Ekonomi Bülteni. 19 Mart 2012, Sayı: 12. Yurtdışı Gelişmeler. Yurtiçi Gelişmeler. Finansal Göstergeler. Haftalık Görünüm. Yeni Yunanistan Petrol mü?

Transkript

1 Ekonomi Bülteni 19 Mart 1, Sayı: 1 Yurtdışı Gelişmeler Yurtiçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Görünüm Yeni Yunanistan Petrol mü? Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ercan Ergüzel Doğukan Ulusoy 1

2 19 Mart 1 Yurtdışı Gelişmeler FED den yeni bir parasal genişleme sinyali gelmedi. ABD Merkez Bankası (FED) açıkladığı kararla faizlerini tarihi düşük seviyeler olan %5 aralığında tutmaya devam ederken, faizleri 14 sonlarına kadar bu seviyelerde tutacağına dair olan söylemini yeniledi. FED den yapılan açıklamada büyüme ilişkin daha olumlu bir ifade kullanılırken, İstihdam piyasasının daha iyi gittiği belirtildi. Fakat yine de ekonomiye yönelik risklerin devam ettiği belirtildi. FED parasal genişlemeye ilişkin bir sinyal vermezken, risklere dikkat çekerek QE3 u olasılık dahilinde bırakmış oldu. ABD de stres testi sonuçları açıklandı. ABD de 19 bankaya yönelik stres testleri sonuçları iki gün erken açıklandı. Testlerde 19 bankadan 15 i başarılı olurken aralarında Citigroup unda bulunduğu 4 banka ise testlerden başarısız sonuç elde etti. Citigroup un kar dağıtmasına izin çıkmazken, diğer birçok bankanın kar dağıtmasına ve hisse geri alımları yapmasına izin çıkmış oldu. ABD de İşsizlik Maaşı Başvuruları son 4 yılın en düşüğünde. ABD de 1 Mart itibariyle haftalık işsizlik maaşı başvuruları verisi bir önceki haftaya göre 14 bin kişi düşerek 357 bin olan piyasa beklentisinin altında 351 bin olarak gerçekleşti ve son 4 yılın en düşük seviyelerini işaret etti. Euro Bölgesi nde çalışan ücretleri reel olarak azaldı. Eurostat tan açıklanan verilere göre Euro Bölgesi nde 11 in son çeyreğinde çalışan ücretleri %.5 oranında bir artış gerçekleştirdi. Ortalama enflasyonun %.9 civarında olması maaşların reel olarak azaldığını gösterdi. Euro Bölgesi genelinde istihdam ise son çeyrekte %. oranında azaldı. Yunanistan CDS leri çalıştırıldı. Yunanistan ın tahvil takasında zorunlu katılım şartlarını kullanacağını (CAC) açıklamasının ardından ISDA aldığı karar ile Yunanistan CDS lerinin çalıştırılacağını duyurdu..9 trilyon $ lık CDS piyasasında 3. milyar $ lık Yunan CDS i bulunuyor. IMF Yunanistan kredisini onayladı. Uluslararası para fonu IMF son imzayı atarak ikinci Yunanistan kredisini serbest bıraktı. IMF Başkanı Lagarde yaptığı açıklamada programa yönelik risklerin oldukça yüksek olmaya devam ettiğini ve Yunanistan ın yerinde sayma lüksü olmadığını dile getirdi. Fitch İngiltere nin görünümünü negatife çevirdi. Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch İngiltere nin kredi notunu AAA olarak teyit ederken, görünümü olası bir not indirimi için durağandan negatife çektiğini duyurdu. Görünümün negatife çekilmesine gerekçe olarak İngiltere nin bütçe açığı büyüklüğünün ABD den sonra ikinci olması ve borçluluk seviyesinin ileride yaşanacak ekonomik şoklarda ülkenin maliye politikaları çok sınırlı olarak kullanmasına imkan verecek olması gösterildi. Çin son yılın en yüksek ticaret açığını verdi. Dünyanın en büyük ekonomisi Çin 31.5 milyar $ ile 199 lardan bu yana en yüksek dış ticaret açığını verdi. Ülkede ithalatlar yıllık bazda %4 artarken ihracat ise %18.4 oranında yükseldi. Ek olarak Çin Başkanı Wen Jiabao nun halen konut fiyatlarının normalden çok uzak olduğunu ve para politikasını gevşetmenin iç pazarı olumsuz etkileyeceğini belirtti ve para politikasının gevşeyeceğine dair beklentileri boşa çıkarttı. Brezilya kur savaşı na devam ediyor. Brezilya da büyümeye ilişkin verilerin kötü gelmesinin ardından, ekonomiyi canlandırmak, kur ile rekabet gücü kazanmak adına bir dizi önlemler almaya devam ediyor. Politika faizinin 75 baz puan indirerek %9.75 çekmesinin ardından, yurtdışından sağlanan 5 yıla kadar vadeli kredilere ekstra vergiler getirildi. Hindistan Merkez Bankası faiz değişliğine gitmedi. Hindistan piyasa beklentileri dahilinde politika faizini değiştirmeyerek %8.5 seviyesinde sabit bıraktı ve böylece son üç faiz toplantısında faizleri değiştirmemiş oldu. ABD ve İngiltere Stratejik rezervler açılması konusunu görüştü. İngiltere ve ABD son dönemde rekor seviyelere çıkan petrol fiyatlarının arından stratejik petrol rezervlerini açma konusunu tartıştı. İngiltere Başbakanı Cameron stratejik rezervlerin açılması konusunun değerlendirmeye değer bir konu olduğunu çünkü yüksek petrol fiyatlarının ekonomilerini etkilediğini dile getirdi.

3 19 Mart 1 Yurtiçi Gelişmeler Cari Denge, Ocak 1 Ocak ayında Cari Açık aylık bazda 5.5 milyar $ olan piyasa beklentilerinin üzerinde 6 milyar $ olarak gerçekleşti. Cari Açık yıllık bazda son birkaç ayın aksine 1 in ilk ayında gerilemedi ve Aralık ayında olduğu gibi Ocak ayında da 77.1 milyar $ olarak gerçekleşti. Ekim ayında yıllık açık 78.7 milyar $ seviyesine yükselerek tarihi zirvesine ulaşmıştı. Cari açığı yıllık bazda incelediğimizde olumlu baz etkisiyle Aralık ayında %61.6 olan yıllık artışın gerilediğini ve 1 yılının ilk ayında %5.3 lık bir yıllık artış gerçekleştiğini görüyoruz. Cari Denge verilerinden birkaç gün önce açıklanan Dış Ticaret verisinin beklenilenden biraz kötü gelmesi Cari Açığın beklentilerin üzerinde gerçekleşmesinde etkili oldu (mevsimlikten arındırılmış aylık bazda ithalatın %3. artarken, ihracat %1.3 azaldı). Finansman tarafı incelendiğinde, Ocak ayında kaynağı belli olmayan döviz girişlerinin yer aldığı Net Hata Noksan kalemi geçen yılın aynı ayına göre %4.8 oranında azalarak 845 milyon $ olarak gerçekleşti ve Ocak ayı finansmanın %14 ünü oluşturdu. Bankacılık sektörünün net kredi kullanımı yıllık bazda % gerileyerek 11.7 milyar $ olarak gerçekleşti. Yılın ilk ayında Türkiye nin yurtdışında borçlanmada bir sıkıntı yaşamadığı görülüyor Ocak ayında bankaların dış borç çevirme oranı %119 olarak gerçekleşirken, Reel sektörde bu oran %84 olarak gerçekleşti. Aynı doğrultuda Doğrudan Yabancı Yatırımlara baktığımızda geçen yılın aynı ayında -155 milyon $ olan yatırımların Ocak ayında 87 milyon $ a 1 aylık DYY lerin ise 14.4 milyar $ a yükseldiği görülüyor. Ayrıca resmi rezervlerin Ocak ayında (MB tarafından yapılan yüksek tutarlı döviz satışların etkisiyle de) Aralık ayındaki 5.5 milyar $ lık bir azalışın ardından bu ay.6 milyar $ azaldı Cari Denge (Milyar USD) Cari Denge -6 Enerji Dışı -48 Enerji Dengesi Portföy yatırımlarında ise Aralık ayında gerçekleşen 3.3 milyar $ lık DIBS alımının ardından 1 nin ilk ayında 993 milyon $ lık DİBS satışı olduğu görülüyor. Öte yandan hisse senedi piyasalarından Ekim ayında başlayan satış dalgasının risk iştahının artmasıyla terse döndüğünü görüyoruz. Aralık ayında gerçekleşen 3 milyon $ lık girişin ardından bu ay hisse senedi piyasasına 556 milyon $ lık bir yabancı girişi yaşandı. İşsizlik Oranı, Aralık 11 İşsizlik oranı Kasım ayına göre.7 puan artarak %9.8 olarak gerçekleşti. Aynı dönemde mevsim etkisinden arındırılmış işsizlik oranı da bir değişiklik göstermedi ve %9.3 de sabit kaldı. Tarım dışı işsizlik oranı da.6 puanlık bir artış ile %1 seviyesine yükselirken, geçen yılın aynı döneminde bu oran %14. olarak gerçekleştirmişti. Yıllık bazda baktığımızda son 1 aylık dönemde İşsizlik oranı 1.6 puan, Tarım dışı işsizlik oranı ise %. puanlık bir düşüş kaydetti. Genç Nüfusta işsizlik oranı ise 1.1 puanlık bir artış ile %18 e yükseldi geçen yıl Aralık ayında bu oran %1.6 seviyesindeydi. 11 yılı Aralık döneminde istihdam edilen çalışan sayısı ise geçen yılın aynı ayına göre 1 milyon kişi arttı ve 3.67 milyon kişiye ulaştı. Aralık döneminde istihdam edilenlerin %3.6 si tarım, % 19.8 i sanayi, %6.4 ü inşaat ve %5.1 i ise hizmet sektöründe istihdam edildi. Geçen 1 aylık süre zarfında sektörlerin istihdam edilenler içindeki payı karşılaştırıldığında İnşaat sektörünün payının değişmediği, Hizmet sektörünün payının 1.6 puan arttığı, diğer yandan sırasıyla Tarım sektörünün payının 1 puan sanayi sektörünün payının ise.7 puan azalması dikkat çekti. 17% 14% 11% TR İşsizlik Oranı 6 Aylık Hareketli Ortalama 9.8% 8% Aralık 6 Aralık 7 Aralık 8 Aralık 9 Aralık 1 Aralık 11 3

4 H. Senedi Piyasaları Para Piyasaları Haftalık ve Aylık Getiri DenizBank Ekonomi Bülteni 1 Mart 1 Finansal Göstergeler DIBS End. 5 Günlük Değ (%, $ Bazında) DIBS End. 1 Aylık Değ (%, $ Bazında).5 Emtia End. -1. Emtia End. 1.8 Altın -3.4 Altın -4. TL-Basket -.8 TL-Basket -. EURO/$.3 EURO/$.3 MSCI TR 3.3 MSCI TR 1.3 MSCI EM.5 MSCI EM 1.5 ABD-S&P.5 ABD-S&P Geçen haftaki kar satışlarının ardından piyasalar toparlamaya başladı..4 USD Libor 1 ay, 3 ay ve 1 ay (%) 3 3 Aylık Libor Faizi (%) Aylık USD Libor Aylık USD Libor.4 1 Aylık USD Libor.47.4 Aralık 8 Ağustos 9 Mart 1 Ekim 1 Haziran 11 Ocak 1 USD JPY EUR Aralık 8 Ocak 1 Ocak 11 Ocak 1 Faizlerdeki gerileme sürüyor... Endonezya-JCI Kore-Kospi Hindistan-Sensex Çin-Shangai Tr-Imkb1 Mac-Bux Rus-Micex Cz-Prague Pol-WIG Br-Bovespa Meks-Bolsa MSCI Emerging Hisse Senedi Endeksleri Değişim (%) Hisse Senedi Endeksleri (Eylül 8=1) MSCI IMKB Endeksi MSCI GOÜ Endeksi Jp-Nikkei5 Ger-Dax Fr-Cac4 UK-FTSE 1 EU-DJ Stoxx 5 ABD-DJ Indus ABD-S&P G-7 Ortalama MSCI Global Aylık Değ (%) 5 Günlük Değ (%) 1 5 Eylül 8 Temmuz 9 Mayıs 1 Mart 11 Ocak 1 IMKB geçen hafta GOÜ hisse senedi endeksine paralel geriledi. Not: Tüm veriler rapor tarihinde saat 1: itibarı ile güncellenmiştir. 4

5 Emtia Piyasaları Döviz Piyasaları Değer Kaybediyor Değerleniyor Tahvil Piyasaları DenizBank Ekonomi Bülteni 1 Mart 1 Finansal Göstergeler Politika Faiz Oranları (%) Gösterge Tahvil Faiz Oranı MB Haftalık Repo Faizi Gecelik Borç Alma ve Borç Verme Faiz Koridoru MB Ağırlıklı Ortalama Fonlama Faizi Ocak 11 Nisan 11 Temmuz 11 Ekim 11 Ocak 1 GOÜ CDS'leri ve Ratingler (5 Yıl; Fitch, LT FX) 9 TR, BB+ Poland, A- Rus, BBB Bra, BBB 6 3 Aralık 8 Aralık 9 Aralık 1 Aralık 11 Gösterge tahvil getirisi son bir ayda % bandında yatay seyrine devam ediyor. USD'ye Karşı Değişim (%, Pozitif Değerler= $'a karşı değerleniyor) BRL MXN CZK Aylık Değ (%) PLN. 1.5 HUF 5 Günlük Değ (%) ZAR.6 KRW TRY JPY GBP EURO Kasım 1 Şubat 11 Mayıs 11 Ağustos 11 Kasım 11 Şubat 1 9 TL GOÜ Ortalaması GOÜ Para Birimleri ($'a Karşı) Temel Endişe: Cari Açık Temel Endişe: Enflasyon Japon Yen inin Dolar karşısındaki değer kaybı son bir ayda %5 e ulaştı. Emtia Endekslerinde Değişim (%) Tarım Tem. Maden Aylık Değ (%) Değ. Maden Günlük Değ (%) Enerji Top. Endeks VIX Endeksi Ocak 1 Temmuz 1 Ocak 11 Temmuz 11 Ocak 1 VIX Endeksi 1 başından itibaren en düşük seviyesinde. Not: Tüm veriler rapor tarihinde saat 1: itibarı ile güncellenmiştir. 5

6 19 Mart 1 Haftalık Görünüm Yeni Yunanistan Petrol mü? Petrol fiyatlarının (brent) son 5 yıldaki seyrine baktığımızda 3 tane tepe noktası var. Birincisi Temmuz 8 de 141 $ a ulaştığı dönem. Hemen arkasından gelen 193 dan sonraki en büyük global krizle birlikte fiyatlar 8 ay gibi kısa bir süre içinde %57 oranında değer kaybederek 6 $ a kadar inmişti. İkincisi Nisan 11 de petrol fiyatlarının 11 $ a ulaştığı dönem. Hemen arkasından AB krizi endişelerine paralel global büyüme beklentilerinin zayıflaması ile 1 $ ın altına gerilemişti. Üçüncüsü ise bugünlerde petrol fiyatının 13 $ ın üzerine çıktığı dönem. İlk iki artışta global büyüme beklentilerinin GOÜ ler önderliğinde artması etkili olurken, son artışta ABD ve AB nin İran la yaşadığı nükleer silah gerginliği belirleyici oldu. İran'ın nükleer silah yatırımlarını petrol gelirleriyle finanse ettiğini iddia eden ABD ve AB, bu ülkeden petrol ithal eden ülkeleri ikna ederek Brent Petrol ($) 4 Aralık 6 Eylül 7 Haziran 8 Mart 9 Aralık 9 Eylül 1 Haziran 11 Mart 1 İran'ın petrol ihracatını engellemeye çalışıyorlar. İran da buna karşı petrol ticaretinin önemli bir geçiş noktası olan Hürmüz Boğazı'nı kapatmakla tehdit ediyor. İran petrol rezervleri açısından dünyanın 4.; petrol ihracatı açısından da 3. büyük ülkesi. Sadece petrol değil doğalgaz açısından da İran Rusya nın ardından. sırada. Bu anlamda İran dan alınacak petrole karşı yaptırım uygulanmasının petrol fiyatları üzerinde yukarı yönlü baskı oluşturacağı çok açık. İran petrolünün alternatifleri var ama bugün itibarıyla ortaya çıkan resim çok parlak değil. Zira gelişmiş ülkelerdeki petrol stokları son beş yılın en düşük seviyesinde, dünyanın en büyük petrol üreticisi konumundaki Suudi Arabistan ın mevcut üretimi halihazırda son 1 yılın en yüksek düzeyinde ve veriler çok net olmasa da OPEC in de ek üretim kapasitesinin çok fazla olmadığı tahmin ediliyor. İran a önce AB den başlayacak (ki İran ın ihracatının %18 i bu bölgeye ve AB 1 Temmuz dan itibaren İran dan petrol almayı durduracağını açıkladı), sonra buna Asya nın da katılacağı bir yaptırımın İran ın petrol ihracatını kabaca üçte bir oranda azaltacağı ve bunun da petrol fiyatlarını yavaş yavaş yukarı çekebileceği anlaşılıyor. Petrol fiyatları global ekonominin bugünkü konjonktürü düşünüldüğünde enflasyondan daha ziyade büyüme üzerindeki etkileri nedeniyle önemli. Petrol fiyatındaki her 1 $ lık artış global büyümeyi o yıl. puan (%.) azaltıyor. Ama ABD gibi net petrol ithalatçısı ve petrol vergilerinin düşük olduğu ülkelerde etki takip eden yılda.5 puana kadar çıkabiliyor. ABD nin 1 ve 13 büyüme beklentisinin %. ve %.5 olduğu düşünülürse, bugün 1 $ olan petrol fiyatı İran ın petrol arzının daralması sonrasında örneğin 16 $ a çıkmış olsa, çok kaba bir hesapla ABD nin 1 ve 13 büyümesi %1.4 ve %.5 e geriliyor. ABD Kasım 11 de seçimlere gidecek. Obama ABD de tüketim harcamaları (ABD ekonomisinin %7 i) açısından çok belirleyici konumda bulunan petrol fiyatlarının yükselmesine yol açacak bir senaryoyu en azından bu sene çok mecbur kalmadıkça gündemine almayabilir. AB petrol fiyatındaki artışlardan ABD kadar yoğun etkilenmiyor olsa da 1 de %.4 küçülmenin; 13 te ise %.9 büyümenin beklendiği bölgede hali hazırda cılız olan büyüme resminin daha da bozulmasının tercih edilmeyeceği çok açık. İran açısından da benzer bir resim söz konusu. Petrol ihracatı İran ekonomisinin beşte birini, bütçe gelirlerinin ise % 6'ını oluşturuyor. Buradaki her türlü kayıp zaten her alanda yaptırım yaşayan İran açısından da oldukça olumsuz olacak. Yani bir petrol krizine gidilmesi tüm taraflar açısından bir kaybet kaybet senaryosu. İkinci ve daha uç bir senaryo ise İran ın yapılan yaptırımlara karşı harekete geçerek Hürmüz Boğazını kapatması. Zira Hürmüz Boğazı İran dışında Irak, Kuveyt, Suudi Arabistan, BAE ve Katar gibi petrol üreten ülkelerin ana ticaret yolu ve dünya petrol ihtiyacının % i Hürmüz Boğazından geçiyor. Bu durum gerçekleşirse petrol fiyatları hızla yükselerek $ seviyelerinin üzerine çıkabilir. Ama ABD ve AB nin uyguladığı yatırımlar nedeni ile toplam ihracatının üçte birini kaybetti diye tamamını kaybetmeyi göze alıp Hürmüz Boğazında bu şekilde bir operasyona girişmesi çok mantıklı değil. Bunu yapmak için önce tüm petrol ihracatını kaybedeceğinden emin olması gerekir. Asya ülkeleri de ABD ve AB istedi diye hemen İran petrolünden vazgeçecek değiller. Bunu yapmayacaklarını da açıkça dile getiriyorlar. Belki zaman içinde alternatifini bulmaları paralelinde azaltacaklar ama hemen vazgeçmeyecekler. 6

7 19 Mart 1 Makro Ekonomi & Strateji İkincisi, İran, Hürmüz kartını her başı sıkıştığında oynuyor ama bugüne kadar bunu eyleme dönüştürmedi. Üçüncüsü, ABD nin de bölgede baskın bir askeri gücü var, İran bir şekilde Hürmüz Boğazını mayınla döşemeyi başarsa bile ABD birkaç haftalık sürede sorunu ortadan kaldıracak güce sahip, yani petrol fiyatları birkaç haftalık süreçte çıktığı hızla inebilir. Dördüncüsü, Hürmüz Boğazı'nın kapandığında Körfez'den petrol akışının tamamen durmasını engelleyecek alternatifleri var. Halen deniz ulaşımına tercih edilmediği için kısmen atıl durumda olup Suudi Arabistan'dan, Irak'tan ve Birleşik Arap Emirlikleri'nden (BAE'den) Kızıldeniz'e ve Akdeniz'e günde 7 milyon varil civarında petrol akışı sağlayacak çeşitli boru hatları bulunuyor. BAE de birkaç ay içerisinde Hürmüz'ün güneyine çıkış sağlayacak 1,5 milyon varil kapasiteli yeni bir boru hattını devreye sokacak. Özetle, mevcut gerginliğin devam etmesinin petrol fiyatları üzerinde yukarı yönlü baskı oluşturmaya devam edeceği anlaşılıyor. Bu son dönemlerde hem ekonomik aktivitenin toparlanması hem de merkez bankalarının para politikalarını genişletici yönde yeni hamlelerde buluşmaları ile birleşince petrol fiyatları yavaş yavaş yukarı tırmanıyor. Özellikle yaz aylarına kadar AB nin nasıl harekete geçeceği, bu tarihe kadar İran ın taviz verip vermeyeceği, Asya nın ABD ve AB nin yaptırımına hangi oranlarda katılacağı gibi konular petrol fiyatlarının bundan sonraki seyri üzerinde etkileyici olacak. Yukarıda anlatıldığı üzere Hürmüz Boğazının kapanarak petrol fiyatlarının $ ların üzerine çıkması gibi senaryolar oldukça uzak olasılık. 7