A NEW HİSPANOTHERIUM SPECIES (MAMMALIA, RHINOCEROTIDAE): HISPANOTHERIUM ALPANI N. SP. FROM THE UPPER MIOCENE OF SOUTHWEST ANATOLIA

Transkript

1 A NEW HİSPANOTHERIUM SPECIES (MAMMALIA, RHINOCEROTIDAE): HISPANOTHERIUM ALPANI N. SP. FROM THE UPPER MIOCENE OF SOUTHWEST ANATOLIA Gerçek SARAÇ Mineral Research and Exploration Institute of Turkey SUMMARY. An upper premolar tooth (P 4 ) beionging to Hispanotherium genus has been found in 1974 in the lacustrine Sediments of Upper Miocene age, 1 near Yeni Eskihisar, Yatağan County, Muğla Province. This new species of the genus of which up to date only one species is known from the Iberian Peninsula and one from Turkey was named Hispanotherium alpani n. sp. by the author of the present paper. İNTRODUCTİON The lacustrine Sediments of Upper Miocene age, which occur southwest of Yeni Eskihisar village, Yatağan County, Muğla Province, contain vertebrate fossil beds (Fig. l, location map). These fossil beds were discovered by a team of German geologists (Becker-Platen, 1970) who worked in this area between on a project called «Lignite Deposits Exploration in Turkey», and later (in ) some excavations were carried out by a group of German paleontologists (Sickenberg &Tobien, 197l;Tobien, 1974; Sickenberg et al., 1975). During the summer of 1974, a group of paleontologists from the M.T.A. Institute, includingtheauthor of this paper while working on a project named «Biostratigraphic surveys in the vicinity of Muğla-Yatağan-Milâs» found in the same fossil bed, mentioned above, a right upper premolar (P 4 ) the description of which is given below. Four fossiliferous layers containing vertebrate material were identified in this deposit. Hispanotherium alpani n. sp. was collected from the clayey-sandy marl Sediments, gray to graygreen in color, underlying the upper fossiliferous platy limestones within the Upper Miocene formation. From the point of view of bedding type and formation these Series can be included in the lacustrine Sediments described by Tobien in 1968; (Sickenberg et al., 1975). Because of its fossil content the Yeni Eskihisar fossil bed can be ascribed to the Anchiterium faunal group. The following list of fossil s compiled by Sickenberg and others (1975) is given below: Lacertilia indet Testudines indet?aves indet Soricidae sp. (probably two small forms) Desmanella n. sp. Desmaninae sp. Galarix cf. moedlingensis Rabeder 1 According tocentral Paratethys classification, Badenian and Sarmatian stages (Sickenberg et al., 1975).

2 A NEW HISPANOTHERIUM SPECIES 91 Erinaceinae sp. l Erinaceinae sp. 2 Chroptera sp. (small form) Amphilagus fontannesi Deperet Cricetodon (Palaeocricetus) n. sp. 3 Megocricetodon sp. Dakkamys n. sp. Atlontoxerus sp. Sciuridae sp. Gliridae sp. Splacidae sp. Castoridae sp. indet (large form) Hystrix sp. Protictitherium n. sp. 2 Miohyaena montadai (Villalta & Crusafont) Machairodontinae n. gen. n. sp. Percurocuta cf. miocenica Pavlovic & Thenius Hisponotherium grimmi Heissig Aceratherium off. tetrodoctylum Lartet Giraffidae sp. indet (large form) Ruminantia indet Tossunnoria sp. Bovidae sp. (at least two forms)

3 92 Gerçek SARAÇ Though this fauna includes Hispanotherium grimmi Heissig (1974), Heissig himself in one of his articles published later does not mention the presence of this species in the Yeni Eskihisar fossil deposit, because the metacarpal (MC III) he described might belong to Hispanotherium alpani n. sp. The present paper gives odontologic and biometric comparisons between the P 4 of this new species and those of the other, previously known, two species (Table l; Fig. I). The tooth is described using the names given by Hessing (1972) and Hamilton (1973). Genus: HISPANOTHERIUM CRUSAFONT & VILLALTA, 1947 Hispanotherium alpani n. sp. (PI. l, photo 1-3) Holotype. Right P 4 (MYYE. 3). Natural History Museum, M.T.A. Institute, Ankara. Type locality. Yeni Eskihisar, Yatağan, Muğla.

4 A NEW HISPANOTHERIUM SPECIES 93 Type horizon. Upper part of the Upper Miocene (Sickenberg et al, 1975). Derivation of the name. The name is in honor of Dr. Sadrettin ALPAN, General Director of the M.T.A. Institute. Diagnosis. Right P 4 hypsodont. There is a second groove in front of the anterior groove of the protocone. Anterior groove of the hypocone is deep. Crista is well developed and cristella is rather prominent. Crochet is slightly wrinkled. Base of the paracone is large. There is no cingulum and cementing is weak. Description of the holotype: Measurements (in mm): The prism-shaped upper premolar (P 4 ) is subhypsodont. The upper part of the parastyle is broken. The fold of the metacone is weak. The paracone fold does not reach the base. The outer wall is flattened because the mesostyle rib is not developed, and it is slightly convex. The parastyle is short. The parastyle groove is prominent in the upper part; it becomes shallovver downward and disappears at the base. The outer posterior edge of the outer wall deviates towards the frontal-lower part of the tooth. The chewing surface is eroded horizontally. The median valley is covered by a small wall which joins protoloph with metaloph. Numerous folds on the enamel bordering the median valley areinvisible. One fold defines the crista.the cristella in front of this crista is well pronounced. The croched is also well developed and covered by simple wrinkles. Metaloph is narrower than the protoloph. Because of the anterior and posterior grooves, the protocone is very prominent. Thisgivesit a peninsula-like outline. Hypocone became also prominent due to the sinking of the frontal valley and the postfossette lying at the back of the tooth. The metaloph is thinner and smaller when compared with the other lophs. The postfossette is limited by a crest lying at the back of the tooth. This crest joins the metacone to the hypocone at the posterior part of the tooth. The postfossette dividing the metacone from hypocone is filled with cement and its frontal end is very near to the curve between the crista and the crochet. The median valley is covered by a small inner wall which joins the protoloph to the metaloph. This wall disappears at the inner basal part of the tooth, where the posterior groove of the protocone joins the groove of the hypocone. The inner wall bears traces of cementing. There is a second groove in front of the anterior groove of the protocone. This groove is shallow at the upper part of the tooth, but it narrows towards the base. Both grooves in front of the protocone show also traces of cement. The neck is not visible. The protocone gets larger towards the base. There is a difference in dimensions between the width and the height at the apex of the crown. There is no cingulum.

5 94 Gerçek SARAÇ Discussion. Based on the above characteristics such as odontologic properties and biometric dimensions this tooth is attributed to the genus of Hispanotherium, the vertical distribution of which is between the Helvetian and Upper Miocene ages. In general, the fauna collected from the fossil deposits of Yeni Eskihisar suggests an Upper Miocene age (Sickenberg & Tobien, 1971; Sickenberg et al., 1975). Crusafont and Villalta (1947) described Hispanotherium, for the first time, as belonging to the subfamily of Elasmotherinae, but Viret (1955), Antunes et al. (1972), Aguirre and Guerin (1974) included this genus in the subfamily of Iranotherinae, while Hessig (1974) attributed it to the Elasmotherini tribe. The only species of Hispanotherium from the Iberian Peninsula is H. matritense (Prado, 1863) of Helvetian age. Data available on the Spanish and Portugese species which is restricted to the substages of Helvetian age indicate also certain differences in shape (Antunes et. al, 1972). The P 4 of this species approach Hispanotherium alpani by such features as their general shape, constriction of protocone forming a peninsula-like outline, flatness of the outer wall, absence of metastyle, and the hypsodonty of the tooth. However, the inner-outer length in the P 4 of H. matritense is greater than in our specimen. Furthermore, the shape of the postfossette, the formation of the hypocone, the properties of the inner wall between the protocone and the hypocone, as well as their roots are also different. The second species, Hispanotherium grimmi Heissig, is known from the Upper Miocene of Anatolia, Turkey. The P 4 of this species 2 (Fig. 2-C) differs essentially from that of the Hispanotherium alpani n. sp. by such features as a crochet with three folds, direction of crista, presence of a protocone, a postfossette, and roots, as well as by the erosion of the anterior and posterior parts of the chewing surface. Conclusion. Hispanotherium alpani n. sp., collected in Yeni Eskihisar (Yatağan County, Province of Muğla), differs from the other two previously known species of Middle and Upper Miocene age by some odontologic properties and biometric dimensions. The inner wall of the tooth suggests the possibility of its adaptation to hard foods. The smoothness of the outer wall in our specimen, when compared to the undulated surface of the outer wall in other specimens, is due to this adaptation to harder foods. Thus, Hispanotherium alpani n. sp. can be considered as a species which fed on grasses and similar vegetation of the steppes. The presence of castors among the general fauna of the Yeni Eskihisar locality indicates that during the Upper Miocene age forests existed along the shores of the lake, while the discovery of Hispanotherium alpani n. sp. suggests that large portions of this area consisted of barren lands (grasslands, steppes). Manuscript received January 14, 1977 Translated by: Leyla OKAY

6 Gerçek SARAÇ PLATE - l

7 A NEW HISPANOTHERIUM SPECIES 95 REFERENCES CITED AGUIRRE, E. & GUERIN, C. (1974): Premiere decouverte d'un Iranotheriinae (Mammalia, Perissodactyla, Rhinocerotidae) en Afrique: Kenyatherium bishopi nov. gen. nov. sp. de la formation vallesienne (Miocene superieur) de Nakali (Kenya). Estodios Geologicos, vol. XXX, pp , Junio ANTUNES, M.T.; VIRET J. & ZBYSZEWSKI, G. (1972): Notes sur la geologie et la paleontologie du Miocene de Lisbonne. X. Une conference de J. VIRET sur l'hispanotherium (Rhinocerotidae). Quelques donnees complementaires; autochtonie et endemisme. Bol. Mus. Lab. Miner. Geo/. Fac. Ciencias, Lisboa, 13, BECKER-PLATEN, J-D. (1970): Lithostratigraphische Untersuchungen im Kânozoikum Südwest-Anatoliens (Türkei). (Kânozoikum und Braunkohlen der Türkei. 2.) Be/h. geol. Jb., 97, 244 s., 12 Abb., 22 Tab., 11 Taf., Hannover. CRUSAFONT-PAIRO, M. & VILLALTA COMMELLA, J.F. (1947): Sobre un interesante Rhinoceronte (Hispanotherium nov. gen.) del Miocene del Valle del Manzanares. Los Ciencias 12, 4, , Madrid. HAMILTON, W.R. (1973): North African Lower Miocene Rhinoceroses. Bull. Br. Mus. Not. Hist. (Geo/.), vol. 24, no. 6, pp HEISSIG, K. (1972): Palâontologische und geologische Untersuchungen im Tertiâr von Pakistan 5. Rhinocerotidae aus den unteren und mittleren Siwalik-Schichten. Abh. Bayer. Akad. Wiss. Math. Naturw. Kl. N.F. 152, 122 S., 3, Abb., 25 Taf., 41 Tab., München. (1974): Neue Elasmotherini (Rhinocerotidae, Mammalia) aus dem Obermiozân Anatoliens. Mitt. Bayer. Staatssamml. Palâont. Hist. Geo/., 14, , München. SICKENBERG, O. & TOBIEN, H. (1971): New Neogene and Lower Quaternary vertebrate faunas in Turkey. (Kânozoikum und Braunkohlen der Türkei. 3.). Newsl. Stratigr., vol. l, no. 3, pp , l Taf., Leiden. et al. (1975): Die Gliederung des höheren jungtertiârs und Altquartârs in der Türkei nach Vertebraten und ihre Bedeutung für die internationale Neogen-Stratigraphie (Kânozoikum und Braunkohlen der Türkei. 17). Geo/, lb., B, 15, M67 S, 4 Abb., 8 Tab., l Taf., Hannover. TOBIEN, H. (1968): Typen und Genese tertiârer Sâugerlagerstâtten. Ed. geol. Helv., 61, 2: , 2 Abb., Basel. (1974): Neue Sâugerfaunen des Jungtertiârs aus Anatolien. Senck. Leth., 55, 1-5: , l Abb., l Tab., Frankfurt/Main. VIRET, J. (1958): Perissodactyla, ın Piveteau J., Traite de Paleontologie, 6 (2), , Mosson edit., Paris.

8 GÜNEYBATI ANADOLU ÜST MİYOSENİNDE BULUNAN YENİ BİR HISPANOJHERIUM TÜRÜ (MAMMALİA, RHİNOCEROTİDAE): HISPANOTHERIUM ALPANI n. sp. Gerçek SARAÇ Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü, Ankara ÖZET. Muğla-Yatağan-Yeni Eskihisar yakın dolaylarındaki Üst Miyoseni yaşındaki gölsel çökellerinde 1974 yılında bulunan bir üst ön azıdişi (P 4 ), Hispanotherium cinsine aittir. Bugüne dek İber yarımadası ve Türkiye'de birer türle bilinen bu cinsin yeni türüne Hispanotherium alpani n. sp. adı verildi. GİRİŞ Muğla ilinin Yatağan ilçesine bağlı Yeni Eskihisar köyünün güneybatısındaki Üst Miyoseni yansıtan gölsel çökeller omurgalı fosil yatakları içermektedir (Şek. I). Bu fosil yatakları yılları arasında Türkiye Neojenindeki linyit yataklarının araştırılması projesinde görevli Alman yerbilimcileri] tarafından bulunmuş (Becker-Platen, 1970) ve yıllarında da Alman paleontologlarınca kazılar yapılmıştır (Sickenberg & Tobien, 197l;Tobien, 1974; Sickenberg ve diğerleri, 1975). M.T.A. Enstitüsü paleontologlarından, yazarın da içinde bulunduğu bir grup, 1974 yılının yazında «Muğla-Yatağan-Milâs ve yakın dolayının biyostratigrafi araştırması» çalışmalarında aynı fosil yatağında paleontolojik kazıları sürdürdü. Tanımlaması yapılacak yeni türe ait sağ üst ön azıdişi (P 4 ) de bu kazılarda bulunmuştur. Yatakta omurgalı verilerini içeren dört fosilli düzey saptandı. Hispanotherium alpani n. sp. Üst Miyosen çağı içinde yer alan üstteki fosilli plaket kireçtaşlarının altmda bulunan killi-kumlu, gri-griyeşil marnlı çökellerden çıkarılmıştır. Bu seriler yatak tipi ve oluşumu yönünden Tobien'in (1968) tanımladığı, gölsel çökeller sınıfına dahil edilebilir (Sickenberg ve diğerleri, 1975). Yeni Eskihisar fosil yatağı, içerdiği fosiller nedeniyle Anchitherium'lu fauna grubuna katılabilir. Sickenberg ve diğerleri (1975) fosil kapsamı olarak aşağıdaki listeyi verirler. Lacertilia indet Testudines indet?aves indet Soricidae sp. (muhtemelen iki küçük form) Desmanella n. sp. Desmaninae sp. Galarix cf. moedlingensis Rabeder Erinaceinae sp. l Erinaceinae sp. 2 Chroptera sp. (küçük form) Amphilagus fontannesi Deperet ı Merkezi Paratetis sınıflamasına göre Badeniyen ve Sarmasiyen katları (Sickenberg ve diğerleri, 1975).

9 86 Gerçek SARAÇ Şek. l - Yer bulduru haritası. Cricetodon (Palaeocricetus) n. sp. 3 Megacricetodon sp. Dakkamys n. sp. Atlantoxerus sp. Sciuridae sp. Gliridae sp. Splacidae sp. Castoridae sp. indet (büyük form) Hystrix sp. Protictitherium n. sp. 2 Miohyaena montadai (Villalta & Crusafont) Machairodontinae n. gen. n. sp. Percrocuta cf. miocenica- Pavlovic & Thenius Hispanotherium grimmi Heissig Aceratherium aff. tetrodoctylum Lartet Giraffidae sp. indet (büyük form) Ruminantia indet Tossunnoria sp. Bovidae sp. (en az iki form) Fauna içeriğinde Hispanotherium grimmi Heissig türü görülürse de, Heissig (1974) (yayına daha sonra çıkan bir makalesinde) bu türün Yeni Eskihisar fosil yatağındaki varlığından söz etmez. Çünkü onun sözünü ettiği ön ayak tarak kemiği (MC III) Hisponotherium alpani n. sp. 'nin olabilir. Yazıda, ortak cinsin şimdiye dek bilinen diğer iki türünün P 4 leriyle odontolojik ve biyometrik karşılaştırmalar yapılmaktadır (Tablo I; Şek. 2). Dişin anlatımı için Heissig (1972) ve Hamilton'un (1973) verdikleri adlandırma yöntemlerinden faydalanılmıştır.

10 YENİ BIR HISPANOTHERIUM TÜRÜ 87 Tablo - l Hispanotherium türleri sağ üst P 4 boyutlarının karşılaştırılması Şek. 2 - Hispanotherium türleri sağ üst P 4 çiğneme düzeylerinin karşılaştırılması. Doğal boyutlarda. A - H. alpani n. sp. Holotip B - H. matritense (Antunes ve diğerlerinden, 1972) C - H. grimmi Holotip Cins: HİSPANOTHERİUM CRUSAFONT & VILLALTA, 1947 Hispanotherium alpani n. sp. (Levha l, foto 1-3) Holotip. Sağ P 4 Ankara. (MYYE. 3) Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü, Tabiat Tarihi Müzesi, Tip lokalite. Muğla-Yatağan-Yeni Eskihisar. Tip seviye. Üst Miyosenin üstü (Sickenberg ve diğerleri, 1975). Adın kökeni. Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Genel Direktörü Doç. Dr. Sadrettin Alpan'ın onuruna. Ayırtman tanım (diagnose). Sağ P 4 hypsodont'tur. Protocone'un önündeki oluğun da önünde ikinci bir oluk var. Hypocone'un önündeki oluk derin, crista gelişmiş, cristella belirgindir. Crochet üzerinde hafif kırışıklar görülmekte. Paracone'un tabanı geniş. Cingulum yok, çimentolanma az. Holotipin tanımlaması: Ölçüler (mm) :

11 88 Gerçek SARAÇ Prizma şeklindeki üst ön azıdişi (P 4 ) orta derecede hypsodont'tur. Parastyle üst ucundan kırıktır. Metacone kıvrımı zayıftır. Paracone kıvrım tabana kadar devam etmez. Dış duvar mesostyle kotu oluşmadığından düzleşmiştir, ayrıca çok az dışbükeyliğe sahiptir. Parastyle kısadır. Parastyle oluk üstte belirgindir, alta doğruysa sığlaşır ve tabanda kaybolur. Dış duvarın dış arka kenarı ön-alta doğru sapmıştır. Çiğneme yüzeyi yatay şekilde aşınmıştır. Orta vadi, protoloph'u metaloph'a bağlayan küçük bir duvarla kapanmıştır. Orta çukuru sınırlayan mine üzerinde çok sayıda kıvrımlar görülmez. Bir kıvrım crista'yı belirler. Crista'nın önündeki cristella belirgindir. Crochet gelişmiştir, üzerinde basit kırışıklar görülür. Metaloph, protoloph'a oranla dardır. Protocone, önündeki ve arkasındaki oluklar nedeniyle çok belirgindir. Bu, ona bir yarımada görünümü kazandırır. Hypocone, önündeki vadi ve dişin arkasındaki postfossette'in çökmesiyle belirginlik kazanmıştır. Metaloph, diğer loph'lara oranla ince ve küçüktür. Postfbssette dişin arkasında bir kretle sınırlanır. Bu kret metacone ile hypocone'u arkadan birleştirir. Metacone ve hypocone'u bölen postfossette çimentoyla doludur ve ön ucu crista ve crochet arasındaki yaya çok yaklaşır. Orta vadi protoloph'u metaloph'a bağlayan küçük bir iç duvarla kapanmıştır. Bu duvar protocone'un arka oluğuyle hypocone oluğunun, dişin iç tabanında birleşmesiyle kaybolur. İç duvar üzerinde çimentolanma izleri vardır. Protocone'un ön oluğunun da önünde ikinci bir oluk bulunur. Bu oluk dişin üst kısmında sığ, tabana doğruysa daralmaktadır. Protocone'un önünde yer alan iki olukta da çimento izleri vardır. Boyun görülmez. Protocone tabana doğru genişler. Dişin taçındaki enine ve boyuna boyutlar farklıdır. Cingulum yoktur. Tartışma. Tanımı yapılan örneğin odontolojik nitelikleri ve biyometrik boyutları, onu dikey dağılımı Helvesiyen çağla Üst Miyosen çağı arasında sınırlanan Hispanotherium cinsine katar. Yeni Eskihisar fosil yataklarındaki genel fauna da Üst Miyosen çağını yansıtmaktadır (Sickenberg & Tobien, 1971; Sickenberg ve diğerleri, 1975). İlk kez Crusafont ve Villalta (1947) tarafından Elasmotherinae alt familyası içinde tanımlanan Hispanotherium'u, Viret (1955), Antunes ve diğerleri (1972), Aguirre ve Guerin (1974) Iranotherinae alt ailesine, Heissig (1974) ise Elasmotherini tribüsüne katar. Hispanotfıerium'un Helvesiyen çağda İber yarımadasındaki tek türü Hispanotherium matritense'dir (Prado, 1863). Çağın askatları arasında sınırlanan bu türün, İspanya ve Portekiz'de bulunan verileri şekilsel yönden de farklılıklar göstermektedir (Antunes ve diğerleri, 1972). Türün P 4 leri, genel biçimi, yarımada oluşturacak şekilde boğulmuş protocone'u, dış duvarın düzlüğü, metastyle'in bulunmayışı, dişin hypsodontisi gibi özelliklerle Hispanotherium alpani'ye yaklaşır. Ancak iç-dış uzanımının fazla olması, postfossette'in şekli, hypocone yapısı protocone ve hypocone arasındaki iç duvar özellikleri, kökleri gibi nedenlerle Hispanotherium alpani n. sp/den ayrılır. İkinci tür, Hispanotherium grimmi Heissig ise, cinsin Anadolu soyu olarak Türkiye Üst Miyoseninden bilinmektedir. Bu türün 1 p 4 ü (Şek. 2C), üç kıvrımlı crochet'i, crista'nın yönü, protocone'u, postfossette'i, diş köklerinin varlığı, çiğneme yüzeyinin önden ve arkadan çökmüş olması gibi özelliklerle Hispanotherium alpani n. sp.'den ayrılır. 1 Heissig (1974) yayınında bu türe ait P 4 e sahip olmadığı için tanımlayamamıştı. Örnek, M.T.A. Enstitüsü paleontologlarının Ankara-Kalecik-Çandır'da yaptıkları paleontolojik kazılar sonucu, 1972 yılında bulunmuştur.

12 Gerçek SARAÇ LEVHA - l Foto l - Hispanotherium alpani n. sp. p4 $ağ, holotip. Çiğneme yüzeyinden görünüşü, doğal boyutlarda. Foto 2 - Hispanotherium alpani n. sp. P4 sağ. holotip. İç yüzden görünüşü, doğal boyutlarda. Foto 3 - Hispanotherium alpani n. sp. P 4 sağ, holotip. Dış yüzden görünüşü, doğal boyutlarda.

13 YENİ BİR HİSPANOTHERİUM TÜRÜ 89 Sonuç. Muğla-Yatağan-Yeni Eskihisar'dan tanımlamasını yaptığımız Hispanotherium alpani n. sp., bugüne değin bilinen Orta ve Üst Miyosen devrinin diğer iki türünden bazı odontolojik nitelikleri ve biyometrik boyutlarıyle ayrılmaktadır. Dişin kapalı iç duvarı sert besinlere uyum yapmış olabileceğini hatırlatır. Dış duvarın düzleşmesi, dalgalı dış duvaraoranla daha sert besine uyum sonucu olmuştur. Hispanotherium alpani n. sp.'nin bozkır otları ve bitkileriyle beslenen bir tür olduğu kabul edilebilir. Yeni Eskihisar genel faunasında kunduzların bulunuşu bölgede Üst Miyosen çağında göl sahillerindeki ormanların, Hispanotherium alpani n. sp. ise, geniş çevredeki çıplak arazilerin (otluk-bozkır) varlığını kanıtlar. Yayına verildiği tarih, 14 ocak 1977 BİBLİYOGRAFYA AGUIRRE, E. & GUERIN, C. (1974): Premiere decouverte d'un Iranotheriinoe (Mammalia, Perissodactyla, Rhinocerotidae) en Afrique: Kenyotherium bishopi nov. gen. nov. sp. de la formation vallesienne (Miocene superieur) de Nakali (Kenya). Estodios Geologicos, vol. XXX, pp , junio ANTUNES, M.T.; VIRET, J. & ZBYSZEWSKI, G. (1972): Notessur la geologie et la paleontologie du Miocene de Lisbonne. X. Üne conference de j. VIRET sur l'hispanotherium (Rhinocerotidae). Quelques donnees complementaires; autochtonie et endemisme. Bol. Muş. Lab. Miner. Geol. Fac. Ciencias, Lisboa, 13, BECKER-PLATEN, J.-D. (1970): Lithostratigraphische Untersuchungen im Kanozoikum Südwest-Anatoliens (Turkei). (Kanozoikum und Braunkohlen der Turkei. 2.). Beih. geol. Jb., 97, 244 S., 12 Abb., 22 Tab., 11 Taf., Hannover. CRUSAFONT-PAIRO, M. & VILLALTA COMMELLA, J.F. (1947): Sobre un interesante Rhinoceronte (Hispanotherium nov. gen.) del Miocene del Valie del Manzanares. Las Ciencias,12, 4, , Madrid. HAMİLTON, W. R. (1973): North African Lower Miocene Rhinoceroses. Bull. Br. Muş. Nat. Hist. (Geol.), vol. 24, no. 6, pp HEİSSİG, K. (1972): Palâontologische und geologische Untersuchungen im Tertiar von Pakistan 5. Rhinocerotidae aus den unteren und mittleren Sivvalik-Schichten. Abh. Soyer. Akad. Wiss. Math. Naturw. K.I. N.F., 152, 122 S., 3 Abb., 25 Taf., 41 Tab., München. (1974): Neue Elasmotherini (Rhinocerotidae, Mammalia) aus dem Obermiozân Anatoliens. Mitt. Boyer. Stootssamml. Palaont. Hist. Geol., 14, S., , München. SİCKENBERG, O. & TOBIEN, H. (1971): New Neogene and Lovver Ouaternary vertebrate faunas in Turkey. (Kanozoikum und Braunkohlen der Turkei. 3.). Newsl. Stratigr., vol. l, no. 3, pp , l Taf., Leiden. ve diğerleri. (1975): Die Gliederung des höheren Jungtertiars und Altquartârs in der Turkei nach Vertebraten und ihre Bedeutung für die Internationale Neogen-stratigraphie (Kanozoikum und Braunkohlen der Turkei. 17.). Geol. Jb., B 15, S, 4 Abb., 8 Tab., l Tab., Hannover. TOBIEN, H. (1968): Typen und Genese tertiarer Sâugerlagerstâtten. Ecl. geol. Helv., 61, 2: , 2 Abb., Basel. (1974): Neue Sâugerfaunen des Jungtertiars aus Anatolien. Senek. Leth., 55, 1-5: ,1 Abb., l Tab., Frankfurt/Main. VIRET, J. (1958): Perissodactyla, in Piveteau J., Traite de Paleontologie, 6 (2), , Masson edit., Paris.