TEMEL BİLGİ TEKNOLOJİLERİ

Transkript

1 TEMEL BİLGİ TEKNOLOJİLERİ Bilgi toplumu, bilgi teknolojileri, bilgi çağı gibi kavramlar son yıllarda sıkça kullanılır oldular. Günümüzde insanlık tarihinin en büyük dönüşümlerinden birisinin yaşanmakta olduğu düşünülmektedir. Bilgi toplumu, bilgi teknolojileri, bilgi çağı gibi kavramlar son yıllarda sıkça kullanılır oldular. Günümüzde insanlık tarihinin en büyük dönüşümlerinden birisinin yaşanmakta olduğu düşünülmektedir. Bu dönüşümü kavrayıp geleceğe en iyi şekilde hazırlanmak için gerekli olan en önemli kavramın ise bilgi olduğu ileri sürülmektedir. Bilgi bir şeyin ya da olayın belirli bir özelliğini tanımlar. Günümüzde bilginin önemi her gün biraz daha artmaktadır. Birincisi bugün sahip olduğumuz seçenekler eskiden sahip olunanlardan çok daha fazladır. Eskiden az sayıda seçeneği bulunan insanlar, daha az sayıda bilgi ile yetinebiliyorlardı. İkincisi eskiden insanlar küçük çevrelerde yaşıyorlardı ve uzaktaki insanların nasıl yaşadıklarını ve neler yaptıklarını bilmiyorlardı. Bu da o zamanki yaşayışların birbirlerini taklit etme şeklinde gelişiyordu. Bundan dolayı çok fazla bilgiye gereksinim duyulmuyordu. Üçüncüsü eskiden büyük bilgileri değerlendirmeye yarayan araçlar yoktu. Bu nedenle de değerlendirilmesi zor olan seçenekler baştan elenmekteydi. Günümüzde ise çok büyük miktardaki bilgilere kolaylıkla erişimimizi ve onları kullanmamızı sağlayan birçok araç vardır. Bilginin Önemi Bilginin öneminin artmasında en önemli nedenlerden birisi eskisi ile kıyaslanmayacak kadar büyük bilgileri işleyecek araçlara sahip olmamızdandır. Bilgiyi İşlemekte Kullanılan Araçlar İki ana grupta toplanabilir; Maddi cihazlar: bu cihazlar radyo, telefon, televizyon, bilgisayar vb. cihazlardır. Kavramsal araçlar: Öte yandan dil, alfabe, sayı gibi kavramsal araçlar olmasa idi maddi cihazlar hiçbir işe yaramazlardı. Bilgi işlemekte kullanılan maddi cihazlar ile kavramsal araçların tamamına bilgi teknolojileri adı verilir. Bu cihazlar, çevresiyle haberleşip bilgi alabilmekte, karar verebilmekte ve diğer cihazlarla haberleşebilmektedir. Tüm bu sistemlerde, bilgisayarların ve bilgisayar teknolojilerinin "dışarıdan görünmeyen" bir şekilde entegrasyonu yatmaktadır. Bilgi teknolojileri Mikrodalga fırın, buzdolabı vb gibi kullandığımız birçok cihazı "zeki" ve "birbirleriyle konuşabilen - iletişimde bulunabilen-" cihazlar haline getirmektedir. Bu Yüzyıl, klasikleşmiş tanımıyla, Bilgi Teknolojileri Çağı olacaktır. Bilgisayar Okuryazarlığı Bilgisayar okuryazarlığı; Bir insanın bilgisayarı artık klasikleşmiş birtakım işler için kullanabilmesi ve bilgisayar teknolojisi kullanılan diğer sistemleri kullanmaya kolayca adapte olması demektir.

2 Bilgisayar okuryazarı bir insan; Kişisel bilgisayarları fazla zorlanmadan kullanabilmeli, bilgisayarlarda temel bazı işlemleri yapabilmelidir. İletişim Teknolojisi Birbirinden uzakta bulunan bilgisayarların birbirleriyle bazı özel tanımlı kurallar kullanılarak haberleşmesini ve kendi aralarında birinden diğerine bilgi aktarımını olanaklı kılar. Bilgisayarlar Arası Haberleşme Telefon hatları, özel kablolar, elektromanyetik dalgalar, uydu bağlantıları vb gibi birçok farklı iletişim ortamı yoluyla yapılabilir. İnternet Bilgisayarlar, internet kullanmanın temel araçlarıdır. Artık standartlaşmış fonksiyonları ve farklı işletim sistemlerinde dahi olsalar, birbirine benzer çalışma prensipleri vardır. İnternet ten Her türlü bankacılık işlemleri Alışveriş Eğitim-Öğretim TV,Gazete,Radyo Vs.. yapılabilir. Hızlı gelişen internet teknolojilerinin hayatın bir parçası olduğu düşünülürse, ülkelerin "bilgisayar kullanmayı bilen" nüfusu arttıkça bu teknolojileri daha verimli, üretime dönük ve gerçekçi kullanacaklarını söyleyebiliriz. Bilgisayar okuryazarlığı, 21. yüzyılda, artık "normal okuryazarlık kadar önemli" bir hale gelmiştir. Bilgi+Okuryazarlığı= Bilgi Okuryazarlığı Bilgi okuryazarlığı, bilgisayar okuryazarlığının tamamlayıcısıdır. Bilgisayar ile yapılan işlerin "anlayarak" yapılması ve bilginin "yorumlanması" evrelerini içerir. Internet çok fazla miktarda bilgi barındırır. Bilgi okuryazarı olan bir insan, internet ve bilgisayar teknolojisinin temel kavramlarını bilir

3 ve bu bilgi denizinde kaybolmaz. 21. Yüzyılda Başarılı İnsan; Aradığı bilgiyi en hızlı bulan, onu özümseyip kullanan ve yorumlayıp sonuç üretendir. BİLGİSAYAR Her türlü bilgiyi saklamamızı, bunlar arasında işlemler yapabilmemizi ve saklanan bilgilere ulaşmamızı sağlayan ve tüm bu işlemleri "çok hızlı" yapan elektronik cihazlardır. Çok Hızlı İşlem Yapar. Ortalama bir bilgisayar saniyede milyarlarca işlem (toplama, çıkarma gibi sayılar arası işlemlerden her türlü bilgiyi saklamaya kadar) yapar. Bilgisayar Programları Bilgisayarlar tüm bu işlemleri bir takım "bilgisayar programları" ile yaparlar. Bu programları kullanarak bilgisayarlarda analizler yapabilir, yazı yazabilir ya da oyun oynayabiliriz. Bilgisayarın Tarihi İnsanlık tarihinde hiçbir endüstri bilgisayar endüstrisi kadar hızlı gelişmemiştir. Günümüzde bilgisayarın girmediği hiçbir sektör kalmamıştır. Hatta günlük hayatın vazgeçilmez bir parçası olmaya başlamıştır.

4 Electronic Numerical Integrator and Calculator (ENIAC) yılında ENIAC tarafından saniyede 5000 aritmetik işlem yapma özelliği ile o zamanki çok yüksek hıza ulaştı. Teknolojide olan gelişmeler belirli bilgiler birikmesi niteliğinde olduğundan bilgisayar tarihi eski tarihlerde yapılmış olanların üzerine son 56 yıl içerisinde hızlı gelişmeler göstermiştir. Bilgisayarların bu süreç içerisindeki gelişimi aşağıdaki gibi kuşaklara ayrılmıştır. Birinci Kuşak Bilgisayarlar ( ) İlk programlama dili makine dilinde yazılmaya başlandı ve bilgiler bellekte saklanıyordu.

5 İkinci Kuşak Bilgisayarlar ( ) İlk dönemde kullanılan Vakum Tüplerinin yerine transistörler kullanılmaya başlandı. Bunlar daha hızlı ve daha az elektrik harcamaktaydı. Bu dönemde ASSEMBLER makine dili kullanılmaktaydı.

6 Üçüncü Kuşak Bilgisayarlar ( ) Transistörler bir araya getirilerek Entegre Devreler yapıldı. İlk Merkezi İşlem birimi CPU yapıldı. Dördüncü Kuşak Bilgisayarlar ( ) İşlem ve kontrol birimlerinin tümünün bir arada bulunduğu chipler geliştirildi. Beşinci Kuşak Bilgisayarlar(..-..) Yapay zekâ yapma yönünde çalışmalar yapılmaktadır. Amaçlarına Göre Bilgisayarlar Genel Amaçlı: Bellekteki programlar doğrultusunda genel amaçlı olarak kullanılırlar. Özel Amaçlı: Yalnızca üretim amaçlarına uygun kullanılır. Örn: Sanayi, Otomasyon vb. Büyüklüklerine Göre; Mikro Bilgisayarlar (Kişisel Bilgisayarlar - Küçük Boy): Kişisel bilgisayarlardır. Küçük çaplı işlerde kullanıldığı için PC olarak adlandırılır. Mini Bilgisayarlar(Orta Boy Bilgisayarlar): Mikrobilgisayarlardan daha büyüktürler. Büyük sanayide ve bilimsel araştırmalarda kullanılır. Makro Bilgisayarlar(Büyük Boy Bilgisayarlar): En kapsamlı bilgisayarlardır. Pek çok işi aynı zamanda aynı anda yapabilirler. Çok kullanıcı olarak tanımlanabilirler.

7 İşleyiş Sistemine Göre; Sayısal (Dijital) Bilgisayarlar: İşleyiş sistemleri ikili sayı sistemine göredir. Verileri sayısal olarak alır işler ve sonucu iletir. Örneksel (Analog) Bilgisayarlar: Analog veriler arasında karşılaştırma yaparak sonuçlar elde eder. Sanayi de kullanılır. Karma (Hybrid) Bilgisayarlar: Melez bilgisayarlar, sayısal ve analog bilgisayarların karışımıdır. Sayısal ve analog bilgisayarlar arasında bilgi dönüşümü sağlanır BİLGİSAYAR NEDİR? Bilgisayar; karmaşık ve tekrarlı işlemleri hızlıca ve hassasiyetle yapabilen, mantıksal bağlantılara dayalı karar verebilen elektronik makinelerdir. Kısaca bilgisayarlara veri işleme makineleri diyebiliriz. Bilgisayarlarda üç birim bulunur. Bunlar girdi (input), işlem (process) ve çıktı (output) birimleridir. Bilgisayarlarda Kapasite Birimleri Bilgisayarlar ikili sayı sistemine göre çalışırlar. İkili sayı sistemi 0 ve 1 lerden oluşur ve bu sistemdeki 0 ve 1 lere bit ismi verilir Bilgisayarlarda Kapasite Birimleri BYTE: Sekiz bit uzunluğundaki ikilik sayı kombinasyonlarına Byte denir. Bilgisayarlardaki anlamlı en küçük veridir. Yan yana sekiz bit in 256 kombinasyonu vardır. 1 Karakter = 8 Bit = 1 Byte dır. Byte ın üst birimleri 1024 ün katları şeklinde artar. Bu da ikinin bine en yakın kuvveti olmasındandır.

8 210 = 1024 eder. Günümüzde bilgisayar bellek kapasiteleri aşağıdaki birimlerle belirlenir. 8 BIT = 1 B (Byte) 1024 B = 1 KB (Kilobyte) 1024 KB = 1 MB (Megabyte) 1024 MB = 1 GB (Gigabyte) 1024 GB = 1 TB (Terabyte) Bilgisayarın Bileşenleri BİLGİSAYAR = Donanım + Yazılım PC = Hardware + Software

9 Kasa ve Güç Kaynağı Bilgisayarda içerisine anakart ve anakart üzerine doğrudan takılan donanımlar ile disket sürücü, sabitdisk vb sürücülerin yerleştirildiği metal veya metal-plastikden yapılmış kutulardır. Güç kaynağı ise kasa içerisinde bulunan ve bilgisayarın diğer donanımlarına gereken elektrik enerjisini gönderen cihazlardır. Kasa ve güç kaynakları anakartın özelliğine göre AT ve ATX yapıda olabilirler. Ana Kart (MotherBoard) Bilgisayarın ana iskeletini oluşturan parçadır. Bu parça üzerinde değişik işlemleri yapan entegre devreler bulunur. Ana kart üzerinde bulunan genişleme yuvalarına (Slot) denir. Bilgisayar üzerinde bulunan tüm donanım bileşenleri anakart sayesinde birbirleriyle etkileşim halinde olurlar.

10

11 CPU (CENTRAL PROCESSING UNIT) MERKEZİ İŞLEM BİRİMİ

12 Bilgisayarın beyni olarak nitelendirilebilir. Bilgisayar donanımının Yönetim ve kontrolü burada yapılır. İki bölümden oluşur; Aritmetik ve Mantık Birimi (Arithmetic & Logic Unit -ALU): Dört işlem, verilerin karşılaştırılması, karşılaştırmanın sonucuna göre yeni işlemlerin seçilmesi ve kararların verilmesi bu birimin görevidir. Kontrol Ünitesi ( Control Unit -CU): İşlem akışını düzenler, komutları yorumlar ve bu komutların yerine getirilmesini sağlar. Microprocessor Tarihçesi CPU olarak adlandırılan bir mikroişlemci tek bir chip üzerinde üretilmiş komple bir hesaplama motorudur. İlk mikroişlemci Intel 4004 adı ile 1971 yılında üretilmiştir işlemci sadece toplama ve çıkarma işlemlerini yapabilen 4 bitlik bir işlemci idi. Fakat herşey tek bir chip de toplandığı için bu çok önemli bir gelişme idi den önce bilgisayarlar birden fazla chip kullanılarak veya farklı bileşenlerin birleştirilmesi ile üretiliyordu ile taşınabilir elektronik hesap makinaları da büyük bir gelişme kaydetmişti. Kişisel bilgisayarlar (PC) için geliştirilen ilk mikroişlemci Intel 8080 dir ve 8-bit lik teknolojiye sahip olup 1974 yılında tanıtılmıştır. Bununla birlikte bilgisayar dünyasındaki gerçek sıçrama 1979 yılında üretilen Intel 8088 dir. Intel 8088 işlemcisi IBM PC lerde kullanılmıştır (1982). Daha sonraları , Pentium, Pentium II, Pentium III, Pentium 4 işlemcileri geliştirilmiştir. Tüm bu işlemciler Intel tarafından geliştirilmiş olup hepsi 8088 işlemcisinin temel tasarımı üzerinde yapılan değişiklikler ile geliştirilmiştir. Pentium 4 işlemcisi orijinal 8088 işlemcisi üzerinde çalışan her türlü kodu 5000 kat daha hızlı çalıştırabilmektedir.

13 RAM (RANDOM ACCESS MEMORY) KSÜ Enformatik Bölümü Ders Notu

14 RAM genel olarak Bilgisayar hafızası olarak bilinir. Rastgele erişilebilir bellek olarak adlandırılmıştır, çünki RAM içerisindeki her bir hücreye istenildiği anda bilgi yazılabilir ve silinebilinir, içeriği okunabilir. Mikroişlemcilere benzer olarak hafıza chipleri de milyonlarca transistör ve kapasitörden oluşan entegre devrelerdir. Genel hali ile bilgisayar hafızalarında (DRAM, Dynamic Random Access Memory) bir transistör ve bir kapasitör birlikte bir hafıza hücresini oluştururlar ve tek bir bit bilgiyi temsil ederler. Kapasitör bir bitlik bilgiyi (0 veya 1) tutar, transistör ise bir anahtar görevi görerek bilginin okunmasını veya değiştirilmesini kontrol eder. Kapasitör elektronları bir kova şeklinde düşünülebilir. Bir Hafıza hücresinde 1 bilgisini tutabilmek için kovanın yani kapasitörün elektronlar ile dolu olması gerekmektedir. 0 bilgisini hafızada tutmak için ise kovanın yani ilgili kapasitörün boş olması gerekmektedir. Buradaki temel problem kovadaki elektron kayıplarıdır. Birkaç milisaniye içerisinde kova kayıplardan dolayı boşalabilmektedir. Bu nedenle dinamik hafızaların işlevlerini yerine getirebilmeleri için 1 bilgisini tutmaı gereken hafıza hücrelerindeki kapasitörlerin CPU veya memory controller tarafından sürekli sürekli doldurulması gerekmektedir. Bunun için memoty kontroleri hafızayı okur ve dolu olması gerekenlerin sürekli dolu olmasını sağlar. Bu tazeleme işlemi saniyede binlerce kez yapılır. RAM TİPLERİ

15 SRAM Static random access memory herbir hafıza hücresi için çoklu transistör, 4 den 6 ya kadar, kullanmaktadır ve kapasitör bulundurmamaktadır. Transistör sayısı fazla olduğu için daha fazla yer kaplamakta fakat sürekli tazeleme gerektirmediği için (refresh) dinamik RAM lerden çok daha hızlı çalışmaktadır. Genel olarak Cache bellek olarak kullanılmaktadır. DRAM Dynamic random access memory bir adet transistör ve kapasitör çiftinden oluşan hafıza hücrelerine sahiptirler ve sürekli tazeleme işlemine ihtiyaç duymaktadırlar. EDO DRAM Extended data-out dynamic random access memory Bu tip RAM ler bir hafıza hücresinin (bit) sadece adresinin tespit edilmesini takiben diğer bit ile ilgili işlemleri yapmak için önceki hafıza hücresinin tam olarak doldurulmasını beklemezler, bu nedenle bir miktar hızlıdır. ROM (READ ONLY MEMORY) SALT OKUNABİLİR BELLEK Read-only memory (ROM), firmware olarak da bilinirler, üretimleri esnasında özel bilgiler ile programlanmış Hafıza tipleridir. ROM chipleri sadece bilgisayarlarda değil birçok elektronik cihazda da kullanılmaktadır. ROM Tipleri Temel olarak beş adet ROM tipi bulunmaktadır ROM (Read Only Memory) PROM (Programmable Read Only Memory) EPROM (Electrically Programmable Read Only Memory) EEPROM (Electrically Erasable Programmable Read Only Memory) Flash Memory Farklı ROM tipleri olmakla birlikte hepsi için temel iki özellik bulunmaktadır.

16 Bu tip hafızalarda elektrik olmasa dahi bilgiler kaybolmazlar. Bu tip hafızalarda tutulan bilgiler ya değişitirilemezdir ya da değiştirilmeleri için özel işlemler gerekmektedir. ROM Yapısı RAMlere benzer olarak, ROM chipleri de satır ve sütunlardan oluşan bir matris yapısına sahiptir. Fakat satır ve sütunların kesiştiği yerlerde (hafıza hücreleri), ROM chipleri RAM chiplerinden temel farklılıklar göstermektedir. RAMler her bir hafıza hücresinde kapasitörlere erişimi sağlamak için transistor kullanırken, ROM chipleri diyodlar kullanmaktadır. Eğer bir ROM hücresindeki bilgi 1 ise satır ve sütun birleştirilir, eğer değer 0 ise satır ve sütunların kesiştiği bölgede bağlantı kesilmektedir. PROM Bu tip ROM lar boş olarak temin edilip programlanabilmektedirler. Boş PROM chipleri ucuz olmakla birlikte programlanması özel araçlar ile yapılmaktadır. Bu tip ROM larda satır ve sütunlar arasında sigortalar (fuse) bulunmaktadır. ROM un programlanma işlemi bazı sigortaların yakılması ile bazı satır ve sütunlar arasındaki bağlantıların kesilmesi şeklinde olmaktadır. Bağlantı olan kesişimlerde değer 1, olmayanlarda ise 0 olarak algılanmaktadır. EPROM ROM ve PROMlar ile çalışmak oldukça zaman alıcı bir işlemdir. ROM ve PROM chipleri çok pahalı olmamalarına rağmen harcanan zaman ve tek kullanımlık olmaları dikkate alındığında maliyet yüksektir. Bu durumda Erasable programmable read-only memory (EPROM)lar devreye girmiştir. Bu tip ROM chipleri defalarca yazılabildiği için maliyetleri daha düşük olmaktadır. Programlanmış bir EPROM u silmek için özel araçlar gereklidir. Bu araçlar ile belirli frekansta Ultraviyole ışık kullanılmaktadır. EEPROMların tekrar yazılması işleminde UV ışığının yerine elektrik alanı kullanılmaktadır. Yazma işlemi her bir hücreye elektrik alanı uygulamak sureti ile yapılmaktadır ve elektrik alanı her hücreye ayrı ayrı uygulanmaktadır. Bu zorunluluk EEPROM içeriğinin hızlı bir şekilde değiştirilmesini gerektiren uygulamalarda düşük hız problemini ortaya çıkarmaktadır.

17 FLASH MEMORY Üreticiler bu problemi ortadan kaldırmak için Flash Memoryleri geliştirmişlerdir. Bu tip hafızalar bir çeşit EEPROM olmakla birlikte hücreler arasındaki bağlantılar iç teller ile sağlanmakta, EEPROM un silinme işlemi tüm EEPROM için aynı anda yapılabilmekte veya blok olarak tabir edilen bazı parçalar için silme işlemi tek seferde elektrik alanı uygulama sayesinde gerçekleşmektedir. Flash hafızalar normal EEPROMlardan çok daha hızlı çalışmaktadırlar çünkü bu tip hafızlarda her defasında 512 bytelık bilgi yenilenebilmektedir, normal EEPROMlarda ise bu her defasında 1 bytelık değişiklik yapılabilmektedir. BIOS Flash hafızaların en çok kullanılan uygulama alanı bilgisayarların temel giriş/çıkış sistemi olan BIOSlardır. BIOS temel olarak bilgisayarı oluşturan tüm birimlerin birlikte çalışmalarını denetleyen bir birimdir.

18 Temel olarak iki farklı yazılım tipi mevcuttur. Birincisi İşletim Sistemi; bilgisayarda çalışan uygulamalar için bir dizi servis hizmeti verir ve kullanıcı ile bilgisayar arasındaki temel arabirimi oluşturur. Windows 2000, XP, Unix, Linux gibi çeşitleri bulunmaktadır. İkincisi ise Uygulama Yazılımlarıdır. Uygulama yazılımları bilgisayar ile belirli işlemleri yapmamızı sağlayacak ve programcılar tarafından geliştirilmiş veya kendimizin geliştirebileceği yazılımlardır. Örneğin şu anki sunumu gerçekleştirmek için kullandığımız MS Power Point programı gibi. Tüm bunlara ek olarak BIOS bilgisayarın başarılı bir şekilde çalıştırılabilmesi için gerekli olan ÜÇÜNCÜ tür bir yazılımdır. BIOS ne yapar? BIOS birden fazla önemli role sahiptir fakat bunlardan en önemlisi İşletim sisteminin bilgisayara yüklenmesidir. Bilgisayarınızı açtığınızda ve mikroişlemcinin ilk komutu çalıştırmaya başlaması için bu komutun ona bir yerden aktarılması gereklidir. Mikroişlemci bu komutu işletim sisteminden alamaz çünkü işletim sistemi HARD DİSK üzerinde bulunmaktadır. Mikroişlemci bu komuta nasıl ulaşacağını kendisine iletecek bir komut (açıklama) olmadan bu işlemi gerçekleştiremez. BIOS mikroişlemciye bu bilgiyi sağlamaktadır. BIOS un gerçekleştirdiği diğer bazı işlemeler şu şekilde sıralanabilir. Bilgisayar sistemini oluşturan donanımların power-on self test olarak adlandırılan (POST) testini yaparak her şeyin uygun bir şekilde çalışıp çalışmadığını kontrol eder. Bilgisayara monte edilen diğer kartlar üzerinde bulunan farklı BIOS chiplerini çalıştırır. (Örneğin Grafik kartı ve SCSI adaptörü gibi)

19 İşletim sistemi ile iletişimde olan farklı donanımlar için düşük seviyeli bazı programları içerir. Klavye, Ekran, seri ve paralel portlar bu sınıfa örnek olarak gösterilebilir. Hard disk, bilgisayar zamanı gibi birim ve bilgiler için mevcut ayarları tutmaktadır. BIOS bilgisayar açılırken tüm sürücüleri kontrol eder. Bilgisayarlarda bilgilerin saklandığı sabit disk (harddisk) ve disketler (floppy disk) manyetik ortamlardır. Disk sürücüleri ise bu ortamlardan bilgi okuyan aygıtlardır. Kayıt ve okuma manyetik olarak gerçekleştirilir. Bilgisayarlarda disk, disket ve CD sürücüleri harflerle ifade edilirler. Disket sürücüleri için bilgisayarda A ve B harfleri kullanılır ve bu harfler diğer sürücülere verilemez. Sabit Disk (HardDisk) Sabit diskler büyük kapasiteye sahip bilgisayarda yerleşik olarak bulunan manyetik esasla çalışan, çoklu plaklardan oluşur. Kullandıkları arabirime göre IDE (Intelligent Drive Electronics) ve SCSI (Small Computer System Interface) olmak üzere ikiye ayrılırlar. IDE ve SCSI sabit diskin Micro işlemci ile iletişimini sağlayan ara birimdir. SCSI ara birimi veri aktarım hızı çok yüksektir. Disket ve Disket Sürücüler Bilgi saklanabilen, silinebilen esnek (flopy) manyetik plaklardır. Birbirini kesmeyen dairelerden oluşmaktadır. Günümüzde kullanılan disketler boyutlarına göre 3.5 ve 5.25 lik olmak üzere iki gruba ayrılırlar lik sabit diskler son yıllarda kullanılmamaktadırlar. Disket ve Disket Sürücüsü CD ve CD Sürücüler

20 Son yıllarda özellikle görüntü ve ses kalitesi aranan durumlarda yoğun bir şekilde CD ler kullanılmaktadır. Kullanımı hızla artan CD ler, bilgi saklamada, ses ve görüntü kalitesinde tartışılmaz üstünlüklerinin yanı sıra 650 MB tan başlayan depolama kapasiteleri ile disketlerin yerini almıştır. CD sürücülerinde pek çok çeşitleri vardır. Okunabilen (CD), kaydedilebilen (CD-R) ve çok defa kaydedilebilen (CD-RW) CD ler olarak ayrılırlar. Sabit Disk (HardDisk) Sabit diskler büyük kapasiteye sahip bilgisayarda yerleşik olarak bulunan manyetik esasla çalışan, çoklu plaklardan oluşur. Kullandıkları arabirime göre IDE (Intelligent Drive Electronics) ve SCSI (Small Computer System Interface) olmak üzere ikiye ayrılırlar. IDE ve SCSI sabit diskin Micro işlemci ile iletişimini sağlayan ara birimdir. SCSI ara birimi veri aktarım hızı çok yüksektir. Ekran Kartı Anakart üzerine takılan ekran kartı sayesinde bilgisayar belleğinden alınan sayısal bilgiler analog bilgilere çevirilir ve bu bilgilerin yazı, rakam ve grafiksel olarak ekranda görünmesi sağlanır.

21 Bağlantı şekillerine ve belleklerine göre değişik şekillerde isimlendirilirler. ISA, VESA, PCI ve AGP ekran kartlar olmak üzere farklı türleri vardır. Ekran Kartı Modem Bilgisayarın telefon hatları üzerinden birbirlerine bilgi iletmesini sağlayan aygıtlardır. Değişik hızlarda dâhili ve harici tipleri mevcuttur. Dâhili modemler anakart üzerine takılan kartlardır. Harici modemler ise ayrı bir cihazdır ve bilgisayara seri portlardan bağlanırlar. Ağ Kartı (Ethernet Adapter) Bilgisayarın kablo ile diğer bilgisayarlara fiziksel olarak bağlanmasını sağlayan ve bilgi paylaşımını mümkün kılan elemandır. Anakart üzerine takılırlar. ISA veya PCI yapıda olan bu cihazlar 10 Mbps veya 100 Mbps hızlarında veri iletebilirler. Klavye (Keyboard)

22 Bilgisayara veri girebilmek için, üzerinde harf, rakam, özel karakter ve çeşitli fonksiyon tuşlarının bulunduğu bilgisayarların ana giriş elemanıdır. Fare (Mouse) Fare üzerinde iki veya üç tuşu bulunan ve hareket ettikçe elektrik sinyalleri üreten bir elemandır. Fare hareket ettikçe ekran üzerinde bulunan fare işareti de ekran üzerinde yer değiştirir. Klasik Mouse lar (toplu) topun sürtünmesi ile harekete eden ve uçlarına encoder bağlı diskler yardımı ile düzlem üzerindeki konumun belirlenmesini sağlar. Optik Mouse lar Optik Mouse larda düzlemdeki hareket Mouse içerisinde bulunan bir kamera yardımı ile tespit edilmektedir. Optik Mouselar Agilent Technologies tarafından 1999 yılı sonunda piyasaya sürülmüş olup, saniyede 1500 resim alan küçük bir kamera içermekte idi. Optik mouse lar hemen hemen tüm yüzeylerde çalışmakta olup, alt yüzeyde kırmızı bir ışık yayan bir led bulunmaktadır ve bu yayılan bu ışık yüzeyden yansıyarak bir CMOs sensörü tarafından algılanmaktadır. Bu sensör herbir görüntüyü bir Dijital sinyal prosesörüne (DSP) analiz için aktarmaktadır. DSP saniyede 18 Milyon ve üzeri işlem yapabilme kapasitesine sahiptir. Peşpeşe gelen görüntüler işlenerek görüntüler arasındaki farklılıktan hareketle hareket miktarını algılamaktadır. Optik Mouse lar Tekerli mouse lardan şu üstünlüklere sahiptir. Hareketli parça içermediği için aşınma yoktur ve arıza ihtimali azdır. Mouse un içerisinde pislik girmesi ihtimali yoktur. Arttırılmış takip çözünürlüğü (görüntüleme ve işleme) daha hassas cevap verir. Mouse pad gibi özel yüzeyler gereksinimi yoktur.

23 Yazıcı (Printer) Bilgisayar ortamında bulunan verilerin, kullanılan bilgisayar programları doğrultusunda kağıda grafiksel ya da yazı olarak aktarılmasını sağlayan cihazlardır. Nokta vuruşlu yazıcılar Püskürtmeli yazıcılar Lazer yazıcılar Termal yazıcılar Nokta Vuruşlu Yazıcılar Bu tip yazıcılar genellikle çoklu çıktı alınması gereken yerlerde günümüzde halen kullanılmaktadır. (Muhasebeciler vs.). Yazma kafası üzerindeki iğnelerin karbon bir şeride vurması ile karakter oluşumu sağlanmaktadır. Baskı kalitesi modern yazıcılara göre kötü olduğu için günümüzde belirli amaçlar dışında pek fazla kullanılmamaktadır. Mürekkep Püskürtmeli Yazıcılar Gerek yazma kalitesi, gerekse uygun fiyatları açısından günümüzde en çok kullanılan yazıcılardır. Farklı teknolojilere göre çalışan tipleri vardır. Laser yazıcılar Baskı kalitesi ve baskı hızı açısından en gelişmiş yazıcılardır. Fiyatlarının pahalı olması dezavantajları olarak sayılabilir. Temel olarak elektrik alanı ile charge edilmiş bir tamburun laser ışını ile elektrik alanından arındırılmış bölümlerine karbon (toner) partiküllerinin yapışması sayesinde çıktı elde edilir.

24 Çizici (Plotter) Bilgisayar programları vasıtasıyla plan, proje ve harita gibi büyük ebatlı şekillerin ve grafiklerin yazılmasına imkân veren yazıcı türüdür. Daha çok mimarlık ve CAD uygulamalarında çıktı birimi olarak kullanılmaktadır. Püskürtmeli ve kalemli tipleri vardır. Siyah beyaz veya renkli çizim yapma özelliklerine sahiptirler. Tarayıcı (Scanner) Kâğıt üzerinde bulunan yazı ve resim modundaki bilgileri tarayıp sayısal bilgilere dönüştürerek bilgisayar ortamına atan aygıtlardır. Tarayıcının bu bilgileri bilgisayara aktarması için özel programlar kullanılır Yazılım Bilgisayarlara belli işleri yaptırmak ve bilgisayardan istenilen ölçüde yararlanmak için hazırlanmış programlardır. Donanım veya Yazılım Tek Başına Hiçbirşeydir. İşletim Sistemleri Uygulama Programları Programlama Dilleri

25 İşletim Sistemleri İşletim sistemi, bilgisayar donanımını yöneten, kullanıcı ile bilgisayar sistemini arasında ilişki kuran alt seviyeli bir sistem programıdır. Bir bilgisayarın çalışması için işletim sistemi yüklenmiş olmalıdır. Genellikle işletim sistemleri bilgisayarın sabit diskine yüklenir. CP/M : Bilgisayarlar için üretilen ilk işletim sistemi. DOS : yılları arasında kişisel bilgisayarlarda en çok kullanılan işletim sistemi. WINDOWS : Microsoft firması tarafından geliştirilen görsel bir işletim sistemidir. Farklı sürümleri vardır. Windows 3.1, Windows 95, Windows 98, Windows ME, Windows 2000, Windows XP gibi. OS/2 : Dos işletim sisteminin bazı kısıtlamalarını kaldırmak için IBM ve microsoft firmaları tarafından geliştirilen işletim sistemidir. Genellikle IBM firmasının bazı modellerinde kullanılır. UNIX : Çok kullanıcılı sistemlerde çoklu programlama yapabilen bir işletim sistemi. LINUX : İnternet üzerinde geliştirilen ve genellikle kaynak kodu ücretsiz olarak dağıtılan çok kullanıcılı ve kişisel olarak çalışabilen grafik tabanlı bir işletim sistemidir. Farklı türevleri mevcuttur. Redhat, Mandrake, Suse, Slackware, Turkuaz, Gelecek Linux gibi. XENIX : Hem çok kullanıcılı hem de kişisel bilgisayarlarda kullanılan işletim sistemidir. Uygulama Programları Programla dillerinden bir tanesi kullanılarak belli bir uygulama için yazılan programlardır.

26 Programlama Dilleri Uygulama ve sistem programlarını geliştirmek için kullanılan yazılımlardır. Bütün programlar, programla dilleri ile yazılırlar. Programla dillerini çeşitle özelliklerine göre sınıflandırılabilir. Ancak en çok kullanılan sınıflandırma şekli seviyelerine göre sınıflandırmadır. Seviye programla dilinin insan algılamasına olan yakınlığının bir ölçüsüdür.