Stratejik Planın Hazırlanması, Onaylanması, Kullanımı ve Revizyonu Süreci:

Transkript

1

2 2 1- GİRİŞ Devlet Planlama Teşkilatının Kamu İdarelerinin orta ve uzun vadeli amaçlarını temel ilke ve stratejilerini, hedef ve önceliklerini, performans ölçümlerini, hedeflere ulaşmada izlenilecek stratejilerini izlenecek yöntem ve kaynak dağılımlarını içeren plan olarak tanımlanmıştır. Stratejik Planın amacı, ulusal ve bölgesel plan hedefleri ve politikalarıyla uyum içinde, ilin potansiyelini harekete geçirmek ve kaynaklardan azami yararlanarak sürekli bir gelişmeyi planlayarak, İl Özel İdaresi Kanunu ile mevzuattaki diğer İl Özel İdarelerine verdikleri yetki dahilinde İlde yaşayanlara standartlara uygun bir yaşam hazırlamak için izlenecek stratejileri oluşturmaktır. Stratejik planlarla, dünyaya ayak uydurmak için fırsat ve tehditler analiz edilerek, bilimsel verilerden yararlanarak mevcut durum gösterilmeye çalışılır. Analizlerin sonucunda; bunlara uygun olarak misyon, vizyon, amaçlar, hedefler ve faaliyetler ortaya çıkarılır. Sakarya İl Özel İdaresinin hazırlamış olduğu stratejik plan yılları için hazırlanmıştır. Stratejik Planın gelecekteki başarısı, performans değerlendirmesinden sonra ortaya çıkacaktır. YASAL DAYANAK 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 9. Maddesi ile 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunun 31. maddesine göre İl Özel İdareleri Stratejik plan ve yıllık performans planı hazırlamakla yükümlü kılınmıştır. İlkeler : Stratejik plan sürecinde; 1- Kamu İdaresinin hizmetinden yararlananların, kamu idaresi çalışanlarının, sivil toplum kuruluşlarının, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının ve ilgili diğer tarafların katkıları alınarak katılımı sağlandı. 2- Çalışmalar, kamu idaresinin tek bir birimi tarafından değil, tüm birimlerin katılımlarıyla yürütüldü. 3- Stratejik planda yer alan kamu idareleri birleriyle uyum, işbirliği, koordinasyon ve birbirlerini tamamlama ile, hesap verme sorumluğunu dikkate alarak çalışmışlardır. Stratejik Planın Hazırlanması, Onaylanması, Kullanımı ve Revizyonu Süreci: Başbakanlık DPT tarafından hazırlanan Stratejik Planlama Kılavuzu çerçevesinde Kalkınma Planları ve yıllık programlar ile diğer ilgili programlar ve yatırımcı kamu kurum ve kuruluşlarının tekliflerinin dikkate alınarak hazırlanan Sakarya İl Özel İdaresi Birinci Stratejik planı, 5302 sayılı kanunda belirtilen süreçlerden geçerek yürürlüğe girer. İl Özel İdaresi ile ilgili bulunan, yatırımcı kamu kurum ve kuruluşları bütçe tekliflerini stratejik planda öngörülen amaç ve hedeflerine uygun hazırlamakla yükümlüdürler. Bütçeleme sürecinde kuruluşlar, onaylanmış stratejik planlarına uygun olmayan proje ve faaliyetlerini teklif etmeyeceklerdir. Stratejik planda yapılacak temel değişiklikler planın onaylanmasına ilişkin sürece tabidir. Kapsam 5302 Sayılı İl Özel İdaresi Kanunun 6. maddesinde İl Özel İdarelerinin görevleri aşağıdaki gibi sıralanmıştır. Buna göre, İl Özel İdaresi Birinci Stratejik Planında; 2

3 3 a) 5302 Sayılı kanunun 6. maddesinin (a) fıkrasında belirtilen, İl sınırları içinde kalan hizmetleri: Gençlik ve Spor, sağlık, tarım, sanayi ve ticaret, ilin çevre düzeni planı, bayındırlık ve iskan, toprağın korunması, erozyonun önlenmesi, kültür, sanat, turizm, sosyal hizmet ve yardımlar, yoksullara mikro kredi verilmesi, çocuk yuvaları ve yetiştirme yurtlar, ilk ve orta öğretim kurumlarının arsa temini, binalarının yapım, bakım ve onarımı ile diğer ihtiyaçlarının karşılanmasına ilişkin hizmetler b) 5302 Sayılı kanunun 6. maddesinin (b) fıkrasında belirtilen belediye sınırları dışındaki hizmetleri: İmar, yol, su, kanalizasyon, katı atık, çevre, acil yardım ve kurtarma, orman köylerinin desteklenmesi, ağaçlandırma, park ve bahçe tesislerine ilişkin hizmetler. c) İlin mahalli ve müşterek nitelikli hizmetlerini kapsamaktadır. 2- STRATEJİK PLANLAMA ÇALIŞMASINDA UYGULANAN YÖNTEM Stratejik planın hazırlanması çalışmaları Valiliğin tarihinde kurduğu Stratejik Plan hazırlık komisyon görevlendirme yazısı ile başlamıştır Sayılı İl Özel İdaresi Kanunun 10 ve 31. maddelerine göre, İlin Stratejik Planının hazırlanmasında tarihli Valilik Makamının Olur u ile aşağıda ad ve ünvanları yazılı üyelerden oluşan komisyonun teşkili sağlanmıştır. Beyin fırtınası süreci 33 kişiden oluşan çeşitli meslek ve kurumlara mensup kişilerce tarihli toplantı ile başlamıştır. STRATEJİK PLAN HAZIRLIK KOMİSYONU 1- Başkan : İl Özel İd. Gen. Sek. Orhan ALİMOĞLU 2- Büyükşehir Bel.Gen.Sek.veya Yard SAÜ Rek. Tems. Doç.Dr. Recai COŞKUN 4- SAÜ Rek. Tems. Yard.Doç. Hayrettin ZENGİN 5- SAÜ Rek. Tems. Araş.Gör.Umut Sanem ÇİTÇİ 6- SAÜ Rek. Tems. Araş.Gör.Özer KÖSEOĞLU 7- Akyazı Kaymakamı Hasan KARAHAN 8- Geyve Kaymakamı Seyfettin AZİZOĞLU 9- Tarım İl Müdürü Abdurrahman ÇAKAR 10- Köy Hiz.Müdürü Samih TOSUNOĞLU 11- Milli Eğitim Müdürü Murat YAZICI 12- Bay. Ve İskan Müdürü Cengiz ALBAYRAK 13- İl Sağlık Müdürü Dr.Sedat AYDIN 14- Orman Bölge Müdürü Hasan YILDIZ 15- Çevre Müdürü Nurettin TAŞ 16- Sanayi ve Ticaret Müdürü Özcan KESKİN 17- Gençlik ve Spor Müdürü Ömer KALKAN 18- Kültür ve Turizm Müdürü Fehim YILDIRIM 19- Merkez Belediye Adnan ÇOMAKLI 20- TSE Müdürü Yılmaz ÖZTÜRK 21- İl Planlama Müdürü Hüsamettin AYTAŞ 22- Karayolları 17. Şube Müd. M.Sait GÖNDENİZ 23- Anadolu Lisesi Müdürü Turan IŞIK 24- Hanlıköy İlköğ. Okulu Müdürü Sabri DOĞAN 25- Okul Aile Birliği Dilek UYANIK 26- ATSO Temsilcisi Uğur TIN 27- Besiciler Odası Başkanı- M.Şinasi ODABAŞ 28- Mimarlar Odası Başkanı Fatma Gülay SAYGILI 29- Ziraat Odası Temsilcisi Hikmet KARABAYIR 30- Borsa Temsilcisi Cahit KILIÇ 31- Tabipler Odası Başkanı Dr. Dursun BOSTANCI 32- Dr. Sadık CANLI 33- Araştırmacı Yazar Necati MERT 3

4 4 26 Aralık 2005 teki toplantıda Stratejik Plan Hazırlık Değerlendirme Kurulu ve Komisyonların kurulması ve çalışmaların bu yönde devam edilmesine karar verilmiştir. Stratejik Plan Hazırlık Değerlendirme Kurulu: Başkan: İl Özel İdaresi Genel Sekreteri: Orhan ALİMOĞLU Üye : Geyve Kaymakamı : Seyfettin AZİZOĞLU Üye : Ferizli Kaymakamı : Selda ÖZGÜVEN Üye : SAÜ Rektörlüğü Temsilcisi : Pr.Dr. Engin YILDIRIM Üye : SAÜ Rektörlüğü Temsilcisi : Doç.Dr.Recai COŞKUN Üye : Tarım İl Müdürü : Abdurrahman ÇAKAR Üye : Milli Eğitim Müdürü : Murat YAZICI Üye : Bayındırlık ve İskan Müdürü : Yusuf Ziya SAKZEKİ Üye : Kültür ve Turizm Müdürü : Fehim YILDIRIM Üye : Köy Hizmetleri Müdürü : Samih TOSUNOĞLU Komisyonlar: 1- Tarım, Bayındırlık, Çevre ve Orman Komisyonu Başkanı A.ÇAKAR 2- Milli Eğitim Komisyon Başkanı Murat YAZICI 3- Sağlık ve Sosyal Yardım Komisyon Başkanı Dr.Sedat AYDIN 4- Köy Hizmetleri Komisyon Başkanı Samih TOSUNOĞLU 5- Kültür Turizm ve Spor Komisyon Başkanı Fehim YILDIRIM 6- Sanayi ve Ticaret Komisyon Başkanı Özcan KESKİN Şeklinde oluşturulmuş ve çalışmaların komisyonlarca yürütülmesi sağlanmıştır. Ekipler halinde çalışmalar sürdürülmüştür. Stratejik plan çalışmalarının 1. aşamasında misyon-vizyon, gzft matrisi, genellikle yılları arasında programlar ve çalışmalar ile sorunlar ve çözümleri araştırılmıştır. Daha mükemmel bir çalışma yapılabilmesi maksadıyla ve İl Genel Meclisinin 62 sayılı kararı ile Stratejik plan çalışmalarının 2007 yılı bütçe görüşmelerine kadar devam etmesine karar verilmiştir. Çalışmaların hazırlanmasından sonra Komisyon başkanları 3. toplantısını 08 Haziran 2006 tarihinde yapmıştır. Anket çalışmalarının devam etmesi aşamasında Komisyonlar faaliyetlerinin de yer aldığı 5 yıllık programlarını da ekleyerek 21 Haziran tarihinde kurum strateji dosyalarını Genel Sekreterliğin görevlendirdiği elemana teslim etmişlerdir. Gerekli tasnif ve düzeltmelerden sonra 12/07/2006 tarihinde hazırlanan stratejik plan taslağı nihai komisyona teslim edilmiştir. 3- DURUM ANALİZİ A - İÇ ÇEVRE ANALİZİ: I-Görev ve Yetkileri: 5302 Sayılı İl Özel İdaresi Kanununun 6. maddesi, İl Özel İdaresinin görev ve sorumluluklarını belirtirken, bu görev ve sorumlulukları iki bölümde ele almıştır. Birinci bölümde yer alan görev sorumluluklar İl sınırları içinde, ikinci bölümde yer alan görev ve sorumluluklar belediye sınırları dışında İl Özel İdarelerine görev olarak verilmiştir sayılı Kanunun dışında, değişik kanunlarla da İl Özel İdaresine verilmiş görevler mevcuttur. 4

5 5 a) İL SINIRLARI İÇİNDEKİ GÖREVLERİ: - Gençlik ve Spor - Sağlık - Tarım - Sanayi ve Ticaret - İlin Çevre Düzeni Planı - Bayındırlık ve İskan - Toprağın Korunması, Erozyonun Önlenmesi - Kültür, Sanat, turizm - Sosyal Hizmet ve Yardımlar - Yoksullara Mikro Kredi Verilmesi - Çocuk Yuvaları ve Yetiştirme Yurtları - İlk ve Ortam Öğretim Kurumlarının Arsa Temini, Binalarının Yapım, Bakım ve Onarımları ile Diğer İhtiyaçlarının Gîderilmesi b) BELEDİYE SINIRLARI DIŞINDAKİ GÖREVLERİ: - İmar - Yol, Su, Kanalizasyon - Katı Atık, Çevre Düzenlemesi - Acil Yardım ve Kurtarma - Orman Köylerinin Desteklenmesi - Ağaçlandırma Park ve Bahçe Tesisi c) DİĞER KANUNLARLA VERİLEN GÖREVLER: Sayılı Köye Yönelik Hizmetler Hakkındaki Kanun Sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanunu Sayılı İmar Kanunu Sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu Sayılı Çevre Kanunu Sayılı Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanunu Sayılı İskan Kanunu Sayılı Köy İçme Suları Kanunu Sayılı Köy Mezarlıklarının Korunması Hakkındaki Kanun Sayılı Umumi Hıfzısıhha Kanunu Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu ile Çeşitli Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkındaki Kanun Sayılı Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğünün Kaldırılması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkındaki Kanun Sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu Sayılı Sıcak ve Soğuk Maden Sularının İstismarı ile İlgili Kanun Sayılı İl İdaresi Kanunu Sayılı Maden Kanunu ve Çeşitli Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkındaki Kanun II- Teşkilat Yapısı 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu, özel idarelerin teşkilat yapısını da yeniden düzenlemiştir. Kanunun 35. maddesine göre, il özel idaresi teşkilatı; genel sekreterlik, malî işler, sağlık, tarım, imar, insan kaynakları, hukuk işleri birimlerinden oluşur. İlin nüfusu, fiziki ve coğrafi yapısı, ekonomik, sosyal, kültürel özellikleri ile gelişme potansiyeli dikkate alınarak norm kadro sistemine ve ihtiyaca göre oluşturulacak diğer birimlerin kurulması, kaldırılması veya birleştirilmesi il genel meclisinin kararıyla olur. 5

6 6 III-İl Özel İdaresinin Organları: Vali: Vali, İl Özel İdaresinin başı ve tüzel kişiliğinin temsilcidir. İl Genel Meclisi: İl genel meclisi, İl özel idaresinin karar organıdır ve ilgili kanunda gösterilen esas ve usullere göre ildeki seçmenler tarafından seçilmiş üyelerden oluşur. İl Genel Meclisi üye sayısı: 41 İlçelere göre Dağılımı aşağıdaki gibidir. 1 Fethi SARIOĞLU MERKEZ AKP 2 Bilal ŞİMŞEK MERKEZ AKP 3 Alaettin TOY MERKEZ AKP 4 İbrahim AKÇALI MERKEZ AKP 5 Ethem ÇINAR MERKEZ AKP 6 Tacettin ÖZTÜRK MERKEZ AKP 7 Bahattin AYDIN MERKEZ DYP 8 Mehmet YAŞA AKYAZI AKP 9 Hüseyin DÜZCAN AKYAZI AKP 10 Fuat YILMAZ AKYAZI AKP 11 Halit BEŞİR AKYAZI AKP 12 Yusuf ERSOY AKYAZI AKP 13 Ruhi ŞENOL FERİZLİ AKP 14 Cemil SAĞLAM FERİZLİ AKP 15 Aykut YURT GEYVE AKP 16 İrfan YILDIZ GEYVE AKP 17 Şükrü ÇELİK GEYVE AKP 18 Osman AYAR HENDEK AKP 19 Adem ÖZ HENDEK AKP 20 Mahmut Nedim ALKAN HENDEK AKP 21 Nurettin KALAYCI HENDEK AKP 22 Musa BİLDİK KARAPÜRÇEK AKP 23 İlhan YÜKSEK KARAPÜRÇEK AKP 24 Enver COŞKUN KARASU AKP 25 Nuri HAŞMENOĞLU KARASU AKP 26 Dursun CANER KARASU AKP 27 İlyas BALCI KARASU AKP 28 Adem AKKUL KAYNARCA AKP 29 Murat KEFLİ KAYNARCA AKP 30 Ertan YILMAZ KOCAALİ AKP 31 Yılmaz Şaban MUSLU KOCAALİ AKP 32 Şaban KANBUR KOCAALİ AKP 33 Gürsel IŞIK PAMUKOVA AKP 34 Hasan ERYİĞİT PAMUKOVA BĞSZ 35 Enver KILIÇ SAPANCA BĞSZ 36 M.Yaşar ŞİRİN SAPANCA AKP 37 Ahmet ÖZÇELİK SAPANCA AKP 38 Ferda ÖZTEN SÖĞÜTLÜ AKP 39 Mehmet İLASLAN SÖĞÜTLÜ AKP 40 Mehmet ÇAM TARAKLI AKP 41 Kadir SAYIN TARAKLI AKP 6

7 7 İl Encümeni: İl Encümeni Valinin başkanlığında, İl Genel Meclisinin her yıl kendi üyeleri arasından seçilen 5 üyeden oluşmaktadır. IV-İLÇE, KÖY VE BELEDİYELER İlçeler Köy Sayısı Belde Sayısı Toplam Köy Mahallesi Belde Mahallesi Toplam Merkez Akyazı Ferizli Geyve Hendek Karapürçek Karasu Kaynarca Kocaali Pamukova Sapanca Söğütlü Taraklı TOPLAM

8 8 MAHALLİ İDARELER (BELEDİYELER) SIRA BELEDİYENİN ADI İLÇESİ İLE UZAKLIĞI KURULUŞ YILI BELEDİYEYE BAĞLI MAHALLE SAYISI 1 Büyükşehir Belediyesi Adapazarı Merkez Belediyesi Merkez Arifiye İlk Kademe Belediyesi Merkez Erenler İlk Kademe Belediyesi Merkez Serdivan İlk Kademe Belediyesi Merkez Çaybaşıyeniköy İlk Kademe Belediyesi Merkez Hanlı İlk Kademe Belediyesi Merkez Yazlık İlk Kademe Belediyesi Merkez Güneşler İlk Kademe Belediyesi Merkez Nehirkent İlkkademe Belediyesi Merkez Kazımpaşa İlk Kademe Belediyesi Merkez Bekirpaşa İlk Kademe Belediyesi Merkez Büyükşehir Akyazı İlçe Akyazı Altındere Belediyesi Akyazı Kuzuluk Belediyesi Akyazı Gücücek İlk Kademe Belediyesi Akyazı Dokurcun Belediyesi Akyazı İLÇEYE BAĞLI KÖY SAYISI ÜNİTE SAYISI Taraklı Belediyesi Taraklı Büyükşehir Ferizli İlçe Belediyesi Ferizli Gölkent Belediyesi Ferizli Sinanoğlu Belediyesi Ferizli Büyükşehir Söğütlü İlçe Belediyesi Söğütlü Büyükşehir Sapanca İlçe Belediyesi Sapanca Kırkpınar İlk Kademe Belediyesi Sapanca Kurtköy İlk Kademe Belediyesi Sapanca Pamukova Belediyesi Pamukova Geyve Belediyesi Geyve Alifuatpaşa Belediyesi Geyve Büyükşehir Hendek İlçe Belediyesi Hendek Yeşilyurt İlk Kademe Belediyesi Hendek Çamlıca Belediyesi Hendek Kaynarca Belediyesi Kaynarca Karasu Belediyesi Karasu Darıçayırı Belediyesi Karasu Yuvalıdere Belediyesi Karasu Limandere Belediyesi Karasu Kurudere Belediyesi Karasu Kocaali Belediyesi Kocaali Ortaköy Belediyesi Kocaali Büyükşehir Karapürçek İlçe Belediyesi Karapürçek TOPLAM

9 9 V. ARAÇ, GEREÇ MAKİNE PARKI VE TEÇHİZAT DURUMU S.N. Cinsi Bulunduğu Yer Adedi 1 Valilik 5 Ad. 15 Özel İdr. 2 Ad. BİNEK ARAÇ Milli Eğt. 1 Ad. Bayındırlak 1 Ad. Tarım Md. 2 Ad. Hendek Kym.1 Ad. 2 Köy Hiz. 3 Adet Tarım Md. 10 Ad. 26 PİC-UP Köy Hiz. 16 Adet 3 Toyota Has. 1 Ad. 5 AMBULANS Sağlık Md. 3 Ad. Köy Hiz. 1 Ad. 4 ARAMA KUR.ARACI Sivil Savunma 3 5 VİDANJOR Belediyeler 15 6 KAMYON Köy Hizmetleri 44 7 DOZER Köy Hizmetleri 8 8 GREYDER Köy Hizmetleri 17 9 LODER Köy Hizmetleri EKSKAVATÖR Köy Hizmetleri 6 11 TRAYLER Köy Hizmetleri 4 12 MİNİBÜS Valilik 1 Adet 3 Köy Hiz. 2 Adet 13 DİĞER 14 TOPLAM 47 VI- KÖYYOLARI MEVCUT DURUM ENVANTERİ: itibariyle 1.DERECE ÖNCELİKLİ Ve 2. DERECE İLİN ADI SAKARYA KÖY YOLLARI İCMALİ Sayfa No: İlçe Adı Fayd.Top. Ünite Adedi Fayd. Toplam Nüfus Grup Yol 1. Derece Öncelikli Münferit Yol Asfalt Stab. Tesvi. Ham Asfalt Stab. Tesvi. Ham 1.Derece Yol (Km) 2.Derece Yol (Km) Toplam Yol Tulü MERKEZ , , ,5 AKYAZI , ,5 74,5 316 FERİZLİ GEYVE HENDEK KARAPÜRÇEK KARASU KAYNARCA KOCAALİ PAMUKOVA SAPANCA SÖĞÜTLÜ TARAKLI TOPLAM ,5 2505,5 9

10 10 YER ÜSTÜ VE YER ALTI SULAMA, TARIMSAL FAALİYETLERİMİZİN ENVANTERİ: itibariyle İŞİN CİNSİ BİTEN SAHA (Ha) BY.BAŞ Ad. KÇ.BAŞ Ad. GÖLET ADET YERÜSTÜ SUYU KÖY AD YER ALTI SUYU TOPRAK MUHAFAZA ADET HAYVAN İÇMESUYU GÖLETİ ADET T.İ.G.H. TOPLULAŞTIRMA ADET DRENAJ VE TOPRAK ISLAHI KÖY AD KREDİ ADET İNŞAAT İSKAN ENVANTERİ: itibariyle İŞİN CİNSİ PROJE AD. KÖY AD. KONUT AD. TAR.İŞ AD. İÇ İSKAN PROJELERİ FİZ.YER.DÜZENLEMESİ KÖY KANALİZASYONU 26 MİNARE CAMİ KÖY KONAĞI İMAR PLAN ÇALIŞMASI 8 DİĞER SOS. VE EKO.TESİSLER TOPLAM

11 11 İÇMESULARI ENVANTERİ: İTİBARİYLE SULU YETERSİZ TOPLAM KÖY ÜNİTE KÖY ÜNİTE KÖY ÜNİTE A D I ŞBK. ÇŞM. AD. NÜFUS ŞBK. ÇŞM. AD. NÜFUS ŞBK. ÇŞM. AD. NÜFUS ŞBK. ÇŞM. AD. NÜFUS ŞBK. ÇŞM. AD. NÜFUS ŞBK. ÇŞM. AD. NÜFUS MERKEZ AKYAZI FERİZLİ GEYVE HENDEK KARAPÜRÇEK KARASU KAYNARCA KOCAALİ PAMUKOVA SAPANCA SÖĞÜTLÜ TARAKLI TOPLAM VII- SAKARYA İL ÖZEL İDARE BÜTÇELERİ: 2002 Yılı Bütçesi : ,00 YTL 2003 Yılı Bütçesi : ,00 YTL 2004 Yılı Bütçesi : ,00 YTL 2005 Yılı Bütçesi : ,00 YTL 2006 Yılı Bütçesi : ,00 YTL VIII- PERSONEL YAPISI: İl Özel İdaresi Memur : 69 İşçi : 336 Toplam : 405 (İlçe Özel İdare personelleri dahildir) 11

12 12 IX- İL ÖZEL İDARESİNİN GELİRLERİ: a) Kanunlarla gösterilen il özel idaresi vergi, resim, harç ve katılma payları. b) Genel bütçe vergi gelirlerinden ayrılan paylar. c) Genel ve özel bütçeli idarelerden yapılacak ödemeler. d) Taşınır ve taşınmaz malların kira ve satışlarından elde edilecek gelirler. e) İl genel meclisi tarafından belirlenecek tarifelere göre tahsil edilecek hizmet karşılığı ücretler. f) Faiz ve ceza gelirleri. g) Bağışlar. h) Her türlü girişim, iştirak ve faaliyetler karşılığı sağlanacak gelirler. i) Diğer gelirler. X- İL ÖZEL İDARESİNİN GİDERLERİ: a) İl özel idaresi binaları, tesisleri ile araç malzemelerinin temini, yapımı, bakımı ve onarımı için yapılan giderler. b) İl özel idaresinin personeline ve seçilmiş organlarının üyelerine ödenen maaş, ücret, ödenek, huzur hakkı, yolluklar, hizmete ilişkin eğitim harcamaları ile diğer giderler. c) Her türlü alt yapı, yapım, yonarım ve bakım giderleri. d) Vergi, resim, harç, katılma payı, hizmet karşılığı alınacak ücretler ve diğer gelirlerin takip ve tahsili için yapılacak giderler. e) İl genel meclisince belirlenecek ilkeler çerçevesinde köylere veya köylerin aralarında kurdukları birliklere yapılan yardımlar. f) İl özel idaresinin kuruluşuna katıldığı şirket, kuruluş ve birliklerle ilgili ortaklık payı, üyelik aidatı giderleri. g) Faiz, borçlanmaya ilişkin diğer ödemeler ve sigorta giderleri. h) Yoksul, muhtaç, kimsesiz ve özürlülere yapılacak sosyal hizmet ve yardımlar. i) Dava takip ve icra giderleri. j) Temsil, tören, ağırlama ve tanıtım giderleri. k) Avukatlık, danışmanlık ve denetim hizmetleri karşılığı yapılacak ödemeler. l) Yurt içi ve yurt dışı kamu ve özel kesim ile sivil toplum örgütleriyle birlikte yapılan ortak hizmetler ve diğer proje giderleri. m) Sosyal ve bilimsel etkinlikler için yapılan giderler. n) Özel idare hizmetleriyle ilgili olarak yapılan kamuoyu yoklaması, anket ve araştırma giderleri. o) Doğal afet giderleri. p) Kanunla verilen görevler ve hizmetlerin yürütülmesi için yapılan diğer giderler. Diğer finansman imkanları, 5302 sayılı kanunun üçüncü bölümünde borçlanma ve iktisadi girişimler başlığı ile yer almaktadır. Borçlanma: İl Özel İdaresi, görev ve hizmetlerinin gerektirdiği giderleri karşılamak amacıyla belirtilen usul ve esaslara göre borçlanma yapabilir ve tahvil ihraç edebilir. a) Şirket kurulması: İl özel idaresi kendisine verilen görev ve hizmet alanlarında, ilgili mevzuata göre sermaye şirketleri kurabilir. b) İşletme tesisi: İl özel idaresi, özel gelir ve gideri bulunan hizmetlerini İçişleri Bakanlığının izniyle bütçe içi işletme kurarak yapabilir. Bu işletmeler il özel idaresinin tabi olduğu usule göre denetlenir. c) Üyesi bulunduğumuz teşekküller: Adapazarı Gaz Dağıtım A.Ş. (AGDAŞ) Organize Sanayi Bölgesi II (OSB-II) Organize Sanayi Bölgesi III (OSB-III) 12

13 13 XI- FAALİYETLERİ İZLEME-DEĞERLENDİRME RAPORLAMA SİSTEMİ: 5302 Sayılı İl Özel İdaresinin Kanunun 39. maddesinde Vali, Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununun 41 inci maddesinin dördüncü fıkrasında belirtilen biçimde; stratejik plân ve performans hedeflerine göre yürütülen faaliyetleri, belirlenmiş performans ölçütlerine göre hedef ve gerçekleşme durumu ile meydana gelen sapmaların nedenlerini açıklayan faaliyet raporunu hazırlar. 4. maddeye göre denetimin yapılması ve faaliyet raporunun hazırlanması hususunda bu Kanunda hüküm bulunmayan durumlarda 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile diğer kanunların ilgili hükümleri uygulanır. a) Hizmetlerde meydana gelen aksamanın giderilmesini, hizmetin özelliğine göre makul bir süre vererek il özel idaresinden ister. b) Aksama giderilemezse, söz konusu hizmetin yerine getirilmesini o ilin valisinden ister. Bu durumda, vali, aksaklığı öncelikle il özel idaresinin araç, gereç, personel ve diğer kaynaklarıyla giderir. Mümkün olmadığı takdirde diğer kamu kurum ve kuruluşlarının imkânlarını da kullanabilir. Bu nedenle ortaya çıkacak maliyet vali tarafından İller Bankasına bildirilir ve İller Bankasınca o il özel idaresinin müteakip ay genel bütçe vergi gelirleri tahsilâtı toplamı üzerinden il özel idaresine ayrılan paydan valilik emrine gönderilir. B- DIŞ ÇEVRE ANALİZİ: I- SAKARYA NIN TARİHİ: M.Ö. XII. Yüzyılda Brigler adı verilen toplulukla başlar. M.Ö. VII. Yüzyılda Bithynialılar yaşamıştır. M.Ö yılında Lidya prenslikleri yaşamıştır. VII. Yüzyıl ile XI. Yüzyıllar arasında Bizanslılar yaşamışlardır. XI. Yüzyıldan sonra Selçuklular yaşamışlar, XIİI. Yüzyılda Umurhan Beyliği, ve son olarak 13. Asrın sonlarına doğru Osman Gazi'nin komutanlığında Konuralp, bugünkü Adapazarı havzasını fethetmiştir. İlk olarak batı Türkistan ve Azerbeycan'dan gelen göçebe Türk boyları buralarda köyler ve kentler kurmuşlardır. I.Mahmut zamanında (1837) Adapazarı kaza haline gelmiştir. 19. asrın sonlarına doğru Kocaeli Vilayeti'nin kazası olmuştur. 22 Haziran 1954 tarihinde 6419 sayılı kanunla il olmuş ve SAKARYA adını almıştır. Adapazarı ve civarının ilk Türk sakinleri, göçebeliği terk ederek yerleşik düzene geçen Türkmen aşiretleri yörüklerdir. Bugün ADAPAZARI mahallerinin adları Türk oymaklarının adları ile anılır. (Tığcılar, Hasırcılar, Semerciler, Papuçcular, Yağcılar, Çıracılar gibi.) Adapazarı'nın Kurtuluş Savaşında da önemli bir yeri vardır. Ali Fuat Cebesoy, Sırrı Bey, Hasan Cavit Bey, Çerkez Sait Bey, Koçzade Mahmut Bey, Cevat Bey, Metozade Hüseyin Efendi, Abdurrahman Bey, Kaymakam Tahir Bey, İbsiz Recep, Kazım Kaptan, Halit Molla gibi pek çok kahramanımız Kuva-i Milliye hareketine sağladıkları yardım ve destekle Milli Mücadelenin şerefli sahifelerinde yer almışlardır. 13

14 14 3- SAKARYA NIN KONUMU: Marmara Bölgesinin Kuzeydoğusunda yer alan Sakarya İli kilometre karelik yüzölçümü ile Türkiye nin %0,6 sını oluşturmaktadır. İl topraklarının %33,6sını dağlar, %43 ünü platolar, %22,1 ini ovalar oluşturmaktadır.ilin en büyük Ovası aynı zamanda Marmara Bölgesinin de en büyük ovalarından olan Akova (Adapazarı)dır. Sakarya İli Kocaeli, Bilecik, Bolu,Düzce illeri ile komşudur. Kuzeyinde ise Karadeniz bulunmaktadır. 14

15 15 Sakarya İl Merkezinin İlçelerine Olan Mesafesi ADAPAZARI 35 AKYAZI FERİZLİ GEYVE HENDEK KARAPÜRÇEK KARASU KAYNARCA KOCAALİ PAMUKOVA SAPANCA SÖĞÜTLÜ TARAKLI 3- COĞRAFİ KONUMU: Marmara Bölgesinin kuzeydoğu bölümünde yer alan Sakarya ili, adını ünlü Sakarya nehrinden almıştır. Bu nehir Sakarya ilinin bereketli topraklarına can verir. Sakarya ili topraklarının izdüşüm alanı km², gerçek alanı ise km²'dir. Yönetsel açıdan doğudan Bolu'nun; Göynük, Mudurnu, Düzce ve Akçakoca ilçeleri, güneyden Bilecik'in Gölpazarı ve Osmaneli ilçeleri, batıdan Kocaeli'nin; Kandıra, merkez ve Gölcük ilçeleri, kuzeyden ise Karadeniz ile çevrilidir. İlin merkezi olan Adapazarı, Akova adı ile anılan düzlükte, Sakarya havzasının aşağı kısmındadır. Doğudan Çamdağı, güney ve güneydoğudan Samanlı dağları, kuzeyden Karadeniz ile sınırlanan Sakarya ilinin batıdan belirgin bir doğal sınırı yoktur. Sakarya vadisinin Kocaeli platosu ve İzmit Körfezi'nin doğusunda da süren çöküntü alanı, ilin bu bölümüne girer. Yüzey şekillerinin başlıca öğesini "Adapazarı Ovası" oluşturur. Elips biçimli olan ova, doğuya ve güneydoğuya doğru bir körfez gibi sokulur. Batıya doğru Sapanca Gölü'nü içine alan ve İzmit Körfezi'nin doğusundaki ova ile birleşen oluk biçimindeki bir çukurda uzanır. Güneydoğu yönünde ise, Samanlı dağlarının dik yamaçlarına dayanır. Sakarya ırmağı, Geyve Boğazı aracılığı ile bu dağlar arısından ovaya çıkar. İl topraklarının yeryüzü şekillerine göre dağılım yüzdeleri: Dağlar %34 Platolar %44 Ovalar %22 şeklindedir. 15

16 16 Sakarya Nehri : Eskişehir'in Çifteler ilçesi yakınlarından doğan Sakarya ırmağının kolları ile birlikte toplam uzunluğu 824 km.`dir. Ancak başlangıcında yer alan bazı kaynaklarının kuruduğu gözönüne alınırsa ırmağın uzunluğu 720 km kabul edilir. İlimiz sınırları içindeki uzunluğu 159,5 km.dir. Çark Suyu : Sapanca Gölü'nün ayağı olan Çark suyu, Sakarya Irmağına boşalır. Uzunluğu 45 km. olan akarsu, Sapanca Gölü' nün doğusundan çıkar ve batıdan Elmalı Deresi, Kocadere ve Söğüt Deresini alarak kuzeydoğuya yönelir. Seyifler Köyü yakınında Sakarya Nehrine katılır. Dinsiz Çayı : Uzunluğu 34 km.dir. Mudurnu çayının bir kolu olan Dinsiz Çayı, Hendek sınırı yakınında Şark Beynevit Köyü civarında doğar, daha sonra doğudan Fabrika Dere ve Balıklı Dereyi, güneyden Bıçkı ve Gürcü Derelerini alır. Akyazı, Hendek ve merkez ilçe sınırlarının birleştiği yerde Mudurnu Çayına katılır. Mudurnu Çayı : Uzunluğu 65 km.dir. Dokurcun yakınlarında il topraklarına girer, Hendek İlçesinin kuzeybatısında Sakarya'ya karışır. Akyazı ilçesinin Taşburun Köyü civarında taşkınlar yapan ve bataklıklar oluşturan çay, yapılan ıslah çalışmalarıyla zararsız hale getirilmiştir. Darıçayır Deresi : Uzunluğu 33 km.dir. Karasu'nun güneyinde Kocatöngel Deresi adıyla kuzeye doğru akan bu dere, doğudan ve batıdan küçük yan dereciklerle birleştikten sonra Tuzla yakınında Sakarya Nehrine katılır. Maden Deresi : Uzunluğu 30 km. olan Maden deresi, Hendek yakınında Çataltepe' den doğar. Önce Kabalak Deresi adıyla kuzeye akar. Yayla Deresi ile birleştikten sonra Karasu adını alır ve Karasu ilçesinin doğusundan Karadeniz'e dökülür. Melen Deresi : Uzunluğu 30 km.dir. Kocaali ilçesinin doğusunda Akçakoca sınırında bulunan Melenağzı mevkiinde Karadeniz'e dökülür. Karaçay Deresi : Geyve ilçesinin doğusunda Mancarlı yöresinde doğar. Uzunluğu 29 km.dir. Önce Secde Dere, sonra Karaçay adlarını alarak güneybatıya doğru akar. Güneydoğudan gelen Karakaya Deresi ile birleştikten sonra Karasular mevkiinde Sakarya Irmağına katılır. Akçay Deresi : Geyve'nin kuzeybatısındaki Eskiyayla yöresinden doğan Akçay Deresi, çok sayıda küçük dereyle birleştikten sonra Adliye Köyü kenarından Sakarya Irmağına katılır. Yırtmaç Deresi : Kandıra ilçesinin Kuştünek mevkiinden doğar. Kaynarca-Karasu sınırındaki Acarlar Gölü'ne dökülür. Önemli kolları Büyükdere ve Kemer Deresidir. Değirmendere : Değirmendere, Kandıra'nın doğusundaki Alabaşlar köyü yakınından doğar. Kandıra Kaynarca sınırını çizerek akar. Kaynarca'nın kuzeyinde Karaboğaz yöresinde Karadeniz'e dökülür. Sapanca Dereleri : Sapanca Gölü'ne bazı irili ufaklı dereler dökülmektedir. Bunların en önemlisi İstanbul Deresi olup yıl boyunca faaliyet halindedir. Mahmudiye ve Kurtköy gibi Dereler yazın kururlar. Genellikle Samanlı Dağlarının karları ve mevsim yağmurları ile beslenen bu dereler, gölün su seviyesinde rol oynadıkları gibi sürükledikleri alüvyonları biriktirip bugünkü Sapanca'nın bulunduğu ovalık araziyi oluşturmuşlardır. GÖLLER Sakarya İl alanında pek çok sayıda göl vardır. Üçüncü zamanın sonları ile dördüncü zamanın başlarında yoğun tektonik oluşumlar geçiren il alanı yer yer çökmüş, yer yer de yükselmiştir. Kırılma ve kıvrılmalar sonucu il alanı Karadeniz'e doğru kuzey yönünde çarpılmıştır. Çarpılmadan sonra Marmara Denizi ile arada bir set ortaya çıkmıştır. Marmara Denizi ile su bölüm çizgisini oluşturan bu setin Karadeniz'e eğimli olan kesimlerindeki çöküntü alanlarının dolması ile göller oluşmuştur. Bu tektonik kökenli göller dışında, Sakarya Irmağı tarafından taşınan alüvyonların yığılması ile oluşmuş göller de vardır. Bu göllerin yükseltileri ile derinlikleri pek fazla değildir. Yağışlı kuşakta yer aldıklarından bol sulu akarsularca beslenmekte ve fazla suları çeşitli ayaklarla boşalmaktadır. İldeki göllerin suları genellikle tatlıdır. 16

17 17 Sapanca Gölü : Marmara Bölgesi'nin doğu kesiminde, Adapazarı Ovasını İzmit Körfezi oluğuna birleştiren uzun bir çukurun doğu yarısında yer alan tatlı su gölüdür. Sapanca'nın kıyıları, doğuda Sakarya ili, batı ucunda Kocaeli İlinde kalır. Havzası 252 km²'dir.yüzölçümü 47 km²'dir.doğu-batı uzunluğu 17 km'dir. Kuzey-güney genişliği 5 km olup yüzeyin denizden yüksekliği 31 m'dir. En derin yeri (Prof. S. ERİNÇ'in ölçmelerine göre) 61 m.dir. Göl, adını güney kıyısında kurulmuş olan ilçeden alır. Eski Türk kaynaklarında Ayan Gölü olarak geçer. Özellikle güneyindeki dağlardan inen sellerle iyi beslenen göl, fazla suyunu, doğu ucundan Çark suyu aracılığı ile Sakarya Irmağına boşaltır. Gökçeören Gölü : İl merkezinin 7-8 km kuzeybatısındadır. Basık sırtlarla çevrelenen gölün yüzölçümü 25 hektardır. Gökçeören Gölüne, yakınındaki yerleşmelerin adlarıyla, Aralık Gölü ve Meşeli Gölü de denmektedir. Gölün kuzeyinde alçak sırtlarla ayrılmış yaklaşık 15 hektar genişlikte küçük bir göl daha vardır. Dipsiz göl adıyla anılan bu göl Gökçeören çukurluğunun devamı niteliğindedir. Göl çevresindeki hafif eğimli alanlarda yoğun tarım yapılır. Pek derin olmayan göl, yağmur ve kaynak sularıyla beslenmekte, kışın ve baharda yağışlarla genişleyip yazın çekilmektedir. Suların çekilmesiyle ortaya çıkan alanda, mısır, kavun, karpuz ve fasulye ekilir. Poyrazlar Gölü : Adapazarı'nın 7-8 km kuzeydoğusunda, Sakarya Irmağının yakınındaki 60 hektarlık göle, doğusundaki Poyrazlar Köyü nedeniyle, Poyrazlar Gölü denir. Gölün bir başka adı da Teke Gölüdür. Sakarya Irmağının eski yatağında oluşan Poyrazlar Gölü, iki sırt arasında uzanmaktadır. Sakarya Irmağı taştığı zamanlar, fazla suları Kapaklı Barajı'ndan göle boşalmaktadır. Ayrıca, sızıntı yoluyla da gölü beslemektedir. Poyrazlar Gölü, oldukça derindir. Yalnızca güney kıyıları sığ ve sazlıktır. Kuzey ucundan bir ayakla Sakarya Irmağına boşalır. Bu gölde başta sazan olmak üzere kimi tatlı su balıkları yaşamaktadır. Taşkısık Gölü : Poyrazlar Gölü'nün 15 km kadar kuzeybatısında, Göktepe'nin kuzeyinde, 3 km aralıkla iki küçük göl vardır. Bunlardan batıdakine Taşkısık Gölü ya da Çaltıcak Gölü denir. Göl dipten kaynayan sularla beslenir, kışın genişleyip yazın çekilmektedir. Yüzölçümü 90 hektar kadardır. Güney kesimi daha derin olan gölün kuzey kıyıları sazlık ve bataklıktır. Tatlı olan gölün suyunda sazan ve tatlı su balıkları yaşamaktadır. Küçük Akgöl : Adapazarı'na 12 km uzaklıkta Karasu Karayolu üzerindeki bu göl, yakınındaki Çaltıcak Köyünün adıyla da anılır. Gölün kenarındaki küçük koru, piknik ve kamp yapmaya çok elverişlidir. Gölde her çeşit tatlı su balığı yaşamaktadır. Ayrıca, göl çevresinde tavşan, keklik ve yaban ördeği avlanabilmektedir. Büyük Akgöl : Karasu karayolu üzerinde Koyunağılı Köyünden ayrılan yol sapağındadır. Daha çok balık avlamak amacıyla gidilen bu gölün kıyısında piknik ve kamp yeri de düzenlenmiştir. Acarlar Gölü : Karadeniz'e 700 m. uzaklıktaki bu gölün çevresi bütünüyle dişbudak ormanlarıyla çevrilidir. Ağaçlar yer yer gölün bataklık kesimlerine sokulmaktadır. Buralarda sülün, çulluk ve yaban ördeği gibi hayvanlar yaşamaktadır. Jeolojik Yapısı: Sakarya bölgesi üçüncü jeolojik zamanda oluştuğundan birinci dereceden deprem kuşağı üzerindedir. Aynı zamanda ovalardaki zemin sıvılaşma oranı da oldukça yüksektir ve depremlerin yıkıcı etki meydana getirmesini kolaylaştırmaktadır. Bu nedenle yakın tarihimizde dört büyük deprem felaketi yaşanmış ve büyük kayıplar meydana gelmiştir. Depremlerdeki en yıkıcı etki bölge olarak; Kocaeli körfez bölgesinden başlayarak Sapanca, Adapazarı, Akyazı, Hendek ovası boyunca Kaynaşlı ve Düzce istikameti yönündedir. İlimizin diğer bölgelerinde zeminin daha sağlam ve kayalık olması nedeni ile depremlerin yıkıcı etkisi daha az yaşanmaktadır. Özellikle Karadeniz e kıyı olan yerleşim yerlerinin dağlık özelliğinden dolayı depremlerde yıkıcı etki oldukça düşük miktarlardadır. 17

18 18 İlçeler 4- NÜFUS YAPISI: Toplam Nüfus Şehir Nüfusu Oran% Köyler Nüfusu Oran% Yıllık Nüfus Artış Hızı (Binde) Yüz ölçümü Km 2 Nüf. Yoğ. Toplam Merkez Ferizli Söğütlü Akyazı Geyve Hendek Karapürçek Karasu Kaynarca Kocaali Pamukova Sapanca Taraklı Sakarya nın il nüfusu 2000 Yılı Nüfus Sayımına göre dir. İl nüfusunun % 60 ı ( ) şehirlerde, % 40 ı ( ) köylerde yaşamakta olup, yıllık nüfus artış hızı binde 10 dur. Nüfus yoğunluğu olarak Km 2 ye il genelinde 156, il merkezinde ise 624 kişi düşmektedir. 5- İKLİM: Sakarya'nın iklimi hem Marmara Bölgesi iklimi hem de Karadeniz iklimi özelliklerini taşır. Sakarya rutubetli bir havaya sahiptir. Kışlar bol yağışlı ve az soğuk, yazlar ise sıcak geçer. Adapazarı merkezinde yıllık ortalama sıcaklık 14.1 derecedir. Bugüne kadar ölçülen en düşük sıcaklık derece, en yüksek sıcaklık 41.8 derece olmuştur. Yıllık ortalama nem oranı %71.7'dir. Bahar aylarında bol yağış alan Sakarya ilinde yağışlı gün sayısı ortalama gündür (1997). Yıllık yağış miktarı 813 mm'dir. Yağışın mevsimlere dağılışı ortalama olarak ilkbaharda mm, yazın 161 mm, sonbaharda 211 mm ve kışın mm.dir. Merkezde ortalama kar yağışlı gün sayısı 7.7 dir. Kar ile örtülü gün sayısı 9.10 ve en yüksek kar kalınlığı 48cm. (1991) olmuştur. Rüzgarlar genel olarak kuzeydoğudan poyraz, kuzeybatıdan da karayel olarak eser. Zaman zaman güneyden esen lodos, özellikle Adapazarı ovasında sıcaklığın artmasına yol açar. 6- KÜLTÜR: Sakarya ilinde kültürel faaliyetler oldukça yaygındır. Sit alanlarının bol olması, tarihi kültürünün zengin olması nedeniyle müzecilik anlamında zengin sayılabilir. Sakarya Müzesi: Sakarya İli, Merkez İlçesi, Semerciler Mahallesi, Milli Egemenlik Caddesi, İstasyon karşısında yer alan Müze binası, bahçesi ile birlikte m 2 lik bir alan üzerine kurulmuştur. 18

19 19 MÜZEDEKİ ESER ÇEŞİDİ SAYISI ARKEOLOJİK 130 ETNOGRAFİK 184 SİKKE MÜHÜR VE MÜHÜR BASKISI 11 EL YAZMASI 4 TOPLAM ÖZEL MÜZELER ALİFUATPAŞA-GEYVE KUVA-İ MİLLİYE ÖZEL MÜZESİ NDE BULUNAN ESERLERİN ÇEŞİDİ SAYISI ETNOGRAFİK 26 ARŞİV VESİKASI 47 TOPLAM 73 Deprem Müzesi: Sakarya, Merkez, Cumhuriyet Mahallesi kavaklar caddesinde yer alan Deprem Müzesi 450 m² lik kullanım alanına sahiptir. Sergi standları, kafeterya ve sinevizyon salonu bulunan müzede; Adapazarı n da meydana gelen 1967 ve 1999 yılı depremlerine ilişkin deprem öncesi ve sonrası fotoğraflar ile suni deprem yaratan titreşimli elektronik bir stand, depremde yıkılan binaların yapım tekniği ile ilgili inşaat malzemeleri ve sismograf ile depremle alakalı diğer unsurlar sergilenmektedir. İlimizde İl Kültür ve Turizm Müdürlüğüne bağlı bulunan 11 adet kütüphanede kitap bulunmaktadır. Kültür Merkezleri: AKM (Adapazarı Kültür Merkezi): AFA (Ahmet Faik Abasıyanık Kültür Merkezi): SAÜ Süleyman Demirel Kültür Merkezi Bağdagül Sanatevi KÜLTÜREL İSTATİSTİK Sinema Sayısı 4 Kütüphane Sayısı 13 Kitap Sayısı Sit Alanı Sayısı 20 Müze Sayısı 1 Matbaa Sayısı 51 Mimari Zenginlikler 345 Kutlama Günleri 30 19

20 20 7- TURİZM Kültür Turizmi Bizans döneminden kalma Jüstinianus Köprüsü, cami ve kalelerde görülen Osmanlı izleri, özellikle Taraklı evleri ile kültür turizmine müsait bir yapı arz etmektedir. SİT ALANLARI SAYISI ARKEOLOJİK SİT 8 KENTSEL SİT 2 TARİHİ SİT 0 DOĞAL SİT 10 TOPLAM 20 ARKEOLOJİK SİT ALANLARI TESCİL KARARI TARİH VE SAYISI: DERECESİ: 1- MERKEZ-BEŞKÖPRÜ-JÜSTİNYANUS KÖPRÜSÜ / SÖĞÜTLÜ-AKARCA KÖYÜ(ROMA NEKROPOLU) / MERKEZ-İKİZCE KÖYÜ (ROMA NEKROPOLU) / GEYVE-KULFALAR KÖYÜ (ORTAKÖY MEVKİİ) / PAMUKOVA-AKÇAKAYA KÖYÜ / TARAKLI-MERKEZ / PAMUKOVA-HAYRETTİN KÖYÜ (MENETE MEVKİİ) / ADAPAZARI-MERKEZ BEŞKÖPRÜ HAKİKAT VAKFI KOOPERATİF ALANI / KENTSEL SİT ALANLARI TESCİL KARARI TARİH VE SAYISI: DERECESİ: 1- TARAKLI-MERKEZ / MERKEZ UZUN ÇARŞI / DOĞAL SİT ALANLARI TESCİL KARARI TARİH VE SAYISI: DERECESİ: 1- TARAKLI-MERKEZ / SAPANCA-VAKIF OTEL YOLU / SAPANCA-KIRKPINAR CİVARI / ARİFİYE-SAPANCA ARASI / SAPANCA-AKÇAY-FEVZİYE KÖYÜ ARASI / MERKEZ-POYRAZLAR GÖLÜ VE ÇEVRESİ / MERKEZ-HANLI BELDESİ / SAPANCA-KURTKÖY BELEDİYESİ MESİRE ALANI / KARASU-ACARLAR GÖLÜ VE LONGOS ORMANI / SÖGÜTLÜ-AKGÖL KÖYÜ-AKGÖL MEVKİİ /

21 21 TARİHİ SİT ALANLARI Sakarya İlinde tarihi sit alanı bulunmamaktadır. TAŞINMAZ KÜLTÜR VARLIKLARI (TEK YAPI ÖLÇEĞİNDE) TEK YAPILAR SAYISI ASKERİ YAPILAR 4 DİNSEL VE KÜLTÜREL YAPILAR 70 İDARİ YAPILAR 6 SİVİL MİMARİ ÖRNEKLERİ 188 ENDÜSTRİYEL YAPILAR 11 DOĞAL ANITLAR 71 TOPLAM 350 ASKERİ YAPILAR (KALELER) Sıra Kadastrol Durum Adı-Adresi İlçesi Tescil Kararı No Pafta Ada Parsel 1 Paşalar Kalesi Paşalar Köyü Pamukova / Harmantepe Kalesi Har. Köyü Tepecik Mevkii Söğütlü / Seyifler Kalesi-Seyifler Köyü Ferizli , / Karasu Kalesi-Akkum Köyü Tuzla Mevkii Karasu Sıra No Adı-Adresi DİNİ VE KÜLTÜREL YAPILAR (Köprüler) İlçesi Kadastrol Durum Pafta Ada Parsel Tescil Kararı 1 Jüstinianus Köprüsü Beşköprü Mevki Adapazarı / II.Beyazıt Köprüsü Alifuatpaşa Beldesi Geyve /A Köprü Kalıntısı Alifuatpaşa Beldesi Adacık içi Geyve /5282 Sakarya, tarihi ve doğal güzellikleri ile ülkemizin önemli turizm merkezlerinden biri olma özelliğini taşımaktadır. Göl, ırmak ve deniz varlığı ile Türkiye nin başta gelen illerinden olan Sakarya, hızla artan tesisleşme oranı ve doğal güzellikleri ile turizme açılarak bölgenin ve ülkenin cazip yerlerinden biri haline gelmiştir. Özellikle İstanbul ve İzmit ten düzenlenen alternatif spor turları ve günlük turlarla hem tanınma oranı artmakta hem de var olan turistik potansiyeli yükselmektedir. Spor turizmi: İlimizde Karapürçek Akbağlık Yağlı Güreşleri, Sapanca Kürek Yarışları yapılmaktadır. 21

22 22 İLİMİZDE TURİZME YÖNELİK SPOR MERKEZLERİ Melen Çayı: Düzce sınırımızı oluşturan Melen Çayı, Rafting ve Akarsu kanosu sporlarının yapılabildiği 3. sınıf parkura sahiptir. Bu parkur Düzce İli Cumayeri İlçesi Dokuzdeğirmen Köyü nden başlayarak İlimiz, Kocaali İlçesi Beyler Köyü arasında 12 km. uzunluğundadır. Parkurun başlangıç ve bitiş noktalarındaki tesisler kısmen tamamlanmıştır. Traking, görüntü avcılığı, olta balıkçılığı, piknik ve mesire etkinlikleri, arazi oryantriği, kampçılık vb. doğa sporlarının yapılabileceği merkez İstanbul a 200 km. mesafededir. Melen çayı Kano ve Rafting parkuruna spor ve turizm amaçlı gelen turistlerimiz yaz aylarında sahil ilçemiz olan ve kumuyla ünlü Kocaali plajlarından yararlanabileceği gibi, yine aynı eşsiz güzelliklere sahip bir dizi kaya mağara içerisinden geçilerek ulaşılan şelalesiyle anılan Maden deresi de alternatif gezi fırsatları sunmaktadır. Maden Deresi Şelalesi: İlimiz Kocaali İlçesinde eşsiz güzelliklere sahip bir dizi kaya mağara içerisinden geçilerek ulaşılan şelalesiyle anılan Maden deresi çevresindeki piknik alanları ve traking yapılabilecek parkurlar bulunmaktadır. Yine Kocaali İlçemizin kumuyla ünlü plajlarından yararlanmak mümkündür. Serdivan Pist ve Parkurları: Adapazarı Merkezde bulunan bu alanda; a) Otomobil ve Motor Sporları ile b) Yelkenkanat ve Yamaç Paraşütü yapılabilmektedir. Serdivan tepeleri topoğrafik yapı olarak Off-Road, Rally, Trophy, Dağ Bisikleti, Çim Kayağı, gibi sporlar için oldukça elverişlidir. Sapanca Gölü: Sapanca İlçemizde bulunan ve Adapazarı nın içme suyu ihtiyacının karşılandığı gölde kürek, yelken, su kayağı, dalış, durgun su kanosu, yüzme, triatlon gibi su sporları yapılabilmektedir. Bu gölümüzdeki mahalli, ulusal ve uluslararası kürek ve durgun su kanosu müsabakaları, kampları ve eğitim organizasyonları yapılmaktadır. Göl çevresinde değişik spor tesis ve parkurları bulunmakta olup, Valilik olarak yörenin turizme açılmasını teminen su sporları dallarının tamamının ekolojik dengeyi bozmadan yapılabilmesi için çalışmalar sürdürülmektedir. Mudurnu Çayı: İlimiz, Akyazı İlçesindeki bu çayda akarsu kanosuna imkan veren biri Dokurcun- Beldibi arasında 20 kilometrelik, diğeri Beldibi-Kuzuluk arasında 12 kilometrelik iki parkur bulunmaktadır. Çay çevresinde traking, bisiklet, olta balıkçılığı, kampçılık vb. etkinlikler düzenlenebilir. Merkez, İstanbul İline 160 kilometre mesafededir. Yağlı Güreş Organizasyonları: İlimizi tanıtmaya yönelik olarak Karapürçek İlçesi Akbalık Yağlı Pehlivan Güreşleri, Söğütlü İlçesi Tarım Hayvancılık ve Yağlı Pehlivan Güreşleri, Hendek İlçesi Selman Dede Yağlı Pehlivan Güreşleri ve Kaynarca Yağlı Pehlivan Güreşleri yapılmaktadır. Binicilik: Ata sporumuz olan bu branşta henüz kurumsallaşılamamıştır. İlimiz atlı safarilerin düzenlenebileceği eşsiz doğal güzelliklere sahiptir. Karagöl Yaylası: Taraklı İlçesinde bulunan yayla, Yamaç paraşütü sporunda eğitim merkezi olabilecek niteliktedir. Ekolojik denge bozulmadan yapılacak tesislerde konaklama imkanı sağlandığında dünya çapında eğitim merkezi hüviyetine dönüşebilecektir. 22

23 23 Trekkıng Parkur Alanları: 1 Nolu Nokta: Doğançay-Maksudiye-Kamışlı-Kulfallar (23 kilometre) 2 Nolu Nokta: Karasu Köyü-Kuyumculu-Maden Deresi-Şerbet Pınarı-Çıralıdüzü-Maden Deresini takiben Gölkent Su Alma Tesisleri. (19 kilometre) (Bu vadi Çamdağı olarak geçer.) 3 Nolu Nokta: Doğantepe-Bağcağız-Koru-Belpınarı-Hamzapınarı (22 kilometre) 4 Nolu Nokta: Geyve Devlet Yolu-Akçay-Fevziye-İlimbey-Balkaya-Güldibi-Sapanca (15 kilometre) 5 Nolu Nokta: Aksu (köprü)-güney-yeniyayla-orta Mahalle-Ufuk Mahalle-Göksu-Aksu (14 kilometre) 6 Nolu Nokta:Mekece-Kemaliye-Çilekli-İnönü Yaylası (Konaklama) (19 kilometre), İnönü Yaylası- Çilekli-Bakacak-Eski Yayla (Patika Yol)-Kırca Yaylası (22 kilometre) Motokros Parkur Alanları: 1 Nolu Nokta: Taraklı-Mahdumlar-Karagöl Yaylası-Hanyatak Yaylası-Çatalkaya-Boztepe-Beldibi- Kuzuluk. 2 Nolu Nokta: Geyve-Burhaniye-Saraçlı-Setçe-Karagöl Yaylası. 3 Nolu Nokta: Caferiye-Melen-Bezirgan-Aydoğan-Ortaköy-Yalpankaya-Yanıksayvan- Kızılüzüm (Hendek-Kocaali Devlet Yolu)-Hendek. 4 Nolu Nokta: Geyve Devlet Yolu-Kayıkbaşı-Akıncı-Menekşeoruç-Kırca Yaylası-Eski Yayla- Çilekli- Kemaliye-Mekece. 5 Nolu Nokta: Dokurcun-Dikmen Yaylası-Dikmen yamaç-eski yatak-güneyköy-kadıfekale-dere Mahalle-Karadere. Su Sporları: Kano-Su Bisikleti-Sürat Motoru:Sapanca Gölü Kano :Sakarya Nehri (Ferizli-Yenimahalle noktaları) Kürek-Yelken-Sörf:Sapanca Gölü Diğer Su Sporları 1 Nolu Nokta: Sapanca Gölü (Yıkılan Sapanca Oteli-Metin Restaurant Arası) 2 Nolu Nokta: Poyrazlar Gölü 3 Nolu Nokta: Gölkent 8- TARIM: Sakarya da Arazilerin Niteliklerine Göre Dağılımı grafiği topografik alanın dağılımını göstermektedir. Bu dağılıma göre tarım alanı %51, orman ve fundalık %42, çayır mer a alanı %3 ve tarım dışı alan %4 dür. Sakarya İlinde tarım yapılan topraklar 245 bin 356 hektardır. Sulanabilme kabiliyetine haiz 93 bin hektarlık alanın yaklaşık 20 bin hektarlık (toplam alanın % 8 i) bölümünde sulama ünitelerinden fiilen yararlanılarak sulu tarım yapılmaktadır. 23

24 24 SAKARYA İLİ TARIM ARAZİLERİNİN KULLANIM AMACINA GÖRE DAĞILIMI Tarım Alanlarının Dağılımı Hektar % Tarla Arazisi ,35 Sebze Arazisi ,44 Meyve Arazisi ,31 Fındık ,98 Bağ ,47 Zeytin 195 0,08 Kavak ,57 Diğer Kullanım Amaçlı Arazi ,49 İkinci Ürün Ekilişleri ,70 Toplam ,0 Ülke genelinde tarım sektörü GSMH içinde %14,5 lik payla sanayi ve ticaret sektörlerinden sonra üçüncü sırada yer almakta iken, diğer sektörler karşısında sanayinin tartışılmaz üstünlüğü görülen Marmara bölgesinin bir ili olan Sakarya da sanayi sektörünün az bir farkla arkasından gelen ve sanayiye kaynak aktaran itici bir güç konumundadır. İlimiz ekonomisi içerisinde tarım sektörü önemli bir paya sahiptir. TARIMSAL GSH NIN ALT SEKTÖRLERE GÖRE DAĞILIMI Üretim Üretim Değeri YTL 2004 % Oranı Üretim Değeri YTL 2005 % Oranı Tarla Bitkileri Üret , ,00 Sebze Üretimi , ,09 Meyve Üretimi , ,63 Hayvansal Üretim ,541 39, ,03 Su Ürünleri Üretimi , ,25 Toplam , , ,00 İlde hayvancılık işletmelerinde işletme başına düşen hayvan sayısı düşük olup faaliyet genelde bitkisel üretim ile beraber sürdürülmektedir.süt sığırcılığı yapan işletmelerin %75,01 inde 5 baş ve daha az sayıda, yine besi sığırcılığı yapan işletmelerde de %74,77 sinde 5 ve daha az sayıda sığır bulunmaktadır. 51 baş ve üzeri sayıda sığır bulunduran işletmelerin oranı süt sığırcılığı işletmelerinde %2,81, besi sığırcılığı işletmelerinde %0,29 dur. İlimizde uygulanan tarla tarımında ağırlıklı olarak yer alan ürünler arasında, mısır ile münavebe bitkisi olarak buğday, endüstri bitkilerinden şeker pancarı ile ayçiçeği, yumrulu bitkilerden patates ve yem bitkilerinden yonca sayılabilir. Buğday, mısır, şekerpancarı ve diğer tarla ürünlerinde ilimizdeki verim, Türkiye ortalamasının bir hayli üzerindedir. Tarla bitkileri üretim değerinin ilçeler üzerinden dağılımını incelediğimizde %39,5 lik pay ile birinci sırada Merkez ilçemiz, %11,1 lik pay ile Söğütlü, %10,3 lük pay ile Karasu, %10,2 lik pay ile Akyazı İlçelerimiz sıralanmaktadır. 24

25 25 İLİMİZDE ÖNEMLİ TARLA BİTKİLERİ EKİLİŞ VE ÜRETİM MİKTARLARI DEKAR, TON, KG/DEKAR, 2005 Ürünler Ekim Alanı Üretim Verim Buğday Arpa Mısır K.Fasulye Fiğ Tütün Ş.Pancarı Ayçiçeği Patates Yonca Korunga YILI YEM BİTKİLERİ EKİLİŞ VE ÜRETİM MİKTARLARI Ürünler Ekim Alanı Üretim Miktarı (hektar) (ton) Korunga Yonca Hayvan Pancarı Fiğ Silaj Mısır Sorgum- sudan otu Yulaf Toplam YILI ÖNEMLİ SEBZE EKİLİŞ VE ÜRETİM MİKTARLARI Ürünler Ekim Alanı Üretim Verim Sivri Biber Salçalık Biber Domates Taze Fasulye Hıyar Balkabağı Sakız Kabağı Kabak (çerezlik) Ispanak Karnabahar Karpuz Kavun Başlahana Kıvırcık Marul Kuru Soğan

26 26 Seracılık İlimizde işletmelerin arazi varlıklarının çok küçük oluşu, özellikle %30 unun 15 dekardan az tarım arazisine sahip oldukları düşünülürse, bu alanlardan en yüksek verim ve gelir elde edilebilmesi sera sebzeciliği ile mümkündür. Süs Bitkileri Üretimi İlimizde aile başına düşen arazi miktarının çok az olması yanında arazi parçalılığının ve parsel büyüklüklerinin asgari seviyelerde olması, diğer tarımsal faaliyetlerin verimlilik sağlayacak şekilde sürdürülmesine imkan vermemekte, bu yörelerdeki üreticilerimiz de birim alandan daha çok gelir getiren sektörlere yönelmektedir. Bu sektörlerin başında iç ve dış mekan süs bitkileri üretimi gelmektedir. Meyve Üretimi İlimizde meyvecilik denildiğinde, Merkez, Geyve, Pamukova, Taraklı ve Sapanca da ağırlıklı olarak elma, armut, ayva, kiraz ve vişne, diğer ilçelerimizde de fındığın hakim ekilişleri görülmektedir. ÖNEMLİ MEYVE AĞAÇLARININ SAYISI VE ÜRETİMİ (2005 yılı ton ) * Bağ ve çilek alanı dekar, ** Yaş üzüm Meyveler Meyve Veren Ağaç Sayısı Üretim Armut Ayva Elma Trabzon Hurması Erik Kiraz Şeftali Vişne Ceviz Fındık ocağı Bağ 36230( * ) 62120( ** ) Çilek 833( * ) 1201 HAYVAN VARLIĞI ve HAYVANSAL ÜRETİM İlimizde veraset ve intikal yasaları çerçevesinde yıldan yıla küçülme eğilimindeki tarım arazilerinde bitkisel tarım faaliyetleri sınırlandığı gibi, hayvancılıkta da orta ve büyük ölçekli işletmelerin sayısı azdır. Bu itibarla ilimizde hayvancılık, meraya dayalı ve küçük çapta sürdürülen koyunculuk faaliyetleri bir tarafa bırakılacak olursa, özellikle büyükbaşlar bazında, otlatmaya dayalı hayvan besleme pek görülmemekte, daha çok kapalı sistem hayvancılık faaliyetleri tercih edilmektedir. Büyükbaş hayvancılıkta yetiştirici, besi ve süt sığırcılığına yönelmektedir. İlimizde sığırcılık sektörü yanında tavukçuluk sektöründe de önemli gelişmeler meydana gelmiştir. Modern beyaz et ve yumurta tesisleri faaliyete geçirilmiş ve bunlara bağlı kesimhaneler kurulmuştur. İlin tarımsal üretim değerinin yaklaşık %42 si hayvansal ürünlerden sağlanmaktadır. 26