Ayırma ve Saflaştırma İşlemleri

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Ayırma ve Saflaştırma İşlemleri"

Transkript

1 Ayırma ve Saflaştırma İşlemleri Yazar Prof.Dr. D. Lale ZOR ÜNİTE 11 Amaçlar Bu üniteyi çalıştıktan sonra; ayırma ve saflaştırma kavramlarını öğrenecek, süzme işlemini ayrıntıları ile öğrenecek, santrifüjleme işlemini öğrenecek, ayırma hunileri ile sıvıların ayrılmalarını öğrenecek, buharlaştırma tekniğini öğrenecek, çekme işlemini öğrenecek, süblimleştirme tekniğini öğrenecek, kristallendirme tekniğini ayrıntıları ile öğrenecek, çeşitli kromatografi tekniklerini öğrenecek, önerilen, deneyler sayesinde bu tekniklerin uygulanmalarına yönelik basit laboratuvar çalışmaları yürütebilecek beceri ve bilgiye ulaşacaksınız. İçindekiler Giriş 155 Ayırma ve Saflaştırma İşlemlerine Genel Bakış 155 Heterojen Karışımları Ayırma Yöntemleri 156

2 Homojen Karışımları Ayırma Yöntemleri 162 Özet 186 Değerlendirme Soruları 187 Yararlanılan ve Başvurulabilecek Kaynaklar 189 Çalışma Önerileri Bu ünitede öğrendiğiniz ayırma ve saflaştırma tekniklerinin mutlaka uygulamasını yapınız. Bu amaçla önerilen deneylerden bazılarını, laboratuvarda gerçekleştirmeye çalışınız. ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ

3 AYIRMA VE SAFLAŞ TIRMA İŞLEMLERİ Giriş Kimya laboratuvarlarında yürütülen denel çalışmalar, aşağıda belirtilen dört temel grupta toplanabilirler. Sentez çalışmaları: Basit yapılardan yeni yapılar (veya daha karmaşık yapılar) elde etmeye yönelik çalışmalar "sentez" olarak adlandırılırlar. Ayrıca "izolasyon işlemleri" yani doğal maddelerden (örneğin bitkilerden, hayvansal maddelerden vb.) saf kimyasal maddelerin eldesi çalışmaları da bu gruba dahil edilebilirler. Analiz çalışmaları: Maddelerin nicelik ve nitelik bakımından bileşimini incelemeye yönelik tüm denel çalışmalar, bu gruba dahil edilirler. Gözlem ve kavramaya yönelik çalışmalar: Kimyanın temel prensiplerini, maddenin özelliklerini açıklamaya yönelik tüm denel çalışmalar bu grupta yer alırlar. Özellikle okulların vs. eğitim amaçlı laboratuvarlarında yürütülen denel çalışmalar bu türdendir. Ayırma ve saflaştırma çalışmaları: Karışımları saf bileşenlerine ayırmaya yönelik tüm denel işlemler, bu grupta yer alırlar. İlk üç gruba giren çalışmalara ilerideki ünitelerde (12-14) yer verilecektir. Bu ünitede ise, sözkonusu denel çalışmaların çeşitli evreleri için gerekli olan "ayırma ve saflaştırma" işlemleri ele alınacaktır. 2. Ayırma ve Saflaştırma İşlemlerine Genel Bakış Saf olmayan bir bileşiğin saflaştırılması veya bir karışımın bileşenlerine ayrılabilmesi işlemlerinin tümü "ayırma ve saflaştırma işlemleri" olarak bilinirler. Ayırma ve saflaştırma işlemlerindeki temel amaç, maddelerin fiziksel veya kimyasal özelliklerindeki farklılıklarından yararlanarak, ayırma ve saflaştırma gerçekleştirmek ve "saf maddeler" elde edebilmektir. Bilindiği gibi karışımlar, "homojen karışımlar" ve "heterojen karışımlar" olmak üzere iki farklı grup oluştururlar. Doğal olarak homojen ve heterojen karışımların ayrılmaları da, farklı yöntemler aracılığı ile yürütülürler. Ancak tüm bu yöntemlerin özünde, "iki faz oluşturmak" ve daha sonra bu fazları mekanik tekniklerle birbirinden ayırmak ana fikri yatar. Heterojen karışımlarda zaten iki (veya daha fazla sayıda) faz olduğu için, bu tür karışımların ayrılmaları nisbeten daha kolaydır. Öte yandan homojen karışımlarda ise, ayırma yönteminin bir evresinde iki faz oluşturulması yoluna gidilir. AÇIKÖĞ RETİ M FAKÜLTESİ

4 156 AYIRMA VE SAFLAŞ TIRMA İŞLEMLERİ Örneğin homojen sıvı karışımının ayrılmasında "damıtma tekniği" kullanılır. Bu tekniğin özünde sıvı ve buhar faz ikilisi oluşturma yolu ile ayırma prensibi vardır. 3. Heterojen Karışımları Ayırma Yöntemleri Bir önceki kesimde değinildiği gibi, heterojen karışımların ayrılmaları, farklı fazlardan birinin fiziksel olarak diğer fazdan çekilmesi ile gerçekleştirilebilir. Bu kesimde; Katı-katı Katı-sıvı Sıvı-sıvı ikili hetorojen karışımların ayırılmalarına ilişkin temel yöntemler ele alınacaktır Katı-Katı Heterojen Karışımların Ayrılması Ayırma işlemlerinde katılardan birinin belli bir özelliği (tanecik boyutu, manyetiklik vb.) yararlanılır. Aşağıda bu yaklaşıma yönelik iki örnek verilmektedir. Örnek1: Demir tozları ile toz şekerin birbirlerine karışmış olduklarını varsayalım. Bu karışım bir mıknatıs yardımı ile ayrılabilir. Bu işlemde demirin manyetik özelliğinden yararlanarak, mıknatıs yüzeyinde toplanması sağlanmaktadır. Örnek 2: Bir tepsi çiğ pirincin üstüne yanlışlıkta tuz kavanozunun boşaltıldığını varsayalım. Bu karışım basit bir mutfak eleği yardımı ile ayrılabilir. Bu işlemde, pirince kıyasla tuz taneciklerinin daha küçük boyutta olmalarından yararlanılmıştır Katı-Sıvı Heterojen Karışımların Ayrılması? Bir çay kaşığının su dolu bir tencerenin içine düştüğünü varsayalım. Kuşkusuz bu durum çok kolay ayrılabilen bir katı-sıvı heterojen karışım için örnek olarak verilebilir. Ancak kimya laboratuvarlarında karşımıza çıkan katı-sıvı heterojen karışımlarının ayrılmaları, bu denli kolay değildir. Zira kimya labovatuvarlarında katı faz olarak çoğu kez çok küçük tanecik yapısı gösteren çökeleklerin, bir sıvıdan ayrılması sözkonusudur. Çökelek ne demektir? Nasıl oluşur? ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ

5 AYIRMA VE SAFLAŞ TIRMA İŞLEMLERİ 157 Bir çözeltiye belirli bir kimyasal maddenin (veya bir ikinci çözeltinin) katılması sonucu, ortamda çözünmeyen katı madde oluşursa, bu durumda bir "katı-sıvı heterojen karışımdan" söz edilir. Yapılan bu işleme "çöktürme" ve küçük tanecikler halinde katı olarak ortamdan ayrılan maddeye ise, "çökelek" denir. Çökelek ile içinde yeraldığı sıvıdan oluşan katı-sıvı heterojen karışımlarında, uygun bir ayırma yöntemi seçmek için, çökeleği oluşturan tanecik boyutları (irice, orta boy, küçük veya çok küçük) gözönüne alınmalıdır. Tanecik boyutlarına göre, "aktarma", "süzme" veya "santrifüjleme" yöntemlerinden biri seçilmelidir Aktarma Bu yöntem iri taneli çökelek yapısı gösteren katı-sıvı heterojen karışımların ayrılmasında kullanılabilir. Çökeleğin tam olarak dibe çökmesi (sedimantasyonu ve) sonunda, üstteki duru sıvının dikkatlice başka bir kaba aktarılması işlemine "aktarma veya dekantasyon" denir (Şekil 11.1) Süzme Küçük taneli çökelek yapısı gösteren katı-sıvı heterojen karışımların ayrılması için "süzme" işlemi yürütülür. Süzme işlemi "normal süzme" ve "vakum altında süzme" olmak üzere iki farklı şekilde gerçekleştirilebilir. Normal Süzme: Laboratuvardaki süzme işlemlerinin çoğu "normal süzme" ile gerçekleştirilir. Bu işlemde dikkat edilmesi gereken temel noktalar, aşağıda özetlenmektedir. Süzme hızı çok önemlidir. Süzme hızının yüksek olmasını sağlamak için, uzun boyunlu bir huni kullanılır. Ayrıca süzgeç kağıdının huniye uygun bir biçimde yerleştirilmesi de, süzme hızının yüksek olmasını çok etkiler. Süzme işleminde önce, süzgeç kağıdı Şekil 11.2(a)'da gösterilen biçimde dörde (veya Şekil 11.2(b)'de gösterilen biçimde çok) katlanarak kullanılmaya hazır hale getirilir. Daha sonra dörde katlanan süzgeç kağıdının bir köşesi yırtılarak, huniye yerleştirilir. Huni ile süzgeç kağıdının arasında hava boşluğu kalmaması için, pisetle su püskürtülerek, süzgeç kağıdı ıslatılır. Ardından parmak uçları ile hafifçe bastırılarak, kağıdın huniye yapışması sağlanır. Süzülecek karışımın durulmuş olması gereklidir. Bulanık bir karışımda süzgeç gözenekleri hemen tıkanacağı için, süzme hızı çok düşük olur. Şekil 11.1: Aktarma İşlemi AÇIKÖĞ RETİ M FAKÜLTESİ

6 158 AYIRMA VE SAFLAŞ TIRMA İŞLEMLERİ Şekill 11.2(a): Süzgeç Kağıdının Dörde Katlanarak Koni Biçimine Getirilmesi (b) Süzgeç Kağıdının Çok Katlanarak Tırtıklı Biçime Getirilmesi Şekil 11.3: Süzme Düzeneği Şekil 11.3'te görülen basit bir süzme düzeneği oluşturulur. Düzenekte huni boynunun, beher çeperine içten değecek şekilde yakın konumlanması sağlanmalıdır. Bu amaçla huni, bir halkanın veya uygun çaplı bir deliğin içine oturtulur ve beher huni boynuna iyice yaklaştırılır. Süzülecek karışımın bulandırılmamasına özen göstererek, bir cam baget yardımı ile süzme başlatılır. Süzmenin sürekliliği için huni boynunun sürekli sıvı ile dolu olmasına dikkat edilir [Şekil 11.4 (a) ve (b)]. Duru sıvının süzme işlemi bittikten sonra, beherin çeperlerine yapışan çökelek parçacıkları, yıkama sıvısı yardımı ile (genellikle damıtık su) beherin dibine alınır. Bu işlem için içinde yıkama sıvısı bulunan pisetten yararlanılır. Çeperlerin pisetle yıkanmasından sonra, behere tüm çökeleği örtecek kadar yıkama sıvısı ilave edilir ve karışım bir cam bagetle iyice karıştırılır. Yeniden durulma olana kadar beklenir ve duru sıvı dikkatlice yeniden süzgece aktarılır. Bu işlem iki üç kez tekrarlanır. Beherde kalan çökeleğin tümü üzerine yıkama sıvısı püskürtülerek, çökeleğin süzgeç kağıdı üzerine aktarılması gerçekleştirilir [Şekil 11.4 (c)]. Çökeleğin pisetten püskürtülen yıkama sıvısı ile kağıdın üst kenarından aşağıya doğru dikkatlice yıkanır. Saf bir ayırım yapabilmek için süzme hızını ve verimini yüksek tutmak amacıyla, tüm bu işlemlerin çok büyük bir özen ve dikkatle yürütülmesi gerekmektedir. Özellikle nicel analiz çalışmalarında çok dikkatli olmak ön koşuldur. ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ

7 AYIRMA VE SAFLAŞ TIRMA İŞLEMLERİ 159 Şekil 11.4: Süzme İşlemi ve Çökeleğin Süzgeç Kağıdına Aktarılması Süzme işlemlerinde kullanılan süzgeç kağıdı hangi özellikleri taşımalıdır? Piyasadaki süzgeç kağıtları, yaklaşık 50x50 cm 2 boyutlarında tabakalar halinde veya belirli yarıçaplarda yuvarlak kesilmiş olarak bulunurlar. Tabaka halinde satılan süzgeç kağıtları, genel amaçlı olup, çok büyük tanecikli çökeleklerin ayrılmasında kullanılabilirler. Ancak birçok durum için bu süzme işlemleri yeterli değildir. Yuvarlak kesilmiş süzgeç kağıtları ise, değişik büyüklüklerde gözeneklere sahiptirler. Bu tür süzgeç kağıtlarının, gözenek boyutları, üretici firmalar tarafından farklı renkler veya farklı numaralar ile üzerlerinde belirtilmiştir. Örneğin Whatman süzgeç kağıtları " numaraları" ile Schuell süzgeç kağıtları ise, "renkli bantları" ile gözenekleri hakkında fikir verirler. Şöyle ki:? Çok küçük taneli çökelekler için, mavi veya kırmızı bantlı (veya-42 No'lu), Küçük veya orta boy çökelekler için, beyaz bantlı (veya-40 No'lu), İri taneli veya jelimsi yapıda çökelekler için, siyah bantlı (veya-41 No'lu), süzgeç kağıtları kullanılırlar. Vakum Altında Süzme Süzme işlemini çabuklaştırmak için, süzgeç altından bir su trompu veya vakum pompası yardımı ile hava boşaltılır. Vakum altında süzme işleminde, toplama kabı olarak vakum uygulanmasına uygun niteliklerde ve biçimde yapılmış "Nucheerleni" kullanılır. Süzgeç görevini ise, Büchner hunisi, hirsch hunisi ve çeşitli süzme krozelerinden biri üstlenebilir. (Şekil 11.5'te vakum süzmelerinde kullanılan başlıca süzgeçler toplu halde gösterilmektedir.) AÇIKÖĞ RETİ M FAKÜLTESİ

8 160 AYIRMA VE SAFLAŞ TIRMA İŞLEMLERİ Büchner hunisi: Dibi geniş ve delikli porselen süzgeç. Gerektiğinde huni dibine süzgeç kağıdı yerleştirilebilir. Hirsch hunisi: Dibe doğru daralan, dibi gözenekli cam huni. Çökelek miktarı az olduğundan tercihen kullanılır. Gooch krozesi: Dibi delikli porselen kroze. Tabanında ince çökelekleri süzmek için, gözenekli camdan bir disk bulunur. Sinterize cam dipli kroze: Sinterize gözenekli camdan bir tabanı vardır. İri, orta ve küçük tanecikli çökelekler için farklı gözenek boyutlarına sahip türleri vardır. Şekil 11.5: Vakum Süzmesinde Kullanılan Süzgeçler Şekil 11.6(a): Su Trampu Yardımı İle Büchner Hunisiyle Süzmenin Şematik Gösterilişi (b) Vakum Pompası Yardımı İle Hirch Hunisiyle Süzmenin Şematik Gösterilişi (c) Vakum Pompası Yardımı İle Sinterize Cam Dipli Krozeden Süzme Düzeneği ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ

9 AYIRMA VE SAFLAŞ TIRMA İŞLEMLERİ Santrifüjleme Çökelek miktarının çok az olması veya taneciklerin küçük ve hafif olması durumunda, süzme işlemleri yetersiz kalır. Böyle durumlarda çökeleğin sıvı fazdan ayrılarak çökmesini sağlamak için "santrifüjleme" yapılır (Şekil 11.7). Santrifüjlemede temel amaç, yerçekimi kuvvetini aşacak büyüklükte bir merkezkaç kuvvetinin uygulanması ile taneciklerin santrifuj tüpü dibine sıkıştırılarak toplanmasını sağlamaktır Sıvı-Sıvı Heterojen Karışımların Ayrılması Bu tür karışımların ayrılması için "ayırma hunilerinden" yararlanılır (Şekil 11.8). Şekil 11.8: Çeşitli Rodajlı ve Rodajsız Ayırma Hunileri Şekil 11.7: Santrifüj Ayırma hunisi aracılığı ile yürütülen ayırma işlemi, aşağıda belirtilen basamaklarla gerçekleştirilir. Karışım ayırma hunisine alınarak, kapağı kapalı durumda kuvvetlice çalkalanır. Kapak sıkıca tutularak huni ters çevrilir ve musluk yardımı ile oluşan basınç giderilir. Fazların ayrılması için bir süre beklenir. Musluk açılarak önce daha yoğun olan alttaki faz, daha sonra üstteki faz ayrı kaplara alınır. Farklı yoğunluklu ve birbirleriyle karışmayan sıvı çiftlerine basit örnekler bulunuz. AÇIKÖĞ RETİ M FAKÜLTESİ

10 162 AYIRMA VE SAFLAŞ TIRMA İŞLEMLERİ 4. Homojen Karışımları Ayırma Yöntemleri * Bu yöntemlerin Türkçe adlarının yanında parantez içinde sık kullanılan Batı dillerinde geçme adları da verilmiştir. Homojen karışımların fiziksel ve kimyasal özelliklerinden yararlanarak geliştirilmiş birçok ayırma ve saflaştırma* tekniği vardır. Bunlardan başlıcaları şöyle özetlenebilir. Buharlaştırma Damıtma (Destilleme, Distilasyon vb.) Çekme (Ekstraksiyon, Ekstre etme vb.) Süblimleştirme (Süblimasyon) Kristallendirme (Kristalizasyon) Kromatografi 4.1. Buharlaştırma Bu işlem homojen bir çözeltinin ısıtılarak, çözücüsünden kısmen veya bütünüyle ayrılması amacıyla yürütülür. Büyük miktarlar için elverişli değildir. Buharlaşma tercihen bir çeker ocak içinde ve kum veya su banyosu üzerinde yürütülmelidir. Buharlaşma işleminde buharlaştırma kapsülleri veya geniş ağızlı herhangi bir porselen, cam kap (beher vb.) kullanılabilir. Günümüzde modern donanımlı laboratuvarlarda "döner buharlaştırıcı" olarak bilinen özel cihazların kullanımı yaygındır. Şekil 11.9 (a): Standard Döner Buharlaştırıcı (b) Dik Soğutuculu Döner Buharlaştırıcı ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ

11 AYIRMA VE SAFLAŞ TIRMA İŞLEMLERİ Damıtma Bir sıvıyı önce buharlaştırıp, sonra soğutarak yoğunlaştırmak ve saflaştırılmış olarak bir toplama kabında toplama işlemine "damıtma" denir. Damıtma sıvıların saflaştırılmalarında ve sıvı karışımlarının ayrılmalarında kullanılan en temel yöntemdir. Bu yöntemle, Farklı uçuculuklara sahip sıvıların oluşturduğu karışımların, bileşenlerine ayrılması Bir sıvının uçucu olmayan bileşenlerden ayrılması, Sıvının saflaştırılması gerçekleştirilir. Damıtma işleminde çözeltilerin hangi özelliklerinden yararlanılır? Bu soruyu çok kısa bir şekilde cevaplarsak "çözeltilerin buhar basınçlarının yüksek olmasından yararlanılır" diyebiliriz. Ancak daha ayrıntılı bir açıklama getirmek için, olayı saf bir sıvıdan başlayarak yorumlamak gereklidir. Bilindiği gibi saf bir sıvının buhar basıncı, atmosfer basıncına ulaştığında "kaynama" başlar ve kaynamanın gerçekleştiği sıcaklık "kaynama noktası" olarak adlandırılır. Çözeltilerin kaynaması ise, çözeltiye ilişkin toplam buhar basıncının (P T ) atmosfer basıncına ulaşması ile gerçekleşir. Bir çözeltinin toplam buhar basıncına (P T ) nelerin katkısı olur? Verilen bir sıcaklıkta bir çözeltiye ilişkin buhar basıncı* (P T ), "çözeltiyi oluşturan bileşenlerin kısmi basınçlarının toplamına " eşittir. Bu ifadeyi açıklamak üzere A ve B maddelerinin oluşturduğu iki bileşenli homojen bir karışımı (çözeltiyi) ele alalım. Bu durumda yukarıdaki genellemeyi matematiksel olarak,?? *P T = Çözeltinin buhar basıncı P A = A Maddesinin kısmı basıncı P B = B Maddesinin kısmı basıncı P T = P A + P B şeklinde ifade edebiliriz. Öte yandan Rault Yasasına göre, verilen bir sıcaklıkta bir çözeltide yeralan "herhangi bir bileşenin kısmi buhar basıncı, saf haldeki buhar basıncı* ile mol kesrinin çarpımına" eşittir. P i = P i o X i AÇIKÖĞ RETİ M FAKÜLTESİ

12 164 AYIRMA VE SAFLAŞ TIRMA İŞLEMLERİ * o P A = Saf A maddesinin buhar basıncı o P B = Saf B maddesinin buhar basıncı X A = A Maddesinin mol kesri X B = B Maddesinin mol kesri Bu ifadeyi iki bileşenli (A ve B) çözeltinin bileşenlerinden herbiri için yazalım. P A = P o A X A P B = P o B X B Buna göre iki bileşenli bir çözeltiye ilişkin toplam buhar basıncı, aşağıdaki şekilde olmalıdır. P T = P o A X A + P o B X B Bu açıklamalardan yararlanarak, 4 mol A ve 1 mol B maddesinin oluşturduğu farazî bir karışımın, verilen bir sıcaklıktaki toplam buhar basıncı (P T ) ve kaynama olasılığı için şunları söyleyebiliriz: Şayet saf A ve B maddelerinin buhar basınçları eşitse P o A = P o B, o takdirde çözeltiye ilişkin buhar basıncı (P T ) saf A ve saf B maddelerinin buhar basınçları ile eşit P T = P o o A = P B olur. Örneğin verilen sıcaklıkta P o A = P o B = 760 mmhg varsayarak, bu durumu irdeleyelim. P T = 760 (4/5) (1/5) P T = 760 mmhg Görüldüğü gibi bu çözeltide P T = 760 mmhg olacağından, verilen sıcaklıkta çözelti kaynar. Şayet bileşenlerden birinin (örneğin B maddesinin) buhar basıncı daha düşükse P o B < P o A, o takdirde çözeltiye ilişkin buhar basıncı (P T ) saf A'nın buhar o basıncından düşük P T < P A ancak saf B'nin buhar basıncından yüksek o P T > P B olur. Örneğin verilen sıcaklıkta P o A = 760 mmhg ve P o B = 100 mmhg varsayarak, bu durumu irdeleyelim. P T = 760 (4/5) (1/5) P T = 628 mmhg Görüldüğü gibi bu çözeltide P T = 628 mmhg olacağından, verilen sıcaklıkta çözelti kaynamaz. Kaynama, çözelti buhar basıncının 760 mmhg'ya ulaşabileceği daha yüksek bir sıcaklıkta gerçekleşir. Şayet bileşenlerden birinin (örneğin B maddesinin) hiç uçuculuğu yoksa P o B = 0 o takdirde çözeltiye ilişkin toplam buhar basıncına sadece A bileşeninin katkısı P T = P o A X A dir. Örneğin verilen sıcaklıkta P o A = 760 mmhg ve P o B = 0 varsayarak bu durumu irdeleyelim. P T = 760 (4/5) + 1/5 (0) P T = 608 mmhg ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ

13 AYIRMA VE SAFLAŞ TIRMA İŞLEMLERİ 165 Görüldüğü gibi bu çözeltide P T = 608 mmhg olacağından, verilen sıcaklıkta çözelti kaynamaz. Kaynama, çözelti buhar basıncının 760 mmhg'ya ulaşabileceği daha yüksek bir sıcaklıkta gerçekleşir. Özetle, çözeltilerin kaynama kolaylıklarının bileşenlerinin uçuculuklarına bağımlı olduğunu belirtmeliyiz. Kaç farklı damıtma işlemi vardır?? Damıtma işlemleri aşağıda belirtilen dört farklı şekilde gerçekleştirilebilir. Basit damıtma Ayrımsal damıtma (Kısmi damıtma, Fraksiyonel damıtma) Vakum yardımı ile damıtma Su buharı damıtması Basit Damıtma Basit damıtma işlemi için Şekil 11.10'da gösterilen düzeneklerden biri kullanılır.basit damıtma işlemine yönelik şu noktalar vurgulanmalıdır: Damıtma işlemi sonunda geriye kalan kesime "artık", buharlaştıktan sonra, soğutucuda sıvılaştırılarak toplama kabında toplanan kesime "damıtık sıvı" veya "destilat" denir. Şekil (a): Soğutuculu Basit Damıtma Düzeneği (b) Az Miktarlar İçin Soğutucusuz Basit Damıtma Düzeneği AÇIKÖĞ RETİ M FAKÜLTESİ

14 166 AYIRMA VE SAFLAŞ TIRMA İŞLEMLERİ Damıtma işleminde damıtma balonunun dibine mutlaka kaynama taşı konulmalı ve termometre Ünite 10 Şekil 20'de gösterilen seviyede tutulmalıdır. Basit damıtma, saf sıvıların kaynama noktalarının saptanmasında ve uçuculuğu düşük veya hiç olmayan maddelerle karışmış sıvıların saflaştırılmasında kullanılabilir. Basit damıtma kaynama noktaları yakın sıvıların oluşturduğu sıvı karışımlarının bütünüyle birbirlerinden ayrılmalarında yeterli değildir. Bu durumu açıklamak üzere farklı bileşimlerdeki benzen-toluen çözeltilerinina kaynama noktalarını ve buhar bileşimlerini gösteren Şekil 11.11'i inceleyelim. Şekilde aşağıda yer alan eğri "kaynama noktalarını", üstte yer alan eğri ise "buhar bileşimini" belirtmektedir. Şekil 11.11: Benzen-Toluen Karışımları İçin Buhar ve Sıvıdaki Durum Şekil 11.11'de görüldüğü gibi saf benzen'in 80 C'da ve saf toluen'in C'da kaynamalarına karşın, yarıyarıya bir benzen-toluen karışımı (X benzen = X toluen = 0.5) yaklaşık 94 C'da kaynamaktadır. (Bkz. Şekil çizgi "a"). Sıvı eğrisinden yatay olarak ilerleyerek, buhar eğrisini kestiği noktayı bulduğumuzda (bkz. Şekil çizgi "b"), buhardaki oranların farklı olduğunu görürüz. Zira çizgi "c"'nin belirttiği gibi sıvıda benzen ve toluen mol kesirlerinin 0,5 olmalarına karşın, buhardaki toluen mol kesri 0,3, benzen mol kesri 0,7'dir. Buna göre buhar fazının daima buhar basıncı yüksek (kaynama noktası düşük) sıvıca zengin olduğunu ve doğal olarak bu durumun destilat bileşimini etkilediğini belirtmeliyiz. İki bileşenli bir sıvı karışımın "basit damıtma" ile birbirlerinden ayrılabilmeleri için, kaynama noktaları arasında en az 80 C fark olması gereklidir. ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ

15 AYIRMA VE SAFLAŞ TIRMA İŞLEMLERİ 167 Kaynama noktaları arasında 80 C'dan daha az fark olan iki bileşenli bir sıvı karışımı için "ayrımsal damıtma" tekniği uygulanmalıdır. Deney Önerisi 1 Saf benzene gittikçe artan oranlarda toluen ilave ederek beş veya altı farklı bileşimde benzen-toluen çözeltisi elde ediniz. Saf benzen, saf toluen ve hazırladığınız çözeltilerin herbiri için (Şekil 11.10'da verilen benzer bir düzenek yardımıyla) kaynama* noktasını bulunuz. Elde ettiğiniz sonuçlarla Şekil 11.11'deki alt çizgiyi kıyaslayınız. Sonuçlarınızın Şekil ile tam uyum sağlaması durumunda, nasıl bir yorum yaparsınız? * Benzen ve toluen çok çabuk alev aldıkları için, bu deneyde çok dikkatli olmalısınız. Damıtma bittikten sonra bile etrafta Bunzen Beki vs. denetimsiz bir ısıtıcının yanar vaziyette olmadığından emin olmalısınız. Ayrıca benzen ve toluen sağlığa zararlı olduklarından, Laboratuvarda çeker ocak yoksa bu deneyi yapmayınız Ayrımsal Damıtma Yarıyarıya bir benzen-toluen karışımının basit damıtılması sonunda, destilatın benzen açısından zenginleşeceğini (X Benzen = 0,7 ve = X Toluen 0,3) gördük (Şekil 11.11). Şayet toplama kabındaki bu karışımı (destilatı) yeniden temiz bir damıtma balonuna yerleştirerek damıtırsak, benzen açısından zenginleşmenin daha da ilerlediğini farkederiz (bkz. Şekil çizgi "d" ve çizgi "e"). Çizgi "e" den anlaşıldığı gibi benzen mol kesri yaklaşık 0,85 civarına ulaşmıştır. Şayet bu işlemi ard arda kez sürdürebilmiş olabilsek, saf benzen ile saf tolueni ayırmakta başarılı oluruz. Ancak bu yöntem çok vakit alacağı gibi çok büyük işlem kayıplarına da neden olur. Ayrımsal damıtma tekniğinde damıtma balonunun üstüne bir "ayrımsal damıtma başlığı" yerleştirilir. Başlığın görevi, balondan ayrılan buharı başlık boyunca ilerlerken defalarca "damıtılmış/yoğunlaşmış" gibi bir buhar bileşimine ulaştırmaktır. (Bkz. Şekil ve 11.13). AÇIKÖĞ RETİ M FAKÜLTESİ Şekil 11.12: Ayrımsal Damıtma Düzeneği

16 168? AYIRMA VE SAFLAŞ TIRMA İŞLEMLERİ Ayrımsal damıtma başlıkları nasıl olmalıdır? Ayrımsal başlıklar Şekil 11.13'te görüldüğü gibi çok değişik biçim ve tasarımlarda olabildiği gibi, basit bir borunun porselen kırıkları ile doldurulması ile de hazırlanabilirler. Ancak tüm bu değişik başlıkların görevi, bir seri yoğunlaşma ve buharlaşmaya neden olarak, soğutucuya geçen buharın tek bileşenli (daha ucucu olan bileşen) olmasını sağlamaktır. Deney Önerisi 2 Şekil : Çeşitli Ayrımsal Damıtma Kolonları İkili Sıvı Karışımlarının Ayrımsal Damıtma İle Ayrılmaları Deneyin Amacı: Bu deneyde ayrımsal damıtmanın yararlarının gözlemlenmesi ve bu işleme ilişkin pratik kazandırılması amaçlanmıştır. Araç, Gereç ve Malzemeler: Ayrımsal damıtma düzeneğinde gerekli olan malzeme (yuvarlak dipli balon, ayrımsal damıtma kolonu, damıtma başlığı, soğutucu, adaptör, destilat toplama kabı, kaynama tası, termometre, spor, kıskaç, yeterince mantar), ikili sıvı karışımları (metanol/su; benzen/toluen; toluen/ccl 4 ). *Düzeneğinizde kaçak olmamasına ve etrafta yanan durumda Bek vb. olmamasına çok dikkat etmelisiniz. Şekil 11.12'de verilene benzer bir düzenek* hazırlayınız. Düzeneğinizde yan tarafında kolu olan düz bir cam boru kullanabilirsiniz. Bu boruyu temiz cam veya porselen kırıkları ile doldurarak, ayrımsal damıtma başlığı haline getirebilirsiniz. Deneyi aşağıda önerilen sıvı karışımlarından biri veya birkaçı için yürüterek sorulan ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ

17 AYIRMA VE SAFLAŞ TIRMA İŞLEMLERİ 169 sorulara cevap ve yorum getiriniz (Not damıtma ilerlerken termometrenin hangi sıcaklıklara ulaştığını defterinize kaydediniz). 50 ml Metanol (K.n.= 65 ) ile 50 ml Su 50 ml Toluen (K.n.= 111 C) ile 50 ml Karbon tetraklorür (Kn.= 77 C) 50 ml Toluen ile 50 ml Benzen (K.n.= 80 C) Yürüttüğünüz deney (veya deneylerde) tam bir ayırma olduğunu söyleyebilir misiniz? Yukarıdaki sorunun cevabı olumsuz ise, durumu deneysel koşullarınız çerçevesinde yorumlayınız Vakum Yardımı İle Damıtma Kaynama noktası çok yüksek olan sıvıların veya kaynama noktasına ulaşmadan ısıl bozunmaya uğrayan maddelerin damıtılmalarında "vakumlu damıtma" tekniği uygulanır (Şekil 11.14). Şekil 11.14: Vakumlu Damıtma Düzeneği Bu işlemde yararlanılan temel prensip, vakum uygulaması nedeniyle cihaz içindeki basıncı atmosfer basıncının altına düşürmek ve sıvının toplam buhar basıncı (P T ) 760 mmhg'ya ulaşmadan kaynamasını sağlamaktır. Kuşkusuz bu durumdaki bir sıvı, atmosfer basıncı altındaki kaynama sıcaklığından, çok daha düşük bir sıcaklıkta kaynamaya başlayacaktır. Örneğin normal atmosfer basıncı altında 100 C'da kaynayan su; basınç 300 mmhg'ya düşürüldüğünde 75 C civarında; 42 mmhg'ya düşürüldüğünde ise 35 C civarında kaynar. AÇIKÖĞ RETİ M FAKÜLTESİ

18 170 AYIRMA VE SAFLAŞ TIRMA İŞLEMLERİ Deney Önerisi 3 Sıvıların Vakum Altında Damıtılma İşlemi Deneyin Amacı: Bu deney ile vakumlu damıtmanın avantajlarının vurgulanması ve bu işleme pratik kazandırılması amaçlanmıştır. Araç, Gereç ve Malzemeler: Vakumlu damıtma düzeneğinde gerekli olan tercihen rodajlı malzeme (yuvarlak damıtma-başlığı, soğutucu, vakum adaptörü, termometre, kapiler, spor, kıskaç), damıtılacak sıvı (su, toluen, CCl 4 vb), vakum pompası (veya tromp). İşlem Şekil 11.14'te verilene benzer bir düzenek hazırlayınız. Düzeneğinize su trompu yardımı ile vakum sağlayınız. Aşağıda önerilen sıvılardan birini veya birkaçını vakum altında damıtmayı deneyiniz. Damıtılan her madde için kaynama sıcaklığını not ediniz. (Not: Vakumlu damıtmada sıvının içine kapiler aracılığı ile hava girişi sağlanmalıdır.) Karbon tetraklorür Su Toluen Kaynak kitaplara bakarak, elde ettiğiniz kaynama sıcaklıklarının karşılık geldiği buhar basınçlarını bulunuz. Bu şekilde kaynayan sistemi uygulanan vakuma ilişkin yorum yapınız Su Buharı Damıtması Su buharı damıtma tekniği, "su ile karışmayan ancak yüksek kaynama noktası gösteren ve kaynama noktası sıcaklığında bozunan sıvıların damıtılmasında" kullanılır (Şekil 11.15). ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ

19 AYIRMA VE SAFLAŞ TIRMA İŞLEMLERİ 171 Su buharı damıtmasında, damıtılan sıvının kaynama noktası ne denli yüksek olursa olsun, damıtma daima 100 C'ın altında gerçekleşir. Bu durum nasıl açıklanabilir? Şekil 11.15: Su Buharı Damıtma Düzeneği Bu işlemde yararlanılan temel prensip, damıtılan sıvı ile suyun birbirlerine karışmayan hetorojen bir karışım oluşturmaları nedeniyle, birbirlerinden bağımsız olarak kendi buhar basınçlarına sahip olmalarıdır.? Bu durumda, olacağından, heterojen karışımın toplam basıncına, hem damıtılan sıvının hem de su buharının katkısı sözkonusudur. Buna bağlı olarak, "100 C'da P su = 760 mm Hg olduğundan, P T daima 100 C'ın biraz altında 760 mmhg'ya ulaşabilmektedir" diye yorum yapabiliriz. Örneğin normal olarak 155 C'da kaynayan bromobenzenin su buharı damıtılması 95 C civarında gerçekleştirilir. Zira 95 C'da P su = 640 mmhg o ve P bromobenzen = 120 mmhg olduğundan toplam buhar basıncı (P T ), 760 mmhg'ya ulaşabilmektedir. Deney Önerisi 4 P T = P o su + P sıvı Sıvıların Su Buharı Yardımı İle Damıtılma İşlemi Deneyin Amacı: Bu deneyle su buharı damıtmasının avantajlarının sergilenmesi ve işleme pratik kazandırılması amaçlanmıştır. Araç, Gereç ve Malzemeler: Su buharı damıtma düzeneğinde vakum damıtmasında kullanılan, malzemeler ile buhar oluşturucu bir sistem (kap) kullanılır ve buhar Claisen başlığının ana kolundan sisteme girer. AÇIKÖĞ RETİ M FAKÜLTESİ

20 172 AYIRMA VE SAFLAŞ TIRMA İŞLEMLERİ İşlem Şekil 11.15'te verilene benzer bir düzenek hazırlayınız. Aşağıda önerilen sıvılardan birini veya ikisini su buharı damıtması ile damıtınız. Damıtılan her madde için kaynama sıcaklığını not ediniz. Toluen Bromobenzen Kaynak kitaplara bakarak, kaynama sıcaklığında suyun buhar basıncını bulunuz. Buna göre toluen ve bromobenzenin damıtma sıcaklığındaki buhar basınçlarını yorumlayınız.? Şekil (a): Kloroform (b) Eterle Çekme? 4.3. Çekme (Ekstraksiyon) Homojen bir karışımdan bir (veya bir grup) maddeyi ayırmak için "çekme" işlemi uygulanır. Bu işlem "hem organik fazda hemde su fazında çözünebilen bileşiklerin, sulu fazdan organik faza aktarılması" için yapılır. Bu işlemde yararlanılan temel prensip, organik faza çekilmesi istenen maddenin, su ve organik fazlardaki çözünürlüğü doğrultusunda bir dağılım göstermesidir. Çekme işlemi nasıl gerçekleştirilir? Herhangi bir A bileşiğinin sulu bir çözelti içinde olduğunu varsayalım. A maddesini sudan kurtarmak için, sulu çözelti bir ayırma hunisine alınır. Ayırma hunisine "A" maddesinin çözünmesine elverişli, ancak su ile karışmayan bir çözücü (organik bir sıvı) ilave edilir. Ayırma hunisindeki heterojen karışım kuvvetle çalkalanarak, huninin basıncı boşaltılır. Heterojen karışım dinlenmeye bırakılır ve fazların ayrılması sağlanır. Şayet sulu çözeltiye eklenen organik çözücü sudan hafifse (eter, benzen vb.), o takdirde sulu faz altta kalır. Şayet organik çözücü sudan ağırsa (kloroform, karbontekraklorür vb.), o takdirde sulu faz üstte yer alır. Ayırma hunisinin musluğu açılarak fazlar ayrı bir kapta toplanır. Yapılan bu ayırma işlemi ile sulu çözeltideki tüm A maddesi organik faza geçer mi? Hiç kuşkusuz cevap "hayır" olmalıdır. Zira A maddesinin sadece bir kısmı organik faza geçmiş ve geride su fazında bir miktar A maddesi kalmıştır. ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ

21 AYIRMA VE SAFLAŞ TIRMA İŞLEMLERİ 173 Bu durum A maddesinin hem su hem de organik çözücüde belirli derişimlerde çözünebilme özelliğinin doğal bir sonucudur. Bu derişimlerin oranına dağılım katsayısı "K D " denir. Bir maddenin belirli bir sıcaklık ve çözücü çifti için dağılım katsayısı, (K D ) sabit bir değer gösterir. K D = A org A su A Maddesinin organik çözücüdeki derişimi = A Maddesinin su içindeki derişimi Buna göre A maddesinin suya kıyasla organik çözücüdeki derişimi daha Yüksek olursa K D > 1 Düşük olursa K D < 1 Sudaki derişimi ile eşit olursa K D = 1 olur. Örneğin 100 ml su içinde 6 gram A maddesi bulunduğunu ve benzen/su çözücü çifti içindeki dağılım katsayısının 3 olduğunu varsayalım. Bu durumda A maddesinin benzen ile çekme işlemini inceleyelim. Şayet benzene geçen A miktarına "X" gram dersek, suda kalan miktar "6-X" gram olur. K D = Bu denklemden X'in değeri X= 4.50 gram olarak bulunur. Buna göre, verilen sulu çözeltinin 100 ml benzen ile bir defa çekme işlemi sonunda, su fazında 1.5 gram A maddesi kaldığına hükmederiz. Aynı miktar (100 ml) benzen ile daha verimli bir çekme (ayırma) yapılabilir mi? Benzeni bir defada 100 ml olarak kullanmak yerine, her seferinde 50 ml olmak üzere iki ardışık çekme işleminde kullandığımızı varsayalım. Bu durumda ilk çekmeişlemi sonunda suda kalan A miktarını hesaplayalım: Buna göre ilk çekme işlemi sonunda su fazında 2.4 gram A maddesi kaldığına hükmederiz. İkinci çekme işlemi sonunda ise, X X 100 X = 4.50 Gram K D = X X 100 X = 3.6 Gram = X 6 - X = 3 = 2X 6 - X = 3? AÇIKÖĞ RETİ M FAKÜLTESİ K D = X X 100 X = 1.44 Gram = 2X X = 3

22 174 AYIRMA VE SAFLAŞ TIRMA İŞLEMLERİ 1.44 gram A maddesinin daha benzene geçmesiyle, su fazında sadece 0.96 gram A maddesi kalır. Buna göre 50'şer ml'lik benzen ile iki çekme işlemi sonunda, toplam 5.04 gram A maddesinin (%84) sudan kurtarıldığına hükmederiz. Görülüyor ki 50'şer ml'lik benzenle iki çekme işlemi sonunda, su fazından toplam 5.04 gram A maddesinin (%84) kurtarılmasına karşın, 100 ml benzenle tek çekme işlemi sonunda sadece 4.5 gram (%75) A maddesi kurtarılabilmektedir. Bu sonuçları genelleyecek olursak, belli hacimdeki herhangi bir çözücü ile tek çekme yapma yerine, toplamı aynı hacme varan küçük miktarlardaki çözücülerle ardışık birkaç çekme yapmanın daha verimli olduğunu belirtebiliriz. Çözümlenen örneği K D = 1 için siz de çözünüz. Deney Önerisi 5 Ayırma Hunisi İle Kristal Violeyi Kloroform İçine Çekme İşlemi Deneyin Amacı: Bu deneyle ayırma hunisinin kullanımına ve ayırma işlemine ilişkin pratik yapılması amaçlanmıştır. Araç, Gereç ve Malzemeler: Ayırma hunisi, kristal viole, kloroform, eter, potasyum permanganat. İşlem Bir toplu iğne başı büyüklüğünde kristal violeyi 30 ml suda çözerek, çözeltiyi iki eşit kısıma ayırınız. Çözeltinin 15 ml'lik bölümünü, temiz ve kuru bir ayırma hunisine (125 ml) aktararak üzerine 15 ml kloroform ekleyiniz. Hetorojen çözeltiyi bu kesimde öğrendiğiniz gibi çalkalayarak, bir halka içine yerleştireceğiniz ayırma hunisini dinlenmeye bırakınız. Kloroform ve su fazlarının renkleri nasıldır? Yorumlayınız. Çözeltinin ikinci 15 ml'lik bölümünü, 5'er ml'lik kloroform ile üç ardışık çekme işlemine tabi tutunuz. Kloroform ve su fazlarını biraraya toplayınız. Kloroform ve su fazlarının renklerinde bir değişiklik gözlediniz mi? Yorumlayınız. Yukarıdaki kristal violet yerine "potasyum permanganat " ve kloroform yerine "eter" kullanarak tekrarlayınız. ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ

23 AYIRMA VE SAFLAŞ TIRMA İŞLEMLERİ 175 Eter ve su fazlarının renkleri nasıldır? Yorumlayınız. Deney Önerisi 6 Çekme İşlemi İle Naftalin ve Benzoik Asit Karışımının Ayrılması Genel Bilgiler Size 50 ml eterde çözünmüş 1 gram naftalin ve 1 gram benzoik asit çözeltisi* verildiğini varsayalım. Sözkonusu çözeltiden naftalin ve benzoik asit sadece çekme yöntemi kullanılarak nasıl ayrılabilir? Bu çekme işleminde benzoik asitin "asidik" özelliğinden yararlanılır. Yani önce benzoik asit (tuzuna çevrilerek), su fazına alınır ve ardından ortam yeniden asitlendirilerek, saf benzoik asit elde edilir. * Deney için bu çözeltiyi kendiniz hazırlayınız. Deneyin Amacı: Bu deneyle asidik ve nötür nitelikte iki maddenin çekme yöntemi ile ayrılmalarını sağlamak amaçlanmıştır. Araç, Gereç ve Malzemeler: Naftalin, benzoik asit, %25'lik NaOH, seyreltik HCl, eter, ayırma hunisi. İşlem 1 Karışımı ayırma hunisine koyarak, üzerine 25 ml %10'luk NaOH ilave ediniz. Dikkatlice çekme işlemi yapınız. Bu işlem sonunda, benzoik asitle NaOH'ın etkileşim ürünü olan sodyum benzoat su fazında yer alır. NaOH + C 6 H 5 COOH C 6 H 5 COONa + H 2 O Ayırma hunisi bir halka üzerine yerleştirilerek fazların ayrılması sağlanır. Fazlar ayrıldıktan sonra, altta yeralan su fazı önce temiz bir behere, daha sonra yeni bir ayırma hunisine aktarılır. Eter fazında kalan naftalinin, eteri uçurularak, saf halde elde edilir. İşlem 2 Su fazındaki sodyum benzoat tuzunu, yeniden benzoik asite dönüştürmek için, asit ilave edilmelidir. Bu amaçla su fazına 25 ml seyreltik HCl ilave edilir. Heterojen karışımı dikkatle çalkalanarak, oluşan fazla basınç musluk yardımı ile giderilir. Bu işlem sonunda benzoik asit yeniden rejenere olarak eter fazına geçer. C 6 H 5 COONa + HCl C 6 H 5 COOH + NaCl Su fazı Eter fazı Su fazı AÇIKÖĞ RETİ M FAKÜLTESİ

24 176 AYIRMA VE SAFLAŞ TIRMA İŞLEMLERİ Eter fazına geçen benzoik asit, çözücüden buharlaştırma yoluyla kurtarılır ve saf benzoik asit elde edilir. Elde edilen benzoik asit ve naftalinin saflıklarını tayin için erime noktaları saptanır. Yukarıdaki işlemi naftalin ve benzoik asit yerine "bromobenzen" ve "fenol" ile tekrarlayınız. Anilin ve naftalin karışımını çekme ile ayırmak için bir yol öneriniz Süblimleştirme Bazı bileşikler erimeden, katı fazdan doğrudan gaz fazına geçebilirler. Bu olguya "süblimleşme" denir. Örneğin katı karbon dioksit, doğrudan gaz fazına geçer. Benzer şekilde katı iyod ısıtıldığında,süblimleşir. Süblimleşme yöntemi çok kolay bir yöntem olmasına karşın, genel bir yöntem değildir. Bu yöntem sadece süblimleşme özelliği gösterebilen katıların saflaştırılmalarında kullanılabilir. Düşük sıcaklıklarda (özellikle erime noktasının altındaki sıcaklıklarda) yüksek buhar basıncı gösteren bileşikler kolayca süblimleşir. Bu tür bileşiklerin saflaştırılmalarında tercihen "süblimleşme" yöntemi uygulanır. Kolay süblimleşen maddelerin süblimleşme işlemleri çok basit bir düzenekle yürütülür. (Şekil (a)). Bu amaçla bir petri kabı ve üzerine buz yerleştirilmiş bir saat camı veya etrafına ıslak bez (süzgeç kağıdı vb.) sarılmış, ters çevrilmiş bir huni kullanılabilir. Süblimleşmesi istenen madde petri kabının içine konur ve ağzı bir saat camı ile kapatılır. Saat camı üzerine birkaç parça buz yerleştirildikten sonra, petri kabının alttan yavaşça ısıtılmasına başlanır. Isıtma nedeniyle oluşan buhar soğuk yüzeye çarparak, saat camı yüzeyinde süblime olur. Düşük sıcaklıklardaki buhar basıncı pek yüksek olmayan maddelerin süblimleştirilmeleri, vakum altında ve bir mini soğutucu kullanarak gerçekleştirilir (Şekil (b)). Vakum uygulamasının süblimleşmeyi kolaylaştırıcı etkisi üzerinde yorum yapınız. ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ

25 AYIRMA VE SAFLAŞ TIRMA İŞLEMLERİ 177 Şekil 11.17: (a) Basit süblimleştirme Düzenekleri (b) Vakum altında süblimleştirme Düzenekleri Deney Önerisi 7 Katı iyodu Şekil (a) benzeri basit bir düzenek yardımı ile süblimleştiriniz Kristallendirme Oda sıcaklığında katı olan bileşiklerin saflaştırılmalarında çok sık başvurulan bir yöntemdir. Süblimleştirmeye kıyasla kristallendirme çok daha genel bir yöntemdir. Kristallendirme yönteminde yararlanılan temel prensip, bazı katıların belirli çözücülerde sıcakken çok iyi çözünmelerine karşın, soğutulduklarında çok düşük çözünürlük göstermeleridir. Kristallendirme yönteminin temel işlemleri nelerdir?? Saflaştırılacak madde uygun bir çözücü (veya çözücü karışımında) ısıtılarak çözülür. Şayet renkli safsızlıklar varsa bu evrede çözeltiye, aktif kömür vb. gibi "renk giderici" madde katılmalıdır. Çözelti sıcakken hızla süzülerek, çözünmeyen katı maddelerden ve diğer safsızlıklardan arındırılır. AÇIKÖĞ RETİ M FAKÜLTESİ

26 178 AYIRMA VE SAFLAŞ TIRMA İŞLEMLERİ Çözünmüş durumdaki maddenin kristallenmesini sağlamak için, berrak "ana çözelti" soğumaya bırakılır. Kristallenme sonunda oluşan heterojen karışım (ana çözelti+kristaller), vakum altında hızla süzülür. Elde edilen kristaller tercihen vakum desikatöründe kurutularak, erime noktası tayin edilir. Erime noktası tayin sonucu, kristallerin tam saf olmadıklarını belirtirse, işlem aynı veya farklı bir çözücü ile tekrarlanmalıdır. Şayet berrak ana çözeltide kristallenme başlamamışsa, o takdirde bir miktar çözücünün buharlaştırılması yoluna gidilebilir. Alternatif bir yaklaşımla, çözücünün çözebilme özelliğini azaltan diğer bir çözücüden bir miktar ilave edilebilir. Bu durumda çözücü karışımın etkisinden söz edilmelidir. Çözücü Seçimi Kristallendirme işlemenin can alıcı noktası uygun nitelikli kristallendirme çözücüsünü kullanmaktır. Kristallendirme işleminde kullanılacak çözücüde (veya çözücü karışımında) aranacak özellikler şunlardır: Yanıcı, patlayıcı, zehirli ve kolay alev alıcı (parlayıcı) olmamalıdır. Kaynama noktası düşük olmalıdır. Safsızlıkları ya çok fazla çözmeli veya hiç çözmemelidir. Ucuz olmalıdır. Saflaştırılacak madde ile kimyasal reaksiyona girmemelidir. En önemli çözücü özelliği ise, saflaştırılacak maddeyi sıcakken çok çözebilmesi ve soğukken çok az çözebilmesidir. Uygun çözücü (veya çözücü karışımının) saptanması, çoğu zaman bir deneme yanılma yöntemi ile gerçekleştirilir. Deney Önerisi 8 Benzoik Asit, Naftalin ve Asetanilid İçin En Uygun Kristallendirme Çözüsünün Belirlenmesi Deneyin Amacı: Bu deneyle kristallendirme çözücününün seçimi için çeşitli çözünürlük testlerinin yürütülmesi amaçlanmıştır. Araç, Gereç ve Malzemeler: Benzoik asit, naftalin, asetanilid, eter, benzen, aseton, etanol, deney tüpleri. İşlem Benzoik asit, naftalin ve asetanilid için en iyi kristallendirme çözücüsünü saptamak üzere şu işlemleri yapınız. ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ

27 AYIRMA VE SAFLAŞ TIRMA İŞLEMLERİ 179 Bu maddelerden herbirinden 0,1 gram tartarak bir test tüpünün dibine yerleştiriniz. Maddeleri içeren test tüplerinin üstüne 1 ml su ilave ederek iyice çalkalayınız. Çözünürlüklerini not ediniz. Eğer herhangi bir katı madde bu işlem sonunda çözünürse, suyun o madde için iyi bir kristallendirme çözücüsü olmadığına karar veriniz. Çözünmeyen katıları içeren test tüpleri sıcak suya batırılarak ısıtılır ve çalkalanır. Bu işlem sonunda katı çözünürse, suyun o katı için uygun bir kristallendirme çözücüsü olduğuna karar veriniz. Yukarıda verilen işlemleri etanol, benzen, eter ve aseton için tekrarlayarak gözlemlerinizi not ediniz. Tüm gözlemlerinizi birlikte değerlendirerek, benzoik asit, asetanilid ve naftalin için en uygun kristallendirme çözücüsünü belirleyiniz. Safsızlık içeren 10 gram naftalin'i* bu deneyde elde ettiğiniz sonuçlardan yararlanarak, uygun bulduğunuz bir çözücüden kristallendiriniz. Safsızlık içeren 10 gram asetanilid'i** bu deneyde elde ettiğiniz sonuçlardan yararlanarak, uygun bulduğunuz bir çözücüden kristallendiriniz. Safsızlık içeren 10 gram benzoik asit'i*** bu deneyde elde ettiğiniz sonuçlardan yararlanarak, uygun bulduğunuz bir çözücüden kristallendiriniz Kromatografi Kromatografi****, bu kesime kadar açıklanan ayırma yöntemlerinin (damıtma, kristallendirme, çekme vb.) tam yeterli olamadığı durumlarda, tercihen kullanılan bir ayırma yöntemidir. Özellikle fiziksel ve kimyasal nitelikleri çok benzeyen maddelerin ayrılma işlemlerinde, kromatografi yönteminin kullanımı ile başarılı sonuçlar elde edilmektedir. Kromatografi tekniğinde yararlanılan temel prensip, bir karışımdaki çeşitli maddelerin hareketli bir faz yardımı ile sabit bir faz üzerinden geçirilmeleri ve bu geçiş sırasında farklı hızlarla hareket edebilmeleridir. Kromatografi tekniğinin temelinde üç ana unsur yer alır. Sabit faz: Bu faz daima bir "katı" veya bir "katı destek üzerine emdirilmiş bir sıvı tabakasından" oluşur. Hareketli faz: Bu faz daima bir "sıvı" veya "gazdan" oluşur. Sabit faz, hareketli faz ve karışımında yeralan maddeler arasındaki etkileşimin türü: Kromatografide "yüzey tutunması veya adsorpsiyon" ile "çözünürlük" olguları temel etkileşim türlerini oluştururlar. Şayet basit faz bir "katı" ise, karışımdaki maddelerle sabit faz arasında "yüzey tutunması (adsorpsiyon)" etkileşimi gerçekleşir. * Naftalin'e (10 g) benzoik asit (1 g) ve bir miktar talaş tozu ilave ederek hazırlayınız. **Asetanilid (10 g), şeker (1 g) ve bir miktar talaş tozunu karıştırarak hazırlayınız *** Benzoik asit (10 g), naftalin (1 g) ve bir miktar talaş tozunu karıştırarak hazırlayınız. **** İlk kromatografi çalışması Rus bilgini Tswett tarafından gerçekleştirilmiştir (1906). Tswett yapraklarda bulunan renkli maddeleri, CaCO 3 doldurulmuş bir kolondan geçirerek ayrılmalarını sağlamıştır. Kromatografi sözcüğü, Yunancada renk karşılığı olan "kroma" kelimesinden esinlenen Tswett tarafından türetilmiştir. AÇIKÖĞ RETİ M FAKÜLTESİ

28 180 AYIRMA VE SAFLAŞ TIRMA İŞLEMLERİ Bu durumda farklı polaritelere sahip maddelerin, farklı derecelerde yüzey tutunması göstermeleri doğaldır. Buna bağlı olarak, hareketli faz yardımı ile sabit faz üzerinden geçiş hızlarının da farklı olmaları beklenir. Bu tür etkileşim gösteren kromatografik yöntemlerin tümü "adsorpsiyon kromatografisi" genel adı ile anılırlar. Şayet sabit faz bir "sıvı" ise, karışımdaki maddelerle sabit faz arasında "çözünme" etkileşimi gerçekleşir. Bu durumda farklı maddelerin, sabit ve hareketli fazlarda farklı çözünürlüklere sahip olmaları sözkonusudur. Yani farklı maddelerin iki faz arasındaki dağılımları ön plana geçmektedir.? Buna bağlı olarak hareketli faz yardımı ile sabit faz üzerinden geçiş hızlarının da farklı olmaları beklenir. Bu tür etkileşim gösteren kromatografik yöntemlerin tümü "dağılım kromatografisi" genel adı ile anılırlar. Özetle kromatografi tekniklerinin kökeninde, maddelerin sabit ve hareketli faz arasında "farklı dağılım katsayısı (K D ) gösterebilmeleri " ve "farklı adsorpsiyon yatkınlıklarına sahip olmaları" gerçeğinin bulunduğunu belirtmeliyiz. Temel kromatografik yöntemler nelerdir? Kromatografik yöntemler çok çeşitlidir. Bunlardan başlıcaları şunlardır: Kolon kromatografisi İnce tabaka kromatografisi (İTK) Kağıt kromatografisi Gaz kromatografisi * Laboratuvarda özel bir kromatografi kolonu yoksa, bu amaçla geniş çaplı bir büret kullanılabilir Kolon Kromatografisi Kolon kromatografisi, "adsorpsiyon kökenli bir katı-sıvı kromatografi" yöntemidir. Bu yöntemde "kolon" adı verilen ucu musluklu cam borular* kullanılır. Kolonların doldurulmalarında kullanılan başlıca katı dolgu maddeleri (hareketsiz faz) şunlardır: Silika jel: Genellikle nötür ve asidik yapıdaki bileşikler için uygundur. Alumina: Genellikle nötür ve bazik yapıdaki bileşikler için uygundur. Sellüloz: Genellikle biyokimyasal maddeler için uygundur. Hareketli faz görevini üstlenecek çözücüler Tablo 11.1'de polaritelerine göre sıralanmış olarak verilmiştir. ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ

29 AYIRMA VE SAFLAŞ TIRMA İŞLEMLERİ 181 Tablo 11.1: Başlıca Kromotografi Çözücüleri Polaritesi Çok Orta Polariteye Yüksek Polariteye Düşük çözücüler Sahip çözücüler Sahip Çözücüler Sikloheksan Kloroform* Metanol Petrol eter Metilen klorür Etanol Benzen* Etil asetat Aseton Toluen Dietil eter Karbon tetraklorür* n-butanol İzopropanol * Kanser yapıcı özelliklere sahip oldukları bilinmektedir. Kolon kromatografisi tekniğini özetlemek için, A ve B renkli maddelerini içeren farazi bir karışımın varlığını tasarlayalım ve sözkonusu A, B karışımının bu teknikle ayrılmalarına ilişkin ana hatları gözden geçirelim. A ve B maddelerinin özellikleri dikkate alınarak, sabit faz görevini üstlenecek katı madde (alumina, silika jel vb.) ve hareketli faz görevini yürütecek çözücü seçimi yapılır. Şekil 11.18'de görüldüğü gibi yaklaşık 30 cm boyunda ve 2 cm çapındaki kolonun dibine bir miktar cam yünü (veya pamuk) yerleştirilerek, kolonun 3/4'u yürütücü sıvı (hareketli faz sıvısı) ile doldurulur. İnce bir kum tabakası (1-2 cm) oluşturulur. Çok ince haldeki katı dolgu maddesi, kolonun tepesine yerleştirilen bir huni yardımı ile kolona ilave edilir. (Bu işlem dikkat ve özen isteyen bir işlemdir. İşlem sırasında, kolonda hava boşlukları kalmamasına dikkat etmelisiniz. Doldurma işlemi, dolgu maddesinin kolondaki çözücü seviyesi ile eşit bir seviyeye ulaşmasına kadar sürdürülür. Dolgu maddesinin üstüne kum ilave edilerek, yeni bir kum tabakası (1-2 cm) oluşturulur. A ve B Maddelerini içeren sıvı karışım** dikkatle kolonun üstüne bir defada ilave edilir. Bu işlemden sonra musluktan bir miktar çözücü boşaltılarak, karışımın kolonun üst kısmına emdirilmesi sağlanır. Hareketli faz görevini üstlenen çözücü bir ayırma hunisine alınarak, kolonun üstünde bir yere monte edilir. Sıvının akış hızı, kolonun alt ucundan saniyede 1-5 damlalık bir toplama hızı sağlayacak şekilde ayarlanır. Toplama işlemi için en az üç erlen gereklidir. Birinci erlene çözücü, ikinci erlene ilk önce gelen (renkli) madde ve üçüncü erlene ise, ikinci gelen (renkli) madde toplanır. İkinci ve üçüncü erlenlerdeki çözeltilerin buharlaştırılmaları sonunda, A ve B maddeleri saf halde ayrılmış olur. Şekil 11.18: Kromatografi Kolonu * * Ayrılacak sıvı karışım derişik bir çözelti olmalıdır. Bu işlemde hangi maddenin önce gelmesi beklenir? Nedenini yorumlayalım? Bir maddenin kolondan geçiş hızı polaritesine ve sıvı-sıvı dağılım katsayısına bağlıdır? AÇIKÖĞ RETİ M FAKÜLTESİ

30 182 AYIRMA VE SAFLAŞ TIRMA İŞLEMLERİ B Maddesine kıyasla A maddesinin daha polar olduğunu varsayarak ve kolon kromatografisinin bir adsorpsiyon kromatografisi olduğunu düşünerek; yukarıda verilen ifadeye açıklık kazandırmaya çalışalım. Polar nitelikli A maddesinin, sabit ve hareketli faz ikilisinden hangisi daha polar ise, onunla daha sıkı bir etkileşim kurması beklenir. Şayet hareketli faz durumundaki çözücü daha polar ise, polar nitelikli A maddesi çözücü ile etkileşimi tercih eder. Bu nedenle kolona tutunmadan (veya çok az tutunarak) yüksek bir geçiş hızına sahip olur. Şayet sabit faz durumundaki katı dolgu maddesi polar ise, polar nitelikli A maddesi kolon ile sıkı bir etkileşim kurar. Bu nedenle kolondan geçiş hızı düşük olur. Naftalin (nonpolar özellikte) ve anilin (polar özellikte) maddelerinden oluşan bir karışımın kolon kromatografisi ile ayrılması gerekmektedir. Çözücü olarak (i) benzen (ii) metanol kullanıldığında hangi maddenin önce gelmesini beklersiniz? Deney Önerisi 9 Kırmızı Biberden Kırmızı Pigmentin Ayrılması * Renk verici madde Deneyin Amacı: Bu deneyle kolon kromatografisi yöntemi aracılığıyla acı kırmızı biberden, kırmızı pigmentin* ayrılması amaçlanmıştır. Araç, Gereç ve Malzemeler: Toz kırmızı biber, metilen klorür, geri soğutucu, nuche erleni, Hirch hunisi, tromp, dibi yuvarlak balon, kolon, silika jel, kum, cam pamuğu, erlen. Ön İşlem Bir gram toz halindeki acı kırmızı bibere (paprika) 10 ml metilen klorür ilave edilerek, karışım 20 dakika geri soğutucu altında ısıtılır. Elde edilen ham ekstre vakum yardımı ile süzülür. Süzüntü ile kolon kromatografisi yürütülerek, içindeki pigmentin ayrılması sağlanır. İşlem ** Buharlaştırılmasını varsa bir çeker ocak içinde gerçekleştiriniz. Silika jel dolgu maddeli bir kolon Şekil 11.18'de belirtildiği gibi hazırlayarak, kolona ön işlem sonunda elde ettiğiniz ham ekstreyi emdiriniz. Kırmızı renkli pigmentin ayrılması için hareketli faz olarak metilen klorür (CH 2 Cl 2 ) kullanınız. Kırmızı pigmentin tamamını bir kaba alana kadar işlemi sürdürünüz. Çözücüyü uçurarak** kırmızı pigmenti elde ediniz. ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ

31 AYIRMA VE SAFLAŞ TIRMA İŞLEMLERİ 183 Deney Önerisi 10 İkili Boyar Madde Karışımının Kolon Kromatografisi Yöntemi İle Ayrılmaları Deneyin Amacı: Bu deneyle kolon kromatografisi yöntemi aracılığıyla metilen mavisi ve metil oranjın ayrılmaları amaçlanmıştır. Araç, Gereç ve Malzemeler: Alumina, etanol, metil oranj ile metilen mavisi karışımı, kolon, kum, cam yünü, erlen. İşlem Bir veya iki mg metil oranj ve 5 mg metilen mavisi 2.5 ml etanol içinde çözülür. Şekil 11.18'de belirtildiği gibi alumina dolgu maddeli bir kolon hazırlanır. Kolonun doldurulması işleminde ve kromatografi hareketli fazı olarak etanol kullanılır. Etanol ile yapılan yürütme işlemi sonunda kolondan ilk gelen madde "metilen mavisidir" Metilen mavisinin tamamı kolondan uzaklaştırılıp bir toplama kabının içine alındıktan sonra, yürütücü çözücü değiştirilir. (Etanolun yerine su geçer). Su, hareketli faz olarak metil oranjın kolondan ayrılmasına yardım eder. Çözücülerin uçurulması ile saf metil oranj ve metilen mavisi elde edilir. Şekil 11.19: Kolon Kromatografisinin Yürütülmesi Bu deney sonuçlarına göre metil oranj ve metilen mavisinin polarlıkları hakkında yorum yapınız İnce Tabaka Kromatografisi (İTK) İnce tabaka kromatografisi, bir "katı -sıvı adsorpsiyon kromatografisidir." Bu yöntemde sabit faz, çeşitli boyutlardaki (20x20, 20x5 ve 5x2 veya mikroskop camı vb) "cam plakalar üstüne, ince bir tabaka halinde sıvanmış katı adsorban maddedir. "Adsorban madde olarak kolon kromatografisinde kullanılan tüm katılar (alumina, siliko jel, sellüloz vb.) kullanılabilir. Bu yöntemde hareketli fazın sabit faz üzerinden ilerleyişi, aşağıdan yukarı doğru olur. Çözücü kılcallık etkisi ile içerisine daldırılan ince tabaka plakası üzerinde yürür. Şekil 11.20: İnce Tabaka İçin Kullanılabilen Çeşitli Boyutta Camlar AÇIKÖĞ RETİ M FAKÜLTESİ

ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ

ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ 2013 - S A M S U N DAMITMA (DİSTİLASYON) Distilasyon, bir sıvının ısıtılması ve buharlaştırılmasından oluşmaktadır ve buhar bir distilat ürünü oluşturmak için

Detaylı

ERİME VE KAYNAMA NOKTASI TAYİNİ DENEYİ

ERİME VE KAYNAMA NOKTASI TAYİNİ DENEYİ 1 1 ERİME VE KAYNAMA NOKTASI TAYİNİ DENEYİ TEORİK BİLGİ: Organik kimyada, bileşikleri tanımak için bazı fiziksel özelliklerin bilinmesi gerekir. Bu bilgiler o maddenin saflığı hakkında da bilgi verir.

Detaylı

KARIŞIMLARI AYIRMA YÖNTEMLERİ Tanecik Boyutu Farkından Yararlanarak Ayırma Yöntemleri

KARIŞIMLARI AYIRMA YÖNTEMLERİ Tanecik Boyutu Farkından Yararlanarak Ayırma Yöntemleri KARIŞIMLARI AYIRMA YÖNTEMLERİ Tanecik Boyutu Farkından Yararlanarak Ayırma Yöntemleri Ayıklama Eleme Süzme Santrifüjleme 1) Ayıklama Tanecik şekilleri, renkleri veya boyutları farklı olan katı katı karışımları

Detaylı

Ayırma ve Đzolasyon Teknikleri : Ekstraksiyon

Ayırma ve Đzolasyon Teknikleri : Ekstraksiyon 3. Deney Ayırma ve Đzolasyon Teknikleri : Ekstraksiyon Sentezlerde istenen ürünü yan ürünlerden, fazla miktardaki veya tepkimeye girmemiş başlangıç bileşiklerinden, safsızlıklardan ve çözeltiden ayırmak

Detaylı

içinde soğukta az, sıcakta çok çözünmesi esasına dayanan bir fiziksel saflaştırma yöntemidir.

içinde soğukta az, sıcakta çok çözünmesi esasına dayanan bir fiziksel saflaştırma yöntemidir. Organik reaksiyonlar sonucunda elde edilen katı organik bileşikler genellikle saf değildirler. Safsızlık içeren bu organik kimyasal bileşiklerin saflaştırılması genellikle uygun çözücü veya çözücü karışımlarından

Detaylı

Şekil 1. Normal damıtma düzeneği. 2-Muntazam bir kaynama sağlamak için cam balonun içine kaynama taşı atılmalıdır.

Şekil 1. Normal damıtma düzeneği. 2-Muntazam bir kaynama sağlamak için cam balonun içine kaynama taşı atılmalıdır. 1.Normal Damıtma Karışımı meydana getiren sıvıların kaynama noktaları arasındaki fark büyükse normal damıtma yapılır. Bu işlem yapılırken, normal bir balon ve onun damıtma başlığı kullanılır. Aşağıdaki

Detaylı

ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ORGANİK KİMYA LABORATUVARI DENEY 5: YENİDEN KRİSTALLENDİRME DENEYİ

ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ORGANİK KİMYA LABORATUVARI DENEY 5: YENİDEN KRİSTALLENDİRME DENEYİ ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ORGANİK KİMYA LABORATUVARI DENEY 5: YENİDEN KRİSTALLENDİRME DENEYİ TEORİ : Organik deneyler sonucunda genellikle elde edilen ürün,

Detaylı

KRİSTALLENDİRME, ORGANİK ÇÖZÜCÜLERİN UZAKLAŞTIRILMASI VE EKSTRAKSİYON

KRİSTALLENDİRME, ORGANİK ÇÖZÜCÜLERİN UZAKLAŞTIRILMASI VE EKSTRAKSİYON 1 2 KRİSTALLENDİRME, ORGANİK ÇÖZÜCÜLERİN UZAKLAŞTIRILMASI VE EKSTRAKSİYON Kristallendirme Kristallendirme işlemi, saf olmayan ve oda sıcaklığında katı olan bileşiklerin saflaştırılmasında kullanılan bir

Detaylı

KROMOTOGRAFİK YÖNTEMLER

KROMOTOGRAFİK YÖNTEMLER KROMOTOGRAFİK YÖNTEMLER A. METODUN ÖZETİ Kromatografi, bir karışımda bulunan maddelerin, biri sabit diğeri hareketli faz olmak üzere birbirleriyle karışmayan iki fazlı bir sistemde ayrılması ve saflaştırılması

Detaylı

2. Deney Bir Karışımın Bileşenlerini Ayırma, Saflaştırma, ve Belirleme

2. Deney Bir Karışımın Bileşenlerini Ayırma, Saflaştırma, ve Belirleme 2. Deney Bir Karışımın Bileşenlerini Ayırma, Saflaştırma, ve Belirleme Doğal ya da sentetik maddelerin çoğu karışım halindedir. Çoğu saf olarak evlerde kullandığımız kimyasallar bile bir miktar kirlilik

Detaylı

Laboratuvara Giriş. Adnan Menderes Üniversitesi Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü TBT 109 Muavviz Ayvaz (Yrd. Doç. Dr.)

Laboratuvara Giriş. Adnan Menderes Üniversitesi Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü TBT 109 Muavviz Ayvaz (Yrd. Doç. Dr.) Laboratuvara Giriş Adnan Menderes Üniversitesi Tarımsal Biyoteknoloji TBT 109 Muavviz Ayvaz (Yrd. Doç. Dr.) 6. Hafta (24.10.2013) Derslik B301 1 BİLİMSEL YÖNTEM ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Problem Tespiti

Detaylı

Deney No: 1 Karışımların Ayrılması (Dekantasyon ve Süzme)

Deney No: 1 Karışımların Ayrılması (Dekantasyon ve Süzme) Deney No: 1 Karışımların Ayrılması (Dekantasyon ve Süzme) Teori: Kimya laboratuarlarında karışımların ayrılması gerekebilir. Ayrılacak maddelerin özelliklerine bağlı olarak amaca uygun değişik ayırma yöntemleri

Detaylı

KARIŞIMLARIN AYRIŞTIRILMASI

KARIŞIMLARIN AYRIŞTIRILMASI KARIŞIMLARIN AYRIŞTIRILMASI Birden fazla maddenin kimyasal özellikleri değişmeyecek şekilde istenilen oranda bir araya getirilmesiyle oluşan madde topluluğuna karışım denir. KARIŞIMLARIN AYRIŞTIRILMASI

Detaylı

Fiziksel ve Kimyasal Değişmeler

Fiziksel ve Kimyasal Değişmeler Fiziksel ve Kimyasal Değişmeler MADDEDEKİ DEĞİŞMELER: 1. Fiziksel Değişme (Olay): Maddenin dış yapısını (renk, tat, koku, saydamlık, iletkenlik, çözünürlük ) ilgilendiren özelliklerine fiziksel özellikler

Detaylı

Sıvılardan ekstraksiyon:

Sıvılardan ekstraksiyon: Sıvılardan ekstraksiyon: Sıvı haldeki bir karışımdan bir maddenin, bu maddenin içinde bulunduğu çözücü ile karışmayan ve bu maddeyi çözen bir başka çözücü ile çalkalanarak ilgili maddenin ikinci çözücüye

Detaylı

DENEY 2 GRĐGNARD REAKSĐYONU ile TRĐFENĐLMETHANOL SENTEZĐ. Genel Bilgiler

DENEY 2 GRĐGNARD REAKSĐYONU ile TRĐFENĐLMETHANOL SENTEZĐ. Genel Bilgiler DENEY 2 GRĐGNARD REAKSĐYONU ile TRĐFENĐLMETHANOL SENTEZĐ Genel Bilgiler 1900 yılında Fransız kimyacı Victor Grignard organomagnezyum halojenürleri keşfetti. Grignard 1912 yılında Nobel ödülü aldı ve bu

Detaylı

KARIŞIM: İki yada daha fazla maddenin istenilen oranda, fiziksel olarak bir araya getirilmesi sonucu oluşturduğu maddeler topluluğuna denir.

KARIŞIM: İki yada daha fazla maddenin istenilen oranda, fiziksel olarak bir araya getirilmesi sonucu oluşturduğu maddeler topluluğuna denir. KARIŞIM: İki yada daha fazla maddenin istenilen oranda, fiziksel olarak bir araya getirilmesi sonucu oluşturduğu maddeler topluluğuna denir. KARIŞIMLARIN ÖZELLİKLERİ: 1.Yapılarında iki yada daha fazla

Detaylı

DENEY 3. MADDENİN ÜÇ HALİ: NİTEL VE NİCEL GÖZLEMLER Sıcaklık ilişkileri

DENEY 3. MADDENİN ÜÇ HALİ: NİTEL VE NİCEL GÖZLEMLER Sıcaklık ilişkileri DENEY 3 MADDENİN ÜÇ HALİ: NİTEL VE NİCEL GÖZLEMLER Sıcaklık ilişkileri AMAÇ: Maddelerin üç halinin nitel ve nicel gözlemlerle incelenerek maddenin sıcaklık ile davranımını incelemek. TEORİ Hal değişimi,

Detaylı

ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ

ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ 2013 S A M S U N ASİT-BAZ EKSTRAKSİYONLARI TEORİ Ekstraksiyon, organik bileşikleri ayırmak için oldukça yaygın kullanılan bir metotdur. Ekstraksiyon, sıvı-sıvı

Detaylı

EVDE BİYOTEKNOLOJİ. Yrd. Doç. Dr. Hüseyin UYSAL Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 4. Ders

EVDE BİYOTEKNOLOJİ. Yrd. Doç. Dr. Hüseyin UYSAL Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 4. Ders EVDE BİYOTEKNOLOJİ Yrd. Doç. Dr. Hüseyin UYSAL Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü 4. Ders Laboratuar Malzemeleri ve Evde Kullanılabilecek Alternatifleri Beher Katı

Detaylı

A- LABORATUAR MALZEMELERİ

A- LABORATUAR MALZEMELERİ 1- Cam Aktarma ve Ölçüm Kapları: DENEY 1 A- LABORATUAR MALZEMELERİ 2- Porselen Malzemeler 3- Metal Malzemeler B- KARIŞIMLAR - BİLEŞİKLER Nitel Gözlemler, Faz Ayırımları, Isısal Bozunma AMAÇ: Karışım ve

Detaylı

HACETTEPE ÜNĐVERSĐTESĐ ÖĞRETĐM TEKNOLOJĐLERĐ VE MATERYAL GELĐŞTĐRME KONU ANLATIMI. Hazırlayan: Hale Sümerkan. Dersin Sorumlusu: Prof. Dr.

HACETTEPE ÜNĐVERSĐTESĐ ÖĞRETĐM TEKNOLOJĐLERĐ VE MATERYAL GELĐŞTĐRME KONU ANLATIMI. Hazırlayan: Hale Sümerkan. Dersin Sorumlusu: Prof. Dr. HACETTEPE ÜNĐVERSĐTESĐ ÖĞRETĐM TEKNOLOJĐLERĐ VE MATERYAL GELĐŞTĐRME KONU ANLATIMI Hazırlayan: Hale Sümerkan Dersin Sorumlusu: Prof. Dr.Đnci Morgil ANKARA 2008 ÇÖZELTĐLER Çözeltiler, iki ya da daha fazla

Detaylı

ELEKTRİKLENME YOLUYLA AYIRMA Saç, pul biber gibi bazı maddeler elektrik yüküyle yüklenmiş maddeler tarafından çekilirler.

ELEKTRİKLENME YOLUYLA AYIRMA Saç, pul biber gibi bazı maddeler elektrik yüküyle yüklenmiş maddeler tarafından çekilirler. LALE GÜNDOĞDU ELEKTRİKLENME YOLUYLA AYIRMA Saç, pul biber gibi bazı maddeler elektrik yüküyle yüklenmiş maddeler tarafından çekilirler. DENEYİN YAPILIŞI Şekildeki gibi bir kaba, kuru yemek tuzu ve kuru

Detaylı

KROMATOGRAFİ METODU. Kromatografi işlemi FOTOSENTETİK PİGMENTLERİN İNCE TABAKA KROMATOGRAFİSİ İLE AYRIŞTIRILMASI

KROMATOGRAFİ METODU. Kromatografi işlemi FOTOSENTETİK PİGMENTLERİN İNCE TABAKA KROMATOGRAFİSİ İLE AYRIŞTIRILMASI KROMATOGRAFİ METODU FOTOSENTETİK PİGMENTLERİN İNCE TABAKA KROMATOGRAFİSİ İLE AYRIŞTIRILMASI Kromatografi Kromatografi; bir karışımdaki bileşikleri birbirinden ayırmak ve maddeleri saflaştırmak için kullanılan

Detaylı

Örneğin; İki hidrojen (H) uyla, bir oksijen (O) u birleşerek hidrojen ve oksijenden tamamen farklı olan su (H 2

Örneğin; İki hidrojen (H) uyla, bir oksijen (O) u birleşerek hidrojen ve oksijenden tamamen farklı olan su (H 2 On5yirmi5.com Madde ve özellikleri Kütlesi, hacmi ve eylemsizliği olan herşey maddedir. Yayın Tarihi : 21 Ocak 2014 Salı (oluşturma : 2/9/2016) Kütle hacim ve eylemsizlik maddenin ortak özelliklerindendir.çevremizde

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. Serap YILMAZ

Yrd. Doç. Dr. Serap YILMAZ Yrd. Doç. Dr. Serap YILMAZ Cam Tipleri Bazik camlar: Yumuşama sıcaklığı düşük (580 o C) olduğundan bek alevinde yumuşarlar. Ani sıcaklık değişmelerinde kolay çatlarlar. Bazlara karşı dayanıklıdırlar. Volümetrik

Detaylı

KONU-II KARIŞIMLARI AYIRMA YÖNTEMLERİ. Yoğunluk farkından yararlanarak yapılan ayırma işlemleri.

KONU-II KARIŞIMLARI AYIRMA YÖNTEMLERİ. Yoğunluk farkından yararlanarak yapılan ayırma işlemleri. KONU-II KARIŞIMLARI AYIRMA YÖNTEMLERİ I. Tanecik Büyüklüğünden Yararlanarak Yapılan Ayırma İşlemler: Büyüklükleri farklı maddelerin ayrılmasında kullanılan basit yöntemlerdir. 1. AYIKLAMA: Fındık patozdan

Detaylı

KARIŞIMLAR. Karışımların Ayrılması

KARIŞIMLAR. Karışımların Ayrılması KARIŞIMLAR Karışımların Ayrılması Günlük yaşamda kullandığımız eşyaların, giydiğimiz kıyafetlerin, yediğimiz yiyeceklerin, içtiğimiz suyun hepsi birer karışımdır. Nehir, göl, baraj sularını doğal haliyle

Detaylı

ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ORGANİK KİMYA LABORATUVARI

ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ORGANİK KİMYA LABORATUVARI ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ORGANİK KİMYA LABORATUVARI NÜKLEOFİLİK YERDEĞİŞTİRME REAKSİYONU -1 DENEY 4 : S N 1 REAKSİYONU : T- BÜTİL KLORÜRÜN SENTEZİ TEORİ

Detaylı

KARIŞIMLAR. Birden çok maddenin kimyasal bağ oluşturmadan bir arada bulunmasıyla meydana gelen mad-delere karışım denir.

KARIŞIMLAR. Birden çok maddenin kimyasal bağ oluşturmadan bir arada bulunmasıyla meydana gelen mad-delere karışım denir. KARIŞIMLAR Birden çok maddenin kimyasal bağ oluşturmadan bir arada bulunmasıyla meydana gelen mad-delere karışım denir. 1-HETEROJEN KARIŞIMLAR (ADİ KARIŞIMLAR) Karışımı oluşturan maddeler karışımın her

Detaylı

ARAŞTIRMA SEMİNERİ KONU:KRİSTALLEND STALLENDİRME HAZIRLAYAN:ESRA TÜRKT

ARAŞTIRMA SEMİNERİ KONU:KRİSTALLEND STALLENDİRME HAZIRLAYAN:ESRA TÜRKT ARAŞTIRMA SEMİNERİ KONU:KRİSTALLEND STALLENDİRME HAZIRLAYAN:ESRA TÜRKT KİMYA ÖĞRETMENLİĞİ/4RETMENLİĞİİĞİ/4 200610203005 KRİSTALLENDİRME Kristallendirme nedir? Nasıl yapılır? Uygun çözücü nasıl olmalıdır?

Detaylı

5) Çözünürlük(Xg/100gsu)

5) Çözünürlük(Xg/100gsu) 1) I. Havanın sıvılaştırılması II. abrika bacasından çıkan SO 3 gazının H 2 O ile birleşmesi III. Na metalinin suda çözünmesi Yukardaki olaylardan hangilerinde kimyasal değişme gerçekleşir? 4) Kütle 1

Detaylı

6. Aşağıdaki tablodan yararlanarak X maddesinin ne olduğunu (A, B,C? ) ön görünüz.

6. Aşağıdaki tablodan yararlanarak X maddesinin ne olduğunu (A, B,C? ) ön görünüz. 1. Lavosier yasası nedir, açıklayınız. 2. C 2 H 4 + 3O 2 2CO 2 + 2 H 2 O tepkimesine göre 2,0 g etilenin yeterli miktarda oksijenle yanması sonucu oluşan ürünlerin toplam kütlesi nedir, hesaplayınız. 3.

Detaylı

SAF MADDELER SAFİYE TUT

SAF MADDELER SAFİYE TUT SAF MADDELER Tek çeşit maddeden oluşan varlıklara saf madde adı verilir. Bakır tel daha küçük parçalara ayrıldığında hep bakır özelliği gösterir. Demir bir kütle ufalanıp demir tozu haline getirildiğinde

Detaylı

SEZEN DEMİR MADDE DOĞADA KARIŞIK HALDE BULUNUR

SEZEN DEMİR MADDE DOĞADA KARIŞIK HALDE BULUNUR Kütlesi, hacmi ve eylemsizliği olan her şey maddedir. Buna göre kütle hacim ve eylemsizlik maddenin ortak özelliklerindendir. Çevremizde gördüğümüz, hava, su, toprak v.s gibi her şey maddedir. Maddeler

Detaylı

KROMATOGRAFİ. Bir parça kağıt şeridin aşağı hizasından 1 cm kadar yukarısına bir damla siyah mürekkep damlatınız.

KROMATOGRAFİ. Bir parça kağıt şeridin aşağı hizasından 1 cm kadar yukarısına bir damla siyah mürekkep damlatınız. KROMATOGRAFİ Kromatografi, bir karışımda bulunan maddelerin, biri sabit diğeri hareketli faz olmak üzere birbirleriyle karışmayan iki fazlı bir sistemde ayrılması ve saflaştırılması yöntemidir. KROMATOGRAFİ

Detaylı

SAF MADDELER SEZEN DEMİR

SAF MADDELER SEZEN DEMİR SAF MADDELER Maddelerin katı, sıvı ve gazlar olarak gruplandırılabileceğini öğrendiniz. Maddeler bu şekilde fiziksel hallerine göre gruplandırılmış olur. Maddeler başka özelliklerine göre de gruplandırılabilir.

Detaylı

MADDE VE ÖZELLĐKLERĐ. Kimya: Maddelerin iç yapısını özelliklerini ve maddeler arası ilişkileri inceleyip kanunlaştıran pozitif bilim dalıdır.

MADDE VE ÖZELLĐKLERĐ. Kimya: Maddelerin iç yapısını özelliklerini ve maddeler arası ilişkileri inceleyip kanunlaştıran pozitif bilim dalıdır. ÖMER ÇOPUR ÇALIŞMA YAPRAĞI KONU ANLATIMI MADDE VE ÖZELLĐKLERĐ Kimya: Maddelerin iç yapısını özelliklerini ve maddeler arası ilişkileri inceleyip kanunlaştıran pozitif bilim dalıdır. Madde: Kimyanın konusunu

Detaylı

Toprakta Kireç Tayini

Toprakta Kireç Tayini Toprakta Kireç Tayini Toprakta kireç tayininde genellikle kalsimetre düzeneği kullanılır ve % kireç miktarı CaCO 3 cinsinden ifade edilir. Elde edilen veriler doğrultusunda toprakların kireç içeriğine

Detaylı

ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ORGANİK KİMYA LABORATUVARI DENEY 8 : YÜZEY GERİLİMİNİN BELİRLENMESİ

ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ORGANİK KİMYA LABORATUVARI DENEY 8 : YÜZEY GERİLİMİNİN BELİRLENMESİ ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ORGANİK KİMYA LABORATUVARI DENEY 8 : YÜZEY GERİLİMİNİN BELİRLENMESİ DENEYİN AMACI Gazlarda söz konusu olmayan yüzey gerilimi sıvı

Detaylı

ÖĞRETĐM TEKNĐKLERĐ VE MATERYAL GELĐŞTĐRME

ÖĞRETĐM TEKNĐKLERĐ VE MATERYAL GELĐŞTĐRME ÖĞRETĐM TEKNĐKLERĐ VE MATERYAL GELĐŞTĐRME DERS SORUMLUSU: PROF. DR. ĐNCĐ MORGĐL ÖĞRENME ALANI: MADDE VE ÖZELLĐKLERĐ HAZIRLAYAN: Gökçegül DUYGUN 2008 ANKARA KONU ANLATIMI MADDE ve ÖZELLĐKLERĐ MADDE Kütlesi,

Detaylı

ATIKSULARDA FENOLLERİN ANALİZ YÖNTEMİ

ATIKSULARDA FENOLLERİN ANALİZ YÖNTEMİ ATIKSULARDA FENOLLERİN ANALİZ YÖNTEMİ YÖNTEM YÖNTEMİN ESASI VE PRENSİBİ Fenolik maddeler uçucu özellik göstermeyen safsızlıklardan distilasyon işlemiyle ayrılır ve ph 7.9 ± 0.1 de potasyum ferriksiyanür

Detaylı

Çözeltiler. MÜHENDİSLİK KİMYASI DERS NOTLARI Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN. Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi 2006

Çözeltiler. MÜHENDİSLİK KİMYASI DERS NOTLARI Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN. Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi 2006 Çözeltiler Çözelti, iki veya daha fazla maddenin homojen bir karışımı olup, en az iki bileşenden oluşur. Bileşenlerden biri çözücü, diğeri ise çözünendir. MÜHENDİSLİK KİMYASI DERS NOTLARI Yrd. Doç. Dr.

Detaylı

HACETTEPE ÜNĐVERSĐTESĐ EĞĐTĐM FAKÜLTESĐ KĐMYA EĞĐTĐMĐ ANABĐLĐM DALI

HACETTEPE ÜNĐVERSĐTESĐ EĞĐTĐM FAKÜLTESĐ KĐMYA EĞĐTĐMĐ ANABĐLĐM DALI HACETTEPE ÜNĐVERSĐTESĐ EĞĐTĐM FAKÜLTESĐ KĐMYA EĞĐTĐMĐ ANABĐLĐM DALI ÖĞRETĐMDE MATERYAL GELĐŞTĐRME DERSĐ KONU: MADDE KONU ANLATIMLI ÇALIŞMA YAPRAĞI DEĞERLENDĐRME ÇALIŞMA YAPRAĞI ÇÖZÜMLÜ ÇALIŞMA YAPRAĞI

Detaylı

Maddelerin Sınıflandırılması. Yrd. Doç. Dr. H. Hasan YOLCU

Maddelerin Sınıflandırılması. Yrd. Doç. Dr. H. Hasan YOLCU Maddelerin Sınıflandırılması Yrd. Doç. Dr. H. Hasan YOLCU Maddelerin Sınıflandırılması Madde Evet Saf Madde Sabit bir bileşimi varmı. Kimyasal formülle belirtilemiliyor mu? Hayır Karışım Element Bileşik

Detaylı

GENEL KİMYA. Yrd.Doç.Dr. Tuba YETİM

GENEL KİMYA. Yrd.Doç.Dr. Tuba YETİM GENEL KİMYA ÇÖZELTİLER Homojen karışımlara çözelti denir. Çözelti bileşiminin ve özelliklerinin çözeltinin her yerinde aynı olması sebebiyle çözelti, «homojen» olarak nitelendirilir. Çözeltinin değişen

Detaylı

Ayrıştırma ve Saflaştırma

Ayrıştırma ve Saflaştırma Ayrıştırma ve Saflaştırma Ayrıştırma Saflaştırma nin Sınıflandırılması Yöntemin temeli boyut kütle ve yoğunluk kompleks durumu fiziksel durum (faz) değişimi kimyasal durum değişimi fazlar arasında dağılım

Detaylı

KATI ATIK ÖRNEKLERİNDE TOPLAM FOSFOR ANALİZ YÖNTEMİ

KATI ATIK ÖRNEKLERİNDE TOPLAM FOSFOR ANALİZ YÖNTEMİ S a y f a 1 KATI ATIK ÖRNEKLERİNDE TOPLAM FOSFOR ANALİZ YÖNTEMİ YÖNTEM YÖNTEMİN ESASI VE PRENSİPLERİ Metot uygulanırken, örnekte bulunan tüm fosforlar, perklorik asitle parçalama işleminden geçirilerek

Detaylı

NÜKLEOFİLİK YERDEĞİŞTİRME REAKSİYONLARI

NÜKLEOFİLİK YERDEĞİŞTİRME REAKSİYONLARI NÜKLEOFİLİK YERDEĞİŞTİRME REAKSİYONLARI NEGATİF BİR İYON VEYA PAYLAŞILMAMIŞ ELEKTRON ÇİFTİ BULUNAN NÖTRAL BİR MOLEKÜL OLARAK BİLİNEN NÜKLEOFİL, ORGANİK BİR SUBSTRATTAN AYRILAN GRUBUN YERİNİ ALIR. NÜKLEOFİLİK

Detaylı

Fiziksel özellikleri her yerde aynı olan (homojen) karışımlara çözelti denir. Bir çözeltiyi oluşturan her bir maddeye çözeltinin bileşenleri denir.

Fiziksel özellikleri her yerde aynı olan (homojen) karışımlara çözelti denir. Bir çözeltiyi oluşturan her bir maddeye çözeltinin bileşenleri denir. GENEL KİMYA 1 LABORATUARI ÇALIŞMA NOTLARI DENEY: 8 ÇÖZELTİLER Dr. Bahadır KESKİN, 2011 @ YTÜ Fiziksel özellikleri her yerde aynı olan (homojen) karışımlara çözelti denir. Bir çözeltiyi oluşturan her bir

Detaylı

Bu metotta, toprak bir miktar su ile karıştırılarak süspansiyon hâline getirilir.

Bu metotta, toprak bir miktar su ile karıştırılarak süspansiyon hâline getirilir. Bouyoucos Hidrometre Yöntemi Bu metotta, toprak bir miktar su ile karıştırılarak süspansiyon hâline getirilir. Süspansiyonun hazırlanmasından sonra topraktaki her bir fraksiyon için belirli bir süre beklendikten

Detaylı

4. SINIF KİMYA KONU ANLATIMI MADDE NEDİR?

4. SINIF KİMYA KONU ANLATIMI MADDE NEDİR? 4. SINIF KİMYA KONU ANLATIMI MADDE NEDİR? Kütlesi, hacmi ve eylemsizliği olan herşey maddedir. Buna göre kütle hacim ve eylemsizlik maddenin ortak özelliklerindendir. Çevremizde gördüğümüz, hava, su, toprak

Detaylı

LABORATUVAR HİZMETLERİ

LABORATUVAR HİZMETLERİ T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI LABORATUVAR HİZMETLERİ KARIŞIMLARI AYIRMA Ankara, 2015 Bu modül, mesleki ve teknik eğitim okul/kurumlarında uygulanan Çerçeve Öğretim Programlarında yer alan yeterlikleri kazandırmaya

Detaylı

5. GRUP KATYONLAR (Alkali grubu)

5. GRUP KATYONLAR (Alkali grubu) 5. GRUP KATYONLAR (Alkali grubu) Mg +2 Na + K + Li + Bu gruptaki katyonların hepsini çöktürebilen ortak bir reaktif yoktur. Na, K ve Li alkali metaller grubunun üyeleridir. NH 4 da bileşikleri alkali metal

Detaylı

Gıdalarda Tuz Analizi

Gıdalarda Tuz Analizi Gıdalarda Tuz Analizi 01. Peynir ve Tereyaında Tuz Analizi 01.01. Yöntemin Prensibi 01.02. Kullanılan Kimyasallar 01.03. Deneyin Yapılıı 01.04. Hesaplamalar 01.05. Kullanılan Malzemeler 02. Et ve Et Ürünlerinde

Detaylı

ÇÖZÜNMÜŞ OKSİJEN TAYİNİ

ÇÖZÜNMÜŞ OKSİJEN TAYİNİ ÇEVRE KİMYASI LABORATUVARI ÇÖZÜNMÜŞ OKSİJEN TAYİNİ 1. GENEL BİLGİLER Doğal sular ve atıksulardaki çözünmüş oksijen (ÇO) seviyeleri su ortamındaki fiziksel, kimyasal ve biyokimyasal aktivitelere bağımlıdır.

Detaylı

İNCE TABAKA KROMATOGRAFİSİ

İNCE TABAKA KROMATOGRAFİSİ İNCE TABAKA KROMATOGRAFİSİ 1 İnce tabaka kromatografisi, bir katı-sıvı adsorpsiyon kromatografisidir. Bu yöntemde sâbit faz, çeşitli boyutlardaki cam plakalar üzerine, ince bir tabaka halinde sıvanmış

Detaylı

TURUNCU RENGĐN DANSI NASIL OLUR?

TURUNCU RENGĐN DANSI NASIL OLUR? KĐMYA EĞĐE ĞĐTĐM M SEMĐNER NERĐ PROF. DR. ĐNCĐ MORGĐL TURUNCU RENGĐN DANSI NASIL OLUR? HAZIRLAYAN: GÜLÇĐN YALLI KONU: ÇÖZELTĐLER KONU BAŞLIĞI: TURUNCU RENGĐN DANSI NASIL OLUR? ÇÖZELTĐLER Fiziksel özellikleri

Detaylı

SAF MADDE VE KARIŞIMLAR

SAF MADDE VE KARIŞIMLAR Bazı maddeler tek çeşit maddeden oluşur, yapısında kendinden başka madde içermez. Böyle maddelere saf madde denir. Örneğin tuzun yapısında sadece tuz maddesi bulunur, tuzun en küçük parçası yine tuzdur.

Detaylı

TANEN ELDE EDİLİŞİ TANNIC ACİD ( BP 1968 ) BAZI ETKEN BİLEŞİKLERİ TANIMA REAKSİYONLARI

TANEN ELDE EDİLİŞİ TANNIC ACİD ( BP 1968 ) BAZI ETKEN BİLEŞİKLERİ TANIMA REAKSİYONLARI TANEN ELDE EDİLİŞİ TANNIC ACİD ( BP 1968 ) BAZI ETKEN BİLEŞİKLERİ TANIMA REAKSİYONLARI TANENLER, BİTKİLERDE BULUNAN POLİFENOLİK YAPIDAKİ SU, ETANOL VE ASETONDA ERİYEN; ETER, KLOROFORM GİBİ LİPOFİLİK ÇÖZÜCÜLERDE

Detaylı

ÇÖZELTİ HAZIRLAMA. Kimyasal analizin temel kavramlarından olan çözeltinin anlamı, hazırlanışı ve kullanılışının öğrenilmesidir.

ÇÖZELTİ HAZIRLAMA. Kimyasal analizin temel kavramlarından olan çözeltinin anlamı, hazırlanışı ve kullanılışının öğrenilmesidir. 1. DENEYİN AMACI ÇÖZELTİ HAZIRLAMA Kimyasal analizin temel kavramlarından olan çözeltinin anlamı, hazırlanışı ve kullanılışının öğrenilmesidir. 2. DENEYİN ANLAM VE ÖNEMİ Bir kimyasal bileşikte veya karışımda

Detaylı

GENEL KİMYA 101 ÖDEV 3

GENEL KİMYA 101 ÖDEV 3 TOBB EKONOMİ VE TEKNOLOJİ ÜNİVERSİTESİ-27 Kasım 2013 Bütün Şubeler GENEL KİMYA 101 ÖDEV 3 ÖNEMLİ! Ödev Teslim Tarihi: 6 Aralık 2013 Soru 1-5 arasında 2 soru Soru 6-10 arasında 2 soru Soru 11-15 arasında

Detaylı

KARIŞIMLARIN AYRILMASI

KARIŞIMLARIN AYRILMASI KARIŞIMLARIN AYRILMASI A)KARIŞIMDAKİ BİLEŞENLERİN TANECİKLERİNİN BOYUT FARKINDAN YARARLANARAK AYIRMA YÖNTEMLERİ 1)ELEME 2)SÜZME 3)AYIKLAMA 4)DİYALİZ B) KARIŞIMDAKİ BİLEŞENLERİN YOĞUNLUKLARI FARKINDAN YARARLANARAK

Detaylı

KYM411 AYIRMA ĠġLEMLERĠ SIVI-SIVI EKSTRAKSİYONU. Prof.Dr.Hasip Yeniova

KYM411 AYIRMA ĠġLEMLERĠ SIVI-SIVI EKSTRAKSİYONU. Prof.Dr.Hasip Yeniova KYM411 AYIRMA ĠġLEMLERĠ SIVI-SIVI EKSTRAKSİYONU Prof.Dr.Hasip Yeniova AYIRMA ĠġLEMLERĠ Fiziksel Ayırma iģlemleri Dekantasyon,Filtrasyon vd BuharlaĢtırma Tek Kademeli, Çok Kademeli Distilasyon Basit, Azeotropik,

Detaylı

YÜKSEK PERFORMANSLI SIVI KROMATOGRAFİSİ (YPSK) HIGH-PERFORMANCE LIQUID CHROMATOGRAPHY (HPLC)

YÜKSEK PERFORMANSLI SIVI KROMATOGRAFİSİ (YPSK) HIGH-PERFORMANCE LIQUID CHROMATOGRAPHY (HPLC) YÜKSEK PERFORMANSLI SIVI KROMATOGRAFİSİ (YPSK) HIGH-PERFORMANCE LIQUID CHROMATOGRAPHY (HPLC) 1 Kromatografi nedir? Kromatografi, karışımlardaki çeşitli maddeleri birbirinden ayırmaya ve böylece kalitatif

Detaylı

ÇÖZELTİLERİN KOLİGATİF ÖZELLİKLERİ

ÇÖZELTİLERİN KOLİGATİF ÖZELLİKLERİ ÇÖZELTİLERİN KOLİGATİF ÖZELLİKLERİ Çözeltilerin sadece derişimine bağlı olarak değişen özelliklerine koligatif özellikler denir. Buhar basıncı düşmesi, Kaynama noktası yükselmesi, Donma noktası azalması

Detaylı

ÇÖZELTİLERDE YÜZDELİK İFADELER. Ağırlıkça yüzde (% w/w)

ÇÖZELTİLERDE YÜZDELİK İFADELER. Ağırlıkça yüzde (% w/w) ÇÖZELTİ HAZIRLAMA İki veya daha çok maddenin çıplak gözle veya optik araçlarla yan yana fark edilememesi ve mekanik yollarla ayrılamaması sonucu oluşturdukları karışıma çözelti adı verilir. Anorganik kimyada,

Detaylı

Biyolojik Örneklerde İlaç Analizi ECZ 344/9. Ders Prof.Dr. Dilek AK ÖRNEKLERİN SAKLANMASI VE DİĞER KONULAR

Biyolojik Örneklerde İlaç Analizi ECZ 344/9. Ders Prof.Dr. Dilek AK ÖRNEKLERİN SAKLANMASI VE DİĞER KONULAR 1 Biyolojik Örneklerde İlaç Analizi ECZ 344/9. Ders 29.05.2014 Prof.Dr. Dilek AK ÖRNEKLERİN SAKLANMASI VE DİĞER KONULAR Örneklerin Saklanması 2 Analizi yapan kişiden, örnek içinde ne ve ne kadar olduğunu

Detaylı

BENZENİN NİTROLANMASINDA GRAFİTİN KATALİZÖR OLARAK ETKİSİNİN ARAŞTIRILMASI

BENZENİN NİTROLANMASINDA GRAFİTİN KATALİZÖR OLARAK ETKİSİNİN ARAŞTIRILMASI BENZENİN NİTROLANMASINDA GRAFİTİN KATALİZÖR OLARAK ETKİSİNİN ARAŞTIRILMASI AMACIMIZ: Günümüz kimya endüstrisinde ideal katalizörler ekonomik olan, bol bulunan, geri kazanılan ve tepkime mekanizmasında

Detaylı

Nikotin Kokain Morfin

Nikotin Kokain Morfin 5. Deney Doğal Ürünlerin Ekstraksiyonu (Çekme) ve Đzole Edilmesi: Kafein, Eugenol ve Karoten Genel Prensipler Kafein çayda, kahvede, kolada ve muhtelif diğer bitkilerde bulunan bir alkaloiddir. Hafif uyarıcıdır

Detaylı

Çözelti iki veya daha fazla maddenin birbiri içerisinde homojen. olarak dağılmasından oluşan sistemlere denir.

Çözelti iki veya daha fazla maddenin birbiri içerisinde homojen. olarak dağılmasından oluşan sistemlere denir. 3. ÇÖZELTİLER VE ÇÖZELTİ KONSANTRASYONLARI Çözelti: Homojen karışımlardır. Çözelti iki veya daha fazla maddenin birbiri içerisinde homojen olarak dağılmasından oluşan sistemlere denir. Çözelti derişimi

Detaylı

SIVILAR VE ÖZELLİKLERİ

SIVILAR VE ÖZELLİKLERİ SIVILAR VE ÖZELLİKLERİ Sıcaklık düşürüldükçe kinetik enerjileri azalan gaz molekülleri sıvı hale geçer. Sıvı haldeki tanecikler birbirine temas edecek kadar yakın olduğundan aralarındaki çekim kuvvetleri

Detaylı

Birden çok maddenin kimyasal bağ oluşturmadan bir arada bulunmasıyla meydana gelen maddelere karışım denir.

Birden çok maddenin kimyasal bağ oluşturmadan bir arada bulunmasıyla meydana gelen maddelere karışım denir. Anahtar Kavramlar Çözelti çözücü çözünen homojen hetorojen derişik seyreltik Birden çok maddenin kimyasal bağ oluşturmadan bir arada bulunmasıyla meydana gelen maddelere karışım denir. Solduğumuz hava;

Detaylı

SAF MADDE VE KARIŞIMLAR

SAF MADDE VE KARIŞIMLAR Bahri Yılmaz SAF MADDE VE KARIŞIMLAR Saf Madde Bazı maddeler tek çeşit maddeden oluşur, yapısında kendinden başka içermez. Bu tür maddelere saf madde denir. Örneğin, tuzun yapısında sadece tuz maddesi

Detaylı

GENEL KİMYA. Dr. Öğr. Üyesi Yakup Güneş Temel Eğitim Bölümü Sınıf Eğitimi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi

GENEL KİMYA. Dr. Öğr. Üyesi Yakup Güneş Temel Eğitim Bölümü Sınıf Eğitimi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi GENEL KİMYA Dr. Öğr. Üyesi Yakup Güneş Temel Eğitim Bölümü Sınıf Eğitimi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Kimya Nedir? Kimya, evrendeki bütün maddelerin doğasını ve davranışını inceleyen ve böylelikle elde

Detaylı

Adsorpsiyon. Kimyasal Temel İşlemler

Adsorpsiyon. Kimyasal Temel İşlemler Adsorpsiyon Kimyasal Temel İşlemler Adsorpsiyon Adsorbsiyon, malzeme(lerin) derişiminin ara yüzeyde (katı yüzeyinde) yığın derişimine göre artışı şeklinde tanımlanabilir. Adsorpsiyon yüzeyde tutunma olarak

Detaylı

Aspirinin sentezinde kullanılan asetanhidrit maddeleri uyuşturucu yapımında kullanılan

Aspirinin sentezinde kullanılan asetanhidrit maddeleri uyuşturucu yapımında kullanılan PROJENİN AMACI: Aspirinin sentezinde kullanılan asetanhidrit maddeleri uyuşturucu yapımında kullanılan maddelerden bir tanesi olması ve ancak özel izinlerle temin edilebilir olması nedeniyle bu maddeyle

Detaylı

HPLC ile Elma Suyunda HMF Analizi

HPLC ile Elma Suyunda HMF Analizi UYGULAMA NOTU Yüksek Performanslı Sıvı Kromatografi L019 HPLC ile Elma Suyunda HMF Analizi HAZIRLAYANLAR Kim. Akın Osanmaz ve Uzm. Kim. Ozan Halisçelik Ant Teknik Cihazlar Ltd. Şti. KONU: Elma suyu numunelerinde,

Detaylı

MİKROBİYOLOJİ LABORATUARINDA SIK KULLANILAN BAZI BESİYERLERİNİN HAZIRLANMASI VE MUHAFAZASI

MİKROBİYOLOJİ LABORATUARINDA SIK KULLANILAN BAZI BESİYERLERİNİN HAZIRLANMASI VE MUHAFAZASI MİKROBİYOLOJİ LABORATUARINDA SIK KULLANILAN BAZI BESİYERLERİNİN HAZIRLANMASI VE MUHAFAZASI Çevre Mühendisliği Laboratuarlarında yaptığımız mikrobiyolojik deneylerde en çok buyyon ve jeloz besiyerlerini

Detaylı

amonyak primer amin sekonder amin tersiyer amin

amonyak primer amin sekonder amin tersiyer amin DENEY 9-Bölüm 1 AMĐNLE VE DĐAZONYUM BĐLEŞĐKLEĐ Genel Prensipler Aminler amonyak üzerindeki hidrojenlerin organik gruplar ile değiştirilmesi sonucu türetilen organik bazlardır. Değiştirilen hidrojenlerin

Detaylı

MADDENİN HALLERİ VE TANECİKLİ YAPI

MADDENİN HALLERİ VE TANECİKLİ YAPI MADDENİN HALLERİ VE TANECİKLİ YAPI MADDE BİLGİSİ Kütlesi hacmi ve eylemsizliği olan her şeye madde denir. Maddenin şekil almış haline cisim denir. Cam bir madde iken cam bardak bir cisimdir. Maddeler doğada

Detaylı

ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ KİMYA MÜH. BÖLÜMÜ KML I LAB. ÜÇLÜ NOKTA SAPTANMASI DENEY FÖYÜ

ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ KİMYA MÜH. BÖLÜMÜ KML I LAB. ÜÇLÜ NOKTA SAPTANMASI DENEY FÖYÜ AMAÇ ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ KİMYA MÜH. BÖLÜMÜ KML I LAB. ÜÇLÜ NOKTA SAPTANMASI DENEY FÖYÜ Çalışmanın amacı üç bileşenli sistemlerin incelenmesi ve bu sistemler için sıvı-sıvı faz diyagramlarının oluşturulmasıdır.

Detaylı

HEDEF VE DAVRANIŞLAR:

HEDEF VE DAVRANIŞLAR: HEDEF VE DAVRANIŞLAR: 1) Çözünürlük konusuna giriş yapılır ve günlük hayattan örnekler vererek anlaşılmasının sağlanır. 2) Çözünürlüğe etki eden faktörlerin anlatılır ve örneklerle pekiştirilir. 3) Çözünürlüğe

Detaylı

Karışımların Ayrılması

Karışımların Ayrılması Serüveni Karışımların Ayrılması SORU ÇÖZÜMÜ HETEROJEN KARIŞIMLAR Heterojen Karışımlar: Her noktasında aynı özelliği göstermeyen içindeki taneciklerin ayırt edilebildiği karışımlar. SÜSPANSİYON KATI- SIVI

Detaylı

EYVAH ŞEKERĐM KAYBOLDU!!!!! 9. SINIF 4. ÜNĐTE KARIŞIMLAR

EYVAH ŞEKERĐM KAYBOLDU!!!!! 9. SINIF 4. ÜNĐTE KARIŞIMLAR EYVAH ŞEKERĐM KAYBOLDU!!!!! 9. SINIF 4. ÜNĐTE KARIŞIMLAR KĐMYA ĐLE ĐLĐŞKĐSĐ ve GÜNLÜK HAYATLA ĐLĐŞKĐSĐ ŞEKERĐN ÇAYDA YA DA BAŞKA BĐR SIVIDA KARIŞTIRILDIĞINDA KAYBOLMASI, KĐMYADA ÇÖZÜNME OLGUSUYLA AÇIKLANABĐLĐR.

Detaylı

Ekstraksiyon Teknolojisi. 3. Hafta

Ekstraksiyon Teknolojisi. 3. Hafta Ekstraksiyon Teknolojisi 3. Hafta Ekstraksiyon Alkol, su, organik çözücüler kullanılarak bitkisel, hayvansal veya sentetik hammaddelerin saflaştırılması, bileşenlerinin arındırılması ve kararlılığının

Detaylı

YAĞLI TOHUMDAN KATI-SIVI EKSTRAKSİYONU İLE YAĞ ELDESİ DENEYİ

YAĞLI TOHUMDAN KATI-SIVI EKSTRAKSİYONU İLE YAĞ ELDESİ DENEYİ YAĞLI TOHUMDAN KATI-SIVI EKSTRAKSİYONU İLE YAĞ ELDESİ DENEYİ Bursa Teknik Üniversitesi DBMMF Kimya Mühendisliği Bölümü 1 1. Amaç Katı sıvı ekstraksiyon mekanizmasını, katı sıvı ekstraksiyonu prosesinin

Detaylı

KOYULAŞTIRMA VE KOYULAŞTIRMA TESİSLERİ (BUHARLAŞTIRICILAR) PROF. DR. AHMET ÇOLAK PROF. DR. MUSA AYIK

KOYULAŞTIRMA VE KOYULAŞTIRMA TESİSLERİ (BUHARLAŞTIRICILAR) PROF. DR. AHMET ÇOLAK PROF. DR. MUSA AYIK KOYULAŞTIRMA VE KOYULAŞTIRMA TESİSLERİ (BUHARLAŞTIRICILAR) PROF. DR. AHMET ÇOLAK PROF. DR. MUSA AYIK 10. KOYULAŞTIRMA VE KOYULAŞTIRMA TESİSLERİ (BUHARLAŞTIRICILAR) Gıda sanayinde, koyulaştırma yada buharlaştırma

Detaylı

Kütlesi,hacmi,eylemsizliği olan,tanecikli yapıdaki her şeye madde denir. Yer yüzünde gözümüzle görebildiğimiz her şey maddedir.

Kütlesi,hacmi,eylemsizliği olan,tanecikli yapıdaki her şeye madde denir. Yer yüzünde gözümüzle görebildiğimiz her şey maddedir. Madde Tanımı Kütlesi,hacmi,eylemsizliği olan,tanecikli yapıdaki her şeye madde denir. Yer yüzünde gözümüzle görebildiğimiz her şey maddedir. MADDENİN MADDENİN HALLERİ HALLERİ maddenin haller i MADDENİN

Detaylı

MADDE VE ÖZELLİKLERİ. Kimya Konu Tarama Testi-2

MADDE VE ÖZELLİKLERİ. Kimya Konu Tarama Testi-2 MADDE VE ÖZELLİKLERİ Kimya Konu Tarama Testi-2 SORU 1: I. Renk, koku, tat ve uçuculuk tüm maddelerin ortak özelliğidir. II. Özkütle, esneklik katsayısı ve kaynama noktası tüm maddelerin ayırt edici özelliğidir.

Detaylı

MADDE BİLGİSİ II. Tanecikleri arasındaki çekim kuvveti zayıf olan sıvılar, diğer sıvılara göre daha uçucudur.

MADDE BİLGİSİ II. Tanecikleri arasındaki çekim kuvveti zayıf olan sıvılar, diğer sıvılara göre daha uçucudur. MADDE BİLGİSİ II Sıvılar, sıvı olarak bulundukları basınç ve sıcaklık koşullarında buharlaşır ve buharları yoğunlaşır. Sıvı, kapalı bir kapta bulunuyorsa ve sıcaklık sabit ise sıvı buharı, sıvısı ile dengededir.

Detaylı

2013-2014 ÖĞRETİM YILI LABORATUVAR DERSLERİ BAŞLAMA, BİTİŞ VE SINAV TARİHLERİ

2013-2014 ÖĞRETİM YILI LABORATUVAR DERSLERİ BAŞLAMA, BİTİŞ VE SINAV TARİHLERİ AÇIKÖĞRETİM FAKÜLTESİ UZAKTAN EĞİTİM ÖNLİSANS PROGRAMLARI 2013-2014 ÖĞRETİM YILI LABORATUVAR DERSLERİ KAYIT DUYURUSU ÖNEMLİ UYARILAR LABORATUVAR DERSLERİNE KAYIT İŞLEMLERİ 05-09 MAYIS 2014 TARİHLERİ ARASINDA

Detaylı

Erciyes Üniversitesi Gıda Mühendisliği Bölümü Gıda Analizleri ve Teknolojisi Laboratuvar Föyü Sayfa 1

Erciyes Üniversitesi Gıda Mühendisliği Bölümü Gıda Analizleri ve Teknolojisi Laboratuvar Föyü Sayfa 1 LABORATUVAR KURALLARI VE ÇÖZELTİ HAZIRLAMA LABORATUVAR KURALLARI 1. Laboratuvar çalışmaları sırasında elbiselerin özellikle yakıcı ve tehlikeli maddelerden korunması için laboratuara önlükle gelinmelidir.

Detaylı

KARIŞIMLAR AYRILABİLİR Mİ? Nazife ALTIN Bayburt Üniversitesi, Eğitim Fakültesi

KARIŞIMLAR AYRILABİLİR Mİ? Nazife ALTIN Bayburt Üniversitesi, Eğitim Fakültesi KARIŞIMLAR AYRILABİLİR Mİ? Bayburt Üniversitesi, Eğitim Fakültesi www.wordpress.com KARIŞIMLAR AYRILABİLİR Mİ? Bir karışımı oluşturan maddeler, kendi özelliklerini kaybetmezler. Bu nedenle karışımdaki

Detaylı

Erciyes Üniversitesi Gıda Mühendisliği Bölümü Gıda Analizleri ve Teknolojisi Laboratuvar Föyü Sayfa 1

Erciyes Üniversitesi Gıda Mühendisliği Bölümü Gıda Analizleri ve Teknolojisi Laboratuvar Föyü Sayfa 1 1. Genel Bilgiler 100 g örnekte bulunan serbest asitleri nötrleştirmek için harcanan ayarlı baz (sodyum hidroksit veya potasyum hidroksit) çözeltisinin hacminin bulunmasıdır. 2. Asitlik Cinsi Örneklerin

Detaylı

ORGANİK LABORATUVAR TEKNİKLERİ VE TEMEL SPEKTROSKOPİK YÖNTEMLER

ORGANİK LABORATUVAR TEKNİKLERİ VE TEMEL SPEKTROSKOPİK YÖNTEMLER ORGANİK LABORATUVAR TEKNİKLERİ VE TEMEL SPEKTROSKOPİK YÖNTEMLER Doç. Dr. Nilgün YENİL Yrd. Doç. Dr. Kadir AY Yüksek Kimyager Emriye AY Celal Bayar Üniversitesi Yayınları Yayın No: 0001 2011 Celal Bayar

Detaylı

DENEY 8 KARBONHĐDRAT REAKSĐYONLARI. Genel Bilgiler

DENEY 8 KARBONHĐDRAT REAKSĐYONLARI. Genel Bilgiler DENEY 8 KARBONHĐDRAT REAKSĐYONLARI Genel Bilgiler Karbonhidratlar hayvansal ve bitkisel organizmalarda önemli işlevler görürler. Kimyasal olarak karbonhidratlar, polihidroksi-aldehitler (aldozlar), polihidroksi-ketonlar

Detaylı

YouTube:Kimyafull Gülçin Hoca Serüveni DERİŞİM BİRİMLERİ Ppm-ppb SORU ÇÖZÜMLERİ

YouTube:Kimyafull Gülçin Hoca Serüveni DERİŞİM BİRİMLERİ Ppm-ppb SORU ÇÖZÜMLERİ Serüveni DERİŞİM BİRİMLERİ Ppm-ppb SORU ÇÖZÜMLERİ ppm Toplam madde miktarının milyonda 1 birimlik maddesine denir. NOT: 1 kg su = 1 Litre ppm =. 10 6 1 kg çözeltide çözünen maddenin mg olarak kütlesine

Detaylı

KİMYASAL DENGE. AMAÇ Bu deneyin amacı öğrencilerin reaksiyon denge sabitini,k, deneysel olarak bulmalarıdır.

KİMYASAL DENGE. AMAÇ Bu deneyin amacı öğrencilerin reaksiyon denge sabitini,k, deneysel olarak bulmalarıdır. KİMYASAL DENGE AMAÇ Bu deneyin amacı öğrencilerin reaksiyon denge sabitini,k, deneysel olarak bulmalarıdır. TEORİ Bir kimyasal tepkimenin yönü bazı reaksiyonlar için tek bazıları için ise çift yönlüdür.

Detaylı

Sentetik Deterjan ve Sabunun Üretilmesi ve Özellikleri

Sentetik Deterjan ve Sabunun Üretilmesi ve Özellikleri 10. Deney Sentetik Deterjan ve Sabunun Üretilmesi ve Özellikleri Genel Prensipler: Temizleme yeteneğine sahip olan maddelerin tümü deterjan olarak adlandırılırlar. Kullandığımız temizlik maddeleri sabun

Detaylı