Umret ül Kazâ) - Halid bin Velid ve Amr İbnü l As'ın müslüman olup Medine de müslümanlara katılması - Mu te Harbi İslam sancaktarı Zeyd bin Hârise, Cafer-i Tayyar ve Abdullah bin Revâha'nın peşi peşine şehit olmaları Halid bin Velid in askerî dirâyeti sayesinde üç bin kişilik İslam ordusunun, yüz bin kişilik Bizans ordusuna zor anlar yaşatması ve ordunun fazla zâyiat vermeden geri çekilmesi Mekke'nin Fethi, Kâbenin putlardan temizlenmesi - Huneyn Gazâsı ve Evtas Savaşı - Taif in muhasarası, putlarının Ebû Süfyan ve Mugîre nin eliyle yıkılması - Kasîde-i Bürde şairi Kâ'b bin Züheyr'in Peygamberimizin huzuruna gelerek meşhur kasîdesini okuması ve "Peygamber etrafı aydınlatan bir meşaledir, her fenâlığı kökünden kazıyan Allah'ın kılıçlarından biridir" beytini söyleyince Efendimizin çok memnun olması ve Hırka-i Şerîf ini hediye etmesi - Mescid-i Nebevîde üç basamaklı bir minber yapılması - Tebük Seferi Peygamberimizin son gazâsı Bir çatışma olmadı ama çok zor şartlar altında dünyanın en büyük devleti olan Bizans a karşı 30 bin kişilik bir ordunun gönderilebilmesi askerî ve siyâsî bir zaferdir - Münafıkların Tebük Seferi'ne katılmaktan kaçınmaları ve toplandıkları fesat yuvası Mescid-i Dırar'ın yıktırılması - Sulh ve sükûn devresi Elçiler yılı (Senetü l Vüfûd) 70 kadar kabileye heyetler ve muallimler gönderilmesi, bütün kabilelerden gelen heyetlerin Müslüman olduklarını arz etmeleri 9

10 - Vefat eden Habeş Necâşî si için gıyabi cenaze namazı kılınması Hz Ebubekir in hac emirliği Peygamberimizin (ilk ve son) Vedâ Haccı. -Vedâ Hutbesi İnsan Hakları Evrensel Beyannâmesi nden asırlarca önce insan haklarının ilânı -Fazîlet dolu nurlu bir hayattan sonra bu fânî âlemden ebedî âleme göç etmeleri ve ruhunun Refîk-i A lâ ya (Yüce Dost'a) yükselişi 10

11 SEVGİLİ PEYGAMBERİMİZİN ŞEMAİLİ 4 Yüce Allah sevgili peygamberimizi âlemlere rahmet ve bütün insanlara hidayet vesilesi olarak göndermiştir. Peygamberimiz, bütün peygamberlerin sonuncusu olmak üzere miladi 571 yılında Mekke de dünyaya gelmiş ve 40 yaşında peygamberlikle görevlendirilmiştir. Miladi 632 yılında ise peygamberlik görevini tamamlayarak sonsuzluk âlemine hicret etmişlerdir. Sevgili Peygamberimiz (sav) in dış görünümü, ahlaki yapısı, sevdiği yiyecekler, giyimi, gülmesi ve ağlaması gibi hayatına dair pek çok detay İslam alimleri tarafından "ş " kelimesiyle ifade edilmiş 5 ve bu alanda ünlü hadis alimi Tirmizi nin eş-şemâ ilü n- Nebeviyye ve l-hasâ ilü l-mustafaviyye ve Kadı Iyaz ın Kitabuş-Şifa fi Ta rifi Hukuki l-mustafa adlı eserleri gibi birçok eser vücuda getirilmiştir. 6 Ş kelimesi "şimal"den türemiştir. Bu kelime "karakter, huy, hal, hareket, tavır ve davranış " gibi anlamlar taşımaktadır. Ş kelimesi, ilk başlarda daha geniş anlamlar içerse de, zaman içinde özelleşmiş ve Peygamber Efendimiz (sav)'in nasıl bir yaşam sürdüğü ile ilgili detayları ve kişisel özelliklerini ifade eden bir terime dönüşmüştür. Zamanla Hilye-i Nebevi adıyla da anılan bu tür eserler, Efendimiz in sağlığına yetişemeyen âşıklarının başucu kitabı haline gelmiştir. 4 Bu makale Bayat İlçe Müftüsü Osman Aslan tarafından yazılmıştır

12 Ulaşabildiğimiz kaynaklar çerçevesinde Efendimiz (sav) e ait vasıfları özetle şöylece sıralayabiliriz: Allah Resulü (sav), yaradılıştan heybetli, çok yakışıklı ve alımlıydı. Uzaktan bakıldığında insanların en güzeli ve en sevimlisi o idi; yakından bakıldığında ise tatlı ve hoş bir görünüşü vardı. 7 Efendimizin boyu; ne çok uzun, ne de fazla kısa idi, bulunduğu topluluğun orta boylusuydu. Başı biraz büyükçe olup vücuduyla gayet orantılıydı. 8 Hafiften dalgalı saçlarını bazen omuzlarına kadar uzatır, bazen de kulak yumuşaklarının hizasında tutardı. Şayet kendiliğinden ikiye ayrılmışlarsa saçlarını başının iki yanına salar, değilse ayırmazlardı. 9 Efendimizin alın kısmı biraz açıktı. Birbirine yakın ve gür olan kaşları, adeta bir hilal gibiydi. 10 Sık ve uzun kirpiklerinin altında simsiyah ve irice olan gözleri sanki ufuklar ötesinden açılan birer rahmet penceresiydi. Bıyıkları ve sakalı gayet güzel ve oldukça gürdü. Bu fani hayata veda ettiklerinde saçı ve sakalındaki beyaz kılların sayısı yirmi civarındaydı. Gül kokulu teni, ne duru beyaz ne de esmerdi. 11 Efendimizin sırtında, sağ omzuna yakın, iki kürek kemiği arasında, güvercin yumurtası büyüklüğünde, gül tomurcuğunu andıran kırmızımtırak bir yumru şeklinde nübüvvet mührü vardı İbni Sa'd, Tabakat, I, Ahmed Cevdet Paşa, Kısas-ı Enbiya, IV. Cüz, s Tirmizi, Ş -i Şerife, 1. cilt, s Tirmizi, Ş -i Şerife, 1. cilt, s Sünen-i Tirmizi Tercümesi, 4.cilt, s Tirmizi, Ş -i Şerife, 1. cilt, s

13 Peygamber Efendimiz (sav) temizliğe çok önem verdiği için, saç ve sakal bakımına da dikkat ederdi. Bazı kaynaklarda onun yanında daima tarak, ayna, misvak, kürdan, makas, sürmedan gibi eşyalar bulundurduğu bildirilmektedir. 13 Peygamber Efendimiz (sav), ashabından birinin dış görünümüne önem vermediğini gördüğünde, hemen onu uyarırdı. 14 Efendimiz (sas), gömlek ve izar türü elbiseler giyerdi. Beyaz renkli elbise giymeyi tavsiye eder, bazen de kırmızı ve siyah gibi daha farklı renklerde elbise giydiği de görülürdü. 15 Allah Resulü, çok veciz konuşurdu. Yani kısa, az ve öz cümleler içinde bütün maksadını yansıtırdı. Sözlerinde ne fazlalık ne de eksiklik bulunurdu. Konuşurken sarf ettiği kelimeler, bir ahenk içinde birbirini izler, dinleyenleri usandırmazdı. Hoşlanmadığı, çirkin saydığı bir sözü konuşmak zorunda kaldığında onu kinaye yoluyla ifade buyururdu. 16 Efendimiz, insanların en güleç yüzlüsü ve hoş canlısı idi. 17 Resulullah (sav) yaradılışındaki güzelliği gibi insanları mest eden güzel kokusu ile de tanınırdı. 18 Efendimiz (sav) âlemlere rahmet olarak gönderilmişti. Ümmetine çok düşkündü. 19 İnsanlara karşı 13 Ali el-kari, Cem'ul-Vesail fi Şerh'iş- Ş , İstanbul, s Muvatta, Libas, 1; (2/ 910) 15 Tirmizi, Ş -i Şerife, 1. cilt, s Gazali, İhya'u Ulum'id-din, 2. cilt, s G. Ahmed Ziyaüddin, Ramuz El Hadis, 2. cilt, s Prof. Dr. Ali Yardım, Peygamberimiz (sav)'in Ş i, s Bkz: Tevbe Suresi, 9/

14 olduğu gibi diğer canlılara karşı da son derece merhametli idi. Hiçbir canlının zulme uğramasına ve mağdur edilmesine razı olmazdı. 20 İnsanların en güzel ahlaklısı idi. Günah işlemekten Allah tarafından korunmuş olmasına rağmen, şükredici bir kul olma adına daima ibadetle meşgul olmaya çalışır ve her fırsatta Allah tan affını dileyerek tevbe-i istiğfarda bulunurdu. Zulmetmekten ve zulme uğramaktan Allah a sığınır ve daima mazlumun yanında yer alırdı. Kimsenin yaptığının yanına kar kalmayacağını bildirir, her yapılanın mutlaka bir gün hesabının sorulacağını söylerdi. Efendimiz, müminlerin kardeş olduklarını ifade eder, kardeşler arasındaki dargınlığı ve düşmanlığı asla hoş görmezdi. Veda Hutbelerinde O nun ümmetine en önemli nasihatı şu sözü olmuştur: "Size iki şey bırakıyorum; onlara sımsıkı yapışırsanız kurtulursunuz: Biri Allah ın kitabı Kur an, diğeri de al-i beytim/ sünnetimdir" Bkz: İbn Kesîr, Şemâilü'r-Rasûl, Bkz: Tirmizî, Menâkıb: 31; Müsned, 3:14, 17, 26 14

15 ENSAR MUHACİR ÖRNEKLİĞİNDE KARDEŞLİK HUKUKU 22 Sevgili Peygamberimiz (s.a.v.), 23 yıllık risalet hayatının 13 yılını Mekke de geçirmiş, kendisine inanan bir avuç mü minle orada çok çeşitli sıkıntılar yaşamıştır. Bir ara tebliğini Mekke nin dışına taşımak ve destek bulmak amacıyla Taif e gittiyse de, Taifliler O nun değerini anlayamamış, O nu çocuklarına taşlatarak şehirlerinden çıkmaya zorlamışlardı. Bir zaman sonra, bir grup Medineli Mekke ye gelerek Müslüman olmuş ve Hz. Peygamberden, kendilerine Allah ın mesajını anlatacak birini Medine ye göndermesini istemişlerdi. Bunun üzerine Peygamberimiz, Musab b. Umeyr i Medine ye göndermişti. Mus ab b. Umeyr Medine de özverili çalışmalar yapmıştı. Bu çalışmalar meyvesini vermiş ve neticede, birinci ve ikinci Akabe biatleri olarak bilenen olaylar gerçekleşmişti. Akabe biatlarına katılan Medineliler Sevgili Peygamberimizi ve diğer Müslümanları Medine ye davet ettiler. Mekke de çok güç şartlarda yaşayan Müslümanlar, evlerini, bağ ve bahçelerini, mal ve mülklerini, kısaca her şeylerini orada bırakarak Peygamberimizin izniyle birer birer Medine ye hicret ettiler. Onları vatanlarından ayıran bir şey olmalıydı. Kendilerini keskin kılıçların önüne attıran, canlarını Allah a sattıran, boykota maruz bıraktıran ve bütün bunlara sabredebilme gücü veren bir etken, bir güç. 22 Bu makale İhsaniye İlçe Vaizi Mustafa Gümüşsoy tarafından yazılmıştır. 15

16 Onlar, Hz. Allah (c.c.) ın rızasını, sevgisini, kulu ve Rasûlü olan Hz. Muhammed (s.a.v.) in dostluğunu arzuluyorlardı. Onlar Allah ı ve Rasûlünü her şeyden daha çok seviyorlardı. Onlar, imanın tadını almışlardı. Ve bu imanları onlara hâkim olmuş, onları yönlendirir olmuştu. Burada hicretin önemini ve amacını tekrar gözden geçirmek ve anlamak gerekiyor. Hicret edenler hangi fedakârlıkları göstererek, yurtlarını, doğup büyüdükleri, evlendikleri, mal mülk sahibi oldukları şehri, niçin terk ediyorlardı? Onları Medine ye göç ettiren sebep neydi?.. Medine ye hicret edenlere muhacir denilmiştir. Muhacirler, Kur an-ı Kerim ve Hz. Peygamberin hadislerinde övülmüşlerdir. Muhacirlere yardım eden Medineliler ise, en büyük yardımseverliğin, bugün birçoğumuzun hiç duymadığı Îsar ın, fedakârlığın, cömertliğin sembolü oldular. Kitabımız Kur an-ı Kerimde Yüce Allah tarafından övülmelerine neden olan davranışları gerçekleştirdiler ve Rabbimizin ifadesiyle gerçek Müminlerden oldular. 23 Yüce Allah Kur an-ı Kerim inde Müslümanları kardeş ilan etmişti. Sevgili Peygamberimiz de Mekke den Medine ye hicret eden muhacirlerle Medine nin yerlisi olup kendilerine Ensar denilen Müslümanlar arasında kardeşlik tesis etmişti. Bu kardeşlik tamamen iman kardeşliğiydi. O halde gereği de yapılmalı ve uygulamaya geçilmeliydi. İşte, İslâm da kardeşlik denince, ilk akla gelen ensarla muhacir arasında sağlanan bu kardeşlik olmuştur. 23 Enfâl, 8/74. 16

17 Medineliler yardım eden, bölüşen, evlerini açan, görüp gözeten, kollayanlardı. Ensarı engin yürekli yapan Hz. Peygamberin getirmiş olduğu hayat membaı olan Kur andı. Hz. Peygamber, yüklenmiş olduğu misyonun gereği olarak sınıf ayrılıklarını, kabilecilik anlayışını, zengin fakir ayrımını, insanların birbirlerine karşı olan sınıfsal üstünlüklerini kaldırarak, herkesin bir tarağın dişleri gibi eşit olduğunu ortaya koymuş ve üstünlüğün ancak Allah la olan irtibata göre derecelendirileceğini ifade etmişlerdir. Hz. Peygamber, Ensar dediğimiz o yarenlerden söz almıştı. Onun için Medineliler sırf Allah ın rızası için yurtlarını terk edenlere açtılar evlerini, bahçelerini.. Açtılar yüreklerini.. Efendimizi ve ona inanan insanları koruyacaklar, onlara kucak açacaklardı. İşte o söz bu gün yerine getiriliyordu. Bu kardeşlik, dünyada eşi benzeri bulunamayan bir uygulamaydı. Resulullah böylece insanlık tarihinde inanca dayalı bir kardeşlik ortaya koyuyor ve bu kardeşliğin gereğini yerine getiriyordu. Ensarın bu kardeşliği bir ayette şöyle ifade edilmektedir: Daha önceden Medine yi yurt edinmiş ve gönüllerine imanı yerleştirmiş olan kimseler, kendilerine göç edip gelenleri severler ve onlara verilenlerden dolayı içlerinde bir rahatsızlık hissetmezler. Kendileri zaruret içinde bulunsalar bile onları kendilerine tercih ederler. Kim nefsinin cimriliğinden korunursa işte onlar kurtuluşa erenlerdir Haşr, 59/9. 17

18 Hicret eden Muhacirler, Medine de kendilerine kucak açan ve fedakârlıklarda bulunan Ensar kardeşleri için duydukları hayranlık ve övgülerini Rasûlüllah a şöyle ifade ediyorlardı: - Ey Allah ın Rasûlü! Yanlarına gelip sığındığımız bu insanların benzerini hiç görmedik. Aza ortak edip, çoktan vermekte kendilerini geçecek hiç kimse yok. Onlarla birlikte çalışmadık, ama bizi ürünlerine ortak ettiler. Bu nedenle bütün sevabı onların toplamasından korkuyoruz. Bu gidişle bize sevap kalmayacak. Resûlüllah, bu son derece anlamlı sözler karşısında o Müslümanlara: Sizler onları övdüğünüz ve onlar için Allah a duacı olduğunuz sürece sevapta siz de pay sahibisiniz 25 diyecekti. Hz. Peygamberin kardeş ilan ettiği muhacirden Abdurrahman b. Avf ile Ensardan Sa d b. Rebî (r.a.) arasında yaşanan olayı da hatırlamak gerekir. Sa d, Abdurrahman b. Avf a malının yarısını vermeyi ve iki eşinden birini boşayıp kendisine nikâhlamayı teklif etmişti. Abdurrahman (r.a.), bu teklif karşısında: Allah sana malını ve eşlerini hayırlı kılsın. Sen bana pazar yerinin yolunu göster 26 demiş ve daha sonra Hz. Peygamberin duasını da alarak, kısa zamanda Medine nin sayılı tüccarları arasında yerini almıştı. Böylece onlar fedakârlığın, isar ın güzel bir örneği olmuşlardı. Huzeyfetül Adevî isimli sahabe Yermük savaşında yaşanan bir isar hikayesini bize şöyle naklediyor: Harpte kahramanca savaşan amcamın 25 İbn Kesir, El-Bidaye ve n-nihaye, 3/280; Tirmizî, Sıfati l Kıyame Buhâri, Menakibu l Ensar 3. 18

19 oğlunun yaralı olarak yere düştüğünü gördüm. Yanımda bir miktar su bulunuyordu. Onun yanına yaklaştım ve suyu ona vereceğim sırada, başka bir yaralının "Su, su!" diye bağırdığı duyuldu. Şehadet şerbetini içmek üzere olan amcamın oğlu, hemen bana eliyle işaret ederek suyu diğer yaralıya götürmemi istedi. Ben de suyu hemen ona götürdüm. O anda başka bir yaralı yine ölüm anında idi ve "Su, su!" diye inliyordu. Suyu içmek üzere olan ikinci yaralı da bana eliyle işaret ederek suyu öbür kardeşine götürmemi istedi. Suyu alarak üçüncü yaralının yanına yaklaştığımda, onun vefat etmiş olduğunu gördüm. Hemen bana en yakın olan ikinci yaralıya suyu götürmek için koştuğumda, onun da şehadete kavuşmuş olduğunu gördüm. Bu sefer bari amcam oğlu içsin diyerek, onun yanına geldim ki, ne göreyim, o da çoktan ruhunu teslim etmişti. Bu güzel hasletlerin tekrar aramızda yeşermesi temennisiyle 19

20 PEYGAMBER EFENDİMİZİN NEZAKET VE ZARAFETİ 27 Alemlere rahmet olarak gönderilen ve ilâhî sanatın insanlıkta tecellî ettiği, emsalsiz bir yaratılış harikası olan Sevgili Peygamberimiz (sav), adeta bir nezaket âbidesi idi. Kur an-ı Kerim de O nun en güzel ahlak üzere yaratıldığı bildirilmiş, kendisi de: Ben güzel ahlakı tamamlamak üzere gönderildim buyurmuşlardır. Sevgili Peygamberimiz, mü minler arasında karşılıklı sevgi ve saygının sağlam temellerini atmış ve bir hadislerinde şöyle buyurmuşlardır: Sizden hiç biriniz, kendisi için sevip istediğini kardeşi için de istemedikçe gerçekten iman etmiş olamaz 28 Peygamber Efendimiz, içerisinde çirkinliğin, kötülüğün, katı kalpli olmanın yer almadığı bir yürek harmanı oluşturmak istiyordu: (Olgun) Müslüman, diğer müslüman kardeşlerinin elinden ve dilinden zarar görmediği kişidir. Mü min de insanların canları ve malları konusunda kendisine güven duyduğu insandır. 29 O, İffet ve haya yönünden bâkire bir kızdan daha utangaçtı. Daima güler yüzlü, nâzik tabiatlı, ince ve hassas ruhlu bir insandı. Katı yürekli, sert ve kırıcı değildi. Ağzından sert ve kaba hiçbir söz çıkmadı. Efendimiz, insani ilişkilerde son derecede uyumlu idi. Herkesle güzel geçinir, herkesle sohbet eder, sohbet 27 Bu makale Bolvadin İlçe Müftüsü Hüseyin Erdoğan tarafından yazılmıştır. 28 Buhari, İman,7. 29 Tirmizi,İman,12.V,17. 20

21 ederken kimsenin sözünü kesmez ve konuşanı sonuna kadar dinlerdi. Söze gerek görmedikçe karışmazdı. Tartışmayı sevmez, sözü gereğinden çok uzatmazdı. Tane tane konuşurdu, konuşması sade ve açıktı. Sözü iyi anlaşılsın diye üç kere tekrarlardı. 30 Kendini ilgilendirmeyen şeylerle meşgul olmaz, kimsenin gizli hallerini araştırmazdı. Başkalarını tenkit etmez, kimsenin ayıbını yüzüne vurmazdı. 31 Yanlış ve hoşlanmadığı bir davranış görürse: İçinizden bazı kimseler şöyle şöyle yapıyorlar veya bana ne oluyor ki, şöyle şöyle şeyler görüyorum şeklinde, bu davranışları yapanların kim olduğunu belli etmeden ve hiç kimseyi kırmadan, yanlış ve hataları düzeltirdi. 32 Allah a karşı hürmetsizlik olmadıkça, şahsına yapılan kötülükleri, ne kadar büyük olursa olsun bağışlar; eline imkan geçince öç almayı düşünmezdi. 33 Ashabı hakkında pek gönül okşayıcı idi. Kendilerine rast gelince, selam verir, ellerini tutar ve musafaha ederdi. İçlerinde görünmeyenleri araştırır, hasta olanları ziyaret eder ve gönüllerini alırdı. Onlarla yer yer latifeleşirdi. Fakirleri ve zayıfları daima kollardı. Fakire fukaraya, zayıfa karşı tevazu sahibi idi. Fakir kimselerle düşüp-kalkmaktan, yoksulların, dulların, kimsesizlerin işlerini görmekten zevk alırdı. Misafirlerinin altına kendi elbisesini döşeyecek kadar nezaket sahibiydi. Arkadaşları arasında otururken ayaklarını uzatmazdı. Kendi işini kendi görürdü. 34 Methedilmeyi sevmezdi. Vakarlıydı. Ancak kendisi ile görüşmelerde bulunduğu hükümdarlara 30 R.Salihin, c.1iv, s.135, H: Tecrid, 9/ E.Davut, 2/ Buhari, 4/166; Müslim, Fezail,79; Tecrid,9/ Buhari, 1/64, 1/

22 karşı asla zillet göstermez, Risalet makamının ulviyetini korumadan hiçbir zaman geri durmazdı. 35 Bununla birlikte her kavmin büyüklerine ikram eder, onlara layık oldukları değeri verirdi. Bir gün, meşhur Adiy b. Hatim et-tâî yi evine götürmüşlerdi. Misafirini içi lif dolu minderine oturturken, kendisi yere oturmayı tercih etmişlerdi. Efendimizin bu zarif davranışı et-tâî nin Müslüman olmasına sebep olmuştu. Allah ın Resulü insanların en cömerdi ve en keremlisiydi. 36 Eline geçen her şeyi muhtaçlara dağıtır, kimseyi eli boş çevirmezdi. 37 Medine ye gelen yabancı elçileri misafir eder, dönüşlerinde onlara çeşitli hediyeler takdim ederdi. O, tevazu abidesiydi. Bir gün Efendimizin huzuruna bir adam gelmişti. Adamcağız Allah Resulünün maddi ve manevi heybetinden dehşete kapılıp titremeye başladı. Onun bu halini gören Resulullah gayet tatlı ve yumuşak bir lisanla: Sakin ol, sıkılma. Ben bir hükümdar değilim. Ben Kureyş kabilesinden, kurutulmuş et yiyen bir kadının oğluyum buyurmuşlardı. 38 Tarihin bir benzerine daha şahit olmadığı büyük bir fatih olarak Mekke-i Mükerreme ye girerken, muzaffer bir kumandanın gururuyla ve zafer işaretleriyle değil, devesinin üzerinde secdeye kapanmış vaziyette ve bir şükür edası içerisinde idi. En küçük bir benlik tezahürüne ve dünya meyline meydan vermemek için sık 35 Ö.N.B., İslam İlmihali, s Müslim, 4/1802, H: Müslim, 4/1805, H: İbn-i Mace, Et ime, 11 22

23 sık: Allah ım! Gerçek hayat, ancak ahiret hayatıdır niyazında bulunuyordu. 39 Peygamberimiz çocuklara karşı son derece şefkatli idi. Namaz esnasında bile çocukların omuzlarına bindiği görülürdü. Yolda rastladığı küçük büyük herkesle selamlaşırdı. Hasta bir Yahudi çocuğunu evinde ziyaret edip geçmiş olsun demesi ve ailesinin gönlünü alması O nun zarif davranışlarındandı. O, zarafetine erişilmez bir ufuk insandı. Hayatı boyunca ne bir kadına ne bir hizmetçiye ve ne de bir çocuğa el kaldırmamıştır. Bir hadislerinde: Sizin en hayırlınız, âile fertlerine karşı hayırlı olandır. Âilesine en hayırlı olanınız ise benim 40, buyurmuşlardır. Eğer Hz. Peygamber in bu güzel hayatı önemsenip, hanımlarıyla olan ilişkileri örnek alınsaydı, günümüzde dünya ölçeğinde sosyal bir hastalık haline gelen kadına şiddet ve katliama dönüşen öldürme sahneleri yaşanmayacaktı. Hz. Peygamber in hanımlarla olan ilişkilerinde ilgi, değer verme, adalet, eşitlik, hoşgörü, sevgi, saygı, nezaket, güven, sabır ve tahammül hakimdi. Bir yolculuk sırasında devesine sert davranan Hz. Aişe validemizi şu sözleriyle ikaz etmişlerdi: Ya Aişe! (Yavaş ol) Allah Refiktir, bütün işlerde rıfkı, yumuşak davrananı sever 41 Sevgili Peygamberimiz Uhud savaşı sırasında: Allah ım! Kavmimi bağışla! Çünkü onlar doğruyu 39 Buhari, Rikâk1 40 İbn Mâce, Nikâh, Buhârî, İstitâbe, 4. 23

24 bilmiyorlar 42 diyerek, düşmanları için bile dua etmeyi tercih etmişlerdir. Son olarak, O nun en yakınında bulunma şerefine eren Hz. Enes in şu sözleriyle yazımızı bitirelim: Ben kendisine on yıl hizmet ettim. Bu zaman zarfında bir kez olsun bana darılarak öf bile demedi. Yaptıklarım için, niçin yaptın?, yapmadıklarım için de niçin yapmadın? demedi Mâlik, Muvatta, Cihâd, Müslim, Fedâil,

25 PEYGAMBER EFENDİMİZ İN BİR GÜNÜ 44 Yüce Allah Sevgili Peygamberimizi insanlara örnek ve en güzel rehber olmak üzere göndermiştir. Onun bir günlük hayatı kendisi için olduğu kadar, onu takip eden biz Müslümanlar için de önem arz eder. İşte bu nedenle ashabı kiram Peygamber Efendimizi adeta bir gölge gibi takip etmiş, onun hayatını en ince noktalarına kadar tespit etmişlerdir. Kur an-ı Kerimde Yüce Rabbimiz onun örnekliğini bir ayette şöyle bildirmiştir: Andolsun, Allah ın Resûlünde sizin için; Allah a ve ahiret gününe kavuşmayı uman, Allah ı çok zikreden kimseler için güzel bir örnek vardır. 45 Teheccüd: Gecenin Aydınlığı Peygamber Efendimiz mutad bir halde gecenin son üçte birine doğru uyanırdı. Mübarek gözlerindeki uykuyu eliyle siler: Bizi öldükten sonra dirilten Allah'a hamdolsun. Yeniden diriltip huzurunda toplayacak da O dur diye dua ederdi. Daha sonra Medine semasına doğru bakar, Al-i İmrân sûresi'nin son on bir âyetini okurdu. Sağ tarafından başlayıp gömleğini giyer ve ilk iş olarak inci dişlerini misvâklardı. Abdest bozacağı yere yaklaştığı sırada Allah'ım! Her tür şeytandan (kötülüklerden ve günahlardan) sana sığınırım diye dua eder, oradan uzaklaşırken de 44 Bu makale Çobanlar İlçe Müftüsü Muammer Borlu tarafından yazılmıştır. 45 Ahzab, 21 25

26 Allah'ım! Beni bağışlamanı dilerim anlamında Gufrânek derdi. 46 Peygamber Efendimiz (sav) gecenin son dilimlerini ise teheccüd namazı kılarak geçirirlerdi. Ayrıca geceleri Bakî Mezarlığı'na gider, vefat eden ashâbına dua ederdi. Çok önem verdiği bu görevi hiç ihmâl etmezdi. Teheccüd namazından sonra bir süre dinlenir ve müezzinin nidasıyla sabah namazına kalkardı. Efendimizin müezzinlerinden Hz. Bilal imsakten önce ezan okur, halkı hem sahur hem de teheccüde kaldırırdı. Hz. Abdullah b. Ümmi Mektum ise imsak vaktinin başlamasıyla ezan okur, sabah namazının girdiğini bildirirdi. 47 Peygamberimiz namaza başlamadan önce safların ip gibi düzgün tutulmasını tavsiye eder, bazen sahabelerin omzuna dokunarak herkesi hizaya getirirdi.(3) Mescide gelemeyecek kadar ciddi mazeretleri olanlar dışında, Medine'de bulunan Müslümanlar her farz namazı Efendimiz'in arkasında kılmaya gayret ederlerdi. Namazdan sonra bekler, güneş belli bir yüksekliğe çıkıncaya kadar önce tesbihatını okur, sonra da yüzünü ashabına dönerek otururlardı. Sohbet: Ashabı, Ashab Yapan İksir Mihrapta bağdaş kurup oturan Efendimiz güneş doğuncaya kadar ashâbıyla sohbet ederdi. 48 Bu sohbetler sırasında gündelik konulardan, tarihi hatıralara, rüya tabirlerinden, islama hizmet konularına, sorulara cevap vermekten, sıkıntısı olanların sıkıntısını gidermeye 46 Tirmizî, Tahâret, 7 47 Buhârî, Teheccüd, Müslim, Salât,

27 varıncaya kadar birçok mesele konuşulurdu. Yani ibadet halkasından hemen sonra tam bir ilim ve irfan halkası kurulurdu. Her gün en az bir saat süren bu bereketli Peygamber sohbetleri katılanlara neler kazandırır, her halde onu ancak yaşayanlar bilir. Doğrusu bizler sahabenin üstünlüğünü işte bu sohbetlerde aramalıyız. Besmele: Kesintisiz Bereket Duha namazı da denilen kuşluk namazı kılındıktan sonra mescitten başka bir yere gidilmeyecekse Efendimiz (sav) evine döner, besmele çekerek içeri girer, ev halkına selâm verirdi. Eve besmeleyle girildiğinde şeytanın üzüldüğünü, adamlarını, artık burada kalamazsınız diye uyardığını söylerdi. 49 Eve girerken Allah'ım! Senden hayırlı giriş, hayırlı çıkışlar niyaz ederim. Allah'ın adıyla girdik, Allah'ın adıyla çıktık ve Rabb'imiz olan Allah'a tevekkül ettik der, içeri girer girmez yine dişlerini misvâklardı. 50 Sonra hanımına evde yiyecek bir şey olup olmadığını sorar, yiyecek bir şey yoksa oruca niyet ederdi. 51 Eline geçeni yoksullarla paylaştığı için yiyecekleri sık sık tükenir, evlerinde haftalarca yemek pişmediği olurdu. Aişe annemizin dediği gibi böyle zamanlarda hurma ve su ile veya komşuların gönderdiği yiyeceklerle yetinirlerdi. Gün olur bir tabak yemekle, gün olur birkaç hurmayla idare ederdi. Yani ne bulurlarsa onu yer, yemekler arasında asla ayırım yapmazdı. Bir şey yerken besmele çekmeyi, sonra da "elhamdülillah" demeyi hiç ihmal etmezdi. 49 Müslim, Mesâcid, Müslim, Eşribe, Müslim, Tahâret, 43, 44 27

28 Hz. Peygamber Öğle sıcağı iyice bastırınca kaylûle yapar yani öğle uykusuna yatardı. Bazen sevdiği kimselerin evinde kaylûle yaptığı da olurdu. Hz. Peygamber, büyük bir iştiyakla camiye koşan ashabına gün ortasında öğle namazını kıldırırdı. Eğer o gün haftanın Cuma günü ise bambaşka bir coşku ile yani bayram havasında namaza hazırlanılırdı. Tırnaklar kesilir, banyo yapılır, yeni elbiseler giyilir, kokular sürülür, erkenden camiye gidilir, Efendimiz'in hutbesine kulak verilir ve ardından da namaz kılınırdı. Bu namaza özellikle çocuk ve kadınlar diğer vakitlere nazaran daha çok iştirak ederlerdi. Eşe Yardım: Mutluluğun Anahtarı Sevgili Peygamberimiz evde bulunduğu saatlerde her konuda eşlerine yardım ederdi. Gerekirse evi süpürür, hayvanları sağar, elbisesini yamar, kendi işini kendi yapardı. 52 Bir de Efendimiz'in pek terk etmediği bir âdeti vardı: Her ikindi namazından sonra hanımlarını dolaşır, onların hal ve hatırlarını sorar, ihtiyaçlarını tespit ederdi. Bu ziyaretleri sırasında Evzac-ı Tahiratın her biri yanlarında bulunanlardan Efendimize ikram ederlerdi. Selam: Sevginin Kaynağı Hz. Peygamber zaman zaman ashabına ziyaretlerde bulunur, gündelik meşgalelerini deruhte eder, devlet başkanı olarak kamuyu ilgilendiren işlere bakar, nazil olan âyetleri vahiy katiplerine yazdırır, hemen yerine getirilmesi gereken emirler varsa bunları bir münadi vasıtasıyla halka duyurur ve gelen misafirlerle ilgilenirdi. Hicretin sekizinci yılından itibaren yoğun bir 52 Müslim, Sıyâm,

29 elçiler ziyareti yaşanmıştır. Günün bir bölümü bu elçileri karşılama, ağırlama, soru ve isteklerine cevap verme ve uğurlama ile geçmekteydi. Efendimiz (sav) ikindi namazına, Kur'ân'ın işareti ile âdeta ayrı bir değer verir ve Hz. Bilal'in yanık sesiyle ashabını camiye davet ederdi. İkindi vakti mümini koruma-kollama ile görevli gece ve gündüz meleklerinin nöbet devir anlarından biri olduğunu belirterek namaz sonrası tesbihatı daha uzun tutardı. Nitekim bir hadis-i şerifte şöyle haber verilmiştir: Gece bir grup, gündüz de bir grup melek yanınızda olurlar. Bunlar sabah ve ikindi namazları vaktinde bir araya gelir ve nöbet değişimi yaparlar. Rableri namaz kılmış kullarının hallerini en iyi bildiği halde, yine o meleklere: Kullarımı ne halde bıraktınız? diye sorar. Onlar da: 'Biz onları namaz kılar halde bıraktık ve yanlarına da namaz kılarken varmıştık, derler. Hz. Peygamber çoğu zaman güneşin batmasından önce akşam namazını beklemeye başlar, ezan okunur okunmaz hemen Yüce Divan'a dururdu. Farz namazdan sonra Evvabin adıyla 2-6 rekat daha namaz kılar ve bunu tavsiye ederdi. Akşam Sohbeti Akşam namazından sonra aile sohbeti başlardı. Hz. Peygamber'in aile yuvası, hem sağlığında hem de ahirete intikal ettikten sonra ilmî faaliyetlerin hiç duraksamadan devam ettiği bir ortam olmuştur. İslam dininin genel olarak pek çok hükmünün yanında, özellikle kadınlarla ilgili bazı özel hükümlerin öğrenilip öğretilmesinde Efendimiz'in aile hayatının büyük fonksiyonu olmuştur. Âdeta bir mektep gibi işleyen 29

30 akşam sohbetleri, Hz. Âişe validemiz başta olmak üzere, birçok eşsiz alimin yetişmesine beşiklik etmiştir. İstirahat Adabı Hz. Peygamber ashabına yatsı namazını kıldırır ve çok önemli bir durum olmazsa, kimseyle konuşmadan dişlerini temizleyip abdestini alır, dinlenmeye çekilirdi. Uyumadan önce dua ederdi. Hz. Âişe, Peygamberimizin yatmadan önce yaptığı duayı şu şekilde anlatmaktadır: "Allah Rasûlu her gece yatağına girdiğinde iki elini birleştirir, onlara üfler, İhlas, Felak ve Nas sûrelerini okur, sonra da başından başlayarak, vücudunda ulaşabildiği her yere elini sürer ve bunu üç defa tekrar ederdi. Yavaşça sağ yanına uzanır, mis kokulu avucuna gül yanağını koyar ve bazı dualar okurdu. Kimi zaman kısaca "Allah ım! Senin adınla ölür, senin adınla dirilirim" anlamında "Allâhümme bismike emûtü ve ahyâ" 53 der bazen daha uzun dualar okur, sonra kendisini bir tür ölüm kabul ettiği uykunun kollarına bırakırdı. Elbette O nun bu konuda başka tavsiye ve uygulamaları da bulunmaktadır. Hz. Ali (r.a) şöyle rivayet eder: "Allah Rasûlu bana ve Fatma'ya şu tavsiyede bulundu: Yatağınıza girdiğinizde 33 defa 'Allah-u Ekber, 33 defa 'subhanellah, 33 defa elhamdulillah deyin. Hayatın adeta kabusa dönüştüğü günümüzde, Efendimiz'in günlük hayatını kendine örnek alıp yaşayan ve buradan kendisine dersler çıkaranlara ne mutlu! 53 Ahmed İbni Hanbel, Müsned, VI,

31 HZ. PEYGAMBER İN SÜNNETİ 54 Sünnet, lügatte izlenen yol, yöntem, örnek alınan uygulama gibi anlamlara gelmektedir. Dini tabir olarak ise Hz. Peygamberin söz, fiil ve takrirlerini ifade eder. Dolayısıyla Peygamber Efendimizin sözleri, davranışları sünnet sayıldığı gibi takrirleri yani ashabının bir davranışını görüp sükut ederek tasvip veya men ettiğini belirtmediği haller de O nun sünnetidir. Sünnet, esasında Kur an-ı Kerimin ayetlerini beyan eder. Ayrıca Kur anda yer almayan dini hususlarda yeni hükümler ortaya koyar. İşte bu nedenledir ki, Kur an-ı Kerimden sonra şer i hükümlerin en önemli kaynağını sünnet teşkil etmiştir. Sünnetin bu önemli rolünü Hz. Peygamberin Yemen e vali olarak gönderdiği sırada Muaz b. Cebel e (ra) hitap ettiği şu sözlerden daha iyi anlıyoruz: Ya Muaz, oraya gittiğinde ne ile hükmedeceksin? -Kur an-ı Kerimle ya Rasülallah! -Kur an-ı Kerimde bulamazsan? -Senin sünnetinle ya Rasülallah! -Peki sünnetimde de bulamazsan? -Kendi re yimle hükmedeceğim ya Rasülallah! Sevgili Peygamberimiz Hz. Muaz ın bu cevabı karşısında son derece memnun kalmış, hatta mübarek elini göğsüne koyarak: Allah a hamd ederim ki yüce Allah, Resulünün elçisini Resulullah ın rızasına uygun eyledi demişlerdir Bu makale Dazkırı İlçe Müftüsü Recep Çakmak tarafından yazılmıştır. 55 Tirmizî, Sünen, Ahkâm, 3. 31

32 Kur an-ı Kerimde sünnetin önemini belirten pek çok ayet-i kerime vardır: 1. Ey iman edenler! Allah a itaat edin. Peygamber e itaat edin ve sizden olan ulu l-emre de. Herhangi bir hususta anlaşmazlığa düştüğünüz takdirde, Allah a ve ahiret gününe gerçekten inanıyorsanız, onu Allah ve Resûlüne arz edin. Bu, daha iyidir, sonuç bakımından da daha güzeldir Peygamber size ne verdiyse onu alın, neyi de size yasak ettiyse ondan vazgeçin. Allah a karşı gelmekten sakının. Şüphesiz, Allah ın azabı çetindir Allah ve Resûlü bir iş hakkında hüküm verdikleri zaman, hiçbir mü min erkek ve hiçbir mü min kadın için kendi işleri konusunda tercih kullanma hakları yoktur. Kim Allah a ve Resülüne karşı gelirse şüphesiz ki o apaçık bir şekilde sapmıştır. 58 Sünnet üç başlık altında incelenebilir: 1- Kavlî Sünnet: Allah Resûlü nün (sav) mübarek sözleridir ki, bunlar, hadis kitaplarında kaydedilmiş ve fukahâca hükümlere esas kabul edilmiştir. Kim benim sünnetimden; dinde izlediğim yol ve hayat tarzından yüz çevirirse benden değildir. 59 Her kim benim adıma yalan söylerse cehennemdeki yerine hazırlansın Nisa, Haşr, 7 58 Ahzap, Buhari, Nikah, 1 60 Buhari, İlim, 38 32

33 2- Fiilî Sünnet: Rasûl-i Ekrem (sav) in davranışları ve hareketleriyle ortaya koyduğu sünnettir. Bazı dini hükümler Kur anda yer almakla beraber teferruatıyla açıklanmamıştır. Meselâ; Kur ân-ı Kerim de namaz emredilmiş olduğu ve bazı yerlerinde rükû edin, secde edin gibi emirler bulunduğu hâlde, kesin olarak hangi vakitlerde ve kaç rekat namaz kılınacağı, namazın nasıl eda edileceği gibi hususlar belirtilmemiştir. Efendimiz (sav): Beni, nasıl namaz kılıyor görüyorsanız, siz de öyle kılın 61 buyurarak, bu konuda sünnetin rolüne ve fiili kısmına işaret etmişlerdir. 3- Takrirî Sünnet: Resûlullah (sav), ashâbında gördüğü bazı hoşuna gitmeyen davranışları usûlünce tenkid buyururlardı. Bir defasında iki sahabe sahrada su bulunmadığı için teyemmümle namaz kıldılar. Bunlardan biri, daha sonra aynı namaz vakti içinde su buldu ve abdest alıp yeniden namaz kıldı. Diğeri ise namazını iade etmedi. Sonra ikisi de gelip, durumu Rasulullah (sav) e anlattılar. Allah Rasulü Suyu bulduğum halde ben namazı iade etmedim diyene: Tam sünnete göre hareket ettin buyurdu. Suyu bulunca abdest alıp, namazı iade ettim diyene de: Sana da iki mükafat vardır 62 buyurdular. İşte bu takriri sünnete bir örnektir. Hz. Peygamberi görme saadetine erişen sahabe-i kiram O nun sünnetini yaşama hususunda son derece titiz olmuşlardır. Ebû Ubeyde (ra) başkumandanken, Amvâs ta İslâm ordusuna veba musallat olmuştu. Hz. Ömer, 61 Tecrid-i Sarih, c.2, s

34 Amvâs a kadar gelmiş ve vefakâr dostu Ebû Ubeyde yi ziyaret etmek istemişti. Ancak; baş gösteren veba hastalığı sebebiyle Amvâs a girmesi uygun görülmemişti. Buna rağmen Hz. Ömer askerlerini ve hele Ebû Ubeyde yi görmeden oradan ayrılmayı düşünmüyordu. Bu düşünceler içindeyken, Abdurrahman İbn Avf yanına gelerek: Yâ Emîre l-mü minîn, ben Resûlullah tan şunu duydum: Bir yerde vebâ çıktığını duyarsanız, oraya adımınızı atmayın; bulunduğunuz yerde vebâ baş gösterirse, o zaman oradan çıkmayın. Bu hadisi duyan Hz. Ömer (ra), çok arzu etmesine rağmen askerlerini ve kıymetli dostunu göremeden oradan ayrılmak zorunda kalmıştır. Kuşkusuz, gerek ibadetlerde gerekse sosyal hayatın başka alanlarında kolaylaştırıcı bir metot izleyen Hz. Peygamber (sav) in bu yaklaşımını daima kendimize örnek almalı ve sünnet çerçevesinde bir hayat sürdürmeyi asla ihmal etmemeliyiz. 34

35 FERT VE TOPLUM AÇISINDAN KARDEŞLİK HUKUKU 63 Kur an Kerim, Allah ın insanları bir erkekle kadından yarattığını, birlikte rahat, huzurlu, kardeşçe bir hayat yaşasınlar; iyilik, güzellik, fazilette yarışsınlar diye onları ırklara, boylara ayırdığını belirtmiştir. Tüm insanlar Âdem ve Havva nın çocuklarıdır. İslama göre, ırk, renk, zenginlik, güzellik, makam, şöhret ve güç gibi özellikler kendi başına bir üstünlük sebebi değildir. Üstünlük sadece takvadadır. İslamiyet, aynı Allah a iman edenleri kardeş ilan etmiştir. Hz. Peygamber (sav), karşılaştıkları zorlukları yenmek, birlik ve beraberliği, yardım ve dayanışmayı sağlayabilmek için biri hicretten önce Mekke de, diğeri de hicretten sonra Medine de olmak üzere müslümanları iki defa özel olarak kardeş ilan etmiştir. Mekke de zayıf, güçsüz ve köle konumundaki müslümanlarla, güçlü, soylu ve hür müslümanları kardeş yapmıştır. Zeyd b. Harise ile Hamza b. Abdulmuttalib, Ebu Huzeyfe nin azadlısı Salim ile Ebu Ubeyde b. Cerrah, Bilal ile Ubeyde b. Haris gibi 64 Hz. Peygamber, Medine ye hicretten yaklaşık beş ay sonra 65 Enes b. Malik in evinde 66 muhacirlerin Medine ye uyum ve intibakını kolaylaştırmak amacıyla, muhacir ve ensarın reisleriyle bir toplantı yaptı. Bu toplantıda Mekke li bir aileyi Medine li bir aile ile kardeş yaptı. Hazreti Ebubekir ile Harice b. Zeyd, Abdullah b. 63 Bu makale Emirdağ İlçe Vaizi Tevfik Altınpınar tarafından yazılmıştır. 64 İ. Sarıçam, Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı, s Muhammed Hamidullah, İslam Peygamberi, s Buhari, Tecrid-i Sarih Muhtasarı, h.no:

36 Mesud ile Muaz b. Cebel, Mus ab b. Umeyr ile Ka b b. Malik 67 Selman-ı Farisi ile Ebu d Derda 68 kardeş ilan edildiler. Habeşistanlı bir köle ile Kureyşli bir asilzade arasında bir fark bırakmayan bu kardeşliği Kur an ve Sünnet sistemleştirmiştir. İslam hangi ırk, kabile ve ülkeden olursa olsun bu dine girenleri kardeş kabul etmiş ve kabile kardeşliğinin yerine İslam kardeşliğini yerleştirmiştir. İslam tarihi içerisinde Müslümanlar arasındaki kardeşlik her zaman nesep kardeşliğine tercih edilmiştir. Bedir Gazvesi nde, birbirleriyle yakın akraba olan pek çok kişi karşı karşıya gelmiş, farklı saflarda yer almış, aynı kabileden, hatta aynı aileden fakat farklı inançlarda olan baba ile oğul, amca ile yeğen, aynı anne ve babadan kardeşler birbirleriyle savaşmışlardır. Hz. Hamza ile kardeşi Abbas, Hz. Ebu Bekir ile oğlu Abdurrahman, Mus ab b. Umeyr ile kardeşi Ebu Aziz, Hz. Ali ile amcası Abbas bunlardan birkaçıdır. Bedir savaşı İslam ın getirdiği din kardeşliğinin kan kardeşliğinden daha önemli ve üstün saydığının en açık örneğidir. İslam dini, dün Ensar ve Muhaciriyle indiği toplumu nasıl şereflendirdi ve yaşadıkları çağı Asr-ı Saadet olarak tarihe geçirdi ise, bugün de ferd ve toplum olarak onu hayatına hâkim kılanları mutlu kılma, onları kardeş yapma ve birleştirici şemsiyesi altında toplama özelliğine sahiptir. Zayıf ve mazlumların, güçlü ve zalimlere yem olduğu günümüz dünyasının, bugün İslam ın özgürlük, 67 İ. Sarıçam, age, s Buhari, Savm, 51; Edeb, 86; Nevevi, Riyazu s Salihin,

37 şefkat, merhamet ve kardeşliğine olan ihtiyacı dünden az değildir. Günümüz Müslümanları olarak bugün bizlere düşen görev, Allah ve Rasulüne kulak vermek, O nun mesajlarını ferd ve toplum olarak hayata geçirmek, Kur an vadisine inmek, bulunduğu coğrafya ve İslam coğrafyasında İslam ın öngördüğü kardeşliği yeniden tesis etmek ve kardeşlik hukukunu gözetmektir. Sevgili peygamberimiz müslümanlar arasındaki kardeşlik bağlarının güçlü olmasını arzulamış ve bu konuda pek çok tavsiyelerde bulunmuştur: Ey Mü minler! Kötü zandan sakının. Çünkü zan sözlerin en yalanıdır. Başkalarının gizli konuşmalarına kulak vermeyin. İnsanların ayıplarını, kusurlarını araştırmayın. Aranızda düşmanca bir rekabete girmeyin, birbirinize hased etmeyin, kin ve düşmanlık beslemeyin. Birbirinize sırt çevirmeyin. Kısacası Ey Allah ın kulları! Allah ın size emrettiği gibi kardeş olun! Müslüman Müslümanın kardeşidir; ona haksızlık etmez, onu zor anında yalnız bırakmaz, onu küçük görmez. Sonra peygamberimiz göğsüne işaret ederek, İşte takva buradadır; takva buradadır! buyurdu. Sonra sözlerine devam ederek dedi ki; Müslüman kardeşini hor görmesi, kişiye günah olarak yeter. Müslümanın her şeyi; kanı, ırzı ve malı bir başka Müslümana haramdır. Şüphesiz ki Allah, sizin bedenlerinize, dış görünüşünüze ve zenginliğinize bakmaz. O, ancak sizin kalplerinize ve yapıp ettiklerinize bakar Müslim, Birr, 28-34; Nevevi, Riyazü s Salihin,

38 Ebu Hureyre (ra) den şöyle rivayet edilmiştir: Müslümanın Müslüman üzerindeki hakkı altıdır: Karşılaştığında ona selam ver, seni davet ederse davetine git, senden nasihat isterse ona nasihatte bulun, aksırıp Elhamdülillah derse Yerhamukellah diye karşılık ver, hastalandığında onu ziyaret et, öldüğü zaman cenaze merasimine katıl. 70 Şu üç şey seni Müslüman kardeşine samimi olarak sevdirir; Karşılaştığın zaman selam verirsin. Bir toplulukta otururken yanına geldiğinde ona yer açarsın. Onu en çok sevdiği ismi ile çağırırsın. 71 Hz. Ömer (ra) den şöyle rivayet edilmiştir: "Allah'ın kullarından birtakım insanlar vardır ki ne peygamberdirler ne de şehit. Lâkin Allah katındaki mevkilerinden dolayı onlara hem peygamberler hem de şehitler kıyamet günü gıpta edeceklerdir." Dediler ki: "Ey Allah'ın Resulü kimdir onlar, bize bildirir misin?" Akraba olmadıkları ve maddi yönden hiçbir çıkarları da bulunmadığı halde birbirlerini sırf Allah için seven kimselerdir. Vallahi onların yüzleri nurdur, şüphesiz onlar nur üzere olacaklardır. Onlar, insanlar korktukları zaman korkmayacak, üzüldükleri zaman da üzülmeyeceklerdir. Sonra Yunus 62. ayeti okudu: Haberiniz olsun! Allah'ın velileri var ya, onlar için ne korku vardır ne de mahzun olacaklardır Müslim, Selam, 5; Nevevi, Riyazü s Salihin, Suyuti, Camiu s Sağir, Rudani,

39 EŞ OLARAK HZ. PEYGAMBER 73 İslam dini ilahi dinlerin sonuncusudur. Onun kıyamete kadar sürecek olan hükümleri asırlar geçse de asla değişmeyecektir. Yüce dinimizin ahkamı bizlere Hz. Peygamber tarafından ulaştırılmıştır. Dolayısıyla onun hayatını öğrenmek bir bakıma dinimizi öğrenmek demektir. Müslümanlar hangi asırda yaşarlarsa yaşasınlar, Kur an-ı Kerimden sonra en çok onun hayatına başvurmuşlardır. Bu sebeple Hz. Peygamberin aile hayatı en çok bilinen ve örnek alınan hususlardandır. Bir baba, bir eş olarak aile fertlerine nasıl davranılması gerektiğini bizzat kendi uygulamaları ile ortaya koymuştur. Erkeğin kadına her zaman iyi davranması gerektiğini belirterek, şöyle buyurmuşlardır: En hayırlınız ailesi için hayırlı olandır. Bana gelince, ben aileme karşı en hayırlı olanınızım 74 ; En hayırlınız hanımlarına karşı iyi davrananınızdır 75 Enes b. Malik Ailesine Rasulüllah kadar şefkatli ve merhametli bir kimse görmedim 76 demiştir. Yine O nun yumuşak davranmayı tavsiye ettiği şu sözü çok anlamlıdır: Müminlerin imanca en mükemmel olanı, aile fertlerine yumuşak davrananıdır. 77 Sevgili Peygamberimiz, evinde güler yüzlü davranır, hanımlarını ve çocuklarını incitmez ve nezaketle hareket ederdi. En basit ev işlerinde bile hanımlarına yardım ederdi. 73 Bu makale Dinar İlçe Müftüsü Celil Şimşek tarafından yazılmıştır. 74 İbn-i Mace, I/ İbn-i Mace I/ İbn-i Sa d, I/ Ahmed b. Hanbel, VI/

40 O nun günlük hayatını anlatan Hz. Aişe, Peygamberimiz ayakkabısını tamir eder, elbisesini diker ve sizin herhangi birinizin evinde yaptığı gibi yapardı 78 demektedir. Bilindiği üzere Hz. Peygamber (sav) kadınlarına karşı oldukça sert davranan kaba bir toplum içinde yetişmiştir. Cahiliye dönemi bir tarafa, İslami dönemde bile bu sertliğin bazı örneklerine rastlamak mümkündür. Ancak Peygamber Efendimiz müstesna bir nezahet içinde yetişmişlerdir. İslami kaynaklar, hayatıyla ilgili bütün bilgileri en ince detayına kadar verdikleri halde, onun eşlerine karşı şiddet uygulamak bir yana en küçük bir kırıcı sözünden bile bahsetmemişlerdir. Bilindiği gibi hak hukuk içerisinde olduğumuz kişiler öncelikle aile fertlerimizdir. Aile ocakları bazen sevinçlerin bazen de kederlerin paylaşıldığı kutsal yuvalardır. Aile ocaklarının iki temel direği vardır. Karıkoca. Hz. Peygamber çeşitli vesilelerle erkeklerin kadınlar üzerinde, kadınların da erkekler üzerinde hakları bulunduğunu belirtmişlerdir. Kadınlar hakkında Allah tan korkulmasını ve onlara haksızlık yapılmamasını istemişlerdir. Kadınların dövülmemesi, hele hele yüze hiç vurulmaması, kötü sözlerle tahkir edilmemesi, ve evin terk edilmemesi gibi konularda ikazlarda bulunmuşlardır. 79 Hz. Peygamber aile fertlerinin eğlenme ve dinlenme gibi ihtiyaçlarını karşılar, meşru eğlencelerden onları da yararlandırmaya çalışırdı. Ramazan ve Kurban Bayramı merasimlerine kızlarını ve hanımlarını da götürürdü. Hz. Aişe annemizle koşu müsabakası yapan 78 Ahmed b. Hanbel, VI/ Kadın ve Aile Yazıları, DİB. Yay., s