Hem irelik Yönetmeli inde De iklik Yap lmas na Dair Yönetmelik

Transkript

1 Hem irelik Yönetmeli inde De iklik Yap lmas na Dair Yönetmelik Sa k Bakanl taraf ndan Hem irelik Yönetmeli inde De iklik Yap lmas na Dair Yönetmelik 19 Nisan 2011 tarih ve numaral resmi gazetede yay nland. 19 Nisan 2011 SALI Resmî Gazete Say : Sa k Bakanl ndan: YÖNETMEL K HEM REL K YÖNETMEL NDE DE KL K YAPILMASINA DA R YÖNETMEL K MADDE 1 8/3/2010 tarihli ve say Resmî Gazete de yay mlanan Hem irelik Yönetmeli inin 7 nci maddesine a daki f kralar eklenmi tir. (3) Uzmanl k alan ile ilgili kapsaml sa k de erlendirmeleri yapar. Hem irelik bak planlar, uygular ve yönetir. Bak mda istenen hedeflere ula lamamas durumunda, yeni stratejiler geli tirir. (4) Hastalara uygulanan t bbi tan ve tedavi i lemlerine ili kin kar la lan kritik durumlarda, uygun karar n verilmesinde hem irelere dan manl k yapar, meslekî geli imleri aç ndan hem irelere yard mc olur. (5) Hasta ve ailesinin e itimini planlar. Hastalar, bak m ve tedavi yöntemleri ile olas yan etkileri hakk nda bilgilendirir. Hastalar n güncel ve güvenilir sa k bilgisine ula mas sa lar. (6) Uzmanl k alan ile ilgili ve etik konularda ki i, kurum ve kurulu lara dan manl k ve bilirki ilik yapar. Çal kurumda ara rmalarla ilgili etik komitede görev alabilir. MADDE 2 Ayn Yönetmeli in eki Ek-1 den sonra gelmek üzere ekteki Ek-2 Çal lan Birim/Servis/Ünite/Alanlara Göre Hem irelerin Görev, Yetki ve Sorumluluklar ile Ek-3 Hem irelik Giri imleri Listesi eklenmi tir. MADDE 3 Bu Yönetmelik yay tarihinde yürürlü e girer. MADDE 4 Bu Yönetmelik hükümlerini Sa k Bakan yürütür. Yönetmeli in Yay mland Resmî Gazete'nin Tarihi Say 8/3/ ÇALI ILAN B M/SERV S/ÜN TE/ALANLARA GÖRE HEM RELER N GÖREV, YETK VE SORUMLULUKLARI Ek-2 A) YO UN BAKIM HEM RES : Yo un bak m hem iresi, karma k ve ya am tehdit edici problemleri olan hastalar n tan lamas yapmak, hastalar sürekli izlemek, kaliteli ve ileri yo un bak m ve tedavi giri imleri uygulamak, hasta ve yak nlar ile terapötik ili ki kurmak, koruyucu, iyile tirici ve rehabilite edici giri imleri uygulamaktan sorumlu hem iredir. Görev, yetki ve sorumluluklar Hem irelerin genel görev, yetki ve sorumluluklar n yan s ra; 1.Hem irelik bak : a) Yo un bak m enfeksiyonlar n geli iminin önlenmesi için gerekli önlemlerin al nmas sa lar. b) Hasta de erlendirmesinde kurumun benimsedi i skorlama sistemleri ve skalalar uygular ve de erlendirir. c) Hastalar n monitorizasyonu sa lar. Monitorizasyonda non-invazif monitörizasyon tekniklerini kullan r. Kardiyak ritmi izler, acil durumlarda gerekli ekip ile ileti im kurar. ç) S -elektrolit ve asit baz dengesine yönelik mevcut ve olas sorunlar n dikkate al narak uygun hem irelik bak planlar, uygular ve de erlendirir. d) Hastalar n solunuma ili kin sorunlar çözmeye yönelik giri imleri planlar, uygular, de erlendirir, ventilatördeki hastaya bak m verir. e) Aspirasyon, oksijen tedavisi, vücut pozisyonlar, genel vücut bak, postural drenaj, aseptik uygulamalar (sonda/kateter bak vb.) gibi temel giri imsel uygulamalara yönelik uygun hem irelik aktivitelerini planlar, uygular ve de erlendirir.

2 f) Bas yaralar, risk faktörleri, prognoz üzerindeki etkilerinin de erlendirilerek geli iminin önlenmesi için uygun hem irelik yakla sa lar, olu mas halinde uygun hem irelik bak planlar, uygular ve de erlendirir. g) Hastalarda kontraktür olu umunu önleyici giri imleri planlar ve uygular. ) Hastalarda emboli olu umunu önleyici giri imleri bilir, hekimle birlikte gerekli planlamay yapar ve uygular. h) Nörolojik hastal klar olan (Anevrizma, K BAS, SVO vb.) ve bilinci kapal olan (intrakraniyal kanama vb.) hastalar n izlemini ve uygun pozisyon verilmesini sa lar, nörolojik de erlendirmelerini yapar. ) Kurum politika ve talimatlar do rultusunda, intravenöz s infüzyonyonu ve kan/kan ürünleri transfüzyonu lemlerini ba lat r, takip eder, kaydeder; olas sorun ya da komplikasyonlar ortaya ç kar ise durumu hekime bildirir ve kurumda benimsenmi standartlara göre gerekli giri imleri uygular. i) Pace makerli hastay izler, bak bilir ve uygular. j) ntra aortik balon pompas yerle tirilmi hastay izler, bak bilir ve uygular. k) Hastalar n beslenme gereksinimlerini belirler (enteral ve parenteral beslenme), gereksinimlerine göre hem irelik bak planlar ve uygular, beslenmede kullan lan cihazlar n sterilizasyonunun devaml sa lar. l) Yo un bak m hastalar ile hasta yak nlar n psikososyal problemlerine uygun hem irelik yakla sa lar. 2.T bbi tan ve tedavi plan n uygulanmas na kat lma: a) Hastadan toplad verileri ve hastan n genel durumundaki de iklikleri de erlendirir, kaydeder, normalden sapmalar hekime bildirir. b) Di er sa k personelleri ile beraber hasta vizitine kat r, hastan n tedavi ve bak m plan n olu turulmas na katk da bulunur. c) Hekim taraf ndan gerçekle tirilen invazif tan ve tedavi giri imlerine kat r; bu giri imler için hastay haz rlar, i lem s ras nda destek olur, i lem sonras nda hastay izler. ç) Hastan n laboratuvar tetkikleri için kan, idrar, s ve doku örneklerini toplar; laboratuvara gönderir, de erlendirir ve hastan n hekimine bilgi verir. d) Her ya grubuna özgü uygulanmas gereken ilaç çe itlerini, farkl dozlar ve olabilecek yan etkilerini bilir; ilaç uygulamalar ve ilaç güvenli i ilkelerine ba kalarak, hekim istemine göre hastaya enteral, parenteral ve haricen verilecek ilaçlar verir; uygulanan ilaç ve tedavilerin etki ve yan etkilerini, hastan n tedavi ve bak ma verdi i yan tlar gözler, kaydeder ve gerekti inde ilgililere rapor eder. e) Acil ilaçlar, t bbi malzeme ve cihazlar kullan ma haz r bulundurur. f) Kardiyak ritmi izler, yorumlar, öldürücü ritimleri tan r ve gerekli acil giri imleri bilir. g) Konsültasyonun yap lmas takip eder; kat r. ) Acil durumlarda hekimle i birli i sa lar. Arrest durumunda mavi kod ça yapar. Kurumun benimsemi oldu u protokoller do rultusunda temel/ileri ya am deste i uygulamalar na kat r (oksijen verme, solunum deste i, kalp masaj, acil ilaçlar, t bbi cihazlar n uygulanmas gibi). E er o an ünitede hekim yok ve (geçerlilik süresi dolmam ) ileri ya am deste i sertifikas var ise temel ve ileri ya am deste i uygulamalar ba lat r, kalp masaj, solunum deste i, defibrilasyon ve acil senkronize kardiyoversiyon uygular. Vakalar rapor eder. h) Acil durumlarda hekimle i birli i sa layarak ve kurumun benimsemi oldu u protokoller do rultusunda temel/ileri ya am deste inin uygulanmas sa lar ve uygun hem irelik aktivitelerini yerine getirir. B) AC L SERV S HEM RES Görev, Yetki ve Sorumluluklar Hem irelerin genel görev, yetki ve sorumluluklar n yan s ra; 1.Hem irelik bak : a) Hastan n acil servise kabulünü sa lar. b) Hastalar n monitorizasyonunu (EKG, solunum, SpO2, vücut, arteryel kan bas nc ) sa lar. Bu parametreleri izler, de erlendirir, sonuçlar kaydeder ve normalden sapmalar hekime bildirir. c) Hastalar n h zl fiziksel de erlendirmesini yapar, verileri de erlendirir, sonuçlar kaydeder, normalden sapmalar hekime bildirir. ç) Ayn anda acil birimde bulunan olgular aras nda öncelikleri belirler. d) Yat na karar verilen hastalar ve ameliyata al nacak hastalar kurum içi transfer prosedürüne göre naklini gerçekle tirir. e) Periferik IV kateter takar ve kateter pansumanlar yapar, oksijen ve buhar tedavisini uygular, trakeal aspirasyon yapar; gerekirse endotrakeal tüp, trakeostomi, kolostomi, gastrostomi bak verir; nazogastrik tüp takar, gastrik lavaj uygular; rektal tüp uygular, lavman yapar; perine bak verir, prezervatif sonda / üriner kateter takar ve kateter bak verir; s cak ve so uk uygulama yapar; gö üs tüplerini ve di er drenaj sistemlerini kontrol eder, drenaj torbalar de tirir; yapt i lemleri gözlemleri ile birlikte kaydeder. f) nfüzyon ve transfüzyon i lemlerini kurum politika ve talimatlar do rultusunda ba lat r, izler ve kaydeder. g) Hastalar n beslenme gereksinimlerini belirler (enteral ve parenteral beslenme), gereksinimlerine göre hem irelik bak planlar ve uygular, beslenmede kullan lan cihazlar n sterilizasyonunun devaml sa lar.

3 ) Hastaya uygun pozisyon verir, gereken s kl kta pozisyonunu de tirir ve mobilizasyonunu sa lar. h) S -elektrolit dengesine yönelik mevcut ve olas sorunlar dikkate al narak uygun hem irelik bak planlar, uygular ve de erlendirir. Ald -ç kard s takibi yapar ve kaydeder. ) Hastalar n solunuma ili kin sorunlar çözmeye yönelik giri imleri planlar, uygular, de erlendirir. i) Pace makerli hastay izler ve gerekli bak uygular. j) Acil servis hastalar ve hasta yak nlar ile terapötik ileti im kurar, onlar n psikososyal problemlerine uygun hem irelik bak verir. k) Acil servis nfeksiyonlar n geli mesi ve yay lmas n önlenmesi için gerekli önlemleri al r ve al nmas sa lar (el y kama, eldiven, izolasyon, maske, gömlek vb). l) Ya am sona eren hastay ilgili talimatlar do rultusunda haz rlar morga transferini sa lar ve yak nlar na destek olur. 2.T bbi tan ve tedavi plan n uygulanmas na kat m: a) Hekim taraf ndan gerçekle tirilen invazif giri imlere kat r; hem irelik i levlerini yerine getirir. b) Acil ilaçlar, t bbi malzeme ve cihazlar kullan ma haz r bulundurur. c) Acil durumlarda hekimle i birli i sa lar. Arrest durumunda mavi kod ça yapar. Kurumun benimsemi oldu u protokoller do rultusunda temel/ileri ya am deste i uygulamalar na kat r (oksijen verme, solunum deste i, kalp masaj, acil ilaçlar, t bbi cihazlar n uygulanmas gibi). E er o an ünitede hekim yok ve (geçerlilik süresi dolmam ) ileri ya am deste i sertifikas var ise temel ve ileri ya am deste i uygulamalar ba lat r, kalp masaj, solunum deste i, defibrilasyon ve acil senkronize kardiyoversiyon uygular. Vakalar rapor eder. ç) Hastan n laboratuvar tetkikleri için kan ve idrar örneklerini toplar, laboratuvara gönderir, sonuçlar takip eder, de erlendirir ve hastan n hekimine bilgi verir. d) Hastaya uygulanacak radyolojik tetkikler için hastay haz rlar, ilgili birime transferini organize eder, gerekli durumlarda transfere e lik eder. C) Ç HASTALIKLARI HEM REL 1) Diyabet E itim Hem iresi Görev yetki ve sorumluluklar Hem irenin genel görev, yetki ve sorumluluklar n yan s ra; a) Diyabetli bireye uygulanan bak m ve tedavi ile ilgili uygulamalar ile e itim ve gözlemlere ili kin verileri Hasta Tan lama Formuna kaydeder, ilgili hem ireye bilgi verir. b) Hekim veya hem ire taraf ndan konsültasyon istenen poliklinik, servis/ünite hastalar geli tirdi i Diyabet zlem ve E itim Formunu kullanarak de erlendirir, e itim ve bak m ihtiyac belirler. Bak n planlanmas ve uygulanmas organize eder. c) Diyabetli bireylerin bak nda görev al r, bireyi ya am kalitesini yükseltmede her a amada destekler ve gereksinim duyulan konularda dan manl k yapar. Diyabetli bireyin kendi kendini yönetimine destek olur. ç) Kabul edilmi protokoller ve reçete edilen seçenekler çerçevesinde tedaviyi yönlendirir. d) Diyabetli bireylerin takibini düzenli olarak yapar, komplikasyonlar n önlenmesine yönelik hasta ve ailesine gerekli e itimleri verir. e) Diyabetli bireye diyabet kimlik kart vererek yan nda ta mas n önemini anlat r. f) Diyabetli bireye/yak nlar na insülin uygulama becerisi kazand r. g) Diyabet ile ilgili her düzeyde e itim program geli tirilmesinde rol al r. ) Diyabetli bireyi diyabetik ayak yönünden de erlendirir, bak ve bak n önemi konusunda bilgilendirir. h) Diyabetli bireyin gereksinimleri do rultusunda grup veya bireysel e itimleri planlar, uygular, de erlendirir ve kaydeder. ) E itim hem iresi ile i birli i yaparak hem irelerin diyabet konusunda e itim gereksinimlerini belirler, önerilerde bulunur. Hizmet içi e itim etkinliklerine kat r. E itim program n içeri ini haz rlar ve e itim materyali geli tirir. 2) Onkoloji Hem iresi Görev, yetki ve sorumluluklar Hem irelerin genel görev, yetki ve sorumluluklar n yan s ra; 1. Hem irelik Bak : a) Kanserli birey ve ailesinin ya am kalitesini geli tirmek için semptom yönetimi ve destek bak sa lar. b) Kanser tan alm birey ve ailesini sistematik olarak de erlendirir, sa k sorunlar ve önceliklerini belirler. c) Çal ma ortam n risklerini de erlendirir ve standartlara uygun önlem al r. ç) Di er ekip üyelerini çal ma ortam n risklerine kar bilgilendirir ve rehberlik eder, çal ma ortam n (antineoplastik ajanlar n) risklerine yönelik ortam ve ekipman standartlara göre düzenler ve temin eder. d) Yap lacak tedavinin türüne göre tedavi öncesi bireyi de erlendirir. Normalden sapma durumlarda doktoruna bilgi verir.

4 e) Onkoloji hem ireli i ile ilgili bak m ilkeleri, yöntemleri ve ürünler konusundaki geli meleri takip ederek bilgisini güncelle tirir ve uygulamaya aktar r. f) Kemoterapi uygulamadan önce ilaç almay engelleyecek durumlar (infeksiyon, kilo kayb, toksisite, ilaçlar n yan etkisi vb.) yönünden hastay de erlendirir. Kemoterapi almas planlanan hastan n kemoterapi protokolünün uygunlu unu (doz, ilaç verili yolu, tedavi emas vb.) de erlendirir ve hastaya bilgi verir. g) Antineoplastik ilaç uygulanan hastalar n vücut s lar ve at klar na maruz kal nabilecek her türlü i lemde koruyucu önlemleri al r ve al nmas sa lar. ) Haz rlanan ilac n ad, dozunu, haz rlanma saatini yazarak ilac n üzerine etiketler. 2.T bbi tan ve tedavi plan n uygulanmas na kat lma: 2.1.Kemoterapi ve Biyoterapi; a) Birey ve aileye, uygulanmas planlanan kemoterapi/biyoterapi protokolü, potansiyel yan etkilerine ili kin özbak m önlemleri ve antiemetik emas gibi konularda uygun ö retim plan yapar, uygular ve de erlendirir. b) Birey ve yak nlar n hastal k, tan ve tedavi seçenekleri ile bak m konusunda sorular yan tlar, gerekli durumlarda hekime yönlendirir. c) Kemoterapi/biyoterapiden önce, bireye psikolojik destek sa lar ve/veya psikolojik destek almas için yönlendirir. ç) Bireyin tedavi ve bak ile ilgili kararlara kat lmas sa lar ve destekler. d) Kurumunda, kemoterapi/biyoterapiye ba yan etkilerin önlenmesi ve kontrolüne yönelik bak m standartlar geli tirir, geli tirilmesini sa lar. e) Hasta ve hasta yak nlar geli tirilen standartlar n kullan lmas konusunda e itir. f) Kemoterapi öncesi bireyi sistematik olarak de erlendirir; kapsaml öykü al r ve fizik de erlendirme yaparak objektif ve subjektif verileri elde eder. g) Tedavi öncesi laboratuar bulgular de erlendirir. Bir önceki tedavinin toksisitelerini de erlendirir (infeksiyon, nötropeni, stomatit vb). ) Kemoterapi/biyoterapinin güvenli uygulanmas sa lar. h) Bilgilendirilmi onay n al p al nmad n kontrol eder. ) Periferal IV ya da santral venöz kataterler, port katater uygulamalar izler (infüzyon h ve infiltrasyon bulgular yönünden). i) nfüzyon tamamland ktan sonra i nenin ç kar lmas, santral ya da port katateri uygun miktarda serum fizyolojik ile y kad ktan sonra tedaviyi sonland r. j) nfüzyon süresince hastay ekstravazasyon, anaflaksi, hipotansiyon, hipertansiyon, yüksek ate, bronkospazm, larengospazm vb. yönden gözler, giri imde bulunur ve kay t tutar. k) Birey ve/veya ailenin giri imlere yan ve hedeflenen sonuca ula p ula lmad sistematik olarak de erlendirir. l) Bireye tedaviye ba olu abilecek yan etkilerle (bulant -kusma, diyare, konstipasyon, stomatit, yorgunluk vb.) ba etme yöntemlerini anlat r. Tedavi süresince dikkat etmesi gereken konularda hastay uyar r, bilgilendirir. 2.2.Hematopoetik Kök Hücre Transplantasyonu Olan Hastan n Bak ; a) Kök hücre transplantasyonu planlanan hasta ve ailesinin hastal k ve nakil sürecine ili kin bilgilendirilmesinde görev al r. b) Hasta ve ailesinin tedavi karar na aktif kat destekler; verilen bilgileri anlama durumunu de erlendirir, endi e ve sorular dile getirmelerini cesaretlendirir. c) Bilgilendirildikten sonra hastadan uygun onam formlar n al nmas sa lar. ç) Hastaya nakil öncesi gerekli tetkiklerin yap lmas sa lar ve sonuçlar izler. d) Hastan n kök hücre nakline haz rlanmas nda görev al r (testler, konsültasyonlar, kateterlerin tak lmas ve gerekli ilaç/malzeme sa lanmas gibi). e) Hastan n bak nda primer sorumluluk alacak hasta yak na (bak m verici) bak ma yönelik e itim verir ve cesaretlendirir. Bak m vericinin durumunu ve haz r olu lu unu de erlendirerek gerekli deste i sa lar. f) Hastaya katater tak lmas ile ilgili bilgi verir, haz rl klar planlar. g) Hasta ve hastan n bak ndan sorumlu olacak ki iye kateter bak konusunda bilgi verir. ) Allojenik transplantasyonlarda vericinin e itimi ve haz rlanmas sa lar. h) Otolog nakil yap lacaksa aferez ünitesi ile, kemik ili i toplanacak ise ameliyathane ile ileti im kurarak uygulamalar için gerekli düzenlemeleri (malzeme, personel, verici ile ilgili düzenlemeler vb.) yapar. ) Al nan kemik ili inin hastaya verilene dek uygun ekilde naklini ve temiz ko ullarda saklanmas sa lar. i) Kök hücre toplama i lemini hasta ve/veya vericiye anlat r. j) Toplanan kök hücrelerin uygun ko ullarda ta nmas ve verilmesinde rol al r. k) Kök hücre transplantasyonu sürecinde hastay izler, bulgular kaydeder, bak planlar ve uygular, tedavisini uygular, hastan n güvenli ini sa lar, gerekli durumlar rapor eder. l) Gerekli durumlarda hasta ve ailesine duygusal destek verir.

5 m) Transplantasyon sonras hastan n düzenli kontrollerine ili kin e itim yapar, takip eder, gerekli test ve muayenelerin yap lmas sa lar. n) Birey ve ailenin transplantasyon sonras iyile me sürecinde günlük ya am ve i ya am na uyumunu ve ya am kalitesini de erlendirir; destek için uygun kaynaklara yönlendirir. o) Hasta ile ilgili tüm verilerin raporlanmas nda ve gerekli yerlere ula lmas nda görev al r. ö) Kök hücre transplantasyonu ile ilgili çal malara kat r. p) Transplantasyon sonras bireyin izlenmesine kat r; kullan lan ilaçlar, etki ve yan etkileri konusunda bilgi verir; ilaç kullan na uyumunu de erlendirir. 2.3.Radyoterapi sürecinde; a) Birey ve ailesini planlanan tedavi, süresi, cihazlar ve saati gibi konularda bilgilendirir. b) Birey ve ailesini radyoterapiye ba olu abilecek genel semptomlar (cilt reaksiyonlar ve yorgunluk gibi) ve tedavi alaca bölgeye özel yan etkiler ve kontrolüne yönelik bilgilendirir. c) Planlanan radyoterapide olas yan etkileri (mukozit, cilt reaksiyonu, yorgunluk, bulant -kusma v.b.) izler ve erken saptanmas sa lar. ç) Brakiterapi süresince hasta bak na kat r; hasta ve/veya ailesini bilgilendirir; gerekti inde hastay sedatize eder/a kesici ilaç verir; muayene ve aplikatörün yerle tirilmesi s ras nda yard m eder; kullan lan malzemeleri temizleme ve sterilizasyon için haz rlanmas sa lar. d) Bireyi radyoterapi süresince uygun aral klarla cilt reaksiyonlar, yorgunluk ve bölgelere özel di er yan etkiler yönünden de erlendirir ve uygun giri imlerde bulunur. e) Hasta ve ailesinin sosyal hizmet gereksinimlerini (ula m, konaklama, sevk i lemleri gibi) de erlendirir. f) Hasta ve ailesine olas yan etkilere yönelik rehberlik yapar ve profesyonel destek sa lar. g) Hasta ve ailesini beslenme konusunda bilgilendirir. ) Bireyi radyoterapinin uzun dönemde görülebilecek geç yan etkileri yönünden de erlendirir ve bilgilendirir Palyatif Bak m Süresince; a) Hem ire birey ve ailesine süreklili i olan bir duygusal destek sa lar. b) Hastan n a ve di er semptomlar de erlendirir ve yönetimini sa lar, birey ve ailesini evde semptom kontrolünü yapabilmeleri konusunda bilinçlendirir. c) Birey ve ailesinin hastaneye ve acil hizmetlere ula abilme konusunda gerekli bilgileri verir. ç) Bireyin günlük bak s ras nda ba ms zl ve kontrolünü sürdürme ve seçimlerini yapabilmesine yard mc olarak ya am kalitesini artt r. d) Birey ve ailesi için var olan sosyal destekleri belirler ve destek almalar nda yard mc olur. e) Birey ve ailesine hastal n ekonomik boyutu ve alabilecekleri ekonomik destekler konusunda bilgi verir. 3) Diyaliz Hem iresi Görev, yetki ve sorumluluklar Hem irenin genel görev, yetki ve sorumluluklar n yan s ra; a) Hastan n kendi kendine yönetimi ve bak destekler. Hastay diyalize haz rlar. Hasta, ilk defa diyalize giriyor ise diyaliz ekibi ve di er hastalarla tan r. lem ve diyaliz merkezi hakk nda bilgi verir. Diyalizin komplikasyonlar, belirtileri yönünden bilgilendirir. b) Diyaliz i lemi s ras nda olu abilecek komplikasyonlara müdahale eder. c) Hemodiyalize al nacak hastan n vasküler giri yolunu de erlendirir. ç) Hasta ve yak nlar diyaliz i lemi, süresi, randevu saati konular nda bilgilendirir. d) Gerekli durumlarda hastay sosyal ve psikolojik destek aç ndan yönlendirir. e) Diyaliz öncesi ve sonras hastay tartar, diyaliz süresince ya am bulgular kontrol eder. f) Diyaliz giri yerinin bak yapar. g) Hekim istemi do rultusunda uygun diyalizer ve diyalizat haz rlar. ) Arteriovenöz fistül giri imini yapar. h) Hasta ve hasta yak nlar na diyaliz i lemi, diyaliz süresi ve fistül bak gibi konularda gerekli e itimi verir. ) Diyaliz ekibi ile birlikte hastan n evdeki bak na ili kin e itim verir (banyo, beslenme, fistül bak, s al ve hastan n kendi kendine bak m deste i). 4) Rehabilitasyon Hem iresi Görev, yetki ve sorumluluklar Hem irelerin genel görev, yetki ve sorumluluklar n yan s ra; a) Uygun de erlendirme parametrelerini kullanarak hasta hakk nda; uyum ve ba etme, bili sel durumu ve ileti im kurma durumu, ekonomik kaynaklar, çevresel faktörleri, aile dinamikleri, fonksiyonel yeterlili i, fizyolojik durumu ve güvenli i konular nda bilgi toplar. b) Hastay bütüncül olarak ele al r, günlük ya am sürecinde gerekli olan ileti im ve ba ms z ya am becerilerinin kazand lmas sa lar. Kendine bak geli tirerek ya am kalitesini art rmay ö retir, destekler ve gözler.

6 c) Hastan n stresle ba a ç kma yollar ile problem çözme becerilerini de erlendirerek, becerilerin geli mesine yard m eder. Vücut de ikliklerine uyumunu de erlendirir, destekler, gerekirse ilgili birime yönlendirir. ç) Mesane irrigasyonu ve idrar inkontinans bak verir, mesane ve barsak e itimi yapar. d) Giri imleri planlarken hastaya özelle tirilmi sonuçlar belirler. Amaçlar hastan n gerçek ve potansiyel, fonksiyonel, emosyonel ve geli imsel yeteneklerine uygun ve gerçekçi olmal r. e) Hasta ve yak nlar na kateter bak, bas yaras n önlenmesi ve bak, mesane ve barsak rehabilitasyonu, ayak bak, cihazlar n ve ilaçlar n kullan, beslenmenin önemi, s kontrolü, pozisyon kontrolü ve önemi, deformitelerin önlenmesi ve eklem hareket aç kl n sa lanmas amac yla fiziksel aktivitelerin devaml n önemi ve benzeri konularda e itim yapar. f) Hasta ve yak nlar n e itimi; kronik hastal k ve sakatl a uyumu, ileti im becerisi, i levsel ve fonksiyonel beceriler, öz bak m becerileri, sa n sürdürülmesi, yönetimi ve destekleyici faktörler izlenerek sürdürülür. g) Gereksinim duyulan sa k bak alabilmeleri için mevcut kaynaklara ula mada hasta ve yak nlar na yard mc olur. Evde bak m için mevcut merkezler, destek gruplar ve di er destekleyici kaynaklara ula malar sa lar. 5) Endoskopi Hem iresi Görev, yetki ve sorumluluklar Hem irenin genel görev, yetki ve sorumluluklar n yan s ra; a) lem öncesi, endoskopi ünitesinde gerekli olan haz rl klar yapar. b) Tan ve tedavi amaçl giri imler için bireyi bilgilendirir, i leme haz rlar, i lem s ras ve sonras nda takip eder ve gerekli uygulamalar yerine getirir. c) Üst gastrointestinal sistem endoskopisi, alt G S endoskopisi, perkütan giri imler, ERCP (Endoskopik Retrograd Kolanjio Pankreatografi), i lemlerinden önce hastan n haz rl klar kontrol eder, eksikliklerini tamamlar. ç) Hasta güvenli i önlemlerini al r. d) ERCP ünitesinde radyasyon güvenli i önlemlerini al r. e) Kullan lan malzeme, alet ve cihazlar n temini, bak, temizli i ve sterilizasyonunu sa lar. Endoskoplar n leme haz r hale getirilmesi, i lemden sonra hastan n takibi ve gözlenmesi, kontamine endoskoplar n dezenfeksiyon ve sterilizasyon i lemlerinin yap lmas sa lar. f) Endoskopi ünitesinin genel temizlik ve hijyenini sa lar. Sterilizasyon tekniklerini bilir, uygular ve uyulmas gözetir. Periyodik aral klarla skoplardan kültür al nmas sa lar ve takip eder. g) lemler s ras nda steril artlar n korunmas sa lar. ) Acil giri imler ve invazif giri imler için gerekli olan malzemelerin yeterli ve daima kullan ma haz r tutulmas sa lar. h) Hekim istemi ile premedikasyon uygular ve hastan n güvenli ini sa lar. ) Hastan n ve yak nlar n hastal k, tan ve tedavi seçenekleri ile bak m konusundaki sorular cevapland r, gerekli durumlarda hekimine yönlendirir. i) Kolonoskopiden önce barsak haz rl konusunda hastay bilgilendirir. D) CERRAH HEM REL 1) Ameliyathane Hem iresi 1.1. Steril (Scrub) Hem ire Görev, yetki ve sorumluluklar Hem irenin görev, yetki ve sorumluluklar n yan s ra; a) Ameliyat s ras nda steril alan içinde çal r. b) Steril alan n korunmas na yönelik aseptik teknikleri uygular. Bula may (kontaminasyon) önlemek için gerekli önlemleri al r. c) Ameliyathanede hasta güvenli ine yönelik gerekli önlemlerin al nmas sa lar ve uygular. ç) Bir gün önceden ertesi günün ameliyat ve i lem tiplerini gözden geçirir. Alet ve malzeme ile ilgili haz rl k yapar. d) Cerrahi i lem süresince ekipte yer al r. e) Cerrahi el antisepsisini uygular. Steril gömlek ve eldiven giyer. Cerrahi ekibin steril gömlek ve eldiven giymesine yard mc olur. f) lem s ras nda gereken steril alet, di er malzemelerin haz rlanmas ve kullan sa lar. g) Hastan n steril örtülmesine yard m eder. ) Malzemeleri kolay al nabilecek ekilde düzenler ve i lemin tipine göre cerrah n ihtiyac olan malzemeyi önceden belirleyerek verir. h) Cerrahi i lem s ras nda ihtiyaç duyulan i ne, iplik gibi sarf malzemeleri yeteri kadar haz rlayarak kullan ma haz r hale getirir. ) lem sonras tüm aletleri, kompresler ve tamponlar dola hem ire ile birlikte sayar ve kaydeder. i) Ameliyat s ras nda al nan doku örneklerini tan mlayarak dola hem ireye güvenli bir biçimde teslim eder. j) Ameliyat sonras malzemelerin temizlenmesini, say lmas, listeye uygun ekilde haz rlanmas, steril

7 edilmesini ve kullan ma haz r bulundurulmas sa lar Dola an (sirküle) Hem ire Görev, Yetki ve Sorumluluklar Hem irenin genel görev, yetki ve sorumluluklar n yan s ra; a) Ameliyathanedeki hastan n hem irelik bak ndan sorumludur. b) Ameliyat öncesi, s ras ve sonras nda cerrahi ekibin malzeme ihtiyaçlar sa lar. c) Hastan n endi esini azaltmak için psikolojik destek sa lar. ç) Hasta için güvenli ve konforlu çevre sa lamada ekibi gözleyerek yard mc olur. d) Uygun hasta bak ve hasta güvenli i için gereken tüm uygulamalar yapar. e) Hastay i lem sonras güvenli bir biçimde ünite hem iresine yaz ve sözlü ekilde teslim eder. f) Hastan n kimli ini do rular, hasta bilgilerini gözden geçirir. g) Hastan n ameliyat masas na al nmas na, uygun pozisyon verilmesine, güvenli inin sa lanmas na yard m eder, mahremiyetini korur. ) Cerrahi i lem süresince odada kalarak ihtiyaca yönelik destek verir. htiyaç duyulan t bbi malzemeyi temin eder. Paket açma standartlar uygular. h) Cerrahi doku örneklerini (spesmen) uygun ekilde haz rlar, etiketler, kay t eder ya da kay t edilmesi için sekreterli e teslim eder ve laboratuara gönderilmesini sa lar. 2) Stoma ve Yara Bak m Hem iresi: Stoma, yara, inkontinans ve fistül sorunu olan bireylere yönelik tan, tedavi ve bak m hizmetlerinin etkin bir ekilde yerine getirilmesinden sorumlu özel dal hem iresidir. Görev, yetki ve sorumluluklar Hem irenin genel görev, yetki ve sorumluluklar n yan s ra; a) Stoma, yara, inkontinans ve fistül sorunu olan bireyi, fiziksel ve psikososyal aç dan de erlendirir, de erlendirme sonuçlar ilgili formlara kaydeder. De erlendirme sonuçlar ve ilgili kaynaklardan (hasta dosyas gibi) edinilen verileri yorumlayarak hem irelik tan lar belirler. b) Gereksinim duyulan hem irelik bak kan ta dayal olarak planlar ve yürütür. Hem irelik bak n kalitesini ve sonuçlar de erlendirir; ve bu sonuçlar do rultusunda hem irelik bak yeniden düzenler. c) Hastan n ameliyat öncesi haz rl nda cerrahla birlikte stoma bölgesini belirler. ç) Ameliyat sonras erken dönemde (24 saat içinde) stoma ve peristomal cildi de erlendirir, stomay erken dönem komplikasyonlar aç ndan de erlendirir, gaz, gaita ve idrar ç kontrol eder. d) Stoman n tipine, biçimine ve çap na uygun adaptörü/torbay ve yard mc stoma bak m ürünlerini uygular. e) Stoman n ve stoma çevresindeki cildin bak yapar. f) Kal kolostomisi olan uygun hastalarda kolostomi irrigasyonu yapar, sonucunu kaydeder. g) Uygun hastalarda hekimle i birli i içinde lavman (ante-grade continent) yapar. ) Stoma çevresinde geli en cilt problemlerinde, cilt bak yapar. h) Stomaya ili kin komplikasyonlarda ilgili hekimle i birli i yaparak gerekli uygulamalar yapar (Kemer ve korse uygulama, prolapsusun elle redüksüyonu, ileostomi lavaj, kanaman n durdurulmas, suppozituar ve lavman uygulama). ) Fistül bak yapar ve fistül çevresindeki cildi korur. i) Gastrostomi, jejenostomi ve beslenme tüpü yerle tirilen durumlarda tüpün ve ostomi çevresindeki cildin bak yapar. j) Yaray de erlendirir. Yaran n mekanik temizli ini yapar. Yara irrigasyonu yapar. Yara pansuman yapar. Yaraya bandaj uygulamas yapar. k) Bak m verdi i bireyi, yaray, yara bak na ili kin ürünleri ve yara bak m uygulamalar de erlendirerek en etkili ürüne karar verir, aileyi ve ekibi yönlendirir. l) Bas nç ülseri aç ndan risk grubunda yer alan hastalar de erlendirir. Bas nç ülseri geli mesi durumunda bas nç ülserini de erlendirir, ülserin iyile mesini sa layacak uygun bak m ve tedavi edici uygulamalar yapar. m) Hastaya yap lan bak m ve tedavi uygulamalar /gözlemlere ili kin hem irelik kay tlar nöbet/vardiya de imlerinde yaz ve sözel olarak bölüm hem irelerine/ilgili ekibe teslim eder. n) Stoma, yara ve inkontinans bak nda asepsi ilkelerine uyar, bu ilkelere uyulmas sa lar. o) Stoma, yara ve inkontinansa yönelik kay t formlar geli tirerek bak m verdi i hastalara ili kin hem irelik uygulamalar n her a amas zaman nda ve eksiksiz olarak kaydeder. ö) Stoma ve yara bak m ilkeleri, yöntemleri ve ürünler konusundaki geli meleri takip ederek bilgisini güncelle tirir ve uygulamaya aktar r. p) Hastaya uygulanan bak m ve tedavi ile ilgili uygulamalar ve gözlemlere ili kin hem irelik kay tlar nöbet/vardiya de imlerinde yaz ve sözel olarak bölüm hem irelerine/ilgili ekibe teslim eder. r) Hasta vizitleri yaparak hastalar n durumunu izler, ilgili ekiple bilgi al veri inde bulunur. Uygulamalar ilgili formlara kaydeder. s) Hem irelik uygulamalar için gerekli malzemelerin yeterli ve çal r durumda oldu unu kontrol eder.

8 ) Stomadan idrar, d örne i al r. t) nkontinans tipini belirlemeye yönelik tan i lemlerine kat r. u) Yaradan kültür al r. ü) Hekimle i birli i içerisinde yaraya topikal ajanlar uygular. v) Yaraya mekanik debritman uygular (Islak kuru pansuman, bas nçl y kama) y) Hekimle i birli i içerisinde yaraya kimyasal ve cerrahi debritman uygular. E) RUH SA LI I VE HASTALIKLARI HEM REL 1) Psikiyatri Klinik Hem iresi Görev Yetki ve Sorumluluklar Hem irenin genel görev, yetki ve sorumluluklar n yan s ra; 1. Hem irelik Bak : a) Hasta güvenli i aç ndan riskli olabilecek e yalar n kontrolünü yapar, emanete al r, kaydeder ya da ailesine ula r. b) Hastaya ait para ve özel e yalar emanete al r, kaydeder, gerekti inde hastaya verir. c) Hastan n ihtiyac olan ki isel e yalar n (pijama, terlik, havlu gibi) ailesi taraf ndan temin edilmesini sa lar. ç) Hastayla biyo-psiko-sosyal bir bütünlük içerisinde, terapötik ileti im tekniklerini ve kan ta dayal de erlendirme araçlar kullanarak sürekli ve sistematik biçimde veri toplar. d) Riskli davran lara (intihar, iddet, kendine ve/veya çevresine zarar verme, kötüye kullan m, ihmal) ili kin öykü al r, risk düzeyini de erlendirir. e) Hastalar n öz bak yapmas için te vik eder, destekler, gerekti inde yapar. f) Hastan n servise kabulünde fiziki muayenesini yaparak yara, iz ve darp bulgular kontrol ederek kaydeder. g) Ailesi olmayan, ya da ailesi hakk nda bilgi al namayan hastan n ihtiyac olan ki isel e yalar n (pijama, terlik vb.) hastane depolar ndan teminini sa lar. ) Hastan n sosyal güvencelerini takip eder, sosyal güvencesi olmayan hastalar n sosyal güvencelerinin temini için ilgili birimlerle irtibata geçer. h) Hastan n özel gözlem, ziyaret, telefon izni ve tedbirlerin planlamas na katk da bulunur, karar uygular. ) Hasta ziyaretçilerini ve getirdiklerini denetler. i) Hastan n bak m gereksinimlerini ve sorunlar belirler, hasta bak nda hem irelik süreci sistemini kullan r. j) Beslenme, kilo takibi, uyku takibi, konversiyon takibi, deliryum takibi, ilaç yan etki takibi, pnömoni takibi, hipomani takibi ve istisnalar önleme takibi yapar. k) Hem irelik hizmetleri için gerekli olan araç, gereç ve malzemelerin tespit ve teminini sa lar. l) Düzenli olarak üst aramas yap larak yan, yak, kesici aletlerin ve madde giri inin engellenmesini sa lar, güvenlik önlemlerinin kontrollerini yapar (kamera takibi, dolaplar n kilit kontrolü vb.). m) Hasta yak ve hekim ile ileti im kurarak hastan n servise kabul edili biçimine karar verir. 2. T bbi tan ve tedavi plan n uygulanmas na kat lma: a) Hastalar n en az k tlay olan çevrede güvenli tedavi ve hizmet almalar na yard mc olur. b) Hastalar n ruhsal ve fiziksel sa n de erlendirildi i, planlanan hem irelik uygulamalar do rultusunda hasta sorunlar n ele al nd planl ve düzenli görü meler yapar. c) Elektrokonvülzif tedavi planlanan hastaya i lem öncesi, en az dört saat aç kalmas sa lar, mesane bo alt kontrol eder, protezlerin ç kar lmas sa lar, vital bulgu takibi yapar. ç) Elektrokonvülzif tedavi uygulamas s ras nda hastaya uygun pozisyonun verilmesini sa lar, nöbet izlemi ve süresini kay t eder. Uygulama sonras nda olas komplikasyonlar gözlemler. d) Tecrit ya da tespit gerekiyorsa, bu i lemlerle ilgili hastaya aç klama yapar, güven verir ve s k aralarla gözlemler, gözlemleri kaydeder, olas riskler için tedbir al r. e) Hastan n kendine ya da çevresine zarar verme riskini gösteren belirtileri takip eder, kriz ve acil durum olu mas engelleyici, önleyici yakla mlar uygular. f) Psikiyatrik acil durumlar yönetir ve etkili acil bak ba lat r. 3. E itim ve dan manl k: a) Tedaviyle ilgili gözlemleri do rultusunda ekibe t bbi tedaviye ili kin gerekli önerilerde bulunur. b) Ruh sa ekibinin önemli bir üyesi olarak grup terapisi görü melerine kat labilir. c) Ruh sa hizmetinin etkinli i için gerekirse ba ka birimlerden ya da disiplinlerden dan manl k al r, dan manl k almas için bireyi/aileyi yönlendirir. ç) Yararl ve kullanabilece i destek sistemlerini ve toplum kaynaklar de erlendirir, bireyi/aileyi yönlendirir. d) Hastan n geli im düzeyi, ö renme isteklili i, bilgilenme ihtiyac, kültürel yap ve inançlar göz önüne alarak sa k e itimini ve hasta e itimini planlar. e) Hastay ve aileyi desteklemede stresle ba etme, stigmatizasyon, ki iler aras ili kiler, fark ndal k ve

9 giri kenli i art rma, problem çözme becerisi, sosyal beceriler e itimi gibi konularda psiko-e itim programlar planlar ve uygular. f) Hasta ve ailesine; ilaçlar n etki ve yan etkileri konusunda gerekli e itimleri planlar, uygular, e itimin etkinli ini de erlendirir. g) Klinikte çal an destek hizmet personeline hasta ve yak nlar yla ileti im ve yakla mlar konusunda e itim ve dan manl k sa lar. 2) Çocuk ve Adölesan Psikiyatrisi Hem iresi Görev Yetki ve Sorumluluklar Hem irenin genel görev, yetki ve sorumluluklar n yan s ra; 1. Hem irelik Bak : a) Aile döngüsünün karma kl içerisinde ya am stresörlerinin, travmatik olaylar n ve durumsal krizlerin sa a etkisini de erlendirir. b) Çocuk/ergenin yat na karar verilirse; servise kabul eder, kendini, servisi ve kurallar tan r, sorular cevapland r, oryantasyonunu sa lar. Aileyi klinik hakk nda bilgilendirir. c) Çocuk/ergenin ihtiyac olan ki isel e yalar n (pijama, terlik, havlu gibi) ailesi taraf ndan temin edilmesini sa lar. ç) Çocuk/ergenin bak m gereksinimlerini belirler, bak m plan haz rlar, uygular, sonuçlar de erlendirir ve kaydeder. d) Çocuk/ergenin yak nlar yla i birli i sa lar, ailenin tedavi sürecine kat sa lar. e) Çocuk/ergenin kendine ya da çevresine zarar verme riskini gösteren belirtileri, ipuçlar takip eder, kriz ve acil durum olu mas engelleyici, önleyici yakla mlar uygular. 2. E itim ve dan manl k: a) Çocuk/ergen ve ailesinin e itim ve dan manl k gereksinimlerini belirler ve yerine getirilmesini sa lar. b) Sorunlarla ba a ç kma ve sorun çözme konusunda hasta ve aileye e itim, yönlendirme yapar. c) Çocuk/ergenin yak nlar n da ya ad endi e, üzüntü, öfke, suçluluk, çaresizlik ile sa kl ba etmeleri için terapötik ileti im kurar, dan manl k sa lar. ç) Çocuk/ergen ve ailesine; ilaçlar n etki ve yan etkileri konusunda gerekli e itimleri planlar, uygular, e itimin etkinli ini de erlendirir. d) Çocuk/ergen ve ailesine yönelik taburculuk sonras e itimi planlar, uygular. e) Di er klinik hem iresi ve çal anlar na çocuk ve ergen ruh sa ve psikiyatri vakalar konusunda e itim ve dan manl k sa lar. 3) Konsültasyon-Liyezon Psikiyatrisi Hem iresi Görev Yetki ve Sorumluluklar Hem irenin genel görev, yetki ve sorumluluklar n yan s ra; a) Fiziksel yak nmas ya da hastal olan bireyin fiziksel durumu ile ruhsal durumu aras ndaki etkile imi gözlemler. b) Fiziksel hastal olan bireyin ve ailesinin hastal a, tedaviye psikolojik uyumunu sa lamada, adaptif fonksiyonlar geli tirmelerinde, yeniden kazanmalar nda yard m eder. c) Bireyin mevcut hastal ve hastal n yol açt ya am sorunlar yla ba edebilecek güce gelmesine, ba a kma yöntemleri geli tirmesine yard mc olur. ç) Hastan n hastal k ya ant ndan sa sürdürmesine yarayacak anlam ç karmas na yard mc olur. d) Özel e itim alarak psikoterapi uygulamalar nda görev al r. e) Bak n t bbi ve psikiyatrik boyutunu entegre eder, bak n etkinli ini de erlendirir. f) Bak n etkinli ini azaltan, sistemin i lemesine engel olan nedenleri ortaya ç karmak, ortadan kald rmak ya da de tirmek için çaba gösterir. g) Genel hastanedeki tedavi ekibi ile i birli i içinde hasta/hasta ailesine yönelik e itim ihtiyac saptar, psikolojik e itimi planlar, hastan n aktif kat te vik eder, e itimi uygular ve de erlendirir. ) Hasta ve ailelerine ruh sa, problemlerle ba etme yollar geli tirmeleri için yard m eder, e itim verir. h) Hastalar n gereksinimlerine uygun e itim materyali haz rlar, geli melere göre yeniden gözden geçirir. ) Hastalar n rehabilitasyonuna yard m eder. i) Hasta ile hem ire aras nda ileti im problemlerinin ve çat malar n çözümlenmesinde yard mc olur, etkin ki iler aras ileti imi ve terapötik ili kiyi kolayla faaliyetler planlar. j) Genel hastanede çal an hem irelerin ya ad i stresi-problemi hakk nda duygular ifade etmesine ve problemlerini çözmelerine yard mc olur, sa k elemanlar na destek olur, destek gruplar olu turur ve sürdürür. Hem irelerin mesleki benli i, ki isel benlik sayg lar, giri imcili ini art rmak için gerekli terapötik grup çal malar planlar. k) De im, çat ma çözümü ve di er personelle ilgili konularda yönetimsel dan manl k hizmeti verir.

10 l) Genel hastanede çal an hem irelerin e itime kat, geli meleri uygulamaya aktarmalar ve ara rma yapmalar için destekler, te vik eder, dan manl k yapar. m) Hastalar n ya am kalitelerini yükseltecek uygulamalar konusunda dünya literatürünü takip eder ve geli melerin kuruma uyarlanmas ile ilgili düzenlemeleri önerir, uygular ve denetler. n) Mesleki geli meleri takip eder, sürekli e itimi felsefe edinerek kurum içi ve kurum d bilimsel toplant lara, kongrelere, hizmet içi e itimlere kat larak sürekli e itim yoluyla mesleki geli iminin devaml sa lar. 4) Alkol ve Madde Ba ml Merkezi Hem iresi Görev Yetki ve Sorumluluklar Hem irenin genel görev, yetki ve sorumluluklar n yan s ra; a) Alkol, psikoaktif madde ya da ba ml k yap di er maddeleri b rakma iste i ya da yoksunluk yak nmalar nedeniyle hastaneye ba vuran hastalar n ve ailelerinin fiziksel ve psikososyal tan lamas yapar (özellikle hastan n madde kulan m öyküsü, önceki tedavi durumu, yasal sorunlar ve di er kay plar, dan an n/ailenin hastal, durumu alg lamalar, emosyonel tepkileri, ba etme davran lar, madde kullan n aile üzerindeki etkisi hakk nda veri toplar). b) Hasta ve ailesine ili kin toplanan veriler do rultusunda sorununu belirleyerek, hem irelik tan koyar. c) Hem irelik tan lar na ili kin hasta/ailesine yönelik bak m giri imlerini planlar ve uygular (ba ml aç klama, inkar üzerinde çal ma, etkin ba etme stratejilerini geli tirme, anksiyete yönetimi, destek sistemlerini harekete geçirme, duygular n ifade edilmesini kolayla rma, dan manl k ve e itim, rol modeli olma, psikoterapi, hasta takibi, psikofarmakolojik ilaçlar n etki ve yan etkilerini de erlendirme, psikiyatristle i birli i, e itim ve ara rma), bak n etkinli ini de erlendirir. ç) Detoks tedavi sürecinde yoksunluk belirtileri aç ndan hastay gözlemler, bilinç takibi yapar, tremor, terleme, halusinasyon, ajitasyon, hezeyan, konvulsüyon varl takip eder, yoksunluk belirtilerinin iddetini de erlendirir, kaydeder. d) Hastan n ihtiyac olan uygun hidrasyonu sa lamak için, s alabilmesine ba olarak oral ya da intravenöz al konusunda destek sa lar. e) Hastan n yoksunluk belirtilerine, vitamin ve mineral kayb na ya da genel t bbi durumuna yönelik planlanan tedaviyi uygular. f) Hastalar n bireysel geli imini ve sosyalizasyonunu sa layacak, ki isel benlik sayg lar, giri imcili ini artt racak terapötik grup çal malar (günayd n, i e yönlendirme, u ra, spor, sinema, kitap, gezi vb.) düzenler, hastalar n kat te vik eder ve gözlemler. Rehabilitasyon ekibi ile i birli i sa lar. g) Hastalardan terapötik amaçl istenen etkinliklerin sürdürümünü izler. ) Madde kullan olup olmad takip eder madde ölçümü tetkiklerin yap labilmesi için idrar al r alkolmetre ölçümü yapar. h) Servise madde giri ini önlemeye yönelik tedbirler al r, gözlem yapar, binada aramalar yapt r ve güvenli i sa lar. ) Hastalar n hastanede kalmaya ba (kapal servisler için) ya ad klar duygular ifade etmeleri ve problemlerini çözmelerine yard mc olur. i) Hasta ile ailesi aras nda ileti im problemlerinin ve çat malar n çözümlenmesinde yard mc olur, etkin ki iler aras ileti imi ve terapötik ili kiyi geli tirici giri imler planlar ve uygular. j) Gerekli durumlarda yasal sorunu olan hasta/dan anlar n ilgili mercilere iletilmek üzere tedavi sürecindeki durumlar gözlemleyerek gözlem raporlar kay tlar tutar. Gerekli durumlarda denetimde serbestlik yasas gere ince gözlem yap lan hasta/dan anlar n ba ml k davran gözlemlerini yaparak raporlar tutar. k) Taburculuk öncesi ya da sonras nda nükslerin önlenmesinde bireysel ya da grup dan manl yapar ve psikoe itim gruplar olu turur. l) Hastalar n ads z alkolik (AA), ads z narkotik (NA) gibi, ailelerinin (Al-Anon), çocuklar n (ACA) gibi kendi kendine yard m gruplar na kat sa lar. m) Sa k hizmeti veren personelin ba ml k alan nda e itimini/geli imlerini sa layacak programlar planlar, organize eder ve de erlendirir. n) Toplumu bilgilendirme aktivitelerinde rol al r, ruhsal sa koruma ve geli tirme konusunda e itim ve dan manl k hizmeti verir. F) ÇOCUK SA LI I VE HASTALIKLARI HEM REL 1) Pediatri Hem iresi; Evrensel çocuk haklar ve profesyonel hem irelik rolleri do rultusunda 0-18 ya aras ndaki çocuklar n aile ve toplum içinde fiziksel, bili sel, duygusal ve sosyal yönden sa kl büyüme ve geli mesi, hastal klardan korunmas ve sa n en üst düzeyine ç kar lmas ; hastaland nda hasta çocu un tedavisi, bak ve rehabilitasyonundan sorumlu hem iredir. Görev, yetki ve sorumluluklar Hem irenin genel görev, yetki ve sorumluluklar n yan s ra; 1. Hem irelik bak :

11 a) Çocu un bak m gereksinimlerini çocu un ve ailenin kültürel, sosyal, t bbi durumuna ili kin veriler do rultusunda saptar, belirledi i gereksinimlerin kar lanmas için planlad bak uygular ve bak n sonucunu de erlendirir. b) Çocu u aile ve çevresi ile bir bütün olarak ele al r ve verece i bak n her a amas na aileyi dahil eder. c) Yat i lemleri tamamlanm çocu u ve ailesini servise kabul eder, kendileri için ayr lan oda ve yata na al r, çocuk ve ailesinin servise/kuruma uyumunu sa lar. ç) Çocuk ve ailesine rahat ve güvenli ortam sa lar, odada gerekli malzemelerin yeterli ve çal r durumda oldu unu kontrol eder. d) Çocuk/aile ve çevresi ile ili ki kurmada uygun ileti im tekniklerini kullan r. e) Çocuk ihmal ve istismar durumlar tan r. üpheli durumlarda ilgili yerlere bildirimde bulunur. 2. T bbi tan ve tedavi plan n uygulanmas na kat lma: a) Hastal k sürecini objektif (ate, kan bas nc ve solunum düzeyi, laboratuar bulgular ) ve subjektif veriler do rultusunda de erlendirerek izler ve de iklikleri kaydeder. b) Tan amaçl hastadan al nmas gereken örnekleri al r, uygun ekilde ve en k sa sürede yerine ula lmas sa lar. c) Tan ve tedavi amaçl giri imler için çocuk ve ailesini haz rlar, i lem s ras nda rahatlat r, i lem sonras nda izler. ç) Sekiz do ru ilkesine göre ilaç uygulamalar yapar, ilaçlar n etkisi ve yan etkisi yönünden gözler, istenmeyen bir etki görüldü ünde uygun giri imlerde bulunur. d) Oral-parenteral ilaçlar, kan ve s infüzyonlar ve harici ilaç uygulamalar yapar. e) Gerekti inde hastay ameliyata ve i lemlere haz rlar. f) Gerekti inde hastan n güvenli bir biçimde ta nmas sa lar.transport ile ilgili tüm ko ullar haz rlar. g) Çocuk ve ailesini, hastaneye yatt andan itibaren taburculu a ve evde bak ma haz rlar. ) Çocuk ve ailenin, taburcu olduktan sonra verilen bak n devaml sa layabilmeleri için onlara gerekli bak m becerilerini ö retir, rehberlik ve dan manl k yapar. h) Çocu un bak ve tedavisinde terapötik oyunu kullan r. 3. E itim ve dan manl k: a) Çocuklara ve gençlere bak m verirken di er sa k bak m profesyonelleri ile i birli i içinde ve ekip anlay ile çal r. b) Çocu un sa koruma ve geli tirme için bak n her düzeyinde aileye rehberlik eder, sa k e itimini planlar, uygular. c) Hastaneye yatma, kronik ve ölümcül hastal k gibi ailelerde anksiyete ve strese neden olan krizli dönemlerde çocuk ve ailesine destek olur. ç) Hastal k ve/veya özürlülük durumunu takiben çocu un/ailenin en üst düzeyde fonksiyon görebilmesi için çocuk ve aileye destek olur. d) Hastaneye yatt andan itibaren taburculu a ve evde bak ma haz rlar. e) Çocuk ve ailenin, taburcu olduktan sonra verilen bak n devaml sa layabilmeleri için onlara gerekli bak m becerilerini ö retir, rehberlik ve dan manl k yapar. 2) Yenido an Hem iresi: Yenido an hem iresi; profesyonel hem irelik rolleri do rultusunda yenido an ve yenido an yo un bak m ünitesinde yatan bebeklerin; d ortama uyumunun sa lanmas, sa kl büyüme ve geli mesi, anne sütü ile beslenmesi, hastal klardan korunmas ve sa n en üst düzeyine ç kar lmas nda önemli rolleri olan; hastaland nda bak ndan sorumlu oldu u bebe i kapsaml olarak de erlendirip klinik belirti ve bulgular yorumlayabilen, ailesi ile birlikte de erlendiren, yenido an n bak m gereksinimlerini tespit ederek kan ta dayal bilgiler do rultusunda uygun bak planlayabilen, ünitedeki araç-gereçleri kullanabilen, araçlardaki verileri de erlendirip yorumlayabilen, bebekler ve yak nlar ile ileti imi ve onlara uygun terapötik yakla m kurabilen, e itim ve dan manl k yapabilen ve ekip anlay içinde, ekip üyeleri ile iyi ileti im ve i birli i kurma becerisine sahip hem iredir. Görev, yetki ve sorumluluklar Hem irenin genel görev, yetki ve sorumluluklar n yan s ra; 1. Hem irelik bak : a) Bebe in anomalili olmas, erken do mas, dü ük do um a rl kl olmas veya bebe in kayb gibi ailelerde anksiyete ve strese neden olan krizli dönemlerde aileye destek olur. b) Yenido an n de erlendirmesini yapar. Yenido an n normalden sapma durumunda hekimi bilgilendirir. c) Yenido an hem iresi yenido an n vücut n korunmas ve sürdürülmesini sa lar. ç) Aile bebek etkile iminin en erken dönemde ba lamas na yard mc olur. Bunun için annenin gereksinimlerini kar lar, anne-bebek aras ndaki ili kinin niteli ini de erlendirir. d) Yenido an enfeksiyonlar n önlenmesi için gereken önlemleri al r. e) Yenido an hem iresi gerekti inde hastan n güvenli bir biçimde ta nmas sa lar.

12 f) Transport ile ilgili tüm ko ullar haz rlar. 2. T bbi tan ve tedavi plan n uygulanmas na kat lma: a) Tan amaçl bebekten al nmas gereken örnekleri al r, uygun ekilde ve en k sa sürede yerine ula lmas sa lar. b) Gerekti inde hastay ameliyata ve i lemlere haz rlar. c) laç uygulamalar yapar, ilaçlar n etkisi ve yan etkisi yönünden gözler, istenmeyen bir etki görüldü ünde uygun giri imlerde bulunur. 3. E itim ve dan manl k: a) Aileler ile sürekli ileti im halinde bulunur. Bebe i aile ve çevresi ile bir bütün olarak ele al r. Bak n her amas nda annenin haz r olu luk düzeyini de erlendirerek anneyi bak ma katar. b) Bebe in sa koruma ve geli tirme için bak n her düzeyinde aileye rehberlik eder, sa k e itimini planlar, uygular (anne sütü ve önemi, emzirme tekni i, meme bak, yenido an tarama testleri, büyüme ve geli me, kazalar önleme, a lama, izlem ve kontroller. vb). c) Anne bebek aras ndaki ili kiyi güçlendirmek için tensel temas, yenido an masaj ve anne sütüyle beslenmeyi destekler. ç) Bebe in beslenmesi ve emzirme tekni i konusunda anneyi bilgilendirir. d) Yenido an tarama testlerinin önemi ve yap lmas konusunda aileyi bilgilendirir. Konu ile ilgili toplum itimlerine önem verir. e) Bebe in a lar hakk nda aileyi bilgilendirir. f) Yenido an ve ailesini, taburculu a ve evde bak ma haz rlar. Yenido an n davran lar anlayabilmesi için anneye rehberlik yapar. G) KADIN SA LI I VE HASTALIKLARI HEM REL Görev, yetki ve sorumluluklar Hem irenin genel görev, yetki ve sorumluluklar n yan s ra; a) Çiftlere, gebelik öncesi e itim ve dan manl yapar. b) Kad n gebelik dönemine özgü bak m ve izlemlerini yapar. c) Gebelikte geli ebilen riskli durumlar erken dönemde fark eder ve önerilen tedavileri uygular ve gerekti inde sevk eder. ç) Do umun uygun ko ullarda yap lmas için hastay yönlendirir. d) Do um eylemiyle ilgili normalden sapmalar izler ve bildirir. e) Yenido an bebe in bak ve muayenesini yapar. f) Erken ve geç lohusal k döneminde anne ve yenido an bak yapar. g) Ana çocuk sa n korunup geli tirilmesinde kad na e itim ve dan manl k yapar. (aile planlamas dan manl, emzirme dan manl, sa kl cinsel ya am, genetik hastal k riski ta yan ailelere dan manl k, periyodik jinekolojik ve meme kontrolü, pap smear vb. testler için yol gösterir ve yard mc olur) H) HALK SA LI I HEM REL 1) Evde Bak m Hem iresi: Yata a ba ml veya kendi ihtiyaçlar bir ba kas n deste i olmaks n kar layamayacak durumda evde bak m gereksinimi olan bireylere hem irelik hizmetlerinin sunumundan sorumludur. Görev, yetki ve sorumluluklar Hem irelerin genel görev, yetki ve sorumluluklar n yan s ra; a) Ev ortam hastan n gereksinimlerine uygunluk yönünden de erlendirir (, k, havaland rma, hijyen, tekstil, zemin, duvarlar vb.). Gürültü, k, nma, havaland rma gibi çevresel uyaranlar kontrol alt na alarak hastan n uyku ve dinlenmesini sa lar. b) Bireyin günlük ya am aktivitelerinin kar lanmas, çevre düzenlemesi ve sosyal gereksinimlerin kar lanmas na yönelik görev alan bak m destek elemanlar n denetimini yapar, gerekti inde ilgililere bildirimde bulunur. c) Birey ve ailenin e itim ve dan manl k ihtiyac n belirlenmesini ve yerine getirilmesini sa lar. Bireyin öneri, istek ve ikâyetlerini dinler ve de erlendirir ve ilgili birimlere yönlendirir. 2) Ana Çocuk Sa ve Aile Planlamas Merkezi Hem iresi Görev yetki ve sorumluluklar Hem irelerin genel görev, yetki ve sorumluluklar n yan s ra; 1. Hem irelik Bak : a) Sorumlu oldu u bölgedeki toplumun sa k düzeyi ölçütleri, ana-çocuk sa durumu, sosyal, kültürel, ekonomik durumu, ula m durumu gibi özelliklerine ili kin veri toplar ve de erlendirir. b) Sorumlu oldu u ailelere ev ziyaretleri yaparak kapsaml de erlendirme yapar. c) Birey ve ailelerin ana-çocuk sa ile ilgili gereksinimleri ve sorunlar, öncelikleri belirler. ç) Birey ve ailelere ili kin tüm kay tlar do ru, eksiksiz ve zaman nda tutar. d) Ailedeki hasta ana-çocuklar n konsültasyon için gereksinimlerini belirler ve AÇS-AP merkezi hekimine

13 sevk eder. e) Hizmetlerin süreklili i ve koordinasyonunu sa lamak için di er sa k ekibi üyeleri ile ve kurum içi, kurum di er hizmet birimleri ile ileti im kurar ve geli tirir. f) Aile planlamas hizmetlerini yürütür. g) Do um öncesi izlem, evde do um ve do um sonras anne ve bebe in izlem hizmetlerini yürütür. ) Kad n sa na yönelik tarama (Pap Smear, KKMM ve benzeri) programlar na kat r. h) Çocuk izlem hizmetlerini yürütür. ) Ba klama hizmetlerini yürütür. i) Ana ve çocuk ya gruplar ilgilendiren kronik hastal klar n takibini yapar, hekim taraf ndan reçete edilmi ilaç ve tedavileri uygular. j) Merkez bölgesinde ana-çocuk sa hizmetleri ile ilgili yap lacak ara rmalara kat r. k) Hizmet içi e itim programlar na, mesleki seminer, konferans, gibi etkinliklere kat r. l) Hem irelik bak nda gerekli olan asepsi, sterilizasyon, dezenfeksiyon gibi tekniklere uyar ve uyulmas sa lar. m) Tüm uygulama ve i lemlerini etik kurallara uyarak birey/grup haklar do rultusunda yapar. 2. T bbi tan ve tedaviye kat lma: a) Önemli çocukluk hastal klar n (ishal, akut solunum yolu enfeksiyonlar, a ile önlenebilir hastal klar, beslenme bozukluklar na ba hastal klar, paraziter hastal klar ve çocukluk dönemi bula hastal klar, vb) muayene ve takibini yapar, hekim isteminde yer alan ilaç ve tedavileri uygular. b) Ana ve çocuk ya gruplar ilgilendiren kronik hastal klar n tedavisinde hekim taraf ndan reçete edilmi ilaç ve tedavileri uygular. 3. E itim ve dan manl k: a) Merkez sorumlu hem iresinin gözetiminde halka, sa n geli tirilmesi, hastal klar n önlenmesi, hastal klar n bak m, tedavi ve rehabilitasyonu amac yla bireysel ve grup sa k e itimini planlar, e itim ortam haz rlar, uygular ve de erlendirir. b) Cinsel yolla bula an hastal klar n önlenmesinde ve AIDS ile mücadelede e itim ve dan manl k yapar. c) Sorumlu üreme ve cinsel dan manl k ve sorumlu ebeveynlik için e itim ve dan manl k yapar. ç) Kad n ya am evrelerine göre cinsel sa k/üreme sa sorunlar belirler, e itim ve dan manl k hizmetlerini yürütür. 3) Toplum Ruh Sa Merkezi Hem iresi: Birey, aile ve toplumun ruh sa koruma, geli tirme ve sürdürmede görev yapan sa k ekibi üyesidir. Görev Yetki ve Sorumluluklar Hem irelerin genel görev, yetki ve sorumluluklar n yan s ra; a) Sosyo-ekonomik düzeyi dü ük bölgede ya ayan, göçle gelmi, madde ba ml aç ndan riskli, çocuk, ergen, kad n, ya, i siz ve engelli gibi ruh sa bozulma riski ta yan tüm gruplar n, ruh sa n korunmas nda ve sürdürülmesinde görev al r ve destekleyici programlar olu turur. b) Geli imsel dönem özelliklerini bilir ve bu özellikler do rultusunda çocu un, ergenin biyo-psiko-sosyal geli imini izler. c) Ergenlik döneminde ortaya ç kabilecek riskli davran lar (sigara, alkol ve madde ba ml, intihar, iddet davran, riskli cinsel davran lar vb.) konusunda koruyucu müdahaleleri gerçekle tirir. Bu do rultuda ergene, aileye ve topluma dan manl k yapar. ç) Orta ya k ve ya k dönemindeki bireylere bu dönem özellikleri hakk nda bilgi verir. Bu dönemde ortaya ç kabilecek fiziksel, duygusal ve sosyal problemlerle ba etme yöntemleri hakk nda destek olur ve dan manl k yapar. d) Ruhsal bozukluklar n, fiziksel hastal k sürecinin erken belirtisi ya da hastal n etkeni olabilece ini bilir ve hastalar n ve sa kl bireylerin genel sa k düzeyini de erlendirir, risk faktörü analizi yapar. e) Gebelik ve do um süreci ile ilgili geli ebilecek ruhsal durumlara yönelik annelere e itim yapar. f) Birey ve aileye yard m için toplumsal destek sistemlerini örgütler. g) Toplumdaki bireylerin, kulland ilaçlar, bitkiler, alternatif tedaviler, vitaminler veya besinsel destekleri gibi alternatif t p uygulamalar de erlendirir. ) Riskli davran lara (intihar, iddet, kendine ve/veya çevresine zarar verme, kötüye kullan m, ihmal) ili kin öykü al r, risk düzeyini de erlendirir. h) Hastayla biyo-psiko-sosyal bir bütünlük içerisinde, terapötik ileti im tekniklerini ve kan ta dayal de erlendirme araçlar kullanarak sürekli ve sistematik biçimde veri toplar, gereksinimlerini ve sorunlar belirler, hem irelik bak planlar ve uygular. ) Geli imsel, durumsal ve sosyal krizler için bireysel ya da grup dan manl yapar, destek gruplar olu turur, psikososyal destek sunar. i) Hastan n, t bbi tedavisine uyumunu, ilaçlar n etkilerini ve yan etkilerini takip eder, yan etkilerle ba a

14 kmada yard mc olur. j) Ruhsal sorun ya and nda uygun destek hizmetlerinin birey taraf ndan kullan sa lar. k) Psikiyatrik hastal n yeniden alevlenmesine neden olabilecek durumlar (bilgi eksikli i, tedaviye uyumsuzluk, stres vb) saptar ve alevlenmeleri önlemede aile ile i birli i sa lar. l) Kronik psikiyatri hastal olan bireylerin taburculuk sonras toplum içinde uyumlar sa lamalar na yard mc olur. m) Psikiyatrik tedavi gören hastan n taburculuk sonras haz rlanan ev program n uygulanmas nda görev al r, hastan n toplumsal uyumunu sa lamaya yönelik giri imlerde bulunur ve rehabilitasyon ekibi ile i birli i sa lar. n) yile me ve yeni duruma uyum sürecinde aileye ve bireye destek olur. o) Ruhsal bozuklu u olan bireyleri, toplumsal destek kaynaklar kullanmas için yönlendirir, destekler. ö) Psikiyatrik tedavi gören hastalar n topluma yeniden kazand lmas ve üretkenliklerini sa lamak için verenler ve kurulu lar ile ortak çal malarda bulunur. p) Ruhsal bozuklu u olan hastalar n topluma yeniden kazan nda rol alan dernekler ile i birli i yapar ve hastalar yönlendirir. r) Ruh sa ile ilgili yasalar takip eder ve hasta ve aileyi yasalar hakk nda bilgilendirir. s) Koruyucu ruh sa na yönelik e itim hizmetleri için, ilk ve orta dereceli okullarda, çe itli sivil toplum örgütlerinde, bas n ve medya arac yla topluma bilgi aktar r. ) Birey, aile ve gruplarda olumlu sa k davran lar geli tirmek için toplumdaki liderlerle i birli i yapar ve onlar harekete geçirir. t) Uygun aile ortam sa lamaya yönelik programlarda görev al r. u) Toplumun ruh sa inançlar, tutumlar ve damgalama ile mücadele programlar yürütür ve görev al r. ü) Stres ile ba a ç kma, öfke kontrolü, kriz yönetimi, evlilik e itimi gibi konularda e itim ve dan manl k hizmetleri verir. 4) Sa Hem iresi Görev yetki ve sorumluluklar Hem irelerin genel görev, yetki ve sorumluluklar n yan s ra; a) Çal ma ortam ile ilgili sorunlar n saptanmas nda ve önceliklerin belirlenmesi konusunda di er i sa hizmet ekibi üyeler ile birlikte çal malar yürütür. b) Sa kl ve güvenli bir i yeri sa lamak için, i verenin de kat sa layarak gözlem yapar ve çal an sa tehdit eden riskleri saptar. c) çi ve ailelerinin sa k sorunlar çözmede, gereksinimlerini kar lamada onlara rehberlik eder. ç) yeri çal anlar n sosyo-demografik, öz/soy geçmi özellikleri, çal ma ya am ile ilgili özellikleri sa k düzeyleri hakk nda bilgi toplar ve bunlar n kay tlar tutar. d) Çal i yerinde yap lan i, i süreçleri ve yönetim özellikleri ile ilgili bilgi toplayarak çal an n sa olumsuz etkileyebilecek tehlike ve riskleri belirler.yap lan i in niteli ine göre i e giri ve periyodik muayeneleri i yeri hekimi ile birlikte planlar ve yapar. Elde edilen verilerle hasta ve sa lam bireyleri ay rarak, herhangi bir hastal k semptomu gösterenleri daha ileri bir tetkik ve tedavi için sevk eder. e) yeri ortam n etkisi ile olu an sa k sorunlar nda al nacak önlemler konusunda öneride bulunur ve bu önerilerin uygulanmas sa lar. f) Çal anlar n hastaneye sevk i lemlerini sa lar, tedavisini izler ve rehabilitasyon hizmetlerine kat r. g) yeri sa k birimine ba vuranlar n sa k muayenelerinin yap lmas na yard m eder, hekim taraf ndan reçete edilen ilaçlar uygular. ) e ba olan ya da olmayan kazalar n önlenmesi için di er i sa hizmet ekibi üyeleri ile birlikte koordineli çal r. h) Meslek hastal klar n önlenmesi, tedavisi ve izlemi ile ilgili hem irelik giri imlerini planlar, uygular ve de erlendirir. ) Çal anlar n ruh sa koruma ve geli tirmeye yönelik sa k programlar düzenler. i) Beslenme ve kilo kontrolü, düzenli egzersiz, Stres yönetimi, Sigara b rakma gibi sa k davran lar geli tirmeye yönelik olarak sa geli tirme programlar planlar, uygular ve de erlendirir. j) yerinde olu an küçük yaralanma ve hastal klarda ilk müdahaleyi yapar, yerinin özelli ine göre uygun ilk yard m ünitesini ve malzemelerinin teminini ve kullan ma haz r olmas sa lar. k) yerinde çal anlardan ilk yard m grubu olu turur ve bu gruba ilk yard m an nda yap lacaklar konusunda itim verir. l) Çevre ko ullar n düzeltilmesi için di er ekip üyeleri ile i birli i yapar, çevrede zararl olabilecek maddelerden numune al r, çal ma çevresinde sa bozan faktörleri saptar ve gerekli önlemleri al r. m) yerinde çal an kronik hastal kl bireylerin bak ile ilgili hem irelik giri imlerini planlar, uygular ve de erlendirir. n) sa ve i güvenli i bilincinin geli tirilmesi konusunda ilgili birimlerle i birli i halinde çal malar

15 yapar. o) yerine ba kre ve anaokulunun sa k kontrolünü yapar. ö) yeri yemekhanesinde görev alan personele ki isel hijyen, mutfak hijyeni ve besinlerin sat n al nmalar, saklanmalar, i leme, i lendikten sonra saklama konular nda sa k e itimlerini planlar, yürütür ve denetler. p) yeri sa k güvenlik kurullar n etkin üyesi olarak toplant lara kat r. r) yeri sa k biriminin çal malar ile ilgili istatistikleri olu turur ve ilgili birimlere rapor eder. s) Çal anlar n sa k sorunlar n belirlenmesi ve çözüm yollar n geli tirilmesine yönelik konularda ara rmalar planlar, sonuçlar raporland r. ) Sa k merkezinde kütüphane olu turulmas destekler. t) yerinde çal an gebe ve emzikli kad nlar n izlenmesi ve zararl maddelerden korunmas için gerekli tedbirlerin al nmas sa lar. u) Çal malar nda etik ilkeleri gözetir ve çal an n haklar korur. ü) sa hem iresi olmak isteyen ö renci hem irelerin uygulama e itimlerini destekler. 5) Okul Sa Hem iresi: Görev yetki ve sorumluluklar Hem irelerin genel görev, yetki ve sorumluluklar n yan s ra; a) Görev yapt okulda okul sa hizmetleri ile ilgili sorunlar, gereksinimleri saptar ve okul idaresine bildirir. b) Sa k risklerinin erken tan lanmas ve uygun giri imlerin planlanmas, gereken önlemlerin al nmas konusunda okul idaresiyle koordinasyonu sa lar. c) Sa k biriminin malzeme ihtiyaç listesini tespit eder ve okul idaresine bildirir. ç) Okula her yeni kat lan ö rencinin sa k durumunun de erlendirilmesinde ve ö rencilerin düzenli olarak periyodik fiziki muayenelerinde görev al r ve sa k durumunu kaydeder. d) Hastalanan veya acil müdahale gereken ö renci ve okul çal an n, hekim istemi do rultusunda tedavi ve bak ma yönelik hem irelik hizmetlerini planlar, uygular, de erlendirir ve hem ire gözlem formuna kay t eder. e) Okul sa k ekibiyle birlikte okulda düzenli olarak gerçekle tirilen ba klama ve sa k taramalar nda görev al r. f) Okulda çevre sa ilgilendiren durumlar (okul çevresi, oyun alan, su sa lanmas, çöplerin yok edilmesi, tuvaletler, tma ve havaland rma, ayd nlatma, kazalara neden olabilecek durumlar, s flar n büyüklü ü vb.) kontrol eder, de erlendirir ve okul idaresini bu konuda bilgilendirir. g) Okulda ö rencilere do ru sa k bilgilerinin aktar lmas ve sa k konusunda olumlu davran lar n kazand lmas amac yla Sa k E itimi (temizli in önemi, kazalar ve hastal klardan korunma, ilkyard m, sigara ve alkolün zararlar ve cinsel e itim vs.) faaliyetleri planlar ve yürütür. ) Okulda yap lan ruh sa çal malar (madde ba ml, yeme bozuklu u, dikkat bozuklu u, depresyon, anksiyete, antisosyal davran lar vs.) sonucunda sorun saptanan ö renci, ö retmen ve ailesi aras nda i birli ini sa lar ve ilgili durumda sa k dan manl yürütür. h) Okul kantininde görev alan personelin ki isel hijyen, kantin hijyeni ve g da güvenli i gibi konularda sa k itimlerini planlar, yürütür ve denetler. ) Okul temizli ini yürüten personele tuvalet temizli i, s f temizli i gibi konularda sa k e itimi yapar ve onlar denetler. i) Okul mutfa nda görev alan personele ki isel hijyen, mutfak hijyeni ve besinlerin sat n al nmalar, saklanmalar, i leme, i lendikten sonra saklama konular nda sa k e itimlerini planlar, yürütür ve denetler. j) Düzenli periyodik olarak okulun sa k raporunu olu turur ve okul idaresine bildirir. k) Ö rencilerin fiziksel ve psikolojik potansiyellerini fark edip ortaya koymalar sa lamak, özgüvenlerini geli tirmek amac ile okulda görev alan ö retmenler, ö renci ve aile aras nda koordinasyonu sa lar. l) Kronik hastal ve alerjileri olan ö renciler için ö rencinin kendisi, aile ve ö retmenine sa k dan manl yapar. Bula hastal klar n önlenmesinde ö renciler, aileleri ve ö retmenleri aras nda koordinasyonu sa lar ve sa k dan manl yürütür. m) Kazalardan korunma ve güvenlik önlemlerinin geli tirilmesinde, ö renci, aile, okul yönetimi ve itimcilerle i birli i içerisinde çal r. 6) Ceza ve Tutukevi Hem iresi Görev, yetki ve sorumluluklar Hem irelerin genel görev, yetki ve sorumluluklar n yan s ra; a) Çal ma ortam ile ilgili sorunlar n saptanmas nda ve önceliklerin belirlenmesi konusunda hekim ile birlikte çal malar yürütür. b) Sa kl ve güvenli bir çevre olu turmak için, gözlem ve risk de erlendirmesi yapar. c) Tutuklu, hükümlü, çal an ve ailelerin sa k sorunlar çözmede, gereksinimlerini kar lamada onlara rehberlik eder.

16 ç) Tutuklu, hükümlü ve çal anlar n özellikleri ve sa k düzeyleri hakk nda bilgi toplar ve bunlar n kay tlar tutar. d) Belirlenen s kl kla periyodik muayeneler yapar. Elde edilen verilerle hasta ve sa lam bireyleri ay rarak, herhangi bir hastal k semptomu gösterenleri daha ileri bir tetkik ve tedavi için sevk eder. e) Hastal k semptomu ortamdan kaynaklan yorsa, al nacak önlemler konusunda öneride bulunur ve al nmas sa lar. f) Çal anlar n hastaneye sevk i lemlerini sa lar, tedavisini, izler ve rehabilitasyon hizmetlerine kat r. g) Sa k muayenelerinin yap lmas na yard m eder, hekim taraf ndan reçete edilen ilaçlar uygular. ) Cezaevinde kazalar n önlenmesi için hekim ile birlikte koordineli çal r. h) Emosyonel problemi, alkol, sigara, ilaç, uyu turucu kullanma gibi kötü al kanl, kronik hastal, venerial hastal, beslenme bozuklu u olan tutuklular n tespitini ve takibini yapar. ) Çal anlar n i e devams zl k nedenlerini ara r. i) lk yard m ünitesi ve malzemeleri haz r bulundurur. j) Çal anlardan ilk yard m grubu olu turur ve bu gruba ilk yard m an nda yap lacaklar konusunda e itim verir. "Ek-3 Hem irelik Giri imi I. VER TOPLAMA Hasta kabulü: Hastan n öyküsünün al nmas ve oryantasyonunun sa lanmas Fiziksel de erlendirme Ya am bulgular n al nmas ( vücut s cakl, nab z, kan bas nc, solunum) Bacak çevresi ölçümü Ba çevresi ölçümü Bel, kalça ve kar n çevresinin ölçümü Boy ölçümü Derinin izlenmesi / de erlendirilmesi Gö üs çevresinin ölçümü Kanama kontrolü Kilo ölçümü Bilinç durumunun de erlendirilmesi Periferik nab z kontrolü Sistem de erlendirmesi (dola m, solunum, sinir, gastrointestinal vb) Yenido an bebe in ilk de erlendirmesi Tan i lemleri/örnek alma Allerjenlerle epidermal deri testi Balgam örne i al nmas Bronkoskopi uygulamas na yard m edilmesi Burun-bo az kültürü için örnek al nmas Hem irelik karar ile uygulan r Hekim karar ile uygulan r EKG çekilmesi* Fenilketonüri için kan örne i al nmas * Gaita kültürü için örnek al nmas Gaita örne i al nmas (gizli kan) Glukometre ile kan ekeri ölçülmesi* drar kültürü için örnek al nmas drar örne i al nmas (tam idrar tetkiki) drar toplanmas (24 st lik) Nazogastrik/orogastrik tüpten mide s al nmas Pap-Smear için örnek al nmas * PPD/Tüberkülin testi uygulanmas Yaradan kültür için örnek al nmas * Giri imsel i lemlere haz rl k Hastan n ameliyat öncesi haz rl * Koroner anjiyografiye haz rl k* Hastan n endoskopi öncesi haz rl * Hastan n kolonoskopi öncesi haz rl * Hastan n ERCP öncesi haz rl * Hastan n Bronkoskopi öncesi haz rl * Di er giri imsel i lemlere haz rl k* Hekim ile birlikte yapar

17 Hastan n izlenmesi/ monitorizasyonu izleme Ald ç kard s n izlenmesi* EKG nin izlenmesi* nvazif mekanik ventilasyon uygulanan hastan n izlenmesi* Kafa içi bas nc n izlenmesi* Kapal drenaj sisteminin izlenmesi* Kardiyak output/kardiyak indeks ölçümü* Noninvazif mekanik ventilasyon uygulanan hastan n izlenmesi* Oksijen satürasyonunun (Pulse oksimetri) izlenmesi* Pulmoner arter kateteri olan hastan n izlenmesi* Santral venöz bas nc n (SVB) izlenmesi* Solunumun monitorle izlenmesi* Vücut s cakl n monitörle izlenmesi* (periferik, özofajeal vb) Sa k taramas yap lmas Çocuklarda i itme,görme vb kusurlar tespit edildi inde ilgili sa k kurulu una yönlendirilmesi Saçl deride bit/sirke belirleme Skolyoz belirleme Vardiya ba nda hasta teslimi II. HEM REL K TANILARININ veya ORTAK BAKIM SORUNLARININ BEL RLENMES Hasta ile ilgili toplanan verilerde (öykü, fizik muayene, laboratuvar bulgular ve di er tan i lemleri sonuçlar nda) veya bak m uygulamas sonuçlar nda normalden sapmalar n de erlendirilmesi ve yorumlanmas III. BAKIM HEDEFLER N BEL RLENMES Belirlenen sorunlar n çözümüne yönelik hem irelik hedeflerin belirlenmesi IV. TEDAV ve SA LIK BAKIM EK LE ORTAK BAKIM G MLER N BEL RLENMES /PLAN Sa k düzeyinin istenen düzeye ula mas için uygulanacak giri imlerin belirlenmesi V. TEDAV ve SA LIK BAKIM EK LE ORTAK BAKIM G MLER N UYGULANMASI ZYOLOJ K TEMEL GEREKS MLERE YÖNEL K MLER Aktivite ve Egzersiz Yönetimi Hastan n aya a kald lmas * Hastan n yataktan sandalyeye/sedyeye al nmas * Denge sa lama* Eklem hareket aç kl (ROM) sa lama egzersizleri* Kas tonüsünü sürdürme Egzersizi art rma/geli tirme* Hareket tolerans de erlendirme zometrik-izotonik egzersizler yapt rma* Önerilen egzersiz ve aktivite e itimi Özel cerrahi giri imlere uygun(mastektomi vb.) ekzersiz yapt rma Bo alt n Yönetimi Abdominal bas nc art ran egzersizleri uygulatma* Barsak e itimi /idrar kaç ran hastan n bak Diyareli hastan n bak Gaz problemi olan hastan n bak drar torbas n de tirilmesi Konstipasyonu olan hastan n bak

18 Laksatif uygulama Lavman uygulama Mesane e itimi Mesane irigasyonu* Stoma bak (kolostomi, ileostomi vb.) Ördek veya sürgü verme Pelvik bölge egzersizleri Perianal hijyen Prezervatif sonda uygulama Rektal prolapsusu olan hastan n bak Rektal tüp uygulama Suprapubik kateter tak lmas na kat m Suprapubik kateter bak Suprapubik kateter ç kar lmas na kat m Üriner kateter tak lmas * Üriner kateter bak Üriner kateter ç kar lmas * Üriner al kanl k e itimi Üriner retansiyonlu hastan n bak Hareketsizlik Yönetimi Alç hastan n bak Fiziksel hareketi s rlama Hasta transportu (hastane içi, hastane d ) Pozisyon verme (s rtüstü, düz, yan, oturur, yar oturur vb) Tesbit etme (yaral vücut bölgesinin korunmas ) Traksiyonlu ya da immobilize hastan n bak Yatak istirahatli hastan n bak Beslenme Deste i z bak zdan beslenmeye yard m (yemek yedirme) Anne sütü ile besleme Bebekte gaz n ç kart lmas Beslenme yönetimi (dan manl k, tedavi uygulama, izleme)* Biberonla besleme Bulant kusmas olan hastan n bak Emzirmeye destek verilmesi Emzirme e itimi Enteral tüple besleme (NGT, OGT veya gastrostomi) Gastrostomi yap lmas na kat m Ka k/bardakla besleme* Kilo yönetimi (almaya ve vermeye yard m) Nazogastrik, orogastrik sonda yerle tirme* Nazogastrik, orogastrik sonda bak Nazogastrik, orogastrik sondan n ç kar lmas * Önerilen diyetle ilgili e itim Süt sa ma ve saklama e itimi Yeme bozukluklar yönetimi yönetimi* Kas gev etici giri imlerin uygulanmas Masaj Rahatl k/konforun sa lanmas için çevrenin düzenlenmesi cak-so uk uygulamalar: Ate dü ürmek için genel ya so uk uygulama* Buz kesesi uygulama* Lokal s cak uygulama (lamba, termofor)* Lokal ya s cak kompres uygulama* Lokal ya so uk kompres uygulama* Oturma banyosu verme* Transkütan elektriksel sinir stimülasyonu (TENS) Vücudun belirli bölgelerine bas uygulama (a, bulant önleme amaçl )

19 Öz Bak Kolayla rma z di sa uygulamalar Ayak bak yapma Bitli ba banyosu verme Deri ve mukoza bütünlü ünü koruma önlemleri Diyabetik ayak bak Göz bak Hasta giyinmesine ve soyunmas na yard m etme Kontakt lens bak Kulak bak Ölüm sonras (postmortem) bak m Pansuman yapma* Perine bak Protez bak Sabah-ak am tuvaleti Saç bak Tam banyo (yatak içi, yatak d ) rnak bak Tüp bak Uyku kalitesini art rmaya yönelik giri imler Yutma terapisi* ZYOLOJ K KOMPLEKS GEREKS MLERE YÖNEL K G MLER Elektrolit, Asit-Baz Asit-baz dengesizli ini düzeltici giri imler* Elektrolit dengesizli ini düzeltici giri imler* Hemodiyaliz tedavisi Hemofiltrasyon Hiperglisemi yönetimi (önleme, izleme, düzeltme)* Hipoglisemi yönetimi (önleme, izleme, düzeltme)* Periton diyaliz laç Yönetimi Analjezik ilaçlar n uygulanmas uygulama/ba klama* Oral yolla ilaç uygulama Buruna ilaç uygulama Göze ilaç uygulama Kula a ilaç uygulama Deri alt na (subkütan) ilaç uygulama Deri içine (intrakütan) ilaç uygulama Deriye ilaç uygulama Enteral tüp yoluyla ilaç uygulama Hasta kontrollü analjeziye (PCA) kat m nhalasyon yoluyla ilaç uygulama ntraplevral ilaç uygulamaya kat m ntraspinal ilaç uygulamaya kat m ntravenöz yolla ilaç uygulama Kas içine (Intramuskuler) ilaç uygulama Kemik içine ilaç uygulamaya kat m Kemoterapi yönetimi (haz rl k, uygulama, izlenmesi, hasta e itimi)* Önerilen ilaçla ilgili e itim Rektuma ilaç uygulama Sedasyonda olan uyan k (bilinçli) hastan n izlenmesi Vajene ilaç uygulama Venöz yol aç kl n sürdürülmesi (venöz kateter ve ba lant lar n aç kl n korunmas ) Serebral ventrikül içine ilaç uygulamaya kat m Nörolojik Yönetim Konvülsiyon ataklar n yönetimi (önleme, izleme, tedavi, bak m)* Periferik duyu kayb olan hastan n bak Nörolojik problemi olan vakada pozisyon verme* Serebral ödem yönetimi (izleme, bak m, tedavinin uygulanmas )* Perioperatif Bak m Preoperatif hasta e itimi

20 Preoperatif koordinasyon giri imleri Hastan n fiziksel ve psikolojik haz rl Hasta güvenli i aç ndan ameliyat öncesi kontrollerinin yap lmas (do ru hasta, do ru ameliyat yeri vb) Ameliyat öncesi ameliyatanede uygulanan giri imler Ameliyat odas n kontrolü (ameliyat odas n haz rlanmas n sa lanmas, ameliyat için gerekecek cihaz ve malzemeler, masa, pozisyon, aksesuar haz rl ve kontrolü) Steril ve steril olmayan malzemelerin kontrol edilmesi ve aseptik tekni e uygun olarak aç lmas Ameliyat öncesi gaz bezi, i ne, bistüri ve di er aletlerin say n yap lmas, gerekti inde say m tahtas na yaz lmas Ameliyathaneye hasta kabulü (hastan n kimli inin ve dosyas n kontrolü vb.) Hastaya psikolojik destek sa lanmas Hastan n vücut tra n kontrol edilmesi Hastan n ameliyat masas na al nmas (hastaya güvenli pozisyon verilmesi ve uygun ekilde örtülmesi) Scrub hem ire ve cerrah n steril ko ullara uygun ekilde giyinmesine yard mc olunmas Cilt temizli i için antiseptik solüsyon verilmesi Ameliyat s ras nda kullan lacak malzemelerin ba lant n yap lmas ve kullan ma haz r hale getirilmesinin sa lanmas ( k, ayak pedal, koter vb) Ameliyat s ras nda uygulanan giri imler Cerrahi i lem s ras nda hastan n yaralanmas n önlenmesi ntraoperatif dönemde infeksiyon kontrolü Cerrahi i lem s ras nda i leme kat m Cerrahi i lem boyunca steril ortam izleme ve devaml sa lama Cerrahi i lem boyunca gerekli malzemelerin uygun ekilde kullan lmas na destek olma Ameliyat sonras nda uygulanan giri imler Ameliyat sonunda spanç, alet, i ne say mlar güvenli bir ekilde yapma ve kaydetme Odan n ve malzemelerin bir sonraki vakaya haz rlanmas n sa lanmas Solunum Yönetimi Aspirasyonu önleme giri imleri* Buhar tedavisi* Endotrakeal entübasyon** Endotrakeal ekstübasyon Ekspire edilen karbondioksit konsantrasyonunun (solunum sonu CO2 = end tidal CO2) izlenmesi* Gö üs fizyoterapisi Gö üs tüpü tak lmas na yard m Gö üs tüpü olan hastan n bak Gö üs tüpü ç kar lmas na yard m Hava yolu aspirasyonu (oral, nazal, trakeal aspirasyon)* Airway yerle tirme ve sabitleme Mekanik ventilasyon uygulanan hastan n bak (invaziv) Mekanik ventilasyon uygulanan hastan n bak (noninvaziv) Mekanik ventilatörden ay rma Oksijen tedavisi (maske, nazal kanül)* Öksürmeyi geli tirme (derin nefes alma ve öksürme egzersizleri yapt rma) Postüral drenaj* Spontan solunumun desteklenmesi için yap lan egzersizler Torasentez i lemine kat m Torasentez uygulanan hastan n bak Trakeotomi i lemine kat m Trakeotomi kanülünün ç kar lmas /de tirilmesi i lemine kat m* Ventilatör devrelerinin de tirilmesi Yapay hava yolu olan hastan n bak : Trakeostomi, endotrakeal tüp, larenjeyal maske Deri/Yara Yönetimi