EGE ÜNİVERSİTESİ HEMŞİRELİK FAKÜLTESİ. Yrd. Doç. Dr Dilek ÇAKIR UMAR

Transkript

1 EGE ÜNİVERSİTESİ HEMŞİRELİK FAKÜLTESİ Yrd. Doç. Dr Dilek ÇAKIR UMAR 10-ocak -2014

2 } Sağlıkta Teknoloji Neden Gerekli } Teknolojiye Ayak Uydurma k } Hemşirelerin Endişeleri } Cerrahi Hastasının Bakımına Yön Veren Güncel Teknolojiler } Son Söz 2

3 internet 3

4 } Bilgiye ulaşımın kolaylaşması (internet ) ve sosyal medya katkısıyla sağlık ve hastalık konusunda bilinçlenen toplum } Daha kaliteli ve hızlı bir hizmet talep etmektedir 4

5 } Bilişim ve İletişim teknolojilerinin gelişmesine paralel olarak } Hastanelerde uygulama sürecinde ve modellerinde birçok değişiklik gündeme gelmektedir. } Teknolojik Değişim aynı zamanda alışkanlıklarımızda ve yaşam biçimimizde de değişiklik yaratmaktadır. 5

6 } Teknolojik anlamda sağlık sektöründe istendik bir gelişme sağlamanın yolu İSE } Organizasyonal ve bireysel olarak AYAK UYDURMA sürecini hızlandırmaktır. 6

7 7

8 HASTAM NERDE } Teknolojiye daha fazla zaman ayırıp hastalara daha az mı zaman ayrılacak? 8

9 Yüz yüze iletişim azalacak mı? İnsana değil makineye mi bakım Verilecek? 9

10 } Teknolojinin kullanımı insancıl, bütüncül ve hasta odaklı bakıma alternatif bir model olarak mı görülecek? } } Barnard & Sandelowski,

11 } Teknolojinin kullanımı ile birlikte insancıl davranışlardan uzaklaşılacak mı?. Khorshid

12 } BAZEN GERÇEKLER O KADAR NETTİR, } ANCAK BİZ DAHA ÖNYARGIMIZI AŞAMAMIŞIZDIR... 12

13 } Genellikle orta yaşlı hemşire grubunun veri ve bilgi kayıtlarını elle yazmayı tercih etmeleri } Elektronik belgelemeye geçişi reddetme fikrini desteklemektedir. Bartholomew & Curtis,

14 REDDETME } Kolay öğrenememe } Kağıt dökümantasyondaki kadar hızlı olamamanın getireceği zaman yetmezliği } Yada alışkanlıklara bağlılık gibi faktörlerle ilgili olabilir. Kirkley & Stein, 2004, 14

15 } Hemşireler teknolojiyi değil de bir aracın daha çalışma hayatına eklenmesini de reddediyor olabilirler. 15

16 Geleneksel toplumlarda kadınların } Teknoloji karşıtı, } Teknofobik, } Teknolojiye karşı yeteneksiz olduğu görüşü başattır. } Günümüzde hemşirelik hala kadın egemen bir meslek olduğu için bu görüş destekleniyor olabilir. Sandelowski,

17 } Sağlık sorunları internete başvurma nedenleri arasında ilk sıralarda yer almaktadır. İstatistiklere bakıldığında } kadınların internet kullanımındaki payı az olsa da sağlıkla ilgili bilgileri araştırmak için erkeklere göre daha çok internet kullandıkları görülmektedir. Henwood, Wyatt, Hart & Smith,

18 } Yeni jenarasyon hemşireler internet, tablet ve diğer teknolojilere alışık olarak yetişmeleri nedeniyle } Gelecekte bu bir sorun olarak önemini kaybedecektir. 18

19 } 19.yüzyıl başlarında Hemşireler farkında olmadan bugünkü sağlık sistemi içinde desteklenen teknolojik gelişim için kritik güç olarak görev yaptılar Sandelowski,

20 Hastaneler Yeni araç ve ekipmanlarla, görüntüleme merkezleri ile göze çarpan yerler haline geldi. 20

21 } Hemşireler yeni cihazlar konusunda hastaları eğittiler korkularını giderdiler } Bir bakıma insanları tıbbi bakım merkezi yerine hastaneye gitmeye çeken şey hemşire ve teknolojinin birleşmesi oldu 21

22 } Hemşirelik tarihinin büyük bir bölümünde hemşireler ve teknolojik materyaller hekimlerin yardımcıları olarak temsil edildi. 22

23 } 20. yüzyıl başlarında hemşireler teknolojiyi kullanmada istekliydiler. } Teknolojinin daha etkin kullanılmasında görünmez işçiler olarak hemşirelerin etkileri büyüktü. 23

24 Hekimler } Hemşireleri daha çok kendi bedensel ve fiziksel uzantıları olarak gördükleri steteskopları yada ameliyat araçları olarak düşündüler. Sandelowski,

25 } 1930ların başlarında hemşireler bu görünmezliği sorgulamaya başladılar. } Teknolojinin hemşireliğin özüne olası tehdit olabileceğini fark ettiler. 25

26 } Hemşireler disiplin olarak hemşireliğin tanınmasında ve bilimsel temellerinin güçlendirilmesinde teknolojiden yararlanabileceklerini fark ettiler. } Bu doğrultuda teknoloji hemşirelik kültürünün önemli bir parçası haline geldi. 26

27 27

28 } Hemşirelikte Gelişim için teknolojiye gereksinim var. } Bu nedenle teknolojiyle yüzleşmek zorundayız } Sağlık için kullanılan eski teknolojiyi bırakıp } 21.yy gelişen olanakların kullanılma zamanı geldi. 28

29 Sağlık için yenilikçi bilgi ve iletişim teknolojisinin gücünü kullanmak } Hem sağlık sisteminin verimliliğini } Hem de sağlık sisteminin kalite ve erişilebilirliğini önemli ölçüde arttırmaktadır. Canadian Nurses Association & Office of Health and the Information Highway,

30 } Sağlık bakım faaliyetlerine ve klinik araştırma verilerine kolayca ulaşılabilinir. } Kanıt temelli uygulamalar gerçekleştirilebilir. } Günlük çalışmalar etkili ve profesyonelce yapılarak Hemşireye en iyi çalışma ortamı sağlanabilir. 30

31 HİBRİT AMELİYATHANELER } Ameliyathane bakımının etkin bir üyesi olan ameliyathane hemşireleri teknolojik değişim ve gelişmelerden büyük oranda etkilenmiştir. 31

32 } Hemşireler gelişen teknolojiyi pek çok hemşirelik uygulamasında kullanmaya başlamıştır 32

33 } Elektronik kayıt sistemleri, } Teletıp, Telesağlık hizmetleri, } Programlanmış infüzyon sistemleri, } Cerrahi teknikteki güncel yaklaşımlar önemli yer tutmaktadır. Çelik S.2011 Ay F

34 TELETIP, BİLGİ VE HABERLEŞME TEKNOLOJİLERİ KULLANARAK HASTAYA SAĞLIK HİZMETİ SUNULMASI TEORİK OLARAK MÜMKÜN. Sandelowski,

35 OR ICU CCU ER NICU Based on Greg Farah, Stratum Consulting,

36 36

37 37

38 } Sağlık bakımı kâğıt tabanlı hasta dosyalarına dayalı olarak yürütülmekteydi. } Genellikle bu kayıtlar her birimde ayrı tutulmaktaydı. } Bu nedenle çoğunlukla kayıtlar eksik, okunaksız, tutarsız, hatalı ve yetersizdi. 38

39 39

40 } Hastaya ait veri ve bilgiler kağıt dosyalar yerine bilgisayar ortamında } Elektronik sağlık kayıt sistemleri (ESK) ile tutulmaktadır. 40

41 } Hasta verilerinin dijital formda depolandığı, } Güvenli bir şekilde iletildiği, } Kullanım yetkisi olan kullanıcılar tarafından ulaşılabilen kaynaklardır. Kocaman

42 PACS Görüntü Depolama ve İletme sistemi Internet Laboratuvar sonuçları Derlenmiş hasta bilgileri ESK Raporlar Önemli bütün tıbbi bilgilerin depolanması Yoğun bakım ünitesi Hemşirelik bilgileri Tıbbi indikasyonlar 42

43 } Bilişim teknolojileri aracılığı ile artık sağlık bakımı ve sağlık bilgileri mesafe ayrımı yapılmaksızın ulaşılabilir konuma getirilebilir } Bakımın izlenmesi mümkün olabilir. 43

44 } Böylece muayene, değerlendirme, tanı, sağaltım, sağlık hakkında bilgiye ulaşma, eğitim ve profesyonel yardım kolaylıkla sağlanabilir. } ESK kağıda dayalı kayıtların yerini almaya başlamasıyla } Okunaklı ve disiplinler arası veri paylaşımı sağlanmış } Böylece araştırma yapmak da kolaylaşmıştır. TTB 2010 s Carrington, 2011; Edwards ve ark

45 Sorun: } Filme ters bakan cerrah, hastalıklı böbrek yerine sağlamı aldı hasta böbreksiz kaldı. Haber 2011 Oysaki: } Görüntüler filmle değil de Görüntü Depolama ve İletme sistemi(pacs)ile ameliyathanedeki monitöre gönderilseydi filme ters bakma sorunu olmazdı. TTB 2010 s

46 } Uygulamaların görünür hale gelmesini } Bakım kalitesi ve hasta güvenliğinin iyileştirilmesini } Politikaları etkileme konusunda hemşirelerin güçlenmesini } Hemşirelik araştırmalarının desteklenmesini sağlar Kocaman

47 } Ancak hemşireler teknolojinin tarafsız olmadığının da farkında olmalıdır. } Hemşireler iletişimde, planlamada ve elektronik sağlık kayıtlarının şekillenmesinde oluşumun parçası olmalıdır. } Hastaların kişisel bilgilerini, haklarını, seçimlerini koruyarak hasta savunucu rollerini benimsemelidir. Purkis,

48 Minimal invaziv cerrahi teknik Tek delikten laparoskopik cerrahi girişim Robotik cerrahi Nanoteknoloji 48

49 MİNİMAL İNVAZİV CERRAHİ TEKNİK / LAPAROSKOPİK TEKNİK ROBOTİK CERRAHİ } Günümüz cerrahisinde kullanılmaya başlanması modern cerrahideki en önemli gelişmelerdir } Klasik açık cerrahi tekniklere göre birçok avantaj içermektedirler. 49

50 CERRAH ÜROLOG JİNEKOLOG Tanısal İntestinal Herniyotomi KC Dalak Kolesistektomi Ösefagus Aksiller lenf nodu Gastrik bandaj Adrenalektomi Paratiroidektomi Tanısal Nefrektomi Böbrek Kisti Prostatektomi Varikosel Lenfadenektomi Tanısal Tüp ligasyonu Adnekstomi Overektomi Lenfadenektomi Endometriazis Myomektomi 50

51 MODERN CERRAHİ TEKNİK LERİN KULLANILMASININ YARARLARI Küçük kesi Ağrı Pulmoner komp riski Enf riski Stress yanıt Erken taburculuk Erken işe geri dönme Kozmetik üstünlük Morbiditede azalma Doku iyileşmesi daha hızlı İSTENMEYEN ETKİLERİ Dokunma hissi yok Derinlik hissi yok Pahalı Sağlık profesyonellerinde bilgi eksikliği Daha uzun ameliyat süresi Yan etkiler 51

52 Modern teknikler, bu etkileri ile hemşirelik bakımının da değişmesine yol açmış Hemşirelerin } Erken beslenme, } Erken mobilizasyon, } Rehabilitasyon } Hasta eğitimi } Günü birlik cerrahi bakım konularına ağırlık vermelerini sağlamıştır Koçak B ve arkadaşları 2010 Chamberlein RS, Sakpal SV

53 Robotik cerrahi girişimler ile hastanın ameliyat öncesi, sırası ve sonrası sürecinde değişiklikler olmaktadır. Hemşire de cerrahi ekibin önemli bir üyesi olarak sürekli gelişen bu teknolojiye uyum sağlamak, görev ve sorumluluklarının bilincinde olmak durumundadır Tabor W Ucuzal M, Kanan N

54 54

55 Günümüzde cerrahi kliniklerinde nanoteknoloji ile üretilmiş } Ortopedik protezler } Kardiyovasküler implantlar } Nöral implantlar } Plastik ve rekonstrüktif implantlar } Dental implantlar } Oftalmik sistemler } Kataterler } İnsülin pompaları gibi ilaç veren sistemler } Sütur, yapışkan bantlar ve kan yerine geçen sıvılar gibi gibi gelişmeler kullanılmaktadır 55

56 56

57 } Teknolojik anlamda hemşirelik mesleği yeni dünyanın sağlık gereksinmelerini karşılamak için dönüşmek durumundadır. } Hemşirelerin bu alanda geri planda kalmayarak etkin rol oynamaları gerekmektedir. 57

58 Hemşireler, } İnsani duyguların geri planda bırakıldığı teknolojik dünyayla, insanların dünyası arasında köprü görevi yapmaktadırlar. } Hastanede hem hastalara hem de teknolojiye ortam hazırlayan hemşireler kendilerini görünüşte bağdaşmayan bu iki güç arasında arabulucu olarak görürler. Khorshid L.2005 Sandelowski

59 } Gelişmeleri takip ederek bilgilenmeli, } Bu bilgileri uygulamaya yansıtabilmelidir. } Bilgisayarlar hemşirelerin yerine geçemezler, onların sezgilerinin, zekalarının yerini alamazlar. Robot hemşire Çin Yapımı 59

60 } Bilgisayar ve diğer bilgi iletişim teknolojilerinin ustaca kullanımı gücün kalbidir. } Bilgisayar okur yazarlığına sahip bir hemşire bilgiye sahiptir ve dolayısı ile güç ve etkininde sahibidir. } Teknolojik bilgi ve beceri ile olan bağlantı hemşireliğin prestij ve gücünün kaynağıdır. Ball, 2005;Richards,2001 Buckeridge,

61 } Teknolojiyi uyarlarken alt yapının doğru oluşturulması } Gereksinim duyulan teknolojiye yatırım yapılması } Teknolojiyi kullanacak ekibe güçlü ve sürekli eğitimin verilmesidir. 61

62 HEMŞİRELERİN Gelişen teknolojiler konusunda sürekli eğitimleri son derece önemlidir. 62

63 TEKNOLOJİNİN DOĞRU KULLANIMI İLE } Hizmet kalitesi ve hizmete erişim artacak } Tıbbi hatalar azalacak } İş süreçleri kısalacak } HASTA VE CERRAHİ EKİBİN MEMNUNİYETİ ARTACAKTIR. 63

64 teknoloji Ropbotik cerrahi Nanoteknoloji hemşirelik 14-64

65 } KAYNAKLAR } 1-Ay F. Uluslararası elektronik hasta kayıt sistemleri,hemşirelik uygulamaları ve bilgisayar ilişkisi Gülhane Tıp Dergisi 2009; 51: } 2-Ball, M. (2005). Nursing Informatics of tomorrow. Healthcare Informatics Online, 2 (5), Feb. Barnard, A. (2000). Alteration to will as an experience of technology and nursing. Journal of Advanced Nursing, 31(5), } 3-Barnard, A. & Sandelowski, M. (2001). Technology and humane nursing care: (ir)reconcilable or invented differences? Journal of Advanced Nursing, 34(3), } 4-Bartholomew, K. & Curtis, K. (2004). High-tech, high-touch: Why wait? Nursing Management, 35 (9), Buckeridge, D. (1999). Health informatics in Canada: Definitions, education, and the path ahead. HealNet. } 5-Chamberlein RS, Sakpal SV. A comprehensive review of single-insicion laparoskopic surgery (SILS) and natural orifi ce transluminal endoscopicsurgery (NOTES) techniques for cholecystectomy.j Gastrointest Surg 2009; 13: } 6-Canadian Nurses Association. (2001). What is nursing informatics and why is it important? Nursing Now: Issues and trends in Canadian nursing, Number 11. Ottawa: Author. } 7-Çelik S Cerrahi Bakımda Bilgi GüncellemeAcıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri DergisiCilt: 2 Sayı: 2 Nisan 2011 } 8-Henwood, F., Wyatt, S., Hart, A. & Smith, J. (2003). 'Ignorance is bliss sometimes': Constraints on the emergence of the 'informed patient' in the changing landscape of health information. Sociology of Health and Illness, 25(6), } 9-Kirkley, D., Johnson, A. & Anderson, M. (2004). Technology support of nursing excellence: The magnet connection. Nursing Economic$, 22(2), } 10-Kocaman GSağlık Bilişim Zirvesi, 30 Mart 2013 } 11-Koçak B, Küçükkartallar T, Yankol Y, Topaloğlu S, Acarlı K, Kalaycıoğlu M. Tek porttan transumbilikal laparoskopik donör nefrektomi. Türk ÜrolojiDergisi 2010; 6: } 12-Khorshid L. Tulum Y.Hemşirelik uygulamalarında teknoloji ve hümanizm, 17(7): , 2005 } 13-Purkis, M. (1999). Embracing technology: An exploration of the effects of writing nursing. Nursing Inquiry, 6, } 14-Richards, J. A. (2001). Nursing in a digital age. Nursing Economic$, 19 (1), Jan/Feb, } 15-Tabor W. On the cutting edge of robotic surgery. Nursing 2007; 37: } 16-TTB (2010) Hasta güvenliği: Türkiye ve dünya } 17-Ucuzal M, Kanan N. Robot yardımlı laparoskopik radikal prostatektomi ve hemşirelik bakımı. İ.Ü.F.N.Hem. Derg 2008; 16: }. 65