KAYSERİ ETNOGRAFYA MÜZESİ NDE BULUNAN ŞİFA TASLARI VE SANATI ÜZERİNE * ÖZET

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "KAYSERİ ETNOGRAFYA MÜZESİ NDE BULUNAN ŞİFA TASLARI VE SANATI ÜZERİNE * ÖZET"

Transkript

1 - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, p , ANKARA-TURKEY KAYSERİ ETNOGRAFYA MÜZESİ NDE BULUNAN ŞİFA TASLARI VE SANATI ÜZERİNE * Şerife TALİ ** ÖZET Bu çalışmada, Kayseri Etnografya Müzesi nde bulunan Osmanlı Dönemine ait 12 şifa tası ve 1 hamam tası incelenmiştir. Maden sanatı içerisinde önemli bir yere sahip olan bu tasların üzerindeki dualar okunarak taslardaki tılsımlı düzenler ve figürler ikonografik açıdan değerlendirilmeye çalışılmıştır. Bakır, bronz veya pirinç gibi madenlerden yapılan şifa taslarının özellikle Türk İslam sanatı içerisindeki yeri üzerinde durulmuştur. Bedenen ve ruhen iyileşme hali olan şifa, tüm dinlerde inançla temellendirilmiş, farklı araçlarla ve daha çok su ile aktarılmıştır. Şifa tasları, çeşitli hastalık ve sıkıntılardan kurtulmak için üzerine yazılan ayet, sayı ve harf vefkleri ile ikonografik anlamlar yüklenen çeşitli sembollerle bezenmiş küçük sanat eserleridir. Bazı şifa taslarında sayı ve harflerden oluşan vefklere dualardan daha fazla yer verilmiştir. Mit-din-tılsım (büyü) üçgeninde, geniş bir yelpazede aranan şifa kavramı bu taslar üzerinde sanata dönüştürülmüştür. Geleneklerle şekillenerek din ve tılsımla bütünleştirilen bu taslar döneminin sanatı, üslubu, malzemesi ve bezemesi hakkında önemli bilgiler vermektedir. Değişik formlarda biçimlenen şifa taslarının bezemesinde farklı hatlarda işlenen yazı en önemli unsurdur. Şifa taslarının iç ve dış yüzleri bordürler, madalyonlar veya palmetlerle sınırlanırken taslarda karakterize edilmiş insan ve hayvan figürleri, gezegen sembolleri gibi daha çok dini inançlara uygun bir bezeme programı oluşturulmuştur. Taslar üzerinde genellikle kazıma tekniğinde uygulanan süsleme, burada dekoratif olmaktan ziyade her biri gizli bir bilginin sembolik anlamda ifadesidir. Anahtar Kelimeler: Şifa tası, maden sanatı, dua, yazı, sembol. ON THE HEALING BOWLS AND ART FOUND IN KAYSERI ETHNOGRAPHY MUSEUM ABSTRACT In this study, Ottoman period 12 healing bowl and 1 bath bowl found in Kayseri Ethnographic Museum have been studied. Having an important place in mining art, the prayers on the bowls have been read, and talismanic harmony and figures have been evaluated * Bu makale Crosscheck sistemi tarafından taranmış ve bu sistem sonuçlarına göre orijinal bir makale olduğu tespit edilmiştir. ** Yrd. Doç. Dr. Ordu Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü, El-mek: talisanat@hotmail.com

2 2120 Şerife TALİ ichnographically. The place of these healing bowls in the Turkish- Islamic art which are made of metals such as copper, bronze or brass has been especially emphasized. Healing the state of recovery physically and mentally are based faith in all religions, healing transferred to with different tools and more water. They are small works of art assigned iconographic meanings and adorned with various symbols by writing verse, number and letter charms on them to get rid of various ailments and woes. Charms (vefks) consisting of numbers and letters in some healing bowls are given more prayers. The concept of healing within a wide range of myth-religion-talisman (magic) triangle is turned into art on these bowls. They provide important information about the art of the period, the style, material and decoration with the religious and talismanic integration redesigned by traditions. Processed on different lines to ornament various forms of healing bowls, writing is the most important element. While inner and outer faces are limited with curbs, medallions or palmettes, the bowls are decorated with characterized human and animal figures, symbols of the planet mainly in accordance with religious beliefs. Each ornament here on bowls generally with engraved technique is symbolically an expression of a secret knowledge rather than a decoration. Key Words: Healing bowl, metal art, prayer, inscription, symbol Şifa Kavramı ve Şifa Taslarının Tarihsel Süreci Şifa, maraz, tedavi ve inşirah gibi manaları kapsayan Arapça kökenli bir kelime olarak hastalıktan kurtulma, iyi olma, sağalma anlamında kullanılmaktadır (Develioğlu, 1998: 997). İnsanoğlu doğada var olduğundan beri maddi ve manevi rahatsızlıklarını gidermek için çeşitli çözüm yolları aramıştır. Tarihi süreçte şifayâb olmak amacıyla en ilkel topluluklardan en gelişmiş toplumlara kadar farklı uygulamalar geliştirmişlerdir. Yunan mitolojisinde, Apollon ile Koronis in oğlu olan ve sağlık-hekimlik tanrısı Asklepios- Aesculapius ölecek olan hastaları iyileştirir, hatta onun ölüleri bile diriltebildiğine inanılırdı. Hekimlik sanatını Kheiron dan öğrenen Asklepios, sağlığın kaynağının doğada güneşin altında şifalı sular ve otlarda olduğunu bilen tanrıdır. Günümüzde tıbbı temsil eden yılan Asklepios un en önemli sembolleri arasındadır. Bergama Asklepion u sağlık alanında hizmet vermiş ve ünü günümüze kadar ulaşmış önemli bir mekândır (Can, 1997: 59-60; Graves, 2004: ). Eski toplumlarda, inanç boyutu ön planda tutulan herhangi bir düşünce ve felsefe ortaya koymaktan ziyade, hastalıklardan kurtulmak ve sağlıklı olmak amacıyla büyüye (Sipahi, 2006:1-2; Kılıç, 2008: 37-50) de başvurulmuştur. İyileşmek ve şifa bulmak amacıyla yapılan büyü ya da efsun yine kutsal kitaplardan dualar okuyarak ya da çeşitli ibareler yerleştirilerek uygulanmaktadır. Türklerin tarihi, kültürü ve inanışlarında, eski dinleri olan Şamanizm in etkileri güçlüdür (İnan, 1952:19-30; Eliade, 1999:21-55; Eliade, 2003:19-29; Mandaloğlu, 2011: ; Arslan, 2005:77-92; Gömeç, 1998:38-52). Şaman ya da kam adı verilen din adamları büyü ve sihir yaparak çeşitli hastalıkları tedavi etme gibi güçlere sahiptir (Furst, 2003:128). Hastaları tedavi etmek, şamanlığın ana görevlerindendir. Türk halkları şamanlarına genellikle kam demişler ve kam kâhin, büyücü ayrıca uzman hekim, bilim adamı ve felsefeci gibi anlamlara da gelmektedir (Öger-Gönül, 2011: ). Şamanizm bu bağlamda Tanrılar, ruhlar ve insanlar arasında iletişim sağlayan bir inanç sistemidir. Şamanlığın temeli büyü, sihir, tabiplik vb. gibi ilkel kültür unsurları ve mistisizme dayandırılmaktadır. Türk kültüründe Kamlık geleneği gök-yer-su kutsallığı ve atalar kültü ile Gök

3 Kayseri Etnografya Müzesi nde Bulunan Şifa Tasları Ve Sanatı Üzerine 2121 Tanrı inancının sistemleşmesinden doğmuştur (Dalkıran, 2008: ; İzgi, 2012: 31-38; Tunç, 2007:7-26; Ersürel, 2009:75). Kam ayin yaptığı zaman birinin verdiği su veya tütsüden memnun olarak dua ederse, bu duanın ruhlar tarafından kabul edileceğine inanılmıştır. Uygur Türklerine göre Şamanlar, insanın geçmişi, bugünü ve geleceği; bir hastalığın sebebi ve tedavisi; çalınan bir eşyanın nerede olduğu ve kim tarafından çalındığı gibi konularda bilgi sahibidirler ve gelecekten haber verirler (İnan, 2006: 79). Şamanlıkta, kâseye konularak önceden hazırlanan (kutsal) su veya süt, han suyu olarak adlandırılır ve Şaman bunu peri oyunu sona erdiğinde hastanın vücudunu temizlemek için kullanmaktadır (Öger-Gönül, 2011:240). Mitlerden sonra şifa kavramı büyük dinlere ait kutsal kitaplarda da yer almıştır. İncil ve Kur anı Kerimde şifa ile ilgili birçok ayet bulunmaktadır. Hıristiyan teolojisine göre İncil de Hz. İsa nın insanlara nasıl ve hangi amaçla şifa dağıttığını anlatan bazı ayetler vardır. İnsanların şifa bulmaları öncelikle iman etmeleri ile mümkün olacak, Tanrı ve İsa ya imanı tam olanlar ancak şifaya kavuşma şansı bulacaklardır. Ayrıca kutsal kitabın kendisi de inanan insanlar için en önemli şifa kaynağı olarak gösterilmektedir. Hz. İsa, dini tebliğ etmek için gönderdiği havarilerine de şifa dağıtma yetkisi vermiştir (Erten, 2004:11-42). İslamiyet de insanın bedenen veya ruhen yakalandığı rahatsızlıktan kurtulma hali olan şifa, Kur an-ı Kerim de altı ayette geçmektedir (Sarımurat, 2008:13-17; Umaç, 2007: 5-25). Bu ayetler, Tevbe Suresi nin 9/14. Ayeti (Onlarla savaşın ki Allah, böylece sizin elinizle onları cezalandırsın, rezil etsin ve sizi onlara karşı üstün getirerek müminlerin gönüllerine şifa versin, kalplerindeki öfkeyi gidersin), Yunus Suresi nin 10/57. Ayeti (Ey insanlar! Rabbinizden size bir öğüt ve kalplerde olana bir şifa, inananlara doğru yolu gösteren bir rehber ve rahmet gelmiştir), İsra Suresi nin 17/82. Ayetinde (Kur ân dan, inananlara rahmet ve şifa olan şeyleri indiriyoruz. O, zalimlerin ise sadece kaybını arttırır), Şuara Suresi nin 26/80. Ayeti (Hastalandığım zaman da bana şifayı veren O dur.), Fussilet Suresi nin 41/44. Ayeti (Eğer biz onu başka dilde bir Kur ân yapsaydık onlar mutlaka: Onun ayetleri genişçe açıklanmalı değil miydi? Başka dilde bir kitap ve Arap bir Peygamber, öyle mi? derlerdi. De ki: O, inananlar için bir hidayet ve şifadır. İnanmayanların kulaklarında bir ağırlık vardır ve Kur ân onlara kapalı ve anlaşılmaz gelir. Sanki onlara uzak bir yerden sesleniliyor (da anlamıyorlar.) ve Nahıl Suresi nin 16/69. Ayeti (Rabbin, bal arısına şöyle ilham etti: Dağlardan, ağaçlardan ve insanların yaptıkları çardaklardan (kovanlardan) kendine evler edin. Sonra meyvelerin hepsinden ye de Rabbinin sana kolaylaştırdığı yollarına gir. Onların karınlarından çeşitli renklerde bal çıkar. Onda insanlar için şifa vardır. Şüphesiz bunda, düşünen bir (toplum) için bir ibret vardır) dir. Yeryüzünde tüm canlılar için en önemli şifa kaynağı ise hiç şüphesiz sudur. Enbiya Suresi 30. Ayeti nde Allah her (canlı) şeyi sudan halk etmiştir. Furkan Ayeti nde ( gökten tertemiz su indirmiştir ki, onunla ölü toprağa can veririz ) ve Kur ânı Kerimde yine birçok ayette 1 sudan yoktan var edilişin temel maddesi olarak bahsedilmektedir. Şifa, ilahi ve ilahi olmayan tüm dinlerde inançla temellendirilmiş en önemli hususlardan birisidir. Türkler, İslârniyet i kabul ettikten sonra eski inançlarını yeni inanç örtüsü altında devam ettirmişlerdir. Yüzyıllar boyunca kabullendikleri alışkanlıkları ve değerlerinden kopamamışlardır. İslam âlimleri, İslamiyet'in, fal, sihir ve büyü gibi uygulamaları kabul etmediğini, hatta bunu Allah'ın birliğine ve inanmaya aykırı olduğunu belirtse bile Türk halkı, kökeni ne olursa olsun, uzun süren bu tür uygulamaları, inancın kutsallığına dayandırarak devam ettirmişlerdir (Kaya, 2001: ). Bunun bir göstergesi durumunda, duanın yazılarak suyla sunulduğu şifa, taslarda sanata dönüştürülmüştür. Şifa tasları üzerindeki ayetler, dualar, sayılar, çeşitli semboller, gezegen ve Zodyak tasvirleriyle bezenerek insanları maddi ve manevi hastalıklardan iyileştirici gücü olduğuna inanılan araçlardır (Aksoy, 1976:35-54; Çalışır, 2010:12-16; Çalışır, 2002:15-25; 1 Nur Suresi 45. Ayet, İnsan Suresi 18. ve 21. Ayet, Gaşiya Suresi 12. Ayet, Tarik Suresi 6. Ayet, su ile ilgi ayetlerden bazılarıdır.

4 2122 Şerife TALİ Masaracı, 2004: 49-51; Perk, 2003: ; Perk-Paksoy, 2011:10-13). Tarihi süreç içerisinde ve bulunduğu yöreye göre farklı isimlerle anılan şifa tasları, üzerindeki bezeme programı ve çeşitli tasvirlerle maden sanatının zengin örnekleri arasında yerini almıştır. İnsanlar iyileşmek ve kötülüklerden korunmak amacıyla yaptıkları bu nesnelere kendi gelenek, görenek ve inançları doğrultusunda şekil vermişler bezeme düzenleri ile de kapları adeta sanata dönüştürülmüştür. Sihir ve din ritüelinde şifa arama geleneği, erken dönemlere, M.Ö yılı son çeyreğinde Suriye Çölü sınırlarında yaşayan Ârâmi lere kadar indirilebilmektedir. Bu kapların işlevleri ile ilgili farklı görüşler olmakla birlikte insanların doğaya, kötü ruhlara ve hayata karşı sağlık, güvenlik ve şans arayışlarını simgeleyen tılsımlar olarak görülmektedir. Eski mezar yapıları içinde ele geçen Aramca ile iç yüzleri tamamen yazılan bu taslar magic bowl/büyülü tas olarak adlandırılmaktadır. Aramilere ait olan şifa veya tılsım kapları, kaynağı Mezopotamya büyücülüğünün mirası olarak özellikle Antik Babil ve Eski Mısır a atfedilmektedir. Pers Döneminde de magic bowl/büyülü tasların yapımı sürmüştür (Polzer, 1986:31-43). Şifa bulmak amacıyla Roma ve Bizans Döneminde kaplıca ve sıcak sulardan faydalanırken, şifa taslarına benzer kâselerin dini ayinlerde kutsal ekmek koymak ve kutsal şarabı içmek için litürjik malzeme olarak kullanıldığı bilinmektedir. Derin olan bu kâselerin üzerinde farklı tekniklerle yapılmış süslemeler arasında dini içerikli tasvirler görülmektedir (Acara, 1997:323; Acara, 1998: ). Bizans Döneminde işlevsel olarak aynı amaçta kullanılan buhurdanlar ve yıkanma kültüründe kullanılan hamam tasları üzerinde yine şifa arayışları, sağlık ve koruyucu temennileri bulunan benzerlik kurulabilecek diğer taslardır. Erken İslam Döneminde şifa taslarına ilk örnek, XII. yy. da Sultan El-Melike l Adil Mahmud bin Zengi için hazırlanmış ve üzerinde bu kutsanmış kap her tür zehir içindir.. yazısı okunan tas olarak bilinmektedir (Perk-Paksoy, 2011: 28, 53). Anadolu Selçuklu Dönemindeki taslarda ikonografya ve teknik olarak daha çok Bizans etkileri görülmektedir. Bu dönemde koleksiyonlarda yer alan örneklere bakıldığında üzerleri doğal veya efsanevi hayvan tasvirleri, gezegen ve burç işaretleri ve dualarla bezenmiş tasların hemen hemen şifa tasları ile aynı amaçla kullanılmış olması muhtemeldir. M. Ürgüplü Koleksiyonunda bulunan üzerinde Mardin in Artuklu Meliki Kara Arslan İbn il-gazi ( ) yazan tasın, dini amaçlı şifa için yapıldığı anlaşılmaktadır (Kuban, 2001: ; Çeken, 2006: ). Selçuklu dönemindeki bu tasların örnekleri ve üzerindeki kitabelerle şifa tasları ile benzerlik kurulabilmektedir. En bilinen şifa tası ise, 734 H./1333 M. tarihli İlhanlı Hükümdarı Ebusait Bahadır Han tarafından hediye edilen Nisan Tası dır. Mevlevilere göre nisan yağmuru, uğurlu ve aynı zamanda mübarektir. Nisan yağmuru konduğu için bu isimle anılan tasa nisan ayındaki yağmurlardan toplanan su, çeşitli hastalıklara şifa amacıyla dağıtılmış ve bereket olsun diye toprağa serpilmiştir (Oral, 1954: 1-53). Osmanlı dönemi, diğer sanat dallarında olduğu gibi maden sanatında da kullanılan malzeme ve tekniklerin zenginliği ve çeşitliliği ile en parlak zaman dilimi kabul edilir. Osmanlı Döneminde din ve tılsımın kültürler arası etkileşimiyle birlikte taslar üzerinde şifa arayışı devam ettirilmiştir. Osmanlı Döneminde şifa taslarının yapımı diğer dönemlere göre daha yoğun olmuştur (Aksoy, 1976:36). Bezemeli olarak yapılan çeşitli taslarda Selçuklu ve Memlûk etkilerinin ise devam ettiği açıkça görülmektedir (Erginsoy, 1978: ; Erginsoy, 1997: ; Kerametli, 1974: ). Şifa taslarının XVIII. ve XIX. yüzyılda özellikle İran etkili olarak biçimlendiği gözlemlenmektedir (Perk-Paksoy, 2011:58). Şifa tasları üzerine yazılan ayet ve dualar, içine konan su ile birlikte hastalara aktarılmıştır. Bu şifa ritüelinde kullanılan su, zemzem suyu, yağmur suyu veya kuyu suyu olarak, iyileştirici etkisi, hastalıklara ve yörelere göre farklılaşmıştır. İnsan hatta hayvanların yakalandıkları tüm hastalıklardan kurtulmak ve şifa bulmak amacıyla yüzyıllar boyunca gelenek halinde yapılan şifa tasları Anadolu da çiçek, korku, vefk, botça, tılsımlı, sihirli, tihtap gibi yörelere göre değişen

5 Kayseri Etnografya Müzesi nde Bulunan Şifa Tasları Ve Sanatı Üzerine 2123 farklı isimlerle anılmaktadır (Aksoy, 1976:35-37; Çalışır, 2002:15; Gönlüal, 1990:10-15). Şifa taslarının üzerinde farklı din ve kökenlerden gelen sembol, figür, tılsım ve sözler de yoğun bir şekilde kullanılmıştır. Tasları, iyileştirmede daha güçlü hale getirmek için kozmik güçlerin etkisinden de yararlanılmıştır, astroloji yıldız gezegen burç tasvirleri taslar içinde veya dışında işlenmiştir. Kozmik düzenin varlığı şifa ritüelinde kullanılan tasın üzerinde bu düzenin varlığı göz önünde tutularak oluşturulmuştur (Spoer,1938: ; Çalışır, 2005: ). Tılsımlı taslar olarak da anılan bu taslar üzerinde, harf ve sayılarla oluşturulan vefkler (Çiftçi, 2011: ), ebced hesabında karşılığı 2468 sayıları olan Beduh kelimesi kullanılan başlıca tılsımlardır (Spoer,1935:247). Şifa tasları üzerinde yer alan diğer semboller İslam ikonografyası içinde zengin bir sanat anlayışı ortaya çıkarmıştır. Bezemelerde kullanılan figürlerin gizemlerinin çözümlenebilmesi, özellikle mit-büyü-din üçgeninde değerlendirilmesi ile ancak anlaşılabilecektir. Bununla birlikte gelenek görenek gibi tasların şekillenmesinde etkili olan sosyokültürel özellikler de göz ardı edilmemesi gereken diğer unsurlardır. Maden üzerine yazılan dua, gelenek ve göreneklerle şekillenerek insanların maddi ve manevi rahatsızlıklarına çare arayan şifa tasları bir tür liturjik eşyalardır. Şifa tasları, malzemesi, tipolojisi, üzerindeki yazı kuşakları, bezeme programları ile güçlü sembolizmi ikonografik açıdan maden sanatında çözümlenmelidir. Bir tür halk hekimliği 2 için kullanılan bu objeler aynı zamanda o dönemin mistik, sosyolojik hatta ekonomik olarak sanata yansıyan canlı örnekleridir. Belli ritüeller doğrultusunda hazırlanarak uygulanan şifa tasları, farklı tiplerde ele alınmalarına karşın bezeme olarak ya tamamen yazı ile ya da hem yazı hem de çeşitli ikonografik sembollerle iki türlü bezenmiştir. Şifa taslarının genellikle iç ve dış yüzleri bazen de sadece iç yüzleri farklı programlarla bezenmiştir. Genellikle şifa tasları bakır ve alaşımlarından daha çok kazıma ve çalma tekniği uygulanarak tezyin edilmiştir. Şifa Tasları Katalog No: 1/Müze Envanter No: 2229 Çizim No: 1 /Foto No: 1. Ağız Çapı: 16.8 cm./ Yükseklik: 3.5 cm. Malzeme: Bakır /Müzeye Geliş Tipi: Satın Alma Tanım: Yayvan dipli basık, kaidesiz ve dudaksız olan şifa tası göbekli formdadır. Hamam tasına benzeyen kesik konik gövdeli şifa tasının iç ve dış yüzü tamamen bezenmiştir. Tasın iç ağız kısmına sivri kemerli 29 niş yerleştirilmiş ve içleri 6 ve 9 lu karelere bölünen sayı ve harf vefkleri ile doldurulmuştur. Bu kemerlerden oluşan bordürün altında friz halinde Ya Kafi (Ey herşeye yeten), Ya Şafi (ey şifa veren),.. ardışık olarak kazınmıştır. Tasın karın kısmında örgülü geçmelerle birbirine bağlanan dört büyük ve dört küçük 8 kartuş yerleştirilmiştir. Küçük kartuşların içleri 9 lu kare vefklere ayrılmış ortası harflerle yan kısımlar ise sayı vefkleri ile doldurulmuştur. Büyük kartuşların içleri ise dört satır halinde düzenlenmiş ilk ve son satırlara yine vefkler yazılırken iki ve üçüncü satırda Ya Kafi Ya Allah Ya Şafi Ya Allah Ya Şafi isimleri istiflenmiştir. Kartuşların alt ve üstünde kalan boşluklar da tekrarlanan vefklerle doldurulmuştur. Göbeğin ortasında iki karenin birbirine geçirilmesi ile elde edilen sekiz kollu bir yıldız oluşturulmuş ve ortası yine sayı ve harf vefkleri ile tamamlanmıştır. Göbeğin etrafı Ayetel Kürsi nin baş kısmı Allahu la ilahe illa huvel hayyul kayyum.. kazınmıştır. Şifa tasının dış yüzünde ağız kısmında geniş tutulan firiz içerisine Bakara Suresi 2/255 Ayetel Kürsi Allahü lâ ilâhe illâ hüvel hayyül kayyûm. Lâ te huzühû sinetün ve lâ nevm. Lehû mâ fis-semâvâti vemâ fil ard. Menzellezî yeşfeu indehû illâ biiznihi. Ya lemü mâ beyne eydîhim vemâ 2 Ab-ı Hayat Geçmişten Günümüze İstanbul da Su ve Su Kültürü, İstanbul, 2010, s.83.

6 2124 Şerife TALİ halfehüm velâ yühîtûne bişey in min ilmihî illâ bimâ şâe vesia kürsiyyühüssemâvâti vel erd. Velâ yeûdühü hıfzuhumâ ve hüvel aliyyül azîm girift olarak yazılmıştır. Anlamı: Allah, O ndan başka İlah yoktur. Diridir, Kaimdir. O nu uyuklama ve uyku tutmaz. Göklerde ve yerde ne varsa hepsi o nundur. İzni olmaksızın O nun Katında şefaatte bulunacak kimdir? O, önlerindekini ve arkalarındakini bilir. (Onlar ise) Dilediği kadarının dışında, O nun ilminden hiçbir şeyi kavrayıpkuşatamazlar. O nun kürsüsü, bütün gökleri ve yeri kaplayıp-kuşatmıştır. Onların korunması O na güç gelmez. O, pek Yücedir, pek büyüktür şeklindedir. Bunun alt kısmında tek satır firiz halinde Ya Kafi, Ya Şafi,Ya Kafi, Ya Şafi.. isimleri ardışık olarak kazınmıştır. Tasın karın kısmında dairesel fomda on madalyon birbirine örgülerle geçirilerek bir bordür şeklinde tasarlanmıştır. Bu panoların içleri birinde vefkler yazılı iken diğerinde yine Ya Kafi Ya Şafi yazıları yönleri ters olarak kazınmıştır. Bu panoların aralarına iç kısımdakiler gibi vefkler yazılmıştır. Tasın en dip kısmı dikey olarak dört bölüme ayrılmış ve içleri beş satır halinde tamamen sayı ve harf vefklerile kazınmıştır. Katalog No: 2 /Müze Envanter No: 2230 Çizim No: 2 /Foto No: 2. Ağız Çapı: 14.8 cm./ Yükseklik: 4.5 cm. Malzeme: Pirinç /Müzeye Geliş Tipi: Satın Alma Tanım: Alçak bir kaide üzerinde gövdesi yarım küre şeklindeki şifa tasının dibi ve ağız kısmı düzdür. Ortasında bir göbek bulunan tasın iç ve dış yüzü tamamen kazıma tekniği ile bezenmiştir. Tasın iç kısmı damla motifleri, daire şeklinde dört pano ve iki tarafı sınırlanan kubbeye benzer motiflerle tamamlanmıştır. Şifa tasının dudak ksımının çoğu tahrip olmuş ve burada Besmele ile başlayan Yasin Suresi okunmaktadır. Tasın iç yüzünde panolar ve ara boşluklarda 1-9 Ayeti devam ettirilmiş fakat Yasin Surenin hangi ayetle sonlandığı tam olarak takip edilememiştir. Tasın karın kısmının altı panolardan sonraki friz sayı ve harf vefkleri ile doldurulmuştur. Şifa tasının ortasındaki göbeğin çevresinde çift konturlu hatla Allâhümme Salli alâ el Mustafa Muhammedün ve l-murteza Aliyyen yazılmıştır. Göbeğin üstüne ise çarkıfelek motifi çizilirken yan kısımlar da yine vefkler kazınmıştır. Şifa tasının dış ağız kısmında altı sayı ve harflerden oluşan vefk yer almaktadır. Tasın dış karın yüzeyinde on iki daire motifi olup içleri Bakara Suresi 2/255. Ayeti (Ayetel Kürsi) ile doldurulmuştur. Dairelerin üst aralarında sıra ile Ya Hannan (Ey çok acıyan merhametli), Ya Mennan (Ey ihsanı bol çok nimet veren), alt kısımlarında ise En-nar yazılmıştır. Tasın dip kısmı kaidenin etrafı vefklere benzer düzensiz çentiklerle işlenmiştir. En dipte belirsiz olarak sure isimlerine benzer yazılar yazılmıştır. Katalog No: 3 /Müze Envanter No: 5432 Çizim No: 3 /Foto No: 3. Ağız Çapı: 16.5 cm./ Yükseklik: 5 cm. Malzeme: Pirinç/ Müzeye Geliş Tipi: Hediye İle Tanım: Alçak bir kaide üzerinde gövdesi yarım küre şeklindeki şifa tasının dibi ve ağız kısmı düzdür. Ortasında bir göbek bulunan tasın iç ve dış yüzü hiç boş yer kalmayacak şekilde kazıma tekniği ile bezenmiştir. Tasın dudak ksımı üzerine Besmele ile başlayarak Fatiha Suresi sonra La ilahe ilah Muhammeden Rasulullah Aliyyen Veliy yazılmıştır. Tasın iç cidar ağız

7 Kayseri Etnografya Müzesi nde Bulunan Şifa Tasları Ve Sanatı Üzerine 2125 kısmının altında Besmele ile başlayarak Bakara Suresi 2:255 Ayeti Âyetel Kürsi nin tamamı tek satır halinde kazınmıştır. Şifa tasının iç karın kısmı sivri kemerli 15 levhaya ayrılmış ve kemerlerin köşeleri de dâhil edilerek bu alanlara sureler yazılmıştır. Sivri kemerli levhaların içleri ise sırayla Besmele ile başlayarak, Felak Suresi, Besmele Nâs Suresi, Besmele Kâfirun Suresi, Besmele Nasr Suresi, Besmele İhlâs Suresi ile yazılmıştır. Sivri kemerlerin alt kısmı göbekten sonraki kuşakta, Kalem Suresi Ayeti, Besmele ile başlayarak Vein yekadülleziyne keferu le yüzlikuneke bi ebsarihim lemma semiuzzikra ve yekülüne innehü le mecnun. Ve ma hüve ille zikrul lil alemiyn tamamlanmıştır. Bu ayetin anlamı: Ey Resulüm! Doğrusu inkâr eden o kâfirler, Kur'ânı işittikleri zaman, az kaldı ki, gözleriyle seni devireceklerdi. Hala da senin için "o bir mecnundur" diyorlar. Oysa Kur'ân bütün âlemler için ancak bir öğüddür. Tasın göbek kısmının üzeri dipte sayı vefkleri ile bezenirken üstte çentikler atılmıştır. Göbek çevresine aralarında iki çiçek motifinin olduğu birbirine bağlanan 4 kartuş yerleştirilmiştir. Kartuşların içleri rölyef olarak Yâ Kâfiye l-mühimmât (Ey Önemli ve Gerekli Şeyler ve İşlere Yeten), Yâ Kâdiye l Hâcât (Ey Herkesin Dileğini Yerine Getiren), Yâ Veliyye l Hasenât (Ey İyiliklerin Sahibi),Yâ Mucibe d Dua vât (Ey Dualara Cevap Veren) olarak Allahın güzel isimleri yazılmıştır. Şifa tasının dış yüzünde ağız kenarını dolanan bordürde, Salâvatı Şerife Allahümme Salli ala Mustafa Muhammedin ve l Murtaza ala Fatımatü z zehra el-hasan vel Hüseyin ve salli ala l ibad Rabbina..Muhammed ve es-sadık-ı Cafer ve l Kazım Musa el-rıza ala et-takiyy Muhammed en-nakiy ve Hasan el-askeri Hüseyin salli ala Mehdi leha sahıbul arifan kazınmıştır. Tasın karın kısmında çift konturlanmış daire formlu 13 madalyon bulunmaktadır. Madalyonların içerisine Na dı Aliyen Na dı Aliyen La ilahe illalah Muhammed Rasulullah Bismillahirrahmanirrahim Na dı Aliyen Bismillahirrahmanirrahim Nâd-ı Aliyen mazharü l acâib teciduhu avnenleke fi nnevaib li-allahi hâceten külli hemmin ve gammin seyenceli bi nur-i yazılmıştır. Tasın yüzeyindeki madalyonların aralarına sıra ile üstte, Ya Hannan, Ya Mennan ile alt kısmındaki boşluklara ise En-nar ve Beduh? ve sayı vefkleri ile doldurulmuştur. Tasın kaide kısmının üzerindeki friz birbirini takip eden aynı sayı-harf benzeri vefklerle tamamlanmıştır. Katalog No: 4 /Müze Envanter No: 6048 Çizim No: 4 /Foto No: 4. Ağız Çapı: 21 cm./ Yükseklik: 6.5 cm. Malzeme: Pirinç /Müzeye Geliş Tipi: Satın Alma Tanım: Alçak bir kaide üzerinde gövdesi yarım küre şeklindeki şifa tasının ortası göbeklidir. Tasın iç kısmında göbeğin üstünde aynı formda daha küçük olmak üzere bir tas daha mevcuttur. Ağız kenarlı gövdesi derin tutulan şifa tasının iç ve dış yüzü hiç boş yer kalmayacak şekilde kazıma tekniği ile yazılan dualarla bezenmiştir. Şifa tasının dudak kısmında Besmele ile başlayan Yasin Suresinin Ayeti 3 yazılmıştır. Tasın içerisine daire formlu dört madolyon yerleştirilmiş ve ters olarak dışa doğru büyüyen V şeklindeki verev çizgilerle iç yüzey bölünmüştür. Daire formlu madalyonların içine, Ya Kadir, Ya Zahir, Ya Hazır, Ya Nazır yazılmıştır. Tasın ağız kısmının altındaki bordürden itibaren iç yüzeyde dahil edilerek aynı sure 35. Ayete kadar devam ettirilmiştir. Tasın iç göbek kısmında İsra Suresi 82. Ayeti Ve Nünezzilü Minel-Kur ani Ma Hüve Şifaun ve Rahmetün Lil-mü minine ve la Yezidüzzalimine illa Hasara Anlamı Biz Kur andan öyle şeyler indiriyoruz ki müminler için şifa ve rahmettir. Zalimlerin ise 3 Bu ayet, 13.ayetin sonu ile tamamlanmış aradaki ayetler atlanmış, yazılmamıştır.

8 2126 Şerife TALİ yalnızca ziyanını artırır kazınmıştır. Göbeğin üzerindeki küçük tasın içinde ise Besmele ile başlayan Nas Suresi yazılmıştır. Şifa tasının dış yüzünde ağız kenarını dolanan bordürde, Salavat-ı Şerife Allahumme salli ve sellim zeyd ve barik alen nebiyyi el-ummi el-kureyşi el-mekki el-meddeni el-ebtahi el-seyyid et-tehami es-serac el-musalli sahibül vakar vel sekine elmedfun bi arz el-medine celebu lehu lehu alemin ve resul emced sened elarabi Muhammed sallallahu aleyh yazılmıştır. Tasın karın kısmında daire formlu 12 madalyona yer verilmiştir. Madalyonların içlerinde ardışık olarak Esma ul Husna ve sayılardan oluşan vefklerle doldurulmuştur. Madalyonların aralarında kalan boşluklarda ise Besmele Felak, Nas, İhlâs, Kafirun Sureleri kazınmıştır. Şifa tasının dip kısmında ise Kalem Suresi 51. Ayeti yazılmıştır. Şifa tası dudak alt kısmında olduğu gibi en alt dip kısmında da vefklerle tamamlanmıştır. Katalog No: 5 /Müze Envanter No: 6247 Çizim No: 5 /Foto No: 5. Ağız Çapı: 12.8 cm./ Yükseklik: 4.1 cm. Malzeme: Pirinç / Müzeye Geliş Tipi: Satın Alma Tanım: Şifa tası düz diple kesilmiş kaidesiz ve yarım küre şeklindedir. Tasın ortasında göbek olmayıp düzdür. İç ağız kısmının altını dolanan bordürde, Besmele ile başlayarak Bakara Suresi 2:255 Ayeti, Âyete l Kürsî nin tamamı yazılmıştır. Şifa tasının karın kısmı aralarda küçük tutulan sekiz kartuşa ayrılmıştır. Küçük kartuşların içerisinde Yâ Hannân (Ey çok acıyan merhametli), Yâ Mennân (Ey ihsanı bol çok nimet veren), Yâ Deyyân (Ey kıyamet günü herkesin hesabını bilen), Yâ Burhân (Ey delil ve iddasını ispat eden) olarak Esma ul Hüsnalar okunmaktadır. Geniş tutulan dört kartuşun içerisine ise Besmele ile başlayan İhlâs Suresi yazılmıştır. Şifa tasının karın kısmının dip kenarında İsra Suresinin 17:82. Ayeti kazınmıştır. Şifa tasının dibi zikzaklarla sınırlanan iki daireye ayrılmış ve ortadaki dairenin içerisine Allah-Muhammed-Ali-Fatıma-Hasan-Hüseyin isimleri istiflenmiştir. Bu dairenin çevresine ise Saf Suresinin 13. Ayetinin son kısmı Nasrun Minallâhi ve Fethun Karib ve Beşşiril Mü minine Anlamı: Allahtan bir yardım ve yakın bir fetih (Mekke nin fethi) vardır.(ey Muhammed!) İnananları müjdele yazılmıştır. Şifa tasının dış yüzü sade olup herhangi yazı ve bezeme yoktur. Katalog No: 6 /Müze Envanter No: 985 Çizim No: 6 /Foto No: 6. Ağız Çapı: 15.5 cm. / Yükseklik: 4.4 cm. Malzeme: Pirinç /Müzeye Geliş Tipi: İkramiye İle Tanım: Kısa bir kaide üzerinde yükselen şifa tası yarım küre şeklinde ve göbeklidir. Şifa tasının alt kısmı düz olup dudak kısmı da kenarsızdır. Tasın iç ve dış yüzü tamamen dualar ve vefklerle bezenmiştir. Tasın iç ağız kısmında geniş bir firiz halinde Besmele ile başlayarak Bakara Suresi 2:255 Ayeti, Ayetel Kürsi nin tamamı devamında Sadakallahu l azım euzü billâh kazınmıştır. Tasın içerisi altısı içe altısı dışa doğru yerleştirilen palmet şeklindeki 12 pano işlenmiştir. Ağız kısımları tasın içine doğru bakan palmetlerin içerisine ve çevresine Besmele Kafirun Suresi, Besmele Nas Suresi, Besmele Felak Suresi, Besmele Elhamdü senai ve kibriyai zati ve hulku küllühüm, abdi ve imai vel enbiyaü ver rasülü evliyai ve asfiyai ve muhammedün rasulüllahi sallallahü aleyhi vessellem. Nebiyyi ve rusüli inni kad zevvectül eşyae liyedüllu ala vahdaniyyeti eşhedü ve melaiketi sevati ve hameletü arşi inni kad zevvectü emeti hakkal bediy'ı fıtrati ve menbeu kudreti ademü aleyhisselam, aleyhi salati ve tesbihi ve tenzihihi ve tehlili ve hüve ayetel kürsi bişehadeti en la ilahe illallahü ya ademü ya havvaü üdhula cenneti ve küla semerati

9 Kayseri Etnografya Müzesi nde Bulunan Şifa Tasları Ve Sanatı Üzerine 2127 vela takraba şecerati, esselamü aleyküma ve rahmeti ve bereketi, Allahümme entes selam ve melaike selam..ve ileyke yerciu l basar..rabbena bis selam ve in cealna bis selam tebarek teyazel celali vel ikram, Besmele Allahumme yasani e külle..mansu veya hami külle muhaser ve külle helaık..kelam külle namus külle fakır ve sahıb külle arz küllü min nasır veya rabbi külle merzuk veya fani küllü meftuhen veya hafizen küllü menud vema halıgu külle mahluk veya malike külle..veya şahide külle meşhud veya galibe külle maglub veya kensuh?..ecalni min emri min..vemihrace ferakteni kalbi enla izcevahıd sivake birahmetike ya erhamerrahımin Allahumme salli ala Muhammed yazılmıştır. Diğer ağız kısımları yukarı doğru bakan 6 palmetin içerisi ise düz satırlar halinde 13 bölünerek üzerleri hepsinde aynen tekrarlanan sayı vefkleri ile doldurulmuştur. Şifa tasının göbeğin üstünde Nadı Aliyen yazılırken dip çevresinde Besmele ile başlayan İhlâs Suresi okunmaktadır. Şifa tasının dış yüzü ağız kısmında daire formdaki madalyonlar içerisinde Hz. Muhammed ve 12 İmam a salat ve selam yer alırken aralarda kalan boşluklara ise Besmele ile başlayan Sübhaneke la ilahe illallah illa ente küllü şeyin ve raziyehu ya Allah ala livechihi refiu celalehu ya Allah el Mahmudu fi küllü fi illahi ya Rahmane külü şeyin ve rahimehu Ya hayyü fi rububiyeti mülkün ve nihaye ya gayyum fela yagvune? şeyin min ılmih vela yeuduhu min hıfzıh eya vahid el baki ve alallahu küllü şeyin ve ahire bila daim fela fenae vela zevale li mulkıhı ve bekaihi, Ya Samedü min gayri şubhe vela şey e kemislihi duası kazınmıştır. Karın kısmındaki yarım şemselerin içleri Ya Hannan entellezi vasia küllü şey in ve rahmetuhu ve aleyh, Ya Menan zül ihsan kad amme küllü helalu minh,ya Deyyan el ibadı küllü yegumü hasian li dehşeti ve rağbetih, Ya Haliga men fis semavati vel arz küllün ileyhu miad, Ya Rahıme küllü sabrih ve mekrubi ve gayeşehu inadiye miazehu, Ya taamme fela nesfih küllü kenzü celali abdi ve anh, Ya mübdial bedai lem yebgı fi inşaiha aynen min halgıh 22, Ya Allemel gaybi..fela ya budu şeyin min ılmih vela yeudü min hıfz, Ya Halim ceval ya min fela biad ennebiyyi şeyin min halgıh 23, Ya Muidi ma efnahü iza berezal halaiki lidavetihi min mekanetih 20, Ya Hamidül fealü zelcemni velmenni ala cemî'ı halkıhî bilutfihi, Ya Kafi el musie lemma halega min ataya fazlih, Yâ Bari'ennüfuse bila misalin hala min gayrihi, Ya ma nen min küllü cevrin lem rızaya min bi ızameh fegale yazılmıştır. Şemselerin iç kısmı ise Ya Mahmud fela yebligu illa ve iza minhü küllü Rabbena min mecdih, Ya Kerim el afiv zel adli innellezi mela i küllü şeyin adlih, Ya Azım zessenail fahiri vel izzi vel mecdi vel kibriyai fela yezile izzühü, Ya mucibiz ziyae fela şeytanü illa sevae illa leh uma fis semavat, Ya ıbadikum küllü..ve muadi ınde şükr ve hatm ve hak, Ya Arz menbeı-l galibe ala emri fela dua leh 1227 (1813), Ya Kahr zül Batıni eş-şedid entellezi la yuzau intigamuh, Ya garib el-müteali fevga küllü nebiyyi uluvven rufaiyeh, Ya Müzzile küllü cebbar ınde tegheru avnehu sultaneh, Ya nure küllü şeyin ve haza entellezi felagte zulümati yenfeu, Ya Ali el şamil fevga küllü şeyin uluvve ızrehu anh ya gad, Ya Kuddüs el Tahir min küllü şeyin Teala an hıfzuh Ya mubdi lehu ve magbuduha ba de fiyha ıbadi zertüm ya haliyeh, Ya Haliylen ya..ala küllü şeyin fi adli ömrü el-sıdk ve guduvveh.şemseler alt kısımda sayı ve harf vefkleri dipte ise yedi kollu yıldız içinde saadet, hayırlı dua, beduh ve..? gibi ibarelerle doldurulmuştur. Katalog No: 7/Müze Envanter No: 71/29-1 Çizim No: 7 /Foto No: 7. Ağız Çapı: 15 cm./ Yükseklik: 4.5 cm. Malzeme: Pirinç /Müzeye Geliş Tipi: İkramiye ile Tanım: Alçak bir kaide üzerinde gövdesi yarım küre şeklindeki şifa tasının ortası göbeklidir. Dib ve ağız kısmı düz olan tasın iç ve dış yüzü hiç boş yer kalmayacak şekilde kazıma tekniği ile bezenmiştir. Tasın dudak kısmı Besmele ile başlayan Fatiha Suresi devamında bi iznillahi Muhammedin alen-naim yazılmıştır. Tasın iç ağız kısmının altını dolanan bordürde sayı ve harflerden oluşan vefklerle doldurulmuştur. Tasın karın kısmı üçgen şekilde 13 kemere ayrılmış

10 2128 Şerife TALİ olup kemerlerin köşelerinde Besmele ile başlayarak Bakara Suresi 2:255 Ayeti, Âyetel Kürsi nin tamamı kazınmıştır. Tasın karın kısmını çeviren kemerli levhaların içleri ise sırayla Besmele ile başlayarak Felak Suresi, Besmele Nas Suresi, Besmele Felak Suresi, Besmele Nas Suresi şeklinde ardışık olarak devam ettirilmiştir. Kemerlerin alt kısmı göbekten sonraki kuşakta, ağızda olduğu gibi harf ve sayı vefkleri tekrarlanmıştır. Tasın göbek kısmının üzeri çarkıfelek motifi ile yanları ise sayı vefkleri ile bezenmiştir. Göbeğin dip kısmı kartuşlarla ayrılarak aralardaki dört bölüme, Bismillahi ş-şafi (şifa veren Allahın adıyla), Bismillahi l-mu afi (afiyet veren bela ve musibetleri def eden Allahın adıyla), Bismillahi l-kâfi (Her şeye yeten Allahın adıyla) ve Bismillahi Yarabbi (Ey Rabbim senin adınla) lafızları yazılmıştır. Şifa tasının dış yüzünde dudak kısmının altını dolanan bordür sayı ve harf vefkleri ile doldurulmuştur. Tasın karın kısmında 11 daire içerisine Nad-ı Aliyyen yazılmıştır. Bu dairelerin aralarına üstte Ya Hannan, alt boşluklarda ise En-Nar ibareleri tekrarlanmıştır. Bu daireler ayrıca alt ve üstte harf-sayı vefkleri ile sınırlanmıştır. Katalog No: 8 /Müze Envanter No: 72/ Çizim No: 8 /Foto No: 8. Ağız Çapı:13.6 cm. / Yükseklik: 6 cm. Malzeme: Bakır / Müzeye Geliş Tipi: Satın Alma Tanım: Oval dipli kaidesiz olan hamam tasının gövdesi yarım küreden biraz yüksek şekildedir. Dudaksız ve çukur tutulan hamam tasının ortasında C volütlerle baklava oluşturacak şekilde tasarlanmış geometrik bir motif bulunmaktadır. Çift konturlarla belirginleşen volütlerin köşelerinde uçları kıvrılan ters U larla motif üzerinde alemleri olan kubbecikler şeklinde oluşturulmuştur. Aralarda küçük küçük çarkıfelek motifleri buradan çıkarak etrafa dağılır şekilde kazınmıştır. Tasın içerisinde yer yer bazı izler kalmakla birlikte ne olduğu tam olarak anlaşılamamaktadır. Bunun dışında tasın içine yazı veya dua yazılmamıştır. Hamam tasının dış yüzünde ağız kısmını dolanan geniş bordürün içerisine Bu tâs îçre koyûb mâ-i kırâ atı Şehâ nuş et bûla hayâtın cinânı 1235/( M.) yazılmıştır. Anlamı: Okumanın suyunu bu tasın içine koyup, ey şah sağlıkla suyu içip hayatın cennetlerini bul şeklindedir. Ağız kısmındaki yazı kuşağı dışında tasın dış yüzü bezemesizdir. Katalog No: 9 /Müze Envanter No: 73/418 Çizim No: 9 /Foto No: 9. Ağız Çapı: 19 cm./ Yükseklik: 6 cm. Malzeme: Bronz / Müzeye Geliş Tipi: Satın Alma Tanım: Alçak bir kaide üzerinde gövdesi yarım küre şeklindeki şifa tasının dibi ve ağız kısmı düzdür. Ortasında bir göbek bulunan tasın iç ve dış yüzü tamamen kazıma tekniği ile yazılan dualarla bezenmiştir. Tasın iç kısmı yatay bir bordürle bölünmüş ve dalgalı bir hatla kartuşlar oluşturulmuştur. Bu kartuşların içleri dualar yazılarak doldurulmuş fakat tasın içi ezilmiş ve tahribatdan dolayı Besmele ile başlayan Nas, Felak, İhlas gibi duaların izleri yer yer kalmakla birlikte yazılar okunamaz haldedir. Şifa tası ağız kısmında da deforme olmuştur. Şifa tasının dış yüzünde ağız kısmını dolanan geniş bir bordür içerisinde sülüs karakterli Salavat-ı Şerife Allahümme Salli Ala Muhammed el-mustafa ve ala el-murtaza ve l-hasan el- Rıza ve l-hüsseyin (kırılmış)...ve Ali Bin Musa el-rıza ve Muhammed et-takıyy ve Ali en-nakıy ve Hasan el-askeri ve Muhammed el-mehdi rölyef tekniğinde yazılmıştır. Tasın karın kısmında

11 Kayseri Etnografya Müzesi nde Bulunan Şifa Tasları Ve Sanatı Üzerine 2129 birbirine yatay dikdörtgenlerle bağlanan daire formlu altı madalyon yerleştirilmiştir. Madalyonların içleri ile çapraz olarak altlı üstlü sülüs hatla serbest olarak Besmele İhlâs Suresi, Besmele Nâs Suresi, Besmele Felak Suresi, Besmele Kâfirun Suresi, Besmele Nasr Suresi, Besmele Tebbet Suresi, Besmele Fatiha Suresi kazınmıştır. Madalyonların boş kalan diğer araları ise hepsinde aynen tekrarlanan sayı ve harf vefkleri ile doldurulmuştur. Madalyonları birbirine bağlayan dikdörtgen bantlarda ise Esmaul Husna rölyef olarak kazınmıştır. Katalog No: 10 /Müze Envanter No: 73/419 Çizim No: 10 /Foto No: 10. Ağız Çapı: 11 cm. / Yükseklik: 2.5 cm. Malzeme: Bronz /Müzeye Geliş Tipi: Satın Alma Tanım: Yayvan ve kenarsız olan şifa tası hafif çukur formdadır. Tasın içerisi yazı kuşakları, vefkler ve sembolik anlamlar içeren hayvan figürleri ile hiç boş yer kalmayacak şekilde bezenmiştir. Selçuklu Dönemine tarihlenen 4 tasın içerisinde sülüs karakterli yazı kuşakları üç bölüm halinde kazınmıştır. Bunlardan tasın ağız kısmında geniş satırlar halinde ilk bölüm Besmele ile başlayarak İnşikak Suresinin Ayeti İzessemaunşakkat ve ezinet lirabbiha ve hukkat ve izel'ardu muddet ve elkat ma fiyha.. yazılmıştır. Anlamı: Gök yarıldığı, Rabbini dinleyip kendisine yaraşır şekilde boyun eğdiği vakit, yer uzatılıp düzlendiği, içinde ne varsa attığı ve tamamen boşaldığı.. şeklindedir. Ayetin devamında ise lezli telgı elhamile lilceniyni sa lema biznil-allahi, sonra ise Nuh Suresinin 71/18. Ayeti, Summe yuîdukum fîhâ ve yuhricukum ihrâcâ yer alırken, Anlamı: Sonra sizi yine oraya döndürecek ve kesinlikle sizi (yeniden) çıkaracaktır şeklindedir. Devamında İnşirah Suresinin 94/5. Ayeti Fe inne meal usri yusra, Anlamı: O halde, muhakkak ki zorluk ve kolaylık beraberdir ve İnşirah Suresinin 94/6. Ayeti İnne meal usri yusra Anlamı: Muhakkak ki zorluk ve kolaylık beraberdir okunmaktadır. Ayetin devamında en sarraf eyyühel gulunç banoh? tifoh? kuluh kulh elmmer elmerra erra? Dördüncü satırda arap alfabesiyle ha, mim, ayın, sin, gaf, kef, he, ye, ayın, sad, tı, he, tı, sin, mim, ye, sin, nun harfleri sırayla yazılmıştır. Bu yazılardan sonra tek satır halinde ve alt kısımda ise dokuzlu kare içerisinde sayı vefklerine yer verilmiştir. Şifa tasının içerisinde yer alan ikinci yazı kuşağı ise dokuz satır halinde düzenlenmiştir. İlk satırda Sara sara rabbi sara sara ya- Ra bu rabu rubunu..?tu tu tu tu-yedinci satırdan itibaren ise Talak Suresinin 3. Ayetinin bir kısmı ve men yetevekkel alâllâhi fe huve hasbuhu, innallâhe bâligu emrihî. yazılmıştır. Anlamı:..Kim Allah'a tevekkül ederse, artık ona O (Allah) kâfidir. Muhakkak ki Allah, emrini (işini) yerine getirendir.. devamında, Sallu ala ali Seyyidina Muhammed in ve ala sahıbin Salâvat-ı Şerife ile tamamlanmıştır. Bu yazı kuşağı da sol tarafta dokuzlu karelere ayrılan sayı vefkleri sınırlanırken burada beş kollu iki yıldız çizilmiştir. Yıldızların hemen yanına iç içe geçmiş iki daire yer almaktadır, bunlardan altta olan çift konturlanırken içlerine de sayı vefkleri kazınmıştır. Dairelerin sol tarafına yine beş kollu yıldızlar yerleştirilmiş ve sayı ve harf vefklerinden oluşan satırın altına ise Bula Şifa Bu Hasta ibaresi okunmaktadır. Tasın içerisinde yer alan 9 lu iki karede birbirinden farklı oluşturulan sayı vefklerinde her ikisinin farklı sayılarla oluşturulduğu görülmektedir ki bunlar da Beduh a karşılık gelip, toplamları her yönden 15 i vermektedir. Şifa tasının içerisinde yer alan üçüncü yazı grubu ise dokuz satırlık ikinci yazı grubunun ilk dört satırının aynen tekrarıdır. Yazılar merkezden etrafa spiral yaparak çıkarılmış ve iç içe üç daire oluşturulacak şekilde tamamlanmıştır. 4 tasın bezeme programı Anadolu Selçuklu üslup özellikleri göstermekle birlikte şifa taslarının birbirlerinden kopyalanarak yapılması gerçeğinden aynı kopyanın Osmanlı Döneminde yapılmış olması da muhtemeldir.

12 2130 Şerife TALİ Şifa tasının etrafına dualar ve vefkler yazıldıktan sonra dip kısmında kalan boşluklara ise sağlıkla ilgili yılan, ejder, akrep ve keçi gibi önemli sembolik anlamlar içeren hayvan figürleri işlenmiştir. Tasın ortasında hareket eder halde keçi figürü yerleştirilirken keçinin sağ tarafına ise gövdeleri birbirine düğümlerle sarılan çift başlı ejder figürü görülmektedir. Ağız ağza cepheden çizilen figür gövdeleri pullu ve kulakları boynuz şeklinde sivriltilmiş olup ağızları keçi figüründe ki gibi açıktır. Ejder figürünün sağına kıvrık gövdesi ile yılan figürü uzatılırken baş kısmının hemen yanına kuyruğunda boğumları sayılan akrep figürü yerleştirilmiştir. Sembolik anlamları değerlendirme kısmında açılacak olan bu figürlerin yanı sıra güneşi temsil eden iç içe geçmiş daireler ve beş kollu yıldızlarla astrolojik figürlerle kozmolojik bilgiden şifa elde etmek amacıyla bu motiflerden yararlanılmıştır. Bu materyallerin şifa vermesi için hazırlandıkları zaman dilimlerinin de ay ve güneşin hangi burca ne zaman girdiği dikkate alınarak yapıldığı ile ilgili bu figürler bilgi veriyor olabilir. Şifa tasının dış yüzünün ağız kısmında tek satır halinde dolanan bordürde, Tenfe u hazihil tasa el mubareke lila..til hayye vel agreb veli azzetil kelb el kelb veli ısrıl veli kat il ruaf vel megl velil kolenc şeribe bi hal melsu ev resulehu selase merrat beri e bi iznillah veli ısrıl veled mau zafran veli kat ıl ru af yenşekku bil mai min velil kolenc yenceri u minhu ma un Harun mücerreb nukilet minel hazane eş-şerife bi kal eti dimeşkil mahruse yazılmıştır. Anlamı (Çalışır, 1996: 51) : Bu mübarek tas yılan, akrep sokması, köpek ısırması, doğum sancısı, burun kanamaları, kötü süte ve kolite karşı kullanılır. Isırılan kişi veya onun elçisi üç defa içirilirse Allahın izni ile kurtulur. Doğum sancısı için safran suyu kullanılır. Burun kanaması için tastan burna su çekilir. Kolit için önceden tespit edilmiş sıcak su kullanılır. Bu tas Şam Kalesi hazinesinde yer alan tastan kopya edilmiştir yazılmıştır. Tasın arka yüzü bu yazı dışında sadedir. Katalog No: 11 /Müze Envanter No: 73/676 Çizim No: 11/Foto No: 11 Ağız Çapı: 13.6 cm. / Yükseklik: 5.8 cm. Malzeme: Bakır /Müzeye Geliş Tipi: Satın Alma Tanım: Dibi oval ve kaidesiz olan tasın gövdesi yarım küre şeklinde ve göbeksizdir. Dudaksız ve çukur olan şifa tasının ortasına 6 kollu yıldız yani Mühr-i Süleyman motifi yerleştirilmiştir. Yıldız motifinin aralarına harflerin kollarının uzatılması ile Eshab-ı Kehf (Yedi uyurlar) isimleri Yemliha, Mekselina, Mislina, Mernuş, Debernuş, Şazenuş, Kefeştatayuş, Kıtmir yazılmış ve bunlar daire şeklinde istiflenmiştir. Tasın ortasında mührü süleyman motifinin etrafını dolanan bordürde,..(silinmiş)? Tasın üst kısmında daireler içinde Muhammed, Ebu Bekir, Ömer, Osman, Ali isimleri ve 1239 /(1823) olarak tarih ibaresi yazılmıştır. Dairelerin aralarında kalan bantlarda ise Esma ul Husna..yazıları okunmaz haldedir. Katalog No: 12 /Müze Envanter No: 74/1059 Çizim No: 12/Foto No: 12. Ağız Çapı: 15 cm./ Yükseklik: 4.5 cm. Malzeme: Bronz /Müzeye Geliş Tipi: Müsadere ile Tanım: Alçak bir kaide üzerinde konveks (yarım küre) gövdeli şifa tasının dibi ve ağız kısmı düzdür. Ortasında bir göbek bulunan tasın iç ve dış yüzü hiç boş yer kalmayacak şekilde kazıma tekniği ile bezenmiştir. Tasın dudak ksımı sayıların dizilişi ile oluşturulan vefklerle doldurulmuştur. Tasın iç cidar ağız kısmının altında Besmele ile başlayarak Bakara Suresi 2:255. Ayeti, Âyetel Kürsi nin tamamı yazılmıştır.

13 Kayseri Etnografya Müzesi nde Bulunan Şifa Tasları Ve Sanatı Üzerine 2131 Şifa tasının karın kısmı içte sivri kemerli 17 levhaya ayrılmış ve kemerlerin köşeleri aynı şekilde tekrar eden sayı vefkleri ile tamamlanmıştır. Sivri kemerli levhaların içleri ise sırayla Besmele ile başlayarak, Kâfirun Suresi, Besmele İhlâs Suresi, Besmele Felak Suresi, Besmele Nâs Suresi, Besmele Nasr Suresi devamında ise Maşallah Vela Havle Vela Kuvvete İlla Billahil Azıyım la sonlanmıştır. Sivri kemerlerin altında kalan frizde ise Besmele ile başlayarak Kalem Suresi Ayeti yazılmıştır. Tasın göbek kısmının üzeri sayı vefkleri ile bezenirken göbeğin dip kısmı palmetlerle ayrılarak aralara rölyef olarak Yâ Kâfiye l-mühimmât (Ey Önemli ve Gerekli Şeyler ve İşlere Yeten), Yâ Kâdiye l hâcât (Ey Herkesin Dileğini Yerine Getiren), Yâ veliyye l hasenât (Ey İyiliklerin Sahibi),Yâ mucibe d dua vât (Ey Dualara Cevap Veren) şeklinde Allahın güzel isimleri kazınmıştır. Şifa tasının dış yüzünde dudak kısmının altını dolanan bordürde, Allahümme Salli ala Mustafa Muhammedin ve l Murtaza ala Fatımatü z zehra el-hasan vel Hüseyin ve salli ala Rabbina..Muhammed ve essadık-ı Cafer ve l Kazım Musa el-rıza ala et-takiyy Muhammed en- Nakiy ve Hasan el-askeri Hüseyin salli ala Mehdi.. Salâvatı Şerife okunmaktadır. Salâvatı Şerife nin alt kısmında kalan bölüm çift konturla çizilmiş ve içi stilize yaprak motifleri ile doldurulmuştur. Yaprakların uçları yukarı doğru kıvrılmış ve aralarda su damlacıkları havasında çizikler atılmıştır. Yaprak motiflerinin içlerinde tekrar bir daldan çıkan yapraklar üzerinde katmerli bir gül motifi işlenmiştir. Şifa tasının dipte göbeğin çevresi: Nadı aliyyen mazhar ul acaib teciduhu avnaleke finnevaib küllü hemmin ve gammin seyenceli bi azametike ya Allah bil nübüvvetike ya Muhammed velayetike ya Ali 1251H./1836 M. yazılmıştır. Katalog No: 13 /Müze Envanter No: 1988/2 Çizim No: 13 /Foto No: 13. Ağız Çapı: 22 cm./ Yükseklik: 3.5 cm. Malzeme: Bakır /Müzeye Geliş Tipi: Satın Alma Tanım: Şifa tası düz dipli yayvan ve geniş yatık kenarlıdır. Tasın iç yüzü ve kenarları tamamen bezelidir. Kalaylı tasın dip kısmı geniş bir daire oluşturacak şeklinde tasarlanmış ve üst daha dar şekilde yatay bir çizgi ile ikiye ayrılmıştır. Üst kısım düz çizgilerle yedi satıra ayrılmış ve ikinci satıra Besmele yedinci satıra ise En-nar yazılırken diğer satırlar genelde tek harf ve çeşitli sayı vefkleri ile tamamlanmıştır. Tasın alt kısmı dikey olarak beş bölüme ayrılarak en sağda iki kez En-nar ve 112 sayıları yazılmıştır. Bunun yanındaki diğer bölüme ise El-acil ve sonuna yine En-nar yazılmıştır. Daha geniş tutulan üçüncü bölüme ise Besmele ile başlayan Nasr Suresi yazılmıştır. Şifa tasının tam bir kare oluşturacak şekilde düzenlenen sol tarafına ise kolları ve kulakları olmayan iki insan figürü çizmiştir. Sağ tarafta yer alan figürün başında saçları olup bu kişinin başına gözü ve ağzı olan güneşe benzetilen bir motif çift konturla vurgulanarak çizilmiştir. Baş ve gövdeleri cepheden ayakları ise profilden verilen çizgisel figürler bir kütle halinde tasvir edilerek üzerlerinde farklı sayı ve harf vefkleri işlenmiştir. Aralarında iki kez sağ tarafta ise üç kez Essaad?r lafzı kazınmıştır. İki figürün bulunduğu kare panonun alt ve sol yan tarafları farklı sayı ve harf vefkleri ile tamamlanmıştır. Şifa tasının orta kısmının etrafında dolanan bordürde, Besmele ile başlayarak Kalem Suresi Ayeti okunmaktadır. Tasın geniş yatık ağız kenarı oval şekildeki dört küçük pano ile ayrılmıştır. Bu panolardan birinde essaıd?r okunurken diğer üç pano yatay olarak üç satır halinde harf ve sayı vefkleri ile tamamlanmıştır. Geniş tutulan dört bölüm halindeki yatay panolarda yoğun bir istifle dualar hakedilmiştir. Burada, Besmele ile başlayarak Nas Suresi, Besmele Kâfirun Suresi, Besmele İhlâs Suresi, Besmele Felak Suresi, Ayetel Kürsi,..? okunabilmektedir. Şifa tası en dış

14 2132 Şerife TALİ kenarda serbest olarak kazınan sayı ve harf vefkleri ile tamamlanmıştır. Şifa tasının dış arak yüzü sade ve bezemesizdir. Değerlendirme Bu makalede, Kayseri Etnografya Müzesi nde bulunan 12 şifa tası ve 1 hamam tası incelenmiştir. Şifa tasları içine yazılan ayetler ve üzerine çizilen farklı sembollerle kutsanmış hastalara iyilik, sağlık, şifa ve huzur veren araç-gereçlerdendir. Üzerindeki yazı ve bezeme ile anlamlandırılan şifa tasları aynı zamanda döneme özgü sanat, işçilik ve estetik hakkında da önemli bilgiler vermektedir. Maden sanatı içerisinde kullanılan malzeme, uygulanan teknikler açısından bir gelişim gösteren şifa tasları, üzerindeki zengin ikonografik bezeme programları ile de dikkat çekici sanat eserlerdir. Şifa tasları formlarına göre, göbekli yarım kürevî veya konveks gövdeli, düz dipli yayvan ve oval dipli çukur kâse şeklinde olmak üzere genellikle üç farklı tipte ele alınmıştır. Bu formlardan en yaygın olanı gövdesi yarım küre şeklinde olan tiptir ve Kat. No:1, 2, 3, 4, 6, 7, 9, 11, 12 numaralı taslardır. Halka şeklinde bir kaide üzerinde geniş ağızlı olan bu taslar bazı örneklerde gövde, ağız kenarları ve göbek formları detaylarda değişiklikler göstermektedir. Bu tasların hepsinin ortasında bir göbek bulunurken sadece 11 nolu katalogdaki tas göbeksizdir. İkinci tip, yayvan yuvarlak dipli ve göbek kısımları olmayan taslardır (Kat. No:5, 10, 13). Hamam tası olarak incelenen 8 nolu katalogdaki tas ise çukur formda ve dipsiz olarak ele alınan tek örnektir. Şifa taslarının içerisinde diğer örneklerden farklı olarak orta göbek kısmına, tas ile aynı formda küçük bir tas daha yerleştirilmiş bir örnek bulunmaktadır (Kat. No:4). Bu küçük tasın etrafında çoğu sökülmüş halde 40 anahtar olarak adlandırılan Besmele yazılı levhalar asılmıştır. Şifa tasları üzerindeki bezeme programını oluşturan en önemli unsur yazı kuşaklarıdır. Tasların iç ya da dış yüzlerine şifa ayetleri veya dualar, çeşitli formlarda düzenlenen kemerler veya kartuşlar içerisine farklı istiflerle kazınmıştır. Belirli bir düzende yazılarak tekrarlanan Arap harf ve rakamlarından oluşan ebced hesabına göre karşılığı olan, tılsımlı vefkler de taslardaki şifa arayan diğer yazı grubunu oluşturmaktadır. Bazı şifa taslarında sayı ve harflerden oluşan vefklere dualardan daha fazla yer verilmiştir, bu tip taslara daha çok vefk tası denilmektedir. Katalogda yer alan 1 nolu tas bu tarzda tamamen vefklerle düzenlenmiş tek örnektir. İncelediğimiz şifa tasları üzerinde yer alan başlıca ayetler Yasin Suresi, İnşikak Suresi, Kalem Suresi, Talâk Suresi, Bakara Suresi, Nuh Suresi, İnşirah Suresi, İsra Suresi, Saf Suresi, İhlâs Suresi, Felak Suresi, Nas Suresi, Kafirun Suresi, Nasr Suresi ve Fatiha Suresi olup, taslar üzerine şifa amaçlı sülüs, talik gibi farklı hatlarla kazınmıştır. Şifa tasları üzerinde Esma-ü l Hüsna/Allahın güzel isimleri genellikle kartuşlar içerisine serbest olarak rölyef tekniğinde yazılmıştır. Taslar içerisinde çoğunlukla göbeğin etrafına Na t-ı Aliyen ve firizler içerisine Salâvat-ı Şerife en çok tekrarlanan yazı gruplarıdır. Yazılar tasların iç veya dış yüzüne belli bir program takip edilerek işlenmiştir, taslarda göbeğin üzeri bu programda önemli bir yere sahiptir. İncelenen şifa tasları üzerinde yer alan figürlere ikonografik olarak bakıldığında, iki örnekte figürlerin yer aldığı görülmektedir (Kat. No:10,13). 10 nolu şifa tasının orta kısmında kalan boşluklara sağlıkla ilgili önemli sembolik anlamlar içeren yılan, ejder, akrep ve keçi (oğlak) figürleri işlenmiştir. Mitolojide sağlık tanrısı Asklepios un simgesi olan ve özellikle günümüzde de tıbbın sembolleri arasında yer alan yılan, tasın içerisinde İnşikak Suresinin yazılı olduğu kısmın alt tarafına uzatılmıştır. Baş, gövde ve kuyruk kısmı belirgin verilen yılanın üzerinde herhangi bir yazı olup olmadığı tam olarak anlaşılamamaktadır. Şifa tasının içerisinde yer alan diğer motif ise yine sağlıkta kullanılan önemli simgelerden bir diğeri olan ejder motifidir. Şamanizmde yeraltını temsil eden çift başlı ejder figürü burada ağız ağza tasvir edilmiştir. Kuyruk kısımları aynı yönde çizilen ejderlerin gövdeleri birbirine sarılmış haldedir. Boyun kısımları pullu olan ejderlerin başları cepheden verilmiş ve ağızlarının arasına geometrik bir motif yerleştirilmiştir.

15 Kayseri Etnografya Müzesi nde Bulunan Şifa Tasları Ve Sanatı Üzerine 2133 Şifa anlamında, ejder ve yılan figürü gömlek değiştirip kendilerini yeniledikleri için çoğunlukla gençliğin ve ölümsüzlüğün simgesi olarak aynı anlamda kullanılmışlardır. Yılan zehirli olmasına karşın ölümü çağrıştırmakla birlikte Arapça kelime kökü olarak hayat ın karşılığıdır. Ejder ise 12 hayvanlı Türk takvimine göre Nisan ayını temsil etmektedir (Karunovskaya, 2010: ; Kaya, 2012:15-34; Biray, 2009: ). Türk mitolojisinde (Ögel, 1995:216) bolluk, bereket ve suyun sembolü olan ejder ile Nisan ayında yağan yağmurların şifa verdiği inancı buradan gelmektedir. Tılsım olarak da kullanılan ejder figürü bu anlam doğrultusunda, bu tas içindeki yerini almış olmalıdır. Şifa tasının içerisinde gövdesi, ayakları ve yedi boğumlu kuyruğu ile bir akrep çizilmiştir. Diğer hayvan figürü ise gövdesi stilize edilerek verilen bir keçi (oğlak) olup bu iki figür de tasın içerisinde yer alan diğer figürler gibi 12 hayvanlı Türk takviminde yer alan Zodyak kuşağı (şifa çemberi) burç sembolleri olarak kullanılan motiflerdir. Akrep, Mars ı yani yaşam-ölüm siklusundaki gizemleri çözmek, (keçi) boğa ise bolluk ve huzur anlamları ile hastalara şifa dağıtma amaçlı olarak bu tasta yerini almış olmalıdır. Şifa tasının içerisinde iç içe geçmiş güneşi temsil eden dairelerin etrafına beş kollu dört yıldız motifi yerleştirilmiştir. Beş sayısı, kolları ve bacakları açık haldeki insan formu dikkate alınarak bir mikrokozmos olan insanın sembolü kabul edildiğinde bu haliyle bedenin bir beşgeni temsil ettiği de söylenebilir. Beşgen sonsuzdur ve dairenin mükemmellik ve güç sembolizmini paylaşır, ayrıca beşgenler, bir araya getirilerek incelendiğinde hiçbir zaman tam olarak birleşemezler, her zaman aralarında bir boşluğun kaldığı görülür. Beş sayısı, kadim zamanlardan beri tanrıça İştar la ve Venüs ile ilişkilendirilmiştir. Beş rakamının ezoterik bilgilere göre anlamlarından biri, İlahi İrade dir. Greko-Romen Tradisyonu nda beş, evlenmeyle, sevgi ve birlikle ilintili bir sayıdır, Venüs ün sayısıdır ve Venüs yılları beşli gruplar halinde tamamlanır. Apollo, ışık tanrısı olarak beş niteliğe sahiptir: Her şeye gücü yetme, her yerde bulunabilme, her şeyi bilme, ebedilik ve birlik olarak tanımlanır. İslami tradisyonda dinin beş direği, beş ilahi varlık, imanın beş şartı vardır. İslam da günde beş vakit namaz, imanın ve İslam ın beş şartı olarak yer bulur (Lunde, 2009:44-45; Gezegensel etkilere açık bir şekilde ve gerçek anlamda bakılan bir doğum haritası da aynı teslimiyete çağrıdır yani bu simge insanı kendi doğum planına, kendi kaderine (doğum haritasına) teslim olmaya çağırır. Venüs ün üst kavuşumları, burçlar kuşağının yıllık dairesindeki yerlerine göre belirli tarihlere denk gelir ve bu tarihler yıllık daire üzerinde birleştirildiğinde pentagram, yani beş uçlu yıldız elde edilir, dolayısıyla pentagram Venüs le olduğu gibi, Venüs gezegeniyle bağlantılı tanrıça İştar ın da sembolü olmaktadır. Beş uçlu yıldız, bütünü oluşturan bireyselliği tanımlar ve aynı zamanda yukarı dönük olduğunda ruhsal özlemi ve eğitimi sembolize eder. Tıpkı daire gibi beş köşeli yıldız da bütünü simgeler, dört köşeye ve beşinci olarak bir merkeze sahip olan kare (quincunx) merkezin, gökyüzü ile yeryüzünün birleşme noktasının sembolüdür. O aynı zamanda Tanrı nın sembolüdür çünkü dört büyük gücün merkezindeki, onları yaratanı simgeler. XVI. ve XVII. yüzyıl maji edebiyatındaki bütün tılsımlı işaretler için kullanılan beş uçlu yıldız kavramı pentagramdan türemiştir. Zaman zaman Tanrı nın evini İblis e karşı koruması için veya bedensiz bazı varlıklardan korunmak için ortaçağ kiliselerinin duvarlarına çizilirdi nolu tasın içerisinde yer alan Mühr-ü Süleyman motifi, Süleyman Peygamberin mührü anlamında taktığı sihirli bir mühür yüzüktür ve bu yüzükle cinleri ve şeytanları kontrol etmiştir. 6 kollu yıldız dini bir sembol olarak daha çok büyücülükle ilgilendirilmiştir (Pala, 2006: ; Çam,1993: ). 1 nolu tasın göbek kısmında yer alan sekiz kollu yıldız ise, kutsal güneşi ve ateşin koruyan, bereket ve sağlık veren, kötü ruhlardan ve hastalıklardan arındıran özelliği onları simgeleyen işaretlerin ikonografisinde, çarkıfelek motifi mistik güç içeren koruyucu tılsım veya muska olarak görülmektedir. Çarkıfelek işaretlerini insanlar güç ve kudret göstergesi, yaşam azmi 5 dan

16 2134 Şerife TALİ ve hayat sevgisi ifadesi olarak görmüş, bunların uğur, başarı ve bereket getireceğine, iyi ruhların desteğini sağlayacağına inanmışlardır (Avşar, 2010: ). İncelenen şifa tasları içerisinde 13 nolu tasta iki insan ve birinin üzerinde güneş şeklinde tasvir edilen basit bir kompozisyon görülmektedir. Karşılıklı olarak yerleştirilen figürler tek bir kütle halinde olup kolsuz ve kulaksız olarak çizilmiştir. Gövde kısımları yatay bir çizgi ile ikiye ayrılan insan figürlerinin gözleri iri, ağızları ufak olarak ve kaş ile burun birlikte kazınmıştır. Çok basit çizgilerle genel hatlarla cepheden verilen baş ve gövdeye rağmen ayaklar profilden ve birbirine bakar şekildedir. Kafasında saçları olan figürün gövde ve baş kısmı üsluplaştırılarak çizilen güneş motifinin içerisinde kalmaktadır. Bu kompozisyonun tam olarak neyi karşıladığını bilmiyoruz yalnız iki insan arasında olan bir sıkıntıyı gidermek için tasvir edilmiş ve onlar için şifa aranıyor olabilir. Şifa tasları üzerinde stilize edilerek kullanılan bitkisel figürler de görülmektedir. Bu figürler kartuşların aralarını ayıran basit çizilmiş dal, çiçek ve bazı örneklerde stilize yaprak motifleri şeklinde ele alınmıştır. Sonsuzluk prensibinde ele alınan geometrik motifler de şifa taslarında görülen diğer bezeme unsurlarıdır. Şifa taslarında malzeme olarak bakır ve alaşımı olan daha çok pirinç ve bronz gibi madenler kullanılmıştır. Bu taslar döküm tekniğinde yapılarak tasların iç ve dış yüzleri daha çok kazıma tekniği ile bezenmiştir. Bu teknikte kalemle bakır kap üzerine oyulmak suretiyle yapılmıştır. Taslar balmumu ile kaplanarak motifler ya da yazılar kalemle çizilir, çizgilerden görülen maden üzerine asit dökülerek etkilendirilir ve bu kısımlar siyahlaşarak motifler çizilmiştir. Bazı örneklerde rölyef, kakma gibi farklı tekniklerde az da olsa uygulanmıştır. Halk inancına göre büyü yapılan kişiler bakır, kırk anahtarlı şifa (dua) tası ile yıkanırlarsa ve su içerlerse büyüleri bozulur. Sıtma, sarılık hatta doğum yapacaklara bu taslarla verilen su şifa olmuştur (Memişoğlu, 1973:33-54). Şifa taslarının maden sanatındaki en benzer örneklerini hamam tasları oluşturmaktadır. Bunlar üzerinde de şifa taslarındaki kadar yoğun olmasa da sağlık ve şifa dileklerinin yazılı olduğu örnekler bulunmaktadır. Bizim incelediğimiz örnekler arasında katalog 8 de yer alan bir hamam tası olup üzerinde şifa dilekleri yazılmıştır. Bu tasların da yıkanma ritüelinde yerleri olduğu bilinmekle birlikte şifa tasları farklı olarak iç ve dış yüzleri tamamen dualarla kazınmış ve aynı zamanda çeşitli tılsımlarla da desteklenmişlerdir. Bununla birlikte şifa taslarının benzer örneklerini özel koleksiyonlarda ve birçok etnografya (Çetin, 1956:95-101) müzesinde bulmak mümkündür. Maden sanatında önemli örnekler veren Artuklu maden eserleri içerisinde kap kacak, ayna, havan gibi gündelik kullanım eşyalarıyla taht süsleri ve davullar özel yer tutmaktadır. Bu eserlerde Suriye, Mezopotamya, İran ve Anadolu etkileri görülür. Maden eserler içerisinde, kitabesinde Hasankeyf hükümdarı Rükneddin Davud un adının geçtiği yılları arasında yapıldığı anlaşılan Innsbruck Ferdinandeum Müzesi nde bulunan 23 cm. çapındaki mineli bakır tas özel bir yer tutmaktadır. Şifa taslarının en bilinen örneği ise Müze Envanteri'nin 384 nosunda kayıtlı olan "Nisan Tası" (Ethem, 1936: ) dır. Üzerindeki kitabesine göre İlhanlı Hükümdarı Ebû Sa'id Bahâdır Han tarafından Musul'da yaptırılmış ve Emir Sungur Ağa'nın aracılığı ile 734 H M. yılında Mevlânâ Dergâhına hediye edilmiştir. Nisan Tası kg. ağırlığında ve 135 cm. yüksekliğindedir. Bakırdan yapılmıştır. Kapak, gövde, bilezik ve kaide olmak üzere dört parçadan ibarettir Kapağın üzerinde, kuyruğu kırılmış olan bir horoz heykeli yer almaktadır. Kapak ve gövdede, Ebû Sa'îd Bahâdır Han için kûfî hât ile yazılmış övgü dolu şiirler vardır. Ayrıca bedende yer alan 6 adet pano üzerinde, altın ve gümüş kakma sanatı ile yapılmış geometrik ve nebatî motiflerle, başta ördek, kuş, kurt, keçi, tavşan, at, tazı gibi av hayvanları ve av sahneleri yanında, bazı tarihi olaylar, hükümdar, elçi ve cariyelerden oluşan toplantı ve eğlence motiflerine yer verilmiştir. Bu şifa tasında görülen eğlence sahneleri doğu etkileri ile madenden yapılmış içki

17 Kayseri Etnografya Müzesi nde Bulunan Şifa Tasları Ve Sanatı Üzerine 2135 kapları (Bayhan, 2009: ), şamdan gibi bazı günlük eşyalar üzerinde işlenmiştir. Anadolu Selçuklu Dönemi kına tasları ve Osmanlı Dönemi maden sanatı içerisinde yer alan sebil tasları, şifa tasları ile malzeme, form hatta bezeme programları ile kısmen benzetebileceğimiz yakın tas örnekleridir. İncelenen şifa taslarına TİEM de, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Müzesinde, Halûk Perk Koleksiyonu, M. Bilir Koleksiyonu ve Şahin Aksoy Koleksiyonu gibi özel koleksiyonlardaki şifa tasları ile benzer örnekler olduğu görülmektedir. Şifa taslarını birçok etnografya müzesinin teşhirlerinde veya daha çok müzelerin depolarında bulmak mümkündür. Şifa taslarının çoğunun üzerinde kitabeleri mevcut değildir. İncelenen örneklerin 6,8,11,12 nolu taslar hariç diğerlerinin Osmanlı geç dönem yani XVII.-XIX. yüzyıl gibi geniş bir aralığa tarihlemek doğru olacaktır. En erken Aramiler Dönemine kadar indirilen tasların kullanımlarının dönemlere ve kültürlere göre şekillenerek değişiklikler gösterdiği bir gerçektir. Doğu kökenli bu tasların özellikle İslamiyet le birlikte yaygınlaştığı bilinmekle birlikte bu etkilerin Osmanlı dönemindeki izleri seçilebilmektedir. Sonuç Maden sanatı içerisinde üzerlerine kazılan ayetler, vefkler ve ikonografik anlamlar yüklenen çeşitli sembollerle bezenen şifa tasları pozitif etkileri olduğuna inanılan küçük sanat eserleridir. Geleneklerle şekillenerek din ve tılsımla bütünleştirilen bu taslar döneminin sanatı, üslubu ve ikonografisi hakkında önemli bilgiler vermektedir. Mitlerden itibaren din, tılsım (büyü) ve geleneklerle birlikte geniş bir yelpazede aranan şifa kavramı bu taslar üzerinde adeta sanata dönüştürülmüştür. Kayseri Etnografya Müzesi nde bulunan 12 şifa tası ve 1 adet hamam tası ilk kez bu çalışma ile bilim dünyasına tanıtılmıştır. Detaylı bir şekilde incelenen şifa taslarının içinde ve dışında yer alan ayetler ile dualar okunmuş ve üzerlerinde yer alan semboller ikonografik olarak çözümlenmeye çalışılmıştır. Geç Osmanlı dönemine ait olan Anadolulu, şifa taslarının İslam felsefesine uygun içi ve dışı daha çok yazı kuşakları ile kazınmıştır. Tasların üzerinde farklı kültürlerin, hatta dinlerin etkileri açık olmakla birlikte, figürlerin fazla işlenmediği yazının daha yoğun kullanıldığını söylemek mümkündür. Şifa tasları daha çok halk arasında hacıların hac dönüşü hicazdan getirdiği taslar olarak bilinmekte ve içine konulan zemzem suyu ile şifa arandığı da söylenmektedir. Şifa taslarında bölgelere ve geleneklere göre değişen form, üslup ve şifa ritüellerine karşın amaç hep sıkıntılara ve hastalıklara karşı Allah tan beklenen şifa olmuştur. Bu taslar kimlere ya da hangi hastalıklara şifa verdi bilmiyoruz ama üzerinde yeniden okuduğumuz dua, ayet ve şifalı vefkler, dua üzerine kurulan yeryüzündeki tüm dertlilere deva hastalara şifa olsun Not: Bu çalışmada Ayşe Tali ye, gerekli izin ve yardımları için müze personellerinden Arkeolog Sezai ARIK a ve Müze Araştırmacısı Hamdi OKTAY a teşekkür ederim. KAYNAKÇA Ab-ı Hayat Geçmişten Günümüze İstanbul da Su ve Su Kültürü (2010), İstanbul. ACARA, Meryem (1997), Bizans Maden Sanatında Dini Törenler Sırasında Kullanılan (Liturjik) Eserler, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji Sanat Tarihi ABD., Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara. ACARA, Meryem (1998), Bizans Ortodoks Kilisesinde Liturji ve Liturjik Eserler, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi C.15 / S.1 /Ankara, s AKSOY, Osman (1976), Şifa Tasları, Türk Etnografya Dergisi, S.XV, TTK., Ankara, s

18 2136 Şerife TALİ ARSLAN, Ahmet Ali (2005), Türk Şamanizm in Kaynağına Doğru Türk Dünyası Araştırmaları, S. 157, İstanbul, s AVŞAR, Lale (2010), Antik Yunan Seramiklerdeki Haç ve Çarkıfelek Simgeleri ve Bunların Avrasya, Anadolu ve Mezopotamya Kültürlerindeki Muhtemel Kaynakları, Mukaddime, S.3, s BAYHAN, Ahmet Ali (2009), Erzurum dan Figürlü Bir Tas Üzerine, Türk Dünyası Araştırmaları, Prof. Dr. Oktay Aslanapa Özel Sayısı (Derleyen: Prof. Dr. Yaşar Çoruhlu), S.183, Kasım-Aralık, s BİRAY, Nergis (2009), 12 Hayvanlı Türk Takvimi Zamana ve İnsana Hükmetmek Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi TAED, 39., Prof. Dr. Hüseyin Ayan Özel Sayısı, Erzurum, s CAN, Şefik (1997), Klasik Yunan Mitolojisi, İnkılâp Kitabevi, 4. Baskı, İstanbul. ÇALIŞIR, Deniz (1996), İstanbul Müzeleri ve Bazı Özel Koleksiyonlarda Yer Alan Madeni Şifa Taslarının İslam Kültür ve Sanatındaki Yeri, İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul. ÇALIŞIR, Deniz (2005), Şifa Taslarında Kozmik Sembolizm 38. Uluslararası Tıp Tarihi Kongresi Bildiri Kitabı, C.3, Ankara, s ÇALIŞIR, Deniz (2010), Şifa Tasları, Collectıon, S.39, İstanbul, s ÇALIŞIR, Deniz (2010), Şifa Tasları, Sanat Tarihi Araştırmaları Dergisi, S.16, İstanbul, 2002, s ÇAM, Nusret (1993), Türk ve İslam Sanatlarında Altı Kollu Yıldız (Mühr-i Süleyman), Prof. Dr. Yılmaz Önge Armağanı, Konya, s ÇEKEN, Muharrem (2006), Maden Sanatı Anadolu Selçukluları ve Beylikler Dönemi Uygarlığı, C.2, Ankara, s ÇETİN, Perihan (1956), Etnografya Müzesindeki Bakır Eserler Üzerinde Araştırma, Türk Etnografya Dergisi, S.1, Ankara, Maarif Basımevi, s ÇİFTÇİ, Halit Ahmet (2011), Dinlerde Vefkler, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri ABD., Dinler Tarihi Bilim Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Isparta. DALKIRAN, Ahmet (2008), İslamiyet Öncesi Türk Sanatı nda Şamanizm in Etkisi Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi S.25, Konya, s DEVELİOĞLU, Ferit (1998), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Ankara, Aydın Kitabevi Yayınları. DOĞAN, Kuban (2001), Selçuklu Çağında Anadolu Sanatı, YKY., İstanbul. ELİADE, Mircea (2003), Dinsel İnançlar ve Düşünceler Tarihi (Muhammed den Reform Çağına), C.III, Kabalcı Yayınları, İstanbul. ELİADE, Mircea (Çev. İsmet Birkan) (1999), Şamanizm, Ankara, İmge Kitabevi. ERGİNSOY, Ülker (1978), İslam Maden Sanatının Gelişmesi, İstanbul. ERGİNSOY, Ülker (1997), Maden Sanatı Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi, C.2, İstanbul, YEM Y. s

19 Kayseri Etnografya Müzesi nde Bulunan Şifa Tasları Ve Sanatı Üzerine 2137 ERSÜREL, Ülkü (2009), Türk Kültüründe Şamanizm in İzleri, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih ABD. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul. ERTEN, Rifai (2004), Hıristiyanlıkta ve İslamiyet te Şifa, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri ABD., Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum. ETHEM, Halil (1936), Madenden Üç Türk Eseri, Türk Tarih ve Arkeologya ve Etnografya Dergisi, S.III, İstanbul, s FURST, Peter T. (2003), Tuva Şamanlarında Büyü ve Büyücülük Ruhlardan Gelen Çağrı, P Sanat Kültür Antika, S.29, İstanbul, s GÖMEÇ, Sadettin (1998), Şamanizm ve Eski Türk Dini PAÜ. Eğitim Fakültesi Dergisi S.4, Denizli, s GÖNÜLAL, Özand (1990), Seyitgazi Müzesindeki Şifa Tasları I. Müzecilik Semineri (27-28 Aralık 1989), Eskişehir, s GRAVES Robert (Çev.Uğur Akpur) (2004), Yunan Mitleri (The Greek Myths), Say Yayın., İstanbul. GÜNGÖR, Yavuz (1968), Türk Maden Sanatı ve Bir Selçuklu Şamdanı, Arkitekt, 37 (330), İstanbul, s İNAN, Abdülkadir (1952), Müslüman Türklerde Şamanizm Kalıntıları, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C.1, S.4, Ankara, s İNAN, Abdülkadir (2006), Tarihte ve Bugün Şamanizm Materyaller ve Araştırmalar, TTK. Yayınları, Ankara. İZGİ, Mustafa Cumhur (2012), Şamanizm ve Şamanlara Genel Bakış Lokman Hekim Journal, 2(1): s KARUNOVSKAYA, L. (Çev. Reshide Adzhumerova)-Emine Atmac (2010), Altay ve Teleütlerde 12 Hayvanlı Takvim International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 5/4 Fall, s KAYA, İdris Güven (2012), İsmail Bin Abdullah ın Oniki Hayvanlı Türk Takvimi, Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/2 Spring, Ankara, s KAYA, Muharrem (2001), Eski Türk İnanışlarının Türkiye deki Halk Hekimliğinde İzleri Folklor Edebiyat Üç Aylık Kültür Dergisi, C.:VII S.:XXV, Ankara, s KERAMETLİ, Can (1974), Türk ve İslam Eserleri Müzesinde Erken İslam Devri Maden İşçiliği, Türk Etnografya Dergisi, S.XIV, TTK. Ankara, s KILIÇ, Cevdet (2008), Sistematik Felsefi Düşünce Öncesi Mitoloji Büyü ve Dinlerde Varlık Düşüncesi, Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 13:1, s LUNDE, Paul (ED.) (Çev. Duygu Akın) (2009), İşaretler Semboller Kodlar Gizli Diller Şifreler Kitabı, Çin. MANDALOĞLU, Mehmet (2011), Türk Kültür Çevresinde Şamanizm ve Şamanlık Meselesi, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 15, S:3, Ankara, s MARKHAM, J. Geller (2010), Ancient Babylonian Medicine Theory and Practice,,Wıley- Blackwell, United Kingdom.

20 2138 Şerife TALİ MASARACI, Yasemin (2004), İnanç Dünyamızın Gizemli Objeleri (2) Tılsımlı Mühürler ve Şifa Tasları Collectıon S..17, İstanbul, s MEMİŞOĞLU, Ferhan (1973), Harput Bakırcılığı, Türk Etnografya Dergisi, S.1, İstanbul, Milli Eğitim Basımevi s ORAL, M. Zeki (1954), Hazret-i Mevlâna Dergâhındaki Şaheserlerden Nisantası, TTK., Ankara. ÖGEL, Bahaddin (1995), Türk Mitolojisi (Kaynakları ve Açıklamaları ile Destanlar) II, TTK., Ankara. ÖGER, Adem-GÖNEL, Tugba (2011), Uygur Türkleri Arasında Şamanlar ve Tedavi Yöntemleri -International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 6/4 Fall, s PALA, İskender (2006), Mühr-i Süleyman TDV. İslam Ans., C.31, İstanbul, s PERK, Haluk (2003), Simgelerin Dili ve Tılsımlar, Art Decor, S.118, İstanbul, s PERK, Haluk-PAKSOY, İsmail Günay (2011), Duanın Sudaki Gizemi Şifa Tasları Haluk Perk Koleksiyonu, İstanbul. POLZER, Natalie C.(1986), The Bıble ın The Aramaıc Magıc Bowls, A Thesıs Submıtted ın Partıal Fulfıllment of The Requırekents For The Degree of Master of Arts The Jewish Studies Department McGill University Montréal, Canadas. SARIMURAT, M. Sait (2008), Kur ân-ı Kerim Açısından Şifa-Tedavi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Temel İslami Bilimler ABD. Tefsir Bilim Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Van. SİPAHİ, Abdülkadir (2006), Türk Halk İnançlarında Büyü ve Büyü ile İlgili Uygulamalar, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri ABD. Dinler Tarihi Bilim Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara. SPOER, H. Henry (1935), Arabıc Magic Medicinal Bowls Journal of the American Oriental Society, Vol.55, No.3 (Sep., 1935), pp SPOER, H. Henry (1938), Arabic Magic Bowls II: An Astrological Bowl Journal of the American Oriental Society, Vol.58, No.2 (Jun., 1938), pp TUNÇ, Zekiye, Şamanizm Üzerine Bir Araştırma, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih ABD., Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Elazığ, UMAÇ, Bilal (2007), Kur ân da Şifa, Sekine ve Tumâ nine Kavramları, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Temel İslami Bilimler ABD. Tefsir Bilim Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Van, 2007.

Dua ve Sûre Kitapçığı

Dua ve Sûre Kitapçığı Dua ve Sûre Kitapçığı Hazırlayan: Melike MÜFTÜOĞLU instagram.com/oyunveetlinliklerledinogretimi SÜBHANEKE DUASI Allah ım! Sen eksik sıfatlardan pak ve uzaksın. Seni daima böyle tenzih eder ve överim. Senin

Detaylı

HEDİYELİK SELÇUKLU ŞİFA OBJELERİ

HEDİYELİK SELÇUKLU ŞİFA OBJELERİ HEDİYELİK SELÇUKLU ŞİFA OBJELERİ 1 Şifa tasının üzerinde bulunan dört adet yıldızın, üçü beş, biri altı köşelidir. iki adet dokuzlu karede, soldan sağa, yukarıdan aşağıya ve çapraz okunduğunda sayıların

Detaylı

SULTAN IZZETTIN KEYKAVUS TÜRBESİ, 1217, SİVAS

SULTAN IZZETTIN KEYKAVUS TÜRBESİ, 1217, SİVAS SELÇUKLU MİMARİSİ Selçuklular Orta Asya dan Anadolu ve Ön Asya ya yolculuklarında Afganistan, İran, Irak, Suriye topraklarındaki kültürlerden ve mimari yapılardan etkilenmiş, İslam dinini kabul ederek

Detaylı

ADANA SEYHAN - ULU CAMİ MEDRESESİ ULU CAMİ MEDRESESİ

ADANA SEYHAN - ULU CAMİ MEDRESESİ ULU CAMİ MEDRESESİ ULU CAMİ MEDRESESİ Ulu Cami Medresesi, kuzey-batı köşesine sokulmuş olan Küçük Mescit ve onun bitişiğindeki muhdes bir yapı sebebiyle düzgün bir plân şeması ve âbidevi bir görünüş arz etmez. Bununla beraber

Detaylı

Wessalatu wesselamu ala Rasuluna Muhammedin we ala alihi we sahbihi ecmain. Allahumme Rabbena ya Rabbena takabbel minna inneke entessemiul alim.

Wessalatu wesselamu ala Rasuluna Muhammedin we ala alihi we sahbihi ecmain. Allahumme Rabbena ya Rabbena takabbel minna inneke entessemiul alim. DUA Eudhu Billahi Minessaytanirracim. Bismillahirrahmanirrahim. Elhamdulillahi Rabil-alemin Wessalatu wesselamu ala Rasuluna Muhammedin we ala alihi we sahbihi ecmain. Allahumme Rabbena ya Rabbena takabbel

Detaylı

KURAN I KERİMİN İÇ DÜZENİ

KURAN I KERİMİN İÇ DÜZENİ KURAN I KERİMİN İÇ DÜZENİ Kur an-ı Kerim : Allah tarafından vahiy meleği Cebrail aracılığıyla, son Peygamber Hz. Muhammed e indirilen ilahi bir mesajdır. Kur an kelime olarak okumak, toplamak, bir araya

Detaylı

ŞAMANİZM DR. SÜHEYLA SARITAŞ 2

ŞAMANİZM DR. SÜHEYLA SARITAŞ 2 DR. SÜHEYLA SARITAŞ 1 ŞAMANİZM Şamanizmin tanımında bilim adamlarının farklı görüşlere sahip olduğu görülmektedir. Kimi bilim adamı şamanizmi bir din olarak kabul etse de, kimisi bir kült olarak kabul

Detaylı

5. SINIF DİN KÜLTÜRÜ ve AHLAK BİLGİSİ

5. SINIF DİN KÜLTÜRÜ ve AHLAK BİLGİSİ 5. SINIF DİN KÜLTÜRÜ ve AHLAK BİLGİSİ Allah İnancı Ünite/Öğrenme Konu Kazanım Adı KOD Hafta Tarih KD1 KD2 KD3 KD4 KD5 KD6 Allah Vardır ve Birdir Evrendeki mükemmel düzen ile Allahın (c.c.) varlığı ve birliği

Detaylı

KUR'AN SÛRELERİNİN RESMİ VE İNİŞ SIRALAMASI

KUR'AN SÛRELERİNİN RESMİ VE İNİŞ SIRALAMASI GÜNÜMÜZDEKİ RESMİ SIRALAMA KUR'AN SÛRELERİNİN RESMİ VE İNİŞ SIRALAMASI YAYGIN İNİŞ SIRALAMASI - OSMAN BİN AFFAN FARKLI İNİŞ (NÜZÛL) SIRALAMALARI (TERTİPLERİ) Sûre No Sûre Adı Nüzul Sırası Âyet Sayısı Nüzul

Detaylı

Kur ân-ı Kerîm sûrelerinin sondan sayılması 1

Kur ân-ı Kerîm sûrelerinin sondan sayılması 1 Kur ân-ı Kerîm sûrelerinin sondan sayılması 1 Bu bölümde Kur ân-ı Kerîm sûrelerini sondan sayalım. Örnek: Sondan birinci sûre Nâs sûresidir. Sûrenin sondan sıra numarası Sûrenin adı 1 Nâs 6 Sûrenin içerdiği

Detaylı

Muhammet ARSLAN KARS KÜMBET CAMİİ (ONİKİ HAVARİLER KİLİSESİ)

Muhammet ARSLAN KARS KÜMBET CAMİİ (ONİKİ HAVARİLER KİLİSESİ) Muhammet ARSLAN KARS KÜMBET CAMİİ (ONİKİ HAVARİLER KİLİSESİ) Oniki Havariler Kilisesi olarak da bilinen Kümbet Camii, Kars Kalesi nin güneye bakan yamacında bulunmaktadır. Üzerinde yapım tarihini veren

Detaylı

Sıra no Sûre Adı. Âyet sayısı O.B.E.B

Sıra no Sûre Adı. Âyet sayısı O.B.E.B Kimi sayılar aralarında asal dır. Hangi sayıların aralarında asal olduğunu belirlemek için ortak bölenlerin en büyüğünü (O.B.E.B.) bulmak gerekir. Örnek: O.B.E.B. kavramını açıklamak için 12 ve 18 sayılarını

Detaylı

Vakıflar Genel Müdürlüğüne Ait Camilerden Türk Vakfı Hat Sanatları Müzesine Gelen Hat Eserleri

Vakıflar Genel Müdürlüğüne Ait Camilerden Türk Vakfı Hat Sanatları Müzesine Gelen Hat Eserleri VAKIFLAR DERGİSİ ÖZEL SAYISI Dr. Zübeyde Cihan ÖZSAYINER Türk Vakıf Hat Sanatları Müzesi Müdürü Vakıflar Genel Müdürlüğüne Ait Camilerden Türk Vakfı Hat Sanatları Müzesine Gelen Hat Eserleri Ortada yer

Detaylı

Bu ay içinde orucu ve namazı o kişiye kolaylaştırılır. Bu ay içinde orucu ve namazı ALLAH tarafından kabul edilir.

Bu ay içinde orucu ve namazı o kişiye kolaylaştırılır. Bu ay içinde orucu ve namazı ALLAH tarafından kabul edilir. 1- Ramazan ayının birinci gecesi kılınacak namaz: Bu gecede bir kimse 2 rekat namaz kılsa, her rekatta da KADİR SÜRESİNİ okursa; ALLAHÜ Teâlâ ( cc ) o kişiye 3 türlü kolaylık verir. Bu ay içinde orucu

Detaylı

İkili Simetrik Kitap ❸

İkili Simetrik Kitap ❸ 19 lu Gruplar Halinde Sûrelerin Numaraları ve Âyet Sayıları Bu bölümde Kur ân-ı Kerîm de bulunan sûrelerin sıra numarlarını ve âyet sayılarını 19 lu gruplar halinde birlikte inceleyeceğiz. İlk 19 sûrede

Detaylı

İnönü Üniversitesi Fırat Üniversitesi Siirt Üniversitesi Ardahan Üniversitesi - Milli Eğitim Bakanlığı ‘Değerler Eğitimi’ Milli ve Manevi Değerlerimiz by İngilizce Öğretmeni Sefa Sezer

İnönü Üniversitesi Fırat Üniversitesi Siirt Üniversitesi Ardahan Üniversitesi - Milli Eğitim Bakanlığı ‘Değerler Eğitimi’ Milli ve Manevi Değerlerimiz by İngilizce Öğretmeni Sefa Sezer MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI DEĞERLER EĞİTİMİ İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ / FIRAT ÜNİVERSİTESİ / ARDAHAN ÜNİVERSİTESİ / SİİRT ÜNİVERSİTESİ SEFA SEZER / İNGİLİZCE ÖĞRETMENİ Bir milletin ve topluluğun oluşumunda maddi

Detaylı

PERVARİ İLÇESİ. Siirt deki Kültür Varlıkları

PERVARİ İLÇESİ. Siirt deki Kültür Varlıkları PERVARİ İLÇESİ Siirt deki Kültür Varlıkları 185 3.6. PERVARİ İLÇESİ 3.6.1. PALAMUT KÖYÜ UMURLU MEZRASI HANI Han Umurlu Mezrasının hemen dışındadır. Yapı üzerinde kim tarafından ve ne zaman yaptırıldığını

Detaylı

Fal-Büyü-Astroloji-Burçlar

Fal-Büyü-Astroloji-Burçlar Fal-Büyü-Astroloji-Burçlar Fal Fal bakmak gibi işlerle uğraşan insanlar geleceği bildiklerini iddia ederler. Dini açıdan, eğlence maksadı ile bile olsa bundan uzak durmak gerekir. Gaybı ne insan ne melek

Detaylı

SELÇUKLU ŞİFA TASLARI

SELÇUKLU ŞİFA TASLARI SELÇUKLU ŞİFA TASLARI Selçuklu dönemine ait olduğu belirlenen veya benzer özellikleri taşıması nedeniyle aynı kategoride değerlendirilen şifa tasları ile ilgili bilgiler mukayeseli olarak incelenmiştir.

Detaylı

19 lu gruplar halinde sûrelerin sondan sıra numaraları ile âyet sayıları 1

19 lu gruplar halinde sûrelerin sondan sıra numaraları ile âyet sayıları 1 lu gruplar halinde sûrelerin sondan sıra numaraları ile âyet sayıları Bu bölümde Kur ân-ı Kerîm de bulunan sûrelerin sondan sıra numarları ile âyet sayılarını lu gruplar halinde birlikte inceleyeceğiz.

Detaylı

İnsanı Diğer Canlılardan Ayıran Özellikler

İnsanı Diğer Canlılardan Ayıran Özellikler İnsanı Diğer Canlılardan Ayıran Özellikler Hani, Rabbin meleklere, Ben yeryüzünde bir halife yaratacağım demişti. Onlar, Orada bozgunculuk yapacak, kan dökecek birini mi yaratacaksın? Oysa biz sana hamd

Detaylı

- 61 - Muhteşem Pullu

- 61 - Muhteşem Pullu Asaf Bey Çıkmazı Kabaltısı Sancak Mahallesindedir. Örtüsü sivri tonozludur. Sivri kemerle güneye ve ahşap-beton sundurmalı sivri kemerle kuzeye açılır. Üzerinde kesme ve moloz taşlardan yapılmış bir ev

Detaylı

Vakıflar Genel Müdürlüğü Vakıf Medeniyeti 2011 Takvimi

Vakıflar Genel Müdürlüğü Vakıf Medeniyeti 2011 Takvimi Vakıflar Genel Müdürlüğü Vakıf Medeniyeti Takvimi Minber: Yükseklik manasına gelmektedir. İlk defa Hz. Peygamber in ayakta yorulmaması ve dayanması için Mescid i Saadet te hurma ağacından bir direk konmuş

Detaylı

Büyü Bozma Yöntemleri

Büyü Bozma Yöntemleri Büyü Bozma Yöntemleri Büyüden kurtulmak için diğer hastalıklarda olduğu gibi sebeplere yapıģmak lazımdır. Bunlardan bazıları Ģunlardır.Sabah-AkĢam okunması gereken bazı sureler vardır onlar okunduğu zaman

Detaylı

İÇİNDEKİLER. Maide Suresi 116 Ve 117. Ayetlerinin Manası Nedir? Teveffi Kelimesi Ve Arap Dili. Teveffinin Manasıyla İlgili Hodri Meydan

İÇİNDEKİLER. Maide Suresi 116 Ve 117. Ayetlerinin Manası Nedir? Teveffi Kelimesi Ve Arap Dili. Teveffinin Manasıyla İlgili Hodri Meydan İÇİNDEKİLER Maide Suresi 116 Ve 117. Ayetlerinin Manası Nedir? Teveffi Kelimesi Ve Arap Dili Teveffinin Manasıyla İlgili Hodri Meydan Teveffi Kelimesi Ve Resulüllah ın Açıklaması İmam Buhari Ve Teveffi

Detaylı

T.C. 8. SINIF I. DÖNEM. ORTAK SINAVI 26 KASIM 2014 Saat: 11.20

T.C. 8. SINIF I. DÖNEM. ORTAK SINAVI 26 KASIM 2014 Saat: 11.20 T.. 8. SINIF I. DÖNEM ORTAK SINAVI 26 KASIM 2014 Saat: 11.20 1. İnsanın sorumlu bir varlık olması aşağıdakilerden hangisiyle ilgilidir? A) Düşünmesi B) Konuşması ) Yürümesi D) Beslenmesi 4. Hz. Muhammed

Detaylı

TÜRK VAKIF HAT SANATLARI MÜZESİ KOLEKSİYONUNDA BULUNAN İPEK ÜZERİNE İŞLEME HAT LEVHALARI 1

TÜRK VAKIF HAT SANATLARI MÜZESİ KOLEKSİYONUNDA BULUNAN İPEK ÜZERİNE İŞLEME HAT LEVHALARI 1 TÜRK VAKIF HAT SANATLARI MÜZESİ KOLEKSİYONUNDA BULUNAN İPEK ÜZERİNE İŞLEME HAT LEVHALARI 1 Zübeyde Cihan ÖZSAYINER* İşleme, kasnak ve gergef adı verilen araçlara gerilen deri ve kumaşın çeşitli renkteki

Detaylı

Orucun Manevi Hayatımıza Katkıları

Orucun Manevi Hayatımıza Katkıları Orucun Manevi Hayatımıza Katkıları Kur ân-ı Kerim de Oruç Ey müminler! Sizden öncekilere farz kılındığı gibi, size de sayılı günler içinde Oruç tutmanız farz kılındı. Umulur ki, bu sayede, takva mertebesine

Detaylı

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Kur'ân-ı Kerim'in Mekke'de ve hicretten önce nazil olan ayetleri. Surelerin mekkî ve medenî oluşları yapılan çeşitli tasniflere göredir. Başka bir ifade ile surelerin mekkî mi, yoksa medenî mi olduklarını

Detaylı

T.C. 8. SINIF I. DÖNEM. ORTAK SINAVI 26 KASIM 2014 Saat: 11.20

T.C. 8. SINIF I. DÖNEM. ORTAK SINAVI 26 KASIM 2014 Saat: 11.20 T.C. 8. SINIF I. ÖNEM ORTAK SINAVI 26 KASIM 2014 Saat: 11.20 İN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ 1. 3. Peygamberler bir meslek edinerek çalışmışlar, rızıklarını kazanmışlardır. Örneğin Hz. avut demircilik, Hz.

Detaylı

KUR'ANDAN DUALAR. "Ey Rabbimiz, Bize dünyada bir iyilik, ahrette bir iyilik ver. Bizi ateş azabından koru." ( Bakara- 201 )

KUR'ANDAN DUALAR. Ey Rabbimiz, Bize dünyada bir iyilik, ahrette bir iyilik ver. Bizi ateş azabından koru. ( Bakara- 201 ) KUR'ANDAN DUALAR "Ey Rabbimiz Bizi sana teslim olanlardan kıl, neslimizden de sana teslim olan bir ümmet çıkar, bize ibadet yerlerimizi göster, tövbemizi kabul et zira tövbeleri kabul eden, çok merhametli

Detaylı

8. S. I. ÜNİTE TEST (40 SORU):

8. S. I. ÜNİTE TEST (40 SORU): 8. S. I. ÜNİTE TEST (40 SORU): 1. Aşağıdakilerden hangisi yanlış bir tevekkül anlayışıdır? a) İhtiyaçlarımızı karşılamak için çalışmak ve Allah tan başarı dilemek b) Çiftçinin tarlaya tohumu atması ve

Detaylı

KAYSERİ/GESİ MEZARLIĞI MEZAR TAŞLARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME An Evaluation on the Gravestones of the Gesı Cemetery in Kayseri

KAYSERİ/GESİ MEZARLIĞI MEZAR TAŞLARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME An Evaluation on the Gravestones of the Gesı Cemetery in Kayseri A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED] 49, ERZURUM 2013, 359-390 KAYSERİ/GESİ MEZARLIĞI MEZAR TAŞLARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME An Evaluation on the Gravestones of the Gesı Cemetery in Kayseri

Detaylı

PEYGAMBERLERE VE İLAHİ KİTAPLARA İNANÇ 7. 10. Ey Resûl! Rabbinden sana indirileni tebliğ et. Eğer bunu yapmazsan O nun elçiliğini yapmamış olursun. Allah seni insanlardan koruyacaktır. Doğrusu Allah, kâfirler

Detaylı

TAKVA AYI RAMAZAN TAKVA AYI RAMAZAN. Rahman ve Rahim Allah ın Adıyla

TAKVA AYI RAMAZAN TAKVA AYI RAMAZAN. Rahman ve Rahim Allah ın Adıyla TAKVA AYI RAMAZAN TAKVA AYI RAMAZAN Rahman ve Rahim Allah ın Adıyla (Farz kılınan oruç) sayılı günlerdir. Sizden kim, (o günlerde) hasta veya seferde ise o, (tutamadığı) günler sayısınca başka günlerde

Detaylı

T.C. 8. SINIF I. DÖNEM. ORTAK SINAVI 26 KASIM 2014 Saat: 11.20

T.C. 8. SINIF I. DÖNEM. ORTAK SINAVI 26 KASIM 2014 Saat: 11.20 T.C. 8. SINIF I. DÖNEM ORTAK SINAVI 26 KASIM 2014 Saat: 11.20 DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK İLGİSİ 1. Allah ın önceden takdir ettiği, programladığı şeylerin yeri ve zamanı gelince gerçekleşmesine... denir. Cümlede

Detaylı

Zengin Sayılar (abundant numbers or excessive numbers) σ(n) > 2n

Zengin Sayılar (abundant numbers or excessive numbers) σ(n) > 2n Zengin Sayılar (abundant numbers or excessive numbers) n pozitif bir tamsayı olmak üzere, n nın pozitif bölenlerinin toplamı σ(n) dir. Şâyet, σ(n) > 2n ise, n zengin bir sayıdır. Örnek: 12 nı ele alalım.

Detaylı

Eyyüb peygamberimi imtiyazlı kılan ve O nun Sabır kahramanı-olarak tavsif edilmesine sebeb olan olay hastalıklardır.

Eyyüb peygamberimi imtiyazlı kılan ve O nun Sabır kahramanı-olarak tavsif edilmesine sebeb olan olay hastalıklardır. ŞİFA Allahın bir ismi de Şâfi yani şifa veren anlamına gelen ismidir. Nasıl ki Rahman ismi rızık vermeyi gerektiriyorsa,hakeza Şâfi ismi de hastalıkların varlığını iktiza etmektedir.tâ ki hasta o isme

Detaylı

Asal Çarpanlar Toplamı Bu bölümde Kur ân-ı Kerîm fihristini asal çarpanlarına ayırarak bir takım tespitlerde bulunacağız. Bir sayının asal çarpanları ne demektir? Asal olmayan sayma sayıları, kendilerinden

Detaylı

M VE NAZARDAN KORUNMA VE KURTULMA YOLLARI. lar aha beteri. dir veya 7 2. Y. 4. a bakarak " " dersek h 6. olarak sadaka verme.

M VE NAZARDAN KORUNMA VE KURTULMA YOLLARI. lar aha beteri. dir veya 7 2. Y. 4. a bakarak   dersek h 6. olarak sadaka verme. M VE NAZARDAN KORUNMA VE KURTULMA YOLLARI lar aha beteri dir... 1. -3-5 veya 7 2. Y 3. : me sem. 1 (B bir olmaz) 4. a bakarak " " 5. sek, dersek h 6. olarak sadaka verme. 2 3 k, iyilik yapmak, anaya -

Detaylı

Uzun ve kısa sûreler. Uzun sûreler kümesi

Uzun ve kısa sûreler. Uzun sûreler kümesi Kur ân-ı Kerîm sûrelerini iki kümeye ayıralım: 1. Uzun sûreler kümesi 2. Kısa sûreler kümesi Bu iki küme eşit sayıda sûre içersin. Kümelerden birinde bulunan sûrelerin âyet sayıları diğer kümede bulunan

Detaylı

"Allahû lâ ilâhe illa hû

Allahû lâ ilâhe illa hû "Allahû lâ ilâhe illa hû Bu ayetin içinde Allah ın ne olduğu söyleniyor. Çünkü önce Allah denilmiş ve sonra hangi vasıflara sahip olduğu söylenmiş. Bütün Ayetel Kürsü O nunla ilgilidir. Buradaki anlam

Detaylı

7- Peygamberimizin aile hayatı ve çocuklarla olan ilişkilerini araştırınız

7- Peygamberimizin aile hayatı ve çocuklarla olan ilişkilerini araştırınız 4. SINIFLAR (PROJE ÖDEVLERİ) Öğrenci No 1- Dinimize göre Helal, Haram, Sevap ve Günah kavramlarını açıklayarak ilgili Ayet ve Hadis meallerinden örnekler veriniz. 2- Günlük yaşamda dini ifadeler nelerdir

Detaylı

KİTAPLARA İMAN. 1 Vahiy nedir? Allah Teâla nın Cebrail (aleyhisselam) vasıtasıyla peygamberlerine bildirdiği ilahî emirlerdir.

KİTAPLARA İMAN. 1 Vahiy nedir? Allah Teâla nın Cebrail (aleyhisselam) vasıtasıyla peygamberlerine bildirdiği ilahî emirlerdir. TEMEL DİNİ BİLGİLER KİTAPLARA İMAN 1 Vahiy nedir? Allah Teâla nın Cebrail (aleyhisselam) vasıtasıyla peygamberlerine bildirdiği ilahî emirlerdir. 2 Kutsal kitap neye denir? Allah ın emir ve yasaklarını,

Detaylı

ATATÜRK KÜLTÜR, DİL VE TARİH YÜKSEK KURUMU KAZI DESTEĞİ: POLEMAİOS ONUR ANITININ KAZI, RESTİTÜSYON VE RESTORASYON RAPORU

ATATÜRK KÜLTÜR, DİL VE TARİH YÜKSEK KURUMU KAZI DESTEĞİ: POLEMAİOS ONUR ANITININ KAZI, RESTİTÜSYON VE RESTORASYON RAPORU ATATÜRK KÜLTÜR, DİL VE TARİH YÜKSEK KURUMU KAZI DESTEĞİ: POLEMAİOS ONUR ANITININ KAZI, RESTİTÜSYON VE RESTORASYON RAPORU Kutsal alanlardaki Onur Anıtları, kente ya da kentin kutsal alanlarına maddi ve

Detaylı

Sûre adı no. sayısı no

Sûre adı no. sayısı no 1 hariç bütün asal sayıların bölen kümesi iki elemanlıdır. Bu bölümde Kur ân-ı Kerîm fihristini, bölen kümesi iki elemanlı olan sayılar bakımından ele alacağız. Aşağıdaki Kur ân-ı Kerîm fihristinde bölen

Detaylı

Tokat ın 68 km güneybatısında yer alan Sulusaray, Sabastopolis antik kenti üzerinde kurulmuştur.

Tokat ın 68 km güneybatısında yer alan Sulusaray, Sabastopolis antik kenti üzerinde kurulmuştur. Çekerek ırmağı üzerinde Roma dönemine ait köprüde şehrin bu adı ile ilgili kitabe bulunmaktadır. Tokat ın 68 km güneybatısında yer alan Sulusaray, Sabastopolis antik kenti üzerinde kurulmuştur. Antik Sebastopolis

Detaylı

Kur an-ı Kerim i Diğer Kutsal Kitaplardan Ayıran Başlıca Özellikleri

Kur an-ı Kerim i Diğer Kutsal Kitaplardan Ayıran Başlıca Özellikleri Kur an-ı Kerim i Diğer Kutsal Kitaplardan Ayıran Başlıca Özellikleri 1 ) İlahi kitapların sonuncusudur. 2 ) Allah tarafından koruma altına alınan değişikliğe uğramayan tek ilahi kitaptır. 3 ) Diğer ilahi

Detaylı

- 1 - Hz. Bahaullah-ın hicri yılı olarak mübarek doğumu 1233 suudu ise 1309 mübarek yaşı 76 yıldır.

- 1 - Hz. Bahaullah-ın hicri yılı olarak mübarek doğumu 1233 suudu ise 1309 mübarek yaşı 76 yıldır. - 1 - يا بهاء الابهى ياعلي الاعلى ) 1 ( Sayfa hesapları: Allahu Ebha kutsal kelimeleri ile ilgili bazı ebced 66 18 Üstteki kutsal kelimelerin ebced değerleri altlarında yazılmış olup 2 kutsal sayı, birbiriyle

Detaylı

GÖRSEL SANATLAR. Mehmet KURTBOĞAN

GÖRSEL SANATLAR. Mehmet KURTBOĞAN GÖRSEL SANATLAR Mehmet KURTBOĞAN TÜRK SÜSLEME SANATLARI??? NELERDİR? Türk süsleme sanatları a) Tezhip b) Hat c) Ebru ç) Çini d) Minyatür e) Cam bezeme (Vitray) f) Bakırcılık g) Cilt sanatı h)halı sanatı

Detaylı

ÖNCESİNDE BİZ SORDUK Editör Yayınevi LGS Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Yeni Tarz Sorular Nasıl Çözülür? s. 55

ÖNCESİNDE BİZ SORDUK Editör Yayınevi LGS Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Yeni Tarz Sorular Nasıl Çözülür? s. 55 Tarz Sorular Nasıl Çözülür? s. 55 8 Ey insanlar! Rabbiniz birdir, atanız (Âdem) da birdir. Hepiniz Âdem densiniz, Âdem ise topraktan yaratılmıştır. Allah katında en değerli olanınız, O na karşı gelmekten

Detaylı

1. İnanç, 2. İbadet, 3. Ahlak, 4. Kıssalar

1. İnanç, 2. İbadet, 3. Ahlak, 4. Kıssalar 1. İnanç, 2. İbadet, 3. Ahlak, 4. Kıssalar İÇİNDEKİLER KUR AN NEDİR? KUR AN-IN AMACI? İNANÇ NEDİR İBADET NEDİR AHLAK NEDİR KISSALAR AYETLER KUR AN NEDİR? Kur an-ı Hakîm, alemlerin Rabbi olan Allah ın kelamıdır.

Detaylı

ZER-EFŞAN. İSMEK ÖĞRETMEN ve ÖĞRENCİLERİ TEZHİP SERGİSİ NİSAN 2016 / EMİNÖNÜ HÜNKAR KASRI SERGİ ALANI

ZER-EFŞAN. İSMEK ÖĞRETMEN ve ÖĞRENCİLERİ TEZHİP SERGİSİ NİSAN 2016 / EMİNÖNÜ HÜNKAR KASRI SERGİ ALANI İSMEK ÖĞRETMEN ve ÖĞRENCİLERİ TEZHİP SERGİSİ 14-29 NİSAN 2016 / EMİNÖNÜ HÜNKAR KASRI SERGİ ALANI 2 Başkan dan Sanat eseri muhatabına ilham verir. Güzel bir şiir, güzel bir minyatür, resim yahut hat çalışması

Detaylı

Hz.Resulüllah (SAV) den Dualar

Hz.Resulüllah (SAV) den Dualar Hz.Resulüllah (SAV) den Dualar Camiye Girerken Allah ın adıyla, Allah ın Resulüne salat ve selam olsun. Allah ım, hatalarımı bağışla ve bana rahmet kapılarını aç. Camiden Çıkarken Allah ın adıyla, Allah

Detaylı

başlıklı bir dersine dayanarak vermeye çalışacağız.

başlıklı bir dersine dayanarak vermeye çalışacağız. Sual: Kur'an harflerini yazmanın maddi sırları var mıdır? Bazı rivayetlerde, Kur'an harfi ile yazılmış olan dua, ayet gibi kıymetli şeyleri yazmak, üzerinde taşımak veya okumaktan bahs ediliyor Bunları

Detaylı

Serlevha düz çerçeve içine alýnmýþtýr. Yazýlar serbest olarak yazýlmýþtýr. Tanýmý : Son Durumu : Dibi ve tepesi kýrýk yere yatýktýr.

Serlevha düz çerçeve içine alýnmýþtýr. Yazýlar serbest olarak yazýlmýþtýr. Tanýmý : Son Durumu : Dibi ve tepesi kýrýk yere yatýktýr. 249 105 Mezar Taþý 27.11.2006 Brod Yukarý Mezarlýk 82 cm 27 cm 4 cm Taþ Yontma ve Kabartma Ömer oðlu Yunus H. 1262/ M. 1846 el-merhûm / Yunus / bin Ömer / rûhî çûn / el-fâtiha / sene 1262 Serlevha düz

Detaylı

IĞDIR - KARAKOYUNLU TARİHİ MEZAR TAŞLARI EDİTÖRLER: CENGİZ ATLI, HAZAL CEYLAN ÖZTÜRKER ERZURUM, SALKIMSÖĞÜT YAYINEVİ, 2014, 251 S.

IĞDIR - KARAKOYUNLU TARİHİ MEZAR TAŞLARI EDİTÖRLER: CENGİZ ATLI, HAZAL CEYLAN ÖZTÜRKER ERZURUM, SALKIMSÖĞÜT YAYINEVİ, 2014, 251 S. - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, p. 769-773, ANKARA-TURKEY IĞDIR - KARAKOYUNLU TARİHİ MEZAR TAŞLARI EDİTÖRLER: CENGİZ ATLI, HAZAL CEYLAN ÖZTÜRKER

Detaylı

Mitoloji ve Animizm, Fetişizm. Dr. Süheyla SARITAŞ 1

Mitoloji ve Animizm, Fetişizm. Dr. Süheyla SARITAŞ 1 Mitoloji ve Animizm, Fetişizm Dr. Süheyla SARITAŞ 1 Animizm Canlıcılık olarak da bilinin animizmin mitolojinin gelişmesinde önemli rolü vardır. İlkel devirde, eski insanlar her bir doğa olayının, eşyanın,

Detaylı

Doğada ki en belirgin özelliklerine; İnsan vücudunda Deniz kabuklarında Ağaç dallarında rastlanır.

Doğada ki en belirgin özelliklerine; İnsan vücudunda Deniz kabuklarında Ağaç dallarında rastlanır. Doğada ki en belirgin özelliklerine; İnsan vücudunda Deniz kabuklarında Ağaç dallarında rastlanır. Altın oran pi (π) gibi irrasyonel bir sayıdır ve ondalık sistemde yazılışı 1.618033988749894..(Noktadan

Detaylı

ARAPÇA DİLBİLGİSİ BELİRLİLİK TAKISI, ŞEMSÎ VE KAMERÎ HARFLER. Abdullâh Saîd el-müderris

ARAPÇA DİLBİLGİSİ BELİRLİLİK TAKISI, ŞEMSÎ VE KAMERÎ HARFLER. Abdullâh Saîd el-müderris ARAPÇA DİLBİLGİSİ BELİRLİLİK TAKISI, ŞEMSÎ VE KAMERÎ HARFLER Abdullâh Saîd el-müderris Rahmân ve Rahîm olan Allâh In ismiyle. Hamd, Allâh a mahsustur. O na hamd eder, O ndan yardım ve mağfiret dileriz.

Detaylı

görülen sanat görülmektedir? dallarını belirtiniz.

görülen sanat görülmektedir? dallarını belirtiniz. Karahanlılar Dönemine ait Kalyan Minaresi (Buhara) Selçuklular Döneminden kalma bir seramik tabak Selçuklulara ait "Varka ve Gülşah adlı minyatür Türkiye Selçuklu halısı, XIII. yüzyıl İlk dönemlere Türk

Detaylı

www.simetrikkitap.com

www.simetrikkitap.com Üçe bölünen ancak ikiye bölünmeyen sayılar Üçe bölünen ancak ikiye bölünmeyen sayılar Bu bölümde Kur ân-ı Kerîm fihristinde bulunan sayılardan üçe bölünen ancak ikiye bölünmeyenleri tespit ederek işe başlayacağız.

Detaylı

7.SINIF SEÇMELİ KUR AN-I KERİM DERSİ ETKİNLİK (ÇALIŞMA) KÂĞITLARI (1.ÜNİTE)

7.SINIF SEÇMELİ KUR AN-I KERİM DERSİ ETKİNLİK (ÇALIŞMA) KÂĞITLARI (1.ÜNİTE) 7.SINIF SEÇMELİ KUR AN-I KERİM DERSİ ETKİNLİK (ÇALIŞMA) KÂĞITLARI (1.ÜNİTE) ÖĞRENCİNİN ADI-SOYADI: SINIFI: NO: 1 1. ETKİNLİK: BOŞLUK DOLDURMA ETKİNLİĞİ AYET-İ KERİME SÜNNET KISSA CENNET TEŞVİK HAFIZ 6236

Detaylı

Eğitim Programları ANA HATLARIYLA İSLAM DİNİ

Eğitim Programları ANA HATLARIYLA İSLAM DİNİ Eğitim Programları ANA HATLARIYLA İSLAM DİNİ Giriş Ana hatlarıyla İslam dini programı, temel sayılan programlardan sonra daha ileri düzeylere yönelik olarak hazırlanmıştır. Bu programı takip edecek ders

Detaylı

İSTANBUL DA, XIX. YÜZYIL OSMANLI MİMARLIĞINDA GÖRÜLEN AMPİR ÜSLUPTAKİ MADENİ ŞEBEKELER

İSTANBUL DA, XIX. YÜZYIL OSMANLI MİMARLIĞINDA GÖRÜLEN AMPİR ÜSLUPTAKİ MADENİ ŞEBEKELER Sanat Tarihi Dergisi Sayı/Number:XIII/1 Nisan/April2004, 169-180 İSTANBUL DA, XIX. YÜZYIL OSMANLI MİMARLIĞINDA GÖRÜLEN AMPİR ÜSLUPTAKİ MADENİ ŞEBEKELER Kadriye Figen VARDAR Osmanlı Devleti XVIII. yüzyıldan

Detaylı

www.simetrikkitap.com

www.simetrikkitap.com İkiye bölünen ancak üçe bölünmeyen sayılar Bu bölümde Kur ân-ı Kerîm fihristinde bulunan sayılardan ikiye bölünen ancak üçe bölünmeyenleri tespit ederek işe başlayacağız. Daha sonra, bunlar arasında matematiksel

Detaylı

SELANİK ALACA İMARET CAMİSİ

SELANİK ALACA İMARET CAMİSİ SELANİK ALACA İMARET CAMİSİ BAKİ SARISAKAL SELANİK ALACA İMARET CAMİSİ (İSHAK PAŞA CAMİSİ) Selanik Alaca İmaret Camisi Alaca İmaret Camisi Selanik şehir merkezinin kuzey bölümünde bulunmaktadır. Aziz Dimitris

Detaylı

İkili Simetrik Kitap ❷

İkili Simetrik Kitap ❷ Bölen Kümesinde Dört Asal Bulunan Sayılar Bu bölümde, bölen kümesinde dört asal bulunan sayıları ele alacağız. Böylece Kur ân-ı Kerîm fihristini tümüyle incelemiş olacağız. Zira Kur ân-ı Kerîm fihristinde

Detaylı

Sabah akşam tevâzu içinde yalvararak, ürpererek ve sesini yükseltmeden Rabbini an. Sakın gâfillerden olma! (A râf sûresi,7/205)

Sabah akşam tevâzu içinde yalvararak, ürpererek ve sesini yükseltmeden Rabbini an. Sakın gâfillerden olma! (A râf sûresi,7/205) Zikir, hatırlayıp yâd etmek demektir. İbâdet olan zikir de Yüce Allah ı çok hatırlamaktan ibârettir. Kul, Rabbini diliyle, kalbiyle ve bedeniyle hatırlar ve zikreder. Diliyle Kur ân-ı Kerim okur, duâ eder,

Detaylı

İkili Simetrik Kitap ❷

İkili Simetrik Kitap ❷ Bölen Kümesi Eleman Sayısı < 2 Olan Sayı Tamsayılar içerisinde bölen kümesi eleman sayısı 2'den küçük olan tek bir sayı vardır; o da 1 sayısıdır. 1 sayısının bölen kümesinde tek bir eleman vardır. Kur

Detaylı

TEZHİP I. SINIF GÜZ DÖNEMİ 15.10.2018 Açılış Toplantısı ve Tezhip Sanatı Hakkında Bilgi; (motifler, hatailer, yapraklar) 22.10.2018 Hatai çizimleri, kurşun kalem çalışması 05.11.2018 Yaprak çizimleri,

Detaylı

Urfa Harrankapı Mezarlığındaki Yüzyıldan Üç Mezar Taşı

Urfa Harrankapı Mezarlığındaki Yüzyıldan Üç Mezar Taşı Urfa Harrankapı Mezarlığındaki 16-17. Yüzyıldan Üç Mezar Taşı Gül GÜLER Özet Bu çalışmada, Urfa Harrankapı Mezarlığında bulunan tarihi mezar taşlarından, 16.-17.yy a ait tip ve malzeme olarak farklılık

Detaylı

5 Kimin ümmetisin? Hazreti Muhammed Mustafa nın (sallallahu aleyhi ve sellem) ümmetiyim. 6 Müslüman mısın? Elhamdülillah, Müslümanım.

5 Kimin ümmetisin? Hazreti Muhammed Mustafa nın (sallallahu aleyhi ve sellem) ümmetiyim. 6 Müslüman mısın? Elhamdülillah, Müslümanım. TEMEL DİNİ BİLGİLER 1 Rabbin kim? Rabbim Allah. 2 Dinin ne? Dinim İslam. 3 Kitabın ne? Kitabım Kur ân-ı Kerim. 4 Kimin kulusun? Allah ın kuluyum. 5 Kimin ümmetisin? Hazreti Muhammed Mustafa nın (sallallahu

Detaylı

Kur an ın varlık mertebelerini beyan eder misiniz ve ilahi vahiyde lafızların yerinin ne olduğunu

Kur an ın varlık mertebelerini beyan eder misiniz ve ilahi vahiyde lafızların yerinin ne olduğunu Question Kur an ın varlık mertebelerini beyan eder misiniz ve ilahi vahiyde lafızların yerinin ne olduğunu belirtir misiniz? Kur an ın lafızdan soyut olduğu bir merhale var mıdır? Answer: Her şeyin lâfzî

Detaylı

T.C. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ SÜREKLİ EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ KLASİK TÜRK BEZEME SANATLARI ATÖLYESİ

T.C. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ SÜREKLİ EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ KLASİK TÜRK BEZEME SANATLARI ATÖLYESİ TEZHİP I. SINIF GÜZ DÖNEMİ 12 Ekim 2015 Açılış Toplantısı ve Tezhip Sanatı Hakkında Bilgi; (motifler, hatailer, yapraklar) 19 Ekim 2015 Hatai çizimleri, kurşun kalem çalışması 26 Ekim 2015 Yaprak çizimleri,

Detaylı

T.C. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ SÜREKLİ EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ KLASİK TÜRK BEZEME SANATLARI ATÖLYESİ

T.C. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ SÜREKLİ EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ KLASİK TÜRK BEZEME SANATLARI ATÖLYESİ TEZHİP I. SINIF GÜZ DÖNEMİ 10.10.2016 Açılış Toplantısı ve Tezhip Sanatı Hakkında Bilgi; (motifler, hatailer, yapraklar) 17.10.2016 Hatai çizimleri, kurşun kalem çalışması 24.10.2016 Yaprak çizimleri,

Detaylı

TEZHİP I. SINIF GÜZ DÖNEMİ 09.10.2017 Açılış Toplantısı ve Tezhip Sanatı Hakkında Bilgi; (motifler, hatailer, yapraklar) 16.10.2017 Hatai çizimleri, kurşun kalem çalışması 23.10.2017 Yaprak çizimleri,

Detaylı

T.C. 8. SINIF I. DÖNEM. ORTAK SINAVI 26 KASIM 2014 Saat: 11.20

T.C. 8. SINIF I. DÖNEM. ORTAK SINAVI 26 KASIM 2014 Saat: 11.20 T.C. 8. SINIF I. DÖNEM ORTK SINVI 26 KSIM 2014 Saat: 11.20 DİN KÜLTÜRÜ VE HLK BİLGİSİ 1. 3. Komşusu açken tok yatan bizden değildir. (Hadis-i Şerif) Bu hadisi ilke edinen bir kimseden aşağıdaki davranışlardan

Detaylı

Ck MTP61 AYRINTILAR. 5. Sınıf Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi. Konu Tarama No. 01 Allah İnancı - I. Allah inancı. 03 Allah İnancı - III

Ck MTP61 AYRINTILAR. 5. Sınıf Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi. Konu Tarama No. 01 Allah İnancı - I. Allah inancı. 03 Allah İnancı - III 5. Sınıf 01 Allah İnancı - I 02 Allah İnancı - II 03 Allah İnancı - III Allah inancı 04 Ramazan ve Orucu - I 05 Ramazan ve Orucu - II Ramazan orucu 06 Ramazan ve Orucu - III 07 Adap ve Nezaket - I 08 Adap

Detaylı

Söylemek istemediğimiz birçok şey, söylemek istediğimiz zaman dinleyici bulamaz.

Söylemek istemediğimiz birçok şey, söylemek istediğimiz zaman dinleyici bulamaz. Söylenen her söz, içinden çıktığı kalbin kılığını üzerinde taşır. Ataullah İskenderî Söz ilaç gibidir. Gereği kadar sarf edilirse fayda veriri; gerektiğinden fazlası ise zarara neden olur. Amr bin As Sadece

Detaylı

İkiye de üçe de bölünen sayılar Bu bölümde Kur ân-ı Kerîm fihristinde bulunan sayılardan ikiye de üçe de bölünenleri tespit ederek işe başlayacağız. Daha sonra, bunlar arasında matematiksel anlamda bir

Detaylı

Yahudiliğin peygamberi Hz. Musa dır. Bu nedenle Yahudiliğe Musevilik de denir. Yahudi ismi, Yakup un on iki oğlundan biri olan Yuda veya Yahuda ya

Yahudiliğin peygamberi Hz. Musa dır. Bu nedenle Yahudiliğe Musevilik de denir. Yahudi ismi, Yakup un on iki oğlundan biri olan Yuda veya Yahuda ya VAHYE DAYALI DİNLER YAHUDİLİK Yahudiliğin peygamberi Hz. Musa dır. Bu nedenle Yahudiliğe Musevilik de denir. Yahudi ismi, Yakup un on iki oğlundan biri olan Yuda veya Yahuda ya nispetle verilmiştir. Yahudiler

Detaylı

GADİR ESİNTİLERİ -9- Şiir: İsmail Bendiderya

GADİR ESİNTİLERİ -9- Şiir: İsmail Bendiderya GADİR ESİNTİLERİ -9- Şiir: İsmail Bendiderya GADİR ESİNTİLERİ (9) Şiir: İsmail Bendiderya Edit: Kadri Çelik - Şaduman Eroğlu Son Okur: Murtaza Turabi Hazırlayan: D.E.K. Kültürel Yardımcılık, Tercüme Bürosu

Detaylı

Üçe bölünen sayılar Bu bölümde Kur ân-ı Kerîm fihristinde bulunan sayılardan üçe bölünenleri tespit ederek işe başlayacağız. Daha sonra, bunlar arasında matematiksel anlamda bir uyum bulunup bulunmadığını

Detaylı

Kur ân da Dua Ayetleri

Kur ân da Dua Ayetleri Kur ân da Dua Ayetleri (1) Bizi doğru yola ilet; Kendilerine nimet verdiklerinin yoluna, Gazaba uğrayanların ve sapmışlarınkine değil. (Fatiha Suresi 6-7) (2) (Musa) Cahillerden olmaktan Allah a sığınırım

Detaylı

Proje Adı. Projenin Türü. Projenin Amacı. Projenin Mekanı. Medeniyetimizin İsimsiz Taşları. Mimari yapı- anıt

Proje Adı. Projenin Türü. Projenin Amacı. Projenin Mekanı. Medeniyetimizin İsimsiz Taşları. Mimari yapı- anıt Önsöz Medeniyet; bir ülke veya toplumun, maddi ve manevi varlıklarının, düşünce, sanat, bilim, teknoloji ürünlerinin tamamını ifade eder. Türk medeniyeti dünyanın en eski medeniyetlerinden biridir. Dünyanın

Detaylı

Kur an ın Özellikleri

Kur an ın Özellikleri Kur an ın Özellikleri Kur an Kur an, okumaktan gelir. Okumayı, bir numaralı değer olarak kabul eden kitaptır. İkra daki okumaktan hemen tabiata dikkat çekilir. Her insan doğumundan itibaren tabiatı okur.

Detaylı

CAMÝÝ VE MESCÝTLER. Nevþehirli Damat Ýbrahim Paþa Camisi (Kurþunlu Cami) (Merkez)

CAMÝÝ VE MESCÝTLER. Nevþehirli Damat Ýbrahim Paþa Camisi (Kurþunlu Cami) (Merkez) CAMÝÝ VE MESCÝTLER Ekleyen kapadokya Pazartesi, 12 Mayýs 2008 Son Güncelleme Pazar, 24 Aðustos 2008 Nevþehirli Damat Ýbrahim Paþa Camisi (Kurþunlu Cami) (Merkez) Nevþehir il merkezinde bulunan Damat Ýbrahim

Detaylı

T.C. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ SÜREKLİ EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ KLASİK TÜRK BEZEME SANATLARI ATÖLYESİ

T.C. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ SÜREKLİ EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ KLASİK TÜRK BEZEME SANATLARI ATÖLYESİ TEZHİP I. SINIF (A) GÜZ DÖNEMİ 13 Ekim 2014 9.30-12.30 13.30-16.00 Açılış Toplantısı ve Tezhip Sanatı Hakkında Bilgi; (motifler, hatailer, yapraklar) 20 Ekim 2014 9.30-12.30 13.30-16.00 Hatai çizimleri,

Detaylı

www.simetrikkitap.com

www.simetrikkitap.com Mükemmel Sayılar (perfect numbers) n pozitif bir tamsayı olmak üzere, n nın pozitif bölenlerinin toplamı σ(n) dir. Şâyet, σ(n) = 2n ise, n mükemmel bir sayıdır. Örnek: 28 nı ele alalım. Bölen kümesi={

Detaylı

1. KATALOG A- Fatih Sultan Mehmet Sikkeleri 1-)

1. KATALOG A- Fatih Sultan Mehmet Sikkeleri 1-) Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of International Social Research Cilt: 5 Sayı: 22 Volume: 5 Issue: 22 Yaz 2012 Summer 2012 www.sosyalarastirmalar.com Issn: 1307-9581 KONYA ETNOGRAFYA

Detaylı

İkili Simetrik Kitap ❷

İkili Simetrik Kitap ❷ Bu bölümde bölen kümesinde üç asal bulunan sayıları inceleyeceğiz. Örnek: 10 nı ele alalım. Bölen kümesi={1, 2, 5, 10} 1, 2 ve 5 sayıları asaldır. Dolayısıyla 10 nın bölen kümesinde üç asal sayı vardır.

Detaylı

En eski uygarlıklardan biri olan Mısır Uygarlığı Nil nehri vadisinde gelişmiştir. Mısır mimarisinin en önemli yapıtları Mısır Piramitleri dir.

En eski uygarlıklardan biri olan Mısır Uygarlığı Nil nehri vadisinde gelişmiştir. Mısır mimarisinin en önemli yapıtları Mısır Piramitleri dir. MISIR BAHÇELERİ En eski uygarlıklardan biri olan Mısır Uygarlığı Nil nehri vadisinde gelişmiştir. Mısır mimarisinin en önemli yapıtları Mısır Piramitleri dir. pramitler Mısırlıların kralarına yaptıkları

Detaylı

Ankara da SELÇUKLU MİRASI. Arslanhane Camii. (Ahi Şerafeddin) 58 YEDİKITA

Ankara da SELÇUKLU MİRASI. Arslanhane Camii. (Ahi Şerafeddin) 58 YEDİKITA Ankara da SELÇUKLU MİRASI Arslanhane Camii (Ahi Şerafeddin) 58 YEDİKITA Çizim: Yük. Mim. Mehmet Emin Yılmaz 11. yüzyıldan başlayarak Anadolu ya yerleşmeye başlayan Türkler, doğuda Ermeni ve Gürcü yapıları,

Detaylı

Artus Basım. Baskı. Abdüsselam Ferşatoğlu. Fotoğraf & Renk Ayrım. Fotografika. Tasarım. Ekrem Şahin. Editör ALBARAKA TÜRK

Artus Basım. Baskı. Abdüsselam Ferşatoğlu. Fotoğraf & Renk Ayrım. Fotografika. Tasarım. Ekrem Şahin. Editör ALBARAKA TÜRK Her yıl sabırsızlıkla beklenen Albaraka Türk Takvimi, bu yıl da Geleneksel Albaraka Türk Hat Yarışması nda dereceye giren ve teşvik ödülü kazananlar arasından seçilen eserden oluşuyor. Yarışmamızın ikincisini

Detaylı

TILSIMLI GÖMLEKLER VE TAKILAR

TILSIMLI GÖMLEKLER VE TAKILAR İSMEK ÖĞRETMEN ve ÖĞRENCİLERİ TAKI - KUYUMCULUK SERGİSİ 5-12 MAYIS 2016 / ZEYTİNBURNU KÜLTÜR VE SANAT MERKEZİ Başkan dan Sanat eseri muhatabına ilham verir. Güzel bir şiir, güzel bir minyatür, resim yahut

Detaylı

GADİR ESİNTİLERİ -10- Şiir: İsmail Bendiderya

GADİR ESİNTİLERİ -10- Şiir: İsmail Bendiderya GADİR ESİNTİLERİ -10- Şiir: İsmail Bendiderya GADİR ESİNTİLERİ (10) Şiir: İsmail Bendiderya Edit: Kadri Çelik - Şaduman Eroğlu Son Okur: Murtaza Turabi Hazırlayan: D.E.K. Kültürel Yardımcılık, Tercüme

Detaylı

ANKARA ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ PEYZAJ MİMARLIĞI BÖLÜMÜ. Konu:14.YÜZYIL BEYLİKLER DÖNEMİ MİMARİSİ

ANKARA ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ PEYZAJ MİMARLIĞI BÖLÜMÜ. Konu:14.YÜZYIL BEYLİKLER DÖNEMİ MİMARİSİ ANKARA ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ PEYZAJ MİMARLIĞI BÖLÜMÜ Konu:14.YÜZYIL BEYLİKLER DÖNEMİ MİMARİSİ İran üzerinden geçerek Batı Anadolu'ya yerleşen Türk boyların dan bir bölümü 13. yüzyıl sonlarında

Detaylı

KARAMAN ERMENEK BALKUSAN KÖYÜ

KARAMAN ERMENEK BALKUSAN KÖYÜ KARAMAN ERMENEK BALKUSAN KÖYÜ MEHMET BİLDİRİCİ Balkusan köyü Ermenek- Karaman yolu üzerinde Ermenek ten yaklaşık 25 km uzaklıkta ormanlar içinde bir köy. 25 Ağustos 2011 günü benim ricam üzerine Ali Aktürk

Detaylı

İkili Simetrik Kitap ❷

İkili Simetrik Kitap ❷ Tüm asal sayıların bölen kümelerinde iki asal sayı vardır. Bunlara ilaveten 4, 8 ve 9 gibi sayıların bölen kümelerinde de iki asal sayı bulunmaktadır. Örnek: 9 nı ele alalım. Bölen kümesi={1, 3, 9} 1 ve

Detaylı