STRATEJİ GELİŞTİRME BAŞKANLIĞI İç Kontrol Daire Başkanlığı 2006

Transkript

1 STRATEJİ GELİŞTİRME BAŞKANLIĞI İç Kontrol Daire Başkanlığı 2006 İÇİNDEKİLER MADDE...SAYFA BİRİNCİ KISIM GENEL HÜKÜMLER BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam ve Tanımlar Amaç Kapsam Tanımlar İKİNCİ BÖLÜM Kamu Maliyesi Kamu maliyesi Kamu maliyesinin temel ilkeleri Hazine birliği ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Kamu Kaynağının Kullanılmasının Genel Esasları Mali saydamlık Hesap verme sorumluluğu Stratejik planlama ve performans esaslı bütçeleme DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Bakanların ve Üst Yöneticilerin Hesap Verme Sorumluluğu... 6 Bakanlar Üst yöneticiler İKİNCİ KISIM KAMU İDARE BÜTÇELERİ BİRİNCİ BÖLÜM Genel Hükümler Bütçe türleri ve kapsamı Bütçe İlkeleri Gelir ve giderleri etkileyecek kanun tasarıları İKİNCİ BÖLÜM I

2 Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Merkezi yönetim bütçe kanununun kapsamı Orta vadeli program, mali plan ve bütçe hazırlama rehberi Merkezi yönetim bütçesinin hazırlanması Merkezi yönetim bütçe kanun tasarısının sunulması Merkezi yönetim bütçe kanun tasarısının görüşülmesi ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Bütçelerin Uygulama Esasları Ödeneklerin kullanılması Ödenek aktarmaları Merkez dışı birimlere ödenek gönderme Yedek ödenek Örtülü ödenek Kamu yatırım projeleri Yüklenmeye girişilmesi Ertesi yıla geçen yüklenme Gelecek yıllara yaygın yüklenmeler Bütçelerden yardım yapılması Bütçe politikası, gelir ve giderlerin izlenmesi DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Harcama Yapılması Harcama yetkisi ve yetkilisi Harcama talimatı ve sorumluluk Giderin gerçekleştirilmesi Ödenemeyen giderler ve bütçeleştirilmiş borçlar Ön ödeme BEŞİNCİ BÖLÜM Gelirlerin Toplanması Gelir politikası ve ilkeleri Gelirlerin dayanakları Gelirlerin toplanması sorumluluğu Özel gelirler Bağış ve yardımlar II

3 ALTINCI BÖLÜM Faaliyet Raporları ve Kesin Hesap Faaliyet raporları Kesin hesap kanunu Genel uygunluk bildirimi ÜÇÜNCÜ KISIM TAŞINIR VE TAŞINMAZ MALLAR Taşınır ve taşınmaz işlemleri Taşınır ve taşınmaz edinme Taşınır ve taşınmaz satışı Taşınmaz tahsisi Mal yönetiminde etkililik ve sorumluluk DÖRDÜNCÜ KISIM KAMU HESAPLARI VE MALİ İSTATİSTİKLER BİRİNCİ BÖLÜM Kamu Hesapları Muhasebe sistemi Kayıt zamanı Kamu gelir ve giderlerinin yılı ve mahsup dönemi İKİNCİ BÖLÜM Mali İstatistikler Kapsam, temel ilkeler ve kurumsal çevre Mali istatistiklerin hazırlanması ve açıklanması Mali istatistiklerin değerlendirilmesi BEŞİNCİ KISIM İÇ KONTROL SİSTEMİ İç kontrolün tanımı İç kontrolün amacı Kontrolün yapısı ve işleyişi Ön malî kontrol Mali kontrol yetkilisinin nitelikleri ve atanması Mali Hizmetler Birimi Muhasebe hizmeti ve muhasebe yetkilisinin yetki ve sorumlulukları Muhasebe yetkilisinin nitelikleri ve atanması III

4 İç denetim İç denetçinin görevleri İç denetçinin nitelikleri ve atanması İç denetim koordinasyon kurulu İç denetim koordinasyon kurulunun görevleri ALTINCI KISIM DIŞ DENETİM Dış denetim Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Sayıştayın denetlenmesi YEDİNCİ KISIM YAPTIRIMLAR VE YETKİLİ MERCİLER Ödenek üstü harcama Kamu zararı Yetkisiz tahsil ve ödeme Para cezaları ve yetkili merciler Zamanaşımı SEKİZİNCİ KISIM DİĞER HÜKÜMLER Maliye Bakanlığınca yürütülecek hizmetler Kamu idarelerinin sorumluluğu Sosyal güvenlik kurumları ve mahalli idareler Kurumlardan alınacak hasılat payı Kamu alacaklarının silinmesi Yetki DOKUZUNCU KISIM YÜRÜRLÜKTEN KALDIRILAN HÜKÜMLER, GEÇİCİ MADDELER VE YÜRÜRLÜK YÜRÜRLÜKTEN KALDIRILAN HÜKÜMLER GEÇİCİ MADDE GEÇİCİ MADDE GEÇİCİ MADDE GEÇİCİ MADDE GEÇİCİ MADDE GEÇİCİ MADDE GEÇİCİ MADDE IV

5 GEÇİCİ MADDE GEÇİCİ MADDE GEÇİCİ MADDE GEÇİCİ MADDE GEÇİCİ MADDE GEÇİCİ MADDE GEÇİCİ MADDE EK MADDE YÜRÜRLÜK YÜRÜTME (I) SAYILI CETVEL GENEL BÜTÇE KAPSAMINDAKİ KAMU İDARELERİ (II) SAYILI CETVEL ÖZEL BÜTÇELİ İDARELER A) YÜKSEKÖĞRETİM KURULU, ÜNİVERSİTELER VE YÜKSEK TEKNOLOJİ ENSTİTÜLERİ (III) SAYILI CETVEL DÜZENLEYİCİ VE DENETLEYİCİ KURUMLAR (IV) SAYILI CETVEL SOSYAL GÜVENLİK KURUMLARI SAYILI LİSTE İHDAS EDİLEN KADROLAR II. SAYILI LİSTE İPTAL EDİLEN KADROLAR SAYILI KANUNUN 5018 SAYILI KANUNA İŞLENMEYEN MADDELERİ MADDE MADDE EK MADDE MADDE MADDE MADDE GEÇİCİ MADDE GEÇİCİ MADDE GEÇİCİ MADDE MADDE MADDE V

6 (1) SAYILI CETVEL (2) SAYILI CETVEL SAYILI LİSTE SAYILI LİSTE SAYILI LİSTE SAYILI LİSTE SAYILI LİSTE STRATEJİ GELİŞTİRME BİRİMLERİNİN ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELİK BİRİNCİ BÖLÜM AMAÇ VE KAPSAM, DAYANAK VE TANIMLAR Amaç ve Kapsam Dayanak Tanımlar İKİNCİ BÖLÜM STRATEJİ GELİŞTİRME BİRİMLERİNİN FONKSİYONLARI, GÖREVLERİ VE YAPILANMASI Strateji geliştirme birimleri Strateji geliştirme birimlerinin görevleri Stratejik yönetim ve planlama fonksiyonu Performans ve kalite ölçütleri geliştirme fonksiyonu Yönetim bilgi sistemi fonksiyonu Malî hizmetler fonksiyonu ÜÇÜNCÜ BÖLÜM STRATEJİ GELİŞTİRME BİRİMLERİNİN İŞ VE İŞLEMLERİ Stratejik planlama çalışmalarının koordinasyonu Performans programı hazırlıklarının koordinasyonu Bütçenin hazırlanması Yatırım programı hazırlıklarının koordinasyonu Ayrıntılı harcama ve finansman programlarının hazırlanması ve uygulanması Bütçe işlemlerinin gerçekleştirilmesi ve kaydedilmesi Ödenek gönderme belgelerinin düzenlenmesi Gelirlerin tahakkuku, gelir ve alacakların takip ve tahsili Ön malî kontrol işlemleri Taşınır ve taşınmaz kayıtlarının tutulması Muhasebe hizmetlerinin yürütülmesi Bütçe kesin hesabının hazırlanması Bütçe uygulama sonuçlarının raporlanması Yatırım değerlendirme raporunun hazırlanması Malî istatistiklerin hazırlanması VI

7 Malî iş ve işlemlerin diğer idareler nezdinde izlenmesi Danışmanlık hizmeti sunma ve bilgilendirme yükümlülüğü İç kontrol sistemi ve standartları DÖRDÜNCÜ BÖLÜM DİĞER HÜKÜMLER Mahalli idareler ve strateji geliştirme birimleri kurulmayan idareler Strateji geliştirme birimlerinin yöneticileri Çalışmalarda işbirliği ve uyum Görev ayrılığı Strateji geliştirme birimlerinde kullanılacak defter kayıt ve belgeler Evrak kayıt sistemi ve yazışmalar Yürürlük Yürütme İÇ KONTROL VE ÖN MALİ KONTROLE İLİŞKİN USUL VE ESASLAR HAKKINDA YÖNETMELİK BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç ve kapsam Dayanak Tanımlar İKİNCİ BÖLÜM İç kontrol İç kontrolün amaçları İç kontrol standartları İç kontrolün temel ilkeleri İç kontrolün unsurları ve genel koşulları İç kontrole ilişkin yetki ve sorumluluklar Merkezi uyumlaştırma görevi ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ÖN MALİ KONTROL Ön mali kontrolün kapsamı Ön mali kontrolün niteliği Ön mali kontrol süreci Kontrol usulü Kontrol yetkisi Görevler ayrılığı ilkesi DÖRDÜNCÜ BÖLÜM MALİ HİZMETLER BİRİMİNİN ÖN MALİ KONTOLÜNE TABİ MALİ KARAR VE İŞLEMLER Kanun tasarılarının mali yükünün hesaplanması Taahhüt evrakı ve sözleşme tasarıları Ödenek gönderme belgeleri Ödenek aktarma işlemleri VII

8 Kadro dağlım cetvelleri Seyahat kartı listeleri Seyyar görev tazminatı cetvelleri Geçici işçi pozisyonları Yan ödeme cetvelleri Sözleşmeli personel sayı ve sözleşmeleri Yurtdışı kira katkısı BEŞİNCİ BÖLÜM Çeşitli ve Son Hükümler İdarelerce yapılacak düzenlemeler Uygun görüş verilmeyen mali karar ve işlemler Kontrol süresi Düzenleme ve koordinasyon görevi Tereddütlerin giderilmesi Yürürlük Yürütme MUHASEBE YETKİLİSİ MUTEMETLERİNİN GÖREVLENDİRİLMELERİ, YETKİLERİ, DENETİMİ VE USUL VE ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELİK BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç Kapsam Dayanak Tanımlar İKİNCİ BÖLÜM Muhasebe Yetkilisi Mutemetlerinin Görevlendirilmeleri, Yetki ve Sorumlulukları Muhasebe yetkilisi mutemetlerinin görevlendirilmesi Kefalet aidatı kesilmesi ve teminat alınması Yetki ve sorumluluk ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Kasanın Günlük Kontrolü, Kasa Limiti ve Müşterek Muhafaza Kontrol görevi Kasanın günlük kontrolü ve kasa limiti Kasa mevcudunun müşterek muhafazaya alınması Vezne ve ambarların kontrolü Muhasebe birimi dışında görev yapan muhasebe yetkilisi mutemetlerinin belgeleri üzerinde yapılacak kontroller Muhasebe biriminin bulunduğu yer dışında görev yapan muhasebe yetkilisi mutemetlerinin görev mahallinde kontrolü DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Muhasebe Yetkilisi Mutemetlerince Düzenlenecek Belgeler, VIII

9 Tutulacak Defterler, Ay ve Yıl Sonu İşlemleri Tahsil olunan paralar ve teslim alınan değerler için düzenlenecek alındılar Tutulacak defterler Ay sonu işlemleri Yıl sonu işlemler BEŞİNCİ BÖLÜM Çeşitli ve Son Hükümler Muhasebe yetkilisi mutemetlerinin hesaplarını başka mutemede devri Yetkisiz tahsil, ödeme, kamu zararına sebebiyet verme ve mutemetlik görevine son verilmesi Kamu idarelerinin muhasebe yönetmeliklerin uygulanacağı durumlar Yürürlük Yürütme ÖN ÖDEME USUL VE ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELİK BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç Kapsam Dayanak Tanımlar İKİNCİ BÖLÜM Ön Ödeme Şekilleri ve Ön Ödeme Yapılabilecek Gider Türleri Ön ödeme şekilleri ve uygulaması Ön ödeme yapılabilecek gider türleri Bütçe dışı ön ödemeler Açılan kredilerin ilgililere ödenmesi ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Mutemet Görevlendirilmesi ve Ön Ödemelerin Başka Mutemede Devri Mutemet görevlendirilmesi Ön ödemenin başka mutemede devri DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Ön Ödemelerin Mahsubu ve Sorumluluk Ön ödemelerde mahsup süresi ve sorumluluk Bütçe dışı avansların mahsubu Ön ödemelerin yıl sonunda mahsubu Ön ödemelerin mahsup dönemine aktarılması BEŞİNCİ BÖLÜM Son Hükümler IX

10 Yetki Yürürlükten kaldırılan mevzuat Yürürlük Yürütme HARCAMA YETKİLİLERİ HAKKINDA GENEL TEBLİĞ (SERİ NO : 1) Giriş Harcama Yetkililerinin Belirlenmesi Merkez Teşkilatı Harcama Yetkilileri Genel Bütçe Kapsamındaki Kamu İdarelerinde Harcama Yetkilileri Özel Bütçeli İdarelerde Harcama Yetkilileri Sosyal Güvenlik Kurumlarında Harcama Yetkilileri Mahalli İdarelerde Harcama Yetkilileri Merkez Dışı Birimlerde Harcama Yetkilileri Harcama Yetkisinin Birleştirilmesi Harcama Yetkisinin Devri Diğer Hususlar Yürürlük MUHASEBE YETKİLİLERİNİN EĞİTİMİ, SERTİFİKA VERİLMESİ İLE ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELİK BİRİNCİ KISIM Genel Hükümler BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç Kapsam Dayanak Tanımlar İKİNCİ KISIM Muhasebe Yetkilisi Adaylarının Belirlenmesi, Eğitim Ve Sertifika Verilmesi BİRİNCİ BÖLÜM Muhasebe Yetkilisi Adaylarının Belirlenmesi Muhasebe yetkilisi olarak atanacakların nitelikleri Sertifika eğitim programı duyurusu Sertifika eğitim programı başvurusu Eleme sınavı ve duyurulması Eleme sınav yeri ve konuları Sertifika eğitimine alınacak adayların belirlenmesi X

11 İKİNCİ BÖLÜM Muhasebe Yetkilisi Adaylarının Sertifika Eğitimi Sertifika eğitiminin yeri, tarihi ve süreci Sertifika eğitim programı konuları Muhasebe yetkilisi sertifika sınavı Muhasebe yetkilisi sertifika sınav komisyonu Muhasebe yetkilisi sertifika sınav konuları ve sınav usulü Sınav sonuçlarının değerlendirilmesi Sınav sonuçlarının duyurulması ve itiraz Başarısız olan adayların durumu Muhasebe yetkilisi sertifikasının verilmesi Muhasebe yetkililerinin atanması Gerekli şartların taşınmadığının sonradan anlaşılması Muhasebe yetkilisi kayıtlarının tutulması ÜÇÜNCÜ KISIM Muhasebe yetkililerinin çalışma usul ve esasları BİRİNCİ BÖLÜM Muhasebe yetkilisinin görev, yetki ve sorumlulukları Muhasebe yetkilisinin görev yetkileri Muhasebe yetkilisinin sorumlulukları Yetkisiz tahsil ve ödeme yapılamayacağı ve birleşemeyecek görevler Görev, yetki ve sorumlulukların devri İKİNCİ BÖLÜM Muhafaza ve muhasebeleştirme Para ve para ile ifade edilen değerlerin muhafazası Mali işlemlerin muhasebeleştirilmesi ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Belgelerin kontrolü ve alacakların izlenmesi Ödeme emri belgesi ve ekleri üzerinde yapılacak kontroller Ödeme öncesi kontrol süresi Ödemelerin yapılmasında öncelik Alacakların tahsil sorumluluğu DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Düzenlenecek Defter,Belge ve Raporlar Defter ve belgelerin düzenlenmesi ve gönderilmesi Mali raporların düzenlenmesi ve gönderilmesi BEŞİNCİ BÖLÜM Muhasebe Yetkilileri Arasında Hesap Devri ve Yönetim Dönemi Hesabı Hesap devri Yönetim dönemi hesabı ve verilme süresi DÖRDÜNCÜ KISIM Son Hükümler XI

12 Muhasebe birimleri ve muhasebe yetkililerinin Sayıştaya bildirilmesi Yetki Yürürlük Yürütme KAMU İDARELERİNCE HAZIRLANACAK FAALİYET RAPORLARI HAKKINDA YÖNETMELİK BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, kapsam, dayanak ve tanımlar Amaç ve kapsam Dayanak Tanımlar İKİNCİ BÖLÜM Raporlama ilkeleri Sorumluluk ilkesi Doğruluk ve tarafsızlık ilkesi Açıklık ilkesi Tam açıklama ilkesi Tutarlılık ilkesi Yıllık olma ilkesi ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Faaliyet raporlarının düzenlenmesi, ilgili idarelere verilmesi ve bu işlemlereilişkin süreler Birim faaliyet raporu İdare faaliyet raporu Mahalli idareler genel faaliyet raporu Mahalli idareler genel faaliyet raporunun kapsamı Genel faaliyet raporu Genel faaliyet raporunun kapsamı Faaliyet raporlarının Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulması Faaliyet raporlarının Türkiye Büyük Millet Meclisinde görüşülmesi.176 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Birim ve İdare Faaliyet Raporlarında Yer Alması Gereken Hususlar Birim ve idare faaliyet raporlarının kapsamı Birim ve idare faaliyet raporlarının şekli BEŞİNCİ BÖLÜM Çeşitli ve Son Hükümler Faaliyet raporlarının kamuoyuna açıklanması Gizlilik gerektiren bilgiler Tereddütlerin giderilmesi İlk faaliyet raporu Performans bilgileri XII

13 Yürürlük Yürütme Ek 1 : Birim ve İdare Faaliyet Raporlarının Şekli IV KURUMSAL KABİLİYET ve KAPASİTENİN DEĞERLENDİRİLMESİ İç Kontrol Güvence Beyanı İç Kontrol Güvence Beyanı Mali Hizmetler Birim Yöneticisinin Beyanı Dipnotlar MALİYE BAKANLIĞININ HARCAMA YETKİLERİ HAKKINDA GENEL TEBLİĞ (SERİ NO: 2) KAMU İDARELERİNİ KESİN HESAPLARININ DÜZENLENMESİNE İLİŞKİN USUL VE ESASLAR HAKKINDA YÖNETMELİK BAKANLIĞIMIZ HARCAMA YETKİLERİ HAKKINDA İÇ GENELGE (SGB NO: 1) ÖN MALİ KONTROL İLE İLGİLİ İÇ GENELGE (SGB NO: 2) BÜTÇE UYGULAMA TEBLİĞLERİ / TALİMATLARI (2006 YILI) XIII

14 ÖNSÖZ Kamu kaynaklarının devletin genel hedef ve politikaları ile kalkınma planları doğrultusunda etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde elde edilmesi ve kullanılması ülke kalkınması bakımından önem arz etmektedir. Avrupa Birliğine uyum sürecinde kamu mali yönetimi ve kontolünün yeniden yapılandırılması kapsamında hazırlanan 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun bazı maddeleri 5436 sayılı Kanun ile yeniden düzenlenerek 1 Ocak 2006 tarihinden itibaren yürürlüğe konulmuştur yılı başına kadar yürürlükte kalan devletin mal varlığının yönetimi ve muhasebesine ilişkin 1927 tarihli Muhasebei Umumiye Kanunu da bu yasa ile yürürlükten kaldırılmıştır. Yeni yasa ile kamu mali yönetimi ve kontrolü hizmetlerinde görevli her kademedeki kamu personelinin mali karar ve işlemler ile diğer işlemlere ilişkin yükümlülükleri de arttırılmaktadır. Yürürlüğe konulan yeni yasa ile iç kontrol sistemi ve bazı yeni düzenlemeler getirilmiştir. İdarelerin kanun ve düzenlemelere uygun olarak faaliyet göstermeleri bu konudaki mevzuatın ayrıntılarıyla bilinmesini gerektirmektedir. Kamu mali kaynaklarının elde edilmesi ve akılcı kullanılması ile uygulamada olabilecek muhtemel hataların önlenebilmesi bu konuda hizmet veren personelin bilgi ve donanım seviyesi ile yakından ilişkilidir. Bu nedenle kamu mali yönetimi ve kontrolüne ilişkin kanun, yönetmelik, usul ve esaslar ile tebliğler uygulamacıların kolayca ulaşabilmeleri ve yararlanmalarını sağlamak amacıyla bu kitapta toplanmıştır. Kitabın uygulamacılara, yararlı olmasını dilerim. Prof. Dr. Hasan Z. SARIKAYA Müsteşar XIV

15 KAMU MALÎ YÖNETİMİ VE KONTROL KANUNU (*) Kanun Numarası : 5018 Kabul Tarihi : 10/12/2003, Yayımlandığı R.Gazete : Tarih :24/12/2003 Sayı :25326 Yayımlandığı Düstur : Tertip : 5 Cilt : Sayfa: BİRİNCİ KISIM Genel Hükümler BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam ve Tanımlar Amaç Madde 1 - Bu Kanunun amacı, kalkınma planları ve programlarda yer alan politika ve hedefler doğrultusunda kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde elde edilmesi ve kullanılmasını, hesap verebilirliği ve malî saydamlığı sağlamak üzere, kamu malî yönetiminin yapısını ve işleyişini, kamu bütçelerinin hazırlanmasını, uygulanmasını, tüm malî işlemlerin muhasebeleştirilmesini, raporlanmasını ve malî kontrolü düzenlemektir. Kapsam Madde 2 - Bu Kanun, merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri, sosyal güvenlik kurumları ve mahallî idarelerden oluşan genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin malî yönetim ve kontrolünü kapsar. Avrupa Birliği fonları ile yurt içi ve yurt dışından kamu idarelerine sağlanan kaynakların kullanımı ve kontrolü de uluslararası anlaşmaların hükümleri saklı kalmak kaydıyla, bu Kanun hükümlerine tâbidir. Düzenleyici ve denetleyici kurumlar, bu Kanunun sadece 3, 7, 8, 12, 15, 17, 18, 19, 25, 42, 43, 44, 47, 48, 49, 50, 51, 52, 53, 54, 68, 76 ve 78 ıncı maddelerine tâbidir. (*) tarihli 5436 sayılı Kanun ve tarih ve 5467 sayılı Kanun ile değişik. 1

16 Tanımlar Madde 3 - Münhasıran bu Kanunun uygulanmasında; a) Genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri: Uluslararası sınıflandırmalara göre belirlenmiş olan, merkezî yönetim kapsamındaki kamu idareleri, sosyal güvenlik kurumları ve mahallî idareleri, b) Merkezî yönetim kapsamındaki kamu idareleri: Bu Kanuna ekli (I), (II) ve (III) sayılı cetvellerde yer alan kamu idarelerini, c) Düzenleyici ve denetleyici kurumlar: Bu Kanuna ekli (III) sayılı cetvelde yer alan kurumları, d) Sosyal güvenlik kurumları: Bu Kanuna ekli (IV) sayılı cetvelde yer alan kamu kurumlarını, e) Mahallî idare: Yetkileri belirli bir coğrafi alan ve hizmetlerle sınırlı olarak kamusal faaliyet gösteren belediye, il özel idaresi ile bunlara bağlı veya bunların kurdukları veya üye oldukları birlik ve idareleri, f) Bütçe: Belirli bir dönemdeki gelir ve gider tahminleri ile bunların uygulanmasına ilişkin hususları gösteren ve usulüne uygun olarak yürürlüğe konulan belgeyi, g) Kamu kaynakları: Borçlanma suretiyle elde edilen imkânlar dahil kamuya ait gelirler, taşınır ve taşınmazlar, hesaplarda bulunan para, alacak ve haklar ile her türlü değerleri, h) Kamu gideri: Kanunlarına dayanılarak yaptırılan iş, alınan mal ve hizmet bedelleri, sosyal güvenlik katkı payları, iç ve dış borç faizleri, borçlanma genel giderleri, borçlanma araçlarının iskontolu satışından doğan farklar, ekonomik, malî ve sosyal transferler, verilen bağış ve yardımlar ile diğer giderleri, i) Kamu geliri: Kanunlarına dayanılarak toplanan vergi, resim, harç, fon kesintisi, pay veya benzeri gelirler, faiz, zam ve ceza gelirleri, taşınır ve taşınmazlardan elde edilen her türlü gelirler ile hizmet karşılığı elde edilen gelirler, borçlanma araçlarının primli satışı suretiyle elde edilen gelirler, sosyal güvenlik primi kesintileri, alınan bağış ve yardımlar ile diğer gelirleri, j) Özel gelir: Genel bütçe kapsamındaki idarelerin kamu görevi ve hizmeti dışında ilgili kanunlarında belirtilen faaliyetlerinden ve fiyatlandırılabilir nitelikteki mal ve hizmet teslimlerinden sağlanan ve genel bütçede gösterilen gelirleri, 2

17 k) Harcama birimi: Kamu idaresi bütçesinde ödenek tahsis edilen ve harcama yetkisi bulunan birimi, l) Kamu malî yönetimi: Kamu kaynaklarının tanımlanmış standartlara uygun olarak etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasını sağlayacak yasal ve yönetsel sistem ve süreçleri, m) Malî kontrol: Kamu kaynaklarının belirlenmiş amaçlar doğrultusunda, ilgili mevzuatla belirlenen kurallara uygun, etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde kullanılmasını sağlamak için oluşturulan kontrol sistemi ile kurumsal yapı, yöntem ve süreçleri, n) Stratejik plan: Kamu idarelerinin orta ve uzun vadeli amaçlarını, temel ilke ve politikalarını, hedef ve önceliklerini, performans ölçütlerini, bunlara ulaşmak için izlenecek yöntemler ile kaynak dağılımlarını içeren planı, o) Malî yıl: Takvim yılını, ifade eder. İKİNCİ BÖLÜM Kamu Maliyesi Kamu maliyesi Madde 4 - Kamu maliyesi; gelirlerin toplanması, harcamaların yapılması, açıkların finansmanı, kamunun varlık ve borçları ile diğer yükümlülüklerinin yönetimini kapsar. Kamu maliyesi, merkezden ve yerinden yönetim esaslarına göre yürütülür. Kamu idarelerinin görevleri, ilgili kanunlarında açık olarak belirlenir ve kaynakların dağıtımında esas alınır. Kamu maliyesinin temel ilkeleri Madde 5 - Kamu maliyesinin temel ilkeleri şunlardır: a) Kamu malî yönetimi uyumlu bir bütün olarak oluşturulur ve yürütülür. b) Kamu maliyesi, kamu görevlilerinin hesap verebilmelerini sağlayacak şekilde uygulanır. c) Maliye politikası, makroekonomik ve sosyal hedefler ile uyumlu bir şekilde oluşturulur ve yürütülür. d) Kamu malî yönetimi Türkiye Büyük Millet Meclisinin bütçe hakkına uygun şekilde yürütülür. 3

18 e) Kamu malî yönetimi malî disiplini sağlar. f) Kamu malî yönetimi ekonomik, malî ve sosyal etkinliği birlikte sağlayacak şekilde kamusal tercihlerin oluşması için gerekli ortamı yaratır. g) Kamu idarelerinin mal ve hizmet üretimi ile ihtiyaçlarının karşılanmasında, ekonomik veya sosyal verimlilik ilkelerine uygun olarak maliyet-fayda veya maliyet-etkinlik ile gerekli görülen diğer ekonomik ve sosyal analizlerin yapılması esastır. İlgili kanunlardaki hükümler saklı kalmak kaydıyla, kamu maliyesi ilkelerinin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca belirlenir ve izlenir. Hazine birliği Madde 6 - Merkezî yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin gelir, gider, tahsilat, ödeme, nakit planlaması ve borç yönetimi Hazine birliğini sağlayacak şekilde yürütülür. Bu Kanuna ekli (I) sayılı cetvelde yer alan kamu idarelerinin tüm gelirleri Hazine veznelerine girer, giderleri bu veznelerden ödenir. Bu idareler özel vezne açamaz. Her türlü iç ve dış borçlanma, yurt dışından hibe alınması, borç ve hibe verilmesi ve bunlara ilişkin geri ödemeler, Hazine garantileri, Hazine alacakları, nakit yönetimi ve bunlarla ilgili diğer hususlarda tarihli ve 4059 sayılı, tarihli ve 4749 sayılı Kanun hükümleri uygulanır. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Kamu Kaynağının Kullanılmasının Genel Esasları Malî saydamlık Madde 7 - Her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında denetimin sağlanması amacıyla kamuoyu zamanında bilgilendirilir. Bu amaçla; a) Görev, yetki ve sorumlulukların açık olarak tanımlanması, b) Hükümet politikaları, kalkınma planları, yıllık programlar, stratejik planlar ile bütçelerin hazırlanması, yetkili organlarda görüşülmesi, uygulanması ve uygulama sonuçları ile raporların kamuoyuna açık ve ulaşılabilir olması, 4

19 c) Genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri tarafından sağlanan teşvik ve desteklemelerin bir yılı geçmemek üzere belirli dönemler itibarıyla kamuoyuna açıklanması, d) Kamu hesaplarının standart bir muhasebe sistemi ve genel kabul görmüş muhasebe prensiplerine uygun bir muhasebe düzenine göre oluşturulması, zorunludur. Malî saydamlığın sağlanması için gerekli düzenlemelerin yapılması ve önlemlerin alınmasından kamu idareleri sorumlu olup, bu hususlar Maliye Bakanlığınca izlenir. Hesap verme sorumluluğu Madde 8 - Her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanlar, kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumludur ve yetkili kılınmış mercilere hesap vermek zorundadır. Stratejik planlama ve performans esaslı bütçeleme Madde 9 - Kamu idareleri; kalkınma planları, programlar, ilgili mevzuat ve benimsedikleri temel ilkeler çerçevesinde geleceğe ilişkin misyon ve vizyonlarını oluşturmak, stratejik amaçlar ve ölçülebilir hedefler saptamak, performanslarını önceden belirlenmiş olan göstergeler doğrultusunda ölçmek ve bu sürecin izleme ve değerlendirmesini yapmak amacıyla katılımcı yöntemlerle stratejik plan hazırlarlar. Kamu idareleri, kamu hizmetlerinin istenilen düzeyde ve kalitede sunulabilmesi için bütçeleri ile program ve proje bazında kaynak tahsislerini; stratejik planlarına, yıllık amaç ve hedefleri ile performans göstergelerine dayandırmak zorundadırlar. Stratejik plan hazırlamakla yükümlü olacak kamu idarelerinin ve stratejik planlama sürecine ilişkin takvimin tespitine, stratejik planların kalkınma planı ve programlarla ilişkilendirilmesine yönelik usul ve esasların belirlenmesine Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı yetkilidir. Kamu idareleri bütçelerini, stratejik planlarında yer alan misyon, vizyon, stratejik amaç ve hedeflerle uyumlu ve performans 5

20 esasına dayalı olarak hazırlarlar. Kamu idarelerinin bütçelerinin stratejik planlarda belirlenen performans göstergelerine uygunluğu ve idarelerin bu çerçevede yürütecekleri faaliyetler ile performans esaslı bütçelemeye ilişkin diğer hususları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir. Maliye Bakanlığı, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı ve ilgili kamu idaresi tarafından birlikte tespit edilecek olan performans göstergeleri, kuruluşların bütçelerinde yer alır. Performans denetimleri bu göstergeler çerçevesinde gerçekleştirilir. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Bakanların ve Üst Yöneticilerin Hesap Verme Sorumluluğu Bakanlar Madde 10 - Bakanlar, hükümet politikasının uygulanması ile bakanlıklarının ve bakanlıklarına bağlı, ilgili ve ilişkili kuruluşların stratejik planları ile bütçelerinin kalkınma planlarına, yıllık programlara uygun olarak hazırlanması ve uygulanmasından, bu çerçevede diğer bakanlıklarla koordinasyon ve işbirliğini sağlamaktan sorumludur. Bu sorumluluk, Yükseköğretim Kurulu, üniversiteler ve yüksek teknoloji enstitüleri için Millî Eğitim Bakanına, mahallî idareler için İçişleri Bakanına aittir. Bakanlar, kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli kullanılması konusunda Başbakana ve Türkiye Büyük Millet Meclisine karşı sorumludurlar. Bakanlar; idarelerinin amaçları, hedefleri, stratejileri, varlıkları, yükümlülükleri ve yıllık performans programları konusunda her malî yılın ilk ayı içinde kamuoyunu bilgilendirirler. Üst yöneticiler Madde 11 - Bakanlıklarda müsteşar, diğer kamu idarelerinde en üst yönetici, il özel idarelerinde vali ve belediyelerde belediye başkanı üst yöneticidir. Ancak, Millî Savunma Bakanlığında üst yönetici Bakandır. Üst yöneticiler, idarelerinin stratejik planlarının ve bütçelerinin kalkınma planına, yıllık programlara, kurumun stratejik plan ve performans hedefleri ile hizmet gereklerine uygun olarak hazırlanması ve uygulanmasından, sorumlulukları altındaki 6

21 kaynakların etkili, ekonomik ve verimli şekilde elde edilmesi ve kullanımını sağlamaktan, kayıp ve kötüye kullanımının önlenmesinden, malî yönetim ve kontrol sisteminin işleyişinin gözetilmesi, izlenmesi ve bu Kanunda belirtilen görev ve sorumlulukların yerine getirilmesinden Bakana; mahallî idarelerde ise meclislerine karşı sorumludurlar. Üst yöneticiler, bu sorumluluğun gereklerini harcama yetkilileri, malî hizmetler birimi ve iç denetçiler aracılığıyla yerine getirirler. İKİNCİ KISIM Kamu İdare Bütçeleri BİRİNCİ BÖLÜM Genel Hükümler Bütçe türleri ve kapsamı Madde 12 - Genel yönetim kapsamındaki idarelerin bütçeleri; merkezî yönetim bütçesi, sosyal güvenlik kurumları bütçeleri ve mahallî idareler bütçeleri olarak hazırlanır ve uygulanır. Kamu idarelerince bunlar dışında herhangi bir ad altında bütçe oluşturulamaz. Merkezî yönetim bütçesi, bu Kanuna ekli (I), (II) ve (III) sayılı cetvellerde yer alan kamu idarelerinin bütçelerinden oluşur. Genel bütçe, Devlet tüzel kişiliğine dahil olan ve bu Kanuna ekli (I) sayılı cetvelde yer alan kamu idarelerinin bütçesidir. Özel bütçe, bir bakanlığa bağlı veya ilgili olarak belirli bir kamu hizmetini yürütmek üzere kurulan, gelir tahsis edilen, bu gelirlerden harcama yapma yetkisi verilen, kuruluş ve çalışma esasları özel kanunla düzenlenen ve bu Kanuna ekli (II) sayılı cetvelde yer alan her bir kamu idaresinin bütçesidir. Düzenleyici ve denetleyici kurum bütçesi, özel kanunlarla kurul, kurum veya üst kurul şeklinde teşkilatlanan ve bu Kanuna ekli (III) sayılı cetvelde yer alan her bir düzenleyici ve denetleyici kurumun bütçesidir. Sosyal güvenlik kurumu bütçesi, sosyal güvenlik hizmeti sunmak üzere, kanunla kurulan ve bu Kanuna ekli (IV) sayılı cetvelde yer alan her bir kamu idaresinin bütçesidir. 7