FUTBOLUN TARİHÇESİ. İnsanoğlunun "top" ile oynamaya başlamasının tarihi çok eskilere. dayanıyor. Mısır'da mezarlardaki duvar resimlerinde ayakla top

Transkript

1 FUTBOLUN TARİHÇESİ İnsanoğlunun "top" ile oynamaya başlamasının tarihi çok eskilere dayanıyor. Mısır'da mezarlardaki duvar resimlerinde ayakla top oynayan insan figürlerine rastlanmıştır. Hatta bu zamandan kalma, 7.5 cm çapında deri veya ketenden yapılmış toplar 2500 yıl önceden günümüze kadar ulaşmıştır ve kimi müzelerde sergilenmektedir. Homeros da "Odiesa"da top oyunlarından bahseder. M.Ö 2500 yıllarında da Çin'de yere dikilmiş iki mızrak arasından bir topu tekmelemek suretiyle geçirmeye çalışarak talim yapıldığı bilinmektedir. Orta Asya Türklerinin de kız ve erkeklerden kurulu karma takımlarla, topa elle dokunmadan, sadece ayak ve kafa ile vurularak rakip kaleden içeri atmaya çalışarak bir oyun oynadıkları kaynaklarda yer alıyor. İçlerinde Kaşgarlı Mahmut'un da bulunduğu pek çok tarihçinin kitaplarında da Türklerin oynadığı "Tepük" isimli bir oyundan bahsedilir. Bu oyunun söylenen kuralları günümüz futbolununkilere oldukça benzer. Elle oynamak yasaktır, Faullü hareketler tespit edilmiştir, top oyun alanının dışına çıkamaz... Futbol tarih boyunca hemen hemen bütün medeniyetlerde benzer biçimlerde boy gösterdikten sonra bugünkü haline en yakın seklini 17.

2 yüzyılda İngiltere de almıştır. Daha sonraki gelişimi ise şöyle gösterilebilir: Futbol topunun tam bir küre biçiminde olmasının kabulü "Cambridge kuralları" adi altında futbol kuralları toplanmış ve bu kurallarla ilk futbol maçı Cambridge'de öğrenciler arasında ilk futbol maçının oynanması Bir İngiliz takımının ilk kez yurt dışına çıkarak futbol oynaması ve böylece Almanya'da futbolun temelini atması İngiltere de ilk futbol kulübü Sheffield Club'in kurulması İngiltere Futbol Federasyonunun ve böylece modern futbolun doğuşu Portekiz'de oturan İngilizlerin burada futbolu yaymaya başlamaları "Kral Kupası" veya "İngiltere Federasyon Kupası" nın başlaması "İngiltere-İskoçya", ilk milli maç Kalelere üst direk konulması ve topa kafayla vurulmasına izin verilmesi Korner kuralının kabulü.

3 Glascow dan Darwen'e para teklifiyle futbolcu getirilerek profesyonellik yolunun açılması Futbol kurallarında değişiklik yapmaya yetkili "International Board"un kurulması Profesyonelliğin İngiltere de resmen kabulü Ofsayt kuralının kabulü Danimarka ve Hollanda'da futbol federasyonlarının kurulması Futbol maçlarında tam yetkinin hakemlere verilmesi Penaltının kabulü Amerika'da ilk futbol federasyonunun Arjantin'de kurulması İngiltere de bayanların ilk futbol maçını oynaması Sürenin 90 dakika, ölçülerin x 91.4 olarak belirlenmesi Sheffield United - Tottenham Hotspur federasyon kupası finalini kişinin izlemesi İngiltere dışında oynanan ilk milli maçta Avusturya nın Macaristan ı 5-0 yenisi Averajın kabulü.

4 Belçika, Fransa, Danimarka, Hollanda, İspanya, İsveç, İsviçre nin FIFA yı kurması Kıtalar arası ilk milli maçta Güney Afrika nın Brezilya yı Brezilya'da 5-0 yenmesi Kendi sahasında bulunan bir futbolcunun ofsayt sayılmamasının kabulü Londra Olimpiyat Oyunları'nda futbolun ilk kez olimpiyat oyunlarında yer alması. FUTBOLUN TÜRKİYE'YE GELİŞİ Modern futbolun İngiltere den çıkarak yayılması sırasında Osmanlı İmparatorluğu'nun belli başlı ticaret limanlarındaki kentlere yerleşen İngilizler futbolu ülkemize sokan kişiler olmuşlardır. İstanbul, İzmir, Selanik futbolun oynandığı ilk 3 şehir olmuştur. Buralarda İngilizler futbol oynarken Rumlar da onlara katılmışlar ve hem futbol oynayanlar hem de takımlar önemli sayıda artmıştır. Osmanlı topraklarında ilk futbol maçının 1875'te Selanik'te oynandığı bilinmektedir yılında ise İzmir in Bornova çayırlarında futbol maçları yapılmıştır. Ancak, bu sıralarda Müslüman gençlerin futbol oynamaları hoş karşılanmayacağı için Türklerin futbol oynamaları için biraz daha süre geçmesi gerekmiştir. İzmir de ilk futbol kulübü 1894 yılında İngilizler tarafından kurulmuş ve adı "Football Club Smyrna"

5 olmuştur. İstanbul da futbol oynanmaya başlanması ise ancak 1895 yılında Kadıköy ve Moda'da olmuştur. İzmir den İstanbul a göçen İngilizler burada futbol oynamışlardır. Buradaki Rumlar da futbola merak salmışlardır ve futbol İstanbul da çok büyük bir hızla yayılmıştır. 1897, 1898, 1899, 1904 yıllarında İzmir karması ve İstanbul karması 4 maç oynamışlar ve bunların tümünü İzmir karması kazanmıştır yılında Atina'da düzenlenen "Ara Olimpiyat"ta İzmir karması ve Selanik Karması yer almıştır. İzmir karması bu turnuvada 2., Selanik karması da 3. olmuştur. İzmir karması İngilizlerden, Selanik karması ise Rumlardan oluşuyordu. TÜRKLERİN FUTBOL OYNAMASI Futbol oynayan ilk Türk 1898 yılında İzmir de İngilizlerle beraber futbol oynayan Selim Sırrı Tarcan olmuştur. Ancak kendisine "İlk Türk futbolcusu" diyemeyiz. İlk Türk futbolcusu Fuat Hüsnü Beyedir. İstanbul da futbolu İngilizlerden görerek merak salan Fuat Hüsnü Bey, daha sonra arkadaşlarını ikna ederek ilk Türk futbol takımını kurmuştur. "Black Stocking" adi alan takım Rumlarla bir maç yapmış ve bu maçı 5-1 kaybetmiştir. Kaçabilenler kaçmış, kaçamayanlar yakalanmıştır ve böylece ilk Türk futbol takımının ömrü uzun

6 olmamıştır. Fuat Hüsnü Bey daha sonra İngilizlerin kurduğu Kadıköy takımında "Bobby" takma adıyla oynamıştır. TÜRK FUTBOLUNDA İLK KULÜPLER "Black Stocking" takımının başarısızlığından sonra Türkler uzun süre futbol oynayamamışlardır. Ancak, kimse de bu oyunun cazibesinden kendilerini kurtaramamışlardı. Türkiye'de kurulan kulüplerin hemen hepsi futbol kulübü olarak kurulmuştur. Bir önemli istisna "Beşiktaş Jimnastik Kulübü"dür. İlk futbol kulübü ise "Galatasaray"dır. İSTANBUL KULÜPLERİ : GALATASARAY SPOR KULÜBÜ Mekteb-i Sultani (Galatasaray Lisesi) öğrencileri tarafından 1905'te kurulmuştur. İlk baslarda Kırmızı-Beyaz renkleri seçen Galatasaray, daha sonra Sarı-Siyah ve son olarak da Sarı-Kırmızı renklerle sahaya çıkmıştır. İlk maçını Barhau İngiliz gemisiyle yapan Galatasaray sezonunda İstanbul Futbol Ligine katılmıştır sezonunda da bu ligde şampiyon olmuştur yılında Romanya ve Macaristan'a giderek yurt dışında Türk futbolunu temsil eden ilk takım olmuştur. Bükreş te Bükreş karmasını 11-1 yenmiştir. FENERBAHÇE SPOR KULÜBÜ

7 1907'de Kadıköy de kurulmuştur. İlk olarak Sari-Beyaz renkleri seçen Fenerbahçe daha sonra Sari-Lacivert renkleri kullanmıştır sezonunda İstanbul Ligine katılan Fenerbahçe ilk şampiyonluğunu sezonunda kazanmıştır. İşgal yıllarında düşman askerlerin takımlarına karşı aldığı başarılarla gönüllerde taht kuran Fenerbahçe Galatasaray'la birlikte en çok taraftara sahip iki takımdan biri olmuştur. BEŞİKTAŞ JİMNASTİK KULÜBÜ 1903 yılında "Beşiktaş Bereket Jimnastik Kulübü" adıyla kuruldu. Barfiks, paralel, halter, güreş, boks ve aletli jimnastik, eskrim dallarında faaliyet göstermişlerdir. Bir süre sonra adi "Beşiktaş Osmanlı Jimnastik Kulübü" olmuştur. Futbolun oynanması ise 1910'lu yıllarda başlamıştır. Önceleri Kırmızı-Beyaz olan renkleri daha sonra Siyah-Beyaz olarak değiştirilmiştir. Çeşitli dallarda büyük basarılar kazanmasına rağmen Beşiktaş futbolda 1920'li yıllarda aldığı seri başarılarla adını duyurmuştur. KADIKÖY FUTBOL KULÜBÜ İngilizlerin kurduğu Kadıköy, İstanbul un ilk futbol kulübüdür ve yıllarında İstanbul Liginde şampiyon olmuştur. MODA FUTBOL KULÜBÜ

8 1903 yılında İngilizlerce kurulmuş, 'de şampiyon olmuştur. ELPİS FUTBOL KULÜBÜ 1904 yılında Kadıköylü Rumlar tarafından kurulmuş, ligde hiç bir zaman başarılı olamamıştır. IMOGENE FUTBOL TAKIMI İngilizlerin aynı adı taşıyan gezi gemisinin mürettebatının oluşturduğu bir takımdı şampiyonu oldu. TATAVLA HERAKLİS JİMNASTİK KULÜBÜ 1896 yılında önceleri jimnastik, atletizm, güreş dallarında faaliyet göstermek üzere kurulmuştur, 1910'lu yılların sonunda futbol da oynanmaya başlanmıştı. Halen "Kurtuluş Gençlik Kulübü" olarak faaliyetinin sürdürmektedir. ANADOLU SPOR KULÜBÜ 1908 yılında Burhan Felek ve arkadaşlarının girişimiyle kurulmuştu. Halen faaliyetlerini sürdürmektedir. VEFA TERBİYE-İ BEDENİYYE KULÜBÜ 1908'de, üç takımın birleşmesiyle oluşan kulüp İstanbul'un belli başlı kulüplerinden biri olmuştur. BEYKOZ ZİNDELER İDMAN YURDU

9 Beykoz Sark İdman Yurdu ve Beykoz Zindeler Yurdu'nun birleşmesiyle oluşan kulüp, uzun yıllar başarılar kazanmıştır. SÜLEYMANİYE TERBİYE-İ BEDENİYE KULÜBÜ 1911 yılında kurulmuştur. ANADOLUHİSARI İDMAN YURDU 1912 yılında kurulmuştur. HİLAL SPOR KULÜBÜ 1912 yılında kurulmuştur. TELEFONCULAR İstanbul Telefon Şirketinin İngiliz teknisyen ve isçileri 1912'de kurmuştur, 1914'te harp hali nedeniyle hükümetçe kapatılmıştır. ALTINORDU İDMAN YURDU 1910 yılında Galatasaray'a kardeş kulüp olarak kurulan Progress International, 1914 yılında bu adi almıştır. Dahiliye Naziri'ni başkanlığa getirerek hem mali destek sağlamış hem de hükümetten destek alarak cepheye asker yollamayan tek kulüp olmuştur. Mali yönden kuvvetlenince yaptığı transferlerle İstanbul liginde şampiyonluk da kazanmıştır. PERA SPOR KULÜBÜ

10 1914 yılında bir Rum kulübü olarak kurulmuştur. Kurtuluş Savası sonunda kaçmayan Rumlar "Beyoğluspor" adıyla kulübün yaşamını sürdürmüşlerdir. İTTİHAT SPOR KULÜBÜ 1920'de Altınordu'dan ayrılanlar tarafından kurulmuştur. Ömrü pek uzun olmamıştır. DARÜŞŞAFAKA Darüşşafaka Lisesi öğrencileri tarafından kurulmuştur. BEYLERBEYİ SPOR KULÜBÜ 1919 yılında kurulmuştur. MAKABİ SPOR KULÜBÜ 1913 yılında Museviler tarafından kurulmuştur. 1930'lu yılların sonunda faaliyetini bitirmiştir. EYÜP SPOR KULÜBÜ 1917'de kurulmuştur. Halen faaliyetlerini sürdürmektedir. KASIMPAŞA SPOR KULÜBÜ 1921'de kurulmuştur. Halen faaliyetlerini sürdürmektedir. TOPKAPI İDMAN YURDU

11 1921'de kurulmuştur. ARMSTRONG-VİCKERS 1912'de Ayni adli İngiliz firmasının memur, teknisyen ve isçileri tarafından kurulmuştur. 1914'te hükümetçe kapatılmıştır. TÜRK İDMAN OCAĞI 1912'de kurulmuştur. 1.Dünya Savaşı sırasında kapanmıştır. SARIYER SPOR KULÜBÜ 1923'te kurulmuştur. İSTANBUL SPOR KULÜBÜ İstanbul Erkek Lisesi Öğrencileri tarafından 1926'da kurulmuştur. KARAGÜMRÜK SPOR KULÜBÜ 1926'da kurulmuştur. Halen faaliyetini sürdüren kulüp büyük başarılar kazanmıştır. FERİKÖY SPOR KULÜBÜ 1927'de kuruldu. GÜNEŞ SPOR KULÜBÜ

12 1923'te çok güçlü futbolcularla kurulan kulüp 10 yıldan fazla bir süre varlığını sürdürdü. İZMİR KULÜPLERİ : KARŞIYAKA SPOR KULÜBÜ 1912 yılında "Karşıyaka Terbiye-i Bedeniyye Kulübü" adıyla kuruldu. İzmir in işgali sırasında tüm İzmir takımları gibi faaliyetlerini bir süre kestikten sonra yeniden canlanan Karşıyaka, öncelikle "Karşıyaka Gençlerbirliği", daha sonra "Karşıyaka Spor Kulübü" adlarını aldı. 'K', 'S', 'K' harflerinin eski dilde okunuşlarından oluşan "KAF-SIN-KAF" sözüyle ölümsüzleşti ve Türk futbolunun en başarılı kulüplerinden oldu. ALTAY SPOR KULÜBÜ 1914'te "Hilal" adıyla kuruldu. Kısa süre sonra "Altay" adını aldı. İşgal sırasında faaliyetlerine ara verdikten sonra yeniden çok güçlü bir şekilde futbola başlayan Altay, sezonunda ilk İzmir Futbol Ligi'nin şampiyonluğunu kazandı. Daha sonraki yıllarda da başarılarına devam eden Altay 1. Profesyonel Futbol Ligi'nde 3 büyüklerden sonra en çok kalan takım ünvanına sahiptir. 2. lige düştüğü 2 sezonda da hemen o sene 2.lig şampiyonluğunu kazanarak 1. lige dönmüştür.

13 İZMİR İDMAN YURDU 1919'da Yunan işgali sırasında işgalcilere karşı bir hırsla kurulan kulüp, Rum takımlarına karşı aldığı başarılarla adını duyurmuştur. Çok ünlü kişilerin oynadığı futbol takımında eski başbakanlarımızdan Adnan Menderes de yer almıştır. İzmir kurtulduktan kısa süre sonra dağılmıştır. ALTINORDU SPOR KULÜBÜ 1923'te Altay'dan ayrılan bazı futbolcular tarafından kuruldu ve kısa sürede büyük başarılar kazandı. İzmir in en başarılı kulüplerinden biri olan Altınordu, günümüzde yaşadığı bazı sorunlara rağmen Türk futbolunda çok önemli bir yere sahiptir. GÖZTEPE SPOR KULÜBÜ 1925'te Altay'dan ayrılan bazı futbolcular tarafından Göztepe semtinde, Sarı-Kırmızı renklerle kuruldu. Kazandığı sayısız şampiyonlukların yani sıra Avrupa Kupalarında da çok büyük başarılar elde etti. Türk futbolunun en güçlü kulüplerinden biri olan Göztepe son yıllarda 2. ligden 1. lige çıkma uğraşı vermektedir. ÜÇOK SPOR KULÜBÜ

14 1937'de Altay, AltInordu, Buca kulüplerinin birleşmesiyle oluştu, 2 yıl sonra kapandı. DOĞANSPOR KULÜBÜ 1937'de Göztepe, İzmirspor, Egespor kulüplerinin birleşmesiyle oluştu, 2 yıl sonra kapandı. YARARLANILAN KAYNAK: