AB BALIKÇILIK BÜLTENİ Sayı 4/ Haziran 2007

Transkript

1 AB BALIKÇILIK BÜLTENİ Sayı 4/ Haziran 2007 Bu bülten, AB Komisyonu nun Sivil Toplum Diyaloğu : Avrupa-Bilgi Köprüleri Programı kapsamında Bandırma Ticaret Odası nın Türk Balıkçılık ve Su Ürünleri Yetiştiriciliği Sektörlerinin AB Balıkçılık Müktesebatına Uyuma Hazırlanması konulu projesi çerçevesinde hazırlanmaktadır. Bültenler veya genel olarak projemiz konusunda, proje@bandirmato.org adresine yazarak bizimle iletişim kurabilir, AB nin balıkçılık politikasına ilişkin sorularınızı veya bültenlerimize ilişkin değerlendirmelerinizi tarafımıza iletebilirsiniz. Ayrıca, bültenlerimizi, konu ile ilgileneceğini düşündüğünüz tüm kurum ve kuruluşlarla paylaşabilirsiniz. Seminer Duyurusu : AB Ortak Balıkçılık Politikası ve Türkiye Türk Balıkçılık ve Su Ürünleri Yetiştiriciliği Sektörlerinin AB Balıkçılık Müktesebatına Uyuma Hazırlanması konulu projemiz kapsamında, Ekim 2007 tarihleri arasında Bandırma da, AB Ortak Balıkçılık Politikası ve Türkiye konulu bir sertifikalı eğitim semineri düzenlenecektir. Seminere Avrupa Komisyonu nun, Türkiye deki Bakanlık ve ilgili kamu kurumlarının yetkililerin yanısıra, AB deki ve Türkiye deki sektörel örgütlerin temsilcileri de konuşmacı olarak katılacaktır. Seminer organizasyonu ve katılım ile ilgili bilgilere bültenimizin gelecek sayılarında yer verilecektir. BANDIRMA TİCARET ODASI GÜNDEM Avrupa birliği ne uyum programı kapsamında Balıkçılık ve su ürünleri sektörüne ilişkin düzenlemeler Geçtiğimiz Nisan ayında açıklanan 7 yıllık Avrupa Birliği ne Uyum Programı 2007 yılından başlayarak 2013 e kadar tüm müktesebat başlıklarında yapılması öngörülen hukuki düzenlemeleri içeriyor. Çıkarılması ve/veya değiştirilmesi planlanan kanunların yanısıra tüzük, yönetmelik, tebliğ, genelge, vb. ikincil mevzuatın da yer aldığı Uyum Programı nda Balıkçılık sektörüne ilişkin düzenlemelerin 2009 yılına kadar tamamlanması hedefleniyor. Çok sayıda Konsey ve Komisyon Tüzüğüne uyumun, temel kanun ve yönetmeliklerle sağlanmasının öngörüldüğü uyum programına, sivil toplum kuruluşlarının görüş ve önerileri de alındıktan sonra nihai hali verilecek. 1

2 Yasama Döneminde Çıkarılması Öngörülen Yasal Düzenlemeler Yasal Düzenleme Amaç-Kapsam Bulunduğu Aşama Sorumlu Kurum Su ürünleri Kanunu nda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun AB Balıkçılık Müktesebatına uyum; yasadışı, kayıtdışı, düzensiz balıkçılığın önlenmesi; sektörde sürdürülebilirliğin sağlanması TBMM Komisyonlarında Yasama Döneminde Çıkarılması Öngörülen Yasal Düzenlemeler Yasal Düzenleme Amaç-Kapsam Bulunduğu Aşama Sorumlu Kurum 5200 Sayılı Tarımsal Üretici Birlikleri Kanunu nda ve/veya 1163 Sayılı Kooperatifler Kanunu nda değişiklik yapılması ve/veya Su Ürünleri Üretici Örgütleri Kanunu AB Balıkçılık Müktesebatına uyum; balıkçı örgütleri arasında koordinasyon sağlanarak karar süreçlerine desteğin artırılması; sektöre yönelik gelecekteki AB mali desteği için gerekli kurumsal ve sektörel alt yapının hazırlanması - Su Ürünleri Yönetmeliği Değişikliği (Su ürünleri Kanunu nda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun un yürürlüğe girmesinden sonra çıkarılacaktır) Pazarlama Standartları ve Tüketici Bilgisi Yönetmeliği Su Ürünleri Sektörü Yapısal Eylem Stratejisi AB Mevzuatına uyum sağlanan konularda uygulamaya yönelik usul ve esasların belirlenmesi AB Balıkçılık Müktesebatına uyum; balıkçılık ürünleri kalite standartlarının geliştirilmesi; tüketicinin bilinçlendirilmesi Yapılacak stok araştırma ve sektör analiz sonuçlarını esas alarak, balıkçılık, su ürünleri sektörü ve balıkçılık alanlarının sürdürülebilir yönetimi için alınacak tedbir ve verilecek desteklerin belirlenmesi Teknik çalışmalar sürdürülüyor Teknik çalışmalar sürdürülüyor Teknik çalışmalar sürdürülüyor Akdenizde Avlanan Balıkçılar Dikkat: Av Ekipmanlarına İlişkin Kısıtlamalar Yolda Avrupa Birliği, Akdeniz balıkçılığının biyolojik, sosyal ve ekonomik şartlarının özel bir idari çerçeve gerektirdiği saptamasından hareketle, balıkçılık alanındaki teknik gelişmeler ışığında, Akdeniz deki balıkçılık kaynaklarının Ortak Balıkçılık Politikası dahilinde korunması ve sürdürülebilir kullanımına ilişkin yeni bir Tüzüğü 29 Ocak 2007 tarihinde yürürlüğe koydu. Türkiye de, yasama döneminde çıkarılması öngörülen Su Ürünleri Kanunu nda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile Tüzüğe uyum sağlamayı hedefliyor. Kanun, halihazırda ilgili TBMM Komisyonlarında bulunuyor. 1967/2006/EC sayılı Akdeniz de balıkçılık kaynaklarının sürdürebilir kullanımına yönelik idari önlemlere ilişkin Konsey Tüzüğü, Akdeniz de gerçekleştirilecek avlanma faaliyetlerinde kullanılacak araç ve gereçlere ilişkin 2

3 birtakım kısıtlamalar getiriyor. Buna göre, toksik, uyutucu ve korozif maddelerin; elektrik şoku jeneratörlerinin; patlayıcıların ve karıştırıldığında patlamaya yol açacak maddelerin; kırmızı mercanlar ya da diğer mercan türleri ile birlikte mercansı organizmaları toplamak için kullanılan çekmeli araçların; özellikle yumuşakçaların toplanması için kullanılan hava basınçlı (pnömatik) çekiçler ve diğer vurmalı gereçlerin; ağ gözü açıklıkları 40 mm den küçük olan dip trol ağlarının Akdeniz de avlanma amaçlı kullanılmasına ya da teknede bulundurulmasına izin verilmiyor. Tüzük ayrıca, dip ağlarının mavi yüzgeçli orkinos, uzun yüzgeçli ton balığı, kılıç balığı, baltabaş balığı ve köpekbalığı türlerinin avlanması amacıyla kullanılmasını da yasaklıyor. Tüzük kapsamında balıkçıların uymakla yükümlü oldukları kısıtlamalar bunlarla da sınırlı değil. Balıkçıların, ağ gözü açıklıkları Tüzüğe uygun olmayan çekme ve solungaç ağları ile çevirmeli ağları kullanmaları ve teknede bulundurmaları yasak. Asgari ağ gözü boyutlarının çevirmeli ağlar için 14 mm, dip solungaç ağları için 16 mm, sardalya ve hamsi avlamak için kullanılan trol ağları için ise 20 mm olması gerekiyor. Su Ürünleri Yetiştiriciliği Sektörünün Yapısı Değişecek Türkiye de, AB Balıkçılık Müktesebatı na uyum çerçevesinde, su ürünleri sektörü ve balıkçılık alanlarının sürdürülebilir yönetimi için alınacak tedbir ve devlet tarafından verilecek destekleri belirlemek amacıyla Su Ürünleri Sektörü Yapısal Eylem Stratejisi hazırlanıyor., yasama döneminde tamamlanması planlanan Strateji ile ilgili teknik çalışmalarını sürdürüyor. Strateji, büyük ölçüde, AB nin Avrupa Su Ürünleri Yetiştiriciliğinin Sürdürülebilir Kalkınması için Strateji konulu Komisyon Tebliği doğrultusunda hazırlanıyor. Topluluk Stratejisi genel olarak, çevreye zarar vermeden en uygun koşulları yaratarak, üreticilerin piyasada talep edilen miktarda sağlıklı ürün sunmalarını sağlamayı amaçlıyor. Stratejinin başarısı, sektörde yer alan tüm aktörlerin işbirliğine dayanıyor. Burada ulusal ve yerel kamu idarelerine olduğu kadar, sektör temsilcileri ve tüketicilere de görev düşüyor. Stratejinin hedefleri, üç ana başlık altında toplanıyor: -Geçimini balıkçılık ile sağlayan bölgelerde, uzun vadeli güvenli istihdam yaratılması; -Tüketicilere sağlıklı, güvenli, kaliteli ürünlerin sunulması ve hayvan sağlığının ve refah standartlarının teşvik edilmesi; -Çevre ile dost bir sektör oluşturulması. AB, sektörde uzun vadeli güvenli istihdam yaratılmasını ve üretimin artırılmasını sağlayabilmek için özellikle kamu yardımlarının işletmeler arasında adil bir şekilde paylaştırılması; yeni türlerin, organik ve çevre dostu yetiştiriciliğin yaygınlaştırılması; yem üretimi ve yem fiyatları; çiftlik alanları için artan rekabet; pazarlama standartları; daha iyi yönetim konularınının üzerinde duruyor. Akdeniz Gırgır Balıkçıları İstavrit Balığı Stok Destekleme İşlemlerine İlişkin Öneriyi Reddetti Avrupa Akdeniz Orkinos Gırgır Balıkçıları Birliği (European Association of Mediterranean Tuna Seiners ), Doğu Atlantik ve Akdeniz de istavrit balıklarının stok desteklemesinin uygulanmasına ilişkin Komisyon tarafından hazarlanan Taslak Yönetmeliğe, ayırımcı unsurlar içermesi gerekçesiyle karşı çıktı. Avrupa Komisyonu nun ayrımcı ve tutarsız tedbirler önermesinin anlaşılmaz ve kabul edilemez olduğunu belirten Birlik, bu tip tedbirlere örnek olarak avlanan istavritlerin tekneden boşaltılması için en az dört kilo gelmesi zorunluluğunun 3

4 getirilmesini gösterdi. Gırgır balıkçıları, Akdeniz de avların boşaltılması için halihazırda geçerli olan asgari ağırlığın on kilo olduğunu, bu nedenle bazı tekne tipleri için 8 kilo olarak belirlenen derogasyonun (istisnai önlem) sürdürülebilir kalkınmanın mantığına tamamen ters olduğu görüşünü savunuyor. Birlik, aynı zamanda gırgır balıkçılarının sosyo-ekonomik çıkarlarını gözönüne almadığı için Avrupa Komisyonu nu eleştiriyor. Akdeniz gırgırcıları, Akdeniz de tuzak ağları (tek bir masif ağın kullanıldığı avlanma tekniği) sayısının artmasının engellenmesini ve yeni gemilerin üçüncü ülkelerde inşa edilmesine ilişkin birtakım kısıtlamalar getirilmesini talep ediyorlar. Akdeniz balıkçılığının, Avrupa balıkçılık sektörü içerisindeki önemini vurgulayan Avrupa Akdeniz Orkinos Gırgır Balıkçıları Birliği, Avrupa sularında kaynakların korunması ve sürdürülebilirliğin sağlanması amacıyla, Akdeniz ülkelerinin avlanma kotaları yerine avlanma faaliyetlerini Akdeniz dışındaki denizlerde gerçekleştiren ülkelerin kotalarının azaltılması gerektiğini savunuyorlar. Göçmen Balık Stoklarının Korunmasına İlişkin Yeni Önlemler Geliyor Avrupa Komisyonu tarafından bazı göçmen balık stoklarının korunmasına yönelik teknik önlemler içeren Konsey Tüzüğü nün, değişen ekolojik koşullar çerçevesinde yenilenmesini öngören Teklif, Avrupa Konseyi tarafından kabul edildi. Halihazırda yürürlükte olan 973/2001/EC sayılı, bazı göçmen balık stoklarının korunmasına ilişkin önlemler getiren Konsey Tüzüğü, Avrupa Birliği nde, aralarında mavi yüzgeçli ve sarıkanat orkinos, kılıç, yunus ve marlin balıkları gibi türlerin de bulunduğu çeşitli göçmen balık stoklarının korunmasına ilişkin düzenlenemeler içeriyor. Tüzük, Türkiye nin de üyesi bulunduğu Uluslararası Atlantik Orkinoslarının Korunması Komisyonu (ICCAT) kapsama alanı içerisinde bulunan tüm Atlantik Okyanusu ve bitişik suları (Birinci Bölge) dahilinde belirli tip teknelerin ve ekipmanın kullanımına ilişkin kısıtlamalar getiriyor. Buna göre, Topluluk balıkçı teknelerinin 1 Kasım-31 Ocak tarihleri arasında Birinci Bölge nin belirli kısımlarında yüzen nesneleri demirlemelerine; yapay ya da doğal nesnelerin altında avlanmalarına; denize şamandıralı ya da şamandırasız, yapay, yüzen nesneler atmalarına; yüzen nesneleri denizden alıp, bunların altında toplanmış olan balıkların teknenin altında toplanmasını beklemelerine; yüzen nesneleri söz konusu bölgenin dışına çekmelerine izin verilmiyor ve yardımcı tekneler ile avlanmaları yasaklanıyor. Teklif, mevcut Tüzüğe birtakım ilaveler getiriyor. Üye devletlerin, beyaz ve mavi marlin balıklarının daha kolay serbest kalabilmesi için, fırdöndüler ile birlikte daha çok esneyebilen monofilament misina kullanımını teşvik etmeleri gerekiyor. Üye devletler ayrıca, Akdeniz de spor ve hobi amaçlı balıkçılıkla ilgili yeni tedbirler almak durumunda kalacak. Buna göre Akdeniz de spor ve hobi amacıyla orkinos ve benzeri türler avlanırken çekmeli ve fanyalı ağların, gırgır ve solungaç ağlarının, tarak ve çaparilerin kullanılmasına izin verilmeyecek. Üye devletler, spor ve hobi amacıyla yakalanan orkinos ve benzeri türlerin pazarlanmaması için gerekli önlemleri almakla yükümlü olacak. Nisan ayında açıklanan 7 yıllık Avrupa Birliği ne Uyum Programı na göre, Türkiye nin sözkonusu Tüzüğe 2009 yılına kadar uyum sağlaması öngörülüyor. 4

5 Su Ürünleri Yetiştiriciliği Sektöründe İstişare Süreci AB pazarında balıkçılık ve su ürünlerine yönelik talep düzenli olarak artış gösteriyor. Bu durum, özellikle su ürünleri yetiştiriciliği sektörünün gelişmesi ve sektörde üretimin artırılması için ciddi bir potansitel yaratıyor. Avrupa Komisyonu, bu sebeple ilgili taraflar arasında 15 Temmuz a kadar sürecek bir istişare süreci başlattı. Komisyon, konuyla ilgili tüm kesimlerin Topluluğun su ürünleri yetiştiriciliği stratejisinden kaynaklanan uygulamalar hakkındaki görüşlerini saptamayı hedefliyor. İlk olarak, Ortak Balıkçılık Politikası ile ilgili grupların temsil edilmesini ve sektör ile AB arasında diyalog kurulmasını sağlamak amacıyla kurulmuş olan Balıkçılık ve Su Ürünleri Danışma Komitesi bu süreçte önemli bir rol oynuyor. Balıkçılık ve Su Ürünleri Danışma Komitesi nin kurumsal yapısı, sektörün son yıllardaki hızlı gelişimi göz önüne alınarak 2004/864/EC sayılı Komisyon kararı ile geliştirildi. Komite, Ortak Balıkçılık Politikası çerçevesinde yer alan taraflara, konuyla ilgili analizler yapma ve ortak bir tutum oluşturabilme imkanı tanıyor. Ayrıca, Ortak Balıkçılık Politikası nın uygulanması ile ilgili konularda Komisyon a görüşlerini bildiriyor. AB ye katılım sürecinde, AB Balıkçılık Müktesebatına uyum sağlanması ile birlikte, ülkemizde de benzer kurumsal düzenlemelere gidilmesi ve sosyal diyaloğun güçlendirilmesi gerekiyor. ORTAK BALIKÇILIK POLİTİKASI Müdahaleye Dayalı Fiyat Destek Sistemi AB, su ürünleri piyasası koşullarını iyileştirmek ve kaynakların dengesindeki belirsizliğe bağlı sorunları gidermek amacıyla, Topluluk düzeyinde çeşitli önlemler alıyor. Bu önlemler üç temel önceliğe hizmet ediyor: - arz-talep dengesizliğinden kaynaklanan olumsuzlukların düzeltilmesi; - balıkçılara asgari bir gelir düzeyi sağlamak için fiyatlara istikrar kazandırılması; - Topluluk balıkçılık filosunun dünya piyasalarıyla rekabet edebilecek hale getirilmesi. AB, tüm bu öncelikleri, mali müdahele sisteminine dayanan bir uygulamayla hayata geçiriyor. Söz konusu uygulama uyarınca AB Konseyi, av sezonunun açılmasından önce, belirli ürünler için bir rehber fiyat belirliyor. Avrupa Komisyonu ise, bu rehber fiyatın %90 ının altında olması gereken bir geri çekme fiyatı saptıyor. Balıkçıların gelir düzeyini korumak amacıyla, fiyatların geri çekme fiyatı nın altına düşmesi durumunda, üretici örgütlerin ürünlerini piyasadan çekmelerine izin veriliyor. Böyle bir durum olduğunda, balıkçılar, mensubu oldukları üretici örgütlerinden tazminatlarını alabiliyorlar. Ancak, bu tazminatın ödenmesi birtakım koşullara bağlı. Öncelikle, üretici örgütlerin uyguladığı geri çekme fiyatı nın, Topluluğun belirlediği geri çekme fiyatı ile aynı olması (bu konuda aşağı ve yukarı yönde %10 luk bir tolerans marjı bulunuyor) gerekiyor. Ayrıca, geri çekilen ürünlerin piyasa standartlarına uygun ve belirli bir kalite düzeyinde olması şartı aranıyor. Örneğin, bültenimizin mayıs sayısında yer alan ortak pazarlama standartları konusunda da belirtildiği gibi, tazelik bakımından A kategorisine giremeyip B kategorisinde sınıflandırılan balık, kıkırdaklı balık, Norveç ıstakozu ve kafadan bacaklılar, söz konusu mali destekten faydalanamıyor. Tazminatın diğer bir koşulu da, geri çekme fiyatının ilgili her ürün için av sezonu boyunca geçerli olması. 5

6 Geri çekilen ürünlerin tekrar piyasaya sürülmesi, belirli işleme ve depolama standartlarına uyarak ürünün kalitesinin korunmasına bağlı. İzin verilen muhafaza yöntemleri arasında dondurma, tuzlama, kurutma, salamuraya yatırma ve pastörize etme gibi yöntemler yer alıyor. Bu durumda sağlanan mali yardımın, işleme ve depolama maliyetlerini geçmemesi gerekiyor. İSTATİSTİK AB ÜYESİ ÜLKELERİN YILLIK TOPLAM SU ÜRÜNLERİ ÜRETİMİ (2003) ÜLKELER MİKTARI (Ton) DEĞER (1000 Euro) DANİMARKA İSPANYA FRANSA İNGİLTERE HOLLANDA İTALYA İSVEÇ İRLANDA ALMANYA PORTEKİZ POLONYA LİTVANYA FİNLANDİYA LETONYA YUNANİSTAN ESTONYA BELÇİKA BULGARİSTAN ROMANYA MACARİSTAN ÇEK CUMHURİYETİ GÜNEY KIBRIS RUM YÖNETİMİ SLOVAKYA SLOVENYA MALTA AVUSTURYA LÜKSEMBURG - - EU AB YE ADAY ÜLKELERİN YILLIK TOPLAM AV MİKTARLARI (2003) ÜLKELER MİKTAR (Ton) DEĞER (1000 Euro) TÜRKİYE HIRVATİSTAN MAKEDONYA Kaynak: Ortak Balıkçılık Politikası na İlişkin Veri ve Grafikler, 2006 baskısı, Eurostat 6