Fikri & Sınai Mülkiyet Hakları Kitapçığı

Transkript

1 Fikri & Sınai Mülkiyet Hakları Kitapçığı

2 İTÜNOVA Teknoloji Transfer Ofisi, Başta İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) nde gerçekleştirilen akademik çalışmalar olmak üzere yeni teknolojileri, sanayinin ihtiyaçlarını karşılamak ve ülkemizin ulusal kalkınmasına katma değer sağlamak amacıyla sanayiye sunuyor. İTÜ nün teknoloji transfer ara yüzü olarak hizmet veren İTÜNOVA TTO, bilgiyi sanayi ile buluşturmayı ve ticarileştirmeyi hedefliyor. Kasım 2017

3 İÇİNDEKİLER İTÜNOVA TTO İTÜ deki Buluşları Bekliyor Kuruluşumuzdan Bu Yana Gerçekleştirdiklerimiz Fikri Mülkiyet Süreçlerinde İTÜNOVA TTO nun Katkıları İTÜ lü Akademisyenlerin Buluşları İçin Başvuru Süreci Buluş Nedir? Buluş Niteliğinde Sayılamayacak Konular Hangileridir? Patent Nedir? Patentlenebilirlik Kriterleri Nelerdir? Patent Verilemeyecek Konular Nelerdir? İncelemeli Patent Faydalı Model Nedir? Patent ve Faydalı Modelin Sağladığı Haklar Nelerdir? Buluşunuza Ait Ön Araştırma mı Yapmak İstiyorsunuz? Patent Başvuru Süreci Faydalı Model Süreci Rüçhan Hakkı Nedir? Patent Başvuru Yolları Marka Nedir? Coğrafi İşaretler Nedir? Tasarım Nedir? Telif Hakkı (Copyright) Nedir? Telif Hakkı Nasıl Korunur? Entegre Devre Topoğrafyası Ticari Sır Buluş Sahiplerinin Karşılaştığı Sorunlar Yükseköğretim Kurumlarında Gerçekleştirilen Buluşlar Kamu Destekli Projelerde Ortaya Çıkan Buluşlar

4 İTÜNOVA TTO İTÜ deki Buluşları Bekliyor Ticarileşme potansiyeli olan fikir ürünlerinizin korunması, lisanslanarak ticarileştirilmesi ya da satılması İTÜNOVA TTO nun imkan ve hizmetleri ile mümkün! Ülkemizin, teknoloji üretimi ve kullanımında dünyada etkin rol alabilmesi teknoloji transferi ile mümkündür. Bir fikrin oluşumundan, ticarileşmesine kadar geçen süreçte verilen bütün destekler teknoloji transferinin kapsamındadır. İTÜNOVA TTO, üniversite sanayi işbirliğinin sağlanması, teknolojinin gelişimi için gerekli olan akademik bilginin değerlendirilerek sanayiye kazandırılması ve ticari kazanç elde edilmesinde önemli bir aracı kurum olarak öncelikle İTÜ ye hizmet vermektedir. Bilimsel çalışmalardan başarılı sonuçlar almak ve verim elde etmenin kilit noktası, bu çalışmaların koruma altına alınması ve sanayiye aktarılarak ticarileşmesidir. İTÜNOVA TTO tüm bu aşamalarda ve daha fazlasında hizmetlerine devam etmektedir. 3 Her Hakkı Saklıdır

5 Kuruluşumuzdan Bu Yana Gerçekleştirdiklerimiz İTÜNOVA TTO ya Gelen Buluş Bildirim Sayısı 230 Uluslararası Patent Tescil 1 Patent Başvuru ve Tescil Sayısı Faydalı Model Başvurusu 3 Ulusal Patent Başvurusu 105 Faydalı Model Tescil 2 Ulusal Patent Tescil 12 Tasarım Başvurusu 4 Uluslararası Patent Başvurusu 50 Tasarım Tescil 1 Her Hakkı Saklıdır 4

6 Fikri Mülkiyet Süreçlerinde İTÜNOVA TTO nun Katkıları 2014 yılında faaliyete girmesiyle birlikte, İTÜNOVA TTO nun İTÜ ekosistemi içerisindeki akademisyenlerin, öğrencilerin, üniversite personelinin ya da çalışanların, firmaların ve girişimcilerin fikirleri, projeleri, çalışmaları değerlendirilmiş; patent alma süreçleri takip edilmiş, fikri haklar yönetimi ve hukuku konusunda bilgilendirme çalışmaları yürütülmüştür. PATENTLEME SÜRECİ Buluş Bildirim Formu Patent Değerlendirme İTÜ Patent Değerlendirme Kurulu OLUMLU OLUMSUZ Portföye Alma Buluşu Serbest Bırakma 5 Her Hakkı Saklıdır

7 İTÜNOVA TTO Patent Portföyünde Kimya, Havacılık, Tekstil, Bilişim, Gemi İnşaat, Sağlık, Nanoteknoloji, Elektrik-Elektronik, Mimarlık, Malzeme Bilimleri, Otomotiv, Enerji, Gıda ve Çevre Teknolojileri alanlarında buluşlar yer almaktadır. TİCARİLEŞTİRME SÜRECİ Patent Portföyü Patent Değerlendirme Yönetim Kurulu OLUMLU OLUMSUZ Patent Değerleme - Amacın Belirlenmesi - Yöntemin Belirlenmesi - Pazar Araştırması - Raporlama Ticarileştirme - Firma ve Yatırımcı Görüşmeleri - Uygun Fon Belirleme - Prototipleme - Buluşu Portföyden Çıkarma - Ticarileştirme Desteğini Sonlandırma Her Hakkı Saklıdır 6

9 Süreç akademisyenlerimizin buluş bildirim formunu İTÜNOVA TTO ya iletmesiyle başlar. Form ve varsa buluşla ilgili diğer bilgi ve belgeler (geçmiş yayınlar vs.) İTÜNOVA TTO uzmanlarınca incelenir. Buluşun Patent ile korunabilecek konular arasına girmesi halinde patentlenebilirlik kriterlerinin varlığının tespiti amacıyla tüm dokümanlar detaylı ön araştırma çalışması için ilgili patent ofisine iletilir. Patent ofisi tarafından Ulusal ve Uluslararası patent veri tabanlarında ön araştırması yapılan buluşla ilgili rapor sunulur. Raporla ilgili buluşçuların da görüşleri göz önünde bulundurularak İTÜ Patent Değerlendirme Kurulu tarafından ön araştırma raporu ve buluşların ticarileşme potansiyeli değerlendirilir. İTÜ Patent Değerlendirme Kurulu tarafından buluş ile ilgili tam hak sahipliğini İTÜ nün üstlenmesi kararı alınırsa, buluşçu ile Üniversite arasında başvuru hakkının İTÜ ye devredildiğine dair Buluş Hak Sahipliği Çerçeve Sözleşmesi imzalanır. Eğer Kurul tarafından buluşun serbest bırakılma kararı alınırsa, buluş serbest buluş olarak değerlendirilir ve buluşçular isterlerse tescil işlemlerini bireysel olarak sürdürebilirler. İTÜ Patent Değerlendirme Kurulu tarafından buluş ile ilgili kısmi hak talebinde bulunulması halinde buluş serbest buluş niteliği kazanır ve buluşçular isterlerse tescil işlemlerini bireysel olarak sürdürebilirler. İTÜ kısmi hakka dayanarak buluşu kullanabilir. Başvuru işlemleri konunun uzmanı patent vekili, buluş sahibi ve İTÜNOVA TTO fikri haklar sorumlusu ile koordineli olarak sürdürülür. Başvuru süreçlerinde buluş sahibinin tüm hakları korunur. Süreç İTÜNOVA TTO tarafından takip edilir ve gerekli tüm masraflar İTÜNOVA TTO tarafından karşılanır. İTÜNOVA TTO başvuru süreci sonrası kazanılan hakkın paylaşılmasına yönelik lisanslama hizmetleri konularında destek verir. Tescil işlemleri başlatılan buluşların eş zamanlı olarak uygun pazar arayışı ile ticarileştirme faaliyetleri sürdürülür. Her Hakkı Saklıdır 8

10 Buluşun ticarileşmesi halinde elde edilen gelirin paylaşımı, Üniversite Yönetim Kurulu kararınca belirlenen politika çerçevesinde aşağıdaki şekilde yapılır: İTÜ Patent Değerlendirme Kurulu tarafından bir buluşun patentlenmesi ve masrafların İTÜNOVA TTO tarafından karşılanmasına yönelik olumlu bir karar çıkarsa aşağıda tanımlanan çerçeve kapsamında bir sözleşme, Buluşçu - İTÜ - İTÜNOVA TTO arasında imzalanacaktır: İTÜNOVA TTO Üst Kurulu ve İTÜ Patent Değerlendirme Kurulu tarafından aksi bir gerekçe olmadığı sürece, patentlenen buluşun ileride devir edilmesinden gelen gelir veya lisanslanması kapsamında (royalty) elde edilen gelir üzerinden; Öncelikle yapılan masrafların tamamı İTÜNOVA TTO ya geri alınır Kalan üzerinden kar dağılımı şu şekilde gerçekleştirilir: %10 İTÜNOVA TTO, %20 İTÜ (FM Havuzu için), %70 Buluş Sahibi 9 Her Hakkı Saklıdır

11 İTÜ Çekirdek e kabul edilen girişimciler ile dışarıdan gelen ve patent başvuru ya da ticarileştirme süreçlerinde İTÜNOVA TTO dan destek almak isteyen girişimcilere verilen hizmetler İTÜNOVA TTO ve girişimci arasında yapılan koşullara özgü bir sözleşme kapsamında belirlenmektedir. Buna göre girişimciler adına yapılan bir patent başvurusunda; hak sahibi buluşçunun kendisi olabileceği gibi, buluşçu ile İTÜNOVA birlikte ya da sadece İTÜNOVA olabilecektir. Ticarileşme durumunda buluştan gelir elde edilmesiyle; yapılan masrafların belli bir katının İTÜNOVA TTO ya geri ödenmesi, ciro ya da kâr üzerinden pay talebi ya da patente konu buluşla ilgili bir şirket kurulması halinde belirli bir oranda şirkete ortak olma gibi seçenekler (opsiyonlar) söz konusu olabilir. Tescil işlemlerine başlanan buluşların eş zamanlı olarak ticarileşme süreçleri için çalışmalar da devam edecektir. T.C. vatandaşları veya ülkemizde yerleşik olan şirketler, üniversiteler, kamu kurum ve kuruluşları TÜBİTAK 1602 Patent Destek Programından faydalanabilirler. Her Hakkı Saklıdır 10

12 Buluş Nedir? Yeni bir ürün, ürünün üretilmesi için yeni bir yöntem ve bu yöntem sonucunda oluşan ürün ve ürüne yapılan geliştirmeleri kapsayan teknik özelliği olan; teknoloji alanındaki sorunlara çözüm üretebilen fikir ürünüdür. 11 Her Hakkı Saklıdır

13 Buluş Niteliğinde Sayılamayacak Konular Hangileridir? Keşifler, bilimsel teoriler ve matematiksel yöntemler. Zihni faaliyetler, iş faaliyetleri veya oyunlara ilişkin plan, kural ve yöntemler. Bilgisayar programları. Estetik niteliği bulunan mahsuller, edebiyat ve sanat eserleri ile bilim eserleri. Bilginin sunumu. Her Hakkı Saklıdır 12

14 Patent Nedir? Bir fikir ürününün; belli bir sürede ve belli bir yerde izinsiz olarak üretilmesi kullanılması veya satılmasına karşı koruma altına alınmasıdır. Patent belgesi, buluş sahibine buluş konusu ürün/metot/yöntem/sistem vb. pazarlanması, çoğaltılması, bir benzerinin üretilmesi gibi alanlarda ayrıcalıklar sunan resmi bir belgedir. Buluş konusu ürün, yöntem, metot ya da sistemin bütün hakları patent sahibine ait olur ve patent sahibinin izni olmaksızın kullanılamaz. İzinsiz kullanımın tespiti halinde hak sahibi adına yasal süreçler başlatılabilir. 13 Her Hakkı Saklıdır

15 Tekniğin bilinen durumu: Patent başvurusunun yapıldığı tarihten önce buluş konusunda dünyanın herhangi bir yerinde erişilebilir (yazılı veya sözlü tanıtım, kullanım vb. yolla açıklanan) her türlü bilgi, tekniğin bilinen durumu anlamına gelmektedir. Her Hakkı Saklıdır 14

16 Patentlenebilirlik Kriterleri Nelerdir? YENİLİK Buluşun, dünya çapında tekniğin bilinen durumunu içermemesidir. BULUŞ BASAMAĞI Buluşun, ilgili olduğu teknik alanda uzman bir kişi tarafından tekniğin bilinen durumundan açık bir şekilde çıkarılamayacak nitelikte olmasıdır. SANAYİYE UYGULANABİLİRLİK Buluşun, tarım dahil sanayinin herhangi bir alanında üretilebilir, uygulanabilir veya kullanılabilir nitelikte olmasıdır. 15 Her Hakkı Saklıdır

17 Patent Verilemeyecek Konular Nelerdir? Kamu düzenine veya genel ahlaka aykırı olan buluşlar. Mikrobiyolojik işlemler veya bu işlemler sonucu elde edilen ürünler hariç olmak üzere, bitki çeşitleri veya hayvan ırkları ile bitki veya hayvan üretimine yönelik esas olarak biyolojik işlemler. İnsan veya hayvan vücuduna uygulanacak teşhis yöntemleri ile cerrahi yöntemler dâhil tüm tedavi yöntemleri. Oluşumunun ve gelişiminin çeşitli aşamalarında insan bedeni ve bir gen dizisi veya kısmi gen dizisi de dâhil olmak üzere insan bedeninin öğelerinden birinin sadece keşfi. İnsan klonlama işlemleri, insan eşey hattının genetik kimliğini değiştirme işlemleri, insan embriyosunun sınai ya da ticari amaçlarla kullanılması, insan ya da hayvanlara önemli bir tıbbi fayda sağlamaksızın hayvanlara acı çektirebilecek genetik kimlik değiştirme işlemleri ve bu işlemler sonucu elde edilen hayvanlar. Her Hakkı Saklıdır 16

18 İncelemeli Patent Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından hazırlanan araştırma raporu sonuçları buluşun var olan tekniklerden farklılığını gösterir. Araştırma raporunun bildirim tarihinden itibaren üç ay içinde başvurunun incelenmesi ve inceleme raporunun düzenlenmesi talep edilir. Başvuru sahibi bu süre içinde araştırma raporuna ilişkin görüşlerini sunabilir ve varsa tarifname, istemler veya resimlerde kapsam dahilinde değişiklikler de yapabilir. Araştırma raporu sonucunun olumsuz ya da kısmen olumlu olması halinde rapora karşı görüş/cevap hazırlanarak, benzer patent dokümanları ile buluşun arasındaki farklar/üstünlükler açıklanarak ve gerekirse kapsam dışına çıkılmaksızın tarifname ve istemlerde değişiklikler yapılarak inceleme talebinde bulunulur. Kurum tarafından yapılan inceleme sonucunda incelemenin olumsuz olması halinde patent verilememe nedenlerini gerekçeleriyle açıklayan bir inceleme raporu düzenlenir ve başvuru reddedilir. Bu karar Kurum Bülteni'nde yayımlanır. Kurum tarafından yapılan inceleme sonucunda incelemenin olumlu olması durumunda patentin verilmesine karar verilmesi halinde patent verilme nedenlerini gerekçeleriyle açıklayan bir inceleme raporu düzenlenir ve bu rapor patent verilme kararıyla birlikte Bülten'de yayımlanır. Patentin verilmesine ilişkin yayımdan sonra patent belgesi düzenlenir. Üçüncü kişiler, patentin verilmesi kararının Bülten'de yayımlanmasından itibaren altı ay içinde Tebliğde belirtilen itiraz ücretini ödeyerek söz konusu patente itiraz edebilir. İtiraza karşı cevap verilebilir. Verilen cevap ve itirazlar kurul tarafından incelendikten sonra nihai karar verilerek patentin verilmesine ilişkin karar Bülten'de tekrar yayımlanır. İtiraz yapılmaması veya yapılmamış sayılması halinde patentin verilmesi hakkındaki karar kesinleşir ve nihai karar Bülten'de yayımlanır. Başvuru sahibine incelemeli patent gereği 20 yıllık bir koruma sağlanır. 17 Her Hakkı Saklıdır

19 Faydalı Model Nedir? Teknik alandaki yeni, sanayide uygulanabilir olan buluşlara verilen koruma belgesidir. Usuller ve bu usuller sonucunda elde edilen ürünler ile kimyasal maddeler hakkında faydalı model belgesi verilmez. Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından hazırlanan araştırma raporunun yayımlanmasından itibaren üç ay içinde varsa kanıt belgeler ile birlikte araştırma raporunun içeriğine başvuru sahibi itiraz edebilir, üçüncü kişiler görüş bildirebilir. Faydalı modelin verilmesine ilişkin yayımdan sonra talep edilmesi ve Tebliğde belirtilen belge düzenleme ücretinin ödenmesi durumunda faydalı model belgesi düzenlenir. Faydalı model, dünya çapında yeni olan ve sanayiye uygulanabilen buluşların sahiplerine 10 yıllık koruma sağlayan bir sınai mülkiyet hakkıdır. Patent ve Faydalı Model Karşılaştırmalı Değerlendirme FAYDALI MODEL (Usuller ve Kimyasal Maddeler Hariç) İNCELEMELİ PATENT Aranan Kriterler Dünyada yenilik Sanayiye uygulanabilirlik Dünyada yenilik Sanayiye uygulanabilirlik Buluş basamağı Araştırma Raporu Düzenleniyor mu? Evet Evet İnceleme Raporu Düzenleniyor mu? Hayır Evet Koruma Süreci Her Hakkı Saklıdır 18

20 Patent ve Faydalı Modelin Sağladığı Haklar Nelerdir? Buluşunuzun başkaları tarafından taklit edilmesini engeller. Buluşu içeren ürününüzün varsa taklitlerini piyasadan toplatmanızı sağlar. Birden fazla üreticiden yıllık lisans bedeli ve her satılan ürün başına para talep edilebilir. Yeni teknolojiyi kazanca dönüştürür. Buluşu yapan ile yatırımcıyı bir araya getirerek yeni teknolojileri insanlığın hizmetine sunar. Faydalı model belgesi alma süreci; inceleme işleminin olmaması nedeniyle patente kıyasla daha az maliyetle ve daha kısa sürede tamamlanır. Patent başvuru aşamasında veya tescilden sonra üçüncü kişilere devir edilebilir, miras yoluyla intikal edebilir, rehin edilebilir, kullanma hakkı lisans konusu olabilir. Bu sayede patentten gelir elde etmek mümkündür. 19 Her Hakkı Saklıdır

21 Buluşunuza Ait Ön Araştırma mı Yapmak İstiyorsunuz? Türk Patent ve Marka Kurumu online.turkpatent.gov.tr EPO worldwide.espacenet.com Japon Patent Ofisi USPTO WIPO patentscope.wipo.int Her Hakkı Saklıdır 20

22 Patent Başvuru Süreci PATENT BAŞVURUSU 1-2 ay Şekli İşlemler 12 ay içinde araştırma talebi ARAŞTIRMA RAPORU 5-20 ay 3 ay içinde inceleme talebi 18. ay Yayın 2-4 yıl İNCELEME RAPORU RET PATENTİN VERİLMESİ 6 ay İTİRAZ 21 Her Hakkı Saklıdır

23 Faydalı Model Süreci FAYDALI MODEL BAŞVURUSU Şekli İşlemler 1-2 ay Bildirim tarihinden itibaren 2 ay içinde araştırma talebi 5-20 ay ARAŞTIRMA RAPORU 3 ay İTİRAZ RET FAYDALI MODELİN VERİLMESİ Her Hakkı Saklıdır 22

25 Her patent ya da faydalı model, sadece başvuru yapılan ülkede koruma sağlar. Başka ülkelerde de koruma isteniyorsa koruma istenen ülkelere de başvuru yapılması gerekir. Rüçhan hakkı, başvuru sahibinin Paris Sözleşmesi ne taraf ülkelerin herhangi birinde yaptığı başvurudan itibaren 12 ay içinde, sözleşmeye taraf diğer ülkelerde de başvuru yaparak tarih önceliği avantajından yararlanmasını sağlar. Rüçhan hakkı sayesinde ilk başvurudan sonraki 12 ay içinde başvuru yapılan ülkelerde araştırma-inceleme raporu düzenlenirken, o ülkeye başvuru yapılan tarih değil, ilk başvurunun yapıldığı ülkedeki tarih esas alınır. Her Hakkı Saklıdır 24

26 Patent Hakkı Ne Zaman Sonlanır? Koruma süresinin bitmesi Patent sahibinin patent hakkından vazgeçmesi Yıllık ücretlerin ve ek ücretlerin öngörülen sürelerde ödenmemesi durumlarında sonlanır. Patent BaşvuruYolları Bir bölgede yapılan patent başvurusu sadece o bölge sınırları içerisinde koruma sağlar. Patent başvurusunun uluslararası alanda da koruması istenirse 3 temel yoldan biri tercih edilir: Doğrudan koruma istenen ülkenin patent ofisine başvuru, Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü (WIPO) Patent İşbirliği Anlaşmasına taraf ülkelerde Uluslararası Patent Başvurusu (PCT), Avrupa Patent Sistemi (EPC) ile başvuru Avrasya Patent Başvurusu (EAPO) Patent hakkı sona eren buluş, o andan itibaren topluma mal olur. Buluş, tüm haklarını kaybederek kopyalanabilir ve bir başkası tarafından kullanılabilir. 25 Her Hakkı Saklıdır

27 Patentler alındığı ülkeler için hak sahipliği doğurur. Türkiye de alınmış bir patent sadece Türkiye içinde sahibine hak sağlar. Patente ilişkin haklarınızın ihlal edildiğini düşünüyorsanız Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemelerine ya da Fikri ve Sınai Haklar Ceza Mahkemelerine başvurabilirsiniz. Her Hakkı Saklıdır 26

28 Marka Nedir? İşletmeler geliştirdikleri ürün ve hizmetlerini marka ile başkalarının ürün ve hizmetlerinden ayırt edebilirler. Ürün veya hizmetleri ayırmak için kullanılan kişi adları da dahil ayırt edici kelimeler, harfler, rakamlar, çizimler, resimler, şekiller, renkler, sesler ve malların veya ambalajların biçimi olmak üzere her tür işaret veya bunların kombinasyonları marka olarak tescil edilebilir.tescilli markaların koruma süresi 10 yıldır. 10 ar yıllık sürelerle yenilemek suretiyle markanın koruma süresini sonsuza kadar uzatmak mümkündür. Marka tescili ve koruması ulusal nitelikli haklardandır. 27 Her Hakkı Saklıdır

29 Coğrafi İşaretler Nedir? Coğrafi işaretler, belirli bir bölgeden kaynaklanan ya da belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri itibariyle bu bölge ile özdeşleşmiş bir ürünü gösteren işaretlerdir. Coğrafi işaretli ürünler özel bir kaliteye sahip olup, karakteristik özellikleri ile benzerlerinden ayrılırlar. Coğrafi işaretler ulusal mevzuat ve uluslararası anlaşmalar çerçevesinde korunmaktadır. Ülkemizde tescilli coğrafi işaretler için tescil sahipleri, söz konusu ürünlerinin Avrupa Birliği (AB) nde de korunmasını sağlamak üzere AB ye tescil başvurusunda bulunabilirler. Her Hakkı Saklıdır 28

30 Tasarım Nedir? Tasarım, ürünün tümü veya bir parçasının ya da üzerindeki süslemenin çizgi, şekil, biçim, renk, malzeme veya yüzey dokusu gibi özelliklerinden kaynaklanan görünümüdür. Ürün, bilgisayar programları hariç olmak üzere, endüstriyel yolla veya elle üretilen herhangi bir nesnenin yanı sıra birleşik bir ürün veya bu ürünü oluşturan parçaları, ambalaj gibi nesneleri, birden çok nesnenin bir arada algılanan sunumlarını, grafik sembolleri ve tipografik karakterleri ifade eder. Tescilli tasarımların koruma süresi başvuru tarihinden itibaren 5 yıldır. Koruma süresi, tescilin 5 er yıllık dönemler halinde yenilenmesi suretiyle 25 yıla kadar uzayabilir. Türk Patent ve Marka Kurumu nda, tasarım tescil başvurularına yönelik yenilik ve ayırt edici nitelik araştırması yapılır. 29 Her Hakkı Saklıdır

31 Tasarım; tescil edilmiş olması hâlinde tescilli tasarım, ilk kez Türkiye de kamuya sunulmuş olması hâlinde ise tescilsiz tasarım olarak korunabilir. Tescilsiz tasarımların koruma süresi, koruma talep edilen tasarımın kamuya ilk sunulduğu tarihten itibaren üç yıldır. 3 Her Hakkı Saklıdır 30

32 Telif Hakkı (Copyright) Nedir? Eser sahipleri eserleri karşılığında maddi kazanç elde edebilirler. Telif hakkı ile ilgili haklar, icracı sanatçılara (müzisyenler ve aktörler gibi), yapımcılara ve yayım kuruluşlarına koruma sağlar. Telif hakları, eser sahibinin ölümünden sonraki 70 yıla kadar koruma sağlayabilir. Bu sayede eser sahibi hayatta olmasa bile varisleri eserden maddi gelir elde edebilir. Telif hakkı süresi sona erdiğinde, eser kamuya mal olur. 31 Her Hakkı Saklıdır

33 Telif Hakkı Nasıl Korunur? Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında korunan eserler, eserin alenileşmesinden sonra başlayan doğal bir korumadan yararlanır. Eserin herhangi bir kuruma kayıt (tescil) ettirilmesine ya da onaylattırılmasına gerek yoktur. Ancak eser üzerindeki hakların korunması ve özellikle hak sahipliklerinin belirlenmesinde ispat kolaylığı sağlanması amacıyla isteğe bağlı kayıttescil başvurusu Telif Hakları Genel Müdürlüğü'ne yapılır. Her Hakkı Saklıdır 32

35 Entegre Devre Topoğrafyası Entegre Devre; elektronik bir işlevi veya bunun gibi diğer işlevleri yerine getirmek üzere tasarlanmış, en az bir aktif elemanı olan ve ara bağlantılarından bir kısmının ya da tümünün bir parça malzeme içerisinde ve/veya üzerinde bir araya getirilmiş ara veya son formdaki bir üründür. Entegre Devre Topoğrafyası; entegre Devreyi oluşturan tabakaların üç boyutlu dizilimini gösteren, üretim amacıyla hazırlanmış ve herhangi bir formatta sabitlenmiş görüntüler dizisi olup, her görüntü entegre Devrenin üretiminin herhangi bir aşamasındaki yüzeyinin tamamının veya bir kısmının görünümü olarak ifade edilir. Her Hakkı Saklıdır 34

36 Ticari Sır Patent belgesinde tüm buluşun en ince detaylarına kadar açıklanması ve bu açıklamanın 20 yıl koruma ile sınırlı olması dolayısı ile 20 yıl sonra tamamen ifşa edilecek olması bazı şirketlerce stratejik açıdan uygun görülmemektedir. Buluşların patent belgesi ile tescillenmesi en güvenilir koruma yöntemi olmasına rağmen, patente konu bilgileri açıklamanın işletmenin faydasına olmaması ve 20 yıllık patent koruma süresinin yeterli olmaması nedeni ile bazı bilgilerin ticari sır olarak korunması daha uygun olmaktadır. Ticari sırlar da işletmenin ve teknolojinin gelişimine uygun olarak sürekli yenilenebilmekte ve her eklenen yenilik de yine ticari sır olarak değerlendirilebilmektedir. 35 Her Hakkı Saklıdır

37 Kentucky Fried Chicken ın, Colonel Harland Sanders tarafından el yazısı ile yazılmış 11 baharattan oluşan özel formülü iki kopya olarak merkez binalarında tutulmaktadır. Sadece iki yöneticinin bildiği özel formülün saklandığı kasanın şifresini ise Sanders dışında sadece bir kişi daha bilmektedir. Google da başarısının kaynağı olan araştırma motoru algoritmasını ticari sır olarak saklamaktadır ve sürekli teknolojinin gelişimine bağlı olarak geliştirmektedir. Symantec, McAfee, Kaspersky Lab gibi bilgisayar virüs koruma firmaları güvenlik stratejilerini sadece rakiplerinin ulaşmasını engellemek amacıyla değil, aynı zamanda siber suçlulardan korunmak için ticari sır olarak saklamaktadır. Her Hakkı Saklıdır 36

38 Buluş Sahiplerinin Karşılaştığı Sorunlar Sorun için geliştirilen çözümün karmaşıklığı, Buluşun koruma altına alınmadan 3. Kişilere sözlü/yazılı olarak ifşa edilmesi. Buluşun yenilik içermemesi, 37 Her Hakkı Saklıdır

39 Sorunun buluş sahibi tarafından tam anlaşılamaması, Buluşa talebin olmaması, Buluş sahibinin patent başvurusu yapmaması, Buluş sahibinin buluşuna gerçek dışı değer biçmesi. Akademik yayın yapılmadan önce buluşun koruma altına alınması tavsiye edilir. Her ne kadar hoşgörü süresi adı altında bazı alternatifler varsa da bu sürelerin ispatının ve sürecin zorluğu nedeni ile yayın öncesi patent başvurusunun yapılması önemlidir. Her Hakkı Saklıdır 38

40 Yükseköğretim Kurumlarında Gerçekleştirilen Buluşlar Yükseköğretim kurumlarında yapılan bilimsel çalışmalar veya araştırmalar sonucunda bir buluş gerçekleştiğinde buluşu yapan, buluşunu yazılı olarak ve geciktirmeksizin Yükseköğretim Kurumu Yönetimi ne bildirmekle yükümlüdür. Patent başvurusu yapılmışsa Yükseköğretim Kurumu Yönetimi ne başvuru yapıldığına dair bildirim yapılır. Yükseköğretim kurumu, buluş üzerinde hak sahipliği talebinde bulunması durumunda, patent başvurusu yapmakla yükümlüdür. Aksi takdirde buluş, serbest buluş niteliği kazanır. Yükseköğretim Kurumu bünyesinde yayınlanan bilimsel çalışmalar ve araştırmalar sonucunda ortaya çıkan tasarımlar üzerinde tasarruf yetkisi üniversiteye ait olacaktır. 39 Her Hakkı Saklıdır

41 Kamu Destekli Projelerde Ortaya Çıkan Buluşlar Kamu kurum ve kuruluşları tarafından desteklenen projelerde ortaya çıkan buluşların, destek sağlayan Kamu kurumuna ait yönetmeliğe uygun olarak bildirilmesi zorunludur. Bu bildirimin yapıldığı tarihten itibaren bir yıl içinde proje desteğinden faydalanan kişi, buluş konusu üzerinde hak sahipliği talep edip etmediği konusundaki tercihini kamu kurumuna yazılı olarak bildirir. Her Hakkı Saklıdır 40

42

43

44