KİŞİLERARASI İLETİŞİM. Hazırlayan: Uzm Dr. DENİZ BAYINDIRLİ

Transkript

1 KİŞİLERARASI İLETİŞİM Hazırlayan: Uzm Dr. DENİZ BAYINDIRLİ

2 İLETİŞİM Duygu, düşünce ya da bilgilerin akla gelebilecek her türlü yolla başkalarına aktarılmasıdır.

3 İLETİŞİM İki insan, birbirinin farkına vardığı andan itibaren iletişim başlar; söylediği söylemediği yaptığı yapmadığı her şeyin anlamı vardır

4 İLETİŞİM Sözsüz İletişim Sözlü İletişim

5 SÖZSÜZ İLETİŞİM Beden dili Yüz ifadeleri güler yüz, göz teması Jestler, mimikler Oturma biçimi Duruş biçimi

6 SÖZSÜZ İLETİŞİM Sözlü iletişimden daha önemlidir. İlk görüşmedeki mesajların yarısını oluşturur. Gerçeğe daha yakın mesajları barındırır.

7 DOKUNMA Samimiyet, güven ve denge unsuru olabilir. Tokalaşma ayrıntılı bilgi verebilir. Hastanın sosyokültürel yapısına dikkat!

8 Balık eli DOKUNMA (Tokalaşma)

9 Baskın Tokalaşma

10 Edilgen Tokalaşma

11 Olması Gereken Tokalaşma

12 SÖZLÜ İLETİŞİM DİNLEME KONUŞMA 1. EMPATİ KURMA 2. ALGIDA SEÇİCİLİĞE DİKKAT ETME 3. İLETİŞİM ENGELLERİNİ KULLANMAMA 4. DUYGUYU GERİ YANSITMA 1. İSTEKLERİNİ NETLEŞTİRME 2. DUYGULARIMIZI FARKETME 3. BEN MESAJLARI A. TANITICI B. KORUYUCU C. YÖNLENDİRİCİ D. ÇÖZÜMLEYİCİ

13 KARŞILIKLI DİNLEME Dinleme bir sanattır, gerçek dinleme konuşmaktan daha zordur, gayret ve disiplin gerektirir.

14 NEDEN DİNLERİZ? BİLGİ ALMAK İÇİN ZEVK İÇİN GERİ BİLDİRİM VERMEK İÇİN ANLAMAK İÇİN KİŞİSEL ÇIKAR İÇİN GÜÇ ELDE ETMEK İÇİN

15 İYİ BİR DİNLEYİCİNİN ÖZELLİKLERİ SÖZ KESMEZ YARGILAMAZ KARŞILIK VERMEDEN ÖNCE DÜŞÜNÜR YÜZÜ KONUŞANA DÖNÜKTÜR KONUŞANI İŞİTEBİLECEĞİ UZAKLIKTA DURUR SÖZEL OLMAYAN MESAJLARI GÖZLER NE DENDİĞİNE ODAKLANIR DİNLERKEN NE DİYECEĞİNİN PROVASINI YAPMAZ SON SÖZÜ SÖYLEME ÇABASINA GİRMEZ.

16 Doğuştan iyi dinleyici olanların sayısı azdır. İyi bir dinleyici olabilmek için; bilinçli bir çaba ve yeni beceriler öğrenmek gereklidir. Doğan Cüceloğlu

17 DİNLEME TÜRLERİ Görünüşte dinleme Seçerek dinleme Savunucu dinleme Tuzak kurucu dinleme Yüzeysel dinleme Etkin dinleme Empatik dinleme

18 ETKİN DİNLEME Bilinçli olarak dinlemedir Dinleyen konuşanın söylediklerini açarak geri verir, anlamadığı şeyleri sorar, anladığından emin olmak için söyleneni kendi ifadeleri ile tekrar eder böylece konuşan dinleyenin ne anladığını öğrenir

19 ETKİN DiNLEME Sağlık personeli-hasta iletişiminde karşılıklı etkin dinleme çok önemlidir. Etkin dinleme sayesinde teşhis ve tedavi aşamaları daha kolay aşılabilir.

20 EMPATİK DİNLEME EMPATİ NEDİR? Kişinin kendisini karşısındakinin yerine koyarak ne hissettiğini anlamaya çalışmasıdır Kişinin karşısındakinin duygularının yoğunluğunu ve anlatımını algılama ve anlama yeteneğidir Karşımızdaki kişinin dünyayı görüşünü bir anlık yakalamadır

21 ETKİN/EMPATİK DİNLEME NE ZAMAN YAPILMAMALI 1. Karşınızdaki insan bilgi istediğinde. 2. Karşınızdaki kişi saldırgan, baştan çıkarıcı veya sizi kullanmaya çalışan biri ise. 3. Karşınızdaki kişi sizi konuşmadan uzak tutmaya çalıştığında. 4. Gerçekle bağı kopmuş ise(intihar girişimi, sarhoş, depresif durum) 5. O kişinin duyguları ve konunun içeriği hakkında daha fazla bilgi sağlanmıyorsa.

22 ETKİLİ BİR İLETİŞİM BECERİSİ;BEN DİLİ *BEN DİLİ *SEN DİLİ *BEN DİLİNİN YARARLARI

23 KENDİNİ İFADE ETME(BEN DİLİ) DAVRANIŞIN TANIMI Karşıdaki kişinin üzen, kızdıran, korkutan Davranışının yorum katılmadan Ne ise aynen ifade edilmesi SOMUT ETKİ Karşıdaki kişinin yaptığı davranışın sonucunda oluşan duygunun nedeni Para, zaman, emek, Sağlık, enerji kaybının İfade edilmesi DUYGUNUN İFADESİ Karşıdaki kişinin davranışı Sonucunda Hissedilen duygunun ifade edilmesi

24 BEN DİLİ ÖZELLİKLE OLUMSUZ DUYGULARIN YAŞANDIĞI DURUMLARDA, OLUMSUZ DUYGULARIN YAŞANDIĞI KİŞİYE ÖNCE DAVRANIŞ YADA DURUM TANIMLANARAK, BU DAVRANIŞ VEYA DURUMDAN NASIL ETKİLENDİĞİ BELİRTİLDİKTEN SONRA, NE HİSSEDİLDİĞİNİN SÖYLENMESİNE DAYALIDIR.

25 SEN DİLİ KİŞİYİ SUÇLAYICIDIR, DAVRANIŞTAN ÇOK KİŞİLİĞE YÖNELİKTİR, YENİDEN KONUŞMA İSTEĞİNİ ENGELLEYİCİDİR, KİŞİ KENDİNİ SUÇLANMIŞ VE ANLAŞILMAMIŞ HİSSEDER, NEYE KIZILDIĞININ ANLAŞILMAMASINA NEDEN OLUR, KİŞİYİ GÜCENDİRİR,KIRAR, KİŞİNİN DİRENMESİNE NEDEN OLUR.

26 SEN MESAJLARI BEN MESAJLARI 1. Kişiliğe yöneliktir 2. Bütüne ve genele yöneliktir. 3. Karşımızdaki kişi ile ilgili olumsuz değerlendirmeler içerir. 4. Karşımızdaki kişinin özgüvenini zedeler. 5. Öfke ve nefret gibi olumsuz duygular uyandırır. 6. Çekingen yada saldırgan insanlar yaratır. 7. İletişimi zedeler. 8. İlişkiyi zedeler. 9. Sorumluluk duygusunu geliştirmez. 10. İşbirliğine karşı direnç yaratır. 1. Davranışa yöneliktir. 2. Özele ve o ana yöneliktir. 3. Gönderen kişinin duygu ve düşüncelerini içerir. 4. Özgüvene olumlu katkısı vardır. 5. Gönderene yardım isteği uyandırır. 6. Atılgan insanlar yaratır. 7. İletişimi zedelemez. 8. İlişkiyi geliştirtir. 9. Sorumluluk duygusunu geliştirir. 10. İşbirliğine yönelik istek uyandırır.

27 BEN DİLİNİN YARARLARI SEN DİLİNDEKİ GİBİ KİŞİLER SAVUNMAYA GEÇMEZLER, BİREY KARŞISINDAKİNİ SUÇLU HİSSETTİRMEZ, DİLİ KULLANAN KİŞİNİN NEDEN O DUYGUYU YAŞADIĞI ANLAŞILDIĞI İÇİN İLETİŞİM SAĞLIKLI OLUR. BEN MESAJI ALAN KİŞİ BAŞKALARINI DÜŞÜNMEYİDE ÖĞRENİR. YAKINLIĞI ARTIRICIDIR, ANLAŞMAZLIKLARI AZALTIR, KONUŞAN KİŞİYİ DUYGULARINI BİRİKTİRMEDİĞİ, ETKİLİ OLARAK DİLE GETİRDİĞİ İÇİN RAHATLATIR.

28 SAĞLIK ÇALIŞANI-HASTA İLİŞKİSİ BİR UZMANLAR ORTAKLIĞIDIR Sağlık çalışanı, konusunda bilgi, beceri ve tecrübe sahibidir Başvuran ise herkesten daha çok kendi yaşantısı, istek ve duyguları konusunda bilgi ve tecrübe sahibidir Her ikisi de birbiri için önemlidir, her biri diğerinde olmayan bilgiye sahiptir ve bu nedenle iki yönlü iletişimi geliştirmek zorundadırlar

29 SAĞLIK PERSONELİ-HASTA İLİŞKİSİ Genellikle sağlık personeli-hasta ilişkisi otoriter (ebeveyn-çocuk, öğretmenöğrenci) şekilde olmuştur Bu yaklaşımda geç şuraya ağzını aç, git şu filmi çektir şeklinde emir kipiyle konuşulur Hastalar sağlık çalışanlarını ipleri ellerinde tutan kişiler olarak algılarlar

30 SAĞLIK PERSONELİ-HASTA İLİŞKİSİ (2) KATILIMCI YAKLAŞIM Burada sağlık personeli ile hasta, sorunu beraber çözmeye çalışır. Sağlık personeli önerilerde bulunur, motive eder ve cesaretlendirir, birlikte çalışarak sorunları çözümlerler İdeal iletişim şekli budur

31 SAĞLIKLI İLETİŞİMİN ÖZELLİKLERİ *BİREYSEL AYRILIKLAR VARDIR. *İLİŞKİLERDE GÖNÜLLÜLÜK ESASTIR. *HER BİREY KARAR VEREBİLME GÜCÜ VE HAKKINA SAHİPTİR. *TÜM İNSANLAR SAYGIDEĞERDİR.ONLARI SEVMEYEBİLİRİZ AMA SAYGI GÖSTERMEMİZ GEREKİR. *GİZLİLİK,KİŞİ KENDİNE VE YA BAŞKASINA ZARAR VERMEDİĞİ SÜRECE KORUNMALIDIR.

32 SAĞLIK ÇALIŞANLARINA SORULMUŞ; Eğer siz ya da ailenizin bir üyesi hizmet almak için bir kliniğe gitseydiniz ne beklerdiniz?

33 SAĞLIK ÇALIŞANLARI BAŞVURANIN YERİNE KENDİLERİNİ KOYARAK şu cevapları vermişlerdir. Temiz, rahat bir kurum En az sıkıntıyla etkili bir hizmet ve yöntem seçeneği Açık, kısa, öz, doğru bilgi Yeterli ve saygılı personel Mahremiyet ve güvenilirlik isteriz.

34 İLETİŞİM ENGELLERİ KARŞIDAKİ KİŞİNİN SORUNUNA ÇÖZÜM ÖNERMEK EMİR VERMEK,YÖNLENDİRMEK UYARMAK,GÖZDAĞI VERMEK AHLAK DERSİ VERMEK ÖĞÜT VERMEK ÖĞRETMEK,NUTUK ÇEKMEK

35 YARGILAMAK, ELEŞTİRMEK, SUÇLAMAK AD TAKMAK, ALAY ETMEK YORUMLAMAK, ANALİZ ETMEK ÖVMEK,AYNI DÜŞÜNCEDE OLMAK, GÜVEN VERMEK, DESTEKLEMEK, AVUTMAK

36 SORU SORMAK, SINAMAK, SORGUYA ÇEKMEK, ÇAPRAZ SORGULAMAK SÖZÜNDEN DÖNMEK,OYALAMAK ŞAKAYA BOĞMAK,KONUYU SAPTIRMAK

37 İLETİŞİM ENGELLERİ TEPKİSELLİK (İstediğini elde edemeyen çocuk) KENDİNDE HAK GÖRME TELAFİ YÖNTEMLERİ

38 EGO

39 Bizler çocuk değil, YETİŞKİNLERİZ. Dolayısı ile bizim TEPKİSEL davranışlarımız değil Kendi benliğimizi, olgunluğumuzu ve özgünlüğümüzü yansıtacak kendi EYLEMLERİMİZ olmalıdır.

40 TELAFİ YÖNTEMLERİ Memnun Etme/Uyum Sağlama Kontrol/Manipülasyon Kavga /İsyan Kabuğuna Çekilme/İçine Dönme

41 HASTA-HEKİM İLETİŞİM TİPLERİ Ataerkil Model: Hekim karar verir ve hastayı zorlar (aşağıdakiler yukarıdakiler) Bilgilendirici Model: Hekim hastaya teknik ayrıntıları verir (öğretmen-öğrenci) Açıklayıcı Model: Hekim olası müdahalenin yaraları, tehlikesi vb. gibi konularda bilgi verir ve hasta onaylar (2 eşit) Görüşmeci Model: Hekim ve hasta birlikte karar verirler (veto hakkı olan 2 avukat)

42 EKİP ÇALIŞMASI Profesyonel anlamda hiçbir meslek, hiçbir meslekten üstün ya da aşağı değildir. Her meslek değerlidir ve mesleklere saygı duyulması gerekir. Ekip çalışmasının olabilmesi için öncelikle ekip çalışması anlayışı ve inancının olması gerekmektedir. Ekip çalışmasına olan inancın tam olması başarıyı da beraberinde getirecek ve verimi artıracaktır.

43 Koşulsuz Kabul (saygı) İnsanların statüleri, eğitimleri, yetenekleri eşit değildir. Ama her insanın onuru eşittir

44 ÖFKE KONTROLÜ STRES YÖNETİMİ TÜKENMİŞLİK SENDROMU ZOR İNSANLARLA BAŞA ÇIKMA

45 Öfke uygun ifade edildiğinde, son derece sağlıklı ve doğal bir duygudur. Ancak kontrolden çıkıp da yıkıcı hale dönüşürse okul-iş hayatında, kişisel ilişkilerde ve genel yaşam kalitesinde sorunlara yol açar. Pek çok kişisel ve sosyal problemlerin (örneğin, çocuk istismarı, aile içi şiddet, fiziksel ya da sözel saldırganlık, toplumsal şiddet) temelinde öfke vardır.

46 Öfke hem dışsal, hem de içsel bazı olaylarla ortaya çıkar. Genellikle öfkeye yol açan nedenler arasında; engellenme, haksızlığa uğrama, fiziksel incinme ve yaralanmalar, tacize uğrama, hayal kırıklığı, saldırıya uğrama, tehditler sayılabilir.

47 Biliş O andaki düşüncelerimizdir. Duygu Öfkenin yol açtığı fiziksel uyarılmadır. İletişim Öfkemizi çevremizdekilere yansıtma biçimimizdir. Etkileniş Öfkeli olduğumuzda hayatı algılayış biçimimizdir. Davranış Öfkeli olduğumuzda sergilediğimiz davranışlardır.

48 ifade etme bastırma ve sakinleştirme

49 Öfkeyi saldırganlıkla değil de sözel olarak ifade etmek, bunlar içinde en sağlıklı yoldur. Bunu yapabilmek için, istediklerimizin ne olduğunun farkına varmalı, bunları açık ve karşımızdakini incitmeyecek bir şekil de aktarmalıyız.

50 Kızgınlığınızı içinizde tutup, onu düşünmemeye çalışıyor ve dikkatinizi daha olumlu bir şeylere yönlendiriyorsanız, bu yolu kullanıyorsunuz demektir. Bu bazen işe yarasa da sürekli olarak bu yolu kullanmak, çok sağlıklı olmayabilir. Eğer kızgınlık doğru bir biçimde ifade edilemezse, bir süre sonra bu duygu kişinin kendisine döner ve yüksek tansiyon, psikosomatik rahatsızlıklar (ülser alerjiler vb.) ya da depresyon gibi sorunlara yol açabilir.

51 Öfke yaşadığınızda kendinizi sakinleştirmeye çalışmak, üçüncü seçeneğinizdir. Nefes alış verişlerinizi kontrol ederek, kendinizi fizyolojik olarak sakinleştirip, içinizdeki öfke duygusunu hafifletebilirsiniz.

52 Gevşeme:Derin derin nefes alın, sakinleştirici durum ve manzaraları zihnimizde hayal ederek canlandırmaya çalışın. Bu sakinleşmemize yardımcı olur. Düşünceleri Değiştirme:Kızgın olduğumuz zaman genellikle, olayları istemeden abartılı ve çarpıtılmış olarak algılarız. Bu tür düşünce biçimlerinizi fark edin ve yerine daha mantıklı olanları yerleştirin.

53 Problemi çözme:bazen öfke duygularımız yaşamımızdaki gerçek ve kaçınılmaz sorunlardan kaynaklanıyor olabilir. Kızgınlık duyguları böyle zamanlarda bu zorluklar karşısında yaşanan doğal ve sağlıklı duygulardır. Böyle durumlardaki en yararlı tutum; önce durumu değiştirip değiştiremeyeceğimizi araştırmaktır.

54 Daha iyi iletişim:aklınıza gelen ilk şeyi söylemeyin, yavaşlayın ve asıl söylemek istediğinizi düşünün. Aynı anda karşınızdakinin de söylediklerini duymaya ve anlamaya çalışın. Hemen cevap vermeyin.öfkenizin altında ne yattığını da anlamaya çalışın. Söylenenlerin altında yatanı bulmaya, asıl söylenmek isteneni dinlemeye çalışın. Ya da belki o ortamdan biraz uzaklaşıp rahatlamak isteyebilirsiniz. Ama kendinizin ya da karşınızdakinin öfkesinin kontrolden çıkmasına izin vermeyin. Sükunetinizi korumanız, durumun raydan çıkıp bir felakete dönüşmesini engelleyecektir.

55 Stresle İlgili Yapılan Bazı Tanımlar : Bireyin duygusal ya da fiziksel durumuna karşı olası bir tehdit sezdiğinde, vücudunda ya da beyninde oluşan bir tepkidir. Bireyin fiziksel, psikolojik ve davranışsal sapmalarına neden olan dış şartlara karşı bir uyum tepkisidir. Organizmanın bedensel ve ruhsal sınırlarının tehdit edilmesi ve zorlanması sonucu ortaya çıkan bir durumdur.

56 Stres kaçınılmazdır. Stresin tamamen yok olması yaşamın bitmesiyle mümkündür. Stres yaşıyor ve çalışıyor olmanın ürünüdür. Stres kişiseldir. Stres cinsiyete göre de farklılık gösterir. Stres meslek gruplarına göre de farklılık gösterir.

57 Olumlu Stres: Bireyi güdüleyici ve teşvik edici rol oynar. Ün kazanmak, İşte ilerleme gibi istenilen fırsatları yakalamadaki zorluklar iyi stres olarak adlandırılmıştır. Stres bazı mesleklerin temelidir. Örn; Hava trafik kontrolörleri, insanların ölüm kalımından sorumlu işlerde çalışan insanlar işlerini yerine getirmede stres altındadırlar

58 Olumsuz Stres: herhangi bir sebeple gerilim altında olunduğunda ortaya çıkar. Ölüm, işsizlik, mesleğinde ilerleme gösterememe gibi durumlar, olumsuz yaşam deneyimleri kötü stres olarak adlandırılır.

59 Fiziksel Ve Bedensel Belirtiler Psikolojik Belirtiler Duygusal Ve Davranışsal Belirtiler

60 Aşırı iştahsızlık Kilo kaybı ve zayıflık Sürekli yorgunluk ve halsizlik hali Sıkça görülen baş ağrıları Yüksek tansiyon Nefes darlığı Aşırı hassasiyet, duygulanma ve gözlerden yaş gelmesi

61 Aşırı sigara veya içki içme Normalden fazla fiziksel ağrı ve acı çekmek Soğuk algınlığı ve nezleye yakalanmaya daha açık olmak Enerji kaybı, yorgun ve sinirli hissetme.

62 Aşırı tedirginlik, korku ve endişe Alınganlık, çabuk sinirlenme Hayattan zevk almama, her şeyin boş olduğuna inanma Hasta olmaktan korkma veya hasta olduğunu zannetme Olayları ve insanları hatırlayamama, yapılacak işleri unutma

63 Bir işe sürekli olarak odaklanamama Depresyon-özsaygı ve özdeğerde azalma Diğer insanların fikirlerine çok fazla önem verme Karar verme ve bir işi başlatabilme yetersizliği, Genellikle kötümser olma Artan bir şekilde hayal kurma

64 Kararlar üzerinde emin olamama, bir karara çabuk varamama İşleri zamanında yetiştirmede başarısızlık Gözden kaçırma ve hataların artması Nedensiz işe gelmeme, ağır hareket etme Sık sık iş değiştirme- işle ilgili mutsuzluk İlgi eksikliği ve cansızlık İşle ilgili normalden fazla şikayet etme.

65 Stres Ve Fiziksel Hastalıklar Gergin bir boğaz Sırtta ve boyunda gerginlik Güç soluma Hızlı kalp atışı Soğuk fakat terleyen eller ve ayaklar Gergin bacak kasları Stres Ve Psikolojik Rahatsızlıklar Duyguların sık sık değişmesi Kızgınlık Ümitsizlik duygusu Aşırı ağlama Kaygı Depresyon

66 Bedene yönelik teknikler genel sağlığı ve vücut direncini artırıcı, vücut gerilimini azaltıcı etkiye sahiptir.bunlar: 1) Fiziksel Egzersiz 2) Solunum Egzersizi 3) Gevşeme 4) Meditasyon 5) Biyolojik Geri Bildirim

67 Strese verilen anlam tamamen zihinsel bir süreçtir. Eğer zihinsel süreçler kontrol altında tutulabilirse stresten etkilenme de azaltılabilecektir. 1) Bilişsel Yeniden Yapılandırma 2) Problem Çözme 3) Zaman Yönetimi

68 1) Sosyal Becerileri Geliştirme 2) Bazı Davranış Tarzlarını Değiştirme 3) Beslenme Alışkanlıklarını Değiştirme

69 Destekçi bir örgütsel hava yaratmak Görevlerin Zenginleştirilmesi Örgütsel Rollerin Belirlenmesi ve Çatışmaların Azaltılması Mesleki Gelişim Yollarının Planlanması ve Danışmanlık

70

71

72

73 YAPRAKLAR HAREKETLİ Mİ? HAREKETLİYSE, HIZLI MI?

74

75 Aşağıdaki durumlara genel olarak nasıl tepki gösterdiğinizi işaretleyerek stres düzeyinizi ölçün. 4- Her zaman 3- Sık sık 2- Bazen 1- Hiç Her soruya size uygun olduğunu düşündüğünüz bir sayı verin. Anketi tamamladığınızda sayıları toplayın. Anketin sonucunu elde ettiğiniz sayıya göre değerlendirin.

76 1) Birçok farklı işi kısa zamana sığdırmaya çalışıyor musunuz? 2) İş aksaklıkları veya gecikmeler durumunda sabırsızlanıyor musunuz? 3) Eğlenme amaçlı da olsa oynadığınız oyunlarda hep kazanmak zorunda hissediyor musunuz? 4) Trafikte kırmızı ışık yanmak üzereyken arabanızla hemen geçmeye çalışıyor musunuz? 5) Yaptığınız bir işte yardıma ihtiyacınız olsa da sormaktan kaçınıyor musunuz?

77 6) Sürekli olarak başkalarının hayranlığını kazanmak ve saygı duyulma ihtiyacı hissediyor musunuz? 7) Başkalarının işlerini yapma biçimlerini sıklıkla eleştiriyor musunuz? 8) Sıklıkla saate bakar mısınız? 9) Başarılarınızı ve pozisyonunuzu yükseltme konusunda aşırı hırs yaptığınız oluyor mu? 10) Zamanın size yetmediği düşüncesine kapılıyor musunuz?

78 11) Bir anda birden çok iş yapma alışkanlığınız var mıdır? 12) Sıklıkla gergin veya sinirli hissediyor musunuz? 13) Hobilerinize ve kendinize vakit ayırmakta zorlanıyor musunuz? 14) Çabuk konuşma veya sohbetleri hızlandırma eğiliminiz var mıdır? 15) Kendinizi geçinilmesi zor biri olarak kabul ediyor musunuz?

79 16)Arkadaş veya akrabalarınız sizinle geçinmenin zor olduğunu söylerler mi? 17) Birden fazla projede yer alma eğiliminiz var mıdır? 18) Kendinize sıklıkla işinizi bitirme tarihleri koyuyor musunuz? 19) Dinlenmeye ayırdığınız veya boş oturduğunuz vakitlerde kendinizi suçlu hissediyor musunuz? 20) Kendinize çok fazla sorumluluk yüklediğiniz oluyor mu?

80 Eğer toplam arasındaysa fazla üretken bir insan değilsiniz ve hayatınızı canlandırmaya ihtiyacınız var. Eğer toplam arasındaysa stresle başa çıkma konusunda iyi durumdasınız. Eğer toplam arasındaysa stres düzeyiniz normalin üzerindedir ve aşırı gergin olma sınırındasınız demektir. Eğer toplam skor 61 ve üzerindeyse, kalp hastalığına yakalanma şansınız yüksektir.

81 TÜKENMİŞLİK: Kişinin uzun süre işle ilgili stres yapıcılara maruz kalması sonucunda ortaya çıkan duygusal, zihinsel ve fiziksel tükeniş olarak tanımlanır. Tükenmişliğin ilk belirtileri duygusal tükenmede, enerji eksikliği, sık sık baş ağrıları, az uyuma, yeme alışkanlıklarının değişmesi gibi fiziksel belirtiler daha sonra depresyon, çaresizlik duygularının gelişmesi görülür.

82 Enerji kaybı, Motivasyon eksikliği, Diğerlerine karşı negatif tutum Aktif olarak diğerlerinden geri çekilme

83 1. Duygusal tükenme, kişinin yaptığı iş nedeniyle kendini aşırı yüklenmiş, tükenmiş hissetmesidir ve tükenmişliğin en önemli belirleyicisidir. 2. Duyarsızlaşma, kişinin hizmet verdiklerine karşı, bu kişilerin birer birey olduklarını dikkate almaksızın, duygudan yoksun biçimde tutum ve davranışlar sergilemesidir. 3. Kişisel başarı eksikliği ise, sorunun başarı ile üstesinden gelememe ve kendini yetersiz görme olarak tanımlanır. Kişinin işine karşı motivasyonu düşmüştür, kontrol eksikliği ve çaresizlik hisseder.

84 Dıştan denetim odaklı kişilerde, Çalıştıkları kurum,meslekleri ve kişisel yeterlilikleriyle ilgili karşılanması zor beklentilere sahip olan kişilerde, daha yüksek düzeyde tükenmişliğe rastlanmıştır.

85 Bireysel düzeyde yapılması gerekenler: Tükenmişlik seviyesine gelmiş olan bireyin en önemli ihtiyacı güç ve inançtır. Bu aşamadan çıkış için bakış açılarının, düşünce sisteminin, değerler sıralamasının değiştirilmesi ve geliştirilmesi gerekir. Her şey benim kontrolümde olsun, mükemmel olursam kontrolü ele alabilirim, başkalarını memnun etmek zorundayım, insanları incitmemem gerekir, herkes beni sevsin gibi... mantıksız inançların, otomatik düşüncelerin, olumsuz algıların fark edilmesi ve düşüncelerin yeniden yapılandırılması gerekir.

86 Kişi yaşamının iş dışındaki alanlarını geliştirmesi için teşvik edilmelidir. Hobileri olan, sosyal ilişkileri zengin kişiler tükenmeye karşı daha donanımlıdırlar. Kişi tatil ve dinlenme olanaklarını mutlaka kullanmalıdır./örneğin öğle tatilini çalışarak geçirmek, işlerini bitiremediği için izin kullanmamak doğru değildir./ İşyerindeki rutin alışkanlıklarını bırakmak, monotonluğu azaltmak yararlı olabilir.

87 İş çıkışı rahatlatıcı aktivitelerde bulunmak son derece yararlıdır. Özellikle fiziksel boşalım sağlayan spor aktiviteleri yararlıdır. Rahatlamak aslında bazen iyi anları anımsamak kadar basittir. Nefes alma, gevşeme teknikleri, meditasyon yapılabilir. Hayatınızda nükteye, mizah dergilerine yer verebilir, evinizde sakinleşip dinlenebileceğiniz rahatlama köşesi oluşturabilirsiniz.

88 İletişim kurmakta güçlük çeken insanları uzmanlar Zor İnsanlar olarak adlandırılıyor.

89 -Eğitimi, bilgisi ve deneyimi yetersiz olmasına rağmen kendisinin çok iyi olduğunu düşünür. - Öncelikleri belirlemede beceri sahibi değildir. - Hatasını olgunlukla kabul etmez, sürekli açıklama yapıp kendini temize çıkarmak ister. - Yavaş düşünür ve hareket eder. - İşleri karıştırır. - Hiç konuşmaz ve bilgi paylaşmakta zorlanır. - Yanlış anlamakta ısrar eder. - Karşısındakinin söylediklerine önem vermez.

90 - Bulunduğu pozisyonun farkını görüşmelerinde hissettirir. - Karşısındakine saygı göstermez. - Sadece kendi yaptığı şeyin önemli olduğunu düşünür. - Sürekli olaylar ve etrafındakiler üzerinde kontrol oluşturmaya çalışır. - Empati kuramaz. - Her zaman ben haklıyım der.

91 Zor insanların özellikleri daha da artırılabilir. Ancak tüm bu özellikler ışığında zor insanları 5 ana başlık altında toplamak mümkün Agresif İnsanlar Her Şeyi Bilenler Şikayetçiler Mağdurlar Gizlice Saldıranlar

92 Agresif İnsanlar: Saldırgan davranışlar içinde bulunan bu kişilere sakin bir şekilde kendinizi ifade edin ve size yönelik saldırgan tavırlara kendinizden emin bir şekilde karşılık verin. Her Şeyi Bilenler: Bu kişilerle mücadele ederken iyi hazırlanmak gerekir. Asla meydan okumayın. Aksine yeteneklerini övün. Gerektiğinde hatalarını ortaya çıkaracak sorular sormaktan çekinmeyin.

93 Şikayetçiler: Karşındakine güvenmez.. Kendisine çok güvenmez. Eksik olan özgüveni saklamak için memnuniyetsiz, her şeyden ve herkesten şikâyet eden bir tavır içine girer. Bu insanlara Başkalarının göremediklerini görüyorsun şeklinde onların güvenlerini arttıracak cümlelerle yaklaşın. Dinleyin ama asla tartışmaya girmeyin. Ona karşı savunmacı davranmayın.

94 Mağdurlar: İyi dinleyin ve onu anladığınızı gösterin. Soruna odaklanarak onu değişim için motive edin. Gizlice Saldıranlar: Bu insanlara karşı ne kadar geri çekilirseniz o kadar üstünüze gelmeyi severler. Geri çekilmeyin. Şakaya vurun.

95 TEŞEKKÜRLER