Zehirlenmelerde Hastaneye Yatış. ve Gözlem Kriterleri

Transkript

1 Zehirlenmelerde Hastaneye Yatış ve Gözlem Kriterleri Doç.Dr.Dr.Başar ar Cander Selçuk Üniversitesi Meram Tıp T p Fakültesi Acil Tıp T p AD

2

3

4 Korkut Özal, Turgut Özal' zal'ın ölümünün n zehirlenmeden kaynaklandığı ığını bir raporla açıkladı.. Korkut Özal, "Erdoğan da öldürülebilir" lebilir" dedi. Semra Özal'dan da benzer bir iddia geldi.

5

6 Zehirlenme, organizmaya çeşitli yollarla (sindirim yolu, inhalasyon yolu,deriden absorbsiyonla veya enjeksiyonla) dışd ışarıdan alınan maddelerin vücuda v girmesi ile normal fizyolojik homeostasisi tehdit etmesi veya bozukluğa a uğratmasu ratmasıdır. r.

7 Toksikoloji, sadece organizmanın normal metabolizması için in gerekli olmayan yabancı kimyasal maddeler ile değil, aynı zamanda canlı organizma içini in endojen olan maddelerin (hormonlar, bazı aminoasitler, vitaminler gibi) yüksek dozlarda toksik etkileri ile de ilgilenir.

8 Hangi hastaları yatıral ralım? Eve gönderilecek g hali yok ise yatır abi! (Doç.Dr.Ali.Ali Savaş Çilli)

9 YATIŞ GEREKLiLİĞİ İlacın n niteliğine ine hastanın n durumuna göre yatış kararı verilmelidir. Bilinç bulanıkl klığı, anstabil hemodinami, laboratuvar anormalliği, i, gecikmiş ya da uzamış etkiye yol açabilecek a abilecek ilaçlara lara bağlı overdozlar yatarak izlenmelidir.

10 Yoğun bakım şartlarında izlem gerektiren hastalar belirlenmelidir. Hastaların hastanede yeniden intihar girişiminde iminde bulunma olasılıklar kları unutulmamalı. Suisidal düşüncesi devam eden olguların ilaca bağlı izlemi bittikten sonra kapalı psikiyatrik serviste izlenmesi gereği hatırlanmal rlanmalıdır. r. Gerekli sosyal desteği i olmayan hastalar taburcu edilmesi risklidir.

11 İzlem sırass rasında beklenmedik gelişmeler olabileceği i unutulmamalı, hastalar dikkatle monitorize edilmelidir. Yaşamsal amsal bulgular, bilinç izlenmelidir. Bazen hastanın n aldığı ilaçlar lar eksik ya da yanlış iletilmiş olabilir. Acil servis çalışanları en kötük olasılıklara hazırl rlıklı olmak zorundadır. r.

12 Hastaların n acil servisteki ilk görünümleri yanılt ltıcı şekilde iyi olabilir. Yine de başlang langıçta rutin destek tedavi başlanmal lanmalıdır. Hastalar taburcu edilmeden önce yeterli koruyucu ve destek tedavinin süreceğinden emin olunmalıdır.

13 "İlacı değil hastayı tedavi et" yaklaşı şımı esastır. İlacın n yapabileceği etkilerin yanında nda hastanın n nasıl olduğuna una odaklanmak gerekir. Olanı görmek ve olabileceği öngörmek gerekir!

14

15 Zehirlenmelerde: Zararlı ajanların n tipleri Yan etkileri Yaptığı hastalık k tipleri Semptomları Hangi durumlarda hastalık oluşabilece abileceğinin inin bilinmesi önemlidir.

16 Hastaneye Yatırma Nedenleri: Tedaviye hemen cevap vermeyen, Ya da etkileri geç ortaya çıkabilen maddeleri almış olan, Semptom veren, Ciddi komplikasyonlar verebilen bütün n hastaların n yatırılmas lması gerekir.

17 Maksimum medikal desteğe e rağmen düzelmeyen klinik tablo varlığı ığında Kan düzeyi d aşağıa ğıdaki aralıklarda olan toksinlerin varlığı ığında; 1. Alkoller: - metanol > mg/dl - Etilenglikol > 50 mg/dl 2. Salisilatlar: - Akut (6 saat içinde) i inde) > 100 mg/dl - Kronik > 60 mg/dl

18 3. Lityum: - Akut > 4 mmol/l - Kronik > mmol/l 4. Fenobarbital mmol/l 5. Kloralhidrat > 200 mg/kg

19

20 Hemodializ Kriterleri Toksinler: - Suda çözünür özelliğe e sahipse - Az oranda proteine bağlan lanıyorsa - Düşük k molekül l ağıa ğırlığı varsa - Yeterli konsantrasyon farkı mevcutsa - Hızlı plazma dengelenmesi ve ufak hacimlerde dağı ğılımı varsa Toksinlerin eliminasyonu klinik iyileşmeyi sağlayacakt layacaktır Diğer tedavi modelleri üzerinde avantajları vardır. r. Uzamış destek tedavisinde artmış morbidite görülebilir. Normal eliminasyon yollarında bir aksama varsa

21 Hemoperfüzyon Kriterleri Hemodializdeki klinik durumlar mevcutsa Absorbanın n ilaca bağlanma kapasitesi protein ve dokudan daha fazla ise Teofilin: Akut toksisite > 550 mmol, kronik toksisite > 330 mmol Kısa etkili barbiturat (secobarbital) Sedatif hipnotikler Fenitoin, karbamazapin, disopromid, paraquat, metatroksat, amanitaphalloides

22 Acil Servisten Taburcu Kararı Metanol, etilenglikol: Etkileri geç başlar, yatışı ve takibi uygundur. Trisiklikantidepresanlar: Uzamış ve geç görülen kardiyak etkileri nedeniyle monitörl rlü bir serviste takip edilmelidir. Hasta asemptomatikse ve klinik bulguları yoksa, acil servisteki 6 saatlik müdahale m ve gözlem g yeterlidir.

23 Acil Servisten Taburcu Kararı Hidrokarbon ve inhalasyon yoluyla entoksikasyonlarda: Pnömonitis monitis: 6-8 saat sonra ortaya çıkabilir. Takibe alınarak tekrarlanan klinik muayne yapılır r ve radyolojik olarak tetkik edilir. Oral hipoglisemikler: Hasta hipoglisemik gelmişse, bütün b n hastalar enaz 24 saat gözlem g altında tuulmalıdır. İntihar girişimi imi olan hastalardan psikyatri konsultasyonu istemeyi unutmamalıyız.

24

25 Ciddi zehirlenme belirtileri ile gelen hasta Zehirli yılan, y örümcek, akrep ısırma ve sokmalarında 10 yaşı şın n altı,, 65 yaşı şın üstündeki hastalar Oral antidiyabetiklerle zehirlenme Altta yatan ciddi ek hastalığı olan hastalar Ciddi zehirlenme bulgularının çıkma olasılığı ığı olan hasta Takibi kolay olmayacak hasta İntihar girişimi imi olan hasta...

26 Ne zaman Yoğun Bakım? Bir çok kritik hasta yoğun bakım ünitesinden yararlandığı ığında geri dönüşümü olabilecek problemlere sahiptir. Zehirlenme vakalarının n hangisi yoğun bakım? Tam bir tanımlama yoktur!

27 Ne zaman Yoğun Bakım Hastaların n hikayesi güven g verici değildir; Cinsi Oluş zamanı Alınan maddenin miktarı tam olarak tespit edilmeyebilir

28

29

30 Zehirlenme bu yüzden y bilinmeyen ve öngörülemeyen toksik etkiler meydana getirebilir Yoğun bakım m ekibi bu konuda eğitimli e olmalı Aksi durumda bu belirsizlik yatışı etkilemekte

31 Yoğun bakıma alınan hastaların çoğunda amaç gözlem ve monitorizasyon dur.

32 Bir çalışmada 10.8 milyon hastada sadece %5 i i hastaneye yatırılacak ciddi semptomlara sahip bulunmuş; Bu hastaların n %25 ten azında spesifik tedavi ve antidot tedavisine gerek görülmüştür

33 Bir çok doktor zehirlenen hastaları yoğun bakımda izlemek ister çünk nkü hayatı tehdit eden bulguların n daha sonra ortaya çıkmasından endişe eder.

34 Yoğun bakım üniteleri monitorizasyon ve dikkatli hemşire bakımı (?) sayesinde gelişen en toksik bulgular erken tespiti Mortalite ve morbidite

35 Yoğun bakım m veya hastaneye yatış konusunda kesin guideline yok. Maddenin özelliği, i, Hastane kapasitesi, Tedavi alternatifleri ve Gözlem imkanları etkili olmakta.

36 Yoğun bakımdan fayda görecek g hastalarının n belirlenmesinde ve prognosnostik değerlendirmede: erlendirmede: Apache II/III MPMII SAPSII Zehirlenmelerde böyle b bir skala yok,güvenli değil

37 Bazı şiddetli zehirlenmeler beyin ölümünü taklit eder fakat nörolojik n iyileşme ile neticelenebilir Bir çok toksikolojik acil Gen Genç hasta, Kronik hastalığı yok Hipoksi veya uzamış hipotansiyonda dahi sonuçlar daha iyi

38 Negatif göstergelere g rağmen agresif res. Özellikle Antidepresan,Beta bloker, Ca antogonisti,hipotermi durumlarında

39 Yüksek Riskli Hastalar Entubasyon gereken Sözlü uyaranlara cevap vermeyen PCO2>45mmHg Sistolik basınç<80mmhg QRS>12sn Ritm bozukluğu Taşikardi, ikardi,bradikardi

40 Düşük k Riskli Hastalar Bunlar olmayanlar!

41 Retrospektif yapılan bir çalışmada 209 hasta incelenmiş; Yüksek riskli ve düşük d k riskli Barbiturat, Benzodiazepin, Antidepresan Etanol, opioid, Fenotiazin,, Salisilat alan hastalar

42 Düşük k riskli olanlarda:komplikasyon gelişmemi memiş,yoğun bakım gerekmemiş Yüksek riskli 58 hasta: 35 i için i in Yoğun Bakım m gerekmiş, Entubasyon,Ritm tedavisi,nöbet tedavisi, İntravenöz vazopressör, Hemodializ,Hemofiltrasyon Hemofiltrasyon

43 İdeal Olan her ilaç için in ayrı belirteçler ler Genel yaklaşı şım m pratik değildir

44 Asitaminofen Zehirlenme şiddetini belirlemede ve takipte: Serum seviyelerini kullan Asetil sistein tedavisi gerekiyorsa veya hepatoksiste şüphesi varsa hastaneye yatır (4.saatte serum seviyesi150чg/ml veya 7.5g üstünde almış ışsa Asetil sistein gerekir)

45 Amfetamin ve benzerleri Komplikasyon geliştiyse: Psikotik davranış Hipertansiyon Hipertermi Göğüs s ağrısıa Aritmi Veya semptomlar uzarsa hastaneye yatır

46 Antikolinerjikler Antikolinerjik semptom varsa hastaneye yatırmak gerekli.

47 Beta Bloker Hasta en az saat gözlemde g kalmalıdır Bradikardi İleti bozukluğu Hipotansiyon Şok gelişirse irse yatır.

48 Ca antogonisti Asemptomatik olanlar en az saat gözlenmelig Alınan doz yüksekse y monitorizasyon ve gözlem g için i in yatırılmal lmalı Semptomatik olanlar yatırılmal lmalı.

49 CO Önemli bulgular; Göğüs s ağrısı,iskemia bulguları Nörolojik bulgular Karboksi Hb % 25 Veya gebe ise yatırmal rmalı

50 Kardiyak Glikozid Bütün n hastalar gözlem g ve monitorizasyon amacıyla yatırılmal lmalı. Bulgular alımdan 12 saat sonra da ortaya çıkabilir!

51 Kostik-Koroziv Koroziv Madde Aldığı bilinen veya düşünülen tüm t hastalar Oral veya inhalasyon Yatırılmal lmalı

52 Kokain-Lokal Anestezik Nöbet geçiren Hipertermi İskemik göğüs s ağrısıa Hipertansiyon varsa yatır

53

54 Siyanid Şüphesi Yeter!

55 Metanol Tüm m hastaları yatır 1 saat sonra osmolar GAP ve Anyon GAP normal ise şüpheli durumlarda intoksikasyon ihtimali çok düşükd

56 İsopropanol Stupor Koma Hipotansiyon varsa yatır

57 Demir Kesin veya şüpheli olan tüm t m hastaları yatır Hasta asemptomatikse Abdominal X-Ray Normal Beyaz küre k normal Glikoz normal Taburcu

58 Kurşun un Semptom varsa veya Kan seviyesi 70чg/ g/dl den fazlaysa yatır

59 Hidrokarbon Bulgular saat gecikebilir Sistemik bulgular(letarji,nöbet) bet) Pnomonitis varsa yatır En az 6 saat gözlemg

60 Toksik Gazlar Asemptomatik hasta: Yüksek çözünürl rlü gaz ise gönderilebilir Düşük çözünürl rlü(nitrojenoksit,fosgen) saat gözlem g gerekli Semptomatikse Yatır

61 İsoniasid 80mg/kg dan yüksek y doz veya Semptom varsa Hastaneye yatır

62 Lityum Semptom varsa veya 2-3 meq/l den yüksek y dozda yatır

63 Opiatlar Aldığı düşünülen ve alan hastalar naloksan tedavisinden sonra yine semptomatikse yatır Asemoptomatike bile saat gözleg

64 Organofosfat Ciddi zehirlenme şüphesi olan veya bilinen tüm t hastaları yatır Karbamat ta hızla h düzelen hastalar bir süre s sonra taburcu olabilir

65 Fenotiazin ve Antipsikotik Tüm m hastaları yatır Akut fazda sıkıs kardiyak monitorizasyon Aritmi ve hipotansiyon takibi Extrapramidal bulguları antikolinerjik tedaviyle düzelen d hasta taburcu olabilir

66

67 Salisilat 150mg/kg üstü toksik Enterik kaplı olanların n etkileri gecikebilir Çok yüksek y dozda kan sayımı,abd abd X- Ray ve endoskopi takibi gerekebiklir

68 Sedatif Hipnotik Vital reflex inhibisyonunda yatır

69 Teofilin vb Minumum akut toksik doz 10mg/kg 30чg/mL Veya toksiisite bulguları olanları yatır

70 TAD Ortalama toksik doz 5mg/kg Semptomatik bütün n hastaları yatır Toksisite bulgusu varsa EKG takibi Asemptomatikse en az saat gözlem QRS aralığı ığına dikkat

71 Warfarin PT uzamış ışsa Kanama bulguları varsa Veya fazla miktarda alım m söz s konusuysa Yatır

72 TEŞEKK EKKÜRLER Doç.. Dr. Başar ar Cander