Ülkemizde Peloidoterapi Uygulamalarının Durumu ve Geleceği

Transkript

1 Ülkemizde Peloidoterapi Uygulamalarının Durumu ve Geleceği Prof. Dr. Hatice GÜRDAL İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Ekoloji ve Hidroklimatoloji Anabilim Dalı

2 Peloidoterapi / balneoterapi Doğal tedavi ajanlarının insan sağlığının korunması ve hastalıklarının tedavisinde kullanımı asırlar öncesine dayanmaktadır. Kaplıca uygulamalarında Peloidoterapi balneoterapi yöntemi olarak ana tedavilerden biri olarak yer almaktadır

3

4 Hangi uygulama daha sık olarak kullanılmakta? * * Banyo peloid Sualtı masaj Girdap İçme inhalasyon

5 peloidler Tanım: jeolojik ve/veya biyolojik, klimatolojik olaylar sonucu oluşmuş tıpta çamur veya bulamaç halinde (krem kıvamında) paketler veya daha akışkan kıvamda banyolar şeklinde kullanılan organik ve inorganik madde karışımlarıdır. Oluşum ortamları, biçimleri, içerik ve kullanımları esas alınarak önerilen çeşitli sınıflandırmalar yapılmaya çalışılmış.

6 peloidler Balneolojik sulardan farklı olarak peloidlerin, suyla birlikte katı madde fazının da varlığı ona ek özellikler katmaktadır. Ancak bu oluşum için bir sürece ihtiyacı vardır; Katı fazı nekadar ufalanır inceltilir, su içinde yeni bir maddeye dönüşürse( degradasyon) tıbbi kullanıma uygun hale gelir

7 Olgunlaşma sırasında hem mineral hem de hümik asit başta olmak üzere organik madde içeriği birikmektedir. Bu işlem ya doğada kendiliğinden yıllar içinde olur veya ürün hazırlama sırasında ( birkaç haftadan 7-8 aya kadar sürede)tanklarda bekletilerek yapılır tıbbi çamurlar = Kil / çamur + su Olgunlaşma (doğal veya yapay) fizikokimyasal özelliklerde değişim / Madde birikimleri

8 Tıbbi çamurları sınıflandırma 1) ( Scherbakov 1937) inorganik, organik çamurlar, karışık ( miks) ve artifisyal peloidler 2)( Benade 1938) özellikle doğal peloidlerin jeolojik orijin ve inorganik, organik kompozisyonunu esas 3) Pisani'nin (1938 Wiesbaden) solid ve likid her iki fazın orijin ve kompozisyonunu dikkate alarak yaptığı sınıflamada ilk kez sıvı fazın kompozisyonundan bahsedilmiştir.

9

10 peloid hazırlama teknikleri A.M. Beer; The biological activity of peat in connection with mineral waters: 2001 Aynı torfla ; bidistile su / mineral suyla hazırlanmış çözeltileri, organ banyosunda Kobay midesi düz kas kontraksiyonunda farklı aktiviteler göstermiştir; mineral suyla hazırlanan torf 3 kat fazla etkili olmuştur o nedenle peloid hazırlama teknikleri biyolojik etkilerini belirlemektedir

11 Doğal / artifisyel olgunlaşma (Burt, 1949) önceki görüşlere ek likid faz sıcaklığına göre hiper-izo-hipotermal özellikleri ve olgunlaşma sürecinin oluştuğu yere göre doğal ( jeolojik) veya artifisyel ( açık veya havadan izole kapalı sistemlerde) yapılışı dikkate alınmış. Yine ilk kez deniz suyu likid fazı oluşturacak bir eleman olarak bildirilmiştir.

12 Tıbbi peloidler, uygulamada viskozite ve içeriğiyle ilişkili olarak yüksek ısı ve ısı tutma kapasitesine sahip olmalıdır Ör. peat, fango (volkanik orjin), deniz, göl veya nehir yatağından elde edilen çamur (mud ), killer vd.

13 Doğal Peloidler Sıcaklık Ph Mineral İçeriği Gaz İçeriği Organik madde içeriği

14 Doğal peloidler Halen geçerli olan sınıflandırma peloidlerin hidrojeolojik oluşum süreçleri ve fiziko-kimyasal özelliklerine göre yapılan sınıflandırmadır; 1)Turbalar 2) Bataklar 3)Balçıklar 4) Şifalı topraklar

15

16 Primer / sekonder Veniale (1998) katı ve sıvı kısımların aynı ortamda oluşmasını primer peloidler farklı bölgelerden getirilmesi sekonder olarak adlandırılmıştır

17 2004 Dax ta toplanan 3. Termal çamurlar Sempozyumunda olgunlaşma işlemine göre peloidler? 1) Çamur veya killerin olgunlaşma işlemi olmadan mineral suyla karıştırılarak hemen hazırlanan peloidler 2) Çamur veya killerin mineral suyla doğal veya artifisyal olarak olgunlaşma işleminden geçen peloidler (Armijo et al., 2005; Legido et al., 2007)

18 mineral ve kimyasal özelliklerine göre Pozo (2009) peloid tiplendirme ve isimlendirmeyi birlikte veren 3 gruba ayırmayı önermiştir; 1) Kil içeren-peloid; belirgin phyllosilicat içeren 2) Organo-peloid;organik madde içeriği yüksek olan 3) Sülfo-peloid; anlamlı miktarda kükürt içerenler (doğal kükürt ya da metal sülfürler)

19 kükürt demir NaCl İnorganik maddeler karbonat PELOİD kimyasal özellikler Kireçtaşı Kil hümik asit Organik maddeler Ulmik asit Fulvik asit Sülfo glukolipit Lignin hemiselüloz

20 3 farklı (turba, kaynak, volkanik,) çamur incelenmiş birbirlerinden çok farklı içerik olduğu; hümik, fulvik, ulmik asitler gibi hidrofilik maddeler yanında Ayrıntılı tanım ve sınıflamalarda kullanılan madde içerikleri olarak en fazla turbada olmak üzere düşük moleküler ağırlıklı yağ asitlerinin olduğu gösterilmiştir.

21 Gomez (2013) orijin, içerik ve kullanımına göre sınıflamayı önermiştir Orjini 1) doğal peloidler, doğada olgunlaşmasını tamamlayan sedimentler,2) peloidler,mineral sularla tanklarda olgunlaşma sürecini tamamlayanlar. Içeriği 1) Organik 2) İnorganik 3)Karışık içerikli olanlar. Uygulama 1) tıbbi ( medical) peloidler; spesifik terapötik özellikleri belirlenmiş olan 2) kozmetik peloidler ise dermokozmetik sertifikası olanlar

22 Gomes C.; Peloids and pelotherapy: Historical evolution, classification and glossary Applied Clay Science (2013) 28 38

23 Karagülle ve ark Türkiye den çamur analizi konusunda çalışmalar Afyon Sandıklı Balıkesir Susurluk çamurlarının analizleri ve Tıbbı kullanımlar açısından değerlendirmeleri yapılmış

24 .

25 Karakaya M. ve ark.2010 Ülkemizde peloid uygulaması yapılan 30 un üzerinde kaplıca vardır 2008 yılında 10 kaplıcadan çamur numunesi alınmış Bu kaplıcaların çoğunda olgunlaştırma işlemi gözlenmemiş Termal suya katılan killi malzemenin kaplıcaya yakın bölgelerden alındığı, bazılarının turba veya volkanik, yahut da biyojenik karbonat minerallerinden zengin olduğu tüm örnekler 2µm altı fraksiyon ağırlıkça %25 in altında( biri %9 )

26 Karakaya M. ve ark.2010 Tane boyu dağılımları, mineral tür ve içerikleri, kimyasal bileşimleri, kil mineral içeriğinin ve özellikle simektit içeriğinin ve kıvam limitlerinin oldukça düşük olması alınan numunelerin tıbbi peloid şeklinde kullanıma uygun olmadığını mineralojik bileşimde kuvars, feldispat gibi sertliği yüksek mineraller bulunması Cilde duygulanımında kullanım güçlüğü doğurabileceğini göstermiş olup değişik mineral sularla olgunlaşma işleminden sonra kullanıma uygun olduğu bildirilmiştir.

27

28

29 Aytac Okyay, Gozde, Toksoy Koksal, Fatma; The Usability Of Clay Deposits In Cankiri And Afyonkarahisar For Pelotherapic Applications, 2013 METU ( M.S. Thesis ) Ankara: Çankırı ve Afyonkarahisar killerinin Farklı termomineral sularla hazırlanarak Peloterapötik uygulanabilirliği araştırılmış.

30

31 Balneotherapie und Kurorttherapie rheumatischer Erkrankungen in der Türkei: Ein systhematischer Review M.Z Karagülle. M.Karagülle Forsch Komplementärmed Klass Naturheilkd 2004;11:33-41 Romatizmal hastalıklarda Balneoterapi ve kaplıca tedavisi konusundaki yıllarında yayınlanmış olan yayınlar tarandığında 15 çalışmadan yalnızca 1 tanesinde geleneksel peloidoterapi kullanılmıştı ( Odabaşı 1992)

32

33 Şen U, Karagülle MZ, Karagülle M, Dönmez A, Şen C. Comparison of the Efficacy of Two Different Traditional Spa Therapy Regimens in Patients with Fibromyalgia Syndrome. PTT Hastanesi Tıp Derg 2002;24:78-81 (in Turkish). Odabaşı E, Karagülle MZ, Karagülle M, Turan M, Karagülle O : Comparison of two traditional spa therapy regimens in patients with knee osteoarthritis. Phys Med Rehab Kuror 2002;12: Şen U, Karagülle MZ, Karagülle M. The efficacy of peloidotherapy on knee osteoarthritis. Romatizma 2007;22:55-9 Şen U, Karagülle MZ, Karagülle M. Erkorkmaz Ü. Effectiveness of Peloidotherapy in chronic low back pain. Turk. J. Clin. Scie. 2008; 23:17-22 Ardic F, Ozgen M, Aybek H, Rota S, Cubukc u G, Gokgoz A (2007) Effect of balneotherapy on serum IL-1, PGE2 and LTB4 levels in fibromyalgia patients. Rheumatol Int 27:

34 Karagülle M., Karagülle M.Z., "Balneotherapy And Spa Therapy Of Rheumatic Diseases In Turkey: A Systematic Review", Forschende Komplementarmedızın Klassısche Naturheılkunde, Vol.11, Pp.33-41, 2004 Karagülle M., Karagülle M.Z., "Spa Therapy And Balneotherapy For Treating Low Back Pain: Meta-Analysis Of Randomized Trials", Rheumatology, Vol.45, Pp , Odabasi E, Gul H, Macit E, Turan M,Yildiz O; Lipophilic Components of Different Therapeutic Mud Species, The Journal of Alternative and Complementary Medicine. Dec.2007: Odabasi E, Turan M, Erdem H, Tekbas F. Does mud pack treatment have any chemical effect? A randomized controlled clinical study. Journal of alternative and complementary medicine. 2008;14(5): Karagülle M., "The Efficacy of Peloidotherapy on The Patients with Chronic Low Back Pain", Turkıye Klınıklerı Tıp Bılımlerı Dergısı, Vol.28, Pp.5-11, 2008

35 Z Didem TAKİNACI Ankilozan Spondilit Tedavisinde Balneoterapi, Peloidoterapi ve Egzersiz Tedavisinin Etkinliğinin Karşılaştırılması doktora tezi danışman M Zeki Karagülle 2009 Yasemin BARUT Diz Osteoartritinde Balneoterapi ve Peloidoterapi Kombinasyonunun Etkinliği tıpta uzmanlık tezi danışman M Zeki Karagülle 2010 Kağan ÖZKUK Diz Osteoartritli Hastalarda Aynı Balneoterapötik Yöntemlerin Farklı Süreler İçinde Uygulanmasının Etkinliğinin Karşılaştırılması tıpta uzmanlık tezi danışman Hatice Gürdal, 2011 A Osman BAĞDATLI Fibromyalji'li hastalarda tam banyo uygulaması, peloid paket uygulaması ve hasta eğitimi ile sadece hasta eğitiminin etkinliğinin karşılaştırılması yüksek lisans tezi - danışman Arif Dönmez 2011 Rıza Eröksüz, Fibromiyaljili Hastalarda Farklı Süre Ve Sıklıktaki Balneoterapi Uygulamalarının Etkinliğinin Karşılaştırılması; Randomize Kontrollü Tek Kör Çalışma. tıpta uzmanlık tezi danışman Arif Dönmez 2013

36 Fulya DEMİRCİOĞLU Romatoid Artritli Hastalarda Peloidoterapi Uygulamasının Ağrı, Eklem Fonksiyonları ve Yaşam Kalitesi Üzerindeki Etkileri tıpta uzmanlık tezi danışman M.Karagülle 2012 Özay, P. "Türkiyedeki Bazı Peloidlerin Fizikokimyasal Ve Mineralojik Analizi", Yüksek Lisans( danışman; Karagülle M), İstanbul Üniversitesi, Haziran, Satak F; İstanbul Erenköy Fizik tedavi ve Rehabilitasyon Hastanesi Tıbbi Ekoloji ve Hidroklimatoloji polikliniği peloidoterapi uygulamalarının etkinliği. in Karagülle M, Karagülle M.Z.,editör.XI.Türk Kaplıca Tıbbı ve Balneoloji Kongresi Özetler Kitabı, Gaziantep 2014 s.47 Karabulut S.S: Fibromiyalji Hastalarında Balneolojik Tedavinin Uyku ve Klinik Semptomlar Üzerine Etkisinin Kan Leptin ve Ghrelin Düzeylerindeki Değişim ile İlişkisinin İncelenmesi ( Uzmanlık Tezi, Danışman Gürdal H.) İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Ekoloji Ve Hidroklimatoloji Anabilim Dalı İstanbul-2015

37 Evcik D, Kavuncu V, Yeter A, Yigit I. The efficacy of balneotherapy and mud-pack therapy in patients with knee osteoarthritis. Joint Bone Spine 2007;74:60-5. Bostan B, Sen U, Günes T et al. Comparison of intra-articular hyaluronic acid injections and mud-pack therapy in the treatment of knee osteoarthritis. Acta Orthop Traumatol Turc 2010;44:42-7. Berköz F B, Aldinç F, Karagülle M, Dönmez A, Erdoğan N, Gürdal H, Karagülle M Z: Balneoterapi ve Peloidoterapi Kombinasyonunun Romatizmal Hastalıklardaki Etkileri. VIII. Ulusal Kaplıca Tıbbı ve Balneoloji Kongresi Özetler, (Eds) Karagülle M, Karagülle M Z, Nisan 2010 Çeşme, Nobel Tıp Kitabevleri, 2010: 30. Güngen G, Ardic F, Fιndıkoğlu G, Rota S, The effect of mud pack therapy on serum YKL-40 and hscrp levels in patients with knee osteoarthritis Rheumatol Int May32 (5): Bağdatlı A O., Donmez A, Eröksüz R, Bahadır G., Turan M,, Erdoğan N; Does addition of mud-pack and hot pool treatment to patient education make a difference in fibromyalgia patients?a randomized controlled single blind study Int J Biometeorol 28 April 2015,p 1-7

38 Araştırmaların Sonuçları Peloid uygulamalarının fibromiyalji, kronik bel ağrısı, el ve diz osteoartritinde Kürlerin tekrarlanması ile işe uyumun artıp, iş günü kaybı ve tedavi giderlerinin azaldığı (kaplıca merkezi dışında da uygulanabilmesi hastaların işlerinden uzaklaşmadan uygulama imkanı)

39 Osteoartritte Osteoartritte semptomlar ve fonksiyonel kapasite üzerinde Etkinin uzun süreli devam edebildiği. Kombine tedavilerin tek uygulamalardan daha iyi olduğu Osteoartritte termal çamur tedavisiyle hormonal mekanizmalar ve proinflamatuar sitokinlerin kan düzeylerinde değişimler olduğu Kontrollü çalışmada peloidin kimyasal içeriğinin de etkili olduğu

40 Review Diz osteoartritinde çamur paketleri tedavisi 2013 L E Antunez ve ark. ; Diz osteoartritinde çamur paketleri tedavisi, Rheumatology 2013 Bu konuda yapılmış olan 115 makaleden 20 tanesi kalite kriterlerine uyduğundan araştırmaya alınmış bunlardan 5 i Türkiye kökenli olup İtalyadan sonra en fazla makalenin olduğu bildirilmiştir.

41 FMS için önerilen 3 tedavi kılavuzunda balneoterapi yeralmaktadır Amerikan Ağrı Derneği Avrupa Romatoloji Alman Bilimsel Tıp Derneği Derneği Kanıt Öneri Kanıt Öneri Kanıt Öneri düzeyi gücü düzeyi gücü düzeyi gücü Aerobik egzersiz I A IIb C Ia A Bilişsel davranışçı tedavi I A IV D Ia A Amitriptilin I A Ib A Ia A Siklobenzaprin I A - - Ia C Çoklu terapi I A - - Ia A Tramadol II B Ib A IIb C Balneoterapi II B IIa B IIb B Sadece hasta eğitimi II B - - Ia B değil Hipnoterapi II B - - IIb B Biyofeedback II B - - IIb B değil Masaj tedavisi II B - - IIb B Antikonvülzanlar II B Ib A IIb B

42 FMS de Uyku Üzerine Etki Balneolojik tedavilerle ağrı, duygu durum ve fonksiyonel yetersizlikte düzelmeler sağladığını ve yan etkisi olmayan bir tedavi yöntemi olduğu gösterilmiştir Uyku parametrelerinde düzelme ağrı ve fonksiyonel durumda iyileşmeye paralellik göstermiştir

43 Karagülle MZ, Karagülle M (2004) Balneotherapy and spa therapy of rheumatic diseases in Turkey: a systematic review. Forsch Kompl. med Klass Naturheilkd 11:33 41 az araştırılmış Mono balneoterapi (2 çalışma, 1 geleneksel, 1 modern) Peloidoterapi (1 çalışma) Kombine balneoterapi (1 ) Geleneksel kaplıca kürleri (3 ) en çok araştırılmış Kompleks kaplıca kürleri (10) Kürde Balneoterapi+Fizik Tedavi+Egzersiz Tedavisi kombinasyonu (6) Kürde Balneoterapi+Egzersiz Tedavisi kombinasyonu (4) az araştırılmış Kürde hasta eğitimi az araştırılmıştı (1 ) Kürde su içi egzersiz az araştırılmıştı(1 ) Kürde yan etki az araştırılmıştı (1) hiç araştırılmamış Kürde ek uygulamalar (diet, medikal tedavi, psikoterapi, ergoterapi vb.) Kürde hidroterapi uygulamaları Kür krizi Maliyet-etkinlik (cost-effectiveness)

44 REVIEW ARTICLE Mechanisms of action of spa therapies in rheumatic diseases: what scientific evidence is there? Rheumatol Int (2011) 31:1 8 Antonella Fioravanti Luca Cantarini Giacomo Maria Guidelli Mauro Galeazzi Karagülle ve ark (2007) A 10- day course of spa therapy is beneficial for peoplewith severe knee osteoarthritis. Odabasi E, ve ark (2008) Does mud pack treatment have any clinical effect? A randomized controlled clinical study Ardic F. ve ark (2007) Effect of balneotherapy on serum IL- 1, PGE2 and LTB4 levels in fibromyalgia patients.

45 Int J Biometeorol (2015) 59: Jarmer M S, Kus S, Frisch D, Sabariego C, Schuh A; Health resort medicine in non-musculoskeletal disorders: is there evidence of its effectiveness? 8 ülkeden 41 çalışma 12 çeşit hastalık grubunda değişik kaplıca tedavilerinin etkilerini incelenmiş 19 unda kontrol grubu var 27 sinde yok (en azından orta kalitede dizayn edilmiş)diğer balneolojik kelimeler içinde peat AND (therap* OR bath OR spa); mud AND (therap* OR bath OR spa); peloidtherap* OR pelotherap*; sorgulanmış The challenge for the future will be to carry out thoroughly designed studies in larger patient populations to corroborate the impact of spa treatment on nonmusculoskeletal disorders MEDLINE, Web of Knowledge, Embase veri kaynaklarından Ocak Aralık 2013 lokomotor sistem dışı hastl.da değişik HRM (Health resort medicine : Kurortmedizin) skin, respiratory, circulatory, digestive and nervous system; cancer, nutritional and metabolic, mental; ear; endocrine; female genital diseases; and nutritional deficiencies.. small samples, the lack of control groups and an insufficient follow-up limit considerably the generated evidence

46 ilaç kullanımıyla uyum Franco Cozzi ve ark ; Effects of mud bath therapy in psoriatic arthritis patients treated with TNF inhibitors. Clinical evaluation and assessment of synovial inflammation by contrast enhanced ultrasound (CEUS) Joint Bone Spine 82 (2015) TNF inhibitörü ilaç kullanan psöryatik artritli hastalarda çamur banyolarıyla sinovyal inflamasyonda azalma ve klinik düzelmeler

47 ilaç kullanımıyla uyum G. MERATI ve ark Cardiovascular adaptation to mudpack therapy in hypertensive subjects treated with different antihypertensive drugs Europ. Review Med. and Pharmacol. Sci hipertansif hastalarda peloidoterapi sırasında β- bloker ( sıcak uyarıya kardiyovasküler adaptasyonu sınırlar) dışındaki ilaçların güvenle kullanılabileceği bildirilmiştir.

48 Sonuç olarak Doğada çok farklı ortamlardan elde edilen dolaysiyle özgün kompozisyonları olan peloidler Sudan daha zengin içeriği ve ondan farklı olarak bulundurduğu organik maddelerin güçlü anti inflamatuar, analjezik, antioksidan vd. Etkileriyle Değişik romatizmal hastalıkların tedavisinden başka Birçok sistem hastalığında da koruyucu veya terapötik amaçlarla uygulanabilirler

49 Türkiye de peloidoterapi Türkiye de 2000 li yıllara kadar var olan geleneksel termal çamur uygulamalarının kaplıcalar dışında da peloid uygulamalarının başlamasıyla hızla geliştiği Son 10 yılda artan peloidoterapinin lokomotor sistem hastalıklarındaki etkilerini inceleyen araştırmaların giderek diğer sistem hastalıklarına da kaydığı ve özellikle koruyucu hekimlik yönünün araştırıldığı Türkiye de yapılan araştırmaların yalnızca sayı değil Kaliteleri bakımından da iyi olduğu görülmektedir. ( uluslararası meta analiz çalışmalarında yer alarak )

50 Türkiye de peloidoterapi Son yıllarda yapılan çalışmalarla, romatizmal hastalığı olan hastaların, işlerinden fazla uzaklaşmadan aralıklı uygulamalarla da yararlı etkilerin gösterilmesi, vakit sıkıntısı olan hastalara uygun seçenekler getirmiştir. Güncel Osteoartrit tedavi rehberlerinde el osteoartritinde sıcak paket uygulamalarına, diz osteoartritinde kaplıca tedavisine, Fibromyaljide balneoterapiye yer verilmiştir Ancak daha sağlam metodolojilerle yapılacak yeni araştırmaların sağlayacağı kanıtlara ihtiyaç vardır.

51 Türkiye de organizasyonlar Türk Kaplıca Tıbbı ve Balneoloji Derneği Kaplıca Talasso ve Kür Merkezleri Derneği (TÜRKAP) Tıbbı Jeoloji Çalışma Grubu Türkiye Kil ve Deri Sağlığı Çalışma Grubu

52

53 Teşekkür ederim