Özellik - Ölçek Uyumu. Özellik - Ölçek Uyumu. Çoktan Seçmeli Sorular Yrd. Doç. Dr. Çetin ERDOĞAN cetinerdogan@gmail.com

Transkript

1 Özellik - Ölçek Uyumu Hangi özellik hangi teknikle/testle ölçülmelidir? BÖLÜM 4 Eğitimde Yaygın Olarak Kullanılan Ölçme Araçları Yrd. Doç. Dr. Çetin ERDOĞAN cetinerdogan@gmail.com Test türünü seçerken nelere dikkat edilmeli: 1. Ölçülecek hedef davranışa ve ölçülecek seviyeye uygun test türü Ülkelerin başkentleri: çoktan seçmeli, doğru-yanlış Dil bilgisi kurallarını kullanma: yazılı yoklama Sentez için doğru-yanlış test türü uygun olmaz 2. Kullanılan test türü öğrenmeyi desteklemeli Ölçerken öğretme, önemli noktalara dikkat çekme Dönem ödevi-proje hazırlama 2 Özellik - Ölçek Uyumu 3. Öğrencinin gelişim düzeyine uygun test türü İlkokul ilk yıllarda kağıt-kalem testleri uygun değil 1. sınıf öğrencisine çoktan seçmeli test uygulanmaz 4. Bireysel özellikler (bilişsel fark, öğrenme stili) Farklı bilişsel stillerde test türüne göre başarı farklıdır. Dönem boyunca yapılan ölçmelerde farklı test türleri (çoktan seçmeli, yazılı, doğru-yanlış, boşluk, ödev, proje) Aynı ölçümde farklı ölçme türleri (aynı sınavda çoktan seçme, doğru yanlış, açık uçlu soru) Üç öğesi vardır: 1) Madde kökü, 2) Doğru yanıt, 3) Hatalı yanıtlar Ör: Türkiye Cumhuriyeti hangi tarihte kurulmuştur? (Madde Kökü) a) 1919 Hatalı yanıt (Çeldirici) b) 1920 Hatalı yanıt (Çeldirici) c) 1923 Doğru Yanıt Seçenekler d) 1924 Hatalı yanıt (Çeldirici) e) 1927 Hatalı yanıt (Çeldirici) 3 4 1

2 Soru ifadesi Madde köküdür. Çeldiricilerin amacı, doğru yanıtı bilmeyenleri çeldirmesidir. Çeldiriciler doğru yanıtı bilmeyen öğrencileri çekebildikleri ölçüde başarılıdırlar. Öğrencilerin sık yaptığı yanlışlar, yanlış öğrenmeler iyi birer çeldiricidir. Yanlış olduğu çok bariz olan yanıtlar çeldiremezler. Sık Kullanılma Nedenleri: Objektif olması ve objektif puanlanabilmesi. Çok sayıda kişiyi kısa sürede sınav yapabilme Farklı türlerde bilgi ve beceriyi ölçebilmesi Üst düzey bilgi ve becerileri de ölçebilmesi Çok sayıda soru ile kapsam geçerliğini, test puanının güvenirliğini sağlayabilmesi Hemen her yaş düzeyinde kullanılabilmesi (ilk yıllar hariç) 5 6 Sınırlılıkları: Orijinallik ya da yaratıcılık özelliklerini ölçemez. Şans başarısı (rastgele doğruyu seçebilme) Tesadüfi bir hata olduğu için güvenirliğe zarar verir Bu hatadan arındırılmazsa sonuç gerçek başarıyı vermez Puanın güvenirliğini ve ölçeğin geçerliğini azaltır Seçenek sayısı arttıkça şans azalır Soru sayısı arttıkça da şans başarısının etkisi azalır. Önlem olarak Düzeltme formülü kullanılır 5 seçenekli sorularda 4 yanlış 1 doğruyu, 4 seçenekli sorularda 3 yanlış 1 doğruyu götürür Düzeltilmiş Puan = D [ Y / ( a 1 ) ] D: Doğru yanıt Y: Yanlış yanıt a: Seçenek sayısı 7 Madde Köküne göre 4 gruba ayrılır: 1. Madde kökü soru kipinde olan sorular a) Olumlu soru kipinde olan sorular Aşağıdakilerden hangisi bir sebzedir? b) Olumsuz soru kipinde olan sorular a) Aşağıdakilerden hangisi bir sebze değildir? 2. Kesin ve tek doğru yanıtı olan sorular 9+4(3-1)-6/2 işleminin sonucu kaçtır? 8 2

3 Madde Köküne göre 4 gruba ayrılır: Maddelerin gruplanışına göre 2 gruba ayrılır: 3. En doğru yanıtı isteyen sorular (Dikkat! Doğru yanıt tartışmaya açık olmamalı) Aşağıdakilerden hangisi gazın moleküllerinin hareketli olduğunun en inandırıcı kanıtıdır? 4. Madde kökü eksik cümle (boşluk) olan sorular Genel anlamda geçerlik bir testin derecesidir. İfadesindeki boş yere aşağıdakilerden hangisi gelmelidir? 1. Ortak bir materyale (grafik, tablo, harita, paragraf vb.) dayalı sorular takımı (Ortak köklü maddeler) 12, 13, 14. sorular aşağıdaki tabloya göre yanıtlanacaktır. 2. Ortak seçenekli maddeler 14, 15, 16. soruları aşağıdaki seçeneklere göre yanıtlayınız Soruları yazarken dikkat edilmesi gerekenler: 1. Seçenekler büyük harflerle ifade edilmeli (A,B) 2. Seçenekler özel isimlerden oluşuyorsa alfabetik sıraya göre dizilmeli 3. Seçenekler sayılardan oluşuyorsa küçükten büyüğe yada büyükten küçüğe sıralanmalı 4. Seçenekler madde kökü ile aynı, kendi içinde de konu ve gramer olarak bütünlük taşımalıdır. Başkent sorup seçeneğe Asya, Avrupa yazılmaz. 5. Hepsi veya hiçbiri seçeneğini dikkatli kullan 6. Seçenek uzunlukları birbirine yakın olmalıdır. Soruları yazarken dikkat edilmesi gerekenler: 7. Bir sorunun yanıtı başka bir soru içinde verilmemelidir. Yunanistan ın başkenti neresidir? Yunanistan ın başkenti Atina, ülkenin kaçıncı büyük şehridir? 8. Doğru yanıtlar seçeneklere rast gele dağıtılmalıdır. Üç kere A, üç kere C, üç kere E doğru yanıt olmaz! 9. Doğru yanıtların seçeneklere dengeli dağılmalı 100 sorulu testte her seçeneğe yaklaşık 20 doğru düşmeli En uzun seçenek doğrudur ilkesi

4 Doğru Yanlış Soruları Soruları yazarken dikkat edilmesi gerekenler: 10. Madde kökündeki ifadelerde olumsuz ve vurgu sözcüklerinin altı dikkat çekmek için çizilmelidir. değildir? olamaz? en doğrusu, en uygunu 11. Her tür sorunun yazımında ifade olabildiğince açık, net ve anlaşılır olmalı. Her öğrenci soruyu okuduğunda aynı şeyi anlamalıdır. Ağdalı ifadeler, karmaşık anlatımdan kaçınılmalıdır. Objektif soru türlerinden biridir. Öğrenci okuduğu ifadenin doğru yanlış olmasına karar verir. Ör: TBMM 1920 yılında açılmıştır. Doğru( ) Yanlış ( ) İfade kesin olarak doğru ya da yanlış olmalıdır. Bilgi düzeyinde, olgusal sorular sorulabilir. Üst düzey zihinsel beceri ölçümüne uygun değil Çok sayıda soru ile kapsam geçerliği sağlanabilir Puanlama güvenirliği yüksektir. Şans başarısı yüksektir (Atsam %50 tutar) Doğru Yanlış Soruları Doğru Yanlış Soruları Şans başarısını önleme yaklaşımları 1. Düzeltme formülü Düzeltilmiş Puan = D [ Y / ( a 1 ) ] D: Doğru yanıt Y: Yanlış yanıt a: Seçenek sayısı Düzeltilmiş Puan = Doğru S. Yanlış S. 2. Yanlış ise yanlışın altını çizme. 3. Yanlış ise açıklama yazma, yanlışı düzeltme, doğrusunu yazma Soruları hazırlarken dikkat edilmesi gerekenler: Yanlış ifadedeki yanlışlık çok küçük bir ayrıntıda olmamalıdır. Fransız ihtilali 1798 de olmuştur. ( Y ) İfadedeki yanlışlık, ana fikirde veya önemli bir bölümde olmalıdır. Doğru-yanlış ifadelerin uzunluğu yaklaşık aynı olmalıdır. Sınavlar sadece doğru-yanlış sorularından oluşmamalıdır. Diğer soru türleriyle birlikte kullanılmalıdır

5 Eşleştirme Soruları Birbiriyle ilişkili olan bilgi öğeleri bir açıklama doğrultusunda eşleştirilir. Ör: Aşağıda solda bazı ifadeler, sağda ise bunların kategorileri yer almaktadır. İfadeler ile ifadelerin ait olduğu kategoriyi cümlenin sağındaki boşluğa yazarak eşleştiriniz. İfadeler Kategori Ayşe sınıfını pekiyi ile geçti. A) Ölçme Burç sınavdan 10 üzerinden 9 puan aldı. B) Değerlendirme Songül sınavda en yüksek puanı aldı. C) Ölçüt Demet 185 aldığı için sınavı kazandı. Ders geçme sınırı 60 olarak belirlendi. Eşleştirme Soruları Objektif soru türlerindendir. Gruplama yapmaya uygun konuları ölçmede kullanılırlar. Beş farklı çoktan seçmeli soru tek eşleştirme sorusu ile sorulabilir. Yer ve zamandan tasarruf. Her bir eşleştirme ayrı puanlanmalıdır Kısa Yanıtlı, Boşluk Doldurmalı Sorular Yanıtı bir kelime, bir harf, sayı veya en fazla bir cümle olan sorulardır. Bir cümleden fazla olanlar yazılı yoklama sorusu Örnekler: - Birinci Dünya Savaşı yılında bitmiştir. - Atatürk Samsun a kaç yılında çıkmıştır? C: - Ayşe koşarak annesine sarıldı. Özne : Yüklem : Tümleç : Kısa Yanıtlı Sorular Objektif soru türlerindendir. Hazırlama, uygulama ve puanlaması kolaydır. Kalabalık öğrenci grupları için uygundur. Kapsam geçerliği ve puanlama güvenirliği yüksek Üst düzey zihinsel becerilerin ölçülmesinde uygun değildir

6 Kısa Yanıtlı Sorular Soruları hazırlarken dikkat edilmesi gerekenler: 1. Boşluk uzunlukları tüm sorularda aynı olmalı, yanıta göre uzun-kısa tutulmamalıdır. 2. Boşluklarda ipucu olabilecek unsurlar önlenmelidir. Ör: İnce Memed in yazarı dir. (Yanlış) İnce Memed tarafından yazılmıştır.(doğru) 1918 de biten 1. Dünya Savaşı yıl sürmüştür. (Yanlış) 1. Dünya Savaşı yıl sürmüştür. (Doğru) 3. Sorunun yanıtı tek ve tartışmasız olmalı; kişiye, duruma, yoruma göre değişmemelidir 21 Kısa Yanıtlı Sorular Soruları hazırlarken dikkat edilmesi gerekenler: 4. Bir soruda diğer sorunun yanıtı bulunmamalıdır. 5. Sorular kitaptaki cümlelerden birebir aktarılmamalı, öğrenci ezbere yöneltilmemelidir. 6. Aynı soruda karışıklık olmaması için çok sayıda boşluk bırakılmamalıdır. bölmekle elde edilir. (Yanlış), bölüneni bölene bölmekle elde edilir. (Doğru) Cevap: Bölüm 7. Puanlama kolaylığı için boşluklar aynı hizada verilebilir. 8. Birden fazla ayrıntı sorulursa ayrı ayrı puanlamalı 22 Yanıtlayanın yanıtı hatırlaması, organize etmesi ve yazmasını gerektiren soru türüdür. Objektif değil, öznel soru türlerindendir. Puanlama güvenirliği düşüktür. Kolay hazırlanır ve kullanışlılığı yüksek. Ayrıntılı uzun yanıtlar gerektirir. Üst düzey zihinsel becerileri (analiz, sentez) ölçebilir Özgünlük, yaratıcılık ve farklılıkları ayırt edebilir. Sosyal bilimlerde yazılı ifade ve anlatımın önemli olduğu alanlarda kullanımı daha uygundur. Ör: Türkiye nin su sorunu için nasıl bir çözüm önerirsiniz? Sunulan yanıt özgürlüğüne göre iki gruptur: Sınırlı Yanıt Soruları: İçerik, ayrıntı, uzunluk sınırlandırılmıştır. Ör: Lozan Antlaşmasının maddelerini yazınız. Serbest Yanıt Soruları : İçerik, nasıl yapılandıracağı, kapsam, ayrıntılar yanıtlayana bırakılmıştır. Ör. İnsanlarda geri dönüşüm alışkanlığı kazandırmak için nasıl bir proje önerirsiniz?

7 Sınırlılıkları Soru sayısının azlığı (Kapsam geçerliği) Objektif puanlama güçlüğü (Puanlama güvenirliği) Puanlamada yazı, kağıt düzeni, öğrencinin kim olduğu gibi dış etkenlerin etkisi (sistematik hata) Sınırlılıkları Önlemenin Yolları Sınavdan önce test planı (belirtke tablosu, puanlama, içerik vb.) Dersteki önemli, kritik kazanımlara öncelik Uzun yanıtlı az soru yerine kısa yanıtlı çok soru kapsam geçerliğini artırır. Puanlamayı önceden hazırlanmış cevap anahtarına göre yapmak. Serbest yanıtlılarda kategorilendirerek puanlama (çok iyi, iyi, orta, kötü, çok kötü) İsimleri kapatarak sınavı puanlama Puanlama yaparken soru soru puanlama Yazı güzelliği, düzen, dil bilgisi gibi etkenler puanlanmamalı Sözlü Yoklamalar Sözel ifade becerisinin ölçülmesinde kullanılır. Sözel açıklama, anlatım Öznel değerlendirme yapılır. Kapsam geçerliği zayıf Puanlama zor, güvenirlik zayıf Tek sözlü yerine çok sözlü yapıp ortalama almalı Sorular, puanlama önceden belirlenmeli Öğrenciye göre değil yanıtlara göre puanlama Ödevler - Projeler Başarının ölçülmesi, izlenmesi, öğrenmelerin pekişmesi amacıyla kullanılır. Ödev, öğrenciyi bilgiye ulaşmaya, keşfetmeye, araştırmaya, kendi kendine öğrenmeye itmeli. Ödevler çok uzun olmamalı, tüm zamanı almamalı Ödevlerin geçerlik güvenirliği zayıf olabilmekte Değerlendirmede çok büyük ağırlık verilmemeli. Tek bir ödev yerine birden fazla ödev daha sağlıklıdır