Kıbrıs Müzakereleri ve Kıbrıs ta Son Gelişmeler

Transkript

1 Kıbrıs Müzakereleri ve Kıbrıs ta Son Gelişmeler Ata Atun KIBRIS MÜZAKERELERİNİN GEÇMİŞİ İLK MÜZAKERE 1968 DE 51. Uluslararası Nasrettin Hoca Şenliği Akşehir, Konya 17 Temmuz 2010 İlk toplumlararası görüşmeler, 15 Kasım 1967 Geçitkale saldırılarından sonra varılan anlaşma gereği, 1968 yılının Haziran ayında Beyrut ta başladı. Bir hafta sonra da Lefkoşa ya taşındı. Görüşmeleri, Türk tarafı adına, 4 yıllık sürgün hayatının ardından Nisan 1968 de adaya dönen Cemaat Meclisi Başkanı Rauf Denktaş yürütüyordu. Rum tarafı adına görüşmelere katılan isim ise Temsilciler Meclisi Başkanı sıfatıyle Glafkos Klerides oldu yılında Kıbrıs ta yapılan görüşmeler, bazen Klerides in bazen de Denktaş ın evinde gerçekleşiyordu. Yasama, yürütme, güvenlik ve idari konularla ilgili görüş alışverişi şeklinde geçen toplantılar, 20 Eylül 1971 de son buldu. MÜZAKERELERİN İLK KOPMASI Birleşmiş Milletler in çabaları sonucu, taraflar çok geçmeden yine bir araya geldi. Ancak bu kez masada Klerides ve Denktaş a ek olarak Yunanistan, Türkiye ve Birleşmiş Milletler temsilcileri de vardı. Bu 1959, Londra Konferansından ve 15 Ocak 1963 den sonraki üçüncü Beşli Konferans oldu. 8 Haziran 1972 de başlayan beşli görüşmeler, çeşitli aralıklarla 2 Nisan 1974 e kadar sürdü. Bu tarihte, Başbakan Ecevit in Kıbrıs için en iyi çözüm yolu federasyondur diye bir demeç vermesini eleştiren Klerides görüşmelerden çekildi. Böylece, toplam 6 yıl süren bu görüşmeler hiçbir sonuç alınamadan sona erdi. MAKARİOS A DARBE Görüşmeler sürerken adada hem Türkler hem de Rumlar arasında büyük bir hareketlilik de devam ediyordu. Göçmen durumuna düşen binlerce Kıbrıslı Türk zor şartlarda yaşamını sürdürürken, Rumlar arasında güç mücadelesi giderek kızışıyordu. Yunanistan daki Albaylar Cuntası ile Rum lider Başpiskopos Makarios arasındaki iktidar mücadelesi ciddi boyutlara ulaştı yılında Türkiye nin baskısı sonucunda adadan ayrılmak zorunda kalan terör örgütü EOKA nın eski lideri General Grivas ı Cunta 1971 yılında geri göndererek EOKA-B örgütünü kurdurdu. Bu yıllarda, Kıbrıslı Türkler de kendi siyasi örgütlenmelerini oluşturmaya çalışıyordu yılında ilan edilen Geçici Türk Yönetimi, daha sonra Kıbrıs Türk Yönetimi ne dönüştürüldü yılında yapılan seçimlere tek aday olarak giren Rauf Denktaş, başkanlık görevi Dr. Fazıl Küçük ten devraldı. EOKA-B, General Grivas ın 1974 yılı başlarındaki ölümünden sonra tamamen Yunanistan daki cuntanın kontrolü altında faaliyet göstermeye başladı. Örgüt, ilerleyen günlerde Makarios karşıtı faaliyetlerini yoğunlaştırdı. Ve, toplumlararası görüşmelerin kesilmesinden kısa bir süre sonra, 15 Temmuz 1974 te Kıbrıslılar silah ve top sesleriyle uyandı. Ancak bu kez saldırıya maruz kalan Türkler değil, Makarios un Başkanlık Sarayı ydı. Yunan subayların komutasındaki, Rum Milli

2 Muhafız Ordusu ve EOKA-B darbe düzenledi. Öldü denilen Makarios, önce adadaki İngiliz üslerine sığındı, ardından da Malta üzerinden İngiltere ye kaçmayı başardı. Darbenin başarıya ulaşmasının ardından, Yunanistan daki cuntanın desteklediği EOKA cı Nikos Sampson cumhurbaşkanı ilan edildi. Nikos Sampson Kıbrıs Helen Cumhuriyeti ni kurduğunu ilan etti. BARIŞ HAREKATI Adadaki Türklerin geleceğinden endişe eden Türkiye darbe girişiminin kabul edilemez olduğunu açıkladı. Ortak müdahale için girişimlerde bulunan Başbakan Ecevit in diplomatik temaslarından sonuç alınamayınca, Türkiye duruma tek başına müdahale etmeye karar verdi. 20 Temmuz sabahı Barış Harekatı başladı. 3 gün süren harekatın ardından Türkiye ateşkesi kabul etti (22 Temmuz, 17.00). Harekatın 3 üncü gününde Rum tarafında da beklenmeyen bir gelişme oldu. Darbe lideri Sampson, başkanlık görevini, Temsilciler Meclisi Başkanı Glafkos Klerides e devrettiğini açıkladı. Klerides, 5 ay boyunca, Makarios tekrar adaya dönünceye kadar başkanlık görevini yürüttü. Kıbrıs ta ateşkes sağlanmasıyla birlikte, Yunanistan da da iktidar değişti ve 7 yıl süren cunta dönemi sona erdi. Barış Harekatı dolaylı yoldan da olsa Rum ve Yunan toplumlarına da demokrasi ve barış getirdi. CENEVRE KONFERANSI Ateşkesin ardından, çatışmaların tekrarını önlemek ve sorunları çözmek için ABD tarafından yoğun diplomatik girişimler başlatıldı. 25 Temmuz da Cenevre de başlayan konferans, 30 Temmuz da sona erdi. İngiltere, Türkiye, ve Yunanistan ın dışişleri bakanlarının katıldığı Birinci Cenevre Konferansı nın sonunda, çok az konuda görüşbirliğine varan taraflar, ortak bir bildiri yayınladı. Bildiride, ateşkes koşullarına uyulacağı ve işgal edilen Türk bölgelerinden, Rum ve Yunan kuvvetlerinin çekileceği belirtiliyor, adada iki otonom yönetimin varlığı kabul ediliyordu. Ancak Rum Milli Muhafız Ordusu (RMMO), Cenevre deki bu karara uymadı ve işgal ettiği bölgelerden çekilmedi.. Bu koşullar altında, taraflar 8 Ağustos da İkinci Cenevre Görüşmeleri ne başladı. Görüşmelere, 3 dışişleri bakanının yanısıra adadaki Rum ve Türk halkının temsilcileri Rauf Denktaş ve Glafkos Klerides de katılıyordu. Bu 4.cü Beşli Konferans oldu. Türklerin Kanton ve Federasyon önerileri Rumlar ve Yunanistan tarafından kabul görmedi. Klerides, bazı konularda Lefkoşa ya danışmak için görüşmelere 36 saat ara verilmesini istedi. İkinci Cenevre Konferansı 13 Ağustos ta başarısızlıkla sona erdi. Çözüme yanaşmayan Rum tarafının oyalama taktiği izleyerek askeri alanda toparlanma çalışmalarını hızlandırdı. Rumların vakit kazanmaya çalıştığını fark eden Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti 14 Ağustos sabahı 2. Barış Harekatını başlattı. Üç gün sonra, Türk kuvvetlerinin bugün KKTC topraklarını oluşturan bölgeyi kontrol altına almasının ardından 16 Ağustos ta ateş-kes ilan edildi. YENİDEN DENKTAŞ-KLERİDES İkinci Barış Harekatı nın ardından, 25 Ağustos da adaya gelen BM Genel Sekreteri Kurt Waldheim, her iki tarafla görüşmeler yaptı ve 26 Ağustos da Klerides ve Denktaş ın insani konuları görüşmek üzere Lefkoşa da, haftada bir kez biraraya gelmeleri kararlaştırıldı. BM Kıbrıs Özel Temsilcisi nezdinde yapılan bu toplantılar neticesinde Ekim ayı sonuna kadar tüm savaş esirleri karşılıklı serbest bırakıldı. 7 Aralık 1974 te Makarios un tekrar adaya dönenmesi ile görüşmeler bir süre askıya alındı ve Makarios, görevi Glafkos Klerides ten devraldı.

3 NÜFUS MÜBADELESİ Kıbrıslı Türkler, 13 Şubat 1975 te Kıbrıs Türk Federe Devleti ni (KTFD) ilan etti ilk genel genel ve yerel seçimler yapıldı. KTFD nin ilanını protesto eden Rum tarafı bir süre görüşmelere katılmayı reddetti. BM Genel Sekreteri himayesinde Nisan 1975 te Viyana da başlayan toplumlararası görüşmeler, Şubat 1976 da 5. turun sonunda bir kez daha kesildi. Rum tarafını yine Klerides in temsil ettiği Viyana Görüşmeleri nde varılan en önemli sonuç Nüfus Mübadelesi Anlaşması oldu. Bu anlaşmayla, Güney de kalan Türkler Kuzey e, Kuzey de kalan Rumlar da Güney e geçti. DENKTAŞ-MAKARİOS Görüşmelerin kesilmesinden yaklaşık 1 yıl sonra (9 Ocak 1977) Makarios a bir mektup yazan Denktaş, yüzyüze görüşmelerle tüm sorunları tartışmak için çağrı yaptı.makarios la Denktaş arasındaki ilk görüşme 27 Ocak ta Lefkoşa da gerçekleşti. Şubat ayının 12 sinde yine Lefkoşa da yapılan ikinci görüşmede BM Genel Sekreteri Kurt Waldheim da hazır bulundu. İkinci görüşmede, 4 maddelik bir ilke anlaşması imzalandı ve toplantıların Mart ayında, Genel Sekreter himayesinde Viyana da devam etmesi kararlaştırıldı. Her iki taraf da bağımsız, bağlantısız bir federal cumhuriyet kurulması konusunda uzlaştı. Ancak, 31 Mart 1977 de başlayan 6. tur Viyana görüşmeleri de 7 Nisan 1977 de bir anlaşmayla sonuçlanmadan sona erdi. DENKTAŞ-KİPRİANU VE DORUK ANTLAŞMALARI 3 Ağustos 1977 de Makarios, Federasyonu kabul ettiği için kahrından ölünce, dönemin Rum Temsilciler Meclisi Başkanı olan Spiros Kiprianu, Makarios un ardından Rum Yönetimi Lideri olarak 1988 yılına kadar iktidarda kaldı. Toplumlararası görüşmeler, 1979 Mayısında yeniden başladı Mayıs 1979 da biraraya gelen Denktaş ve Kiprianu, 10 maddelik bir anlaşma imzaladı. Bu anlaşma 1977 Denktaş-Makarios arasında varılan ilkelerin biraz daha geliştirmiş bir biçimiydi. Literatürde Doruk Anlaşmaları olarak anılan bu düzenlemeler de somut bir gelişme sağlayamadı. Kesilen görüşmeler, 1980 Ağustosunda tekrar başladı ve aralıklarla, Rumların BM Genel Kurulu na başvurdukları 1983 Mayısına kadar devam etti. Taraflar, iki kesimlilik-iki bölgelilik gibi bazı kavramlarda anlaşamadığı gibi, temsil, federal devletin yetkileri, yerleşme, mülk edinme ve serbest dolaşım konularında da uzlaşamamışlardı. KKTC NİN İLANI VE CUELLAR BELGESİ Gelişmeler üzerine, Kıbrıslı Türkler, 15 Kasım 1983 te KKTC ni ilan etti. Türkiye dışındaki hiçbir ülke yeni kurulan cumhuriyeti tanımadı. BM Genel Sekreteri Perez de Cuellar ın çabaları sonucu 10 Eylül 1984 te New York ta dolaylı görüşmeler başladı. 10 gün süren dolaylı görüşmelerin ardından, ikinci turun doğrudan görüşmeler seklinde yapılmasına karar verildi Ekim 1984 te ikinci tur gerçekleştirildi. 26 Kasım da başlayan 3. turda, her iki tarafın yeterince müzakere ettiğini düşünen Genel Sekreter, son teklifleri de aldıktan sonra taraflara bir belge sundu. BM Genel Sekreteri Perez de Cuellar ın, her iki tarafın görüşlerini alarak masaya getirdiği belgeyi Denkraş ın imzalamayı kabul etmesine rağmen, Kiprianu imzalamaktan kaçındı. Uluslararası toplumun, artık sonuca ulaşıldığını düşündüğü bir anda, Kiprianu nun ret cevabıyla, yıllar süren görüşmelerde yine başa dönüldü.

4 DENKTAŞ-VASİLİU VE GALİ FİKİRLER DİZİSİ Güney Kıbrıs ta 1988 yılında yapılan başkanlık seçimlerini farklı bir isim kazandı. Rum Yönetiminin yeni başkanı Yorgo Vasiliu ile KKTC Cumhurbaşkanı Denktaş arasında 1988 Eylülü nden 1989 yazına kadar toplam 100 saat süren ikili görüşmeler dizisi gerçekleşti. Bu görüşmelerin ardından Denktaş ve Vasiliu 1990 yılının Şubat ayında New York ta tekrar biraraya geldi. Ancak, Vasiliu, Dentaş ın ısrar ettiği Kıbrıs Türk halkının ayrı bir kimlik ve kendi geleceğini belirleme hakkı gibi konuları kabul etmeyince diğerleri gibi bu görüşmeler de başarısızlıkla sonuçlandı yılında, göreve gelen yeni BM Genel Sekreteri Butros Gali, Haziran ayında Denktaş ve Vasiliu yu New York ta biraraya getirdi. 1. tur görüşmelerde Genel Sekreter, Türk tarafına yüzde 28.2 oranında bir toprak bırakan bir harita ortaya koydu. Güzelyurt bölgesinin de Rumlara verilmesini öngören bu haritayı reddeden Denktaş, en fazla yüzde 29 (+) oranına inebileceğini belirtti. 15 Temmuz da başlayan 2. turda ise Butros Gali, Fikirler Dizisi olarak anılan çözüm planını taraflara sundu. 26 Ekim 1992 de başlayan 3. tur görüşmeler iki hafta sürdü. Bu görüşmelerin sonunda, tarafların temel konularda büyük görüş ayrılıkları içinde olduğu, bu yüzden görüşlerin yakınlaştırılması çabalarından vazgeçildiği bildirildi. KLERİDES İN DÖNÜŞÜ VE DÉJÀ VU Kıbrıs Rum tarafında 1993 Şubatı nda yapılan başkanlık seçimlerini, Glafkos Klerides, 19 yıl aradan sonra kazandı ve 74 yaşında, bu kez seçilmiş olarak başkanlık koltuğuna oturdu. Denktaş ve Klerides, 18 yıl aradan sonra, toplumlararası görüşmelerde yeniden karşı karşıya geldi. Uluslararası topluluk, henüz Denktaş bir savcı, Klerides ise avukatken, yani 1949 yılından beri birbirlerini tanıyan bu iki kurt politikacının olası bir anlaşmayı toplumlarına en kolay kabul ettirebilecek isimler olduğunu düşünüyordu. Ancak Denktaş ve Klerides arasında yıllarında Lefkoşa ve New York, 1997 de de Lefkoşa ve İsviçre de gerçekleştirilen görüşmelerden de bir sonuç alınamadı. DOLAYLI GÖRÜŞMELER Aralık 1999 da BM Genel Sekreteri Kofi Annan ın çağrısıyla New York ta başlayan dolaylı görüşmeler Cenevre de devam etti. BM öncelikle Kıbrıs ta olası çözümün dört ana unsuru; hükümet, anayasa, toprak ve güvenlik konularının ele alınmasını istedi. Konuların bunlardan ibaret olmadığını savunan Türk heyeti konfederasyon modeli, KKTC ye uygulanan ambargo ve eşit statü üzerinde durdu.. Türklere yüzde 24 toprak bırakılması önerisini getiren Rum heyeti ise federasyon modeli ve Türk askerinin adadan çekilmesi gibi konuları öne çıkardı. Bu esnada Rum Kesimi nin AB ye üyelik süreci nedeniyle olayın AB boyutu da olduğu giderek öne çıkmaya başladı. New York görüşmelerinde Hem Türk hem de Rum heyeti 11 Aralık 1999 daki Helsinki zirvesinden çıkacak sonuca odaklandı. 31 Ocak 2000 de Cenevre de yapılan ikinci turda, Rum tarafı, Karpaz, Güzelyurt, Lefke ve Akıncılar bölgesinde 4 kanton oluşturulmasını önerir. Denktaş ise, egemenlik konusu halledilmeden toprak ve harita konusunu görüşmeyeceğini açıkladı. Kofi Annan, Kasım 2000 de Cenevre de yapılan 5. turda taraflara resmi

5 olmayan bir belge sundu. Belgede tek ve bölünmez bir devlet hedeflenirken, bu devletin tek uluslararası kimliği ve vatandaşlığı olacağı belirtildi. İki toplumun etkili bir şekilde merkezi hükümete katılması istenilen belgede, siyasi eşitliğin sayısal eşitlik anlamına gelmediği vurgulandı. Belgede ayrıca, mal-mülk konusunda uluslararası hukuk kurallarının geçerli olması savunulurken, önemli bir toprak parçasının Rum tarafına verilmesi ve Rum göçmenlerin kuzeydeki evlerine dönmesi öngörüldü. Rumları önemli ölçüde memnun eden karara Türk tarafı sert tepki gösterdi. Cenevre sürecinin kendileri açısından noktalandığını söyleyen Denktaş, 24 Kasım da Ankara da yapılan zirvenin ardından da Türk parametreleri kabul edilmedikçe dolaylı görüşmelere devam etmeyeceğini açıkladı. Böylece yaklaşık 1 yıl süren dolaylı görüşme süreci de sonuçsuz noktalandı. DENKTAŞ TAN MEKTUP DİPLOMASİSİ Tarafların yeniden masaya dönmesini sağlamak için BM nin yanısıra Amerikan, İngiliz ve AB temsilcileri de sık sık Ankara-Atina-Lefkoşa hattında girişimlerde bulundu. Uzlaşmaz taraf olduğu yönündeki eleştirilerin arttığı bir dönemde sürpriz bir çıkış yapan Denktaş, 1977 de Makarios a mektupla yaptığı çağrının bir benzerini tekrarladı ve Kasım 2001 de bu kez Klerides i yüzyüze görüşmeye çağırdı. Klerides in de olumlu yanıt vermesinin ardından gözler, 34 yıl önce ilk toplumlarararası görüşmeleri gerçekleştiren iki liderin Lefkoşa daki buluşmasına çevrildi. Aralık 2001 de biraraya gelen liderler, doğrudan görüşmelere 16 Ocak ta başlamayı kararlaştırdı. Uluslararası toplumun da büyük destek verdiği görüşmelerde hedef, Rumların AB ye davet edildiği Aralık 2002 deki Kopenhag Zirvesi öncesinde bir anlaşmaya varmaktı. Ancak 16 Ocak ta başlayan görüşmeler ilerledikçe, baştaki iyimserlik de kaybolmaya başladı. Eylül sonuna dek tam 58 kez biraraya gelen Denktaş ve Klerides somut bir ilerleme sağlayamadı. ANNAN PLANI Anlaşma için öngörülen Haziran 2002 hedefinin ardından yıl sonu hedefine doğru da bir gelişme sağlanamaması üzerine BM ağırlığını hissettirmeye başladı. 12 Aralık taki Kopenhag Zirvesi yaklaşırken, bu tarihe kadar çözüme varılamamasının, Kıbrıs düğümünü daha da çözülemez hale getireceğinden endişe eden BM Denktaş ın sağlık sorunlarına rağmen, hazırladığı planı 11 Kasım da taraflara sundu. Rum Kesimi, mevcut şekliyle kabul edilemeyeceğini belirtti. Tarafların planla ilgili ayrıntılarını değerlendiren BM, Kopenhag Zirvesi nden iki gün önce, 10 Aralık ta gözden geçirilmiş, üzerinde ufak-tefek değişiklikler yapılan planı taraflara iletti. Ancak son dakikaya kadar çözüm çabalarının sürdüğü Kopenhag da hem Rum hem de Türk tarafı plana imza atmayı reddetti. Zirvenin sonuç bildirgesinde, Kıbrıs ın AB ye bir bütün olarak üye olacağı vurgulanırken, anlaşma olmaması halinde topluluk muktesabatının Kuzey de uygulanmayacağı kaydedildi. Türk tarafının Rumların üyeliğini erteleyin yönündeki talebi de göz önüne alınmadı. 24 Nisan 2004 tarihin de yapılan Referandumda Türkler Annan Planına Evet derken Rumlar Hayır dediler. Referandumdan 1 hafta sonra 1 Mayıs 2004 tarihinde Rumların AB ye girmesi, hem Türkiye AB Katılım sürecini hem de Kıbrıs müzakerelerinin gidişatını olumsuz

6 etkilemeye başladı. Rumların Kıbrıs ın tümüne egemen olmak hayalleri, beraberinde bir çok zorluğu da gündeme taşıdı. AB Komisyonlarında ve Avrupa Parlamentosunda (AP) görev alan Rum ve Yunanlı Milletvekilleri Türkiye AB Katılım Müzakerelerinin önüne Kıbrıs konusunu koyup, ilerleme için Türkiye den tavizler koparmak fikrini uygulamaya koydular. İKTİDAR DEĞİŞİMİ 2002 yılında Türkiye de ve 2003 yılında da KKTC de yaşanan iktidar değişikliği beraberinde Kıbrıs konusunda da yeni gelişmeleri ve yaklaşımları getirdi. Sol tendanslı Cumhuriyetçi Türk Partisi (CTP) ile Sağ tendanslı Ulusal Birlik partisi (UBP) arasında kıran kırana geçen 2003 seçimleri sonucunda sol ile sağ oylar sandıktan eşit çıkınca 2005 yılında KKTC de hem Parlamento hem de Cumhurbaşkanlığı seçimleri tekrar yapıldı. İktidara CTP gelirken, Cumhurbaşkanlığına da CTP Genel Başkanı Mehmet Ali Talat seçildi. Sayın Talat ın ilk başlardaki şanssızlığı, Rum tarafında eski EOKA cı Papadopulos un Cumhurbaşkanı olmasıydı. Adada Rum egemenliğine kendisine ilke edinmiş Papadopulos, seçimleri kaybettiği 2008 yılına kadar müzakerelerin göstermelik devam etmesine neden oldu. Perde arkasından hem Kıbrıslı Türklere hem de Türkiye Cumhuriyetine tuzaklar hazırladı ve Fransa, Almanya ve Avusturya gibi AB nin önde gelen devletlerine tetikçilik yaptı. Türkiye-AB müzakerelerinde başlıklar donduruldu, ilerleme için Türkiye den tavizler istendi, Kıbrıs Müzakerelerinde yapay sorunlar çıkarıldı ve toprak tavizleri, egemenlik tavizleri, Türkiye den gelen kardeşlerimizin geri gönderilmesi gibi kabul edilemez talepler masaya kondu. Bunlar devam ederken Rumların ve AB nin hiç beklemediği, ummadığı ve alternatif planlarının içine almadığı bir gelişme, sessiz ve derinden yavaş yavaş su yüzüne çıkmaya başladı. Türkiye nin 2002 den sonra yükseliş trendine giren ekonomik, askeri ve politik gücü, süreç içinde Türkiye yi bölgesel liderlik konumuna taşıdı. Komşularla sıfır sorun politikası, önce Suriye nin yüzünü Türkiye ye dönmesine sonra da komşularla düşmanlıkların tek tek giderilmesine yol açtı. Dünyadaki küresel ekonomik daralma AB de devletlerin batmasına, Amerika da iflasların yaşanmasına yol açarken Türkiye, 2010 yılının ilk çeyreğinde inanılmaz bir şekilde %11.4 oranında büyüme göstererek bölgesel liderliğini pekiştirdi. 6 Temmuz, New York Times Gazetesi, Yazar Landon Thomas Jr Türkiye yıllarca ekonomik gerekçelerle Avrupa Birliği kapısında bekletilirken bugün Türkiye, bir çok Avrupa ülkesinden daha güçlü bir ekonomiye sahip. Giderek yaşlanan ve borç endişesinin öne çıktığı Avrupa da % 1 oranında büyüyen ülkeler kendilerini şanslı sayarken, yılın ilk çeyreğinde % 11.4 oranında büyüyen Türkiye nin bu ekonomik rönesansı tamamen yeni bir soruyu da gündeme getiriyor; Türkiye nin mi Avrupa ya daha çok ihtiyacı var, yoksa Avrupa nın mı Türkiye ye daha çok ihtiyacı var? Daha on yıl öncesine kadar gayrisafi milli hasılasının % 16 sı kadar bütçe açığına sahip olan ve enflasyonun % 72 yi bulduğu Türkiye, şaşırtıcı bir dönüşüm yaşadı. Toplumsal muhafazakarlık ile mali açıdan ihtiyatlı bir ekonomik politikayı birleştiren AKP nin, Cumhuriyet in kuruluşundan bu yana en güçlü siyasi hareket olmasının ve Başbakan Erdoğan ın iktidara gelmesinin temel nedenlerinden biri de bu dönüşümdür.

7