KUZEY KIBRIS BELEDİYELERİ İÇİN E-YÖNETİŞİM PROJE TASLAĞI

Transkript

1 KUZEY KIBRIS BELEDİYELERİ İÇİN E-YÖNETİŞİM PROJE TASLAĞI Doküman Revizyon Tarihleri: Doküman Dağıtımı: Belediyeler Birliği

2 İçindekiler 1. Giriş Proje Özeti E-Yönetişim Sistemleri E-Yönetişim Bileşenleri E-Yönetişimin Düzeyleri Yerel Yönetimlerde Mevcut Durum Tespit edilen sorunlar E-Yönetişim Fonksiyonel Mimarisi Yönetim Bilgi Sistemi fonksiyonları Coğrafi Bilgi Sistemi fonksiyonları Kent Bilgi Sistemleri Internet Uygulamaları Karar Destek Uygulamaları Entegrasyon Uygulamaları Bankalar Kamu ile entegrasyon Özel Uygulamalar İşletim Modelleri Merkezi Yapı Modeli Merkezi Model Topoloji Merkezi model tahmini maliyet tablosu Bulut Bilişim Modeli Bulut Bilişim Topoloji Bulut Bilişim Modeli Tahmini Maliyet Tablosu Yerel İşletim Modeli Yerel İşletim Topolojisi Büyük Belediyeler Yerel İşletim Maliyet Tablosu (Nüfusu 15,000 üstü belediyeler) Orta Büyüklük Belediyeler Yerel İşletim Maliyet Tablosu (Nüfusu 7,000-15,000) Küçük Belediyeler Yerel İşletim Maliyet Tablosu Tüm Yerel uygulamalar için maliyet hesabı Modellerin Kıyaslaması...33

3 1. Giriş Kuzey Kıbrıs Belediyeleri n etkin bir biçimde e-yönetişim sistemlerini kullanabilmeleri konusunda Belediyeler Birliği, Belediyeler, Kamu ve Özel kuruluşlar, Sivil Toplum Örgütleri ve AB finansmanlı Second Project nezdinde yürütülen çalışmalar sonucunda bir projelendirme yapılmasına karar verilmiştir. Projelendirmenin amacı, Kıbrıs ın idari ve teknolojik imkânları, kısıtları çerçevesinde olası alternatifleri tespit etmek ve bu alternatiflerin fayda/maliyet analizlerini ortaya koymaktır. Bu sayede belediyeler bu konuda hangi çerçevede hareket etmeleri gerektiği konusunda bir karar oluşturabilecek ve projenin finansmanı için gerekli olan kaynaklar konusunda çalışmalar yapılabilecektir. Projeden beklenen sonuç, Belediyeler, Kamu-Özel Kuruluşlar ve vatandaş arasında daha etkin bir iletişim kurulmasının önünün açılmasıdır. Projenin ilerleyen aşamalarında, sistemin yerleşmesi ile birlikte etkin kayıp-kaçak önleme sistemleri (Ön Ödemeli Sayaçlar, Uzaktan kontrollü sayaçlar, Sayaç otomasyon sistemleri, Mobil İşlemler, Kamera Kontrolü, e-muhtarlık vb.) kurulabilecektir. Proje temel olarak yeni gelişen bilişim teknolojilerinden en üst düzeyde yararlanarak, Kıbrıs yerel yönetimlerini en kısa zamanda daha rekabetçi, tanınmış ve gelirlerini arttırmış bir yapı kurmayı amaçlar. Bu kapsamda farklı uygulama modelleri incelenerek yerel yönetimlere konuyu daha somut bir yapıda sunar ve neler yapılması gerektiğinin çerçevesini belirler.

4 2. Proje Özeti Projenin oluşturulabilmesi için Güçlü, Zayıf yönlerimiz ile çevremizdeki fırsatlar, tehditler konulu saha çalışması ve bunu takiben bir e-yönetişim Çalıştayı düzenlenmiştir. Bu çalıştay sonucunda yapılan değerlendirmeler ve elde edilen tespitler sonucunda belediyelere kurulması gereken e-yönetişim sistemleri hakkında kararlar şekillendirilmiştir. Yapılan çalışmalar sonucunda projenin üç farklı model üzerinde konumlandırılması öngörülmüştür. Bu modeller aşağıdaki gibi listelenmektedir. 1. Belediyeler Birliğinde Bilgi İşlem Merkezi kurularak dileyen belediyelere internet üzerinden e-yönetişim servislerinin (ASP-Uygulama Servis Sağlayıcı modeli)sağlanması. 2. Veri Merkezi (Internet Servis Sağlayıcı) hizmetinin Belediyeler Birliği tarafından belediyeler adına alınması ve bu veri merkezi tarafından internet üzerinden e- Yönetişim servislerinin (Bulut Bilişim Modeli) sağlanması. 3. Belediyelerin kendi e-yönetişim sistemlerini kurması ve diğer belediyelere, bankalara, kamu-özel kurum/kuruluşlara (Yerel Model) entegrasyonu kendilerinin sağlaması. Belediyeler açısından bakıldığında model-3 (Yerel Model) tercih edilmektedir. Halen uygulanmakta olan bu model ile ancak belli başlı belediyeler kısmi sonuçlar elde edebilmişlerdir. Özellikle YBS (Yönetim Bilgi Sistemi) uygulamaları kullanımı açısından bu yapı yeterlidir. Ancak, bu sistemlere ek olarak KBS (Kent Bilgi Sistemi), CBS (Coğrafi Bilgi Sistemi), Internet ve banka uygulamaları devreye girdiğinde yapı karmaşıklaşacak ve idaresi güçleşecektir. Bu husus sadece Kıbrıs a özgün bir konu değildir, bütün dünyada kurum/kuruluşlar e- yönetişim sistemlerini imkanları dâhilinde kendileri yönetmek arzusundadır. Ancak gelişen internet teknolojilerinin sağladığı yüksek performans ve gelişen güvenlik sistemleri bu tür hizmetlerin artık profesyonel merkezler tarafından internet üzerinden sağlanmasına yönelişi hızlandırmıştır. Artık bir bilişimci için internet uygulamasını geliştirmek için sunucu, lisans, vb. gibi yatırımları yapmasına gerek kalmaksızın uygulamaları geliştirebilmesi ve bu uygulamaların yerelde bir yatırım yapılmaksızın belli merkezlerden hizmet vermesi mümkündür. Bu modellerde en önemli handikap olarak görülen kesintisiz hizmet, verilerin güvenliği konusu da Kıbrıs ta yapılan Telekom yatırımları ve sanal sunucu modelleri (Her belediyeye ayrı bilgisayar tahsisi) ile kısa bir süre sonra aşılacaktır. Önerilen üç model de Bölüm 7 de oluşturulan tablo ile güçlü ve zayıf yönleri ile analiz edilmiştir. Bu analizler sonucunda Model-2 nin (Bulut Bilişim) maliyetler açısından en uygun model olduğu ve finansmanının daha etkin sağlanabileceği gözlemlenmiştir. Veri güvenliği ve kesintisiz hizmet endişelerinin aşılabilmesi durumunda etkin bir biçimde uygulama geçilebilir ve bütün belediyeler tek bir kapıdan bütün dünyaya açılarak kazançlarını arttırabilecektir.

5 3. E-Yönetişim Sistemleri E-Yönetişim sistemleri kamunun bilişim kaynaklarını kullanarak daha etkin hizmet almasını ve kurumlar arası etkin bilgi kullanımına, ortak işleyişe imkân sağlar. Kamu hizmetleri açısından bakıldığında göze çarpan e-yönetişim hizmetleri e-belediye, e-devlet, e-sağlık, e- katılım, e-demokrasi, vb. gibi sınıflandırılabilir. Bilgi teknolojilerindeki gelişmeler, ülke, kent ve vatandaşa ait tüm verileri elinde tutan kamu kurumlarının bunları hazırlanacak ara-yüzlerle kolay anlaşılabilir bir şekilde halkın hizmetine sunmasına olanak tanımıştır. E-Yönetişim kavramı ile hizmet kalitesi artmakta, hatalar en aza inmekte ve yöneticilerin kararlar vermesinde yapılacak analizlerle en doğru ve hızlı kararı vermeleri sağlanmaktadır. Bir taraftan vatandaş bilgilendirilip yönetime katkısı sağlanırken diğer taraftan da gelirlerinin ve kayıpların takibi yapılabilmektedir. Bunları başarabilmek ve toplam kalite hedefine ulaşabilmek için oluşan vizyon çerçevesinde yönetimler de kararlı olmalı ve hizmet kalitesinin artırılması için bir dönüşüme hazır olmalıdır. Avrupa ülkeleri ve OECD ülkelerinin çoğu ile karşılaştırıldığında, Kıbrıs ın kuzeyinin e- Yönetişim endeksinin çok düşük olduğu görülmektedir. Kıbrıs gibi gelişmekte olan ülkeler için Dijital Ayrımcılık (Digital Divide) konusunda gelişmiş ülkelere göre durumu hem bir iç sorun hem de dış sorundur. Dijital ayrımcılıkta gelişmiş ülkeler, gelişmekte olan ve gelişmemiş ülkelere göre dijital paylaşımda aslan payını almaktadır. Bu da ülkelerin hem telekomünikasyon, hem de internet alanında ki kaynaklardan daha fazla yararlanamayışına neden olmaktadır. Her iki cephede de e-yönetişim uygulamaları (e-devlet, e-belediye, vb.) tüm ekonomi türlerine (gelişmiş, gelişmekte olan ve geçiş ekonomileri) kendi nüfuslarının mümkün olan en geniş kesimlerine, gelişen küresel bilgi toplumunun faydalarını getirmeye yardımcı olacak güçlü bir araçtır. E-Yönetişimin doğrudan etkileri arasında, yönetim ve kamu operasyonlarında etkin maliyet, kamu ihaleleri, vergi tahsilatı ve gümrük operasyonları gibi alanlarda ciddi oranda tasarruf, ve özellikle daha uzak veya çok yoğun nüfusun yaşamadığı bölgelerde yaşayanlarla daha iyi ve devamlı temas kurulması bulunmaktadır. E-Yönetişimin dolaylı etkileri de daha az öneme sahip değildir ve kamu kararlarında daha fazla şeffaflık ve hesap verebilirlik, yolsuzlukla mücadele için güçlü yöntemler, yerel e- kültürlerin gelişimini teşvik etme becerisi, ve demokrasinin güçlenmesini içermektedir. E-Yönetişimin, gelişmiş piyasa ekonomilerinde yayılmasının ardından artarak gelişmekte olan bir dizi ülkede de bir öncelik haline gelmesinin nedenleri içerisinde yukarda sıralanan hususlar yer almaktadır. Sağlayacağı yararlar ve katkılar göz önüne alındığında ülkeler kaynaklarını bu konu için seferber etmektedir. E-Yönetişimin geliştirilmesi, uygulanması ve desteklenmesi amacıyla dünya genelinde, ekstra insan kaynakları ve enerjiler dahil, önemli kaynaklar seferber edilmektedir. Ancak, sosyal-ekonomik kalkınma ve refahın arttırılması gibi muazzam görevlerle kıyaslandığı zaman, bu tür kaynaklar kısıtlı olduğundan, kaynakların akılcı olarak ve en yüksek başarı şansı ile kullanılması çok önemlidir. Temelde E-Yönetişim uygulamaları aşağıdaki konuları içerir: Merkezi ve yerel yönetim bilgilerine daha fazla erişimi sağlamak;

6 Toplumun yönetimdeki yetkililerle etkileşimini sağlayarak kamu katılımını desteklemek; Merkezi ve yerel yönetimleri, faaliyetlerini daha şeffaf hale getirerek daha hesap verebilir yapmak ve böylece hatalı, kasıtlı işlemleri azaltmak ve Kalkınma fırsatları yaratmak, özellikle kırsalı ve geçmişten beri daha az hizmet alan kesimi faydalandırmak E-Yönetişim sadece daha zengin ülkelerin kullanabildiği bir araç değildir. Aslında internetin yönetimde en yenilikçi şekilde kullanılmasının bazı örnekleri, bilişim teknolojileri, merkezi ve yerel yönetimlerin modernleştirilmesi ve hizmet vermek durumunda oldukları kişilerle daha yakından bağlantı kurmak amacıyla kullanıldığından gelişmekte olan ülkelerde yoğun kullanım görülmektedir E-Yönetişim Bileşenleri E-Yönetişimin bileşenleri aşağıda yer alan Şekil 1 de gösterilmiştir. E-Yönetişim de karşılıklı etkileşim halinde olan bileşenler aşağıda gösterildiği gibi, D2V, D2D, D2N, ve D2İ olarak gruplara ayrılmaktadır. Şekil 1: e-yönetişim bileşenleri 1.2. E-Yönetişimin Düzeyleri E-Yönetişim düzeyleri Şekil 2 de gösterildiği üzere ve Şekil 3 de sınıflandırılan her bir kısmın başarı skalasına göre, en az beş seviyeli olarak sınıflandırılabilir.

7 Kuzey Kıbrıs ın doğasından dolayı, e-yönetişim strateji çalışması merkezi/yerel yönetimin e- Yönetişim seviyesinin değerlendirilmesi temelinde gerçekleştirilmiştir. Bu e-yönetişim belediye hizmetleri ve kamu dairelerinin sağladığı hizmetlerin durumun tespit etme amacındadır. Uluslararası Ulusal Bölgesel Federatif Yerel Şekil 2: E-Yönetişim Düzeyleri Katılımcı İşlem düzeyinde Kapsamlı Gelişen Başlangıç düzeyi Şekil 3: E-Yönetişimin başarım aşamaları 1. Seviye: Başlangıç seviyesi AB ülkeleri içerisinde bu seviyede uygulama kalmadığından, yeni yapılan taramalarda kullanılmamaktadır. Temel olarak kurumlar internet hizmetini sağlamamaktadır, uygulamalar kurumsal amaçlı olarak gerçekleştirilmektedir. 2. Seviye: Gelişen bilgi hizmetleri Dairelerin web siteleri, kamu politikaları, yönetim, yasalar, tüzükler, ilgili belgeler ve sağlanan devlet hizmeti türleri hakkında bilgi verir. Bu web sitelerinde; dairelere ve yönetimdeki diğer kurumların linkleri/uzantıları bulunur. Vatandaşlar kolaylıkla merkezi/yerel yönetimlerde ne gibi yenilikler olduğuna dair bilgi alabilirler ve bunların bağlantılarını (link) takip edebilirler. 3. Seviye: Kapsamlı bilgi hizmetleri

8 Dairelerin web siteleri, yönetim hizmetleri ve başvurular için indirilebilir formlar gibi Yönetim ve vatandaş arasında tek yönlü veya çift yönlü gelişmiş e-iletişim sağlar. Web sitelerinin işitsel ve video görüntü olanakları vardır ve çok dillidir. Kısıtlı bazı e-hizmetler vatandaşların, evlerine postalanmak üzere elektronik olmayan form veya kişisel bilgi talebinde bulunmalarını sağlar. 4. Seviye: İşlem düzeyinde hizmetler Dairelerin web siteleri, idari politikalar, programlar, tüzükler vs. gibi konularda görüş talep etmek ve almak dâhil olmak üzere vatandaşlarla iki yönlü iletişim halindedir. Bu iletişimin başarıyla gerçekleştirilmesi için vatandaşların kimliklerinin bir şekilde elektronik olarak doğrulanması gerekir. Daire web siteleri mali ve mali olmayan işlemler gerçekleştirir, örneğin; e-oylama, form indirme ve yükleme, çevrim-içi vergi beyanından bulunma veya belge, ruhsat ve izin başvurusunda bulunma. Aynı zamanda paranın güvenli internet hattı üzerinden devlete ödendiği mali işlemler de gerçekleştirilir. 5. Seviye:Katılımcı hizmetler Daire web siteleri dairelerin vatandaşlarla iletişim kurma yöntemlerini değiştirmiştir. Web 2.0 olarak tanımlanan sosyal medya ve başka interaktif araçlar kullanarak vatandaşlardan bilgi ve görüş talep etmekte proaktiftirler. E-hizmetler ve e-çözümler tüm daireler ve idareler tarafından etkin bir şekilde kullanılır. Kamu kurumları, bütünleşmiş uygulamalar yoluyla bilgi, veri ve haber aktarır. Daireler, e- hizmetlerin vatandaşlara yaşam boyu etkinliklerle ve belirli gruplara talebe özel hizmetler sunmayı hedeflediğinden, İdare-merkezli bir yönetimden vatandaş-merkezli bir yönetime geçmiştir. Kamu kurumları karar verme süreçlerinde söz sahibi olmak üzere kamu hizmeti faaliyetlerine daha fazla katılmaları için vatandaşların katılımını destekleyen bir ortam yaratır.

9 4. Yerel Yönetimlerde Mevcut Durum Yerel yönetimlerin Bilişim kapasitesinin kurulması ve e-hizmetlerin sağlanması konusundaki kapasitesi oldukça sınırlıdır. Yerel yönetimlerin nüfus olarak kısıtlı olması ve bütçe yetersizlikleri, bilişim uygulamalarının hayata geçirilmesi için gerekli olan finansman, insan kaynakları konusunda ciddi sınırlamalar getirmektedir. Hâlihazırda büyük belediyelerin (Lefkoşa, Mağusa ve Gönyeli) yerel CBS (Coğrafi Bilgi Sistemleri) uygulamaları vardır. Yerel yönetimlerin sağladığı internet hizmetleri (seviye 2) gelişen seviyededir. İnternet hizmetleri sadece tek yönlü bilgilendirme amaçlı kullanılmaktadır. Yerel Yönetimler kısıtlı e-yönetişim hizmetlerinden dolayı çok sıkıntı çekmektedir. Mevcut durumda yerel yönetimler istemci/sunucu (Client/Server) tabanlı yerel uygulamalar ve bilgilendirme temelli WEB ürünleri kullanmaktadır. Halen bu belediyelerden 17 (Girne, Güzelyurt, Gönyeli gibi büyük yerleri de kapsar) tanesi Birnet (Mağusa) firması tarafından geliştirilen belediye uygulama yazılımını kullanmaktadır. Lefkoşa Belediyesi İşlem (Türkiye) tarafından geliştirilmiş olan yazılımı kullanır. Mağusa Belediyesi yazılımları kendisi geliştirmektedir. Kıbrıs Türk Belediyeler Birliğine üye belediyelerin internet siteleri araştırılıp süreç adımları yönünden incelendiği zaman 28 adet belediyenin 5 tanesinde karşılıklı iletişim, 11 tanesinde tek yönlü bilgi akışı ve 11 tanesinde internet sayfasının olmadığı görülmüştür. Karşılıklı iletişim yapılabilen Lefkoşa ve Magosa Belediyelerinde kent rehberinin yanı-sıra borç sorgu da yapılabilmektedir. Yine bu kategoride Lapta, Gönyeli ve Alsancak Belediyelerinin ise kent rehberi bulunmakta ve mekânsal sorgular yapılabilmektedir. Tek yönlü bilgi akışı yapabilen belediyeler sadece günlük faaliyetlerini ve yerleşim yerine ait haberleri vatandaşa iletmektedirler. İnternet sayfası bulunmayan belediyeler ise genellikle küçük belediyelerdir. Kadro kuruluş ve mali yapı itibarıyla bu konuya şu an için yatırım yapmamışlardır. Lefkoşa, Mağusa, Gönyeli Belediyesi oluşturduğu Kent Bilgi Sistemleri uygulaması ile çevrimiçi işlem aşamasına geçmek için çalışmaktadır. Kent Bilgi Sistemi oluşturabilmek için başlangıç adımı olan harita ve mülkiyet ile ilgili verilerin elde edilmesi aşamasında kurumlar arasında veri paylaşımı bulunmamaktadır. Genellikle her kurum kendi çalışmalarını bağımsız yürütmektedir. Örneğin Tapu ve Kadastro Dairesi mülkiyet bilgilerini diğer kurumlarla paylaşmamaktadır. Bunun yanında güncel haritalar oluşturabilmek için ortofoto (hava fotoğrafı) alınması ise çeşitli gerekçelerle mümkün olmamaktadır Tespit edilen sorunlar GZFT ve Çalıştay toplantılarında e-yönetişim açısından belirlenen sorunlar aşağıdaki gibi listelenmektedir.. 1. Yerel Yönetimler merkezi yönetimle koordinasyonda sorun yaşamaktadır 2. Belediyelerin küçük boyutlu olması istihdam ve teknik kapasite sorunlarını yanında getirmektedir.

10 3. Merkezi ve yerel yönetimlerde kurumlar arası ve kurum içi koordinasyon düzgün bir şekilde işlememektedir. Tüm etkileşim profesyonel düzeyde olmayan kişisel ilişkiler temelindedir 4. Belediyeler kırsal yerleşim ağırlıklı yapılanmıştır ve şehircilik konsepti kısıtlıdır. 5. WEB tabanlı uygulamalar çok kısıtlı olarak kullanımdadır. 6. Birçok belediyenin mali yapısı yetersizdir. 7. Teknik birikim ve eleman yetersizliği vardır. 8. Haritacılık konusunda tecrübeli uzman sayısı kısıtlıdır. Bazı Merkezi ve Yerel Kamu Kuruluşları CBS uygulaması için 2000yılından beri çalışmaktadırlar. Ancak CBS bu kurumlarda tam anlamıyla hazır durumda değildir. 9. Yerel yönetimler belirlenen stratejileri uygulayacak kapasiteye sahip değildir. Bunun yanında, hedeflerde belirlenen vizyon/misyon kurumların yönetim yapısıyla çelişmektedir. Kurumsal yapıdaki eksiklikler kurumların çok büyük bir zayıflığıdır. Yerel yönetimler yasasında son yapılan değişiklikleri mevcut durumdan geriye gidilmesine neden olmuştur. 10. Kurumların çoğu e-yönetişimin faydalarının bilincinde değildir. Farkındalık yaratılması gerekmektedir. 11. Bilgi paylaşımında şeffaflık yoktur ve kurumlar çeşitli kaygılardan dolayı bilgi ve kaynak paylaşmak istememektedir. Özellikle belediyeler birliği tarafından talep edilen mali verilerde önemli eksiklikler ve hatalar mevcuttur. Belediyeler Birliği bu verileri Sayıştay kanalı ile temin edebilmektedir. 12. Telekom altyapısı her yere ulaşmamaktadır. Yapılan çalışmaların tamamlanmasıyla bu sıkıntı kalkacaktır. 13. Ortofoto, fotogrametrik hava fotoğrafları elde etme sıkıntısı mevcuttur. (Bazı kamu kuruluşlarında mevcuttur ancak paylaşım yapılmamaktadır) 14. Hâlihazır haritalar çok eskidir ve yeni şehirleşme yapısını kapsamamaktadır. Belediyeler ve kamu kurum/kuruluşları sayısal haritaları kendi çabaları ile üretmektedir 15. Kamu-belediye işbirliği yetersizdir. Kurumlar arasında bilgi paylaşımı yasal olarak belirlenmemiştir. 16. Sezonluk yerleşimler yoğundur, yurtdışından erişim ve işlem yapma gereksinimi çok yüksektir. 17. İmar haritalarının (1/ ,0000) sayısallaştırılmasında yetki sınırlaması mevcuttur. 18. Neredeyse tüm bölgelerde adres/numarataj bilgileri/verileri düzgün değildir, ki bu da lokasyon ve hizmet verileriyle entegrasyon açısından çok önemlidir 19. Veri paylaşımı konusunda bankalarla doğrudan bağlantı vardır ve düzgün olmayan lokasyon ve verilerdeki hatalı kimlik bilgileri nedeniyle bankalarla entegrasyon çok zordur. Bazı belediyeler bankalar için gerekli verileri üretme kapasitesine sahip değildir. Bazı

11 durumlarda bankalar veri temizleme ve yeniden formatlama için operatörlerle verileri elleriyle girmektedirler 20. Bankalarla entegre WEB tabanlı ödeme sistemleri yoktur. Bazı bankaların kendi WEB sayfalarında yerel müşteri hesaplarıyla çalışan ödeme modülleri bulunmaktadır (Otomatik ödeme, ödeme talimatları, POS ödemeleri, vs.) 21. Tüm yerel yönetimlerin aynı yazılım ve veri tabanı üzerinde kendilerine göre özelleştirilmiş uygulamaları vardır, bu da yazılım ve veri tabanı kurulumlarının yönetiminde zorluğa neden olmaktadır. 22. Bazı yerel yönetimlerde ön ödemeli sayaç çözümü uygulanmaktadır. Bu modelde de kredi yüklemek için hala yerel yönetime gidilmesi gerekmektedir. 23. Şehir Planlama Sistemleri grafik ve metin tabanlı verileri birleştirmektedir. Mevcut durumda merkezi yönetim grafik altyapı üretme kapasitesine sahip değildir. 24. Finansal kuruluşların büyük yerel yönetimlerle elektronik bağlantısı mevcuttur. Ödeme modelleri tamamen çevrim-içi olmasa da (ftp, tabanlı) e-ödemeler için sistemlere entegre edilecek bir çözüm vardır. Transferler haftada bir gerçekleştiğinden, çevrim-dışı (offline) ödemeler, transfer döneminde yapılmışsa ceza ödemelerinde yanlış hesaplamalara neden olmaktadır. 25. Sayaçlar mühürlü değildir. Bazı tüketiciler tüketimlerinin kaydedilmesini önlemenin yolunu bulmaya çalışmaktadır. 26. Tapu sistemlerine bağlantılı sistemlerle mal sahiplerinin tespit edilmesi gerekmektedir. Şu anda mal sahiplerinin tamamı kayıtlı değildir. 27. Bazı sayaçlar çok eskidir ve tüketimi hesaplarken kayıplara neden olmaktadır. Bu çok büyük bir kayıptır. 28. Adres ve tüketici bilgileri sisteme düzgün bir şekilde kaydedilmemektedir. Bu durum mahsuplaşma konusunda zorluk yaratmaktadır. 29. Bazı vergilerde sistematik ödeme yoktur. Yerel yönetimler özellikle meslek, reklam vergilerini düzgün bir şekilde toplayamamaktadır. 30. Bankalar tüm vergileri toplam olarak almakta ve yerel yönetimler yapılan ödeme miktarını işlemde yer alan açıklamaya göre ilgili hesaplara dağıtmaktadır ve çoğunlukla işlemlerde hiçbir açıklamanın bulunmaması mümkündür. Bu durum hatalara neden olmaktadır. 31. Yerel Yönetimlerin bayındırlık işleri onayı verme yetkisi yoktur. Onay bilgisi şehir planlama dairesinde bulunmakta ve yılda bir kez yerel yönetimlere gönderilmektedir. 32. Bazı yerel yönetimler çöp, aydınlatma vergilerini toplayamamakta, ve emlak ve meslek vergileri arasında da entegrasyon sorunları yaşanmaktadır. 33. Yerel yönetimler otel gelirlerinin %3 ünü alma hakkına sahip olsa da, oteller turist konaklama sayısı ile ilgili belediyelere bilgi aktarmamaktadır. Turizmden sorumlu merkezi idare de bu bilgiyi yerel yönetimlerle paylaşmamaktadır.

12 34. Yerel yönetimlerin gelirlerini toplama konusunda sorunları vardır, hizmet ücretlerinin toplanmasında birçok kaçak, kayıp vardır. Bunun yanında, bankalarla anlaşılarak Kredi Kartı tabanlı ödeme kabul edilememektedir. Sayıştay bu tip ödemelerde alınan banka komisyonunu kabul etmemektedir. Bu durumda da yerel yönetimler kendi kaynaklarıyla projelerini finanse edememektedirler. Sayıştay hizmet ücretlerinin yerinde alınmasına da izin vermemektedir. Yasaya göre tüm tahsilat yerel yönetim binalarında gerçekleşmelidir. 35. Yatırım Bankası nın belediyeler için herhangi bir finansman planı yoktur. Kaynaklar daha çok Turizm, Eğitim ve sağlık alanlarına ayrılmaktadır. Bilişim teşvikleri de sadece Bilişim şirketlerine verilmektedir. 36. Yerel Yönetimlerin mevcut yönetim kapasiteleri projeleri sağlıklı bir şekilde yürütmek için yeterli değildir. Kurumsal yapılardaki zayıflık kaynakların verimli bir şekilde kullanılmasına olanak tanımamaktadır. 5. E-Yönetişim Fonksiyonel Mimarisi Önerilen üç modelin tümü aşağıda belirtilen fonksiyonel mimariyi destekleyecektir. Bu mimari yapı başlangıç aşamasını temsil eder. Diğer bir deyişle, belediyeler yerel yönetimler bu altyapıya kavuşmakla diğer üst yapı hizmetlerini aşamalı olarak sağlayabilecek duruma geleceklerdir. Ulaşılması hedeflenen vizyon aşağıdaki şekilde belirtilmiştir. Akıllı Belediyeler Mobil Uygulamalar Mobil İnternet İletişimi Uzaktan izleme Navigasyon, Kılavuz Hizmet takip E-Belediyecilik Kurumsal portal «On-Line» İşlemler E-Muhtarlık Kurumlar arası İletişim Kent Rehberleri Haber ve duyurular Reklam alanları WEB TV. Kent Bilgi Sistemleri Kadastral veriler Adres numarataj verileri Mevcut haritalar Hava ve Uydu fotoğrafları İmar Planları Altyapı verileri (Su, kanal,..) Yapı detay projeleri Otomasyon Sistemleri Bütçe / muhasebe Tahakkuk ve tahsilat Satın alma/ambar/demirbaş Personel Evrak Emlak Su İşyeri Temizlik. V e r i m Şekil 4: Yerel Yönetimler için E-Yönetişim vizyonu

13 E-Yönetişim fonksiyonel mimarisinde yer alacak fonksiyonlar aşağıdaki gibi sınıflandırılmaktadır. Bu fonksiyonlar maliyet hesaplamasının gerçekçi yapılabilmesi için detaylandırılır. E-Yönetişim Yönetim Bilgi Sistemleri Coğrafi Bilgi Sistemleri Kent Bilgi Sistemleri Internet Karar Destek Entegrasyon Özel uygulamalar Kurumsal Portal Bankalar Internet Mobil Kamu kurumları Mobil Şekil 5: E-Yönetişim Fonksiyonel Mimari Öngörülen ana fonksiyonların ilk aşamada ihtiyaç duyulacak fonksiyon detayları aşağıdaki gibi belirlenmiştir Yönetim Bilgi Sistemi fonksiyonları Fonksiyon Kurumsal Internet Mobil Bütçe ve Muhasebe Yönetim Yönetim Temizlik Emlak Su Tahakkuk/Tahsilat İşyeri Aydınlatma Araç Halkla İlişkiler İlan Reklam Vergisi İşçi Ücret Bordrosu Takibi Yönetim Yönetim Memur Ücret Bordrosu Takibi Yönetim Yönetim

14 Fonksiyon Kurumsal Internet Mobil Meclis Kararları Yönetim Yönetim Encümen Kararları Yönetim Yönetim Eğlence, Turizm vergisi Satın alma ve demirbaş Yönetim Yönetim Arıza Takip Dava ve İcra Takip Evrak Takip Elektronik Arşiv Yönetim Yönetim Pazar Yerleri ve Tezgâh Takip Yönetim Yönetim Mezarlık ve vefat kayıt Sağlık Su, Kanal İşleri Numerataj Tablo 1: Yönetim Bilgi Sistemi fonksiyonları Kurumsal uygulamaların internet tarayıcısı ara-yüzüne (Internet Explorer, Firefox, Google Chrome) uygun geliştirilmiş olması bu uygulamaların ASP, Cloud ortamlarına taşınmasında kolaylık sağlar. Lokal olarak veriler tutulacaksa kullanıcı ara-yüzlerinin internet uyumlu olması zorunluluk teşkil etmemektedir. Ancak, ilerde geçiş yapılacaksa sorun çıkabilecektir. Bazı kurumsal uygulamaların, kamuya açık (internet, mobil) ara-yüzleri olabileceği gibi, sadece yönetimlerin uzaktan güvenli bir şekilde erişebileceği ara-yüzlere sahip olması beklenir. Örneğin, başkan son bütçe durumunu makamına gelmeden mobil veya internet üzerinden belediyeye erişerek öğrenebilir. Bu bilginin kamuya açılması söz konusu olmayabilir. Yönetimin uygun göreceği diğer kurum ve kuruluşlara bu bilgilerin açılması/aktarılması söz konusu olabilir Coğrafi Bilgi Sistemi fonksiyonları CBS uygulamaları hem YBS, hem de KBS uygulamalarına entegrasyon temeli üzerine kurulur. Örneğin, su tahakkuk modülü, bir YBS modülü olarak CBS üzerinden abone işlemlerini yürütebileceği gibi, pazar yerleri modülü, bir KBS modülü olarak CBS ile entegre olabilmelidir. CBS üzerinden bu entegrasyonların sağlanabilmesi için, aşağıda belirtilen fonksiyonların uygulanıyor olması gereklidir. 1. CBS Sistemi 2. Hava Fotoğrafları 3. Hâlihazır haritalar (üzerinde ada-parsel, yollar, binalar vb. gibi krokiler yer alan haritalar)

15 4. CBS Sayısal haritaların üretimi 5. Sayısal haritalar üzerinden katmanlı olarak lokasyon verilerinin işlenmesi (yollar, kanallar, kuyular, v.b.) 6. Sayısal haritalar üzerinden imar verilerinin işlenmesi 5.3. Kent Bilgi Sistemleri Kente ait varlıkların harita üzerinden gösteriminin yapılması ve bu bilgilerin veri tabanı ile entegre olarak güncel tutulmasını gerektirir. Öngörülen KBS fonksiyonları aşağıda sıralanmıştır. 1. Taşınmaz yönetimi (Adres, numarataj) 2. İmar verileri (Bu aşamada mümkün gözükmemektedir) 3. Eski Eserler 4. Park, Bahçe 5. Pazaryerleri 6. Mezarlık 7. Trafik 5.4. Internet Uygulamaları YBS dışında toplum ve yerel yönetimler arasında portal uygulamaları, mobil uygulamaları ile etkin bir işlevsellik sağlanabilir. 1. Kent Rehberi 2. SMS uygulaması 3. Banner (reklam) uygulamaları 4. Kentsel tanıtım 5. Forum, Blog uygulamaları 6. Halkla İlişkiler (Yardım masası) 7. Yabancı dillerde tanıtım 5.5. Karar Destek Uygulamaları Karar Destek uygulamaları özellikle yönetim katında yer alanlar için önem taşır. Sahada toplanan veriler anlamlandırılarak üst yönetimin kolaylıkla karar vermesini sağlayabilecek şekilde görsel ve metin olarak raporlanmaktadır. Karar Destek uygulamaları analitik incelemeyi kapsamayacak şekilde toplu rapor alma şeklinde düşünülmektedir Entegrasyon Uygulamaları Yerel Yönetimler tarafından üretilen ve diğer kurumlar ile entegre edilmesi gereken bir çok veri bulunmaktadır. Bu veriler mali ve idari olarak sınıflandırılmaktadır. Mali veriler bankalar ile, idari veriler ise kamu ile entegre edilecektir Bankalar Bankalarla olan iletişimde aşağıdaki fonksiyonlara gereksinim bulunmaktadır. 1. Kredi Kart ile tahsilat 2. Hesaptan tahsilat

16 3. Günlük hasılat/ödeme raporları 4. Maaş aktarmaları 5. Füzyon/Konsolidasyon Kamu ile entegrasyon Halen çok sıkıntılı bir konu olup, kamunet ve diğer kurumlar tarafından servislerin açılması ile gündeme gelecektir. Başlangıçta ihtiyaç duyulan entegrasyon modeli aşağıdaki gibi düşünülmektedir. Yerel yönetimlerin birbirleri ile yapacakları entegrasyonda sistem kapsamında düşünülmektedir. 1. Nüfus sorgulamaları 2. Adres sorgulaması 3. Abonelik sorgulamaları (Su, Meslek-İlan, işyeri, vb.) 4. Dava izleme 5. İşyeri sorgulama/güncelleme 5.7. Özel Uygulamalar Aşağıda belirtilen özel uygulamaların yürütülebilmesine imkan tanıyacak bir bilişim altyapısı kurulması öngörülmektedir. 1. Telekonferans Sistemi 2. E-Posta Sistemi 3. Fax Sistemi 4. Yardım Masası 5. WEB TV 6. Elektronik İmza 6. İşletim Modelleri 6.1. Merkezi Yapı Modeli Belediyeler Birliğinde veya öngörülen başka bir birimde katılan belediyeleri entegre eden bir yapı üzerine oturmaktadır. Tüm sunucular bu çatı altında toplanmaktadır ve belediyelere bilişim servisleri bu noktadan sağlanacaktır. Bu yapının kurulması için gerekli olan bileşenler ve maliyetleri aşağıdaki tabloda yer almaktadır.

17 Şekil 6: Merkezi Model (Örnek olarak Belediyeler Birliği alınmıştır) Veri merkezinde yer alan bilişim sistemlerinin topolojisi aşağıda yer almaktadır. Bu topolojiye göre sistem yedekli olarak düşünülmüştür. Ana yönlendiriciler iki adet internet hizmet sağlayıcısı üzerine yönlendirilmiştir. Bu sayede servis sağlayıcılarından herhangi birisi devre dışı kaldığında diğer bağlantı ile hizmet devam edecektir Merkezi Model Topoloji Merkezi yapıda yer alan sunucu, ağ, güvenlik sistemleri aşağıda belirtilen topolojide konuşlandırılmıştır. Sistem sürekliliği açısından birçok noktada yedekleme (redundancy) sağlanmıştır.

18 Merkezi model tahmini maliyet tablosu Sıra Ürün/Hizmet Birim Fiyat Adet Tutar 1. Donanım Ürünleri 1.1. Sunucu Sistemleri (İşletim Sis./Sanal Sunucu Lisans bedelleri dahil) $250, Veri Depolama Sistemi (Cluster 5TB Raid-5) $25, $25, Uygulama Sunucusu (22 adet sanal sunucuyu barındıracak ve yedekli) (10 Core+4 CPU) $70, $140, Veri Tabanı Sunucusu $10, $20, CBS Uygulama Sunucusu $10, $10, Etki Alanı Sunucusu $3, $6, Sanallaştırma Sunucusu WEB Sunucusu (Sanal) Erişim Sunucusu (Access Server) (Sanal) Raporlama Sunucusu (Sanal) $12, $24, e-posta Sunucusu (Sanal) Fax/FTP Sunucusu (Sanal) Yedekleme Sistemi Yedekleme Sunucusu (FC) Teyp Yedekleme Ünitesi $25, $25, LTO Ultrium 5 FC Sürücü 1.2. Ağ Bileşenleri $107, Kabin Monitörü/Klavye /PDU) $6, $12,000.00

19 Sıra Ürün/Hizmet Birim Fiyat Adet Tutar Ana Omurga Anahtar (24 Port, 10G 2Port) $6, $13, Veri Depolama Anahtarı (FC SAN 24 Port, 8 port aktif) $11, $22, Yönlendirici + Fiber UTP Çevirici $10, $20, Yönlendirici (Belediyeler için) $1, $27, Sunucu Anahtarı (24 port, 10/100/1000, Yönetilebilir) $6, $13, Bilişim Güvenliği Bileşenleri $91, Ateş Duvarı 1 ve 2 (Firewall) Yedekli $20, $40, Ateş Duvarı (Belediyeler İçin) $1, $34, IPS (Saldırı Önleme Sistemi) $12, $12, Ateş Duvarı 3 (Uygulama, VTYS) $4, $4, Diğer Donanımlar $77, Yazıcılar 1 (Çok Kopyalı 136 Kolon) $ $11, Yazıcılar 2 (Renkli Lazer) $ $20, Çizici (44" Renkli) $10, $10, Tarayıcı (A0/42") $25, $25, Masaüstü Bilgisayar (işlemci Ekran kartı, Bellek ve disk kapasitesi yüksek) $1, $7, Büyük ekran Televizyon ve Bilgisayar $3, $3, Yazılım Ürünleri 2.1. Sistem Yazılımları 145, Coğrafi Bilgi Sistemi (Server+Client apps+eğitim) $60, $60, Raporlama Sunucusu (10 Concurrent) $12, $12, eposta/fax Sunucusu $1, $1, Internet Güvenlik (Antivirus) Sunucu Yazılımı 40 kullanıcı $2, $2, Sistem/Ağ yönetimi yazılımı $10, $10, Veri Tabanı Yazılımı Lisansı (Server Cluster+Client apps+eğitim) $60, $60, Uygulama Yazılımları $320, YBS Lisansları (Toplam 400,000 kişi nüfus*24 modul*22 belediye) $220, $220, KBS Lisansları (Aynı) $140, $140, Diğer $74, Hava Fotoğrafı (Yıllık-INTA) $50, $50, Internet Aboneliği (30 Mbit-Metro Ethernet) /Yıllık $18, $18, Yedek Internet Aboneliği (4 Mbit) /Yıllık $6, $6, Hizmetler $450, Yazılım Geliştirme/Uyarlama (6 adam 12 ay) $30, $360, CBS Yazılım uyarlama hizmeti (2 adam 9 ay) $10, $90, Enerji /Altyapı $82, M2 Sistem Odası, yükseltilmiş taban, Enerji Altyapısı $20, $20, Yangın Alarmı ve Yangın Önleme Sistemi $12, $12,000.00

20 Birim Sıra Ürün/Hizmet Adet Tutar Fiyat 5.3. Kesintisiz Güç Kaynağı 20 KVA (Yedekli) $8, $16, Hassas Klima Sistemi (Yedekli) $12, $24, Fiber Telekom Bağlantısı (Yedekli) $10, $10, Kurulum Eğitim ve Destek Hizmetleri $86, Donanım ve Sistem Kurulumları /10 adam Gün $5, $5, Network Kurulumları ve Firewall Konfigürasyon 5 adam/gün $4, $4, Uygulama Yazılımları Kurulumları 10 adam /Gün $5, $5, Sistem Eğitimleri 20 Adam /Gün $12, $12, Sistem İdame Maliyeti 2 adam /yıl $2, $60, Toplam İlk Yatırım Maliyeti: Kalem Maliyet Donanım Ürünleri $526, Yazılım Ürünleri $465, Diğer $74, Hizmetler $450, Enerji/Altyapı $82, Kurulum/Eğitim-Destek $86, Genel Toplam (USD) $1,684, Yıllık İlave Maliyetler: Sistemin idamesi için ilk yılın tamamlanmasını takiben (donanımda, sistem yazılımlarında satın almayı takiben ilk yıl, yazılımda ise yazılımın teslim alınmasını (kabulden itibaren) yıllık bazda yapılması gerekmektedir. Bakım hizmetlerinin aksaksız yürütülmesi açısından her bileşen için yerel bir firmadan destek alınması ve SLA (Servis Level Agreement) Seviye 1 uygulanması gereklidir. Tablodaki 3. (Diğer) kısmına giren kalemlerde yaklaşık olarak aynı olmak sureti ile her yıl maliyete eklenecektir. Donanım, altyapı birimleri, (üç) yıllık garanti hizmeti kapsamında yer alacaktır. Tüm ürünler için öngörülen bakım bedeli fatura bedelinin 12% si kadardır. Fiyata yangın söndürme ile ilgili bakım maliyetleri eklenmemiştir. Hava fotoğraflarının yıllık güncelleme bedelleri projeye dâhil edilmiştir. Kurum dilerse hava fotoğraflarını arşivli (bir önceki yıl) olarak veya iki-üç yıllık aralarla alabilir. Bu durumda maliyet düşecektir. Yıllık Tekrarlayan maliyet: